GMINA JELENIEWO

Projekt systemowy  pt.: „KORKOCIĄG. Wypłyń na głębię!” Realizowany w ramach  Europejskiego Funduszu Społecznego,Program Operacyjny Kapitał Ludzki

HISTORIA REGIONU14-tysięcy lat p. n. e. tereny obecnej Suwalszczyzny pokrywał potężny lodowiec. Stopniowe

ocieplanie się klimatu spowodowało ustąpienie lodowca, a teren pokryła pierwsza roślinność przypominająca pogranicze tundry i tajgi. Powstałe w ten sposób warunki życia przyciągnęły najpierw zwierzęta, za którymi później przywędrował człowiek-pierwszy myśliwy. Najstarsze ślady pobytu człowieka na tym obszarze sięgają  paleolitu. Pierwsze osady ludzkie datowane  na 7-5 tysiąclecie p.n.e. znaleziono  w Malesowiźnie, nad rzeką Szeszupką, koło Kleszczówka i nad jez. Wiżajny.

Od II w. n.e. na teren obecnego Parku zaczęła napływać ludność zaliczana do plemion bałtyjskich - Jaćwingowie. Nastąpił rozwój osadnictwa jaćwieskiego, powstały osady w Szurpiłach, Turtulu i Bachanowie. Na okres wczesnego średniowiecza przypada rozkwit kultury Jaćwingów, powstaje nowe centrum plemienne na Górze Zamkowej. Pod koniec XIII wieku lud ten zostaje podbity przez Krzyżaków. Resztki ocalałej ludności są przesiedlane, bądź uchodzą na Litwę.

HISTORIA C.D.Na ponad 2 wieki teren zamieszkiwany przez Jaćwingów porosła dzika puszcza.

Dopiero w XV wieku rozpoczęła się eksploatacja puszczańskich bogactw. Właściwa kolonizacja tego terenu nastąpiła dopiero w połowie XV wieku zainicjowana przez królową Bonę. Powstały tu pierwsze osady drwali, smolarzy i młynarzy.

W wyniku III rozbioru Polski północna Suwalszczyzna znalazła się pod zaborem pruskim, W 1807 roku powróciła w granice Księstwa Warszawskiego, a od 1815 r. do Królestwa Polskiego.

W czasie I wojny światowej Suwalszczyznę opanowali okupanci niemieccy (o 1919 roku). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, obszar ten stał się zapomnianym i zacofanym gospodarczo skrawkiem ziemi.

We wrześniu 1939 roku teren ten został znów zajęty przez Niemców i włączony do Rzeszy. Nastąpiła intensywna kolonizacja niemiecka. Dopiero październik 1944 rok przyniósł z powrotem wyzwolenie i powrót Suwalszczyzny w granice Polski.

Gmina Jeleniewo to malowniczy zakątek Suwalszczyzny, w którym historia przeplata się z naturalnym bogactwem tych terenów – to istne muzeum natury. Występują tu malownicze jeziora polodowcowe, z najgłębszym na Niżu Środkowoeuropejskim jeziorem Hańcza; rzeki położone wśród lasów, pól, łąk i morenowych pagórków z całą różnorodnością flory i fauny oraz niepowtarzalnie piękny krajobraz Suwalskiego Parku Krajobrazowego.

„BOGACTWO” GMINY JELENIEWO Góra Zamkowa – to najciekawszy zespół

archeologiczny Suwalskiego Parku Krajobrazowego znajdujący się w miejscowości Szurpiły. Tworzą go trzy góry: Zamkowa z grodziskiem obronnym Jaćwingów otoczonym czterema jeziorami: Szurpiły, Jeglówek, Jeglóweczek i Kluczysko oraz góry Kościelna i Cmentarna. Z miejscem tym wiąże się wiele legend m.in. o pięknej Jegli i litewskim bogu wód Żaltisie.

Molenna – drewniana świątynia staroobrzędowców pochodząca z drugiej połowy XIX wieku, znajdująca się we wsi Wodziłki. Budowana według wzorów starych ruskich cerkwi. Staroobrzędowcy- to grupa ludności rosyjskiej, uciekinierów prześladowanych za odrzucenie reform w rosyjskim kościele prawosławnym w XVII wieku. Warto również oglądnąć drewnianą banię staroobrzędowcóww Wodziłkach, która spełniała rolę dzisiejszej sauny.

Interesującymi obiektami znajdującymi się na terenie Parku są młyny wodne. Do dziś zachowały się jedynie dwa w Udziejku nad rzeką Szeszupą i w Jacznie nad rzeką Jacznówką. Przy siedzibie SPK w Turtulu znajdują się jeszcze pozostałości, ruiny trzeciego, najstarszego młyna wodnago. Istniał on tu prawdopodobnie już w XVI wieku, a funkcjonował do lat piędziesiątych XX wieku, kiedy to uległ spaleniu.

Godnym uwagi jest również XVIII-wieczny układ miejski z położonym centralnie kwadratowym rynkiem (obecnie park) i wychodzącymi z jego naroży ulicami w Jeleniewie.  Od około 1780 roku do 1800 miejscowość ta posiadała prawa miejskie. Obok rynku znajduje się drewniany kościół z drugiej połowy XIX wieku. Jest to jedyny tej klasy zabytek sakralnej architektury drewnianej na Suwalszczyźnie. Przy kościele znajduje się również drewniana zabytkowa dzwonnica, którą warto zwiedzić.

 

Warto jest wspomnieć, że w Kościele znajduje się kolonia rzadkiego gatunku nietoperzy.

Nocek łydkowłosy jest jednym z kilkunastu występujących u nas nietoperzy. Jest niewielkim ssakiem liczącym 6-6,8 centymetra długości. Rozpiętość skrzydeł ma 20-30 centymetrów a waży zaledwie 11-23 gramy. Z naszego, ludzkiego punktu widzenia jest szalenie pożyteczny, gdyż jego menu składa się z owadów zbieranych tuż nad wodą, lub z jej powierzchni. A dość duży procent jego jadłospisu stanowią komary.

Nocek łydkowłosy jest bardzo rzadkim gatunkiem w Europie. Wręcz zanikającym. Latem wiąże się ze zbiornikami wodnymi. Kryje się wtedy w dziuplach czy strychach budynków. Zimuje - zazwyczaj pojedynczo - w różnego rodzaju podziemiach, takich jak: sztolnie, jaskinie, czy nory większych gryzoni. Czasem wykonuje wędrówki na zimowiska do 300 kilometrów. Maksymalnie może żyć do 20 lat. Jest wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

CMENTARZ ŻYDOWSKI

Cmentarz żydowski w Jeleniewie został założony w XVIII wieku. Nekropolia została zniszczona podczas drugiej wojny światowej, a proces dewastacji trwał także w latach późniejszych. Do dziś zachowało się 31 kamieni nagrobnych. W pobliżu bramy widać też betonowe fundamenty zniszczonych grobów, bez tablic epitafijnych. Większość macew pochodzi z połowy XIX wieku. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek upamiętnia zmarłego w 1765 roku. Najmłodsza odnaleziona macewa pochodzi z 1914 roku . Zdecydowana większość macew na cmentarzu w Jeleniewie została wykonana z polnych, granitowych kamieni. Hebrajskie teksty inskrypcji są zazwyczaj krótkie, a niemal wszystkie personalia zmarłych określono tradycyjnie imieniem i imieniem ojca. Nazwiska pojawiają się tylko na dwóch nagrobkach.

SUWALSKI PARK KRAJOBRAZOWY Suwalski Park Krajobrazowy (SPK) jest

najstarszym parkiem krajobrazowym w Polsce, utworzony 12 stycznia 1976 roku na mocy uchwały Nr III/14/76 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach, celem ochrony unikatowego krajobrazu polodowcowego, szczególnych wartości przyrodniczych i geologicznych. Park położony jest na Pojezierzu Północno-suwalskim, które stanowi przykład krajobrazu polodowcowego z licznymi wzniesieniami morenowymi, wzniesieniami kemowymi, dolinami rzecznymi, nieckami jezior oraz głazowiskami.

GŁAZOWISKO W BACHANOWIE

JEZIORO SZURPIŁY

GÓRA CISOWA Morenowe wzniesienie w kształcie regularnego

stożka we wschodniej części Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Wysokość 256 m n.p.m., 80 metrów od poziomu lustra wody pobliskiego jeziora Kopanego.

Góra ta stanowi charakterystyczny punkt orientacyjny na obszarze Parku. Uważana jest za symbol Suwalszczyzny. Z wierzchołka Góry Cisowej można podziwiać przepiękną panoramę Suwalskiego Parku Krajobrazowego.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ ;)