GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG) TİP TEKNİK k... · PDF fileIEC 60076-8 Power Transformers Part 8:Application Guide TS EN 60076-10 Güç Transformatörleri - Bölüm 10:

TEİAŞ

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş.İŞLETME DAİRESİ BAŞKANLIĞI

GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG)TİP TEKNİK ŞARTNAMESİ

REVİZE: TEMMUZ 2013/ İDB-4

TEİAŞ

GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG)TİP TEKNİK ŞARTNAMESİ

1. GENEL

1.1. Konu ve Kapsam1.2. Standartlar ve Dokümanlar1.3. Çalışma Koşulları1.4. Yardımcı Güç Kaynakları

2. TEKNİK ÖZELLİKLER

2.1. Anma Değerleri ve Performans2.2. Toleranslar2.3. Garantilerin Karşılanmaması 2.4. Kayıpların Değerlendirilmesi (Teklif Değerlendirilmesi Aşamasında) 2.5. Sapmalar (Deviations)2.6. Yapısal Özellikler

2.6.1. Manyetik Devre(Çekirdek)2.6.2. Sargılar2.6.3. Tank2.6.4. Yağ Genleşme Kabı2.6.5. Buşingler ve Terminaller2.6.6. Yük Altında Kademe Değiştirici2.6.7. Soğutma Sistemi2.6.8. Yardımcı Donanım ( Aksesuarlar )2.6.9. Kumanda Dolabı ve Kablo Tesisatı2.6.10. Yalıtkan Yağ2.6.11. Kaldırma ve Taşıma Tesisatı2.6.12. Tank Topraklama Tertibatı2.6.13. Taşıma2.6.14. Boyama

2.6.15. Etiketler ve Plakalar 2.6.16. Boyutlar

3. YANGIN DONANIM SİSTEMİ

4. TESTLER

4.1. Genel4.2. Komponentlerin Fabrikada Testleri4.3. Tümüyle Monte Edilmiş Transformatörün Testleri

4.3.1. Tip Testleri4.3.2. Rutin Testler

4.4. Saha Testleri

i

REVİZE: TEMMUZ 2013 / İDB-4 GİS Güç Transformatörü (154 kV/OG)

TEİAŞ

5. TESTLERE VE KABUL KRİTERLERİNE İLİŞKİN HUSUSLAR

5.1.Tip Testleri5.2. GİS Güç Transformatörlerin Kabulü İçin Kriterler5.2.1. Ana Bileşenler (Komponentlerin) Üzerindeki Fabrika Testlerinin Kabulü İçin Kriterler5.2.2. Tip Testlerinin Kabulü İçin Kriterler5.2.3. Rutin Testlerin Kabulü İçin Kriterler

EKLEREK-1: MALZEME LİSTESİ (1 sayfa)EK-2: GARANTİLİ ÖZELLİKLER LİSTESİ

50 (62,5) MVA, 154 / 11,1 kV GİS Güç Transformatörü için (10 sayfa) 50 (62,5) MVA, 154 / 33,6 kV GİS Güç Transformatörü için (10 sayfa) 80 (100 ) MVA, 154 / 33,6 kV GİS Güç Transformatörü için (10 sayfa)

EK-3 :GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG) SAPMALAR (DEVIATIONS) LİSTESİ (1 sayfa)

EK-4: TEİAŞ YENİ İZOLASYON YAĞI SATINALMA ŞARTNAMESİ (7 sayfa) EK-5: TEİAŞ YENİ İZOLASYON YAĞI İLE DOLDURULMUŞ YENİ

TRANSFORMATÖRE AİT YAĞ ŞARTNAMESİ (5 sayfa)

ii

REVİZE: TEMMUZ 2013 / İDB-4 GİS Güç Transformatörü (154 kV/OG)

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_5_TE%C4%B0A%C5%9E_YEN%C4%B0_%C4%B0ZOLASYON_YA%C4%9EI_%C4%B0LE_DOLDURULMU%C5%9E_YEN%C4%B0_TRANSFORMAT%C3%96RE_A%C4%B0T_YA%C4%9E_%C5%9EARTNAMES%C4%B0.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_5_TE%C4%B0A%C5%9E_YEN%C4%B0_%C4%B0ZOLASYON_YA%C4%9EI_%C4%B0LE_DOLDURULMU%C5%9E_YEN%C4%B0_TRANSFORMAT%C3%96RE_A%C4%B0T_YA%C4%9E_%C5%9EARTNAMES%C4%B0.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_4_TE%C4%B0A%C5%9E_YEN%C4%B0_%C4%B0ZOLASYON_YA%C4%9EI_SATINALMA_%C5%9EARTNAMES%C4%B0.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_3_baskanl%C4%B1k_sartnameler_revize_gis_gu%C3%A7_trf_154kV-OG_tip_teknik_sart_sapmalar_listesi.doc



http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_2_baskanl%C4%B1k_sartnameler_revize_gis_gu%C3%A7_trf_154kV-OG_tip_teknik_sart_80(100)MVA_154-33.6kV_garantili_ozellikler_listesi.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_2_baskanl%C4%B1k_sartnameler_revize_gis_gu%C3%A7_trf_154kV-OG_tip_teknik_sart_50(62.5)MVA_154-33.6kV_garantili_ozellikler_listesi.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_2_baskanl%C4%B1k_sartnameler_revize_gis_gu%C3%A7_trf_154kV-OG_tip_teknik_sart_50(62.5)MVA_154-11.1kV_garantili_ozellikler_listesi.doc

http://www.teias.gov.tr/ihaledokumanlari/sartnameler/EK_1_baskanl%C4%B1k_sartnameler_revize_gis_gu%C3%A7_trf_154kV-OG_tip_teknik_sart_malzeme_listesi.doc

GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG) TİP TEKNİK ŞARTNAMESİ

1. GENEL

1.1. Konu ve Kapsam

Bu şartname, 154 kV/OG, 3 fazlı yağa daldırılmış, GİS transformatör merkezlerindekullanılacak güç transformatörlerinin temini koşullarını kapsar.

Sözleşmeye göre yapılacak işler bu Şartname koşullarına uygun olacak ve aşağıdabelirtilenleri kapsayacaktır.

Transformatörlerin tüm aksesuar ve yardımcı donanımı ile birlikte dizaynı ve imalatı, Transformatörlerin ve ilgili komponentlerinin test edilmesi ve test raporlarının verilmesi, Yedek parçalar, Montaj ve bakım için gerekli özel takım ve aletler, Resimlerin, elektriki şemaların ve transformatörlerin montaj, işletme ve bakımı ile ilgili

dokümanların onay için verilmesi, Transformatörlerin montajı sırasında süpervizörlük hizmeti. (Alıcının isteğine bağlı

olarak) Transformatörlerin teslimat programında belirtilen yerlere nakliyesi, ray veya platform

üzerine indirilmesi ve monte edilecek noktaya kadar çekilmesi (Alıcının isteğine bağlıolarak)

Transformatörlerin montajı (Alıcının isteğine bağlı olarak) Transformatörlerin servise alınmadan önce yapılacak saha testleri (Alıcının isteğine

bağlı olarak) İşletmeye alma. (Alıcının isteğine bağlı olarak)

Aşağıda belirtilen işler aksi belirtilmedikçe Alıcı tarafından sağlanacaktır:

Transformatörlerin tesisi için gereken, ray sistemi ile teçhiz edilmiş betonarme temel vegerekli diğer inşaat işleri,

Topraklama sistemi, Şantiyedeki montaj çalışmaları sırasında komponentler için uygun ambarlama,

1.2. Standartlar ve Dokümanlar

Aksi belirtilmedikçe transformatörlerin dizaynı, üretimi ve testleri aşağıda belirtilenstandartların ve/veya dokümanların en son baskıları gözönüne alınarak yapılacaktır.

STANDARTLAR KONUSUISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi BelgesiTS EN 60076-1 Güç Transformatörleri Bölüm 1:GenelIEC 60076-1 Power Transformers Part 1:General

REVİZE: TEMMUZ 2013/ İDB-4 GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG)

1

TS EN 60076-2 Güç Transformatörleri-Bölüm 2-Sıcaklık Artışı

IEC 60076-2 Power Transformers – Part 2: Temperature Rise ForLiquid Immersed Transformers

TS 10902 EN 60076-3 Güç Transformatörleri – Bölüm 3: Yalıtım Seviyeleri, Dielektrik Deneyler Ve Havadaki Haricî Yalıtma Aralıkları

IEC 60076-3Power Transformers Part 3: Insulation Levels, Dielectric Tests And External Clearances In Air

TS EN 60076-4Güç Transformatörleri – Bölüm 4: Yıldırım Ve Anahtarlama Darbe Deneylerine Kılavuz – Güç Transformatörleri Ve Reaktörler

IEC 60076-4Power Transformers Part 4: Guide To The Lightning Impulse And Switching Impulse Testing - Power Transformers And Reactors

TS EN 60076-5Güç Transformatörleri - Bölüm 5: Kısa Devre Dayanım Yeteneği

IEC 60076-5Power Transformers Part 5:Ability To Withstand Short-Circuit

IEC 60076-7Power Transformers Part 7: Loading Guide For Oil-Immersed Power Transformers

tst 3791 IEC 60076-8 Güç Transformatörleri - Kullanma Kılavuzu IEC 60076-8 Power Transformers Part 8:Application Guide

TS EN 60076-10Güç Transformatörleri - Bölüm 10: Ses Seviyelerinin Belirlenmesi

IEC 60076-10Power Transformers Part 10: Determination Of Sound Levels

IEC 60076-18Power Transformers - Part 18: Measurement ofFrequency Response

TS 8756 EN 60721 Çevre Şartlarının Sınıflandırılması

IEC 60721 Classification Of Environmental Conditions

TS EN 60214-1Kademe Değiştiriciler - Bölüm 1: Performans Özellikleri Ve Deney Metotları

IEC 60214-1Tap-Changers Part 1: Performance Requirements And Test Methods

TS EN 60214-2 Kademe Değiştiriciler - Bölüm 2: Uygulama Kılavuzu IEC 60214-2 Tap-Changers - Part 2: Application Guide

TS 2051 EN 60270 Kablolar-Yüksek Gerilim Deney Teknikleri-Kısmi BoşalmaÖlçmeleri

IEC 60270 High-Voltage Test Techniques - Partial Discharge Measurements

TS EN 60296 Mineral Yalıtım Yağları – Kullanılmamış – Elektroteknik Uygulamalar İçin – Anahtarlama Düzeni Ve Transformatörlerde Kullanılan

IEC 60296Fluids For Electrotechnical Applications-Unused Mineral Insulating Oils For Transformers And Switchgear.


2

http://www.tse.org.tr/Turkish/Abone/StandardDetay.asp?STDNO=48632&SiraNo=1

IEC/TR 62271-301High-Voltage Switchgear And Controlgear - Part 301: Dimensional Standardisation Of Terminals

TS 3033 EN 60529 Mahfazalarla Sağlanan Koruma Dereceleri (IP Kodu) (Elektrik Donanımlarında)

IEC 60529 Degrees Of Protection Provided By Enclosures (IP Code)

TS EN 50216Güç Transformatörleri Ve Reaktörleri Için Aksesuarlar (Bölümler 1-6)

EN 50216 Accessories For Power Transformers And Reactors Parts 1 Through 6

IEC 60502-1

Power Cables With Extruded İnsulation and Their Accessories For Rated Voltages From 1 kV (Um = 1,2 kV) up to 30 kV (Um = 36 kV) - Part 1: Cables For Rated Voltages of 1 kV (Um = 1,2 kV) and 3 kV (Um = 3,6 kV)

TS EN 60567 Yağlar Elektrikli Cihazlar İçin- Çözünmüş Ve Serbest GazAnalizleri İçin Yağ Ve Gaz Numunesi Alma Kılavuzu

IEC 60567Oil-Filled Electrical Equipment – Sampling Of Gases And Oil For Analysis Of Free And Dissolved Gases – Guidance

TS EN 61181Mineral Yağ Doldurulmuş Elektriksel Donanım-Çözünmüş Gaz Analizinin (ÇGA) Elektriksel Donanım Üzerindeki Fabrika Deneylerine Uygulanması

IEC 61181Mineral Oil-Filled Electrical Equipment - Application of Dissolved Gas Analysis (DGA) to Factory Tests on Electrical Equipment

TS EN 60599

Mineral Yağ İle Doldurulmuş Kullanımdaki Elektrikli Cihazlar – Çözünmüş Ve Serbest Gazların Tayin Sonuçlarının Cihazın Durumunun Değerlendirilmesinde Kullanılması Kılavuzu

IEC 60599Mineral Oil-Impregnated Electrical Equipment In Service - Guide To The Interpretation Of Dissolved And Free Gases Analysis

TS EN 61672-1Elektro-Akustik – Ses Seviye Ölçerleri – Bölüm 1: Özellikler

IEC 61672-1Electroacoustics - Sound Level Meters - Part 1: Specifications

TS 620 EN 60044-1 Ölçü Transformatörleri – Bölüm 1: Akım TransformatörleriTS EN 61869-1 Ölçü Transformatörleri - Bölüm 1: Genel KurallarIEC 61869-1 Instrument Transformers - Part 1: General Requirements

TS EN 61869-2Ölçü Transformatörleri - Bölüm 2: Akım Transformatörleri İçin Ek Kurallar

IEC 61869-2Instrument transformers - Part 2: Additional Requirements for Current Transformers

TS 3989 EN 60156 Yalıtım Sıvıları-Güç Frekansında Delinme Gerilimi Tayini

IEC 60156Insulating Liquids - Determination Of The Breakdown Voltage At Power Frequency - Test Method

TS EN 60137 Yalıtkan Geçit İzolâtörleri - 1000 V’un Üzerindeki Alternatif Gerilimler İçin


3

IEC 60137Insulated Bushing For Alternating Voltages Above 1000 Volts

TS EN 60947-1Alçak Gerilim Anahtarlama Düzeni Ve Kontrol Düzeni - Bölüm 1: Genel Kurallar

IEC 60947-1Low-Voltage Switchgear And Controlgear - Part 1: General Rules

TS EN ISO 1461 Demir Ve Çelikten İmal Edilmiş Malzemeler Üzerine Sıcak Daldırılma İle Yapılan Galvaniz Kaplamalar - Özellikler Ve Deney Metotları

TS EN 60641-1Elektriksel Amaçlı Presli Karton ve Presli Kağıt Özellikleri-Bölüm 1: Tarifler ve Genel Kurallar

IEC 60641-1Pressboard And Presspaper For Electrical PurposesPart 1: Definitions And General Requirements

TS EN 60641-2Elektriksel Amaçlar İçin Presli Kağıt ve Presli Karton'da Bulunması Gereken Şartlar-Bölüm 2: Deney Metotları

IEC 60641-2Pressboard And Presspaper For Electrical PurposesPart 2: Methods Of Tests

TS EN 60641-3-1

Elektriksel Amaçlar İçin Prespan ve Presli Mukavvada Bulunması Gereken Şartlar-Bölüm 3:Münferit Malzemeler İçin Şartlar-Föy 1:Prespan, Tipler B.0.1., B.2.1, B.3.1, B.3.3, B.4.1, B.4.3, B.5.1, B.6.1, ve B.7.1 İçin Kurallar

IEC 60641-3-1

Pressboard And Presspaper For Electrical Purposes - Part 3: Specifications For Individual Materials - Sheet 1: Requirements For Pressboard, Types B.0.1, B.0.3, B.2.1,B.2.3, B.3.1, B.3.3, B.4.1, B.4.3, B.5.1, B.5.3 And B.6.1

TS EN 60641-3-2

Elektriksel Amaçlar İçin Prespan ve Presli Mukavvada Bulunması Gereken Şartlar-Bölüm 3:Münferit Malzemeler İçin Şartlar-Föy 2:Presli Mukavva, Tipler P.2.1, P.4.1, P.4.2, P.4.3, P.6.1 ve P.7.1 (IEC 641-3-2:1992)

IEC 60641-3-2

Pressboard And Presspaper For Electrical Purposes - Part 3: Specifications For Individual Materials –Sheet 2: Requirements For Pressboard, Types P.2.1, P.4.1, P.4.2, P.4.3 and P.6.1

TS EN 60450Yeni Ve Eski Selülozik Elektriksel Yalıtkan Malzemelerin Ortalama Viskometrik Polimerizasyon Derecesinin Ölçülmesi

IEC 60450Measurement Of The Average Viscometric Degree Of Polymerization Of New And Aged Cellulosic Electrically Insulating Materials

TS EN 60763-1 Tabakalı Prespan İçin Şartlar-Bölüm 1:Tarifler,Sınıflandırma ve Genel Kurallar

IEC 60763-1 Laminated Pressboard For Electrical Purposes - Part 1: Definitions, Classification And General Requirements


4

TS EN 60763-2 Tabakalı Presli Karton İçin Şartlar-Bölüm 2:Deney Metotları

IEC 60763-2 Specification For Laminated Pressboard - Part 2: Methods Of Test

TS EN 60763-3-1Tabakalı Prespan İçin Şartlar-Bölüm 3.Münferit Malzeme İçin Şartlar Föy 1:Önceden Presle Tabakalanmış Prespan İçin Şartlar-Tipler LB 3.1.1, 3.1.2, 3.3.1 ve 3.3.2

IEC 60763-3-1

Laminated Pressboard For Electrical Purposes - Part 3: Specifications For Individual Materials - Sheet 1: Requirements For Laminated Precompressed Pressboard, Types LB3.1A.1 And LB3.1A.2

IEC 60554-1 Specification For Cellulosic Papers For Electrical Purposes. Part 1: Definitions And General Requirements

TS EN 60554-2 Elektrik Amaçlı Selüloit Kağıtlar-Bölüm 2:Deney Metotları

IEC 60554-2 Cellulosic Papers For Electrical Purposes - Part 2: Methods Of Test

TS EN 61061-1Elektriksel Amaçlar İçin Emprenye Edilmiş Preslenmiş Levha Ahşap -Bölüm 1: Tarifler, Gösteriliş ve Genel Kurallar

IEC 61061-1Non-Impregnated Densified Laminated Wood For Electrical Purposes - Part 1: Definitions, Designation And General Requirements

TS EN 61061-2 Elektrik Amaçlı Emprenye Edilmemiş Preslenmiş Levha Ahşap-Bölüm 2: Deney metodları

IEC 61061-2 Specification For Non-Impregnated, Densified LaminatedWood For Electrical Purposes - Part 2: Methods Of Test

TS EN 60893-3-5

Yalıtım Malzemeleri - Elektriksel Amaçlar İçin Termoset Reçine Esaslı Endüstriyel Rijit Lâmine Levhalar - Bölüm 3-5: Münferit Malzemeler İçin Özellikler - Polyester Reçine Esaslı Rijit Lâmine Levhalar İçin Gerekler

IEC 60893-3-5

Insulating Materials - Industrial Rigid Laminated Sheets Based On Thermosetting Resins For Electrical Purposes - Part 3-5: Specifications For İndividual Materials - Requirements For Rigid Laminated Sheets Based On Polyester Resins

TEİAŞ Yeni İzolasyon Yağı Satınalma Şartnamesi (Şartname ekindedir.)TEİAŞ Yeni İzolasyon Yağı İle Doldurulmuş YeniTransformatöre Ait Yağ Şartnamesi (Şartname ekindedir.)

Elektriksel aksesuarlar, bileşenler ve diğer yardımcı donanım yukarıda belirtilenstandartlarda belirtilmemiş olsa bile ilgili TSE veya IEC standartlarına uygun olacaktır. Bu


5

standartların bulunmadığı malzemelerle ilgili olarak, Teklif Sahibi, Alıcı’nın da onayınınalınması şartıyla uygulanabilir standartlar önerecektir.

Eşdeğer ya da daha üstün başka standartlar uygulanmışsa bunların Türkçe ve/veyaİngilizce kopyaları Teklifle birlikte verilecektir.

TSE ve IEC standartları arasında farklılıklar olursa, farklılık arzeden konularda hangistandardın uygulanacağı hususunda Alıcıdan yazılı müsaade alınacaktır.

Transformatörlerin imalatında kullanılan malzemelerin tüm kimyasal, fiziksel ve dielektrikkarakteristikleri ilgili ASTM (American Society for Testing and Materials) veya DIN(Deutsches Institut für Normung) veya Avrupa Birliği ülkelerinin normlarının öngördüğüözelliklere uygun olacaktır.

Transformatörler için alınan tekliflerin açılmasından sonraki aşamalarda yukarıdakistandart ve/veya dokümanlar tadil edilirse, teklif tarihinde yürürlükte olan tadilat veyabaskı geçerli olacaktır.

1.3. Çalışma Koşulları

Malzeme listesinde ve/veya Garantili Özellikler Listesinde aksi belirtilmedikçe, siparişkonusu transformatörler aşağıda belirtilen çalışma koşullarında kullanılmaya uygunolacaktır.

Aşağıda verilen koşullar, normal çalışma koşulları olup; Teknik Şartname ve eklerindekideğerler bu koşullara göre verilmiştir. Alıcının bu koşullardan farklı talebi olması halinde;İmalatçı, çalışmalarını ilgili standartlara uygun bir şekilde, bu durumu dikkate alarakyapacaktır. Bu çalışmaların sonucunda, Teknik Şartname ve varsa tasarımda meydanagelecek değişiklikleri Alıcının onayına sunulacaktır.

- Deniz seviyesinden yükseklik : 1000 m’ye kadar - Ortam sıcaklığı . Günlük en yüksek : +45 °C . Günlük en düşük : -25 °C . 24 saatlik ortalaması : +35 °C’nin altında . Bir yıllık ortalama : +25 °C’yi aşmaz- En yüksek rüzgar basıncı : 70 kg/m2 yuvarlak yüzeyde

120 kg/m2 düz yüzeyde- En yüksek güneş ışınımı : 1000 W/m² - Buz yükü : 10 mm, Sınıf 10 - Endüstriyel kirliliğe açıklık : Evet (Ağır kirlilik)- Maksimum nispi nem : % 95 (24 saatlik ortalama)- Yıldırım düşme olasılığı : Evet- Yer sarsıntısı (*) . Yatay ivme : 0,5 g (yer seviyesinde) . Düşey ivme : 0,25 g


6

(*) Transformatör; yatay ve düşey deprem ivmesi değerlerine dayanacak ve herhangi birünitesinin (buşing vs.) zarar görmesi engellenecek şekilde dizayn edilecek,transformatörün çalışacağı yerde tesisi için gereken proje, resim ve malzemeler iletransformatörün depreme dayanıklılık hesapları Yüklenici tarafından verilecektir. Buşekilde imal edilen transformatörün montajı ve sabitlenmesi için gerekli her türlücıvata, bağlantı elemanları vs. Yüklenici tarafından karşılanacaktır.

1.4. Yardımcı Güç Kaynakları

Transformatörlerin tesis edilecekleri her mahalde aşağıdaki yardımcı güç kaynakları yerseviyesinde mevcut olacaktır:

- Üç faz AC sistem (nötrlü) : 380 volt + %10 - % 15 ,50 Hz (**)- Tek faz AC sistem (faz-nötr) : 220 volt ±%10 - %15 , 50 Hz (**)- DC sistem : 110 veya 220 volt, %+10,% -15

220 Vdc kullanılacak transformatörler, sözleşmeden sonra ayrıca belirtilecektir.

2. TEKNİK ÖZELLİKLER

2.1. Anma Değerleri Ve Performans

Bu şartname kapsamı transformatörler harici kullanım için, yağ doldurulmuş (mineral yağ)tipte olacaktır. İstenilen teknik karakteristikler bu şartnamenin ekindeki Garantili ÖzelliklerListesinde belirtilmiştir. Ana karakteristikler aşağıda verilmiştir:

- Sargı sayısı : 2- Faz sayısı : 3- Anma frekansı (**) : 50 Hz- Soğutma tipi : ONAN/ONAF- Anma gücü : 62,5 MVA 100 MVA - Soğutma şekline göre istenen anma güçleri . ONAN : ≥ 50 MVA ≥ 80 MVA . ONAF : 62,5 MVA 100 MVA - Sıcaklık artışları . Üst yağ : ≤ 55 °C . Sargı : ≤ 60 °C . Çekirdek yüzeyi : ≤ 75 °C .Sargı en sıcak noktası : 73 °C (Hot-spot point)- Anma gerilimleri . Yüksek gerilim (YG) sargısı : 154 kV 154 kV . Alçak gerilim (OG) sargısı : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Kademenin bulunduğu sargı : YG sargısı, nötr tarafta- Kademe değiştirime şekli : Yükte- Gerilim ayar sahası : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Kademe sayısı : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Gerilim değişme kategorisi : CFVV (Sabit akılı ayar)


7

- Kademe güçleri : Tüm kademelerde %100 anma gücü- Geçici aşırı yüklenme : IEC 60076-7’ye göre - En yüksek sistem gerilimleri . Yüksek gerilim : 170 kV 170kV . Alçak gerilim : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Bağlantı grubu : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Sargıların yalıtımı : YG kademeli; OG uniform- Sistem topraklama metodu : YG direk topraklama; OG direk veya direnç üzerinden- Empedans gerilimi : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- İzolasyon seviyeleri : Garantili Özellikler Listesindeki gibi- Duyulabilir gürültü seviyesi : Garantili Özellikler Listesindeki gibi

Transformatörler ile ilgili istenen değer ve karakteristikler bilgi vermek bakımından GarantiliÖzellikler Listesinde belirtilmiştir. Alıcı, transformatörlerin kullanılacağı yeri ve çalışmaşartlarını dikkate alarak Malzeme Listesini ve Garantili Özellikler Listesini hazırlayacaktır.

(**) Frekans değişim aralığı: Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde aksibelirtilmedikçe transformatörler, 49-50,5 Hz frekans aralığında sürekli; sistemfrekansının olağanüstü durumlarda 51,5 Hz’e çıkabileceği veya 47,5 Hz’edüşebileceği göz önünde bulundurularak, 50,5 Hz-51,5 Hz frekans aralığında 1saat, 48,5 Hz-49 Hz frekans aralığında 1 saat, 48 Hz-48,5 Hz frekans aralığında20 dakika, 47,5 Hz-48 Hz frekans aralığında 10 dakika iletim şebekesine bağlıkalarak çalışacak şekilde tasarlanmalıdır.

2.2. Toleranslar

Fabrika Kabul Testleri esnasında her transformatör için ölçülen değerlerin GarantiliÖzellikler Listesinin “GARANTİ EDİLEN” sütunundaki değerlere aşağıdaki toleranslarınuygulanması neticesinde ortaya çıkan değerlerin içinde kalması halinde transformatörlerkabul edilebilir, ancak kayıplar için aşağıdaki Madde 2.3’de belirtilen cezalar uygulanır.

Red için uygulanacak toleranslar:

Ana kademede boşta kayıplar : +%15 Ana kademe ve anma akımda yük kayıpları : +%10 Tüm kademelerde boşta çevirme oranı sapması : ±%0,5 Ana kademe ve anma akımında empedans gerilimleri :Garantili Özellikler Listesindeki gibi En uç kademelerde empedans gerilimleri :Garantili Özellikler Listesindeki gibi Ana kademede, anma geriliminde ve

anma geriliminin %10 üzerinde boşta akım : +%30 Dahili kısmi deşarj : YOK Duyulabilir gürültü düzeyi : YOK Sıcaklık artışı : YOK

2.3. Garantilerin Karşılanmaması


8

Transformatörler üzerindeki testler, teçhizatın garanti edilen değerlerine (“GARANTİEDİLEN” sütunu) uymadığını gösterdiği takdirde(kayıpların yukarıda belirtilen toleranslardahilinde olması kaydıyla), Alıcı, her bir transformatör için ayrı olmak üzere aşağıdakicezaları uygular. Garanti edilen değerlerden daha iyi bulunan karakteristikler için herhangibir prim tanınmayacaktır.

a) Boşta Kayıplar:Anma geriliminin %110’unda veya %100’ünde, boşta kayıpların garanti edilen değerinüzerindeki her bir kW’ı için 7.000. - ABD Doları ceza uygulanacaktır. (Anma geriliminin%100 veya % 110’unda sapmanın en yüksek olduğu yerde)

b) Yük Kayıpları:

Garanti edilen yük kaybı değerini geçen her bir kW için 2.500-ABD Doları cezauygulanacaktır. Bu cezanın hesabı için garanti edilen değerlerden garantili karakteristiklerebakılacak (ana kademe, veya en yüksek, veya en düşük kademe) en büyük sapmayıveren ayar kademesi pozisyonu için hesaplanacaktır.

c) Soğutma sisteminde fan kayıpları garanti edilen güç değerini geçen her bir kW için3.000- ABD Doları ceza uygulanacaktır.

2.4. Kayıpların Değerlendirilmesi (Teklif Değerlendirilmesi Aşamasında)

Garantili Özellikler Listesinde TEİAŞ tarafından istenen (“istenen” sütunu) kayıpdeğerlerinden daha yüksek kayıp değerlerine sahip transformatörler reddedilecektir.

Ayrıca , Garantili Özellikler Listesinde TEİAŞ tarafından istenen (“istenen” sütunu)duyulabilir gürültü seviyesi, dahili kısmi deşarj, sıcaklı artışı değerlerinden daha yüksekdeğerlere sahip transformatörler reddedilecektir.

2.5. Sapmalar (Deviation)

Teknik Şartnamede belirtilen hususlar ile Garantili Özellikler Listesinde verilen değerlerinbirebir karşılanması esastır. Karşılanmaması durumunda teklif sahibi sapmaları(Deviation) EK-3’deki listede açıkça belirtecektir. Teklif sahibi tarafından doldurulanSapmalar (Deviation) Listesi, Alıcı tarafından Teknik Şartnamenin özüne ve ilgilistandartlara uygunluğu yönünden değerlendirilecektir.

Teklif değerlendirilmesi aşamasında, alıcının, teknik sapmaları içeren teklifleri reddetmeveya kabul etme hakkı saklıdır.

Sapmalar (Deviation) Listesinde herhangi bir husus belirtilmemişse, transformatör ve tümteçhizatın şartnameye tamamen uygun olduğu değerlendirilecektir.

2.6. Yapısal Özellikler

Transformatörün üretiminde kullanılacak malzemeler yeni ve standartlarda tariflenenbirinci sınıf kalitede, amaca uygun, kusursuz ve eksiksiz olacaktır.


9

2.6.1. Manyetik Devre(Çekirdek)

Aksi belirtilmedikçe transformatörler üç bacaklı çekirdek tipi olacaktır.

Çekirdek, yüksek kaliteli, soğuk haddelenmiş, kristalleri yönlendirilmiş, yaşlanmayan,yüksek manyetik geçirgenliğe sahip, yüzeyleri pürüzsüz silisli sacdan imal edilecektir.Ekler 45°’de kesilecek ve step-lap teknolojisi uygulanacaktır. Her bir levha basınç altındave sıcak yağ etkisiyle bozulmayacak yalıtıma sahip olacaktır.

Çekirdeği oluşturan çelik saclar ve bunların yalıtım malzemeleri, transformatörün ömrüboyunca fiziksel veya elektriksel özelliklerinde zararlı değişikliklerin ortaya çıkmasınameydan vermeyecek şekilde tasarlanacaktır.

Çekirdeği oluşturan tabakalar, bacaklarda ve boyunduruklarda birbirlerine cıvatalarlatutturulmayacaklardır, hot spot oluşumundan kaçınılacaktır.Çekirdeğin yapısı, sargılarınçıkartılarak değiştirilmesinde en az sayıda tabakanın sökülmesini gerektirecek şekildeolacaktır.

Çekirdek levhaları ve sargılar, nakliye sırasında ve karşılaşılabilecek kısa-devreşartlarında yerinden oynamaması için ve bükülmeye karşı korumak üzere uygun birşekilde desteklenecektir. Taşıma sırasında çekirdeğin oynamasını engellemek için herköşeye özel yan destekleri konulacaktır. İlave olarak, çekirdek tabanı tank tabanınabağlanacaktır.

Çekirdek topraklaması tanka yalnızca bir noktadan uygun kesitli örgülü bakır iletkenlebağlanacaktır. Çekirdeğin üst kısmındaki bir kutuya yerleştirilecek olan bu topraklamaterminaline, çalışma sırasında yağın boşaltılmasını gerektirmeksizin ayrı bir menholvasıtasıyla ulaşılabilecek ve izolasyonun kontrolü için kolaylıkla bağlantısı kesilebilecekşekilde olacaktır.

2.6.2. Sargılar

YG sargılarında elektrolitik bakır iletken veya lak izoleli elektrolitik bakır iletkenlerdenörülerek meydana gelmiş, epoksi reçine emdirilmiş transpoze iletkenler kullanılacaktır.Builetkenler gerekli izolasyon seviyesine ulaşmak için selülotik A sınıfı selüloz izolasyonkağıdı ile çok katlı olarak sarılacaktır. OG sargılarında lak izoleli elektrolitik bakıriletkenlerden örülerek meydana gelmiş, epoksi reçine emdirilmiş transpoze iletkenlerkullanılacaktır.Bu iletkenler de gerekirse selülotik A sınıfı selüloz izolasyon kağıdı ile çokkatlı olarak sarılacaktır.

YG sargısının izolasyonu doğrudan topraklı nötr için kademeli izolasyonlu olacaktır. OGsargısı uniform izolasyonlu olacaktır.

Sargılar, işletme sırasında ve sıcaklık değişimlerinde izolasyon yıpranması oluşmayacakşekilde imal edilecektir.


10

Sargılar ve irtibatlar, transformatörün yapım standardında öngörülen sıcaklık artışına, aşırıyükleme şartlarına, kısa devrede meydana gelen aksiyel ve radyal yöndeki kuvvetlere veteknik verilerde belirtilen dielektrik testlerine dayanacak şekilde imal ve tespit edilecektir.

İrtibat iletkenleri arasındaki ve bu iletkenlerle kablo pabuçları arasındaki akım taşıyanbütün bağlantı yerleri gümüş kaynağı yapılacak veya kompresyon tipi veya çok cıvatalıirtibatlayıcılar kullanılacaktır. Bütün iletken uçları iyice mesnetlenecektir.

Sargılardaki kanallar yağın tabii dolaşımına uygun olacak ve bu suretle ONAN/ONAFsoğutmada yağ sirkülasyonu için pompa sistemlerine ihtiyaç görülmeyecektir.

2.6.3. Tank

Aksi belirtilmedikçe, tank kaynaklı,kapak cıvata bağlantılı tipte olacaktır. Tank ve kapağıyüksek kaliteli çelik levhalardan imal edilecektir.

Tank ve kapaklar, suyun içine yerleşebileceği hiçbir harici cep bırakılmayacak şekilde vetankın drenajında içinde yağın kalacağı veya tankın dolduruluşunda içinde havanınhapsolacağı veya dışarı kaçan gazın orada hapsolup Bucholz rölesinin çalışmasınıengelleyeceği hiçbir dahili cep bırakmayacak şekilde tasarımlanacaktır. Havalandırmaboruları, havanın/gazın içinde toplanabileceği tüm noktaları gaz rölesine bağlayacaktır.

Tank dayanıklı bir yapı olarak dizayn edilecek ve imalatın yüksek kalitede bir işçilikletamamlanmış olmasına özen gösterilecektir.

Tank, nakil esnasındaki zorlanmalara, yağ tasviyesi işleminde vakum zorlanmalarına veişletme esnasında, özellikle de kısa devre esnasında meydana gelen hidrostatik vedinamik zorlanmalara karşı dayanıklı olmalıdır.

Tankın rezonans frekansları 50 Hz ve 100 Hz’den yeterince uzak olmalıdır.

Tankın imalatında kullanılan tüm cıvatalar paslanmaz çelikten yapılacaktır. Kazan, kapakve depo cıvataları yerine takıldıktan sonra boyanacaktır.

Yüksek akım taşıyan iletkenlerden ve kaçak akılardan meydana gelen akıların etkilerini enaza indirmek için, gereken yerlerde manyetik olmayan çelik kullanmak suretiyle özelönlemler alınacaktır.

Tank ve aksesuarları, titreşimden oluşacak herhangi bir zararlı etkiden kaçınmayısağlayacak şekilde tasarımlanacak ve imal edileceklerdir.

Kaynaklar, kaynak işlerini tam tanımlayan standartlara uygun olarak ve sızdırmazlıkistenen yerlerde çift kaynak sağlanarak yapılacaktır. Yağ sızıntısının olmamasından eminolmak için, ilgili bütün kaynaklar yağ kaçak testine tabi tutulacaktır.

Tankı oluşturan parçalar ile çeşitli borular v.b. arasındaki metal süreklilik, hepsinin aynıpotansiyelde olmalarını sağlayacak şekilde yapılmalıdır.


11

Bütün buşinglerin alt uçlarına kolay ulaşılamıyorsa, kapakta buşinglerin alt uçlarınaulaşmaya imkan veren açıklıklar (menhol) bulunacaktır. Geçme (reintrant) tip buşinglerinkullanılması halinde menhol gerekmez. Muayene kapaklarının kaldırma kolları olacaktır.

Tank, kaldırma kancaları, çekme için bağlama yerleri ve transformatörün tam olarak monteedilmiş ve yağı doldurulmuş durumda iken kaldırılmasına yeterli dayanıklılıkta krikotabanlıklarıyla teçhiz edilecektir. Kriko tabanlıkları, tekerlekler çıkartılmış ve transformatörzemine konmuş olsa bile hidrolik krikoların tatbikine imkan verecek şekilde olacaktır. Aktifkısımlar üzerinde tanktan çıkarılmalarını sağlayacak kaldırma kancaları bulunacaktır.

Transformatörün tabanı, kaydırılmalarına müsait olacaktır. Düz bir taban veya tankıneksenlerine paralel olarak kaydırılması için dizayn edilmiş, oluklu yapıdaki takviyelerleteşkil edilmiş plakalı bir taban bulunacaktır. Tabanda veya taban bitişiğindetransformatörün yukarıda belirtilen doğrultularda çekilmesi için gerekli bağlantı yerleribulunacaktır.

Tank tabanı, ray için yapılmış dört adet tek flanşlı döndürülebilir tekerlek gruplarıüzerindeki transformatörün tüm ağırlığını taşıyacak kuvvetli ve bükülmeyen bir yapıdaolacak, tekerlek grupları birbirine dik iki yönde yatay olarak döndürülebilecektir. Tekerleklerkısa kenarda 1440 mm / uzun kenarda 1440 ve 2942 mm ray açıklığında transformatörünyürütülmesine uygun olacaktır. Tekerlekler ve transformatörün istenmeyen hareketleriniönleyen tekerlek frenleri verilecektir.

Tankın dizaynı ve ana kısımların boyutları, yan desteklere bindirilmiş olarak yapılacakdemiryolu nakliyatına uygun olacaktır. Bu maksatla, tanka cıvatalanarak monte edilmeküzere iki takım destek verilecektir. Bu bağlamda açıklamalar Madde 2.6.13 ’de verilmiştir.

Bütün contalar oluk şeklinde açılmış yuvalara veya bu maksatla tankın etrafınakaynaklanmış iki adet çelik çubuk vasıtasıyla meydana getirilmiş oluklara yerleştirilecektir.İmalatçı etkili bir conta sistemi uygulayacak ve çalıştırma sırasında herhangi bir yağsızıntısı olmamasını sağlayacaktır. Teklif ile birlikte önerilen contalama sisteminin prensipresimleri uzun süreli sorunsuz çalıştıklarına dair referanslarla beraber verilecektir. Flanşlararasında kullanılan cıvatalar yağın sızmasına karşı iyi bir şekilde contalanacaktır. Alternatifolarak, cıvatalar yerine bir takım dıştan kenetlenen kıskaç kullanılabilecektir.

Tank üzerinde aşağıdaki aksesuarlar bulunacaktır. Yağ boşaltma vanası Yağın tasfiye ve filtre edilmesi için gerekli alt ve üst vanalar Yağ numune alma muslukları (üst, orta, alt) Vakum pompa bağlantısı için vana (karakteristikleri ve transformatör üzerindeki

konumu siparişten sonra belirlenecektir.) Biri termik imaj için olmak üzere tank kapağında iki adet termometre yuvası Her bir radyatörün tank ile irtibat yerinde tank tarafında sızdırmaz vanalar Radyatörlerin tanka irtibatı için flanşlar Yüzeyi bakır olan çelik veya doğrudan paslanmaz çelik olan iki adet tank topraklama

pabucu. Topraklama pabuçları tank tabanına kaynaklı olacak ve iki kısa kenarın


12

ortasında olacaktır. Her pabuç topraklama teli bağlantısı için kıstırmalı tip terminal vecıvatalara sahip olacaktır.

Tank kapağında açma kontaklarına haiz yeterli sayıda basınç tahliye ventili. Tahliyebasıncı, özellikle işletmedeki kısa devrelerde ve başarılı kısa devre tip testi sırasındazamansız (gereksiz) tahliyeleri önleyecek şekilde seçilmelidir. Basınç ventili tankınüzerine konacaktır.

Transformatör üzerine çıkılmasını sağlayan bir merdiven Tank tabanında, gerektiğinde yaşlanma sonucu biriken tortu ve yağ çamurunun

alınabilmesi için sıfır kodunda gömmeli flanşlı bir delik (Tankın kaydırılmasına engelolmayacak şekilde)

Tank üzerine; işletmede yağın doldurulması, yağın boşaltılması ve vakuma alınmasıvb. gibi çalışmalar için vanaların açık-kapalı konumunu gösteren, paslanmazmalzemeden imal edilmiş donanım plakası takılacaktır. Plakalar paslanmazmalzemeden vidalarla tespit edilecek, yazılar ve işaretler zamanla silinmeyecektir.

2.6.4. Yağ Genleşme Kabı

Yağ genleşme kabı, tank duvarına ayaklarla monte edilecektir.

Her bir transformatör, çalışma alanındaki en düşük çevre sıcaklığı ile en yüksek çevresıcaklığı ve yükleme şartları altında tanktaki yağ hacmindeki değişmeleri ihtiva edebilecekkapasitede bir yağ genleşme kabı ile teçhiz edilecektir. Az miktarda yağ her zaman içinyağ genleşme kabı içerisinde belirli bir yükseklikte bulunacak ve kabın hacmi en aşırıyükte ve sıcaklık şartlarında genleşen yağı içine alacak büyüklükte olacaktır.

Yağ genleşme kabında, yük altında kademe değiştirici şalter yağı için uygun bir bölmebulunacaktır. Transformatörün tank yağı, yük altında kademe değiştirici şalter yağındanayrı muhafaza edilecektir.

Her bir yağ bölmesinde aşağıdaki donanım bulunacaktır:

İzin verilen maksimum ve minimum yağ seviyesi alarm kontaklarını ihtiva eden yağseviyesi göstergesi.

Ulaşılabilir bir yüksekliğe yerleştirilmiş, havanın nemini alan ‘silicagel’ maddeli solunumcihazı.

Yağ doldurma tertibatı Boşaltma vanası Muayene menholü

Yağ genleşme kabının düşey yüzeyine monte edilecek yağ seviye göstergesi, tankınzemin seviyesinden bakıldığında okunabilecektir. Kadranda +20°C’deki seviye ile, endüşük ve en yüksek seviyeler işaret edilmiş olacaktır. Bunların dışındaki yağ seviyeişaretlemeleri bu seviyelere karşılık gelen sıcaklık değerleri ile gösterilecektir. Yağgenleşme kabındaki kaldırma kancaları bulunacaktır.

Gazların ve nemin yağ tarafından emilmesini önlemek için yağ genleşme hücresi hava iledoğrudan temas etmeyecektir. “Atmoseal” adı verilen sistemin uygulanması


13

gerekmektedir. Havanın nemini alan solunum cihazı da (dehydrating-Silicagel-breather)ilave olarak, yağ genleşme kabı ile atmosfer arasına hava hücresindeki nem birikimininönlenmesi için konulacaktır.

Teklif Sahipleri uzun süreli bir işletme deneyimi belgelenmiş değişik yağ korumasistemlerini Alıcının değerlendirmesine sunabileceklerdir.

İki flanş arasında esnek bir membran kullanılarak iki kısma bölünmüş genleşme kabıkullanılması kabul edilmeyecektir.

2.6.5. Buşingler ve Terminaller

Transformatörün GİS’e bağlantısı tek damarlı uygun kesitli XLPE kablo ile yapılacaktır.Transformatörün YG çıkışlarının kablo bağlantısı transformatörün tesis edileceği GİS içinAlıcı tarafından kesiti ve özellikleri verilecek olan kablo veya kablo başlığına uygun olarakdizayn ve imal edilecektir. Transformatör dolayısıyla kablo yalıtımında oluşacak ısınmalarakarşı önlemler alınacaktır. Transformatörün YG çıkışları izolasyon yağı dolu bir dom içindeyer alacaktır.

Dom içerisindeki yağın genleşmesine karşı gerekli önlemler alınacaktır. Kablo başlığınınve transformatör YG terminalinin içinde bulunduğu domun yağı, domdan daha yükseğeyerleştirilmiş ayrı yağ genleşme tankından beslenecektir. Yağ seviyesi uygun birgöstergeden görülecektir. Yağ genleşme tankı ile dom arasında bağlantıda, Buchholzrölesinin iki tarafına yerleştirilmiş uygun vanalar bulunacaktır. Genleşme tankı ile yağlıkablo kutuları arasındaki irtibat her bir fazı ayırabilecek şekilde yapılacaktır. Normal dışıdurumlarda Buchholz rölesi açma işareti verecektir. Yağ genleşme tankı silicagel maddeiçeren hava alma tertibatına sahip olacaktır.

YG buşinglerin test tap uçları ölçüm yapılabilecek şekilde dışarı çıkarılacaktır.

Transformatörün YG bağlantısı için, gerekli tüm teçhizat ve donanım transformatöryüklenicisi tarafından sağlanacaktır.

Alternatif olarak transformatörün YG uçları ile kablo arasındaki uç bağlantısı SF6 ileyalıtımlı bölme ile yapılabilir. (SF6 / yağ buşingi kullanılarak). Bu durumda gaz basıncıylaoluşacak kuvvetlere karşı körükler kullanılacaktır. Bu körükler eksenel olarak tespitedilecek, açısal ve yanal hareket etmelerine izin verilecektir. Eksenel ayarlar montajsırasında yapılacaktır. Normal dışı SF6 basıncında, uygun koruma sistemi ile alarm veaçma sinyali verilecektir.

Transformatörün orta gerilim beslemesinin, OG metal-klad şalt teçhizatına bağlantısı vetransformatörün topraklaması uygun kesitli XLPE tipi kablo ile yapılacak ve OG terminalkutusu kullanılacaktır. OG terminal kutusu tamamen kapatılacaktır. Terminal kutuları, kablogeçişlerinde yalıtımın zedelenmesine imkan vermeyecek ve bütün açıklıklar öncedenbelirlenen iklim şartlarına uygun olacaktır.

Transformatör ve kablo bağlantılarının farklı imalatçılara ait olması durumunda,imalatçıların her ikisi de bu ekipmanların birleştiği yerlerin kusursuz olarak yapılmasıhususunda işbirliğine gidecektir.


14

Transformatörün tesis edileceği merkezde; transformatörün YG ve OG faz, nötr buşingiterminallerinin bağlanacağı mevcut noktaların durumu göz önüne alınarak transformatöründizaynına yönelik gerekli projeler sipariş sonrasında oluşturularak Alıcıya verilecek veonay alınacaktır.

Buşingler, ilgili IEC standardına ve Garantili Özellikler Listesinde verilen elektrikselkarakteristiklere uygun olacaktır. 52 kV anma değerinin üzerindeki buşingler yağemdirilmiş kondenser tipte koronasız olacak ve hermetik olarak sızdırmaz olacaktır.Buşinglerin nominal spesifik yüzeysel kaçak yolu uzunluğu en az 25 mm/kV olacaktır.İzolatörler kahverengi ve porselen olacaktır.

2.6.6. Yük Altında Kademe Değiştirici

YG sargıların gerilim ayarlaması, transformatörün yıldız noktasına yerleştirilecek dirençtipindeki üç fazlı yük altında kademe değiştirme tertibatı vasıtasıyla gerçekleştirilecektir.Yük altında kademe değiştirici IEC 60214-1 ve IEC 60214-2 standartlarına uygunolacaktır. Kademe değiştirme şalteri hızlı işleyen tipte olacak ve hem el ile hem de motortahrikli mekanizma ile yapılacak çalıştırma için bağımsız enerji depolama imkanlarını ihtivaedecektir.Kademe değiştirici anma akımı ve kademe gerilimi, işletme değerlerinin üzerindegeniş aralıklı (marjlı) olacaktır.

Tekliflerde, önerilen yük altında kademe değiştirici (yağlı veya vakumlu tip) hakkındagerekli bilgiler verilmelidir. Şalter yağlı tip olacaksa, transformatör özel, dahili bir yağfiltreleme sistemi ile donatılacaktır. İşletme deneyimleri ve performans kalitesi kanıtlanmışyağlı tip veya vakumlu tip kademe değiştirme şalterleri TEİAŞ tarafından tercih edilecektir.

Yük altında kademe değiştirici, motor sürüş mekanizmasının yağlanması ve kademedeğiştirme şalteri yağının değiştirilmesi gibi (hangisi daha önce oluşursa) herhangi birbakım gerektirmeksizin 100.000 anahtarlama işlemi gerçekleştirebilmeli veya 10 yılçalışabilmelidir. Vakumlu şalter kullanılacaksa,ilk bakım 300.000 anahtarlama işlemindensonra gerçekleşmelidir. Yağlı tip şalterler için, 200.000 anahtarlama işleminden öncekademe değiştirme şalteri kontaklarının değiştirilmesi gerekmeyecektir. Vakumlu tipşalterler için ise 600.000 anahtarlama işleminden önce vakum hücrelerinin değiştirilmesigerekmeyecektir. Vakum tüpünün teknik spesifikasyonu teklifle birlikte verilecektir.

Kademe değiştirme şalteri(Diverter switch) ve kademe seçici (Tap Selector),transformatörün tankı içine monte edilecektir. Akım devresini açan ve kapayan kademedeğiştirme şalteri ve bu işlemle doğrudan kirlenmeye müsait olan izolasyon yağı,transformatör tankındaki izolasyon yağından ayrı tutulmak üzere özel bir hücre içineyerleştirilecek ve bir koruma rölesi ile yağ genleşme kabında ayrı bir bölmeyebağlanacaktır. Transformatörün tank kapağı açılmadan veya tanktaki yağ seviyesinidüşürmeye gerek kalmadan, kademe değiştirme şalterine ulaşabilmek üzere, bu bölümiçin sökülebilir cıvatalı bir kapak bulunacaktır. Kademe değiştirici kapağı, kademedeğiştiricide basınç sonucunda oluşabilecek zararları önleyecek basınç ventili iledonatılacaktır. Transformatör tankının üstünde yer alan kademe değiştirici kapağı üzerindekademenin çalıştırma pozisyonunun görülebileceği gözetleme penceresi olacaktır.


15

Kademe değiştirme şalteri hücresinde, yağ numune musluğu, yağ tasfiye işleri için vanalarve yağ boşaltma sistemi bulunacaktır. Yağ numune alma vanası, bir boru ile uygun birseviyeye indirilecektir.

Kademe değiştirme tertibatı, transformatör tankı dışına yerleştirilmiş 3 fazlı motor tahriklibir mekanizma vasıtasıyla çalışacaktır. Motorun çalışması ya yalnızca yakından (yerel)veya yalnızca uzaktan olmak üzere iki şekilde yapılacaktır.

Kademe şalterinin dikey ve yatay şaftlarının tamamı uygun mahfaza içine alınmışolacaktır.

Kademe değiştiricinin el ile kumandası için yerinden çıkartılabilen bir çevirme kolubulunacaktır. Kolun el-ile kumanda miline fiilen hareket vermesinden önce motorlaçalıştırmanın kilitlenmesi sağlanacaktır. Çevirme kolu, kumandanın kolay yapılacağı biryükseklikte olacak ve dönme momenti 50 Nm’yi geçmeyen bir kuvvet tatbikine uygunolacaktır. Dönüş yönü, çevirme kolunun irtibatlandırıldığı noktanın yanında belirtilecektir vebir (1) kademe değiştirme operasyonu için gerekli kol döndürme sayısı verilecektir.

Kademe seçici (tap selector) kısmına kolayca ulaşmak için tank üzerinde bir menholbulunacaktır.

Kademe şalterinin çalıştırma (motor tahrik) mekanizması, yerel kontrolleri ve korumalarıbir dolap içinde olacak, dolap uygun bir yükseklikte tank üzerine monte edilecek veaşağıda belirtilen özelliklerde olacaktır;

Tüm teçhizat ve donanımlar, dolap içinde kolay erişilebilecek şekilde monteedilecek ve dolap ölçüleri yeterli büyüklükte olacaktır.

Dolap, sağlam yapılı hava ve toz geçirmeyen türden olacak; IEC 60529’a göre enaz IP56 koruma şartlarını karşılayacak ve uygun bir şekilde yoğunlaşmaya karşıkorumalı olacaktır.

Kumanda dolabı üzerinde analog göstergenin pozisyonunu ve numaratör bilgisininkolayca görülmesini sağlayan ve yeterli büyüklükte olan şeffaf bir pencere olacaktır.

Kademe değiştiricinin el ile kumandasında kullanılacak çevirme kolu için kumandadolabının içinde yer bulunacaktır.

Motor tahrik mekanizması kumanda dolabının kapağı, açıldığında gerilimli olanbölümler ile temas edilmeyecek şekilde dizayn edilecektir.

Kilitli düzenekle tesis edilen, kolayca açılabilen sağlam ve hareketli bir kapısıolacaktır.

Kumanda dolabının kapağı içinde tek hat şeması ve kademe şalteri katalogbilgilerinin konulacağı cep bulunacaktır.

Kumanda dolabı içerisine ileride konulabilecek donanımların montajını yapabilmekiçin yeterli miktarda yedek klemens rayı olacaktır.

Etiket, ikaz ve talimat plakaları Türkçe olarak yazılacak veya İngilizceleriyle birlikteTürkçeleri de olacaktır. Kumanda dolabının fiziki ölçüleri dolap içerisindeki teçhizat vedonanımların yerleşimini, ölçülerini gösteren teknik çizimler Alıcı’nın onayına sunulacaktır.Motor-tahrik mekanizması aşağıdaki kısımları ihtiva edecektir:

El ile Çalıştırma- Otomatik Çalıştırma Kumanda Anahtarı


16

Yerel-Uzaktan Çalıştırma kumanda anahtarı Kademe Yükseltme/Düşürme kumanda anahtarı El ile çalıştırma için yerinden çıkartılabilen çevirme kolu

Basamak basamak kumanda kontrolü (step-by-step kontrol rölesi) Bir kontrol penceresi içinden izlenen mekanik tahrikli kademe pozisyon göstergesi Kademe değiştirici çalışıyor göstergesi Termik manyetik koruma şalteri Termostat kontrollü ısıtıcı Kumanda dolabının kapağı açıldığında otomatik olarak yanabilen, 1 metrelik

uzatma kablolu AC iç aydınlatma lambası 10 A anma akımlı priz En az altı basamaklı kumanda sayıcı (numaratör) Konum sonu şalterleri Kademe pozisyonunu elektriki olarak uzağa iletici tertibat Kademe değiştirici çalışıyor pozisyonunun uzaktan görülmesi için gerekli tertibat Çalıştırma kontaktörleri, yardımcı röleler Basma butonları/anahtarları ile çalışan, düşürme/yükseltme çalışmaları arasında

kontakların ve kilitlemenin tam çalışmasını sağlayan yardımcı röleler Kabine bağlantı için terminal blokları, terminal bloklarına bağlı yardımcı kontaklar Acil durdurma butonu

Kumanda panosu aşağıdaki kısımları ihtiva edecektir:

Otomatik Voltaj Regülatörü (alıcının isteğine bağlı olarak) Transformatör merkezindeki kumanda panosuna gömme olarak monte edilmek

üzere temin edilecek malzeme olarak; kademe pozisyon göstergesi (uzak için),kademe değiştirici çalışıyor göstergesi, Kademe Yükseltme/Düşürme içinkumanda butonları, kademenin Uzak/Yakın/Otomatik pozisyon göstergeleri vekademe durdurma butonu

Kademe değiştirici göstergesi 20 mA çıkışlı transdüserli olacaktır. Transdüser çıkışı 2x (4-20 mA) olacaktır. 1. çıkış kumanda panosuna, 2. çıkış SCADA panosuna kablajı yapılarakdevreye alınacak hale getirilecektir.

2.6.7. Soğutma Sistemi

Transformatörlerin soğutma şekli ONAN/ONAF tipte olacak, tanka takılan radyatörleri vecebri hava dolaşımı için vantilatörleri ihtiva edecektir.

Radyatörler sökülebilir tipte, tank ve/veya batarya sistemine O-Ring contalı flanşlarlabağlanmış olacak ve yağ giriş - çıkışını kesecek kelebek vanalarla teçhiz edilecektir. Busuretle her grup radyatör, transformatör devre dışı edilmeden veya tanktaki yağ

boşaltılmadan sökülüp takılabilecektir.


17

Radyatörler, rüzgar hızı ve atmosferik şartlar ne olursa olsun, çalışmada titreşimler ve yağsızıntıları olmayacak şekilde dizayn ve imal edilecektir. Radyatörler sağlam bir yapıdaolacak ve sıkıca tespit edilecektir.

Vantilatörler ve tahrik motorları yüksek verimli ve düşük gürültü seviyeli olacaktır.

Her bir radyatörde kaldırma için bağlantı yeri, yağ ve hava boşaltma tapaları bulunacaktır.Radyatörler, ana tankın dayanabileceği tam vakuma dayanacaktır.

Transformatörler, vantilatörler servis dışı olduğunda (ONAN soğutma), ONAF anmagücünün %80’indeyken, garantili özellikler listesinde belirlenmiş koşullara tamamen uygunolarak çalışabilecektir.

Transformatörde, radyatörlerden herhangi birinin sökülüp alınması halinde, belirtilensıcaklık artışlarını geçmeden şartnamedeki ONAN ve ONAF tam güç değerinde sürekliolarak çalışmayı sağlamak üzere yedek bir radyatör bulunacaktır.

Vantilatör ve motorları, dahili ve harici çalıştırmaya uygun olarak tam mahfazalı, titreşim vedış hava etkilerine karşı korunmuş, aralıkları 25 mm’den büyük olmayacak galvanizli kafesteli ile vantilatör pervanelerine kaza ile temas edilmesi önlenmiş olacaktır. Vantilatörmotorları motor besleme noktasından iki gruba ayrılacaktır; gruplardan her biri üç fazlıminyatür devre kesicileri ile korunacak ve kontaktörle bireysel olarak kumanda edilecektir.İlave olarak, her bir motorda termik röle ile teçhiz edilmiş bir kontaktör bulunacaktır.

Kontrol ve koruma donanımları uygun metal kutulara yerleştirilecek ve soğutmavantilatörlerinin işletim ve beslemesi için gereken yardımcı donanımları da içine alacaktır.

Her bir vantilatör grubu elle veya otomatik olarak çalıştırılabilecektir. Her bir vantilatörgrubunda bir el/otomatik kumanda şekli için seçici anahtar bulunacak, ayrıca anahtarpozisyonunun uzaktan izlenebilmesi (merkezi kumanda panosu) için gerekli kontaktörleriiçerecektir.

Her bir vantilatör grubu otomatik çalışma modunda, yağ sıcaklık sensörlerinden gelenişaretle devreye girecek, yağ sıcaklığı belirlenen değerin altına düştüğünde ise otomatikolarak duracaktır.

Çalışan vantilatör gruplarının göstergelerde görülebilmesi için kontrol sisteminde kontaklarolacaktır. Aşağıda belirtilen normal dışı durumlar için alarm kontakları bulunacaktır.

Bir veya daha fazla vantilatörün çalışmaması Otomatik başlatma cihazının beslemesinin kesilmesi veya hatalı çalışması

2.6.8. Yardımcı Donanım (Aksesuarlar)

Teslim edilecek her bir transformatör aşağıdaki aksesuarları içerecektir. Bunların bedelitransformatör fiyatına dahil olacaktır:


18

a. Üst yağ sıcaklığı için taksimatlı kadranlı, azami gösterge ibreli ve elektriksel olarakbağımsız, ayrı ayrı ayarlanabilir alarm ve açtırma kontaklı termometre

b. Sargı "Kızgın-bölge" (hot-spot) göstergesi, biri yüksek sıcaklık alarmı, biri açtırma veikisi soğutucu kumandaları için olmak üzere her biri ayrı ayrı ayarlanabilen, elektrikseldevreleri bağımsız 4 adet kontakla donatılmış olacaktır.Sargı sıcaklığı termik imaj tekniği ile ölçülecektir. Termik algılama elemanı ve yağsıcaklık algılayıcısı tank kapağı üzerinde sızdırmaz bir cep içerisine yerleştirilecektir.Uzak sıcaklık kaydedici için elektriki transmiter sağlanacaktır.

c. İki şamandıralı, bağımsız alarm ve açma kontakları olan, tank ile genleşme kabınıbirleştiren boru üzerine monte edilmiş Bucholz rölesi, röle, devre test tertibatı veulaşılabilir bir yüksekliğe yerleştirilmiş gaz numune alma tertibatı ile donatılmışolacaktır. Bucholz rölesi işletmedeki kısa devrelerde ve başarılı kısa devre tip testisırasında çalışmayacaktır.

d. Tank ve kademe değiştirme şalteri için yağ seviyesi alarm röleleri e. Kademe şalteri hücresini, genleşme kabındaki kademe değiştiriciye ait bölmeye

birleştiren boru üzerine monte edilmiş açtırma kontakları olan bir gaz rölesi (veyaeşdeğeri bir cihaz)

f. Yukarıda belirtilen gaz röleleri için aşağı ve yukarı akışı kesecek kelebek vanalarg. Yağ numunesi için vanalar (üst,orta,alt); yağın boşaltılması, tasfiye ve filtre edilmesi için

gerekli alt ve üst vanalar bulunacaktır. Bunların özellikleri ve konumları teklifteaçıklanacaktır. Ayrıca, kademe değiştirme şalteri hücresinde, yağ numune musluğu,yağ tasfiye işlemi için vanalar ve yağ boşaltma sistemi bulunacaktır. Yağ numune almavanası bir boru ile uygun bir seviyeye indirilecektir.

h. Biri termik imaj için olmak üzere tank kapağında iki adet termometre yuvasıi. Tank kapağında açma kontaklarına haiz, yeterli sayıda basınç tahliye ventili. Basınç

ventilinin çalışması durumunda, yağın transformatörün üzerine ve çevresineyayılmasını önlemek amacı ile akacak yağın basıncı ve miktarı da dikkate alınarakventilden transformatör zeminine kadar uygun çap ve ölçülerde bir boru sistemi tesisedilecektir. Bu husus onay resminde açıkca gösterilecektir.

j. Tank tabanında, gerektiğinde yaşlanma sonucu biriken tortu ve yağ çamurununalınabilmesi için sıfır kodunda gömmeli flanşlı bir delik (Tankın kaydırılmasına engelolmayacak şekilde)

k. Transformatör Merkezi kumanda panosuna gömme tip monte edilmek üzere, sıcaklıkgöstergeli ve elektriki resetli uzak sargı sıcaklık göstericisi.

l. Transformatörde oluşan herhangi bir arıza nedeni ile tanktan yağ boşalması halinde,yağ genleşme kabından tanka doğru oluşacak yağ akışını önlemek için, yağ genleşmekabı ile bucholz rölesi arasına yağın akışını kesecek bir cihaz (Conservator shuttermechanism) konacaktır. Bu cihaz, yağ akışı arttığında yağın dinamik hareketi ileotomatik olarak kapanacak ve yağ genleşme kabından tanka yağ akışını ve dolayısıylaarıza yerinin beslenmesini önleyecektir. Cihazın etkin çalışmasını sağlamak için anılancihaz en uygun yere monte edilecektir.

m. Yağ genleşme kabı içinde bulunan kauçuk kompansatörün işlevini yerine getiripgetirmediğinin saptanması için yağ genleşme kabına sinyal rölesi tesis edilecektir.

n. Transformatörde (radyatör vanaları ve numune yağ alma muslukları hariç) gövde ve içkısımları paslanmaz çelik düz geçişli Cr-Ni küresel vana kullanılacaktır.

o. Alıcının isteğine bağlı olarak transformatör,Transformatör İzleme Sistemi(TİS) iledonatılacaktır.

p.Vakum pompası vanası (özellik ve konumuna siparişten sonra mutabık kalınacak)


19

q.Her bir radyatörün tank ile irtibat yerinde tank tarafında sızdırmaz vanalar.

2.6.9.Kumanda Dolabı ve Kablo Tesisatı

Tüm kumanda dolapları transformatör temel ve kaidesinin yüksekliği ile birliktedüşünüldüğünde merdivensiz olarak ulaşılabilecek bir yüksekliğe yerleştirilecektir. Sıcaklıkgöstergeleri, fan şalterleri, yardımcı röleler panoda işletme esnasında da ulaşılabilecekyerlere konulacaktır. Bağlandıkları yerler ilgili cihazlara yakın olacak ve transformatörenerjili iken de ulaşılabilir olacaktır.

Transformatör kumanda dolabı, sağlam yapılı, hava ve toz geçirmeyen türden olacak, IEC60529’a göre en az IP56 derecesinde korunmuş olacak ve uygun bir şekildeyoğunlaşmaya karşı korumalı olacaktır.

Transformatörün kumanda dolabında termostatik elemanlı uygun ısıtıcılar ve doğalhavalandırma sağlanacaktır. Kapının hareketine bağlı bir buton ile kumanda edilen,saydam küresel bir emniyet camı ile teçhiz edilmiş uygun bir lamba bulunacaktır.

Tüm panolardaki yardımcı güç kablosu tesisatı, teçhizat dahili kablo tesisatı ve kumanda,koruma ve alarm için kullanılan kablo tesisatlarının terminal blokları modüler tipte olacakve kendiliğinden sönen veya alevlerin yayılmasına direnç gösteren malzemedenyapılacaktır. Terminal blokları metal raylara monte edilecek ve yayla tutturulacaktır. Raylartopraklanacaktır.

Tüm panolardaki kabloların izolasyon derecesi 3’ten az olmayacak (Toprağa göre 2kVrms’de test edilmiş) kılıf kalitesi R2 olacak ve alevlerin yayılmasına ve tanka yakınyerde oluşacak sıcaklığa karşı dayanıklı tipte olacaktır. Alarm ve açma devreleri bağımsızolacaktır.

Tüm kumanda dolaplarında terminal blok sıraları birbirinden yeterli mesafeyle ayrılmışolacaktır. Her bir ray sırasında, ileride kullanılmak üzere en az %10 yedek terminal bloğubulunacaktır. Her bir terminalde sökülebilir işaretleme şeridi bulunacaktır.

Transformatör dışındaki tüm elektrik bağlantıları terminal bloklarından, çelik borular veyadiğer koruyucu kılıflar içerisinde taşınacaktır. Panolar içindeki kablo tesisatı PVC veyabenzeri yağa dayanıklı izolasyona sahip olacaktır. Transformatör üzerindeki kablolar, çelikzırhlı çoklu iletkenli olacak veya çelik / alüminyumdan yapılmış bükülgen borular içerisinetesis edilecektir.

Tüm kablo kanalları ve/veya çelik zırhlı çoklu iletkenler çelik bağlarla bağlanacaktır.

İletkenler kalay kaplanmış pabuçlarla sonlandırılacak veya kıstırmalı tip terminalkullanılabilecektir.


20

Terminal bloklarına komşu tüm kabloların uçları, doğru teşhisin yapılması için bileziklerleteçhiz edilecektir.

Panolarda rakor ve plastik tapalarla teçhiz edilmiş yeterli sayıda kablo giriş delikleribulunacaktır.

Kumanda dolaplarının rengi transformatörün rengine uygun olacaktır.

Kablolar aşağıdaki tabloya uygun renklerde olacaktır.

- Kırmızı, sarı, mavi a.c. (alternatif akım) faz bağlantıları- Siyah a.c. (alternatif akım) nötr bağlantıları- Yeşil a.c. (alternatif akım) toprak bağlantıları- Gri d.c. (doğru akım) devreleri

Devre yalıtımı aşağıdaki gibi olacaktır:

- Şebeke frekanslı dayanım gerilimi 2 kV rms

2.6.10.Yalıtkan Yağ

Bu yağ, yeni ve hiç kullanılmamış olacak ve aksi belirtilmediği sürece, ekte verilen “TEİAŞYeni İzolasyon Yağı Satınalma Şartnamesi” ne uygun olacaktır.

Her halükarda teklif sahibi kullanacağı yağın tipini, onaylanmak üzere Alıcı’ya bildirecektir.Transformatör yağı variller içerisinde teslim edilecektir.

Transformatörlera doldurulacak yağın şartnamesi EK-4'te verilmekte olup, kullanılacak yağbu şartnameye uygun olacaktır. ASKAREL, izolasyon yalıtımı ve soğutma içinkullanılmayacaktır.

2.6.11. Kaldırma Ve Taşıma Tesisatı

Transformatör mahfazasını, çekirdeği, sargıları, yağ genleşme kabını ve kompletransformatörü kaldırmak için uygun tesisat temin edilecektir.

Transformatör tabanında, tankın merkez eksenlerine paralel yönlerde hareketine imkanveren ve bir dikdörtgen teşkil eden kirişler bulunacaktır.

Transformatörü yukarıda anılan yönlere paralel hareket ettirmek için, transformatörkaidesinde ya da bitişiğinde çekme tertibatı bulunacaktır.

Transformatör tankı kaidesi dayanıklı, deformasyona uğramayan, transformatörün bütünağırlığını tek flanşlı 4 tekerlek üzerinde destekleyebilen bir şasi ihtiva edecektir. Tekerlekgrupları iki yönlü hareket için birbirine dik konumlanabilmelidir.

2.6.12. Tank Topraklama Tertibatı


21

Transformatörün tanklarının iki yüzeyinde bakır kaplı çelik veya yalnız paslanmaz çeliktenyapılmış topraklama terminalleri olacaktır. Bunlar tank kaidesinde, iki kısa kenar arasındakiorta noktaya kaynaklanmış olmalıdır.

2.6.13. Taşıma Transformatörler, bir taşıt üzerinde karayolu veya demiryolu ile (T.C.D.D. Vagon ve YükGabarisine uygun olarak) taşıma için tasarımlanmış olacaktır. Bu maksatla, tankacıvatalanmak üzere iki takım kroşe verilecektir.

Transformatörler, YG buşingleri, yağ/hava ısı eşanjörleri, genleşme kabı ve aksesuarlartakılmadan taşınacaktır.

Soğutma üniteleri, yağ genleşme kabı, buşingler, tekerlekler ve diğer aksesuarlarkorozyona, kırılmaya, şok ve titreşimlere karşı gerekli tedbirler alınarak sandıklar içindeambalajlanıp, yurtiçi ve yurtdışı taşıma kurallarına uygun şekilde taşınacaktır.

Transformatörler, nakliye depolama sırasındaki kaçaklara karşı ilave gaz kaynağı (nitrojentüpü) takılı şekilde sevk edilecektir. Tüm delikler (radyatörlerinkiler de dahil) kör flanşlarla

kapatılmış olacaktır.

Transformatörler yağ dolu olarak nakil edilmeyecektir.

Transformatörün izolasyon yağı variller içerisinde sevk edilecektir.

Transformatör kendi aksesuarları ve avadanlıkları ile birlikte sevk edilecektir.

Aksi belirtilmedikçe Yüklenici, sarsıntı ve şok kaydedici cihazları kendisi sağlayacak;nakliye sırasında bu cihazlar transformatörün değişik noktalarına monte edilecektir.

Üniteler, en büyük parçanın (ambalajlama dahil) taşınması sırasındaki genişliği veyüksekliği Garantili Özellikler Listesinde belirtilen ölçüleri geçmeyecek şekildeboyutlandırılacaktır.

2.6.14. Boyama

Transformatörlerin metal bölümleri korozyona dayanıklı malzemeden yapılacak veyüzeyler korozyonu en aza indirecek şekilde işlenecektir.

Transformatörlerin paslanabilen metallerle imal edilen bütün parçaları boyanacaktır.

Transformatörlerin genleşme kapları dahil, iç yüzeyleri 100°C’deki sıcak yağda erimezliğidenenmiş, pas teşekkülüne sebep olmayan boya ile korunacaktır.

Metal dış yüzler için aşağıdaki işlemler yapılacaktır:

a) Dış yüzün hazırlanması


22

Bütün satıhlar boyanmadan önce, “Steel Structure Painting Council” in SSPC-SP 5-63nolu şartnamesine göre katışıksız beyaz metal püskürtme-temizlik işlemine tabitutulacaktır. Birinci kat (astar) boya, kumlama işleminden sonra 24 saatten fazla olmamaküzere, en geç kumlanmış yüzleri pas tutmaya başlamadan önce yapılacaktır.

b) Birinci kat boyama (astarlama)

Paslanmaz renk maddelerini içeren katalize edilmiş epoksi boyalar, tank, vantilatör veradyatörler için astar olarak kullanılacaktır. Radyatörler için sentetik boyalar dakullanılabilecektir.

c) Son kat boyama

Tank, vantilatör ve radyatörler için son kat boyama aşağıdaki kategorilerden birine aitboyalarla yapılacaktır.

Alkid ve silikon bazlı boyalar (%30 Silicone-co-polymer) Poliüretan boyalar Değişik karışımda vinil boyalar

Astar ile son kat arasında varsa ara katlar için boyalar İmalatçı tarafından tayin edilebilir.Değişik katların boyaları, kendilerinin açıklıkla belirlenmesini sağlayacak renk farklılığındaolacaktır. Her bir boya katının en düşük kalınlığı 35 mikron olacaktır. Son kat boyanın rengiiçin Alıcı’nın onayı alınacaktır.

İmalatçı uygulamak istediği boyama metodunu onay almak üzere bildirecek, özellikle herbir kat boya kalınlığının nominal değerini belirtecektir. Transformatörün boyama işleri rutindeneylerin yapılmasından önce tamamlanacaktır. Son kat boyası yapılmış satıhlar nakliyeve montaj sırasında oluşabilecek hasarlara karşı iyi bir şekilde korunacaktır. İmalatçıboyada oluşabilecek hasarların giderilebilmesi için yeterli miktarda ilave boyayı daverecektir.

Galvanizleme işlemine tabi tutulacak parçalarda, kaplama TS EN ISO 1461’de önerildiğigibi sıcak daldırma yöntemiyle yapılacaktır.

2.6.15. Etiketler ve Plakalar

Her bir transformatörde tankın uzun taraflarında, birbirinin tam karşı yönlerinde tespitedilmiş iki adet tanıtma plakası bulunacaktır.

Motorlar, röleler, buşingler, yük altında kademe değiştirici ve diğer bütün cihazlar, kablo vebağlantı terminalleri terminal dahil olmak üzere, ilgili IEC standartlarında belirtilen bilgileriiçerecek şekilde etiketlenecektir.


23

Bina dışında kullanılan malzemelerin etiket ve plakaları paslanmaz çelikten veyadenenmiş paslanmaz malzemeden mamul olacak, üzerlerindeki yazılar zamanlabozulmayacak ve paslanmaz çelik vidalarla tespit edilecektir.

Tanıtma plakası, ikaz ve talimat levhaları Türkçe olarak yazılacak veya orijinaliyle birlikteTürkçe tekrarlanacak ve Alıcı’nın onayına sunulacaktır.

Tanıtma etiketleri, aşağıda bulunan bütün bilgileri içerecektir;

Üreticinin ticari markası veya adı, üretimin yapıldığı ülke ve şehir Alıcı’nın sipariş numarası, Malzeme kod numarası, Seri numarası ve tip işareti, Üretim yılı, Anma gerilimi, Çevirme oranı ve kademeler, Kısa devre akımı (kA) Kısa devre akımı süresi (termik) (s) İzolasyon seviyesi (kV) YAKD’nin tipi, akımı,seri no yalıtım seviyesi İzolasyon yağı markası ve tipi Net ağırlığı

. Çekirdek

. Sargılar

. Tank ve aksesuarlar

. Yağ ağırlığı

. Komple ünite En ağır parçanın brüt taşıma ağırlığı, IEC 60076-1, Madde 8.2’de belirtilen diğer ilgili bilgiler.

Transformatörlerden her birinin sargılarını ve bağlantılarını, akım transformatörlerini veterminallerin fiziksel ilişkilerinin plan görünüşünü veren şema tanıtım plakasında yeralacaktır. Soğutma sistemine ait diagram verilecektir. Her bir terminal bir plakaylatanıtılacaktır.

Fan gruplarının tavsiye edilen servise girme sıcaklıkları plakalara yazılacaktır.

2.6.16. Boyutlar

Tam olarak monte edilmiş transformatörün dış boyutları teklifle birlikte Alıcının bilgisinesunulacaktır.

Bu konudaki ayrıntılar sipariş verildikten sonra kesinleşecektir.

3. YANGIN DONANIM SİSTEMİ


24

Transformatörler otomatik yangın söndürme sistemiyle donatılacaktır. Bu sistem Alıcıtarafından onaylandığında yangın söndürücü azot veya diğer gazlarla çalışacak şekildeyapılacaktır.

Teklif sahipleri yangın söndürme sistemi dahil transformatör için teklif vereceklerdir. Teklifdeğerlendirmesi, yangın koruma sistemi fiyatları transformatöre dahil edilerek ve busistemin transformatörün bir parçası olduğu farz edilerek yapılacaktır. Bununla birlikte AlıcıYangın Donanım Sistemini sipariş etmeyebilir. Bu nedenle yangın söndürme sistemibedeli ayrıca belirtilecektir.

Teklif edilen sistemle ilgili referans listesi, teklifle birlikte verilecektir. Önerilen sistemuluslararası kabul gören bir imalat olmalıdır, yani bundan önce kullanıla gelen bir sistemolmalıdır.

Bütün gerekli yardımcı kaynaklar Teklif Sahibi tarafından temin edilmelidir. Teklife tasarımhesapları da dahil edilmelidir.

Uygulanan sisteme ait resimler teklifle birlikte verilmelidir.

Tanka Azot Gazı (veya onaylanacak diğer gazlar) Enjeksiyonu ile Yangın Söndürme (Tankiçi tipi koruma):

Yangın durumu, transformatör üzerinde bulunan Bucholz rölesi ve yangın dedektörlerivasıtası ile algılanacaktır. Tanka kuru basınçlı azot basılacaktır. Bu sırada, yüzeytabakasında ısı birikimini önlemek için üstten yağ emilecektir. Boşaltılan yağ, uygunhacimli bir yağ çukurunda toplanacaktır.

Bu yağ çukuru boruları yeteri kadar büyük ve ısıya dayanıklı olacaktır. Sistem hemuzaktan ve hem de elle kumanda edilebilecektir.

Sistem şunlardan meydana gelecektir: Yangın dedektörleri, çek-valfler, kapama valfleriolan perfore (delikli) borular, gaz ve yağ boruları, yağ boşaltma valfleri, gaz basıncı ve debiayar cihazı, emniyet cihazı, gaz silindiri; işletme ve alarm göstergeleri için kumandakutusu, ses ve ışık alarmları, deney cihazları; azot gazı basıncı izleme ve sistemin doğruve güvenli olarak çalışması için gerekli olan bütün diğer donanım.

Teklif Sahipleri, referanslarıyla birlikte önerdikleri sisteme ait ayrıntılı bir açıklamasunacaklardır. Sistemde kullanılan tüm cihaz ve donanımların özellikleri verilecektir.

Herhangi bir başka sistem alternatif teklif olarak kabul edilecektir. Teklif Sahipleri, sistemiişletmeye alma, yöntemini açık bir şekilde izah edeceklerdir.

4. TESTLER

4.1. Genel

Bu şartnamede aksi belirtilmedikçe testler Madde 1.2’de listelenen standartlara göreyapılacaktır.


25

4.2. Komponentlerin Fabrikada Testleri (Tests on Compenents at Factory)

İlgili standartlarda öngörülen rutin testler, transformatöre monte edilmeden önce tümkomponentlere yapılacaktır.

Tüm komponentler (bakır, magnetik saçlar, izolasyon malzemeleri, yük altında kademedeğiştirici, buşingler, radyatör, röleler … vb.) transformatöre monte edilmeden önce ilgilistandartlara uygun olarak, yüklenicinin veya altyüklenicinin fabrikasında rutin testlere tabitutulmalıdır. Alıcı bu testlere temsilcilerini gönderme hakkını saklı tutar.

Tüm komponentlerin ilgili standartlara göre yapılan rutin testlerinin başarılı olduğuna dair

detaylı test raporları Alıcı’nın değerlendirmesi için yüklenici tarafından sağlanacaktır.

4.3. Tümüyle Monte Edilmiş Transformatörün Testleri (Tests on Fully AssembledTransformer at Factory)

Yüksek hassasiyette cihazlar kullanılacak olup, özellikle:

Çevirme oranı kontrollerinde hatalar ±%0,2’yi geçmeyecek, Yağ ve ortam sıcaklığı ölçümlerinde hatalar ±%0,2’yi geçmeyecek, Kayıpların ve boşta akımın ölçülmesinde:

.Gerilim transformatörleri 0,2 sınıfı olacak ve ilgili hataların ±%0,2 dahilinde olduğubilinecektir. Voltmetre ve ampermetreler 0,2 sınıfı veya daha hassas olacaktır, . Düşük güç faktörü için watmetreler 0,5 sınıfı veya daha hassas olacaktır,

Testlerde kullanılan bütün ölçme sistemleri ISO 9001-2008 kurallarına göre belgeli, uygundoğrulukta bulunmalı ve periyodik kalibrasyonları yapılmış IEC 60076-8’ya göre ölçmesistemleri doğrulanmış ve hassasiyeti sağlanmış olmalıdır.

4.3.1. Tip Testleri (Type Tests)

i) Kısa Devre Testi (Short-Circuit Withstand Test)

Aşağıda aksi belirtilmedikçe, kısa devre tip testi, IEC 60076-5’de gösterilmiş olanprosedüre göre yapılacaktır. Kısa devreye dinamik dayanım kapasitesi test ileispatlanacak olup 9 adet kısa devre aşağıdaki gibi yapılacaktır. Kısa devreye termikdayanım kapasitesi hesapla gösterilecektir. Termik dayanımın hesaplanmasında kısadevre akımının süresi 3 saniye alınacaktır.

Test şeması IEC standartlarında izin verilenlerden birisi olacaktır. Bununla birlikte testşeması testten önce Alıcı tarafından onaylanacaktır. Akımların tepe ve rms değerlerinintoleransları IEC standardına uygun olacaktır.

Bu kısa devre testinde;

Kısa devrenin süresi ±%10 toleransla 0,5 saniyedir.


26

50/62,5 MVA GİS güç transformatöründe akımın tepe değerinin hesaplanmasında k2faktörünün değeri IEC 60076-5’e göre 2,55 olarak alınacaktır.

80/100 MVA GİS güç transformatöründe akımın tepe değerinin hesaplanmasında k2faktörünün değeri IEC 60076-5’e göre 2,69 olarak alınacaktır. Ayrıca 80/100 MVA GİS güçtransformatöründe kısa devrenin tepe ve etken akımının hesaplanması kaynağın eşdeğerempedansının SIFIR olarak alınması ile yapılacaktır.

Kısa devre endüktansının ölçümleri ± %0,1 hassasiyet dahilinde yapılacaktır; budurumda testlerden sonra ölçülen yıldız eşdeğer endüktans değeri, orijinal durumdaölçülen değerden %1’den fazla sapmayacaktır.

± %0,1 hassasiyet değerinin sağlanamaması durumunda; testlerden sonra ölçülenyıldız eşdeğer endüktans değerinin, orijinal durumunda ölçülen değerden %0,9’danfazla sapmaması koşuluyla ± %0,2 hassasiyet değeri kabul edilecektir.

AG terminalleri kısa devre edilmişken 9 adet kısa devre testi uygulanacaktır. (3 anakademede, 3 en yüksek kademede, 3 en düşük kademede) Test prosedürü her bir fazdantest akımının belirtilen tepe değerinin geçmesini sağlayacaktır.

Test 3 fazlı olarak yapıldığında, kısa devre kesicisini kapama zamanı senkronizeederek,

Test tek fazlı olarak yapıldığında test altındaki fazı dönüşümlü olarak değiştirerek,

Her fazdan test akımının belirlenen tepe değerlerinin 3 kez geçmesi sağlanacaktır.

Test sırasında aşağıdaki ölçme ve kontroller yapılacaktır:

a) Değerleri ve süreyi kontrol etmek amacıyla, uygulanan gerilimlerin ve akımlarınosilografik kayıtları,

b) Testten önce ve sonra transformatörün kısa devre endüktansının ölçülmesi(ölçümler ± %0,1 hassasiyet dahilinde yapılacaktır)

c) Bilgi amaçlı olarak kısa devre testinin başlangıç ve bitiminde FRA (FrequencyResponse Analysis) analizi

Tüm kısa devre testlerinin tamamlanmasından sonra aşağıdaki kontroller yapılacaktır:

a) Öngörülen test değerinin %100’ünde dielektrik testleri dahil olmak üzere bütünrutin testler tekrarlanacaktır.

b) Tanktan çıkarılmış transformatörün gözle incelenmesi; aynı zamanda testlerdenönce alınan fotoğraflar ile bağlantılarda deformasyon olup/olmadığının kontrolüyapılacaktır


27

Yukarıda belirtilen şartlarda yapılan kısa devre testi; aşağıdaki durumlarda başarılı sayılır.

a) Testlerden önce ve sonra yıldız eşdeğeri endüktans değerleri %1’den (yüzde bir)fazla değişmemişse,

b) Rutin testler de başarılıysa,

c) Gözle muayene ve tanksız transformatörün fotoğrafları herhangi bir arıza veyahasar olmadığını gösteriyorsa (sargılarda, bağlantılarda, destek elemanlarındadeformasyon veya oynama olmadığı; ark (flashover) başlangıçlarının olmadığı,v.b.).

Kısa devre tip testi öncesi uygulanan baskı ile mukayesesi için, sargıların aksiyel baskılarıkontrol edilecektir.

Test sırasında, basınç tahliye ventili ve Bucholz rölesi çalışmayacaktır.

Tank ve buşingler, aşırı basınç ve titreşimlere hasarlanmadan ve yağ sızdırmadandayanacaktır.

ii) Sıcaklık Artış Testi (Temperature-Rise Test):

IEC 60076-2’de açıklanan yönteme uygun olarak, kısa devre test metoduyla ve aksibelirtilmedikçe transformatörün tüm anma güçlerinde (ONAN,ONAF) yapılacaktır.

Sıcaklık Artış Testi yedek radyatör işletme dışına alınarak, en yüksek akım kademesinde,transformatör bu kademedeki toplam kayıplarla yüklenmiş iken yapılacaktır.

Sargı dirençleri, 0,2 sınıfı veya daha hassas ölçü cihazları kullanılarak ölçülecektir. Yağsıcaklığı, 0,2°C veya daha hassas bir doğrulukla ölçülecektir.

Kayıplar test süresince ve referans sıcaklığa mümkün olduğu kadar yakın bir sıcaklıktaölçülecektir.

Sargı hot-spot sıcaklık artışlarının belirlenmesi IEC 60076-2’de belirtildiği şekilde, sıcaklıkartışı tip testi sonuçlarına dayandırılan hesaplamalarla fiber optik sensörler ile direktölçülerek yapılacaktır. İki yöntemle ölçülen en yüksek değerler garanti edilen değerlereuygun olacaktır. Sensörlerin sayısı, aksi belirtilmedikçe IEC 60076-2’ye uygun olacaktır.Sensörlerin yerleri transformatör dizaynına göre sargıların en sıcak noktasında olacakşekilde Yüklenici tarafından belirlenecek ve Alıcı’nın onayına sunulacaktır. Aksibelirtilmedikçe Fiber Optik Sistem ile “Hot-Spot ölçümü” , Sıcaklık Artış Testi yapılan ilkteslim edilen transformatörde yapılacaktır.

Yağda çözülen gazların kromatografik analizlerinin testten önce ve sonra yapılmasıgereklidir. Yağ numuneleri transformatörün alt tarafından ve aynı musluktan alınacaktır.Analizler IEC 60567’ye uygun olacaktır.


28

Gaz analizi sonuçları IEC 60076-2 de belirtildiği gibi değerlendirilecektir. Sınır değerler60076-2 Tablo D.2’de belirtilmiştir. Bu tabloya gore sonuçların değerlendirilmesi;

Gaz çıkma hızı 1. sınır değerinden küçükse, test sonuçlarının başarılı olduğu kabuledilecektir.

Gaz çıkma hızı 1. sınır değeri ile 2. sınır değerinin arasında olursa, aynı tipteki tümtransformatörler için sözleşmede belirtilen garanti süresine 2 sene ilave edilecektir.

Gaz çıkma hızının 2. sınır değeri geçmesi halinde transformatör reddedilecektir.

iii) Sıfır Bileşen Empedansının Ölçülmesi (Measurement of Zero-Sequence İmpedance(s)

on Three-Phase Transformers)

Bu ölçme IEC 60076-1, madde 11.6.’da belirlenmiş prosedüre göre yapılacaktır. Ölçümleryalnız ana kademede yapılacaktır.Sıfır bileşen mıknatıslama empedansı da test tesisleriyle uygun değerdeki bir sıfır bileşengerilimi uygulanmak suretiyle transformatör boşta enerjilenerek ölçülecektir.

iv) Boştaki Akım Harmoniklerinin Ölçülmesi (Measurement of the Harmonics of the No-load Current)

Boştaki akım harmonikleri ölçülecek ve harmoniklerin büyüklüğü temel bileşen yüzdesiolarak ifade edilecektir.

v) Monte Edilmiş Transformatörün Tankında Vakum Testi (Vacuum Test on Tank of

Assembled Transformer)

Test, tercihen, sıcaklık artış testinden sonra, tankın yağsız, ancak manyetik devre ve sargımontajı yapılmış ve yardımcı donanımların doğrudan tanka bağlanmış olduğu durumdayapılacaktır.

Tanktaki test basıncı (artık basınç) 1 mm Hg veya daha az olacaktır.

Tank, 6 saatlik test süresince vakumda tutulacaktır.

Vakum pompası ayrıldıktan sonra testte izin verilen maksimum vakum kaybı 2 mm Hg’yiaşmayacaktır.

Bu test sırasında, tankın en sonunda uğrayacağı kalıcı şekil bozulmaları not edilecektir.

vi) Monte Edilmiş Transformatörün Basınç Testi (Pressure Test on Tank of Assembled

Transformer)

Tank, ortam sıcaklığında, tank tabanında 1 atm. durağan aşırı basınç ölçülecek şekildetransformatör yağı ile doldurulacaktır.


29

Test süresi 24 saatten az olmayacaktır. Test sonunda, tankta, kapakta ve yağ genleşmekabında hiçbir yağ sızıntısı görülmemelidir.

vii) Duyulabilir Gürültü Seviyesinin Ölçülmesi (Measurement of Audible Sound Level)

IEC 60076-10’da belirtilen prosedür uyarınca, transformatörün tüm anma güçlerinde(ONAN, ONAF) ölçüm yapılacaktır.

viii) Geçici Rejim Gerilimi Geçiş Karakteristiklerinin Belirlenmesi (Determination ofTransient Voltage Transfer Characteristics) (IEC 60076-3)

ix) Taşımanın Uygun Bir Şekilde Yapılabilmesi İçin Tankın Değerlendirilmesi(IEC 60076-1)

(Assessment Of Tank Suitably For Transport)

Onay dokümanlarına göre imalatı tamamlanan transformatör üzerinde değerlendirilecektir.

x) Taşıma İçin Hazırlanan Transformatörün Ağırlığının Belirlenmesi (IEC 60076-1)

(Determination of Weight With Transformer Arranged for Transport.)

Hesaplama ve/veya tartma yöntemleri ile yapılacaktır. Hesaplama yöntemi kullanılacaksa,Yüklenici kullandığı malzemelere ilişkin ağırlıkları ve yaptığı hesaplamaları Kabul Heyetinesunacaktır.

xi) Vantilatör Motorlarının Enerji Sarfiyatının Ölçülmesi (IEC 60076-1)(Measurement ofthe Fan Motors Power Consumption)

4.3.2. Rutin Testler (Routine Tests):

Rutin testler temin edilen her bir transformatör üzerinde yapılacaktır.

Testler, 10°C ile 40°C arasındaki herhangi bir ortam sıcaklığında yapılacaktır.

Testler sırasında transformatörün performansını etkileyebilecek tüm dış bileşenler veyardımcı teçhizat uygun olarak yerlerine monte edilecektir.

Rutin testler aşağıda belirtilmiştir.

a) Sargı Direncinin Ölçülmesi (Measurement of Winding Resistance)

IEC 60076-1, madde 11.2’de belirtilen prosedüre göre ölçülecektir.

YG sargı DC dirençlerinin ölçülmesi tüm kademe pozisyonlarında yapılacaktır. OG sargıdirençleri de ölçülecektir. DC direnci ölçümünün yapıldığı test akımları ve sargı sıcaklığıtest raporuna yazılacaktır.

b) Gerilim Çevirme Oranın Ölçülmesi Ve Faz Kaymasının Kontrolü (Measurement of Voltage Ratio and Check of Phase Displacement)


30

Gerilim çevirme oranı IEC 60076-1, madde 11.3’te belirtilen prosedüre uygun olarak tümkademe pozisyonlarında ölçülecektir.

c) Kapasite ve Kayıp Faktörünün Ölçülmesi (Measurement of Capacitance andDissipiation Factor)

Ölçme, her bir sargı ile tank arasında ve transformatörün sargıları arasında yapılacaktır.Transformatörün üst yağ sıcaklığı, ortam sıcaklığı ve % nem kaydedilmeli, % tandeğerleri üst yağ sıcaklığı dikkate alınarak 20 °C’ye irca edilmelidir. 20 °C’ye irca edilen

% tan değeri 0,5’ten küçük olmalıdır.

% tan ölçümleri transformatörün tüm kondenser buşingleri için yapılacaktır. BuşinglerdeC1, C2 ve C1+C2 kapasitansları ölçülecektir. Buşinglerde %tan (C1) ≤ 0,5 ve %tan (C2)≤ 1 olacaktır.

Buşinglerin ilgili standarda uygun olarak fabrikasında yapılan testlere ilişkin raporlar,fabrika kabul test raporlarına eklenecektir.

d) D.C.İzolasyon Direncinin Ölçülmesi (Measurement of DC İnsulation Resistance)

Ölçmeler sargılar arasında ve her bir sargı ile tank arasında (0,15, 30, 45, 60 saniyede ve10 dakikada) 5000 Volt dc izolasyon direnci test cihazı ile yapılacaktır. (Neticeler üst yağsıcaklığı dikkate alınarak 20ºC’ye irca edilmelidir.) Ayrıca çekirdek/tank, klemp/tank ileçekirdek/klemp arasındaki izolasyon direncinin ölçümü de (1 dakika) 2500 Volt dcizolasyon test cihazı ile yapılacaktır.

Transformatörler için dielektrik absorbtion oranı(60/30 sn) ve polarizasyon endeksi (10/1dk) hesaplanacaktır.

e) Kısa Devre Empedansının ve Yükte Kayıplarının Ölçülmesi (Measurement of Short-Circuit İmpedance and Load Loss)

IEC-60076-1, madde 11.4’te belirtilen prosedüre göre ölçülecektir. Ölçmeler en yüksek, endüşük ve ana kademe pozisyonlarında yapılacaktır.

f) Boştaki Kayıp ve Akımın Ölçülmesi (Measurement of No-load Loss and Current)

IEC 60076.1, madde 11.5’te belirtilen prosedüre göre ölçülecektir.

g) Dielektrik Dayanım Testleri (Dielectric Withstand Tests) (IEC 60076-3 madde 13.2.15 )

Bu şartnamede aksi belirtmedikçe Dielektrik Dayanım Testleri IEC 60076-3’e göreyapılacaktır.

Dielektrik testlerinin yapılma sırası:


31

Yıldırım darbe testi (Lightning impulse test) Bir azaltılmış tam darbe (One reduced full impulse) Bir %100 tam darbe (One %100 full impulse) Bir veya daha fazla azaltılmış kesik darbe (One or more reduced chopped

impulse(s)) İki tam kesik darbe (Two full chopped impulses (IEC60076-3’e göre kesik darbe

genliği tam darbenin 1,1 katı olacaktır.) İki %100 tam darbe (Two %100 full impulses) Nötr noktasına yıldırım darbesi testi;tüm sargıların devrede olduğu en yüksek

kademede 1 adet referans darbe, 3 adet tam dalga darbe uygulanarak yapılacaktır.

Ayrı kaynaklı AC gerilimi dayanım testi (Separate-Source AC withstand Voltage Test) Endüklenmiş aşırı gerilime dayanım testi (Induced overvoltage test) Kısmi boşalma ölçülmesi (Partial Discharge Measurement)

h) Yükte Kademe Değiştiricinin Testleri -Çalışma Testi (Tests On On-Load Tap-Changers -Operation Test)

IEC 60076-1, madde 11.7’ de belirtilen prosedüre uyulacaktır.

ı) Basınçlı Kaçak Testi (Sızdırmazlık testi) (Leak Testing With Pressure for Liquid-Immersed Transformers (Tightness Test)) (IEC 60076-1)

IEC 60076-1 maddde 11.8’de belirtilen prosedüre uyulacaktır. Ancak basınç değeri 1 atmuygulanacaktır.

i) Boya Tatbiki ve Kalite Kontrolü (Quality Control of Paint Application)

Boya kontrolü, film kalınlığı ve boyanın yapışması kontrol edilerek yapılır. Boya kalınlığınınölçülmesi “Boya Muayene Cihazı” kullanılarak yapılacaktır. Özellikle boya katlarının toplamkalınlığı ve katların ayrı ayrı kalınlıkları ölçülmelidir. Transformatörlerin boyalı yüzeyleriüzerinde gelişi güzel 10 nokta seçilir (radyatörler veya soğutucularla teçhiz edilmiş): Herbir katın kalınlıklarının ortalaması, imalatçı tarafından o kat için öngörülen nominaldeğerden az olmayacaktır.

Boya filminin yapışma özelliği, DIN EN ISO 2409 standardında verilen çapraz metoduyladoğrulanacaktır. Test, transformatörün boyalı yüzeyleri üzerinden gelişi güzel seçilmiş 10noktada yapılacaktır. Değişme derecesi Gt1’den daha fazla olmamalıdır.

Test prosedüründe belirtildiği gibi, yalıtım deneyi ile birlikte gözle muayene ve devrekontrolü de yapılacaktır.

j) Kaynak Bağlantılarında Rutin Testler (Routine Tests on Welded Joints)

İmalatçının yapılan kaynaklar hakkında düzenlediği rutin test raporları verilmelidir.

k) Mıknatıslama Akımının Ölçülmesi


32

Yüksek gerilim sargısında (en yüksek, en düşük ve ana kademe pozisyonlarında) 10kV AC gerilimde mıknatıslanma akımı ölçülecektir.OG sargısında ise 2 kV ACgerilimde mıknatıslanma akımı ölçülecektir.

l) FRA (Frequency Response Analysis) testi

Test prosedürüne, Alıcı ile Yüklenici arasındaki mutabakatla karar verilecektir.

m) Yağ Testleri

Transformatörlerde kullanılacak yağın önceden EK-4’deki Transformatör YağıŞartnamesine uygun olduğu test raporları ile belgelenecektir ve onay için Alıcıyaverilecektir. Belgelenemediği takdirde yağın EK-4’deki yağ şartnamesine uygun olarakkomple testleri yaptırılacaktır.

Kabul esnasında her bir transformatörden alınacak yağ numunesine ise aşağıdabelirtilen testler, yaptırılacak ve Ek-5’deki yağ şartnamesine uygun olup olmadığıkontrol edilecek; kullanılan yağın teklif edilen yağ ile aynı marka ve tipte olduğu,Firmaca garanti edilecektir.

Power Factor (Doble, 25 °C+100°C) Dielektrik dayanım Asidite İç Yüzey Gerilme Yoğunluk Viskozite Renk Sayısı Su miktarı

n) Yağda Çözünmüş Gazların Kontrolleri

Yağda çözünmüş gazların kromatografik analizi yapılarak kontrol edilecektir. Test IEC60567’de belirtilen prosedüre göre yapılacaktır. Gaz analizinin değerlendirilmesi IEC61181’e göre yapılacaktır.

o) Fiting(Bağlantı elemanlarının) ve Transformatöre Ait Tüm Korumaların Kontrolü

4.4. Saha Testleri (Field tests) (Alıcının isteğine bağlı olarak)

I. Transformatör montajının Alıcı tarafından yapılması halinde; transformatörlerin ve teminedilen diğer teçhizatın saha testleri Yüklenici tarafından yapılmayacaktır, ancak, sahatestleri sırasında tespit edilen arızalardan Yüklenici de sorumlu olacaktır.

II. Transformatör montajının Yüklenici tarafından yapılması halinde;Tesislerin montajının tamamlanmasından sonra, servise alınmadan önce, Yüklenicitarafından temin edilen her bir transformatör için, Alıcının temsilcileri huzurundaaşağıdaki testler yapılacaktır.


33

a) Sargı Direncinin Ölçülmesi (Measurement of Winding Resistance)

IEC 60076-1, madde 11.2’de belirtilen prosedüre göre ölçülecektir.

YG sargı DC dirençlerinin ölçülmesi tüm kademe pozisyonlarında yapılacaktır. OG sargıdirençleri de ölçülecektir. DC direnci ölçümünün yapıldığı test akımları ve sargı sıcaklığı

test raporuna yazılacaktır.

b) Gerilim Çevirme Oranın Ölçülmesi Ve Faz Kaymasının Kontrolü

Gerilim çevirme oranı IEC 60076-1, madde 11.3’te belirtilen prosedüre uygun olarak tümkademe pozisyonlarında ölçülecektir.

c) Kapasite ve Kayıp Faktörünün Ölçülmesi

Ölçme, her bir sargı ile tank arasında ve transformatörün sargıları arasında yapılacaktır.Transformatörün üst yağ sıcaklığı , ortam sıcaklığı ve % nem kaydedilmeli, % tandeğerleri üst yağ sıcaklığı dikkate alınarak 20 °C’ye irca edilmelidir. 20 °C’ye irca edilen %

tan değeri 0,5’ten küçük olmalıdır.

% tan ölçümleri transformatörün tüm kondenser buşingleri için yapılacaktır. BuşinglerdeC1, C2 ve C1+C2 kapasitansları ölçülecektir. Buşinglerde %tan (C1) ≤ 0,5 ve %tan (C2)≤ 1 olacaktır.

d) D.C. İzolasyon Direncinin Ölçülmesi (Measurement of DC insulation resistance)

Ölçmeler sargılar arasında ve her bir sargı ile tank arasında (0,15, 30, 45, 60 saniyede ve10 dakikada) 5000 Volt dc izolasyon direnci test cihazı ile yapılacaktır. (Neticeler üst yağsıcaklığı dikkate alınarak 20ºC’ye irca edilmelidir.) Ayrıca çekirdek/tank, klemp/tank ileçekirdek/klemp arasındaki izolasyon direncinin ölçümü de (1 dakika) 2500 Volt dcizolasyon test cihazı ile yapılacaktır.

Transformatörler için dielektrik absorbtion oranı(60/30 sn) ve polarizasyon endeksi (10/1dk) hesaplanacaktır.

e) Mıknatıslama Akımının Ölçülmesi

Yüksek gerilim sargısında (en yüksek, en düşük ve ana kademe pozisyonlarında) 10kV AC gerilimde mıknatıslanma akımı ölçülecektir. OG sargısında ise 2 kV ACgerilimde mıknatıslanma akımı ölçülecektir.

f) FRA (Frequency Response Analysis) Testi

Test prosedürüne, Alıcı ile Yüklenici arasındaki mutabakatla karar verilecektir.


34

g) Transformatör Yağı Testleri

Transformatör yağı bota/tanka alındıktan sonra (prosedüre uygun olarak gerekli çevrim(tasfiye) işlemi yapıldıktan sonra) ilgili Grup Müdürlüğü ve Yüklenici temsilcilerigözetiminde numune yağ alınacak ve bir tutanak tanzim edilecektir, aşağıda belirtilentestlerin yapılması için Yüklenici tarafından TEİAŞ Gölbaşı Kimya Laboratuarına birtutanakla teslim edilecektir.

-Power Factor (Doble, 25ºC+100ºC)

-Dielektrik Dayanım

-Asidite

-İç Yüzey Gerilme

-Yoğunluk

-Viskozite

-Renk Sayısı

-Su Miktarı

-TEGM (Toplam Erimiş Gaz Miktarı)

Yukarıdaki testlere göre sonuçları uygun bulunan yağ transformatöre basıldıktan sonrailgili Grup Müdürlüğü ve Yüklenici temsilcileri gözetiminde bir tutanak tanzim edilerektekrar alınacak yağ numunesi üzerinde aşağıda belirtilen testlerin yapılması için Yüklenicitarafından TEİAŞ Gölbaşı Kimya Laboratuarına bir tutanakla teslim edilecektir.

-Power Factor (Doble, 25ºC+100ºC)

-Dielektrik Dayanım

-Asidite

-İç Yüzey Gerilme

-Renk Sayısı

-Su Miktarı

-TEGM (Toplam Erimiş Gaz Miktarı)

TEGM miktarı max.%1, su miktarı max.5ppm olmalıdır.

Yukarıda belirtilen testler için Yükleniciden herhangi bir ücret alınmayacaktır.

h) Transformatör Merkezinin, merkezi kontrol panosuna bağlantısı için; hücreler, kabinler,kutular ve terminal blokları arasındaki kablo bağlantılarının kontrol edilmesi


35

i) Yükte kademe değiştiricinin, tüm korumaların, alarmların, gösterge ve kumandacihazlarının, uzaktan kumandalar dahil doğru çalıştıkları kontrol edilecektir.

j) Vakum Sızdırmazlık Testi (IEC 60076-1 madde 11.11)

5) TESTLERE VE KABUL KRİTERLERİNE İLİŞKİN HUSUSLAR

Tip Teknik Şartname ve Garantili Özellikler Listelerinde istenen değerler ve özelliklerAlıcının(İdarenin) istediği asgari değerler ve özelliklerdir. İsteklilerce daha üstün değerlerinve özelliklerin teklif edilmesi durumunda İstekli tarafından bir hak talebindebulunulmayacak, idare tarafından ekstra bir prim verilmeyecek ancak teklif fiyatlarının eşitolması durumunda üstün değer ve özellikleri teklif eden tercih edilecektir.

5.1. Tip Testleri

I) İstekliler/Yükleniciler ; ihalesine çıkılan GİS güç transformatörü ile aynı özellikte,GİS güç transformatörü veya aynı özellikte güç transformatörü üzerinde akredite birlaboratuarda, IEC 60076-5 standardının 07.02.2006 tarihinde yayınlanan versiyonunauygun olarak yapılmış, kısa devre tip testine ait sertifikasını idareye vereceklerdir.

50/62,5 MVA 154/33,6 kV ve 80/100 MVA 154/33,6 kV GİS güç transformatörleri içinkısa devre tip test sertifikasının verilmemesi, verilen kısa devre tip test sertifikasının,ihale dokümanlarında tanımlanan ihalesine çıkılan GİS güç transformatörü ile aynıözellikte GİS güç transformatörüne veya aynı özellikte güç transformatörüne aitolmaması veya IEC 60076-5 standardının 07.02.2006 tarihinde yayınlananversiyonuna uygun olmaması durumunda; kısa devre tip testleri İdareye herhangi birmasraf yüklemeksizin akredite bir laboratuarda Yüklenici tarafından bilabedelyapılarak, kısa devre tip test sertifikası İdareye sunulacaktır. 50/62,5 MVA, 154/11,1 kVGİS güç transformatörleri için kısa devreye dayanım tip testi raporunun verilmesiesastır. Ancak verilmemesi durumunda söz konusu transformatörlerin kısa devreyedayanımı ilgili standardına uygun olarak yapılmış hesap yöntemiyle rapor olarakverilecektir ve garanti süresi 5 yıl (60 ay) olacaktır.

Kısa devre tip test sertifikasının verilmesi esastır. Ancak, sertifika öncesi kısa devre tiptest raporlarının verilmesi halinde; rapor içeriğinde, kısa devre tip testlerinin başarılısonuçlanması ve kısa devre tip test sertifikası verilmesini engelleyici hiçbir hususun yeralmaması şartı aranacak olup; kısa devre tip test sertifikası İdareye verilene kadar, tümsorumluluk Yükleniciye ait olmak üzere, imalatı ve fabrika kabul testleri (tip+rutin


36

testler) tamamlanan GİS güç transformatörlerinin sevk emri verilebilecektir. Sevk edilenGİS güç transformatörü / GİS güç transformatörlerinin ödemesi yapılacaktır.

Kısa devre tip test sertifikası, kısa devre tip testinin bitiminden itibaren 120 (yüz yirmi)gün içerisinde İdareye sunulacaktır.

Teklif edilen GİS güç transformatörü ile kısa devre tip testinin gerçekleştirildiği orijinal(prototip) GİS güç transformatörünün elektriksel özellikleri, sargıları, izolasyonmesafeleri, materyal karakteristikleri, sargı destek ve baskıları ile buşing ve yük altındakademe değiştirici bağlantıları aynı olacaktır.

İmalatçılar, kısa devre tip testinin gerçekleştirildiği orijinal (prototip) GİS güçtransformatöründe, manyetik çekirdekteki bazı değişiklikler ile yağ miktarındakideğişiklikler de dahil olmak üzere küçük tasarım değişikliklerine gitmek istediklerinde,yapılması istenilen değişikliklerin gerekçelerini, söz konusu değişikliklerin GİS güçtransformatörlerinin elektrodinamik kuvvetlere dayanım kapasitesini azaltmadığınıgösterir teknik açıklamalar ve bütün tasarım ve uygulama projesi çizimleri ile birlikteİdareye bildirecektir.

İdareye bildirilmeden yapılan tasarım değişiklikleri kısa devre tip testinin bilabedelyapılmasını zorunlu kılacaktır.

GİS güç transformatöründen bağımsız olarak ilgili standartlarında öngörülen tip ve rutintestlere tabi tutulan yük altında kademe değiştirici, yüksüz kademe değiştirici ve buşingdeğişiklikleri kısa devre tip testinin yenilenmesini gerektirmeyecektir.

Kademe değiştiriciler ve YG(170kV) buşinglerin ilgili standartlarında yer alan tiptestlerine ilişkin raporlar (akredite bir laboratuarda yapılmış veya akredite bir kuruluştarafından onaylanmış) teklifiyle/onay dokümanlarıyla birlikte İdareye sunulacaktır.

İdare temsilcileri gözetiminde Uluslararası laboratuarda yapılan kısa devre tip testindeTip Teknik Şartnameden kısmen farklı değerler uygulanması halinde, ilgili standardıngereklerini karşıladığı değerlendirilerek Laboratuarca Kısa Devre Tip Testi Sertifikasıverilmiş ve bu sertifika İdarece kabul görmüş ise teklif fiyatlarının eşit olmasıdurumunda Kısa Devre Tip Testini Tip Teknik Şartnameye uygun olarak yapan İdaretarafından tercih edilecektir.

I) GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG) TİP TEKNİK ŞARTNAMESİ 4.3.1.Tip Testleri-Alt maddeler ( ii ), ( iii ), ( iv ), ( v ), ( vi ), ( vii ), ( viii ), ( ix ) , ( x ) ve (xi)'debelirtilen tip testleri, ilgili tip test raporları verilse dahi İdareye masraf yüklemeksizinyapılacaktır.

5. 2. GİS Güç Transformatörlerinin Kabulü İçin Kriterler

5.2.1. Ana Bileşenler(Komponentler) Üzerindeki Fabrika Testlerinin Kabulü İçin Kriterler

Ana bileşenlere uygulanan bütün rutin testler, müsaade edilen toleranslar dahilindeolumlu sonuç vermelidir. Testlerden birinin olumsuz sonuçlanması sipariştekimalzemelerin tümünün reddi anlamına gelmeyecek, ancak kusurlu bileşen kabuledilmeyecektir. İmalatçı tarafından hazırlanan bu test raporları fabrikada kabul testlerine


37

başlanmadan önce kabul heyetine sunulacaktır. Kabul testleri sonrası hazırlanan testve muayene protokolü ekinde, bu raporlar da bulunacaktır.

5.2.2. Tip Testlerinin Kabulü İçin Kriterler

Yukarıda belirtilen tip testleri, sözleşme kapsamında imal edilen ilk GİS güçtransformatörü üzerinde, İdarenin temsilcilerinin katılımı ile akredite bir laboratuardaveya İdare tarafından onaylanırsa İmalatçı laboratuarında yapılacaktır.

Bütün tip testlerinden olumlu sonuç alınmış olacaktır. Bir tip testinin olumsuzsonuçlanması halinde, olumsuz sonuçlanan transformatör tipi reddedilir. Ancak,İmalatçı bir tasarım değişikliğine gider ve adı geçen bütün tip testlerini, masraflarıYükleniciye ait olmak üzere makul bir süre içinde tekrarlamayı üstlenirse, karar vermeyetkisi yalnız İdareye ait olmak üzere, süre uzatımı verilmeksizin testlerin tekrarı kabuledilebilir.

İlk GİS güç transformatörü üzerinde tip testleri tamamlanmadan, sorumluluk tamamenYükleniciye ait olmak üzere ve İdarenin de uygun görmesi kaydıyla, İmalatçı tarafındanilk GİS güç transformatörü dışında diğer GİS güç transformatörü / GİS güçtransformatörleri de imal edilebilir. Yüklenici tarafından, imal edilen GİS güçtransformatörü /GİS güç transformatörlerinin fabrika kabul testlerinin yapılmasının talepedilmesi durumunda; olumlu fabrika kabul testleri sonrası GİS güç transformatörü / GİSgüç transformatörleri yedd-i emanete alınmış olsa dahi, tip testleri başarı ilesonuçlanıncaya kadar, hiçbir GİS güç transformatörünün sevki ve / veya ödemesiyapılmayacak olup, fabrika kabul testleri tamamlanan ve yedd-i emanete alınan GİSgüç transformatörlerinin teslimat tarihi olarak tip testlerinin başarı ile sonuçlandığı tarihdikkate alınacaktır.

5.2.3. Rutin Testlerin Kabulü İçin Kriterler

Tip Teknik Şartname Madde 4.3.2 'de belirtilen rutin testleri, kabule sunulan bütün GİSgüç transformatörlerine uygulanacaktır.

Testlerin başlama tarihi yurt dışında yapılacaksa 30 (otuz) gün , yurt içinde yapılacaksa15 (onbeş) gün öncesinden İdareye bildirilecektir.

Bütün rutin testlerden olumlu sonuç alınmış olacaktır. Rutin testlerin herhangi birindenolumsuz sonuç alınırsa, bu sonuç GİS güç transformatörünün çalışması için İdaretarafından zararlı görülüyorsa sorunlu kısım yenisi ile değiştirilecek veya masraflarıYükleniciye ait olmak üzere sorun giderilecektir.

Boya muayenesinin olumsuz sonuçlanması halinde İdare GİS güç transformatörününbedelsiz olarak yeniden boyanmasını isteme hakkına sahiptir.

Rutin Testler İdarenin temsilcilerinin katılımı ile imalatçının laboratuarındayapılacaktır.İmalatçının laboratuarı akredite olacak veya testlerde kullanılacak cihazlarınkalibrasyonları akredite bir kuruluş tarafından yapılmış olacak, kalibrasyon sertifikalarıtestler başlanılmadan önce Muayene ve Kabul Komisyonuna sunulacaktır


38

Tüm imalat kontrolleri, ve testler İdare temsilcileri gözetiminde bedeli Yükleniciye aitolmak üzere yapılacaktır.


39

Documents

GİS GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ (154 kV/OG) TİP TEKNİK k... · PDF fileIEC 60076-8 Power Transformers Part 8:Application Guide TS EN 60076-10 Güç Transformatörleri - Bölüm 10: