godišnji izvještaj 2018 annual report · 2020. 11. 10. · (MSFI), koji objektivno i istinito predstavljaju stanje i rezultate poslovanja Banke ostvarene u datoj godini. Na osnovu

1

godišnji izvještajannual report

2018

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

AR_chapter1_leftpic.pdf 1 4/23/12 2:44 PM


3


2018

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

AR_chapter1_leftpic.pdf 1 4/23/12 2:44 PM

Content5

Sadržaj

ODGOVORNOST ZA FINANSIJSKE ISKAZE 8

IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA 10

FINANSIJSKI ISKAZI

ISKAZ O UKUPNOM REZULTATU 12

ISKAZ O FINANSIJSKOJ POZICIJI 13

ISKAZ O PROMJENAMA NA KAPITALU 14

ISKAZ O TOKOVIMA GOTOVINE 15

NAPOMENE UZ FINANSIJSKE ISKAZE 17 - 65

6

R E S P O N S I B I L I T Y F O R T H E F I N A N C I A L S TAT E M E N T S 9

I N D E P E N D E N T A U D I T O R S ’ R E P O R T 1 1

F I N A N C I A L S TAT E M E N T S :

S TAT E M E N T O F C O M P R E H E N S I V E I N C O M E 1 2

S TAT E M E N T O F F I N A N C I A L P O S I T I O N 1 3

S TAT E M E N T O F C H A N G E S I N E Q U I T Y 1 4

S TAT E M E N T O F C A S H F L O W S 1 5

N O T E S T O T H E F I N A N C I A L S TAT E M E N T S 6 8 - 1 1 6

Content

7

CKB Odbor direktoraCKB Board of Directors

Na dan 31. decembra 2018. godine • Year Ended December 31, 2018

Z S O LT B A R N A • Predsjednik, Member

PA L K O V A C S • Član, Member

N Y I T R A I G Y O Z O J O Z S E F • Član, Member

P E T E R K R I Z S A N O V I C H • Član, Member

S Z A B O L C S H O R V AT • Član, Member

M I K L O S N E M E T H • Član, Member

M I L A N S Z T E PA N O V • Član, Member

ODGOVORNOST ZA FINANSIJSKE ISKAZE

Rukovodstvo Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica (u daljem tekstu „Banka“) odgovorno je za sastavljanje godišnjih finansijskih iskaza u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI), koji objektivno i istinito predstavljaju stanje i rezultate poslovanja Banke ostvarene u datoj godini.

Na osnovu svojih procjena, rukovodstvo Banke razumno očekuje da Banka ima dovoljno adekvatnih sredstava da nastavi da posluje u doglednoj budućnosti. Na osnovu navedenog, rukovodstvo Banke nastavlja da primjenjuje princip stalnosti poslovanja u sastavljanju finansijskih iskaza. Prilikom sastavljanja finansijskih iskaza, rukovodstvo Banke odgovorno je za sljedeće:

• odabir i konzistentnu primjenu odgovarajućih računovodstvenih politika;• korišćenje najboljih mogućih računovodstvenih procjena;• primjenu važećih računovodstvenih standarda, i objelodanjivanje i objašnjenje svih materijalnih

odstupanja od istih u okviru finansijskih iskaza; i • finansijski iskazi moraju biti sastavljeni po principu stalnosti poslovanja, izuzev u slučajevima gdje se

pretpostavlja da Banka neće biti u mogućnosti da nastavi svoje poslovanje u doglednoj budućnosti.

Rukovodstvo Banke dužno je da vodi odgovarajuću računovodstvenu evidenciju, koja sa razumnom tačnošću prikazuje u bilo kom datom momentu finansijski položaj Banke, kao i da vodi računa da su finansijski iskazi sastavljeni u skladu sa MSFI. Rukovodstvo Banke je odgovorno i za čuvanje imovine Banke, a potom i za preduzimanje odgovarajućih mjera koje imaju za cilj identifikaciju i spriječavanje potencijalne kriminalne radnje i ostalih nepravilnosti.

RESPONSIBILITY FOR THE FINANCIAL STATEMENTS

The Management of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica (the “Bank”) is responsible for ensuring that the financial statements are prepared for each financial year in accordance with International Financial Reporting Standards (“IFRS”), which give a true and fair view of the state of affairs and results of the Bank for the year.

Based on their assessment, the management of the Bank has a reasonable expectation that the Bank has adequate resources to continue in operational existence for the foreseeable future. For this reason, the Manage-ment of the Bank continues to adopt the going concern basis in preparing the financial statements. In preparing those financial statements, the management of the Bank has the responsibility to ensure that:

• Suitable accounting policies are selected and then applied consistently;• Judgments and estimates are reasonable and prudent;• Applicable accounting standards are followed, subject to any material departures disclosed and explained

in the financial statements; and• The financial statements are prepared on a going concern basis unless it is inappropriate to presume that

the Bank will continue in operational existence in the foreseeable future.

The management of the Bank is responsible for keeping proper accounting records, which disclose with reasonable accuracy at any time the financial position of the Bank and must also, ensure that the financial statements comply with IFRS. The management of the Bank is also responsible for safeguarding the assets of the Bank and hence for taking reasonable steps for the prevention and detection of fraud and other irregularities.

Pal Jozsef Kovacs

Chief Executive Officer

Maja Krstić

Executive director for Finance and Bank operations

Srđan Janković

Director of Accounting & Controlling Directorate

10 CKB Annual Report 2017

Nacrt prevoda na službeni jezik u Crnoj Gori originalnog teksta Izvještaja izdatog na engleskom jeziku. U slučaju neslaganja, važeća je verzija na engleskom jeziku.

IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA

Upravnom odboru i vlasniku Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica

Izvršili smo reviziju priloženih finansijskih iskaza (strana 3 do 81) Crnogorske komercijalne banke AD, Podgo-rica (u daljem tekstu „Banka“), koji obuhvataju iskaz o finansijskoj poziciji na dan 31. decembar 2018. godine, i odgovarajući bilans uspjeha i ostali ukupni rezultat, iskaz o promjenama na kapitalu i iskaz o tokovima gotovine za godinu koja se završava na taj dan, kao i pregled značajnih računovodstvenih politika i napomene uz finansijske iskaze.

Odgovornost rukovodstva za finansijske iskazeRukovodstvo Banke je odgovorno za sastavljanje i fer prezentaciju pojedinačnih finansijskih iskaza u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja, kao i za interne kontrole koje smatra neophodnim za sastavljanje finansijskih iskaza koji ne sadrže pogrešne informacije od materijalnog značaja, nastale usled kriminalne radnje ili greške.

Odgovornost revizoraNaša odgovornost je da izrazimo mišljenje o priloženim finansijskim iskazima na osnovu obavljene revizije. Reviziju smo obavili u skladu sa Zakonom o reviziji Crne Gore, Zakonom o računovodstvu Crne Gore i stan-dardima revizije primjenjivim u Crnoj Gori. Ovi standardi nalažu usaglašenost sa etičkim principima i da reviziju planiramo i obavimo na način koji omogućava da se, u razumnoj mjeri, uvjerimo da finansijski iskazi ne sadrže pogrešne informacije od materijalnog značaja.Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim iskazima. Odabrani postupci su zasnovani na prosuđivanju revizora, uključujući procjenu rizika materijalno značajnih grešaka sadržanih u finansijskim iskazima, nastalih na osnovu kriminalne radnje ili greške. Prilikom procjene ovih rizika, revizor razmatra interne kontrole koje su relevantne za sastavljanje i fer prezentaciju finansijskih iskaza u cilju osmišljavanja najboljih mogućih revizorskih procedura, ali ne u cilju izražavanja mišljenja o efikasnosti sistema internih kontrola. Revizija takođe uključuje ocjenu primjenjenih računovodstvenih načela i vrednovanje značajnijih procjena koje je izvršilo rukovodstvo, kao i ocjenu opšte prezentacije finansijskih iskaza.

Smatramo da su revizorski dokazi koje smo pribavili dovoljni i odgovarajući i da obezbjeđuju solidnu osnovu za izražavanje našeg mišljenja.

Mišljenje Po našem mišljenju, priloženi finansijski iskazi prikazuju objektivno, po svim materijalno značajnim pitanjima, finansijski položaj Banke na dan 31. decembra 2018. godine, kao i rezultate njenog poslovanja i tokove gotovine za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.

Skretanje pažnjeSkrećemo pažnju na činjenicu objelodanjenu u napomeni 6 uz finansijske iskaze, da uporedni podaci u finansijskim iskazima za 2018. godinu predstavljaju korigovane podatke iz finansijskih iskaza za 2017. godinu. U skladu sa MRS 8 „Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške“, izvršene su određene korekcije i reklasifikacije podataka prezentovanih u finansijskim iskazima sastavljenim na dan i za godinu koja se završava na dan 31. decembra 2017.

Naše mišljenje nije modifikovano u vezi sa navedenim pitanjem.

Deloitte d.o.o. Podgorica27. mart 2019. godine

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee (“DTTL”), its network of member firms, and their related entities. DTTL and each of its member firms are legally separate and independent entities. DTTL (also referred to as "Deloitte Global") does not provide services to clients. Please see www.deloitte.com/me to learn more about our global network of member firms.

© 2019. For information, contact Deloitte d.o.o. Podgorica.


1111

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee (“DTTL”), its network of member firms, and their related entities. DTTL and each of its member firms are legally separate and independent entities. DTTL (also referred to as "Deloitte Global") does not provide services to clients. Please see www.deloitte.com/me to learn more about our global network of member firms. © 2019. For information, contact Deloitte d.o.o. Podgorica.

2

Deloitte d.o.o. Podgorica Bulevar Svetog Petra Cetinjskog bb 81000 Podgorica Montenegro Tax Identification Number: 02310783 Registration Number: 5-0103354/21 Tel: +382 (0)20 228 324 Fax: +382 (0)20 228 327 www.deloitte.com/me

INDEPENDENT AUDITORS’ REPORT To the Owner of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica We have audited the accompanying financial statements (pages 3 to 81) of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica (hereinafter: “the Bank”) which comprise the statement of financial position as of December 31, 2018, and the statement of profit and loss and other comprehensive income, statement of changes in equity and statement of cash flows for the year then ended, and a summary of significant accounting policies and other explanatory notes. Management's responsibility for the financial statements Management is responsible for the preparation and fair presentation of these separate financial statements in accordance with the International Financial Reporting Standards, as well as for such internal control as management determines is necessary to enable the preparation of financial statements that are free from material misstatement, whether due to fraud or error. Auditors' responsibility Our responsibility is to express an opinion on these financial statements based on our audit. We conducted our audit in accordance with Law on Auditing of Montenegro, Law on Accounting of Montenegro and standards on auditing applicable in Montenegro. Those standards require that we comply with ethical requirements and plan and perform the audit to obtain reasonable assurance about whether the financial statements are free from material misstatement. An audit involves performing procedures to obtain audit evidence about the amounts and disclosures in the financial statements. The procedures selected depend on our judgment, including the assessment of the risks of material misstatement of the financial statements, whether due to fraud or error. In making those risk assessments, we consider internal control relevant to the entity's preparation and fair presentation of the financial statements in order to design audit procedures that are appropriate in the circumstances, but not for the purpose of expressing an opinion on the effectiveness of the entity's internal control. An audit also includes evaluating the appropriateness of accounting policies used and the reasonableness of accounting estimates made by management, as well as evaluating the overall presentation of the financial statements. We believe that the audit evidence we have obtained is sufficient and appropriate to provide solid basis for our audit opinion. Opinion In our opinion, the financial statements present fairly, in all material respects, the financial position of the Bank as of December 31, 2018, and its financial performance and its cash flows for the year then ended, in accordance with the International Financial Reporting Standards. Emphasis of Matter We draw attention the Note 6 to financial statements, stating that the comparative data for financial statements for 2018 are the adjusted data of the financial statements for 2017. In accordance with IAS 8 “Accounting Policies, Changes in Accounting Policies and Errors”, certain adjustments and reclassifications of data stated within the financial statements were made as of and for the year ended December 31, 2017. Our opinion is not modified in respect to this matter. Deloitte d.o.o. Podgorica March 27, 2019


U hiljadama EUR • Thousands of EUR

I S K A Z O O S TA L O M U K U P N O M R E Z U L ATAT U

S t a t e m e n t O f C o m p r e h e n s i v e I n c o m e

U periodu od 1. januara do 31. decembra 2018. godine • Year Ended December 31, 2018

(U hiljadama EUR)

Napomene / Notes 2018. 2017.

Prihodi od kamata i slični prihodiInterest and similar income

6a 24.742 23.570

Rashodi od kamata i slični rashodiInterest expense and similar charges

6b (274) (524)

Neto prihod po osnovu kamataNet interest income

24.468 23.046

Prihodi od naknada i provizijaFee and commission income

7a 15.120 14.041

Rashodi naknada i provizijaFee and commission expense

7b (5.192) (4.472)

Neto prihod po osnovu naknada i provizijaNet fee and commission income

9.928 9.569

Pozitivne kursne razlikeNet foreign exchange gains

8 844 714

Neto (gubici)/dobici po osnovu ulaganja u hartije od vrijednostiNet (losses)/gains from investment in securities

- 1.079

Ostali poslovni prihodiOther operating income

9 661 902

Poslovni rashodiOperating expenses

10 (24.771) (25.439)

Troškovi obezvrjeđenja i rezervisanjaLosses on impairment and provisions

11 (2.725) (5.667)

(25.991) (28.411)

DOBIT PRIJE OPOREZIVANJAINCOME BEFORE TAX

8.405 4.204

Porez na dobitIncome taxes

12 (1.024) (35)

DOBIT ZA PERIODINCOME FOR THE YEAR

7.381 4.169

Ostali ukupni rezultatOther comprehensive incomeNerealizovani neto dobici/(gubici) od hartija od vrijednosti po fer vrijednostiUnrealized net gains/(losses) on securities at fair value through other comprehensive income

1.340 1.222

UKUPNI REZULTAT PERIODATOTAL COMPREHENSIVE INCOME FOR THE YEAR

8.721 5.391

CKB Godišnji izvještaj 2018

Korigovano/AdjustedCRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA

3

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA

7

STATEMENT OF CHANGES IN EQUITY Year Ended December 31, 2018 (thousands of EUR)

Share

Capital Other

Reserves Accumulated

Losses Total Total comprehensive income Balance at January 1, 2017 136.876 (427) (31.430) 105.019 Effect of recognition MasterCard

equity securities at January 1, 2017 - 1.072 - 1.072

Adjusted balance at January 1, 2017 136.876 645 (31.430) 106.091 Profit for the year - - 4.169 4.169 Decrease in fair value of securities at

fair value through other comprehensive income - 1.222 - 1.222

Balance at December 31, 2017 136.876 1.867 (27.261) 111.482 Total comprehensive income Effect of the first application of IFRS 9 - - (1.380) (1.380) Balance at January 1, 2018 136.876 1.867 (28.641) 110.102 Profit for the year - - 7.381 7.381 Increase in fair value of securities at


Balance at December 31, 2018 136.876 3.207 (21.260) 118.823

The accompanying notes form an integral part of these financial statements.

These financial statements were approved by the management of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica.

Signed on behalf of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica: _______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Chief Executive Officer Executive director for Finance

and Bank operations


13


I S K A Z O F I N A N S I J S K O J P O Z I C I J I

S t a t e m e n t O f F i n a n c i a l P o s i t i o n

Na dan 31. decembra 2018. godine • Year Ended December 31, 2018

Napomene / Notes31. decembar

2018.31. decembar

2017.

SREDSTVA / ASSETS

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne bankeCash and balances with the Central Bank

13 135.251 154.730

Krediti i plasmani bankama po amortizovanom troškuLoans and advances to banks at amortized cost

14 57.689 49.835

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom troškuLoans and advances to customers at amortized cost

15 395.095 305.302

Hartije od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat Securities at fair value through other comprehensive income

16 6.992 5.694

Instrumenti za trgovanje koji se mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjehaTrading instruments at fair value through profit or loss

17 - -

Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom troškuSecurities at amortized cost

18 79.278 86.104

ForfetingForfeiting

19 1.221 1.946

Akcije i vlasnički instrumentiShares and equity investments

335 -

Nematerijalna ulaganjaIntangible assets

20 3.563 3.412

Nekretnina i opremaProperty and equipment

13.279 13.361

Odložena poreska sredstvaDeferred tax assets

22 53 95

Ostala sredstvaOther assets

22 1.813 2.735

Ukupna sredstva / Total assets 694.569 623.214

OBAVEZE / LIABILITIES

Depoziti od banakaDeposits from banks

23 7.022 2.450

Obaveze prema klijentima Due to customers

24 555.517 498.217

Ostala pozajmljena sredstvaOther borrowed funds

25 2.733 3.264

Ostale obavezeOther liabilities

26 5.498 3.638

RezervisanjaProvisions

27 3.227 2.508

Razgraničene obaveze po osnovu poreza na dobitDeferred income tax liabilities

12 568 465

Naknade zaposlenimaEmployee benefits

28 1.181 1.190

Ukupne obaveze / Total liabilities 575.746 511.732

KAPITAL / EQUITY

Akcijski kapitalShare capital

29 136.876 136.876

Ostale reserveOther reserves

3.207 1.867

Akumulirani gubiciAccumulated losses

(21.260) (27.261)

Ukupan kapital / Total equity 118.823 111.482

Ukupne obaveze i kapitalTotal liabilities and equity

694.569 623.214

VABILANSNA EVIDENCIJAOFF-BALANCE SHEET ITEMS

30 79.132 56.320

Korigovano/AdjustedCRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA

3


7

STATEMENT OF CHANGES IN EQUITY Year Ended December 31, 2018 (thousands of EUR)

Share

Capital Other

Reserves Accumulated

Losses Total Total comprehensive income Balance at January 1, 2017 136.876 (427) (31.430) 105.019 Effect of recognition MasterCard

equity securities at January 1, 2017 - 1.072 - 1.072

Adjusted balance at January 1, 2017 136.876 645 (31.430) 106.091 Profit for the year - - 4.169 4.169 Decrease in fair value of securities at


Balance at December 31, 2017 136.876 1.867 (27.261) 111.482 Total comprehensive income Effect of the first application of IFRS 9 - - (1.380) (1.380) Balance at January 1, 2018 136.876 1.867 (28.641) 110.102 Profit for the year - - 7.381 7.381 Increase in fair value of securities at


Balance at December 31, 2018 136.876 3.207 (21.260) 118.823

The accompanying notes form an integral part of these financial statements.

These financial statements were approved by the management of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica.

Signed on behalf of Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica: _______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Chief Executive Officer Executive director for Finance

and Bank operations


14 CKB Godišnji izvještaj 2018


I S K A Z O P R O M J E N A M A N A K A P I TA L U

S t a t e m e n t O f C h a n g e s I n E q u i t yU periodu od 1. januara do 31. decembra 2018. godine • Year Ended December 31, 2018

Ostali ukupni rezultatTotal comprehensive income

Akcijski kapitalShare Capital

Ostale rezerveOther Reserves

Akumulirani gubitakAccumulated Losses

Ukupno Total

Stanje, 1. januar 2017. godineBalance at January 1, 2017

136.876 (427) (31.430) 105.019

Efekat priznavanja MasterCard vlasničkih hartija od vrijednosti na dan 1. januar 2017. godineEffect of recognition MasterCard equity securities at January 1, 2017

- 1.072 - 1.072

Korekcija stanja na dan 1. januar 2017.Adjusted balance at January 1, 2017

136.876 645 (31.430) 106.091

Dobit za godinuProfit for the yearSmanjenje fer vrijednosti hartija od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

- - 4.169 4.169

Decrease in fair value of securities at fair value through other comprehensive income

- 1.222 - 1.222

Stanje, 31. decembar 2017. godineBalance at December 31, 2017

136.876 1.867 (27.261) 111.482

Ostali ukupni rezultatTotal comprehensive incomeEfekti prve primjene MSFI 9 Effect of the first application of IFRS 9

- - (1.380) (1.380)

Stanje, 1. januar 2018. godineBalance at January 1, 2018

136.876 1.867 (28.641) 110.102

Dobit tekuće godineProfit for the year

- - 7.381 7.381

Povećanje fer vrijednosti hartija od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultatIncrease in fair value of securities at fair value through other comprehensive income

- 1.340 - 1.340

Stanje, 31. decembar 2018. godineBalance at December 31, 2018

136.876 3.207 (21.260) 118.823


8

15


I S K A Z O T O K O V I M A G O T O V I N E

S t a t e m e n t O f C a s h F l o w sU period od 1. januara do 31. decembra 2018. godine • Year Ended December 31, 2018

2018 2017Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnostiCash flows from operating activitiesPrilivi po osnovu kamata i slični prihodiInterest and similar income received

26.136 25.208

Odlivi po osnovu kamata i slični rashodiInterest and similar charges paid

(420) (880)

Priliv po osnovu naknada i provizijaFee and commission received

14.956 13.634

Odlivi po osnovu naknada i provizijaFee and commission paid

(7.895) (6.836)

Ostali prihodiOther income

420 885

Plaćeni poreziTaxes paid

(680) (290)

Odlivi po osnovu zarada zaposlenih i troskova za dobavljačeCash payments to employees and suppliers

(18.520) (20.407)

Neto prilivi gotovine iz poslovnih aktivnosti prije promjena poslovnih sredstava i obavezaNet cash inflows from operating activities before changes in operating assets and liabilities

13.997 11.314

Promjene u poslovnoj aktivi i pasiviChanges in operating assets and liabilitiesNeto (smanjenje)/povećanje obavezne rezerveNet (decrease)/increase in obligatory reserve

(2.208) (3.266)

Neto smanjenje kredita i plasmana bankama i klijentima Net decrease in loans and advances to banks and customers

(93.820) (35.637)

Neto smanjenje forfetingaNet decrease in forfeiting

966 (834)

Neto povećanje ostalih sredstavaNet increase in other assets

463 (373)

Neto povećanje/(smanjenje) depozita banakaNet increase/(decrease) in deposits from banks

(912) (1.448)

Neto povećanje depozita klijenataNet increase in customer deposits

62.939 11.622

Neto povećanje/(smanjenje) ostalih obavezaNet (decrease)/increase in other liabilities

904 245

Neto priliv gotovine iz poslovnih aktivnostiNet cash provided by operating activities

(17.671) (18.377)

Tokovi gotovine iz aktivnosti investiranjaCash flows from investing activitiesNeto povećanje/(smanjenje) hartija od vrijednostiNet increase/ (decrease) in securities

45 12

Kupovina nekretnina i opremePurchase of property and equipment

(1.440) (1.504)

Kupovina nematerijalnih ulaganjaPurchase of intangible assets

(1.119) (934)

Državni zapisiTreasury bills

6.300 3.700

Neto povećanje hartija od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom troškuNet increase securities at amortized cost

- -

Neto odliv gotovine iz aktivnosti investiranjaNet cash genereted by operating activities

3.786 (1.274)

Tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranjaCash flows from financing activitiesNeto smanjenje pozajmljenih sredstavaNet decrease in other borrowed funds

(529) 245

Emitovanje redovnih akcijaIssue of common shares

- -

Neto odlivi gotovine iz finansijskih aktivnostiNet cash used in financing activities

(529) 245

Efekti kursnih razlikaEffect of exchange rate changes

539 1.216

Neto (smanjenje)/povećanje gotovine i gotovinskih ekvivalenataNet (decrease)/increase in cash and cash equivalents

(13.875) (15.642)

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku godineCash and cash equivalents at beginning of year

165.660 181.302

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju godine (napomena 33)Cash and cash equivalents at end of year (Note 33)

151.785 165.660

CKB Annual Report 2017

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

AR_financial_chapter_leftpic.pdf 1 4/23/12 2:47 PM

Napomene uz finansijske izvještaje


1. OPŠTE INFORMACIJE

Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica (u daljem tekstu: „Banka“) je osnovana kao nezavisna banka i registrovana je kod Privrednog suda u Podgorici 15. januara 1997. godine.

OTP Bank Plc. Budimpešta je jedini vlasnik (100%) kapitala Banke.

Banka je registrovana kao akcionarsko društvo. Registarski broj Banke u Centralnom registru privrednih subjekata je 4-0001633/49.

Banka je od Centralne banke Crne Gore, Rješenjem broj 0101-72/1-2002 od 18. februara 2002. godine, dobila dozvolu za rad.

Banka je kod Komisije za hartije od vrijednosti upisana u Registar emitenata hartija od vrijednosti pod brojem 51 (Rješenje broj 02/3-47/2-01 od 12. jula 2001. godine).

U skladu sa Zakonom o bankama, Odlukom o osnivanju i Statutom, Banka obavlja poslove primanja depozita i drugih sredstava fizičkih i pravnih lica i odobravanje kredita i drugih plasmana iz tih sredstava, u cjelini ili djelimično, za svoj račun.

Pored ovih poslova, Banka je takođe registrovana da obavlja i sljedeće aktivnosti:

• izdaje garancije i preuzima druge vanbilansne obaveze;

• kupuje, prodaje i naplaćuje potraživanja; • izdaje, obrađuje i evidentira platne instrumente;• platni promet u zemlji i sa inostranstvom;• finansijski lizing;• trguje u svoje ime i za svoj račun ili za račun

komitenta stranim sredstvima plaćanja i finansijskim derivatima;

• vrši izradu analiza i davanje informacija i savjeta o kreditnoj sposobnosti društava i preduzetnika;

• depo poslove;• usluge čuvanja u sefovima imovine i hartija od

vrijednosti i• druge poslove u skladu sa odobrenjem Centralne

banke Crne Gore.

Sjedište Banke je na adresi Ulica Moskovska.

Banka je 27. septembra 2018. godine kupila 100% udjela u društvu OTP Debt Collection d.o.o. Podgo-rica. Banka je kao vlasnik OTP Debt Collection d.o.o. Podgorica zvanično registrovana u Centralnom registru privrednih subjekata dana 17. decembra 2018 godine. Na dan 31. decembra 2018. godine, Banku čine centrala u Podgorici, 24 filijale i 5 šaltera na teritoriji Crne Gore.Na dan 31. decembra 2018. godine Banka ima 452 zaposlenih radnika (31. decembra 2017. godine: 432 zaposlenih).

Članovi Upravnog odbora Banke su:

Ime i prezime Funkcija

G-din Barna Zsolt Predsjednik

G-din Pal Kovacs Član

G-din Nyitrai Gyozo Jozsef Član

G-din Peter Krizsanovich Član

G-din Szabolcs Horvat Član

G-din Miklos Nemeth Član

G-din Milan Sztepanov Član

Članovi Odbora za reviziju Banke su:


G-din Peter Krizsanovich Predsjednik

G-din Attila Kozsik Član

G-din Andreas Szalay Član

Na dan 31. decembra 2018. godine, Izvršni direktori banke su bili sljedeći:


G-din Pal Kovacs Glavni Izvršni direktor

G'-đa Maja Krstić Izvršni direktor za finansije i bankarske operacije

G-din Nebojša Nedić Izvršni direktor za poslove sa stanovništvom

G-din Gabor Jandacsik Izvršni direktor za korporativno bankarstvo

G-din Viktor Vorobej Izvršni direktor za odobrenje kredita i upravljanje rizikom

G-din Milan Sztepanov Izvršni direktor za usklađenost i bezbijednost

Na dan 31. decembra 2018. godine, Rukovodilac Odjeljenja za kontrolu usklađenosti je G-đa Dora Dragović.Na dan 31. decembra 2018. godine, Interni revizor je gospođica Irena Mašović.

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA

Ovi finansijski iskazi su sastavljeni za opštu upotrebu, a u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI). Banka takođe priprema finansijske iskaze u skladu sa lokalnim zakonodavstvom i regulativom koja materijalno značajno odstupa od MSFI.

a) Izjava o usklađenosti Priloženi finansijski iskazi Banke sastavljeni su u skladu sa SFI) odobrenim od strane Međunarodnog komiteta za računovodstvene standarde (MKRS).

Pripremanje finansijskih iskaza u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu određenih računovodstvenih procjena i procjena rukovodstva Banke u procesu primjene računovodstvenih politika Banke. Područja koja zahtijevaju viši stepen procjene ili složenosti ili područja u kojima su pretpostavke i procjene od velikog značaja za finansijske iskaze, objelodanjena su u napomeni 2 (d).

Računovodstvene politike u skladu sa MSFI objelodanjene u narednim pasusima su dosljedno primijenjene od strane Banke za sve periode prikazane u priloženim finansijskim iskazima.

Smanjenje fer vrijednosti hartija od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

b) Basis of PreparationFinansijski iskazi sastavljeni su prema principu istorijskog troška, koji je modifikovan revalorizacijom finansijskih sredstava po fer vrijednosti kro ostali ukupni rezultat ili bilans uspjeha i finansijskih sredstava i obaveza (uključujući izvedene finansijske instrumente) po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, po principu stalnosti poslovanja.

c) Načelo stalnosti poslovanjaFinansijski iskazi Banke su sastavljeni u skladu sa načelom stalnosti poslovanja, koji podrazumijeva da će Banka nastaviti da posluje tokom neograničenog vremenskog perioda u doglednoj budućnosti.

19

d) Funkcionalna i izvještajna valutaPriloženi finansijski iskazi Banke su iskazani u EUR, što je i funkcionalna valuta Banke. Ukoliko nije drugačije navedeno, svi finansijski podaci su iskazani u EUR i zaokruženi na najbližu hiljadu.

e) Korišćenje procjenjivanja i pretpostavkiPripremanje finansijskih iskaza u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu rasuđivanja, procjena i pretpostavki koje utiču na efekte primjenjivanja politika, prikazane iznose aktive i pasive, i na prikazane iznose prihoda i rashoda tokom izvještajnog perioda. Procjene i pretpostavki se donose na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna, gdje rezultati daju dobru osnovu za procjenu knjigovodstvene vrijednosti aktive i pasive koje se ne mogu jasno sagledati iz drugih izvora. Stvarni rezultati se mogu razlikovati od pomenutih procjena.

Procjene i pretpostavke su predmet stalne procjene. Promjene računovodstvenih procjena se priznaju u periodu kada je došlo do izmjene, ako se izmjena odnosi samo na taj period odnosno, ako se izmjena odnosi na tekuće i buduće periode, priznaju se i u tom periodu i u budućim periodima. Posebna područja nesigurnosti procjenjivanja i kritičnih pretpostavki u primjeni računovodstvenih politika koje su od velikog značaja za iznose objelodanjene u finansijskim iskazima, objelodanjena su u napomeni 5 uz finansijske iskaze.

Banka je u sastavljanju ovih finansijskih iskaza pripremljenih u skladu sa MSFI primjenjivala računovodstvene politike objelodanjene u napomeni 3 uz finansijske iskaze.

2.1. Objavljeni standardi, izmjene i dopune aktuelnih standarda i tumačenja koji su stupili na snagu u tekućem izvještajnom periodu

Standardi navedeni u nastavku i izmjene i dopune standarda izdati od strane Međunarodnog Odbora za računovodstvene standarde („Odbor”) u primjeni su za tekući izvještajni period:

• MSFI 9 „Finansijski instrimenti” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine);

• MSFI 15 „Prihodi od ugovora sa kupcima” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine);

• Izmjene MRS 40 „Investicione nekretnine” – Prenos investicionih nekretnina (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine);

• Izmjene MSFI 2 „Plaćanje akcijama” –Klasifikacija i mjerenje transakcija plaćanja akcijama (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine);

• IFRC 22 „Razmatranje transakcija i avansa u stranim valutama” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine);

zmjene MSFI 4 „Ugovori o osiguranju” –Primjenom MSFI 9 „Finansijski instrumenti” sa MSFI 4 „Ugovori o osiguranju “(na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine ili

na datum prve primjene MSFI 9 „Finansijski instrumenti”) i

• Izmjene MSFI 1 i MRS 28 na osnovu „Unaprјeđenja MSFI (za period od 2014., do 2016.godine)” koja su rezultat godišnjeg unapređenja MSFI (MSFI 1, MSFI 12 i MRS 28) sa ciljem otklanjanja neusaglašenosti i pojašnjenja teksta (izmjene MSFI 1 i MRS 28 bi trebalo da budu na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2018. godine).

Osim usvajanja MSFI 9, primjena gore navedenih izmjena i dopuna aktuelnih standarda nije dovela do značajnih promjena u nekonsolidovanim finansijskim izvješatajima Banke.

f ) Objavljeni novi standardi i izmjene i dponude aktuelnih standarda koji još uvijek nisu stupili na snagu

Na dan usvajanja ovih nekonsolidovanih finansijskih iskaza sljedeći novi standardi, njihove dopune i nova tumačenja bili su objavljeni, ali nisu još uvjek stupili na snagu:

• MSFI 16 „Lizing” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine)

• MSFI 17 „Ugovori o osiguranju” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2021. godine)

• Izmjene MSFI 3 „Poslovne kombinacije” - Definicija poslovanja (na snazi za poslovne kombinacije gdje datum sticanja pada na dan ili nakon početka prvog godišnjeg perioda izvještavanja, koji počinje na dan ili nakon 1. januara 2020. godine, kao i za sticanje imovine na dan ili nakon početka tog perioda)

• Izmjene MSFI 9 „Finansijski instrumenti” - Karakteristike avansnih plaćanja sa negativnim kompenzacijama (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine)

• Izmjene MSFI 10 „Konsolidovani finansijski izvještaji” i MRS 28 „Investicije u pridružene entitete zajedničke poduhvate” - Prodaja ili prenos sredstava između investitora i pridruženog entiteta ili zajedničkog poduhvata i naknadne izmjene (datum stupanja na snagu odložen na neodređeno vrijeme, dok ne bude završen istraživački projekat o metodi udjela);

• Izmjene MRS 1 „Prezentacija finansijskih izvještaja” i MRS 8 „Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške” - Definicija materijalnog značaja (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2020. godine)

• Izmjene MRS 19 „Naknade zaposlenima”-izmjene, smanjenje ili izmirenje planova naknada (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine)

• Izmjene MRS 28 „Investicije u pridružene entitete i zajedničke poduhvate”-Dugoročni interesi u pridruženim entitetima i zajedničkiom poduhvatima (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine)

• Izmjene raznih standarda na osnovu „Unaprjeđenja MSFI (period od 2015. do 2017. godine)” koja su rezultat godišnjeg unaprјeđenja MSFI (MSFI 3, MSFI 11, MRS 12 I MRS 23) sa ciljem otklanjana neusaglašenosti i pojašnjena teksta (izmjene bi trebalo da budu na snazi i za godišnje periode koju


počinju na dan ili nakon 1. јanuara 2019. godine)

• Izmjene Upućivanja na Konceptualni okvir u Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2020. godine) i

• IFRIC 23 „Neizvjesnost u vezi sa tretmanom poreza na dobitak” (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine).

2.2. Uporedni podaci

Računovodstvene politike i procjene Banke koje se odnose na priznavanje i mjerenje sredstava i obaveza koje se koriste prilikom sastavljanja priloženih finansijskih izvještaja su u skladu sa računovodstvenim politikama i procjenama korištenim u pripremi finansijskih izvještaja Banke za poslovnu 2017. godinu.

Banka je izvršila korekciju finansijskih iskaza na dan 31. decembar 2017. godine u skladu sa zahtjevima MRS 8 „Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške”.

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA

3.1. Priznavanje prihoda i rashodaPrihodi i rashodi po osnovu kamata se priznaju u iskazu o ukupnom rezultatu za sve instrumente po amortizovanom trošku uz primjenu metode efektivne kamatne stope.

Metod efektivne kamatne stope je metod izračunavanja amortizacionog troška finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza i alokacije prihoda po osnovu kamate ili rashoda po osnovu kamate na odgovarajuće vremenske periode. Efektivna kamatna stopa je stopa koja diskontuje procijenjena buduća gotovinska plaćanja ili prilive tokom očekivanog vijeka trajanja finansijskog instrumenta ili, tamo gdje je to izvodljivo, kraćeg perioda na sadašnju vrijednost finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza. Pri izračunavanju efektivne kamatne stope, Banka procjenjuje gotovinske tokove razmatrajući sve ugovorene uslove finansijskih instrumenata (npr. opcije avansnih plaćanja) ali ne razmatra buduće gubitke po osnovu kreditnog rizika. Kalkulacije uključuju sve naknade i provizije plaćene ili primljene između ugovorenih strana koje su integralni dio efektivne kamatne stope, troškova transakcije i svih drugih premija ili popusta.

Prihodi od naknada i provizija se uglavnom evidentiraju prema načelu nastanka poslovne promjene u periodu kada su usluge izvršene. Naknade za odobrenje kredita se naplaćuju kao jednokratne naknade, odložene i priznate kao prihod kao korekcija efektivne kamatne stope na kredit. Prihod po osnovu naknada i provizija, takođe, uključuje transferna plaćanja u stranoj valuti, transakcije u domaćem platnom prometu, kreditnu administraciju, garanciju, akreditiv, poslovne i druge bankarske usluge. 3.2. Preračunavanje stranih valutaPoslovne promjene nastale u stranoj valuti su preračunate u EUR po srednjem kursu utvrđenom

na međubankarskom tržištu deviza, koji je važio na dan poslovne promjene.

Sredstva i obaveze iskazane u stranoj valuti na dan iskaza o finansijskoj poziciji, preračunati su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio na taj dan. Neto pozitivne ili negativne kursne razlike nastale prilikom poslovnih transakcija u stranoj valuti i prilikom preračuna pozicija bilansa stanja iskazanih u stranoj valuti knjižene su u korist ili na teret bilansa uspjeha, kao dobici ili gubici po osnovu kursnih razlika.

Preuzete i potencijalne obaveze u stranoj valuti preračunate su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio dan iskaza o finansijskoj poziciji.

3.3. LizingLizing Banke je klasifikovan kao operativni lizing. Plaćanja po osnovu ugovora o operativnom lizingu priznaju se ravnomjerno kao trošak tokom perioda trajanja lizinga.

3.4. Porezi i doprinosi

Porez na dobit

Tekući porez na dobit

Porez na dobit se obračunava i plaća u skladu sa odredbama koje regulišu porez na dobit propisanim Zakonom o porezu na dobit pravnih lica, član 28 („Sl. list CG“, br. 65/01, 80/04, 40/08, 86/09, 14/12 i 61/13 i 55/16). Stopa poreza na dobit je proporcionalna i iznosi 9% od poreske osnovice.

Oporeziva dobit se utvrđuje na osnovu dobiti poreskog obveznika iskazane u bilansu uspjeha uz usklađivanje prihoda i rashoda u skladu sa odredbama Zakona o porezu na dobit pravnih lica Crne Gore.

Kapitalni dobitak se smatra prihodom od prodaje zemljišta, zgrada, imovinskih prava i hartija od vrijednosti. Kapitalni gubici mogu se prebiti sa kapitalnim dobicima ostvarenim u istom periodu. Ako prebijanje rezultira kapitalnim gubitkom, poreski obveznik može prenijeti kapitalni gubitak na buduće periode sa kapitalnim dobicima u narednih pet godina.

Poreski propisi Crne Gore ne predviđaju da se poreski gubici iz tekućeg perioda mogu koristiti kao osnova za povraćaj poreza plaćenog u prethodnim periodima. Međutim, gubici iz tekućeg perioda iskazani u poreskom bilansu mogu se koristiti za umanjenje poreske osnovice budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina.

Odloženi porez na dobitOdloženi porez na dobit se obračunava korišćenjem metode utvrđivanja obaveza prema iskazu o finansijskoj poziciji, za privremene razlike proizašle iz razlike između poreske osnove potraživanja i obaveza i njihove knjigovodstvene vrijednosti. Važeće poreske stope na datum bilansa stanja se koriste za utvrđivanje razgraničenog iznosa poreza na dobit. Odložene poreske obaveze se priznaju za sve oporezive privremene razlike. Odložena poreska sredstva se priznaju za sve odbitne privremene razlike i poreske gubitke i kredite, koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode, do stepena do kojeg će vjerovatno postojati oporeziva dobit od koje se odložena poreska sredstva mogu iskoristiti.

21

Porezi, doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanjaPorezi, doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja banke uključuju poreze na imovinu i druge razne poreze i doprinose koji se plaćaju u skladu sa državnim i opštinskim propisima.

3.5. Gotovina i gotovinski ekvivalentiZa potrebe iskaza o tokovima gotovine, pod gotovinom i gotovinskim ekvivalentima se priznaju sva sredstva sa rokom dospijeća kraćim od tri mjeseca, i to: gotovina u blagajni i slobodno raspoloživa sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.

3.6. Finansijska sredstva Banka priznaje finansijsko sredstvo ili finansijsku obavezu u svom iskazu o finansijskoj poziciji kada i samo kada subjekt postane strana ugovornih odredbi finansijskog instrumenta.

Banka klasifikuje svoja finansijska sredstva u sledeće kategorije: finansijska sredstva koja se mjere po amortizovanom trošku, finansijska sredstva koja se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat i finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, na osnovu kako: poslovnog modela za upravljanje finansijskim sredstvima tako i karakteristikama ugovornog novčanog toka finansijskog sredstva. Rukovodstvo određuje klasifikaciju finansijskih sredstava prilikom inicijalnog priznavanja u skladu sa usvojenim poslovnim modelom i rezultatom SPPI alata pripremljenog prema isplatama glavnice i kamata.

(a) Poslovni modelPoslovni modeli odražavaju način zajedničkog upravljanja grupama finansijskih sredstava radi ostvarivanja određenih poslovnih ciljeva. Poslovni model nije pristup klasifikaciji pojedinačnog instrumenta već se određuju na višem nivou objedinjavanja. Poslovni model Banke se odnosi na način na koji banka upravlja svojim finansijskim sredstvima za svrhe ostvarivanja tokova gotovine. Tokovi gotovine banke će biti rezultat prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, prodaje finansijskih sredstava ili oboje. Ukoliko se tokovi gotovine realizuju na način drugačiji od očekivanja na datum na koji banka vrši procjenu svog poslovnog modela, to ne znači prethodnu grešku u pojedinačnim finansijskim iskazima banke niti utiče na promjenu klasifikacije preostalih finansijskih sredstava koja se drže u tom poslovnom modelu. Poslovni model definiše ključno rukovodstvo Banke.

(i) Poslovni model: prikupljanje ugovorenih tokova gotovine

Prilikom određivanja da li će tokovi gotovine ostvariti prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine finansijskih sredstava, Banka uzima u obzir učestalost, vrijednost i vremenski rok prodaje tokom prethodnih perioda, razloge tih prodaja i očekivanja u pogledu budućih prodaja. Banka uzima u obzir informacije o ranijim prodajama u kontekstu razloga tih prodaja i uslova koji su postojali u to vrijeme u poređenju sa postojećim uslovima. Mada cilj ovog poslovnog modela može da bude držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, banka ne mora da drži sve ove instrumente do dospjeća. Poslovni model može da bude držanje sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, čak i kada prodaje finansijska sredstva zbog povećanja

njihovog kreditnog rizika. Bez obzira na njihovu učestalost i vrijednost, prodaje zbog povećanja kreditnog rizika sredstava nisu nedosledne sa poslovnim modelom čiji je cilj držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine. Aktivnosti upravljanja kreditnim rizikom čiji je cilj minimiziranje potencijalnih kreditnih gubitaka usled pogoršanja kredita sastavni su dio takvog poslovnog modela.

(ii) Poslovni model: prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava

Banka može držati finansijska sredstva u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje i prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava. Kod ove vrste poslovnog modela, ključno rukovodstvo Banke donosi odluku da su prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava od značaja za ostvarivanje cilja poslovnog modela. U poređenju sa poslovnim modelom čiji je cilj držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, ovaj model obično uključuje veću učestalost i vrijednost prodaja.

(iii) Ostali poslovni modeli Finansijska sredstva se mjere prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ako se ne drže u poslovnom modelu čiji je cilj držanje sredstva radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava.

Portfolio finansijskih sredstava koji zadovoljava definiciju držanja radi trgovanja nije držanje radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili držanje radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine i prodaje finansijskih sredstava. Za takve portfolije, prikupljanje ugovorenih tokova gotovine je samo sporedno ostvarivanju cilja poslovnog modela.

(b) Karakteristike ugovorenih tokova gotovine finansijskih sredstava Klasifikacija finansijskog sredstva se zasniva na karakteristikama njegovih ugovorenih tokova gotovine ako se finansijsko sredstvo drži u poslovnom modelu čiji je cilj držanje sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili u poslovnom modelu čiji je cilj prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava.

Banka treba da odredi da li su ugovoreni tokovi gotovine sredstva isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Za svrhe primjene ovih stavova:• glavnica je fer vrijednost finansijskog sredstva prilikom inicijalnog priznavanja

• kamata se sastoji od vremenske vrijednosti novca za kreditni rizik povezan sa neizmirenom glavnicom tokom određenog vremenskog perioda i za druge osnovne rizike i troškove kreditiranja, kao i profitne marže

Ugovoreni tokovi gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice, su u skladu sa osnovnim ugovorom o kreditiranju. Ugovorni uslovi koji uvode izloženost rizicima ili volatilnost ugovorenih tokova gotovine koja nije povezana sa osnovnim ugovorom o kreditiranju, kao što je izloženost promjenama cijena kaptala ili robe,


ne dovodi do ugovorenih tokova gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Banka procjenjuje da li su ugovoreni tokovi gotovine isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice za valutu u kojoj je denominovano finansijsko sredstvo.

Vremenska vrijednost novca je element kamate kojim se osigurava naknada samo za protok vremena. Međutim, u nekim slučajevima, element vremenske vrijednosti novca se može modifikovati. U takvim slučajevima, Banka procjenjuje promjenu kako bi odredila da li ugovoreni tokovi gotovine predstavljaju isključivo plaćanja glavnice i kamate na neizmireni iznos glavnice. Cilj procjene modifikovanog elementa vremenske vrijednosti novca je da se odredi koliko se mogu razlikovati nediskontovani ugovoreni tokovi gotovine od nediskontovanih tokova gotovine koji bi se ostvarili da se element vremenske vrijednosti novca nije modifikovao (referentni tokovi gotovine). Referentni instrument može biti stvarno ili hipotetičko finansijsko sredstvo. Ukoliko se nediskontovani ugovoreni tokovi gotovine značajno - preko 2% - razlikuju od nediskontovanih referentnih tokova gotovine, finansijsko sredstvo treba naknadno mjeriti prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha.

Banka će uzeti u obzir mogući efekat karakteristike ugovorenog toka gotovine u svakom izvještajnom periodu i kumulativno tokom cjelokupnog životnog vijeka finansijskog sredstva.

(c) Mjerenje finansijskih instrumenata Banka prilikom inicijalnog priznavanja mjeri finansijsko sredstvo ili finansijsku obavezu po transakcionoj cijeni koja predstavlja tržištnu (fer) vrijednost, umanjenoj ili uvećanoj (u slučaju finansijskog sredstva ili finansijske obaveze koja se ne mjeri prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha) za transakcione troškove koji su direktno pripisivi akviziciji ili izdavanju finansijskog sredstva ili finansijske obaveze.

Banka koristi datum poravnanja tj. datum na koji je sredstvo dostavljeno relevantnoj strani uključujući finansijske instrumente u slučaju priznavanja i prestanka priznavanja.

Za svrhe mjerenja finansijskog sredstva nakon inicijalnog priznavanja, Banka klasifikuje finansijska sredstva u kategorije:

• finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

• finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

• hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku po metodi efektivne kamatne stope

• krediti i potraživanja po amortizovanom trošku po metodi efektivne kamatne stope

Nakon inicijalnog priznavanja, Banka mjeri finansijska sredstva prema njihovoj fer vrijednosti bez oduzimanja transakcionih troškova koji mogu nastati prilikom prodaje ili drugog otuđenja, izuzev za sljedeća finansijska sredstva:

• krediti i potraživanja koji se mjere po amortizovanom trošku po metodi efektivne kamatne stope,• hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizivanom trošku po metodi efektivne kamatne stope;

• ulaganja u vlasničke instrumente koji nemaju kotiranu cijenu na aktivnom tržištu i čija se fer vrijednost ne može pouzdano mjeriti, mjere se po nabavnoj vrijednosti.

Za sva finansijska sredstva osim onih koja se mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha vrši se procjena umanjenja vrijednosti.

Banka naknadno mjeri sve finansijske obaveze prema amortizovanom trošku osim finansijskih obaveza prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha.

Banka može neopozivo odlučiti da se prilikom incijalnog priznavanja finansijska obaveza mjeri po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ako se na taj način otklanjaju ili značajno umanjuju nedoslednosti pri mjerenju ili priznavanju.

(d) Finansijsko sredstvo ili finansijska obaveza po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

(i) Finansijska sredstva koja se drže radi trgovanja po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Banka nalaže da se u ovu kategoriju klasifikuju samo oni instrumenti i grupa instrumenta kod kojih trgovanje generalno odražava aktivnu i čestu kupovinu i prodaju i koji se generalno koriste u cilju ostvarivanja profita od kratkoročnih fluktuacija cijene ili marže dilera.

U ovu kategoriju se takođe klasifikuju finansijski instrumenti ako su dio portfolija identifikovanih finansijskih istrumenata kojima se zajednički upravlja i za koje postoji dokaz skorašnjeg aktuelnog obrasca ostvarivanja kratkoročnog profita.

Prema tumačenju Banke, period do 12 mjeseci treba smatrati kratkoročnim periodom u vezi sa navedenim. Ovaj period je, međutim, samo indikacija da je namjera zaključenja transakcije bila ostvarivanje kratkoročnog profita. Stvarni period držanja može zavisiti od razvoja situacije na tržištu i prekoračiti definisani rok.

(ii) Finansijska sredstva koja se obavezno mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Finansijsko sredstvo se mjeri po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, osim ukoliko se mjeri po amortizovanom trošku ili po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat. Banka mjeri ulaganja u vlasničke instrumente prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha. Međutim banka može neopozivo odlučiti prilikom inicijalnog priznavanja da naknadno iskaže promjene fer vrijednosti ulaganja u vlasničke instrumente kroz ostali ukupan rezultat.

(iii) Iskazane po fer vrijednost kroz bilans uspjeha nakon inicijalnog priznavanja (opcija fer vrijednosti)

Banka može korisiti ovu opciju samo u sledećim slučajevima:

• klasifikacija otklanja ili značajno umanjuje nedoslednosti pri mjerenju ili priznavanju koja bi proistekla iz mjerenja sredstava ili obaveza ili priznavanja dobiti i gubitaka na ista na različitim osnovama („računovodstvena neusklađenost“).

• upravljanje grupom finansijskih sredstava, finansijskih obaveza ili obojema i procjena istih se vrši na osnovu fer vrijednosti, u skladu sa dokumentovanim upravljanjem rizikom ili investicionom strategijom, a informacije o grupi u tom pogledu dostavljaju se interno ključnim rukovodiocima entiteta.

23

Primjena opcije fer vrijednosti je ograničena samo na posebne situacije i moguća je isključivo na osnovu direktne odluke rukovodstva Banke.

(e) Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultatFinansijska sredstva se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat ukoliko se ispune oba niže nadevena uslova:

• finansijsko sredstvo se drži u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava, i

• ugovorni uslovi finansijskog sredstva definišu određene datume za tokove gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Prilikom inicijalnog priznavanja Banka može neopozivo odlučiti da za određena ulaganja u vlasničke instrumente naknadne promjene fer vrijednosti iskaže u ostalom ukupnom rezultatu ukoliko iste vlasničke instrumente ne drži radi trgovanja.

(f ) Finansijski instrumenti po amortizovanom trošku Finansijska sredstva se mjere po amortizovanom trošku ukoliko su oba uslova ispunjena:

• cilj poslovnog modela je držanje finansijskih sredstava radi naplate ugovorenih tokova gotovine, i

• ugovorni uslovi finansijskog sredstva definišu određene datume za tokove gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Banka naknadno mjeri sve finansijske obaveze po amortizovanom trošku, osim finansijskih obaveza po fer vrijednosti kroz blians uspjeha. (g) Umanjenje vrijednosti finansijskih instrumenata

Banka nalaže da se za sva finansijska sredstva, izuzev onih koja se mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, vrši procjena umanjenja vrijednosti u skladu sa MSFI 9.

U skladu sa MSFI 9, pri inicijalnom priznavanju i na datume izvještavanja (poslednji kalendarski dan mjeseca izvještavanja), finansijska sredstva se moraju rasporediti u jednu od sledeće tri kategorije:

• Stage 1 - kvalitetna

• Stage 2 - kvalitetna, ali u poređenju sa inicijalnim priznavanjem pokazuje značajno povećanje kreditnog rizika

• Stage 3 - nekvalitetna

Na svaki datum izvještavanja, entitet procjenjuje da li je kreditni rizik finansijskog sredstva značajno veći u odnosu na incijalno priznavanje sredstva. Prilikom procjene, entitet koristi promjenu rizika neizvršenja obaveze tokom očekivanog životnog vijeka finansijskog sredstva umjesto promjenu iznosa očekivanih kreditnih gubitaka. Da bi izvršio tu procjenu, entitet upoređuje rizik neizvršenja obaveze u pogledu finansijskog sredstvu na datum izvještavanja sa rizikom neizvršenja obaveze u pogledu finansijskom sredstva na datum inicijalnog priznavanja.

Umanjenje vrijednosti potraživanja je jednako razlici bruto knjigovodstvene vrijednosti potraživanja na datum procjene i sadašnje vrijednosti očekivanih tokova gotovine potraživanja diskontovanih na

datum procjene po prvobitnoj efektivnoj kamatnoj stopi izloženosti (obračunato pri inicijalnom priznavanju ili, u slučaju varijabilne stope, preračunato po poslednjoj promjeni kamatne stope).

(h) Djelimični otpis

Banka će sprovesti djelimični otpis kada nema razumnih očekivanja za povrat finansijske imovine u cijelosti ili njenog dijela. Iznos djelimičnog otpisa je maksimiziran do maksimalnog nadoknadivog iznosa kreditnih potraživanja. Međutim, ovaj iznos ne mora nužno biti jednak očekivanom oporavku koji se koristi za potrebe rezervisanja.

Kreditno potraživanje se smatra za djelimično otpisivanje:

• ako Banka posjeduje dokaze o neuspjeloj naplati potraživanja u sudskom postupku, izvršnom, stečajnom ili likvidacionom postupku

• rok naplate potraživanja je preko 365 dana

• ispunjava uslove za isključivanje potraživanja iz bilansa Banke (član 49b Odluke o minimalnom standardu za upravljanje kreditnim rizikom u Banci Centralne banke Crne Gore) kao obezbijeđena ili neosigurana potraživanja.

Na osnovu tumačenja Banke, sva finansijska sredstva su predmet utvrđivanja da li će se djelimično otpisati ili ne. Na osnovu ovog principa, takvo utvrđivanje će se izvršiti na sve portfolije obezvrjeđenja bez obzira na vrstu i sekuritizaciju kredita. Banka priprema i redovno ažurira prateću dokumentaciju djelimičnih otpisa (prikazujući prirodu kreditnih potraživanja, razlog i stepen nenaplativosti, utvrđivanje najvišeg povraćaja, itd.).

Otpisivanje računovodstva podrazumijeva otpis i prenos nenaplativih potraživanja prema vanbilansnim stavkama Banke i prestanak priznavanja zajmova i potraživanja ili njihovg dijela iz iskaza o finansijskoj poziciji Banke. Prenos na vanbilansne stavke Banke znači da će Banka nastaviti sa aktivnostima naplate.

(i) Prva primjena MSFI 9

Saglasno MSFI 9 koji je stupio na snagu 1. januara 2018. godine Banka je izmijenila priznavanje, klasifikaciju i mjerenje finansijskih sredstava i obaveza kao i obezvrjeđenje finansijskih sredstava.

(i) Klasifikacija i vrednovanje finansijskih sredstava i obaveza

Saglasno MSFI 9, klasifikacija i vrednovanje finansijskih sredstava zavisi od dva osnovna kriterijuma:• poslovnog modela na osnovu kojeg Banka upravlja finansijskim sredstvom

• karakteristika ugovorenih novčanih tokova finansijskog sredstva (tzv. SPPI kriterijum).

Poslovni model odražava način na koji Banka upravlja svojim finansijskim sredstvima sa ciljem prikupljanja novčanih tokova. Banka je sprovela detaljnu analizu svojih poslovnih modela uzimajući u obzir iskustva iz prošlosti vezano za prodaju finansijskih sredstava kao i buduća očekivanja u tom pogledu. Prilikom analize uzete su u obzir i druge objektivne i relevantne informacije kao što su: rizici koji utiču na uspješnost poslovnog modela i kako se tim rizicima upravlja, kako se ocjenjuje uspješnost poslovnog modela, kako se finansijska sredstva u okviru tog modela vrednuju i izvještava rukovodstvo Banke i drugo. Saglasno tome, Banka je definisala sledeće poslovne modele:


• držanje radi prikupljanja novčanih tokova,• držanje radi prikupljanja novčanih tokova i prodaje i• ostali poslovni modeli (npr. držanje radi prodaje).

Ako postoji promjena u poslovnom modelu na osnovu koga se upravlja finansijskim sredstvom, vrši se reklasifikacija finansijskog sredstva. Reklasifikacija se vrši prospektivno, tj. od prvog dana narednog izvještajnog perioda. Banka ne očekuje česte promjene u poslovnim modelima.

Ukoliko je poslovni model „držanje radi prikupljanja novčanih tokova“ ili „držanje radi prikupljanja novčanih tokova i prodaje“, vrši se procjena da li novčani tokovi predstavljaju samo plaćanje glavnice i kamate (tzv. „SPPI test“). Saglasno osnovnom kreditnom aranžmanu, kamata uključuje nadoknadu za vremensku vrijednost novca, prihvaćeni nivo kreditnog rizika dužnika i ostale osnovne rizike kreditiranja uključujući i odgovarajuću maržu. Ukoliko ugovoreni uslovi uključuju izloženost rizicima koji nisu u skladu sa osnovnim kreditnim aranžmanom, finansijsko sredstvo se klasifikuje i vrednuje po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha nezavisno od poslovnog modela.

Na osnovu sprovedene analize poslovnih modela i karakteristika ugovorenih novčanih tokova, Banka počev od 1. januara 2018. godine sva finansijska sredstva klasifikuje u sledeće kategorije sredstava:

• Finansijska sredstva po amortizovanom trošku i

• Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat.

Banka nema promjena u klasifikaciji i mjerenju finansijskih obaveza u skladu sa MSFI 9 u odnosu na MRS 39.

U pogledu reklasifikacije i vrednovanja finansijskih sredstava, Banka je priznala efekat prve primjene MSFI 9 na osnovu procjene ostalih ulaganja u kapital pravnih lica u iznosu od EUR 1.380 hiljada.

(ii) Obezvrjeđenje finansijskih instrumenata u skladu sa MSFI 9

Shodno MSFI 9 prilikom obezvrjeđenja finansijskih instrumenata nije neophodno da postoji objektivni dokaz obezvrjeđenja da bi kreditni gubitak bio priznat. Očekivani kreditni gubici se priznaju takođe i za neobezvrijeđenu finansijsku aktivu. Drugim rečima, Banka preračunava rezervisanja za kreditne gubitke za sve kreditne izloženosti osim onih koje se već vrednuju po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha (uključujući i neproblematičnu i problematičnu finansijsku aktivu).

Očekivani kreditni gubici se ponovo obračunavaju na svaki izvještajni datum u cilju da reflektuju promjenu u kreditnom riziku od inicijalnog priznavanja finansijskog instrumenta. Ovakav pristup rezultira u ranijem priznavanju kreditnih gubitaka zato što je neophodno da se preračunaju dvanaestomjesečni očekivani kreditni gubici za sve kreditne izloženosti. Preračun očekivanih kreditnih gubitaka za cijeli životni vijek je neophodno sprovesti za sve kreditne izloženosti kod kojih je zabilježeno značajno pogoršanje.

Pri obračunu očekivanih kreditnih gubitaka Banka koristi buduće informacije i makro-ekonomske faktore, odnosno Banka ne razmatra samo istorijske informacije prilagođene da odražavaju efekte sadašnjih uslova i informacija koje pružaju objektivne dokaze da su finansijska sredstva umanjena za nastale

gubitke, već se razmatraju i razumljive i podržive informacije koje uključuju i projekcije budućih ekonomskih uslova pri kalkulisanju očekivanih kreditnih gubitaka, kako na individualnoj tako i na grupnoj osnovi. Nivo rezervisanja za gubitke će rasti kako se projektovani ekonomski uslovi pogoršavaju odnosno padaće kako projektovani ekonomski uslovi postaju povoljniji.

Osnovni principi i pravila Banke pri obračunu rezervisanja prema MSFI 9 su:

Banka kalkuliše dvanaestomjesečni očekivani kreditni gubitak ili očekivani kreditni gubitak za cijeli životni vijek finansijskog instrumenta u zavisnosti od značaja promjene kreditnog rizika finansijskog instrumenta od njegovog početnog priznavanja.

Za ove svrhe, Banka primjenjuje sljedeća tri nivoa obezvrjeđenja:

• Nivo (stage) 1 pokriva svu novu finansijsku aktivu u trenutku inicijalnog priznavanja i instrumente koji nemaju značajno pogoršanje kreditnog kvaliteta od trenutka inicijalnog priznavanja ili su ti instrumenti u kategoriji niskog kreditnog rizika;

• Nivo (stage) 2 pokriva finansijske instrumente koji imaju značajno pogoršanje u kreditnom kvalitetu od trenutka inicijalnog priznavanja, ali da ne postoji objektivni dokaz obezvrjeđenja po osnovu kreditnih gubitaka;

• Nivo (stage) 3 pokriva finansijsku aktivu kod koje postoji objektivan dokaz obezvrjeđenja na izvještajni datum.

Nivoi 1 i 2 uključuju samo neproblematičnu finansijsku aktivu. Nivo 3 uključuje samo problematičnu finansijsku aktivu. • Za finansijske instrumente u Nivou 1 obračunavaju se dvanaestomjesečni očekivani kreditni gubici.

• Za finansijske instrumente u Nivou 2 obračunavaju se očekivani kreditni gubici za cijeli životni vijek instrumenta.

• Za finansijske instrumente u Nivou 3 obračunavaju se očekivani kreditni gubici za cijeli životni vijek instrumenta i prihodi od kamata se obračunavaju na neto izloženost.

Prenos finansijske aktive iz Nivoa 1 u Nivo 2 se realizuje kada je kreditni rizik finansijske aktive značajno porastao od trenutka inicijalnog priznavanja. Logika prenosa se zasniva na kvantitativnim i kvalitativnim kriterijumima i mora se primijeniti na sve finansijske instrumente. Pogoršanje vjerovatnoće default-a (probabilities of default – PD) je glavni element na kome se zasniva kvantitativni kriterijum transfer logike.

U postupku obezvrjeđenja, Banka posebno tretira kupovinu već obezvrjeđena sredstva takozvani „problematični“ ili „NPL“ portfolio, tj. odobravanje novih plasmana klijentima koji su već umanjeni u portfelju, ili već u statusu NPL. Ovakva sredstva su u skladu sa Standardom definisana kao tzv. POCI (Purchased and originated impaired credit assets) i ona se posebno vrednuju kroz kumulativnu promjenu očekivanih kreditnih gubitaka za cijeli životni vijek instrumenta nakon inicijalnog priznavanja. Pozitivna promjena u očekivanim kreditnim gubicima u toku životnog vijeka instrumenta se priznaje kao dobitak zbog umanjenja vrijednosti instrumenta, ako je očekivani kreditni gubitak manji od iznosa očekivanih kreditnih gubitaka koji su uključeni u procijenjene novčane tokove prilikom inicijalnog priznavanja.

25

Imajući u vidu poslovni model, Banka trenutno u svom portfoliju nema identifikovanu aktivu koja bi se smatrala POCI aktivom, odnosno nema kupljen NPL portfolio kao ni dodatno finansiranje već postojećih NPL klijenata u svom portfoliju.

iii) Efekti sopstvenih sredstava

U skladu Odlukom o adekvatnosti kapitala banaka („Sl. list CG” br. 38/11,55/12 i 82/17) negativan iznos usklađivanja knjigovodstvene vrijednosti finansijskih instrumenata zbog prelaska na MSFI 9 predstvalja element obračuna sopstvenih sredstava u periodu od 2018. do zaključno sa 2022. godinom, tako što se ukupni iznos negativnih efekata izračunat kao razlika između iznosa osnovnog kapitala utvrđenog

korišćenjem podataka iz bilansa stanja banke na dan 31.12.2017. godine, utvrđenog primjenom MRS 39 i iznosa osnovnog kapitala banke na isti dan, utvrđenog primjenom MSFI 9, umanji za:

• 5%, pri obračunu sopstvenih sredstava u 2018. godini;




• 75%, pri obračunu sopstvenih sredstava u 2022. godini.

Efekti reklasifikacije i ponovnog mjerenja prikazani su u tabeli ispod:

U hiljadama EUR

Knjigovodstvena vrijednost po MRS 39

31. Decembar 2017. ReklasifikacijeReklasifikovano stanje na dan 31.decembar 2017.* Ponovno mjerenje

Knjigovodstvena vrijednost po IFRS 9

1. januar 2018.**

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod centralnih banaka 154.730 - 154.730 - 154.730

Krediti i plasmani bankama po amortizovanom trošku 49.835 - 49.835 - 49.835

Krediti i plasmani klijentima po amortizovanom trošku 305.302 - 305.302 (811) 304.491

Investicione hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju

217 (217) - - -

Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

3.406 (3.406) - - -

Hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća 86.104 (86.104) - - -

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

- 3.623 3.623 - 3.623

Hartije od vrijednosti po Amortizovanom trošku - 86.104 86.104 (786) 85.318

Forfeting 1.946 - 1.946 99 2.045

Nematerijalna ulaganja 3.412 - 3.412 - 3.412

Nekretnine i oprema 13.361 - 13.361 - 13.361

Odložena poreska sredstva 95 - 95 - 95

Ostala sredstva 2.735 - 2.735 - 2.735

Ukupna sredstva 621.143 - 621.143 (1.498) 619.645

OBAVEZE

Depoziti banaka 2.450 - 2.450 - 2.450

Obaveze prema klijentima 498.217 - 498.217 - 498.217

Ostala pozajmljena sredstva 3.264 - 3.264 - 3.264

Ostale obaveze 3.638 - 3.638 - 3.638

Rezervisanja 2.508 - 2.508 (118) 2.390

Odložene obaveze po osnovu poreza na dobit 279 - 279 - 279

Beneficije zaposlenih 1.190 - 1.190 - 1.190

Ukupno obaveze 511.546 - 511.546 (118) 511.428

KAPITAL

Akcijski kapital 136.876 - 136.876 - 136.876

Ostale rezerve (18) - (18) - (18)

Akumulirani gubitak (27.261) - (27.261) (1.380) (28.641)

Ukupan kapital 109.597 - 109.597 (1.380) 108.217

UKUPAN KAPITAL I OBAVEZE 621.143 - 621.143 - 619.645

*Stanje je reklasifikovano po zahtjevima MSFI9 i ne uključuje efekte korekcija početnog stanja, kao ni reklasifikaciju sprovedenu zbog izmjene regulative Centralne banke Crne Gore što je objelodanjeno u napomeni 6 – korekcije pojedinačnih finansijskih iskaza uporednih perioda.**Navedeno stanje uključuje efekte mjerenja prve primjene MSFI 9 pod datumom 1. januar 2018. godine i efekte korekcija početnog stanja za efekte knjizenja akcija Mastercarda, što je objelodanjeno u napomeni 6 – korekcije pojedinačnih finansijskih iskaza uporednih perioda.


3.7. Investicije u pridružena društvaBanka inicijalno priznaje ulaganje u bilansu stanja nakon sticanja kontrole nad korisnikom ulaganja. Datum sticanja kontrole je datum registracije ulaganja u Centralnom registru privrednih subjekata, osim ako ne postoji pisani sporazum sa definisanim datumom. Inicijalno priznata vrijednost se sastoji od nabavne vrijednosti datih sredstava i bilo kojih drugih troškova koji se direktno pripisuju akviziciji.

Na svaki datum izvještavanja Banka procjenjuje da li postoji bilo kakva indikacija da vrijednost ovih sredstava može biti umanjena. Ukoliko takva indikacija postoji, Banka vrši procjenu povraćaja. Vrijednost sredstva se smatra umanjenom kada njegova knjigovodstvena vrijednost premaši iznos povraćaja sredstva. Banka bilježi gubitak po osnovu umanjenja vijednosti kao trošak u bilansu uspjeha.

3.8. Nematerijalna ulaganjaTroškovi održavanja softvera priznaju se u periodu nastanka. Troškovi koji se direktno odnose na jedinstvene softverske programe koji su pod kontrolom Banke i koji će vjerovatno proizvesti ekonomske koristi koje su veće nego što su troškovi, a u periodu dužem od godinu dana, priznaju se kao nematerijalna ulaganja. Ako je ugovoreni period upotrebe kraći od osam godina, amortizacija se obračunava u skladu sa periodom upotrebe definisanim ugovorom. Ako je period upotrebe duži od osam godina, amortizacija se obračunava primjenom proporcionalne metode po stopi od 12,5% da bi se nabavna vrijednost licenci otpisala tokom njihovog procijenjenog korisnog vijeka upotrebe.

Troškovi obuhvataju troškove eksterne kompanije angažovane na razvoju softvera.

Troškovi amortizacije nematerijalnih ulaganja se otpisuju u toku njihovog procijenjenog korisnog vijeka trajanja, kao što slijedi:

Nematerijalna ulaganja Korisni vijek trajanja (godina)

Licenca 8

Softver 8

Nije bilo promjena korisnog vijeka trajanja nematerijalnih ulaganja u odnosu na prethodnu godinu.

3.9. Nekretnine i opremaNekretnine i oprema iskazuju se po nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za obezvrjeđenje i ispravku vrijednosti. Nabavna vrijednost obuhvata trošak koji se direktno pripisuje kupovini sredstava.

Amortizacija nekretnina i opreme se obračunava primjenom proporcionalne metode kako bi se njihov trošak rasporedio na njihovu rezidualnu vrijednost tokom predviđenog korisnog vijeka trajanja sredstva, a koji nije promijenjen u odnosu na prethodnu godinu, kao što slijedi:

Glavne kategorije nekretnina,postrojenja i opreme

Korisni vijek trajanja (godina)

Građevinski objekti 50

Računari i prateća oprema 8

Namještaj i oprema 4 - 10

Motorna vozila 8

Bankomati 8

Ostala oprema 8

Investicije u toku su evidentirane po nabavnoj vrijednosti. Amortizacija ove imovine i ostalih nekretnina počinje od trenutka njihove

funkcionalne upotrebe. Investicije u nekretnine i opremu na osnovu tekućeg održavanja priznaju se kao rashod iz poslovnih aktivnosti u periodu u kojem su nastale.

Nije bilo promjena korisnog vijeka trajanja nekretnina i opreme u odnosu na prethodnu godinu.

3.10. Umanjenje vrijednosti materijalne i nematerijalne imovineNa dan bilansa o finansijskoj poziciji, rukovodstvo Banke analizira vrijednosti po kojima je prikazana nematerijalna i materijalna imovina Banke. Ukoliko postoji indikacija da je neko sredstvo obezvrijeđeno, nadoknadiv iznos te imovine se procjenjuje kako bi se utvrdio iznos obezvrijeđenja. Ukoliko je nadoknadivi iznos nekog sredstva procijenjen kao niži od vrijednosti po kojoj je to sredstvo prikazano, postojeća vrijednost tog sredstva se umanjuje do visine nadoknadive vrijednosti.

Gubitak po osnovu obezvrijeđenja vrijednosti imovine priznaje se kao rashod tekućeg perioda i iskazuje se u okviru ostalih poslovnih rashoda. Ako naknadno dođe do situacije da gubitak zbog obezvrijeđenja priznat u ranijim godinama ne postoji ili se smanjio, vrijednost sredstva se povećava do revidirane procjene o njegovoj nadoknadivoj vrijednosti, ali tako da povećana vrijednost po kojoj se sredstvo vodi ne bude veća od vrijednosti po kojoj bi se sredstvo vodilo da nije bio u prethodnim godinama priznat utvrđeni gubitak zbog obezvrjeđivanja sredstava.

3.11. Stečena imovinaStečena imovina predstavlja sredstva koja su postala vlasništvo Banke po osnovu naplate potraživanja koja su bila obezbijeđena tom imovinom. Banka evidentira primljena sredstva po bruto računovodstvenoj vrijednosti potraživanja, odnosno tržišnoj vrijednosti kolaterala umanjenoj za troškove prodaje, u zavisnosti od toga koja je manja.

3.12. RezervisanjaRezervisanja se priznaju kada Banka ima važeću zakonsku ili izvedenu obavezu koja je rezultat prošlih događaja, kada postoji velika vjerovatnoća da će za podmirenje obaveze biti potreban odliv sredstava i kada je iznos obaveza pouzdano procijenjen.

Rezervisanja se odmjeravaju po sadašnjoj vrijednosti očekivanih izdataka potrebnih za izmirenje obaveza. Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko bilansa uspjeha.

Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi neophodne za izmirenje obaveze, ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.

3.13. Naknade zaposlenimaDoprinosi kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih

Doprinosi kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih

27

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Crnoj Gori, Banka je u obavezi da plaća doprinose državnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključuju doprinose za zaposlene na teret poslodavca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Banka je, takođe, obavezna da od bruto plata zaposlenih obustavi doprinose i da ih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenog se evidentiraju na teret rashoda perioda na koji se odnose.Obaveze po osnovu otpremnina ili drugih dugoročnih naknada zaposlenimaU skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci važećih u mjesecu koji prethodi mjesecu u kojem se vrši isplata. U finansijskim iskazima Banke na dan 31. decembra 2016. godine, izvršeno je rezervisanje, obračunato od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara, po osnovu procijenjene sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju.

3.14. Transakcije sa povezanim pravnim licima Cilj Međunarodnog računovodstvenog standarda 24 – „Objelodanjivanje odnosa sa povezanim pravnim licima“, je da se osigura da finansijski iskazi subjekta uključuju objelodanjivanja koja će skrenuti pažnju na mogući uticaj povezanih pravnih lica na finansijski položaj i izvještaj o dobitku ili gubitku subjekta.

Povezana pravna lica su:

• društva koja direktno ili indirektno putem jednog ili više posrednika kontrolišu izvještajno društvo ili su pod njegovom kontrolom, odnosno koja izvještajno društvo kontrolišu zajedno sa drugim subjektima;

• pridružena društva u kojima Banka ima značajan uticaj, a koja nijesu ni povezano lice, niti zajedničko ulaganje investitora;

• fizička lica koja direktno ili indirektno imaju pravo glasa u Banci koje im omogućava značajan uticaj na Banku, kao i bilo koji drugi subjekt za koji se očekuje da će uticati ili biti pod uticajem povezane osobe u poslovanju sa Bankom;

• rukovodioci na ključnim položajima, odnosno osobe koje imaju ovlašćenja i odgovornosti za planiranje, usmjeravanje i kontrolisanje aktivnosti Banke, uključujući direktore i ključno rukovodstvo.

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI

4.1. Upravljanje rizicimaU Strategiji upravljanja rizicima, Banka je kao materijalno značajne rizike kojima je izložena u svom poslovanju identifikovala sljedeće:

• Kreditni rizik – predstavlja rizik gubitka kao posljedica klijentovog neizvršenja obaveza prema banci.

• Operativni rizik – definisan je kao rizik gubitaka u poslovanju banke usljed neadekvatnih internih procesa, ljudskog faktora i sistema ili uslijed spoljnih događaja. Ova definicija uključuje pravni rizik, ali isključuje strategijski i reputacioni rizik.

• Tržišni rizik – predstavlja vjerovatnoću ostvarivanja gubitka po bilansnim i van-bilansnim stavkama, kao posljedica promjena kamatnih stopa, deviznog kursa, cijene HoV, vrijednosti tržišnih indeksa ili drugih faktora od značaja za vrijednost finansijskih instrumenata, kao i rizik utrživosti finansijskih instrumenata.

• Rizik zemlje - predstavlja vjerovatnoću ostvarivanja gubitka za banku zbog nemogućnosti naplate potraživanja od lica izvan Crne Gore, iz razloga koji su vezani za politički, socijalni i ekonomski ambijent zemlje u kojoj se nalazi sjedište, odnosno prebivalište dužnika.

• Rizik likvidnosti - definiše se kao vjerovatnoća da banka neće moći obezbijediti dovoljno novčanih sredstava za izmirenje obaveza u trenutku njihove dospjelosti, ili vjerovatnoća da će banka za izmirivanje dospjelih obaveza morati pribavljati novčana sredstva uz značajne troškove.

• Reputacioni rizik – predstavlja potencijalni gubitak ugleda banke kao posljedica realnog ili percipiranog gubitka povjerenja u banku.

Banka je organizovala proces upravljanja rizicima kao sastavni dio svoje strukture upravljanja koja je ugrađena u sve ključne procese počevši od razvoja proizvoda do naplate nekvalitetnih potraživanja. U pogledu upravljanja rizicima, Banka je definisala sledeće strateške ciljeve:

• balansiranje rizika i povraćaja • održavanje potencijalnih gubitaka u okviru kapaciteta i apetita za preuzimanje rizika • mjerenje, procjenjivanje i obezbjeđivanje adekvatne pokrivenosti svih relevantnih rizika • pružanje podrške linijama poslovanja u cilju ostvarenja njihovih strateških ciljeva

U cilju ostvarivanja navedenih ciljeva, funkcija upravljanja rizicima koristi sljedeći skup alata: • identifikacija glavnih rizika koji su svojstveni njenim procesima stvaranja vrijednosti • procjena nivoa rizika na osnovu istorijskih podataka i procjene budućih trendova • kontrola rizika • tehnike ublažavanja rizika kao što su definisanje limita izloženosti, zahtjeva u pogledu kolaterala, hedžinga, uspostavljanje kontrolisanog okruženja itd.


4.2. Kreditni rizikKreditni rizik predstavlja rizik nastanka gubitka usled propusta klijenta da ispuni svoje obaveze prema banci.

Osnovni cilj upravljanja kreditnim rizikom je podrška linijama poslovanja da ostvare svoje ciljeve rasta bez prekomjerenih gubitaka. Da bi ostvarila ovaj osnovni cilj, Banka nastoji da razvije i održava dobro diversifikovan portfolio koji može da se odupre šokovima u bilo kojoj privrednoj grani, geografskom regionu ili grupi klijenata kojima je izložena.

U tekstu niže navedeni su glavni principi za kvalitetno upravljanje kreditnim rizikom:

• primarni izvor otplate kredita treba da bude gotovinski tok iz glavne poslovne djelatnosti/prihoda klijenta

• sve proizvode i usluge banke treba razvijati na principima zdravog upravljanja kreditnim rizikom u cilju obezbjeđenja implementacije kreditne politike

Upravljanje kreditnim rizikom se sprovodi putem kreditne politike i raznih operativnih procedura koje se odnose na proces identifikacije rizika, sistem limita, odlučivanje i kontrolu.

Banka stavlja poseban akcenat na razvoj alata za analizu i modelovanje kao što su bodovne liste za odobravanje, za svrhe upravljanja kreditnim rizikom. Rezultati procjene rizika se inkorporiraju u uslove proizvoda sa ciljem da se održi poželjni profil rizika kreditnog porfolija.

Da bi obezbijedila da profil rizika bude u okvirima definisanog apetita za preuzimanje rizika, Banka koristi sljedeće alate za kontrolu kreditnog rizika:

• procedure za odobravanje kredita i kreditnu kontrolu

• praćenje usklađenosti sa apetitom za preuzimanje rizika

• praćenje uvođenja i implementacije politika i proizvoda

• upravljanje portfolijom

• izvještavanje

• kontrola implementacije kompetencija u praksi primjenom tehnika uzorkovanja

4.2.1. Preuzete i potencijalne obaveze po osnovu kredita

Primarna svrha ovih instrumenta je da se obezbijedi da sredstva budu dostupna klijentu u skladu sa zahtjevima. Garancije i standby akreditivi predstavljaju neopozive garancije Banke da će izvršiti plaćanje u slučaju da klijent ne može da ispuni svoje obaveze prema trećim stranama, i stoga nose isti kreditni rizik kao i krediti. Dokumentarni i komercijalni akreditivi – koji predstavljaju pisanu izjavu o obavezi Banke preuzetoj u ime klijenta, a kojom se trećem licu daje ovlašćenje da kod Banke vuče mjenice do iznosa dogovorenog posebnim uslovima – su obezbijeđeni osnovnom isporukom robe na koju se odnose, te stoga, nose manji rizik nego direktna pozajmica.

4.2.2. Rezervisanja za gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti u skladu sa zahtjevima MSFI 9U skladu sa zahtjevima uMSFI 9, Banka alocira finansijska sredstva koja se vrednuju po amortizovanom trošku i po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat u tri nivoa (u daljem tekstu “Stage”):

• Stage 1 – kvalitetna aktiva bez značajnog povećanja kreditnog rizika od početnog priznavanja• Stage 2 - kvalitetna aktiva sa značajnim povećanjem kreditnog rizika od početnog priznavanja, ali ne i umanjene vrijednosti• Stage 3 - nekvalitetna, kreditno obezvrijeđena imovina

Kvalitetna (stage 1) imovina uključuje sva finansijska sredstva u slučaju kojih događaji i uslovi navedeni u stage 2 i stage 3 ne postoje na izvještajni datum.

Klijent ili kredit moraju biti kvalifikovani kao kašnjenje ako od sljedeća dva uslova nastupi jedan ili oba:

• ako klijent kasni više od 90 dana. To je objektivni kriterijum.

• postoji mogućnost da klijent ne plati sve svoje obaveze. Ovaj uslov se ispituje na osnovu kriterijuma vjerovatnoće kašnjenja.

Predmet kvalifikacije kašnjenja je izloženost (bilansna i vanbilansna) koja uzrokuje kreditni rizik (tako da potiče iz kreditnih obaveza, ugovora o preuzimanju rizika).

Kad finansijska imovina pokazuje značajan porast kreditnog rizika, alocira se u stage 2, ako na datum izvještavanja postoji bilo koji od sljedećih okidača, bez ispunjavanja bilo kog od uslova za svrstavanje u fazu nekvalitetna imovina (stage 3):

• kašnjenje plaćanja prelazi 30 dana,

• klasifikovana je kao kvalitetna restrukturirana imovina (performing forborne),

• na osnovu pojedinačne odluke, valuta ugovora je pretrpjela je značajan "šok" od trenutka isplate kredita i ne postoji hedžing pozicija u vezi s tim,

• praćenje klasifikacije korporativnih i opštinskih klijenata iznad različitih pragova definisanih na nivou grupe.

Finansijsko sredstvo je nekvalitetno, odnosno, sredstvo se klasifikuje u stage 3 kada bilo koji od sljedećih događaja ili uslova postoji na datum izvještavanja:

• u kašnjenju (na osnovu definicije kašnjenja na nivou Banke),

• klasifikovano je kao nekvalitetno restrukturirano (non-performing forborne), na osnovu definicije restrukturiranja na nivou Banke,

• klasifikacija monitoringa korporativnih i opštinskih klijenata iznad različitih pragova definisanih na nivou Banke

Kada se izračunava rezerva za gubitke za izloženosti kategorizovane u nivoe, potreban je sljedeći proces po nivoima:

• Stage 1 (kvalitetno sredstvo): rezerva za gubitke se priznaje u iznosu jednakom 12-mjesečnom očekivanom kreditnom gubitku,

• Stage 2 (značajno povećanje kreditnog rizika): priznavanje rezervi za gubitke u iznosu jednakom očekivanom kreditnom gubitku tokom njegovog trajanja,

• Stage 3 (nekvalitetno): priznavanje rezerve za gubitke u iznosu jednakom očekivanom kreditnom gubitku tokom trajanja kredita.

Za očekivane kreditne gubitke tokom trajanja kredita, subjekat treba da procijeni rizik neizvršenja obaveza za finansijsku imovinu tokom njenog

29

očekivanog vijeka trajanja. Dvanaestomjesečni očekivani kreditni gubici predstavljaju dio očekivanih kreditnih gubitaka tokom trajanja kredita i predstavljaju nedostatke u gotovini koji će nastati ako dođe do neispunjavanja obaveza u periodu od 12 mjeseci nakon datuma izvještavanja (ili kraćeg perioda ako je očekivani vijek finansijskog instrumenta kraći od 12 mjeseci), ponderisano vjerovatnoćom nastanka tog neizvršenja.

Subjekat treba da procijeni očekivane kreditne gubitke finansijskog sredstva na način koji odražava:• nepristrasan i ponderisani iznos koji se određuje vrednovanjem niza mogućih ishoda• vremensku vrijednost novca i• razumne i korisne informacije koje su dostupne bez nepotrebnih troškova ili napora na datum izvještavanja o prošlim događajima, trenutnim uslovima i prognozama budućih ekonomskih uslova.

(i) Definisanje očekivanog kreditnog gubitka na individualnoj i kolektivnoj osnovi

Sljedeće izloženosti su predmet kolektivne procjene:• izloženost stanovništvu bez obzira na iznos,• izloženosti mikro i malih preduzeća bez obzira na iznos,• sve druge izloženosti koje su beznačajne na samostalnoj osnovi i nisu u djelu nadležnosti upravljanja lošim plasmanima,• izloženost koja nije u stage 3, značajna na samostalnoj osnovi,• kupljena ili nastala obezvrijeđena aktiva koja je u skladu sa gore navedenim uslovima

Na individualnoj osnovi:Na individualnoj osnovi se procjenjuju izloženosti koje nisu iz retail-a ili mikro i malih preduzeća značajnih iznosa na samostalnoj osnovi:• izloženosti u stage 3,• izloženosti u nadležnosti upravljanja lošim plasmanima,• kupljena ili nastala kreditno obezvrijeđena aktiva koja je u skladu sa gore navedenim uslovima.Izračunavanje umanjenja mora biti pripremljeno i odobreno od strane organizacionih djelova Banke koji upravljaju rizikom. Izračunavanje, svi relevantni faktori (vrijednost potraživanja, prvobitna i tekuća efektivna kamatna stopa, ugovoreni i očekivani novčani tokovi (iz posla i / ili kolaterala) za pojedinačne periode čitavog životnog ciklusa imovine, druge bitne informacije koje se primjenjuju tokom procjene) i kriterijumi istih (uključujući faktore na kojima se zasniva klasifikacija kao stage 3) moraju biti dokumentovani pojedinačno, tj. po potraživanjima.

Obezvrjeđenje potraživanja jednako je razlici između računa potraživanja (bruto knjigovodstvene vrijednosti) na dan procjene i sadašnje vrijednosti očekivanih novčanih tokova potraživanja diskontovanih do datuma procjene originalnom efektivnom kamatnom stopom izloženosti (EKS) izračunatoj kod početnog priznavanja, ili u slučaju varijabilne stope, preračunato po poslednjoj promjeni kamatne stope).

Procjena očekivanih budućih novčanih tokova trebala bi da bude usmjerena na budućnost i takođe mora sadržavati efekte moguće promjene makroekonomskih izgleda. Za procjenu očekivanog novčanog toka moraju se koristiti najmanje dva scenarija. Ponderi vjerovatnoće moraju biti dodijeljeni pojedinačnim scenarijima. Za izračunavanje umanjenja vrijednosti transakcije, mora se primijeniti sadašnja vrijednost izračunata kao

ponderisani prosjek pojedinačnih scenarija. Procjena mora da odražava vjerovatnoću nastanka i ne-nastanka kreditnog gubitka, čak i ako je najvjerovatniji rezultat ne-nastanak gubitka.

Na kolektivnoj osnovi:U metodologiji kolektivnog rezervisanja kreditni rizik i promjena kreditnog rizika mogu se pravilno obuhvatiti razumijevanjem karakteristika rizika portfolija. Da bi se to postiglo, glavni pokretači rizika se identifikuju i koriste za formiranje homogenih segmenata koji imaju slične karakteristike rizika. Očekuje se da će segmentacija ostati stabilna od mjeseca do mjeseca, međutim redovna (barem jednom godišnje) revizija procesa segmentacije treba da bude uspostavljena kako bi se obuhvatila promjena karakteristika rizika. Segmentacija se mora izvršiti odvojeno za svaki parametar, jer u svakom pojedinačnom slučaju različiti faktori mogu biti relevantni.

Komitet za rezerve OTP Grupe propisuje smjernice koje se odnose na metodologiju kolektivnog obezvrjeđivanja na nivou grupe. Pored toga, Komitet ima pravo da se saglasi sa parametrima rizika (PD - vjerovatnoća neispunjavanja obaveza, LGD – gubitak uslijed kašnjenja, EAD - izloženost u kašnjenju) i kriterijumima segmentacije koje je predložila Banka.

Pregled parametara mora se obavljati najmanje jednom godišnje, a rezultate treba da odobri Komitet za rezerve Grupe.

Parametri za rezervisanje bi trebali da budu testirani, najmanje jednom godišnje.

U slučaju kvalitetne (stage 1) izloženosti treba izračunati 12-mjesečnu vjerovatnoću neispunjavanja obaveza (PD -vjerovatnoća kašnjenja). U slučaju izloženosti koje pokazuju značajan porast kreditnog rizika (stage 2) ili nekvalitetnih (stage 3) izloženosti, mora se koristiti PD (vjerovatnoća kašnjenja) za životni vijek sredstva. PD (vjerovatnoća kašnjenja) životnog vijeka mora se izračunati množenjem matrice prelaza u skladu sa preostalim ugovornim rokom dospijeća ili očekivanim trajanjem izloženosti. Tokom množenja treba koristiti istu matricu za cio životni vijek, osim kada je "broj godina koje su protekle od isplate" faktor segmentacije; u ovom slučaju, matrice koje se odnose na različite godine preostalog trajanja su različite.

Metodologija migracione matrice Banke (koja se primjenjuje na nivou OTP Grupe) zasniva se na: • grupisanju potraživanja u kašnjenju, • označavanjem potraživanja u kašnjenju “default flag“, • označavanjem restrukturiranih potraživanja i • informacijama o rejtingu (ako su dostupne), ali se mogu koristiti i drugi parametri segmentacije (LTV (koeficijent kredit/vrijednost), itd.).

Migraciona matrica se može izračunati na osnovu:• broj transakcija, ili• izloženosti.

Banka koristi dvije različite metode za kolektivno procijenjene izloženosti:

• Hipotekarni krediti stanovništva i portfolio koja ne pripadaju retail-u (mala i srednja preduzeća i velika preduzeća) koji su značajno osigurani hipotekom: modifikovana LGL (loss given loss) metodologija zasnovana na Pregledu kvaliteta imovine (AQR). Primarni izvor podataka je sami kolateral, ali se uzima u obzir i povraćaj novca.• Potrošački krediti, finansiranje automobila i neosigurane izloženosti: LGL metodologija zasnovana na oporavku procijenjena na osnovu istorijskih podataka.


Važno je da su parametri PD (vjerovatnoća kašnjenja) i LGD (gubitak zbog kašnjenja) konzistentni u smislu stope oporavljanja i oporavka.

Kalkulacija očekivanih gubitaka trebalo bi da bude usmjerena na budućnost, uključujući i prognoze budućih ekonomskih uslova. Ovo se može postići primjenom 3-5 različitih makroekonomskih scenarija, koji se mogu integrisati u parametre PD (vjerovatnoća kašnjenja), LGD (gubitak zbog kašnjenja) i EAD (izloženost po kašnjenju).

4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama

U hiljadama EUR

Bilansne stavke 2018 2017

Krediti i plasmani bankama 57.689 49.835

Krediti po amortizovanom trošku 395.095 305.302

Hartije od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 6.992 5.694

Financial assets at fair value through profit or loss - -

Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku 79.278 86.104

Forfeting 1.221 1.946

Akcije i vlasnički instrumenti 335 -

Druga finansijska imovina 1.684 2.610

542.294 451.491

Vanbilansne stavke

Plative garancije 8.378 6.831

Činidbene garancije privrednim društvima 8.316 8.269

Neiskorišćeni dokumentarni akreditivi 549 398

Neopozive obaveze za davanje kredita 41.603 39.162

Otpisani krediti 20.286 1.660

79.132 56.320

Ukupna izloženost kreditnom riziku 621.426 507.811

Izloženost kreditnom riziku se djelimično kontroliše pribavljanjem instrumenata obezbjeđenja i garancija pravnih i fizičkih lica.

Prije odobravanja kredita i drugih plasmana, Banka procjenjuje kreditnu sposobnost dužnika, uzimajući u obzir kriterijume utvrđene internim propisom, i pravnu valjanost procijenjene vrijednosti kolaterala. Vrijednost kolaterala se izračunava kao neto vrijednost, pod kojom se podrazumijeva tržišna vrijednost umanjena za sve troškove koji se odnose na realizaciju kolaterala.Pored toga, sva fizička lica su u obavezi da svoju mjesečnu zaradu primaju preko tekućeg računa kod Banke, u cilju smanjenja kreditnog rizika.

Tipovi instrumenata obezbjeđenja su:• depoziti;• pravo zaloge na industrijskim mašinama, hartijama od vrijednosti, zalihama i vozilima;• M hipoteke na nepokretnostima i fiducijarni prenos vlasništva; • mjenice;• ovlašćenja;• administrativne zabrane;• žiranti i• polise osiguranja.Pored vrednovanja bilansnih i vanbilansnih stavki u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim stan-dardima, u skladu sa zahtjevima Centralne banke Crne

Gore, Banka klasifikuje stavke bilansne aktive u jednu od sljedećih klasifikacijskih kategorija u zavisnosti od njihovog gubitka koji prouzrokuje vjerovatnoću:1. grupa A – „pass”; krediti i druga potraživanja sa čvrstim dokumentarnim dokazima da će biti u potpunosti prikupljeni u skladu sa ugovornim uslovima klasifikuju se u Grupu A2. grupa B – „special mention“, sa podkategorijama „B1” i „B2”; krediti sa malom vjerovatnoćom nastajanja gubitaka klasifikuju se u Grupu B (podkategorije B1 i B2). Međutim, takvi krediti moraju biti predmet posebne pažnje banke, jer njihov potencijalni rizik ako se neadekvatno prate, može rezultirati lošom perspektivom njegove otplate.

3. grupa C – „substandard”, sa podkategorijama „C1” i „C2”; krediti sa visokom vjerovatnoćom nastanka gubitaka zbog jasno razotkrivenih slabosti koje ugrožavaju njihovu otplatu svrstavaju se u Grupu C.4. grupa D – „sumnjiva“; krediti sa malom vjerovatnoćom комплетне naplate, uzimajući u obzir kreditnu sposobnost dužnika, vrijednost i mogućnost izvršenja kolaterala svrstavaju se u Grupу D.5. grupa E – „gubitak”; krediti koji su u potpunosti nenaplativi ili će biti naplaćeni u neznatnom iznosu klasifikovani su u Grupu E.

31

U hiljadama EUR

31. decembar 2018. godine

Bruto izloženost Ispravka vrijednosti

Ukupna neto izloženost

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku

57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

Stambeni krediti 59.730 58.169 960 3.093 62.222 (296) (72) (2.124) (2.492)

Prekoračenje po tekućim računima 2.256 2.253 12 149 2.414 (24) (3) (131) (158)

Potrošački krediti 81.102 81.307 579 2.354 84.240 (1.100) (137) (1.901) (3.138)

Kreditne kartice 2.423 2.365 149 1.316 3.830 (96) (47) (1.264) (1.407)

Namjenski krediti 30 17 1 593 611 - - (581) (581)

Ostali krediti fizičkim licima 27.948 27.233 555 1.090 28.878 (70) (40) (820) (930)

Ostali krediti 1.890 1.772 282 3.131 5.185 (130) (105) (3.060) (3.295)

Krediti za motorna vozila 102 104 - - 104 (2) - - (2)

Krediti za mikro i male entitete 20.051 18.907 126 5.968 25.001 (283) (21) (4.646) (4.950)

Krediti za srednje i velike entitete 126.330 110.199 6.536 26.610 143.345 (2.014) (1.001) (14.000) (17.015)

Krediti državi i opštinama 73.233 73.563 - 335 73.898 (646) - (19) (665)

Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku

395.095

375.889

9.200

44.639

429.728

(4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti u ostalom ukupnom rezultatu

6.992 6.992 - - 6.992 - - - -

Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku

79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

Forfeting 1.221 - 2.697 2.697 - - (1.476) (1.476)

Akcije i vlasnički instrumenti 335 335 - - 335 - - - -

Ostala finansijska sredstva 1.684 1.684 - 15.699 17.383 - - (15.699) (15.699)

Ukupno 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.403) (1.426) (45.721) (52.550)

Preuzete obaveze po osnovu kredita 40.879 41.275 42 286 41.603 (680) (11) (33) (724)

Finansijske garancije 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153)

57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)

U hiljadama EUR


Bruto izloženost Ispravka vrijednosti




49.835 49.835 - - 49.835 - - - -

Stambeni krediti 55.167 53.190 735 4.878 58.803 (172) (12) (3.452) (3.636)

Prekoračenje po tekućim računima 2.342 2.337 16 127 2.480 (11) (1) (126) (138)

Potrošački krediti 79.387 79.197 496 1.784 81.477 (316) (55) (1.719) (2.090)

Kreditne kartice 2.921 2.766 181 1.603 4.550 (63) (11) (1.555) (1.629)

Namjenski krediti 65 34 2 591 627 - - (562) (562)

Ostali krediti fizičkim licima 24.571 23.634 401 1.192 25.227 (99) (4) (553) (656)

Ostali krediti 3.990 2.437 300 6.822 9.559 (16) (11) (5.542) (5.569)

Krediti za motorna vozila 20.389 18.153 605 7.790 26.548 (171) (22) (5.966) (6.159)

Krediti za mikro i male entitete 98.733 61.456 12.113 67.670 141.239 (736) (276) (41.494) (42.506)

Krediti za srednje i velike entitete 17.539 17.090 - 658 17.748 (181) - (28) (209)

Krediti državi i opštinama 198 200 - - 200 (2) - - (2)

Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku

305.302 260.494 14.849 93.115 368.458 (1.767) (392) (60.997) (63.156)

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti u ostalom ukupnom rezultatu

5.694 5.694 - - 5.694 - - - -


86.104 86.104 - - 86.104 - - - -

Forfeting 1.946 - - 3.663 3.663 - - (1.717) (1.717)


Ukupno 451.491 404.737 14.849 112.189 531.775 (1.767) (392) (78.125) (80.284)


Finansijske garancije 15.313 15.060 438 - 15.498 (180) (5) - (185)

54.011 54.068 507 85 54.660 (621) (7) (21) (649)


U hiljadama EUR

31. decembar 2018.Nedospjeli

neobezvrijeđeni

Dospjeli pojedinačno

neobez-vrijeđeni

Pojedinačno obezvrijeđeni

Ukupno bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti

Ukupna ispravka

vrijednostiUkupno

neto

Stambeni krediti 60.527 1.695 - 62.222 - (2.492) (2.492) 59.730

Prekoračenja po tekućim računima 2.225 189 - 2.414 - (158) (158) 2.256

Potrošački krediti 82.961 1.279 - 84.240 - (3.138) (3.138) 81.102

Kreditne kartice 2.716 629 485 3.830 (485) (922) (1.407) 2.423

Namjenski krediti 68 543 - 611 - (581) (581) 30

Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom

28.081 797 - 28.878 - (930) (930) 27.948

Ostali krediti 3.005 2.180 - 5.185 - (3.295) (3.295) 1.890

Krediti za motorna vozila 104 - - 104 - (2) (2) 102

Krediti mikro i malim preduzećima 19.148 1.704 4.149 25.001 (3.243) (1.707) (4.950) 20.051

Krediti srednjim i velikim preduzećima 116.484 251 26.610 143.345 (14.000) (3.015) (17.015) 126.330

Krediti Vladi i opštinama 73.549 14 335 73.898 (19) (646) (665) 73.233

388.868 9.281 31.579 429.728 (17.747) (16.886) (34.633) 395.095

Krediti i avansi dati bankama po amortizovanom trošku

57.690 - - 57.690 (1) - (1) 49.835

446.558 9.281 31.579 487.418 (17.748) (16.886) (34.634) 452.784

U hiljadama EUR

31. decembar 2017.Nedospjeli

neobezvrijeđeni

Dospjeli pojedinačno

neobezvrijeđeniPojedinačno

obezvrijeđeniUkupno

bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti

Ukupna ispravka

vrijednostiUkupno

neto

Stambeni krediti 53.706 92 5.005 58.803 (3.560) (76) (3.636) 55.167

Prekoračenja po tekućim računima 2.310 43 127 2.480 (126) (12) (138) 2.342

Potrošački krediti 79.387 372 1.718 81.477 (1.718) (372) (2.090) 79.387

Kreditne kartice 2.796 166 1.588 4.550 (1.578) (51) (1.629) 2.921

Namjenski krediti 40 - 587 627 (562) - (562) 65

Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom

23.864 54 1.309 25.227 (599) (57) (656) 24.571

Ostali krediti 2.182 193 7.184 9.559 (5.540) (29) (5.569) 3.990

Krediti mikro i malim preduzećima 18.668 136 7.744 26.548 (5.963) (196) (6.159) 20.389

Krediti srednjim i velikim preduzećima 74.629 414 66.196 141.239 (41.448) (1.058) (42.506) 98.733

Krediti Vladi i opštinama 15.635 15 2.098 17.748 (17) (192) (209) 17.539

Krediti finansijskim institucijama 200 - - 200 - (2) (2) 198

273.417 1.485 93.556 368.458 (61.111) (2.045) (63.156) 305.302

Krediti i plasmani bankama 49.835 - - 49.835 - - - 49.835

323.252 1.485 93.556 418.293 (61.111) (2.045) (63.156) 355.137

Krediti i avansi koji nisu dospjeli ni umanjeni u 2018. i 2017. godini, svrstani su u kategoriju zadovoljavajućeg rizika.

33

U hiljadama EUR


Bruto izloženost ispravka vrijednosti




57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

- Grupa A 362.681 361.082 5.692 1.548 368.322 (4.386) (643) (612) (5.641)

- Grupa B 25.767 14.542 3.317 11.758 29.617 (268) (764) (2.818) (3.850)

- Grupa C 1.415 174 168 1.584 1.926 (3) (10) (498) (511)

- Grupa D 67 - - 369 369 - - (302) (302)

- Grupa E 5.165 91 23 29.380 29.494 (4) (9) (24.316) (24.329)


395.095 375.889 9.200 44.639 429.728 (4.661) (1.426) (28.546) (34.633)

Grupa A - Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

6.992 6.992 - - 6.992 - - - -

Grupa A - Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku

79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

- Grupa B 450 - - 499 499 - - (49) (49)

- Grupa E 771 - - 2.198 2.198 - - (1.427) (1.427)

Forfeting 1.221 - - 2.697 2.697 (1.476) (1.476)

Grupa A - Akcije i vlasnička ulaganja 335 335 - - 335 - - - -

- Grupa A 1.684 1.684 - - 1.684 - - - -

- Grupa E - - - 15.699 15.699 - - (15.699) (15.699)


Ukupno 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.403) (1.426) (45.721) (52.550)

- Grupa A 40.407 40.828 20 248 41.096 (672) (3) (13) (688)

- Grupa B 410 405 13 2 420 (6) (3) - (9)

- Grupa C 2 1 - 5 6 - - (4) (4)

- Grupa D 6 - - 12 12 - - (6) (6)

- Grupa E 54 41 9 19 69 (2) (5) (10) (17)


- Grupa A 15.350 15.475 6 5 15.486 (135) - (1) (136)

- Grupa B 1.740 1.757 - - 1.757 (17) - - (17)

Finansijske garancije 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153)

Ukupno 57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)


31. decembar 2017.

Bruto izloženost ispravka vrijednosti




49.835 49.835 - - 49.835 - - - -

- Grupa A 256.313 249.489 6.777 2.075 258.341 (1.534) (174) (320) (2.028)

- Grupa B 36.445 10.762 7.929 22.718 41.409 (230) (217) (4.517) (4.964)

- Grupa C 1.737 116 139 2.284 2.539 (2) - (800) (802)

- Grupa D 398 - - 867 867 - - (469) (469)

- Grupa E 10.409 127 4 65.171 65.302 (1) (1) (54.891) (54.893)


305.302 260.494 14.849 93.115 368.458 (1.767) (392) (60.997) (63.156)

Grupa A - Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

5.694 5.694 - - 5.694 - - - -

Grupa A - Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku

86.104 86.104 - - 86.104 - - - -

- Grupa B 771 - - 1.346 1.346 - - (575) (575)

- Grupa E 1.175 - - 2.317 2.317 - - (1.142) (1.142)

Forfeting 1.946 - - 3.663 3.663 - - (1.717) (1.717)

Grupa A - Akcije i vlasnička ulaganja

- Grupa A 2.610 2.610 - 2.610 - - -

- Grupa E - - - 15.411 15.411 - - (15.411) (15.411)

Ostala finansijska sredstva 2.610 2.610 15.411 18.021 (15.411) (15.411)

Ukupno 451.491 404.737 14.849 112.189 531.775 (1.767) (392) (78.125) (80.284)

- Grupa A 37.428 37.755 46 49 37.850 (418) (1) (3) (422)

- Grupa B 1.206 1.203 23 2 1.228 (19) (1) (2) (22)

- Grupa C 2 2 - 2 4 - - (2) (2)

- Grupa D 7 - - 10 10 - - (3) (3)

- Grupa E 55 48 - 22 70 (4) - (11) (15)


- Grupa A 13.781 13.510 438 - 13.948 (162) (5) - (167)

- Grupa B 1.532 1.550 - - 1.550 (18) - - (18)

Finansijske garancije 15.313 15.060 438 - 15.498 (180) (5) - (185)

Ukupno 54.011 54.068 507 85 54.660 (621) (7) (21) (649)

Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2017. godine 260.494 14.849 93.115 368.458

Promjene u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti

- Prelazak u stage 1 4.869 (4.819) (50) -

- Prelazak u stage 2 (1.744) 2.071 (327) -

- Prelazak u stage 3 (1.215) (329) 1.544 -

Uplate anuiteta u toku godine, plasmani aktivni na dan 1. januar 2018. godine (19.556) (3.014) (7.368) (29.938)

Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2018. godine (44.895) (1.179) (10.109) (56.183)

Otpisini plasmana (7) (1) (7.385) (7.393)

Prodati plasmani u toku godine - - (5.107) (5.107)

Djelimični otpisi (20.087) (20.087)

Nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2018. godine

177.943 1.622 413 179.978

Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine 375.889 9.200 44.639 429.728

Ispravka vrijednosti na 31 december 2018. godine (4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine

371.228 7.774 16.093 395.095

35

ForfetingStage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2017.godine

- - (1.717) (1.717)

Prvi efekti primjene MSFI 9 - - 99 99

Ispravka vrijednosti na 1. januar 2018. godine

- - (1.618) (1.618)

Promjene usljed promjene u kreditnom riziku (neto) za plasmane aktivne na dan 1. januar 2018.

- - 23 23

Ispravke vrijednosti otpisanih plasmana

- - 119 119

Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine

- - (1.476) (1.476)

Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2017. godine

(1.767) (392) (60.997) (63.156)

Prvi efekti primjene MSFI9 350 (1.592) 431 (811)


(1.417) (1.984) (60.566) (63.967)


- Prelazak u stage 1 (795) 779 16 -

- Prelazak u stage 2 5 (23) 18 -

- Prelazak u stage 3 4 43 (47) -

Promjene usljed promjena u kreditnom riziku (neto) za izloženosti aktivne na dan 1. januar 2018.

(475) 70 (3.931) (4.336)

Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2018. godine

266 123 4.915 5.304

Ispravke vrijednosti otpisanih plasmana

7 1 7.385 7.393

Ispravke vrijednosti prodatih plasmana u toku godine

- - 3.649 3.649

Ispravke vrijednosti za djelimični otpis plasmana

- - 20.087 20.087

Ispravke vrijednosti za nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2018. godine

(2.256) (435) (72) (2.763)


(4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

ForfetingStage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno


- - 3.663 3.663

Finansijska sredstva koja su prestala sa

- - (847) (847)

priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2018. godine

- - (119) (119)

Otpisi plasmana - - 2.697 2.697Bruto knjigovodstvena vrijednost

- - (1.476) (1.476)

Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine

- - 1.221 1.221

Nepovučene kreditne linije i finansijske garancije i dokumentarni akreditivi

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno


(621) (7) (21) (649)

Prvi efekti primjene MSFI 9 116 (5) 7 118


(505) (12) (14) (531)


- Prelazak u stage 1 (8) 8 -

- Prelazak u stage 2 (8) 8 -

- Prelazak u stage 3 - -

Promjene usljed promjene u kreditnom riziku (neto) za plasmane aktivne na dan 1. januar 2018.

(58) 1 (26) (83)


143 143

Ispravka vrijednosti za nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2018. godine

(404) (2) (406)


(832) (11) (34) (877)

Nepovučene kreditne linije i finansijske garancije i dokumentarni akreditivi Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno


54.06 507 85 854.66


- Prelazak u stage 1 105 (84) (21) -

- Prelazak u stage 2 (40) 49 (9) -

- Prelazak u stage 3 (21) - 21 -


(18.930) (407) (2) (19.339)

Promjene (neto) limita za plasmane aktivne na dan 1. januar 2018. godine

(10.498) (23) (8) (10.529)

Neto finansijska sredstva na dan 31. decembar 2018. godine

33.823 6 225 34.054


58.507 48 291 58.846


(832) (11) (34) (877)

Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine 57.675 37 257 57.969


Izloženosti po osnovu krediti i potraživanja od banaka po amortizovanom trošku, hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku i ostala finansijska sredstva po amortizovanom trošku su klasifikovane u stage 1 na dan 01. decembar 2018. godine. Banka tokom 2018 godine, nije mijenjala klasifikaciju ovih izloženosti.

a) Fer vrijednost sredstava obezbjeđenja do visine plasmana obezbijeđenih tim sredstvima

U hiljadama EUR

31. decembar 2018. 31. decembar 2017.

Depoziti 27.306 5.050

Hartije od vrijednosti 958 35

Zaloga 6.354 8.147

Hipoteke 220.986 205.669

Ukupno 255.604 218.901

Koja nijesu pojedinačno obezvrijeđena do vrijednosti potraživanja U hiljadama EUR


Depoziti 26.256 2.656

Hartije od vrijednosti 958 34

Zaloga 4.791 6.149

Hipoteke 190.894 141.330

Ukupno 222.899 150.169

Pojedinačno obezvrijeđena do vrijednosti potraživanja U hiljadama EUR


Depoziti 1.050 2.395

Hartije od vrijednosti - 1

Zaloga 1.563 1.999

Hipoteke 30.092 64.337

Ukupno 32.705 68.732

Banka, kod isplate kredita, kao predmet hipoteke uzima nepokretnosti čija vrijednost, po procjeni ovlašćenih procjenitelja mora imati minimum 30% LTV koeficijent. Nekretnine koje se uzimaju kao kolateral su stambeni prostori, porodične stambene zgrade, poslovni objekti, poslovni prostori.

Prilikom uzimanja zaloga nad hartijama od vrijednosti Banka dnevno prati cijenu hartija od vrijednosti koje su uzete kao sredstvo obezbjeđenja. Tržišna vrijednost zaloge mora biti 50% veća od vrijednosti plasmana.

b) Restrukturirani krediti i plasmaniBanka je zajmoprimcu restrukturirala kredit ako je zbog pogoršanja dužnikove kreditne sposobnosti:

a. produžila rok otplate za glavnicu ili kamatu;b. smanjila kamatnu stopu na odobreni kredit;c. smanjila iznos duga, glavnice ili kamate; ilid. izvršila preuzimanje duga;e. izvršila kapitalizaciju kamate;f. izvršila zamjenu postojećeg novim kreditom;g. napravila druge slične pogodnosti koje olakšavaju

finansijsku poziciju zajmoprimca.

Prilikom restrukturiranja kredita Banka vrši finansijsku analizu zajmoprimca i procjenjuje mogućnosti zajmoprimca, nakon restrukturiranja kredita, da ostvari novčane tokove koji će biti dovoljni za otplatu glavnice i kamate kredita.

37

Tokom 2018. godine, Banka je restrukturirala kredite u iznosu od 1.351 hiljada EUR, što je produžilo rok otplate, u iznosu od 874 hiljade EUR, pri čemu je smanjena kamatna stopa, u iznosu od 1.772 hiljade EUR u kojoj je, kada je preuzet dug, iznos od EUR 237 hiljada u kome je izvršeno smanjenje duga, iznos od 10 hiljada evra koji je izvršena kapitalizacija kamate, iznos od 766 hiljada EUR gdje je postojeći kredit zamijenjen novim, i iznos od 16.267 hiljada EUR na kojima su ostvarene koristi prilikom olakšavanja finansijske pozicije zajmoprimaca (u 2017. godini: ukupan iznos restrukturiranih kredita iznosio je 34.851 EUR).

a) Geografska koncentracija Geografska koncentracija izloženosti Banke kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku vrijednosti, je prikazana u sljedećoj tabeli:

U hiljadama EUR

Crna Gora Evropska

UnijaSAD i

Kanada Ostalo Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku - 55.742 1.936 11 57.689

Krediti i avansi klijentima koji se mjere po amortizovanom trošku

389.323 242 125 5.405 395.095

Hartije od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

464 46 6.482 - 6.992


79.278 - - - 79.278

Forfeting 1.221 - - - 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti 335 - - - 335

Ostala finansijska sredstva 1.684 - - - 1.684

31. decembar 2018. 472.305 56.030 8.543 5.416 49.835

31. decembar 2017. 390.739 43.003 11.788 5.961 451.491

Rizik zemlje predstavlja vjerovatnoću nastanka gubitaka koji proizilaze iz nemogućnosti dužnika sa sjedištem izvan Crne Gore da ispune svoje obaveze plaćanja ili prvobitne uslove ugovora zbog razloga koji se odnose na političko, društveno i ekonomsko okruženje zemlje u kojoj dužnik boravi.

Banka identifikuje, procjenjuje i kontroliše rizik zemlje na osnovu principa koje propisuje Centralna banka Crne Gore i međunarodnih standarda.

Upravljanje rizikom zemlje se zasniva na sljedeća tri principa:• Izračunavanje rejtinga zemlje• Postavljanje granica izlaganja• Monitoring

Banka rangira sve zemlje svih dužnika u sledeće kategorije rizika:

1) zemlje bez rizika;2) zemlje niskog rizika;3) zemlje srednjeg rizika;4) zemlje visokog rizika.

Na osnovu izračunatog rejtinga zemlje Banka utvrđuje kapital potreban za rizik zemlje u skladu sa standardima Centralne banke i uspostavlja odgovarajuće limite izloženosti.

b) Industrijska koncentracijaKoncentracija po djelatnostima izloženosti Banke


kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku vrijednosti je prikazana u sljedećoj tabeli:

Fina

nsije

Tran

spor

t, te

leko

mun

ikac

ije

Usl

uge,

turiz

am,

upra

vlja

nje

Trgo

vina

Gra

đevi

nars

tvo

Indu

strij

a sn

adbi

jeva

nja

el.

ener

gijo

m

Ruda

rstv

o

Adm

inis

trac

ija

Nek

retn

ine

Poljo

priv

reda

, lo

v i r

ibol

ov

Proi

zvod

nja

Ost

alo

Fizi

čka

lica

Uku

pno


57.689 - - - - - - - - - 57.689

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku

1.512 4.675 42.015 64.118 17.168 292 36 73.492 4.816 3.111 3.630 2.186 178.044 395.095

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

6.776 - - - - 198 - - - - - 18 - 6.992

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku

- - - - - - - 79.278 - - - - - 79.278

Forfeting - 60 98 543 - - - - - - 520 - - 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti

335 - - - - - - - - - - - - 335

Druga finansijska sredstva

- - - - - - - - - - - 1.684 - 1.684

31. decembar 2018. 66.312 4.735 42.113 64.661 17.168 490 36 152.770 4.816 3.111 4.150 3.888 178.044 542.294

31. decembar 2017. 57.222 2.541 26.185 51.025 19.337 757 56 104.674 2.849 2.236 6.948 9.328 168.333 451.491

4.2.5. Vanbilansna evidencijaRočnost vanbilansnih stavki po kojima je Banka izložena kreditnom riziku je sljedeća:

31. decembar 2018. godineNepovučene

kreditne linijeGarancije

Nepokriveni akreditivi

Ukupno

Do 1 godine 27.231 16.140 549 43.920

Od 1 do 5 godina 14.372 554 - 14.926

41.603 16.694 549 58.846

31. decembar 2017. godineNepovučene

kreditne linijeGarancije

Nepokriveni akreditivi

Ukupno

Do 1 godine 17.916 7.092 365 25.373

Od 1 do 5 godina 21.246 8.008 33 29.287

39.162 15.100 398 54.660

4.3. Tržišni rizikNa osnovu standarda Centralne banke, Banka upravlja svim vrstama tržišnog rizika koji proizlaze iz poslovnih aktivnosti, sa posebnim osvrtom na:

• Rizik pozicije (rizik cijene i kamatne stope),

• Devizi rizik (u daljem tekstu: devizni rizik),

• Rizik druge ugovorne strane i poravnanja.

S obzirom na svoj poslovni model, veličinu i složenost poslovanja, Banka je klasifikovana kao „pasivni trezor” u okviru OTP grupe, što znači da ne treba da formira trgovačku knjigu ili da učestvuje u bilo kakvim aktivnostima trgovanja u vlasništvu koje su osmišljene da profitiraju od percipiranih mogućnosti arbitraže ili tržišnih pogodbi.Kao posljedica svog poslovnog modela, glavni izvori rizika od promjene kamatnih stopa i deviznog rizika su komercijalne bankarske aktivnosti kao što su preuzimanje depozita i kreditna aktivnost.

U hiljadama EUR

39

4.3.1.Devizni rizik

Devizni rizik predstavlja rizik gubitka usled fluktuacije tržišnih deviznih stopa.U cilju ublažavanja deviznog rizika Banka uspostavlja limite deviznih pozicija u skladu sa standardima Centralne banke i poslovnim potrebama.Naredna tabela prikazuje devizni rizik Banke na dan 31. decembar 2018. godine.

U hiljadama EUR

SAD Ostale valute

Ukupnostranevalute

Lokalnavaluta (EUR) Ukupno

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 393 1.605 1.998 133.253 135.251

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 20.083 1.979 22.062 35.627 57.689

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku - - - 395.095 395.095

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 6.482 - 6.482 510 6.992

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - - - 79.278 79.278

Forfeting - - - 1.221 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti - - - 335 335

Druga finansijska sredstva 2 - 2 1.682 1.684

Ukupna sredstva 26.960 3.584 30.544 647.001 677.545

OBAVEZE

Depoziti od banaka 3 - 3 7.019 7.022

Obaveze prema klijentima 27.000 3.557 30.557 524.960 555.517

Ostala pozajmljena sredstva - - - 2.733 2.733

Ostale obaveze 5 - 5 5.493 5.498

Ukupne obaveze 27.008 3.557 30.565 540.205 570.770

Neto izloženost riziku od promjene kamatnih stopa:

- 31. decembar 2018. godine (48) 27 (21) 106.796 106.775

- 31. decembar 2017. godine 1.970 56 2.026 96.626 98.652

4.3.2. Operativni rizikOperativni rizik predstavlja rizik od gubitaka kao rezultat neadekvatnih internih sistema, procesa, kontrola, informacione tehnologije, eksternih događaja, prevara i angažovanja spoljnih eksperata.

Upravljanje operativnim rizikom sastoji se od identifikacije, procjene, praćenja i implementacije mjera ublažavanja.

Identifikacija operativnog rizika vrši se kroz proces samoprocjene rizika (RCSA) koji se sprovodi jednom godišnje. U cilju dopune RCSA, Banka vrši analizu scenarija koja je osmišljena da identifikuje operativne rizike male vjerovatnoće i procjeni njen potencijalni uticaj.

U cilju procjene identifikovanih operativnih rizika Banka redovno prikuplja istorijske podatke o ostvarenim gubicima od operativnog rizika.

Radi ublažavanja značajnih operativnih rizika, Banka koristi


nekoliko mjera kao što su akcioni planovi za uvođenje mjera kontrole, planiranje kontinuiteta poslovanja, osiguranje od rizika itd.Da bi se osiguralo da nivo rizika ostane u okviru definisane osjetljivosti na rizik, Banka redovno prati nivo izloženosti operativnom riziku kroz analizu trendova gubitaka operativnog rizika i ključnih indikatora rizika.

4.3.3. Rizik od promjene kamatnih stopaRizik od promjene kamatnih stopa na novčani tok je rizik da će se budući novčani tokovi finansijskog instrumenta mijenjati zbog promjena tržišnih kamatnih stopa. Rizik kamatne stope po fer vrijednosti je rizik da će se vrijednost finansijskog instrumenta mijenjati zbog promjena tržišnih kamatnih stopa. Banka je izložena efektima fluktuacija u preovlađujućim tržišnim kamatnim stopama kako na rizik fer vrijednosti tako i na rizik novčanog toka. Kamatne marže mogu se povećati kao rezultat takvih promjena, ali mogu smanjiti ili stvoriti gubitke u slučaju da dođe do neočekivanih promjena. Kamatne stope se zasnivaju na tržišnim stopama, a Banka redovno vrši ponovno određivanje cijena.

Naredna tabela prikazuje kamatonosna i nekamatonosna sredstva i obaveze Banke na dan 31. decembra 2018. godine:

U hiljadama EUR

Kamatonosna Nekamatonosna Ukupno

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 20.017 115.234 135.251

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 57.689 - 57.689

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 395.095 - 395.095

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat - 6.992 6.992

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.278 - 79.278

Forfeting 1.221 - 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti - 335 335

Druga finansijska sredstva - 1.684 1.684

Ukupna sredstva 553.300 124.245 677.545

OBAVEZE

Depoziti od banaka 5.702 1.320 7.022

Obaveze prema klijentima 403.577 151.940 555.517

Ostale pozajmice 2.733 - 2.733

Ostale finansijske obaveze - 5.498 5.498

Ukupno obaveze 412.012 158.758 570.770


- 31. decembar 2018. godine 141.288 (34.513) 106.775

- 31. decembar 2017. godine 76.462 22.190 98.652

4.4. Rizik likvidnosti Rizik likvidnosti predstavlja rizik da Banka neće moći obezbijediti dovoljno novčanih sredstava za izmirenje obaveza u trenutku njihove dospjelosti, ili rizik da će Banka za

41

izmirivanje dospjelih obaveza morati obezbjeđivati novčana sredstva po razumnoj cijeni i blagovremeno.

4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti

Usklađenost i kontrolisana neusklađenost dospijeća i kamatnih stopa po osnovu sredstava i obaveza su od velikog značaja za rukovodstvo Banke. Nije uobičajeno da Banka ima kompletno usklađenu poziciju, budući da poslovne transakcije često imaju neodređen rok dospijeća i da su različitih vrsta. Neusklađena pozicija potencijalno povećava profitabilnost, ali i povećava rizik od gubitka.

Dospijeća sredstava i obaveza i sposobnost Banke da po prihvatljivim troškovima obezbijedi izvore sredstava po dospijeću obaveza, važan su činilac u procjeni likvidnosti Banke i njene izloženosti promjenama kamatnih stopa i kurseva.

Potrebe za likvidnošću za pokrivanje garancija odnosno aktiviranih akreditiva su znatno manje od iznosa preuzetih obaveza, budući da Banka ne očekuje da treća strana povuče ugovorena sredstva. Ukupni neizmireni iznos ugovorne obaveze kojom se odobrava kredit sa produženim rokom dospijeća ne mora nužno dovesti do budućih zahtijeva za likvidnim sredstvima, s obzirom da će mnoge od ovih obaveza isteći ili biti okončane bez finansiranja.

Sektor sredstava i likvidnosti dnevno prati izloženost Banke riziku likvidnosti.

Za utvrđivanje usklađenosti i neusklađenosti novčanih priliva i odliva, Banka koristi skale dospijeća (GAP analiza).

U tabeli koja slijedi prikazana su sredstva i obaveze Banke za preostali period do ugovorenog datuma dospijeća, a u odnosu na datum bilansa stanja.

U hiljadama EUR

Do 30 danaOd 1 do 3 mjeseca

Od 3 do 12 mjeseci

Od 1 do 5 godina

Preka 5 godina Ukupno

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 95.218 - - 40.033 - 135.251

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 56.481 - - 1.208 - 57.689

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 8.478 10.333 58.353 172.606 145.325 395.095


` - - 6.992 - 6.992

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - - 28.718 50.560 - 79.278

Forfeting 24 32 181 534 450 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti 335 335

Druga finansijska sredstva 1.684 1.684

Ukupna sredstva 161.885 10.365 87.252 271.933 146.110 677.545

PASIVA

Depoziti od banaka 518 242 270 5.992 - 7.022

Obaveze prema klijentima 40.970 19.155 21.370 474.022 - 555.517

Ostala pozajmljena sredstva - 9 657 650 1.417 2.733

Ostale finansijske obaveze 5.498 - - - - 5.498

Ukupno obaveze i kapital 46.986 19.406 22.297 480.664 1.417 570.770

Neto ročna neusklađenost

- 31. decembar 2018. godine 114.899 (9.041) 64.955 (208.731) 144.693 106.775

- 31. decembar 2017. godine 123.932 (26.445) (131.606) 28.644 106.270 100.795


Struktura finansijskih sredstava i obaveza na dan 31. decembra 2018. godine ukazuje na postojanje ročne neusklađenosti preostalog perioda dospijeća sredstava i obaveza od 1 do 3 mjeseca i od 3 mjeseca do 1 godine (31. decembar 2017.: u periodu od jednog mjeseca do tri mjeseca i tri mjeseca do jedne godine). Primarni razlog navedene neusklađenosti je u činjenici da su kratkoročni izvori sredstava sa preostalim rokom dospijeća od 1 mjeseca, a prevashodno depoziti po viđenju plasirani na duži vremenski period. Banka je razvila i primjenila Proceduru za ispitivanje stresa i Proceduru za obračun stabilnog nivoa depozita koji se koriste u cilju praćenja usklađenosti zrelosti. Analize koje se koriste u skladu sa Procedurom za obračun stabilnih depozita omogućavaju Banci korišćenje kratkoročnih izvora za plasiranje sredstava na duži period. U cilju prevazilaženja nedostatka likvidnosti, Banka planira sledeće aktivnosti:

- Banka daje prioritet kratkoročnom plasmanu sredstava, do jedne godine;- Banka će kontaktirati klijente čiji depoziti dospijevaju u periodu od 31 do 365 dana kako bi se pripremio plan potencijalnih značajnih odliva- Banka će povući sredstva od OTP Bank Plc. Budimpešta da bi prevazišla negativan GAP, ako je potrebno.

Banka nije imala nikakvih problema sa likvidnošću u 2018. godini. Na dan 31. decembra 2018. koeficijent likvidnosti iznosio je 1,15%.

4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata

4.5.1 Fer vrijednost finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednostiHijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

MSFI 13 definiše hijerarhiju tehnika vrednovanja na osnovu toga da li su unosi koje zahtijevaju te tehnike vrednovanja raspoloživi ili ne. Raspoloživi unosi odslikavaju tržišne podatke dobijene iz nezavisnih izvora; unosi koji nisu raspoloživi uključuju tržišne pretpostavke Banke. Ove dvije vrste unosa stvorile su sljedeću hijerarhiju fer vrijednosti:

• Nivo 1 – Kotirane vrijednosti (nekorigovane) na aktivnom tržištu istih sredstava i obaveza. Ovaj nivo uključuje kotirane instrumente kapitala.

• Nivo 2 – Unosi koji ne predstavljaju kotirane vrijednosti uključene u Nivo 1, a koji su raspoloživi i tiču se datog sredstva ili obaveze, bilo direktno (tj. u vidu cijena) ili indirektno (u vidu zaključaka na osnovu cijena). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti

uključene u nivo 2.• Nivo 3 – unosi za sredstva i obaveze koji nisu zasnovani na raspoloživim tržišnim podacima (unosi koji nisu raspoloživi). Ovaj Nivo uključuje ulaganja u kapital pod tržišnim pretpostavkama Banke (ne postoje raspoloživi podaci). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u nivo 3.

Ova hijerarhija zahtijeva upotrebu raspoloživih tržišnih podataka kada isti postoje. Prilikom procjene fer vrijednosti, Banka uzima u obzir raspoložive tržišne vrijednosti kad god je to moguće. Na dan 31. decembra 2018. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

31. decembar 2018.Nivo

1Nivo

2Nivo

3Ukupno


– vlasnički instrumenti 6.992 - - 6.992

Ukupna sredstva 6.992 - - 6.992


1Nivo

2Nivo

3Ukupno




Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

Fer vrijednost hartija od vrijednosti je zasnovana na tržišnim cijenama. Ukoliko informacije o tržišnim cijenama nisu raspoložive, koriste se tržišne cijene kotiranih hartija od vrijednosti sa sličnim karakteristikama. Na dan 31. decembra 2018. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Procijenjena fer vrijednost finansijskih instrumenata, prema hijerarhiji fer vrijednosti, data je u narednoj tabeli:

U hiljadama EUR

43

uključene u nivo 2.• Nivo 3 – unosi za sredstva i obaveze koji nisu zasnovani na raspoloživim tržišnim podacima (unosi koji nisu raspoloživi). Ovaj Nivo uključuje ulaganja u kapital pod tržišnim pretpostavkama Banke (ne postoje raspoloživi podaci). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u nivo 3.

Ova hijerarhija zahtijeva upotrebu raspoloživih tržišnih podataka kada isti postoje. Prilikom procjene fer vrijednosti, Banka uzima u obzir raspoložive tržišne vrijednosti kad god je to moguće. Na dan 31. decembra 2018. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.


1Nivo

2Nivo

3Ukupno





1Nivo

2Nivo

3Ukupno




Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

Fer vrijednost hartija od vrijednosti je zasnovana na tržišnim cijenama. Ukoliko informacije o tržišnim cijenama nisu raspoložive, koriste se tržišne cijene kotiranih hartija od vrijednosti sa sličnim karakteristikama. Na dan 31. decembra 2018. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Procijenjena fer vrijednost finansijskih instrumenata, prema hijerarhiji fer vrijednosti, data je u narednoj tabeli:

U hiljadama EUR

31. decembar 2018 Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 UkupnoKnjigovodstvena

vrijednost

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke - 135.251 - 135.251 135.251

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku - - 57.689 57.689 57.689

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku - - 395.095 395.095 395.095

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - 79.278 - 79.278 79.278

Forfeting - - 1.221 1.221 1.221

Akcije i vlasnički instrumenti 335 335 335

Druga finansijska sredstva - - 1.684 1.684 1.684

Ukupna sredstva - 214.529 456.024 670.553 670.553

Depoziti od banaka - - 7.022 7.022 7.022

Obaveze prema klijentima - - 555.517 555.517 555.517

Ostale pozajmice - - 2.733 2.733 2.733

Ostale finansijske obaveze - - 5.498 5.498 5.498

Ukupne obaveze - - 570.770 570.770 570.770

31. decembar 2017 Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 UkupnoKnjigovodstvena

vrijednost

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke - 154.730 - 154.730 154.730

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku - - 49.835 49.835 49.835

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku - - 305.302 305.302 305.302

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - 86.104 - 86.104 86.104

Forfeting - - 2.045 2.045 2.045

Akcije i vlasnički instrumenti - - - - -

Druga finansijska sredstva - - 2.610 2.610 2.610

Ukupna sredstva - 240.834 359.792 600.626 600.626

Depoziti od banaka - - 2.450 2.450 2.450

Obaveze prema klijentima - - 498.217 498.217 498.217

Ostale pozajmice - - 3.264 3.264 3.264

Ostale finansijske obaveze - - 3.638 3.638 3.638

Ukupne obaveze - - 507.569 507.569 507.569


Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Finansijska sredstva i obaveze koje nisu vrednovane po fer vrijednosti, fer vrijednost obračunata je samo za potrebe objelodanjivanja, bez efekata na pozicije bilansa stanja ili bilansa uspjeha. Dodatno, s obzirom na to da nema aktivnog trgovanja ovim instrumentima, određivanje njihove fer vrijednosti zahtijeva korišćenje procjena rukovodstva u značajnoj mjeri.

Fer vrijednost je cijena koja se može primiti za prodaju nekog sredstva ili platiti za prenos neke obaveze u uobičajenoj transakciji na glavnom (ili najpovoljnijem) tržištu na datum odmjeravanja pod tekućim tržišnim uslovima bez obzira na to da li je cijena direktno utvrdiva ili procijenjena korišćenjem neke druge tehnike vrednovanja. Međutim, ne postoje dostupne tržišne cijene za određeni dio finansijskih instrumenata Banke, koji su prema tome klasifikovani u nivo 2 i nivo 3 hijerarhije fer vrijednosti. U uslovima u kojima nema dostupnih tržišnih cijena, fer vrijednost se procenjuje primjenom modela diskontovanja novčanih tokova ili drugih modela. Promjene pretpostavki koje leže u osnovi procjena, uključujući diskontne stope i procijenjene novčane tokove, u značajnoj mjeri utiču na procjene. Stoga utvrđene procjene fer tržišne vrijednosti ne mogu biti ostvarene prilikom aktuelne prodaje finansijskog instrumenta.

Knjigovodstvena vrijednost predstavlja razumnu procjenu fer vrijednosti za sljedeće finansijske instrumente, koji su prevashodno kratkoročni:

• Gotovina i depoziti kod Centralne banke;• Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku (odnose se na državne obveznice sa rokom dospijeća do 6 mjeseci);• Ostale obaveze.

Prilikom procjene fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti i klasifikovani su kao nivo 2 i nivo 3, primijenjene su sljedeće pretpostavke:

Krediti i plasmani bankamaKrediti i plasmani bankama obuhvataju međubankarske plasmane i pozicije u procesu naplate, vezane za varijabilne kamatne stope. Budući novčani tokovi su diskontovani na sadašnju vrijednost primjenom efektivnih kamatnih stopa. S obzirom na to da su ugovorene varijabilne kamatne stope, promjene u varijabilnim kamatnim stopama se reflektuju u promjenama efektivnih kamatnih stopa, tako da je fer vrijednost plasmana sa varijabilnom kamatnom stopom i prekonoćnih depozita približno jednaka knjigovodstvenoj vrijednosti ovih finansijskih sredstava iskazanoj na dan iskaza o finansijskoj poziciji.

Krediti i plasmani klijentima i forfetingFer vrijednost je određena primjenom modela diskontovanih novčanih tokova, koji uključuje i pretpostavke izloženosti kreditnom riziku, riziku kamatnih stopa, “PD”, “LGD”, u mjeri u kojoj je isto primljenjivo. S obzirom na to da je značajan dio kredita klijentima odobren po fiksnim kamatnim stopama, u cilju utvrđivanja fer vrijednosti kredita klijentima sa fiksnom kamatnom stopom iskazanih po amortizovanom trošku, izvršeno je poređenje

kamatnih stopa po kojima su krediti odobravani klijentima sa raspoloživim informacijama o preovlađujućim tržišnim kamatnim stopama u bankarskom sektoru Crne Gore, odnosno prosječnim ponderisanim kamatnim stopama po djelatnostima, kao što je prikazano u narednoj tabeli:

- u procentima-Godišnja prosječna

ponderisana kamatna stopa

Djelatnost BankaBankarski sektor

u Crnoj Gori

Finansijske institucije 6,06 3,02

Velika pravna lica 6,08 5,41

Nefinansijski sektor 7,17 5,06Vlada i pravna lica u državnom vlasništvu

3,47 3,92

Domaćinstva 8,12 8,00

Ostalo 8,39 6,21

Prema mišljenju rukovodstva Banke, fer vrijednost kredita klijentima obračunata kao sadašnja vrijednost budućih novčanih tokova diskontovanih primjenom važećih tržišnih stopa, odnosno prosječnih ponderisanih kamatnih stopa za bankarski sektor, ne odstupa značajno od iskazanih knjigovodstvenih vrijednosti kredita na dan bilansa stanja. Po mišljenju rukovodstva, iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja je u datim okolnostima najvjerodostojnija i najkorisnija za potrebe finansijskog izvještavanja.

Depoziti i obaveze po kreditimaZa depozite po viđenju, kao i depozite sa preostalim rokom dospijeća kraćim od godinu dana, pretpostavka je da procijenjena fer vrijednost ne odstupa značajno od knjigovodstvenih vrijednosti.

Procijenjena fer vrijednost kamatonosnih depozita sa fiksnom kamatnom stopom i preostalim rokom dospijeća preko godinu dana, bez navedene tržišne cijene bazira se na diskontovanom toku gotovine primjenom važeće kamatne stope na nove obaveze sa sličnim preostalim dospijećem. Prema mišljenju rukovodstva, kamatne stope Banke su usklađene sa važećim tržišnim kamatnim stopama, i shodno tome iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja u datim okolnostima najvjerodostojnije odražava pravičnu vrijednost navedenih finansijskih instrumenata.

Za fer vrijednost obaveza po kreditima sa varijabilnom kamatnom stopom pretpostavka je da aproksimira knjigovodstvenoj vrijednosti ovih obaveza na dan izvještavanja.

4.6. Upravljanje kapitalomUpravljanje kapitalom Banke ima za cilj:

• usaglašenost sa kapitalnim propisima regula-tora;

• zaštitu sposobnosti Banke da održi stalnost poslovanja kako bi bila u mogućnosti da obezbijedi isplate akcionarima i naknade ostalim vlasnicima i

• održavanje jake kapitalne osnove za podršku daljeg razvoja banke.

Rukovodstvo Banke vrši kontrolu adekvatnosti kapitala korišćenjem metodologije i limita propisanih od strane Centralne banke Crne Gore (Sl. list CG, br. 60/08, 41/09, 38/11, 55/12 i 82/17). U skladu sa propisima, Banka kvartalno dostavlja izvještaje o stanju i strukturi kapitala Centralnoj banci Crne Gore.

45

Kapital Banke sastoji se od:

• Osnovnog kapitala (uplaćeni akcijski kapital, neraspoređena dobit iz prethodnih godina, dobit tekuće godine, umanjena za gubitak); i

• Dopunskog kapitala (rezerve koje su formirane na teret dobiti nakon njenog oporezivanja: zakonske, statutarne i druge rezerve, subordinisani kredit).

• Umanjenih za nematerijalna ulaganja, nedostajući dio rezerve, direktna i indirektna ulaganja u drugim bankama, kredite ili finansijske institucije u iznosu više od 10% kapitala tih institucija.

Rizična aktiva se sastoji od stavki aktive i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive koje su izložene riziku. Kreditni ekvivalenti vanbilansnih stavki aktive predstavljaju iznos koji je rezultat množenja knjigovodstvene vrijednosti vanbilansnih stavki aktive sa propisanim faktorima konverzije. Ukupnu rizikom ponderisanu aktivu čini zbir stavki aktive bilansa i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive izloženih riziku (rizična aktiva Banke), klasifikovanih u četiri kategorije i pomnoženih sa odgovarajućim propisanim ponderima rizika.

U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je obavezna da održava minimalan stepen adekvatnosti kapitala od 10%. Banka je dužna da obim svog poslovanja uskladi sa propisanim pokazateljima, odnosno da obim i strukturu svojih rizičnih plasmana uskladi sa Zakonom o bankama i propisima Centralne banke Crne Gore. Na dan 31. decembra 2017. godine, koeficijent solventnosti obračunat od strane Banke u statutarnim finansijskim iskazima iznosi 22,47%.

4.7. Analize osjetljivosti

4.7.1. Analize osjetljivosti (devizni rizik)Upravljanje izloženošću deviznom riziku, pored analize potraživanja i obaveza Banke iskazanih u stranoj valuti, uključuje i analizu osjetljivosti na promjene deviznog kursa. U sljedećoj tabeli je prikazan scenario promjene deviznog kursa u rasponu od +10% do -10% u odnosu na EUR.

U hiljadama EUR

Neto efekat kao rezultat promjene kamatnih stopa

UkupnoIznos u

stranoj valuti Promjena kursa

SREDSTVA 10% -10%

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 135.251 1.998 200 (200)

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 57.689 22.062 2.206 (2.206)


6.992 6.482 648 (648)

Ostala finansijska sredstva 1.684 2 - -

Ukupno sredstva 201.616 30.544 3.054 (3.054)

OBAVEZE

Depoziti od banaka 7.022 3 0 (0)

Obaveze prema klijentima 555.517 30.557 3056 (3.056)

Ostale pozajmice 2.733 -

Ostale obaveze 5.498 5 1 (1)

Ukupne obaveze 570.770 30.565 3.057 (3.057)

Neto izloženost deviznom riziku:

- 31. decembar 2018. godine (3) 3

- 31. decembar 2017. godine 203 (203)

Na dan 31. decembra 2018. godine, pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni promjenom deviznog kursa EUR u odnosu na ostale valute za +10% odnosno -10%, dobit Banke bi se smanjila/uvećala za EUR 3 hiljade (31. decembar 2017. godine: dobit Banke bi se smanjila/uvećala za EUR 203 hiljade). Uzrok male izloženosti Banke promjeni deviznog kursa je činjenica da je najveći dio potraživanja i obaveza Banke izražen u EUR.

U toku procesa upravljanja rizikom od promjene kamatnih stopa, Banka vrši analizu osjetljivosti promjena potraživanja i obaveza sa varijabilnim kamatnim stopama. U sljedećoj tabeli je prikazan efekat promjene varijabilnih kamatnih stopa za potraživanja i obaveze iskazane u EUR u rasponu od +0,4% p.p. do -0,4% p.p.


U hiljadama EUR

Neto efekat kao rezultat promjene kamatnih

2018+0.4 b.p.

EUR IR/FX IR-0.4 b.p.

EUR IR/FX IR

SREDSTVA 10%

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 135.251 - -

Krediti i avansi bankama 57.689 - -

Krediti po amortizovanom trošku 395.095 396 (396)

Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 6.992 - -

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.278 - -

Forfeting 1.221 - -

Akcije i vlasnički instrumenti 335

Druga finansijska sredstva 1.684

677.545 396 (396)

OBAVEZE

Depoziti od banaka 7.022 - -

Obaveze prema klijetima 555.517 - -

Ostale pozajmice 2.733 - -

Ostale finansijske obaveze 5.498 - -

570.770 - -


- 31. decembar 2018. godine 396 (396)

- 31. decembar 2017. godine 111 (111)

Pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni, povećanjem, odnosno smanjenjem varijabilne kamatne stope za potraživanja i obaveze u EUR za 0.4 p.p. odnosno za potraživanja i obaveze u stranoj valuti za 0.4 p.p., dobit Banke bi se povećala, odnosno smanjila, za iznos od EUR 396 hiljada (31. decembar 2017. godine: smanjenje za EUR 180 hiljada).

Uzrok male izloženosti Banke promjeni varijabilnih kamatnih stopa je činjenica da je najveći dio sredstava i obaveza Banke ugovoren sa fiksnom kamatnom stopom.

47

5. OSNOVNE RAČUNOVODSTVENE PROCJENE I PROSUĐIVANJA U PRIMJENI RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA

Banka donosi procjene i pretpostavke koje mogu uticati na prikaz iznosa sredstava i obaveza u finansijskim iskazima za narednu finansijsku godinu. Procjene i prosuđivanja biće predmet stalne procjene i donosiće se na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna.

(a) Gubitak usled obezvrjeđenja kredita i plasmana

Banka vrši pregled svog kreditnog portfolija najmanje jednom mjesečno. Prilikom utvrđivanja da li gubitak usled obezvrjeđenja treba evidentirati u bilansu uspjeha, Banka prosuđuje da li postoje bilo kakvi posmatrani podaci koji ukazuju na to da je u procijenjenim budućim novčanim tokovima kreditnog portfolija došlo do mjerljivog smanjenja, a prije nego što se takvo smanjenje može identifikovati za svaki pojedinačni kredit u okviru kreditnog portfolija. Takav dokaz može uključiti posmatrane podatke koji ukazuju na to da je došlo do promjena koje mogu imati štetnog uticaja, i to promjena u statusu dužnika u pogledu otplate kredita Banci, odnosno u privrednim uslovima u državi koji su u direktnoj vezi sa uticajem koji neizmirene ugovorne obaveze plaćanja mogu imati na sredstva Banke. Rukovodstvo se oslanja na procjene koje se zasnivaju na istorijskim iskustvima u vezi gubitaka za sredstva sa karakteristikama kreditnog rizika, kao i na objektivnim dokazima o postojanju umanjenja vrijednosti, slične pomenutim u kreditnom portfoliju prilikom procjene budućih tokova gotovine. Metodologija i pretpostavke koji se koriste pri procjeni iznosa budućih tokova gotovine i njihovog vremenskog usklađivanja predmet su stalne kontrole, a u cilju svođenja razlike između procijenjenog i stvarnog gubitka na najmanju moguću mjeru.

(b) Umanjenje vrijednosti hartija od vrijednosti – vlasnička ulaganja i ulaganja u pridružena preduzeća

Banka utvrđuje da je došlo do umanjenja vrijednosti ulaganja u hartije od vrijednosti onda kada dođe do značajnog ili produženog smanjenja njihove fer vrijednosti i to ispod njihove nabavne vrijednosti. Određivanje šta je značajno ili produženo zahtijeva rasuđivanje. Umanjenje vrijednosti može biti opravdano onda kada postoji dokaz da je došlo do pogoršanja u finansijskoj poziciji preduzeća u koje se ulaže, privrednoj grani ili sektoru, kao i u novčanim tokovima iz poslovanja i finansiranja.

(c) Otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima

Sadašnja vrijednost sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i ostale dugoročne beneficije zavisi od niza faktora utvrđenih od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara upotrebom određenih pretpostavki. Bilo kakve promjene u ovim pretpostavkama uticale bi na sadašnju vrijednost ovih obaveza. Ključne pretpostavke za otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima prikazane su u napomeni 28.

(d) Poreski rizici

Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata, koji može biti značajan. Period zastarjelosti poreske obaveze je pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala.

(e) Rezervisanja

Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko bilansa uspjeha. Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.

6. KOREKCIJA POJEDINAČNIH FINANSIJSKIH ISKAZA UPOREDNIH PERIODA

Banka je izvršila korekciju bilansa stanja na dan 31. decembra 2017. godine, radi korekcija finansijskih iskaza iz ranijih godina, kao i promjene računovodstvene politike za hartije od vrijednosti, a u skladu sa zahtjevima MRS 8 „Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške”.

Analizom investicionih hartija od vrijednosti, Banka je utvrdila vlasništvo nad 15.670 akcija Mastercard-a, klase B. Navedene hartije od vrijednosti Banka je evidentirala u svojoj knjigovodstvenoj evidenciji po osnovu ALCO odluke broj 9 od 6. juna 2018 godine. Tržišna vrijednost MasterCard akcija, na dan 31. decembar 2017. godine iznosi USD 151.36 po akciji, dok na 31. decembar 2018. godine USD 188.65 po akciji.

Navedeno je rezultiralo povećanjem pozicije hartija od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat u iznosu od EUR 2.071 hiljada, povećanjem obaveza za odloženi porez u iznosu od EUR 186 hiljada i ostalih rezervi po osnovu fer vrijednosti u iznosu od EUR 1.885 hiljada.

Efekti korekcija na iskazu o finansijskoj poziciji Banke za godinu koja se završila 31. decembra 2017. prikazani su u sljedećem pregledu:


ISKAZ O UKUPNOM REZULTATUU periodu od 1. januara do 31. decembra 2017. godine (u hiljadama EUR)

U hiljadama EUR

2017Korekcija za Mastercard 2018

Prihodi od kamata i slični prihodi 23.570 - 23.570

Rashodi od kamata i slični rashodi (524) - (524)

Neto prihodi od kamata 23.046 - 23.046

Prihodi od naknada i provizija 14.041 - 14.041

Rashodi naknada i provizija (4.472) - (4.472)

Neto prihodi od naknada i provizija 9.569 - 9.569

Pozitivne kursne razlike 714 - 714

Neto prihodi/(rashodi) po osnovu ulaganja hartije od vrijednosti 1.079 - 1.079

Ostali poslovni prihodi 902 - 902

Poslovni rashodi (25.439) - (25.439)

Rashodi po osnovu obezvrjeđenja i rezervisanja (5.667) - (5.667)

(28.411) - (28.411)

DOBIT PRIJE OPOREZIVANJA 4.204 - 4.204

Porez na prihod

(35)- (35)

PRIHOD GODIŠNJEG PERIODA 4.169 - 4.169

Ostali ukupni rezultat

Nerealizovani neto dobici/(gubici) po osnovu hartija od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

409 813 1.222

UKUPAN OSTALI UKUPNI REZULTAT ZA GODIŠNJI PERIOD 4.579 813 5.391

ISKAZ O FINANSIJSKOJ POZICIJI

Stanje na 31. decembar 2017. korigovano za efekte MSFI 9

Korekcije za MasterCard31. decembar 2017.

korigovano

SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 154.730 - 154.730

Krediti i plasmani bankama po amortizovanom trošku

49.835 - 49.835

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 304.491 - 304.491


3.623 2.071 5.694

Instrumenti za trgovanje po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

- - -

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 85.318 - 85.318

Forfeting 2.045 - 2.045

Akcije i vlasnički instrumenti - - -

Nematerijalna ulaganja 3.412 - 3.412

Nekretnina i oprema 13.361 - 13.361

Odložena poreska sredstva 95 - 95

Ostala sredstva 2.735 - 2.735

Ukupna sredstva 619.645 2.071 621.716

OBAVEZE

Depoziti od banaka 2.450 - 2.450

Obaveze prema klijentima 498.217 - 498.217

Ostala pozajmljena sredstva 3.264 - 3.264

Ostale obaveze 3.638 - 3.638

Rezervisanja 2.390 - 2.390

Ostale obaveze po osnovu poreza na dobit 279 186 465

Naknade zaposlenima 1.190 - 1.190

Ukupne obaveze 511.428 186 511.614

KAPITAL

Akcijski kapital 136.876 - 136.876

Ostale reserve (18) 1.885 1.867

Akumulirani gubici (28.641) - (28.641)

Ukupan kapital 108.217 1.885 110.102

Ukupan kapital i obaveze 619.645 2.071 621.716

49

7. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU KAMATA I SLIČNI PRIHODI I RASHODI

a) Prihodi od kamata i slični prihodi

U hiljadama EURGodina koja se završava 31. decembra

2018. 2017.

Prihod od kamata i slični prihodi

Krediti i plasmani dati komitentima 21.241 20.051

Plasmani bankama 376 273

Negativna kamatna stopa koja se plaća CBCG-u (137) (236)

Negativna kamatna stopa koju naplaćuju druge banke (73) -

Forfeting 111 200

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 3.224 3.282

24.742 23.570

b) Rashodi od kamata i slični rashodi

U hiljadama EURGodina koja se završava

2018. 2017.

Rashodi od kamata i slični rashodi

Depoziti od klijenata 203 486

Pozajmice od banaka 50 19

Pozajmice od Vlade 21 19

274 524

8. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA

a) Prihodi od kamata i slični prihodi

U hiljadama EUR

Godina koja se završava

2018. 2017.

Naknade za bankarske usluge platnog prometa u zemlji i inostranstvu 7.765 7.341

Prihodi od naknada i provizija po poslovima sa kreditnim karticama 6.294 5.717

Prihodi od naknada za izdate garancije i druge potencijalne obaveze 263 324

Ostalo 798 659

15.120 14.041

b) Rashodi od naknada i provizija

U hiljadama EUR

Godina koja se završava 31. decembra

2018. 2017.

Naknade i provizije za usluge platnog prometa: - u zemlji 834 776

Troškovi po osnovu naknada i provizija za usluge međunarodnog platnog prometa 372 344

Troškovi po osnovu provizija po garancijama i drugim potencijalnim obavezama 28 28

Naknade i provizije po poslovima sa karticama 3.876 3.217

Ostalo 82 107

5.192 4.472

9. NETO PRIHODI PO OSNOVU KURSNIH RAZLIKA

U hiljadama EUR


2018. 2017.

Pozitivne kursne razlike, realizovane 838 717

(Negativne)/Pozitivne kursne razlike, nerealizovane 6 (3)

844 714


10. OSTALI POSLOVNI PRIHODIU hiljadama EUR


2018. 2017.

Prihodi od kastodi aktivnosti 164 103

Dobici po osnovu forfetinga 219 185

Dobici od prodaje osnovnih sredstava 57 26

Prihodi po osnovu povrede ugovornih obaveza od strane trećeg lica - 228

Ostali prihodi 221 360

661 902

11. POSLOVNI RASHODIU hiljadama EUR


2018. 2017.

Troškovi zaposlenih 12.373 12.095

Administrativni troškovi 693 673

Amortizacija nekretnina, postrojenja i opreme (Napomena 21) 1.579 1.766

Amortizacija nematerijalnih ulaganja (Napomena 20) 968 1.047

Troškovi zakupa 1.306 1.312

Troškovi softvera i hardvera 1.630 1.608

Troškovi održavanja imovine koja ne pripadainformacionom sistemu 305 302

Troškovi održavanja vozila 46 57

Profesionalne usluge 936 828

Troškovi premije osiguranja depozita 2.503 2.360

Troškovi osiguranja 184 180

Marketing, sponzorstvo i reprezentacija 547 611

Troškovi goriva i električne energije 725 719

PTT usluge 537 565

Troškovi prevoza i obuka 151 139

Ostalo 288 1.177

24.771 25.439

12. TROŠKOVI OBEZVRJEĐENJA I REZERVISANJAU hiljadama EUR


2018. 2017.

Krediti po amortizovanom trošku, neto (napomena 15) 1.776 4.074

(Izdavanje)/rezervisanje za forfeting (napomena 19) (23) 78

(Izdavanje)/Rezervisanje za hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku (napomena 19) (45) -

Rezervisanja za ostala sredstva, neto (napomena 22) 628 560

Rezervisanja za potencijalne obaveze, neto (Napomena 27) 347 90

Rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova 77 865

Rezervisanja za naknade zaposlenima, neto (napomena 28) - 33

(Izdavanje)/ostala rezervisanja (35) (33)

2.725 5.667

51

Kretanje na umanjenju vrijednosti finansijskih sredstava po amortizovanoj trošku i na kamatonosnim hartijama od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat na dan 31. decembra 2018:

Početno stanje

Smanjenje usljed

prstanka priznavanja

Promjene usljed promjena u

kreditnom riziku (neto)

Smanjenje računa

ispravke usljed djelimičnog

otpisa

Smanjenje računa ispravke

usljed otpisa Ostale korekcije Krajnje stanje

31. decembar 2018.


- - - - - 1 1

Kreditii plasmani klijentima po amortizovanom trošku

1.417 - 3.251 - (7) - 4.661


786 - (45) - - - 741

Forfeting - - - - - - -

Suma za Stage 1 2.203 - 3.206 - (7) 1 5.403


- - - - - - 1.426

Krediti i plasmani klijentima po amortizovanom trošku

1.984 - (557) - (1) - -


- - - - - - -

Forfeting - - - - - - -

Suma za Stage 2 1.984 - (557) - (1) - 1.426


- - - - - - -

Kreditii plasmani klijentima po amortizovanom trošku

60.566 (3.649) (918) (20.087) (7.385) 19 28.546


- - - - - - -

Forfeting 1.618 - (23) - (119) - 1.476

Suma za Stage 3 62.184 (3.649) (941) (20.087) (7.504) 19 30.022

Ispravka vrijednosti finansijskih sredstava Ukupno

66.371 (3.649) 1.708 (20.087) (7.512) 20 36.851

Tokom 2018. godine, Banka je prenijela u vanbilansnu evidenciju, kao djelimični otpis, kreditnu izloženost u iznosu od EUR 20.087 hiljada. Za ove izloženosti Banka nema razumna očekivanja da će se nadoknaditi. Identifikacija i odluka o djelimičnom otpisu izvršena je u skladu sa Pravilnikom o identifikaciji i kvalifikaciji djelimičnog iznosa otpisa za Crnogorsku komercijalnu banku a.d. Podgorica. Banka će nastaviti sa aktivnostima naplate ovih potraživanja.

Banka je u 2018. godini prodala potraživanja u iznosu od EUR 5.107 hiljada po cijeni od EUR 1.458 hiljada.

13. POREZ NA DOBIT

a) Komponente poreza na dobit

U hiljadama EUR

2018. 2017.

Porez na dobit tekuće godine (1.013) (103)

Odloženi poreski benefiti (11) 68

(1.024) (35)


b) Usaglašavanje iznosa poreskih troškova i proizvoda računovodstvenog rezultata podijeljeno sa propisanom poreskom stopom


2018. 2017.

Dobit prije oporezivanja 8.404 4.204

Porez na dobit (stopa 9%) (748) (378)

Porez na dobit (stopa 9%) na kapitalne gubitke (8) -

Troškovi koji se ne priznaju u poreskom bilansu (26) (181)

Efekti promjene zakonodavnih izmjena i dopuna - (720)

Poreski gubici iz prethodnih perioda iskorišćeni za umanjenje poreza - 1.623

Kapitalni poreski gubici iz prethodnih perioda iskorišćeni za umanjenje poreza 6 -

Efekti usaglašavanja sa poreskom osnovom sa statutarnim finansijskim izvještajem (243) (447)

Ostali poreski efekti 6 -

Tekući porez na dobit (1.013) (103)

Razlika sadašnje vrijednosti po kojoj se osnovna sredstva i nematerijalna ulaganja priznata u finansijskim izvještajima i prema poreskim propisima (28) (7)

Troškovi zarada koji su priznati u poreske svrhe nakon isplate 17 75

Ostalo

Odloženi porez (11) 68

Ukupno troškovi poreza (1.024) (35)

Efektivna poreska stopa 12,18% 0,83%

c) Odložena poreska sredstva i obavezeNa dan 31. decembra 2018. godine, odložene poreske obaveze u iznosu od EUR 380 hiljada (31. decembar 2017. godine: EUR 352 hiljade) odnose se na privremene razlike u poreskoj osnovici i knjigovodstvenim vrijednostima nekretnina i opreme.

Godina koja se završava 31. decembra 2018. godina

Godina koja se završava 31. decembra 2017. godine

Odložena poreska sredstva

Odložene poreske obaveze

Odloženi porez

Odložena poreska sredstva

Odložene poreske obaveze

Odloženi porez

Amortizacija osnovnih sredstava - 380 (380) - 352 (352)

Troškovi zarada zaposlenih priznatih za poreske svrhe nakon isplate

- (91) 91 - (75) 75

Promjene fer vrijednosti hartija od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku

- - - - - -

Promjene fer vrijednosti hartija koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

53 279 (226) 95 188 (93)

Odložena poreska sredstva / (obaveze) 53 568 (515) 95 465 (370)

e) Indirektni troškoviPorezi, doprinosi i druge dažbine koje se ne odnose na poslovne rezultate Banke uključuju poreze na imovinu, poslodavaca na platena teret poslodavca i razne druge poreze i doprinose plaćene u skladu sa državnim i opštinskim propisima.

53

14. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKE


2018. 2017.

Gotovina u blagajni u EUR 27.443 22.005

Gotovina u blagajni u stranim valutama 2.002 1.601

Gotovina u procesu naplate 1.173 637

Žiro račun 64.686 92.748

Uključeno u gotovinu i gotovinske ekvivalente (napomena 32) 95.304 116.991

Obavezna rezerva kod Centralne banke Crne Gore 40.033 37.825

Minus: Ispravka vrijednosti (86) (86)

135.251 154.730

Obavezna rezerva Banke sa stanjem na dan 31. decembra 2018. godine predstavlja minimum izdvojenih depozita u skladu sa Regulativom Centralne banke Crne Gore na koju se odnosi „Odluka o obaveznoj rezervi banaka kod Centralne banke Crne Gore („Sl. list CG”, br. 35/11, 22/12, 61/12, 57/13, 52/14, 07/15 i 33/16). U skladu sa navedenim, banke obračunavaju obaveznu rezervu na depozite po viđenju i oročene depozite.

Obaveznu rezervu banke obračunavaju primjenom stope od:

- 7,5 % - na dio osnovice koju čine depoziti po viđenju i depoziti ugovoreni sa ročnošću do jedne godine, odnosno do 365 dana;

- 6,5 % - na dio osnovice koju čine depoziti ugovoreni sa ročnošću preko jedne godine, odnosno preko 365 dana; i

- 7,5 % - Na depozite ugovorene sa ročnošću preko 365 dana, koji imaju klauzulu o mogućnosti razročenja tih depozita u roku kraćem od jedne godine, odnosno u roku kraćem od 365 dana.

Banka može iskoristiti do 50% sredstava obavezne rezerve za održavanje dnevne likvidnosti. Banci se ne naplaćuje naknada za upotrebu sredstava obavezne rezerve pod uslovom da na kraju dana iznos obavezne rezerve bude u skladu sa propisanim. Banka plaća mjesečnu naknadu na iznos rezerve koji ne vrati istoga dana po stopi koja je utvrđena posebnim propisom Centralne banke Crne Gore.

Na 50% sredstava izdvojenih u skladu sa Odlukom, Centralna banka plaća mjesečnu naknadu bankama do 8. u mjesecu za prethodni mjesec, obračunatu po stopi EONIA smanjenoj za 10 baznih poena na godišnjem nivou, pri čemu ova stopa ne može biti manja od nule.

Ukoliko banka planira povlačenje sredstava obavezne rezerve sa računa Centralne banke u inostranstvu u iznosu većem od EUR 500 hiljada, Banka je dužna da najavi i o tome pisanim putem obavijesti Centralnu banku najkasnije tri radna dana prije dana povlačenja sredstava obavezne rezerve.

15. KREDITI I PLASMANI BANKAMA PO AMORTIZOVANOM TROŠKU

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Računi kod inostranih banaka 38.234 37.829

Plasmani kod inostranih banaka - do 3 mjeseca 18.247 10.840

Kamata na oročene depozite - 25

56.481 48.694

Nostro-pokrića po kreditima i garancijama 1.209 1.141

Minus: Ispravka vrijednosti (1) -

57.689 49.835

Na dan 31. decembra 2018. godine, izdvojena nostro-pokrića po kreditima i garancijama kod inostranih banaka u iznosu od EUR 1.209 hiljada, uglavnom se odnose na položena novčana pokrića kod Visa International Service Association za kreditne transakcije u iznosu od EUR 990 hiljada, i EUR 219 hiljada kod Deutsche Bank Frankfurt kao obezbjeđenje za American express kreditne kartice.


16. KREDITI I AVANSI KOJI SE MJERE PO AMORTIZOVANOM TROŠKU

Na dan 31. decembra 2018. godine, izdvojena nostro-pokrića po kreditima i garancijama kod inostranih banaka u iznosu od EUR 1.209 hiljada, uglavnom se odnose na položena novčana pokrića kod Visa International Service Association za kreditne transakcije u iznosu od EUR 990 hiljada, i EUR 219 hiljada kod Deutsche Bank Frankfurt kao obezbjeđenje za American express kreditne kartice.

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Do jedne godine u EUR 116.969 140.746

Preko jedne godine u EUR 312.759 227.712

429.728 368.458

Minus: Ispravka vrijednosti (34.633) (63.156)

395.095 305.302

Kratkoročni krediti nefinansijskom sektoru (preduzećima) u toku 2018. godine prije svega, odobreni za obrtna sredstva sa rokom dospijeća od jednog do dvanaest mjeseci, dok su dugoročni krediti odobravani na period od jedne do deset godina, i uglavnom se odnose na preduzeća iz trgovinskih aktivnosti. Kratkoročni krediti velikim i srednjim preduzećima su uglavnom odobravani uz godišnju kamatnu stopu od 2,5% do 9%, dok je godišnja kamatna stopa za mala i srednja preduzeća bila je u rasponu od 3% do 13%. Godišnja kamatna stopa na dugoročne kredite je u rasponu od 1,6% do 8,5% za velika i srednja preduzeća, i od 3% do 13% za mala i srednja preduzeća.

Kratkoročni krediti plasirani fizičkim licima tokom 2018. godine odobravani uz kamatnu stopu u rasponu od 6,5% (gotovinski krediti) do 20% (overdraft i krediti po osnovu kreditnih kartica) (2016: 5,99% do 20%). Dugoročni krediti plasirani fizičkim licima koji uključuju kredite za kupovinu stanova, opremanje stanova i poslovnih prostora, finansiranje robe široke potrošnje i ostalo, odobravani su sa rokom dospijeća od 1 do 25 godina i uz varijabilnu kamatnu stopu u rasponu od 3,8% do 8% godišnje. Krediti iz projekta Vlade „1000+” su odobreni sa godišnjom kamatnom stopom od 2,99%. Geografska distribucija odobrenih kredita iz kreditnog portfolija Banke uglavnom se odnosi na klijente sa teritorije Crne Gore.

Kretanje na rezervisanjima za gubitke po kreditima i avansima po amortizovanom trošku je kako slijedi:


2018. 2017.

Stanje na dan 1. januara 63.156 72.958

Efekti prve primjene MSFI 9 811 -

Ispravka vrijednosti na teret rashoda (napomena 11) 1.776 4.074

Korišćenje rezervisanja usled prodaje kredita trećim licima I ODC (3.649) (7.532)

Djelimični otpisi (20.087) -

Otpis (7.393) (6.344)

Reklasifikacija sa drugih sredstava 19 -

Stanje na dan 31. decembra 34.633 63.156

17. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI PO FER VRIJEDNOSTI KROZ OSTALI UKUPNI REZULTAT


31. decembar2018.

31. decembar2017.

Vlasničke hartije od vrijednosti – po fer vrijednosti – na listi:

- Montenegroberza 105 100

- SWIFT 46 42

- Centralna depozitarna agencija 143 75

- VISA 3.900 3.220

- Elektroprivreda Crne Gore 200 168

- Lutrija Crne Gore 18 18

- Mastercard 2.580 2.071

6.992 5.694

55

18. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI KOJE SE MJERE PO AMORTIZOVANOM TROŠKUU hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Državni zapisi - 6.289

Vladine obveznice 80.019 79.815

Minus: Ispravka vrijednosti (741) (786)

79.278 85.318

Na dan 31. decembra 2018. godine, hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku u iznosu od 79.278 hiljada EUR (31. decembar 2017.: 85.318 hiljada EUR) odnose se na državne obveznice koje je izdala država Crna Gora.

U hiljadama EUR

Bruto iznos koji dospijeva do 1

godine

Bruto iznos koji dospijeva

preko 1 godine

Godišnjakamatna

stopaDatum

dospijeća

Euro obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore 34.390 3,875% 18.03.2020.

Euro obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore 28.334 - 5,375% 20.05.2019.

Dugoročne obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore - 17.295 4% 16.11.2020.

28.334 51.685

19. AKCIJE I VLASNIČKA ULAGANJA

Banka je kupila 100% udjela u OTP Debt Collection, d.o.o. Podgorica za naknadu od EUR 335 hiljada. Banka je za ovaj prenos dobila saglasnost Centralne Banke Crne Gore br. 0102-07700-2/2018 od 24. oktobra 2018. godine. Banka, kao vlasnik OTP Debt Collection d.o.o. Podgorica je zvanično regostrovana u CRPS dana 17. decembra 2018. godine.

Banka smatra da u periodu od datuma plaćanja nadoknade do dana izvještaja, tržišni uslovi nisu bitno izmijenjeni i ne postoje interne i eksterne indikacije koje bi uticale na vrijednosti investicije.

20. FORFETINGU hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Potraživanja po osnovu forfetinga 2.697 3.663


1.221 1.946

Na dan 31. decembra 2018. godine, potraživanja Banke po osnovu forfetinga iznose EUR 2.697 hiljada (31. decembra 2017. godine: EUR 3.663 hiljada). Banka je u toku 2011. godine izvršila reotkup potraživanja koja su prethodno (tokom 2009., 2010. i 2011. godine) bila prodata OTP banci, Budimpešta. reotkup potraživanja izvršen je u pet tranši.

Kretanje na forfetingu je kako slijedi:


2018. 2017.

Stanje, na dan 1. januara 1.717 1.639

Efekti prve primjene MSFI 9 (99) -

(Izdavanje)/rezervisanja za period (napomena 11) (23) 78

Otpisi

Stanje na dan 31. decembra (119) -

1.476 1.717


21. NEMATERIJALNA ULAGANJA


Licence Softver Ukupno

Nabavna vrijednost

Stanje na dan 1. januara 2017. godine 3.357 8.962 12.319

Nabavke 570 363 933

Otuđenja (337) (378) (715)


Nabavke 932 187 1.119

Otuđenja - - -

Stanje na dan 31.decembra 2017. godine 4.522 9.134 13.656

Ispravka vrijednosti


Amortizacija (napomena 10) 710 337 1.047

Otuđenja (336) (378) (714)


Amortizacija (napomena 10) 693 275 968

Otuđenja - - -

Stanje na dan 31. decembra 2018. godine 2.123 7.970 10.093

Neotpisana vrijednost na dan:

- 31. decembra 2018. godine 2.399 1.164 3.563

- 31. decembra 2017. godine 2.162 1.250 3.412

22. NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA

U hiljadama EUR

Građevinski objekti

Oprema i ostala sredstva Ukupno

Nabavna vrijednost


Nabavke 341 1.191 1.532

Preneseno iz sredstava stečenih umjesto naplate potraživanja 1.020 - 1.020

Otuđenja - (726) (726)


Nabavke 446 1.124 1.570

Otuđenja (83) (154) (237)


Ispravka vrijednosti


Amortizacija (Napomena 10) 202 1.565 1.767

Otuđenja - (711) (711)


Amortizacija (Napomena 10) 198 1.381 1.579

Otuđenja (26) (138) (164)


Neotpisana vrijednost na dan:

- 31. decembra 2018. godine 7.879 5.400 13.279

- 31. decembra 2017. godine 7.688 5.673 13.361

Na dan 31. decembra 2018. godine, Banka nije imala hipoteke položene na njene nekretnine i opremu sa svrhom obezbjeđenja otplate kredita.

57

23. OSTALA SREDSTVA

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Ostala potraživanja po osnovu naknada i provizija 1.428 1.378

Privremeni računi 745 1.173

Potraživanja po osnovu čekova 3 3

Ostala finansijska potraživanja 32 47

Potraživanja po osnovu poslovanja sa provizijama 250 260

Preplate 168 125

Potraživanja od kupca 33 25

Razgraničeni troškovi 110 125

Ostala potraživanja iz poslovnih aktivnosti 139 181

Tekući porez 26 21

Potraživanja po osnovu sporne aktive i ostale aktive u kašnjenju 14.578 14.808

17.512 18.146


1.813 2.735

Potraživanja po sudskih postupaka i nenaplativih potraživanja koja su u potpunosti rezervisana na dan 31. decembra 2018. godine u iznosu od EUR 15.699 hiljada uključuju:

• rezervisanja potraživanja po osnovu sudskih postupaka pokrenutih protiv bivših radnika Banke u iznosu od EUR 6.223 hiljade (31. decembar 2017: EUR 6.223 hiljada);

• rezervisanja potraživanja po osnovu obračunatih, neplaćenih naknada od komitenta Vektra Montenegro d.o.o. Podgorica protiv kojeg je pokrenut stečajni postupak u iznosu od EUR 1.704 hiljade (31. decembar 2017: EUR 1.704 hiljade).

• rezervisanje ostalih potraživanja priznatih bez osnova u tekućoj i prethodnim godinama i naknadno identifikovanih obaveza Banke u iznosu od EUR 5.223 hiljada (31. decembar 2017: EUR 5.223 hiljada);

• rezervisanje nenaplativih potraživanja po osnovu naknada iz platnog prometa, provizija, mjenica, čekova, elektronskog bankarstva, platnog prometa i kreditnih kartica u iznosu od EUR 2.221 hiljada (31. decembar 2017: EUR 2.003 hiljada);

• ostala nenaplativa potraživanja u iznosu od EUR 326 hiljada (31. decembar 2017: EUR 258 hiljada).

Kretanje na ispravci vrijednosti ostalih sredstava je sljedeće:

U hiljadama EURGodina koja se završava

2018. 2017.

Stanje na dan 1. januara 15.411 17.450

Iznos rezervisnaja za godinu (napomena 11) 628 561

Otpisi (322) (2.600)

Reklasifikacija na kredite i avanse klijentima (18) -

Stanje na dan 31. decembar 15.699 15.411

24. DEPOZITI OD BANAKA

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Depoziti od banaka u zemlji:

- depoziti po viđenju 7.022 2.450

- kratkoročni depoziti - -

Depoziti inostranih banaka:

- kratkoročni depoziti - -

7.022 2.450


25. OBAVEZE PREMA KUPCIMA

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Depoziti po viđenju u EUR:

- preduzeća 154.334 137.282

- državni organi 64.132 44.973

- fizička lica 232.597 200.396

- ostali entiteti 8.796 4.728

Depoziti po viđenju u stranim valutama:

- preduzeća 6.212 6.777

- državni organi 99 21

- fizička lica 18.756 18.328

- ostali entiteti - 4

Kratkoročni depoziti u EUR:

- preduzeća 3.140 3.423


- fizička lica 42.083 51.291

- ostali entiteti 1 -

Kratkoročni depoziti u stranim valutama:

- fizička lica 2.645 2.784

Dugoročni depoziti u EUR:

- preduzeća 2.622 2.104


- fizička lica 19.743 25.719

Dugoročni depoziti u stranim valutama:

- fizička lica - 3

555.517 498.217

Depoziti po viđenju fizičkih lica u EUR su deponovani po godišnjoj kamatnoj stopi od 0,10%. Depoziti po viđenju fizičkih lica u stranim valutama deponovani su po jedinstvenoj kamatnoj stopi od 0,01% godišnje.

Na oročene depozite privrednih društava u EUR sa rokom dospijeća 2018. godine, obračunavala se kamata po kamatnim stopama u rasponu od 0,01 do 0,5% na godišnjem nivou, u zavisnosti od perioda oročavanja i iznosa koji se oročava.

Trenutno, maksimalna kamatna stopa po kojoj se oročeni depoziti preduzeća mogu deponovati bez svrhe iznosi 1,13% za period od 12 mjeseci ili duže, u skladu sa važećim uslovima.

Oročeni depoziti fizičkih lica u EUR deponovani su uz kamatnu stopu od 0,01% do 0,5% godišnje, u zavisnosti od roka i iznosa depozita.

Korporativni oročeni depoziti plasirani tokom 2018. godine deponovani su po nominalnim kamatnim stopama u rasponu od 0 do 0,5% godišnje.

26. OSTALA POZAJMLJENA SREDSTVAU hiljadama EUR

Kratkoročna Godina koja se

završava 31. decembra

DugoročnaGodina koja se završava 31.

decembra

Dugoročni krediti domaćih kreditora:

Dugoročni krediti domaćih kreditora: - - 568 657

- Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća 9 9 2.156 2.244

- Vlada Crne Gore 1000+ stanova 9 9 2.724 2.901

Dugoročni krediti stranih kreditora:

- Njemačka razvojna banka („KFW”), Frankfurt na Majni - - - 353

- garancije za pozajmice KFW-a - 1 - -

- 1 - 353

9 10 2.724 3.254

59

Na dan 31. decembra 2018. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od EUR 568 hiljada (31. decembar 2017. godine EUR 657 hiljada) predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća na period od tri do osam godina uz kamatnu stopu u rasponu do 7% na godišnjem nivou.

Na dan 31. decembra 2018. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u ukupnom iznosu od EUR 2.155 hiljade (31. decembar 2017.: EUR 2.244 hiljade) predstavljaju dugoročne obaveze po kreditima primljenim od Ministarstva finansija i Ministarstva održivog razvoja i turizma Crne Gore po osnovu projekta „1000+“ za odobravanje stambenih kredita socijalno ugroženim kategorijama stanovništva na period od 20 godina sa grejs periodom do 5 godina i uz kamatnu stopu od 0,98% i 0,75% na godišnjem nivou.

27. OSTALE OBAVEZE

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Obaveze prema zaposlenima 1.046 997

Obračunate obaveze 864 744

Razgraničene naknade po garancijama 895 823

Obaveze iz poslovanja 53 143

Privremeni računi 1.082 248

Ostali porezi i doprinosi 1.269 312

Ostale obaveze 289 371

5.498 3.638

28. REZERVISANJA

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova 1.929 1.438

Rezervisanja za gubitke po vanbilansnoj aktivi 877 649

Ostala rezervisanja 421 421

3.227 2.508

29. NAKNADE ZAPOSLENIMA

U skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci koja važi u mjesecu koji prethodi mjesecu kojem se vrši isplata.

Posljednja nezavisna aktuarska procjena definisanog plana primanja izvršena je 31. decembra 2018. godine. Tehničke osnove korišćene za obračunavanje sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade uključuju primjenu:

a) Stopa za diskontovanje – 4%;b) Stopa rasta očekivanih budućih zarada 0%.

Kretanja sadašnje vrijednosti obaveze po osnovu definisanih naknada u tekućem periodu su kako slijedi:

U hiljadama EUR


Otpremnine za odlazak u

penziju

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Neiskorišćeni odmor

Otpremnine za odlazak u

penziju

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Neiskorišćeni odmor

Stanje na dan 1. januara 543 42 605 510 42 605

Iznos za godinu (napomena 11) - - - 33 - -

Isplate u toku godine (9) - - - - -

Stanje na dan 31. decembra 534 42 605 543 42 605


30. AKCIJSKI KAPITAL

Na dan 31. decembra 2018. godine, godine akcijski kapital Banke čini 267,705 običnih akcija (31. decembra 2017. godine: 267,705 običnih akcija) vrijednosti EUR 136.876 hiljada pojedinačne nominalne vrijednosti od EUR 511,29. Sve emitovane akcije su u potpunosti plaćene.

Na dan 31. decembra 2018. godine jedini vlasnik (100%) kapitala Banke je OTP Bank Plc., Budimpešta sa 100% udjela u kapitalu.U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je na dan 31. decembra 2018. godine Banka je obavezna da održava minimalan koeficijent solventnosti kapitala od 10%. Na dan 31. decembra 2018. godine, prema proračunima Banke, stopa adekvatnosti kapitala iznosila je 22,55%.

31. VANBILANSNE POZICIJE

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

a) Garancije i druge potencijalne i preuzete obaveze

Plative garancije 8.378 6.831

Činidbene garancije 8.316 8.269

Nepokriveni akreditivi 549 398

Nepovučene kreditne linije 41.603 39.162

58.846 54.660

b) Druge vanbilansne pozicije

Djelimično otpisani krediti 15.754 1.637

Djelimično otpisana kamata 4.532 23

Ostale vanbilansne stavke - -

20.286 1.660

79.132 56.320

32. OPERATIVNI LIZING

Otkazivi ugovori o operativnom lizingu odnose se na poslovni prostor sa ograničenim periodom zakupa (ugovori na određeno vrijme). Banka nema opciju da kupi predmet lizinga prilikom raskida ugovora.

U toku 2018. godine, plaćanja priznata kao trošak iznosila su EUR 1.159 hiljada (2017: EUR 1.180 hiljada). Preuzete obaveze po ugovorima o operativnom lizingu na datum bilansa stanja koje nisu iskazane u finansijskim iskazima su sljedeće:

U hiljadama EUR

31. decembar 2018.

31. decembar 2017.

Do 1 godine 39 132

Od 1 do 5 godina 1.304 1.584

Preko 5 godina 3.505 789

4.848 2.505

33. GOTOVINA I GOTOVINSKI EKVIVALENTI

Za potrebe izvještaja o novčanim tokovima, gotovina i gotovinski ekvivalenti obuhvataju stanja sa man-je od tri mjeseca dospijeća od dana sticanja, uključujući: gotovinu u blagajni, ne-ograničena sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.

31. decembar 2018.

U hiljadama EUR31. decembar

2017.

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke (napomena 14) 95.304 116.991

Krediti i plasmani bankama (napomena 15) 56.481 48.669

151.785 165.660

61

34. TRANSAKCIJE SA POVEZANIM LICIMASve transakcije sa povezanim pravnim licima iz redovnog poslovanja i njihove vrijednosti ne razlikuju se materijalno značajno od odredbi i uslova koji preovladavaju u transakcijama po tržišnim uslovima. Iznosi kredita i avansa odobrenih povezanim pravnim licima obezbijeđeni su u skladu sa procedurama Banke i propisima Centralne banke Crne Gore. Na dan 31. decembra 2018. godine i 31. decembra 2017. godine, Banka nije izvršila ispravku vrijednosti rezervisanja za kredite i plasmane odobrene povezanim pravnim licima.

Stanje potraživanja od i obaveza prema povezanim licima na datum bilansa stanja prikazuje sljedeća tabela:

U hiljadama EUR

31. decembar2018.

31. decembar2017.

Krediti i plasmani bankama po amortizovanom trošku 39.008 1.982

- OTP Bank Plc. Budapest 28 28

- OTP Bank Hrvatska

Krediti i plasmani klijentima po amortizovanom trošku: - 10.840

- OTP Bank Plc. Budapest

Krediti po amortizovanom trošku 8.176 7.553

- zaposleni Banke

Akcije i vlasnički instrumenti 335 -

- OTP Debt Collection doo, Podgorica - -

Ostala sredstva:

- OTP Bank Plc, Budapest: - 11

Ukupno potraživanja 47.547 20.414

Obaveze prema klijentima:

- zaposleni Banke 3.807 2.813

- OTP Factoring Montenegro 4.055 2.031

- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica 1.126 1.669

- South Invest Montenegro d.o.o. Podgorica - 3

Ukupno obaveze 8.988 6.516

Potraživanja, neto 38.559 13.898

Vanbilansne stavke

Primljene garancije:

- OTP Bank Plc., Budapest 1.693 2.178

Ukupno vanbilansne stavke 1.693 2.178

Kratkoročni i dugoročni krediti zaposlenima Banke odobravani su na period od jedne godine do 25 godina. Krediti su odobravani sa kamatom stopom u rasponu od 2,1 do 8% na godišnjem nivou. Dugoročni krediti zaposlenima Banke obuhvataju kredite za kupovinu stambenih jedinica sa kamatom stopom u rasponu od 4,5 do 4,8% na godišnjem nivou i hipotekarnih kredita sa kamatom stopom u rasponu od 4,8 do 6,2% na godišnjem nivou.

Prihodi i rashodi nastali iz transakcija sa povezanim pravnim licima u toku 2018. i 2017. godine prikazani su tabeli koja slijedi:


U hiljadama EURGodina koja se zavrasava 31. decembar

2018. 2017.

Prihodi od kamata:


- zaposleni Banke 437 408

813 681

Prihodi od naknada:


- OTP Debt Collection doo, Podgorica 3 6

- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica 6 -

Ukupno prihodi 16 52

Ostali nekamatonosni prihod


Ukupno prihod 6 8

Ukupno prihod 835 741

Troškovi po osnovu kamata:

- zaposleni Banke - (16)

- OTP Bank Plc., Budapest (115)

(115) (16)

Troškovi po osnovu naknada:

- OTP Bank Plc. Budapest (14) (17)

- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica - (28)

(14) (45)

Ostali izdaci i troškovi:

- OTP Debt Collection doo, Podgorica (8) -

(8) -

Ukupno troškovi (137) (61)

Prihod, neto 698 680

Naknade isplaćene tokom 2018. godine licima sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima u Banci iznose EUR 1.028 hiljada (2017: EUR 1.589 hiljada).

35. SUDSKI SPOROVI

Na dan 31. decembra 2018. godine, protiv Banke se vodi više sudskih sporova od strane pravnih i fizičkih lica. Po procjeni Direkcije za pravne poslove Banke, ukupna vrijednost ovih sporova iznosi EUR 5.776 hiljada ne uključujući troškove sudskih postupaka. Navedeni iznos ne uključuje eventualne zatezne kamate koje mogu biti utvrđene po okončanju sudskih sporova, s obzirom na to da rukovodstvo nije u mogućnosti da utvrdi potencijalne efekte zateznih kamata koji mogu nastati po osnovu ovih sporova do datuma izdavanja ovih finansijskih iskaza.

Na dan 31. decembra 2018. godine, Banka je formirala rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova u iznosu od EUR 1.930 hiljada. Ishod sporova u toku za sada nije moguće procijeniti, ali mišljenje rukovodstva i pravnog savjetnika Banke je da se ne očekuju negativni ishodi sporova koji bi mogli imati materijalno značajne efekte na finansijske iskaze Banke.

Na dan 31. decembra 2017. godine Banka je uključena u sudske sporove za 1,261 ugovora koje je kao tužilac Banka podnijela protiv pravnih i fizičkih lica, potražujući ukupnu vrijednost u iznosu od EUR 46.736 hiljada.

36. PORESKI RIZICI

Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata. Periodi ostaju otvoreni za pregled od strane poreskih i carinskih organa u vezi sa poreskim obavezama za pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala.

63

37. DOGAĐAJI NAKON DATUMA IZVJEŠTAVANJA

37.1. Prva primjena MSFI 16 „Lizing“MSFI 16 će biti na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2019. godine i usvojen je od strane Evropske unije. On zamjenjuje sadašnji standard MRS 17 – Lizing, tumačenje IFRIC 4 - Utvrđivanje da li sporazum sadrži lizing, SIC 15 – Operativni lizing – podsticaji i SIC 27 – Procjena suštine transakcija koje uključuju pravni oblik lizinga.

Svrha novog standarda je olakšavanje uporedivosti finansijskih iskaza, predstavljajući i finansijske i operativne lizinge u iskazu o finansijskoj poziciji, kao i da pruži odgovarajuće informacije korisnicima finansijskih iskaza o rizicima povezanim sa ugovorima.

Osnovni element koji čini razliku u definiciji zakupa u MRS 17 i MSFI 16 je zahtjev da postoji kontrola nad korišćenim, određenim sredstvom, naznačena neposredno ili posredno u ugovoru.

Troškovi vezani za korišćenje zakupljenih sredstava, od kojih je većina ranije bila priznata u okviru troškova za spoljne uslove biće klasifikovani kao amortizacija i troškovi kamata. Prava plodouživanja amortizuju se pravolinijskom metodom, dok se obaveze po lizingu izmiruju primenom efektivne diskontne stope.U iskazu o novčanom toku, novčani tokovi od glavnice obaveze po osnovu lizinga klasifikuju se kao novčani tokovi od finansijskih aktivnosti, dok se plaćanja za kratkoročne zakupnine, plaćanja za zakup imovine male vrijednosti i plaćanja promjenljive zakupnine koja nisu uključena u merenje obaveze po osnovu zakupa klasifikuju kao novčani tokovi iz poslovnih aktivnosti. Plaćanja kamata u vezi sa obavezom po osnovu lizinga klasifikuju se prema standardu MRS 7.

Zakupac primjenjuje standard MRS 36 - Obezvrjeđenje imovine da bi utvrdio da li je sredstvo sa pravom korišćenja obezvrijeđeno, kao i da bi priznao obezvrjeđenje, ako je potrebno.

Za zakupodavce su zahtevi MSFI 16 za priznavanje i mjerenje slični, kao što su navedeni u MRS 17. Zakupi se klasifikuju kao finansijski i operativni lizing u skladu sa MSFI 16. U poređenju sa MRS 17, MSFI 16 zahtjeva od zakupodavaca da objelodane više informacija nego ranije, ali su glavne karakteristike računovodstvenog tretmana nepromijenjene.

(i) Prelaz

Banka će koristiti modifikovani retrospektivni pristup. Primena modifikovanog retrospektivnog pristupa zahtjeva od zakupca da prikaže kumulativni uticaj MSFI 16 kao korekciju na kapital na početku tekućeg obračunskog perioda u kome se prvi put primjenjuje.

Banka primenjuje sljedeća praktična sredstva:

• Primjena jedinstvene diskontne stope na portfolio lizinga sa razumno sličnim karakteristikama.

• Prilagođavanje imovine sa pravom korišćenja na datum inicijalne primene za iznos bilo kog rezervisanja za štetne lizinge u iskazu o finansijskoj poziciji.

• Primjena pojednostavljenog metoda za ugovore koji dospijevaju u roku od 12 meseci za datum prve primjene.

• Isključenje početnih direktnih troškova iz mjerenja imovine s pravom korišćenja za datum prve primene.

• Korišćenje naknadnog sagledavanja kao na primjer pri određivanju roka lizinga ako ugovor sadrži opcije za produženje ili prestanak lizinga.

(ii) Projekat MSFI 16

U trenutku pripreme ovih pojedinačnih finansijskih iskaza, Banka je obavila većinu poslova vezanih za implementaciju novog standarda MSFI 16. Projekat za implementaciju MSFI 16 (projekat), koji je započet u četvrtom kvartalu 2017. godine, izveden je u tri faze:

Faza I - Analiza ugovora i prikupljanje podataka

Prilikom analize svih izvršenih ugovora izvršena je klasifikacija, bilo da se radi o kupovini usluga, bilo o lizingu. Analiza je obuhvatila sve relevantne ugovore uprkos njihovoj trenutnoj klasifikaciji. Pored toga, da bi se izračunala vrijednost imovine sa pravom korišćenja i obaveza po osnovu lizinga izvršeno je prikupljanje svih relevantnih informacija.


Banka prikazuje sledeće vrste sredstava sa pravom korišćenja u iskazu o finansijskoj poziciji:

• Zgrada sa kancelarijama

• Zgrada filijale,

Prosječno trajanje lizinga (korisni vek prikazane imovine sa pravom korišćenja):

• Zgrada sa kancelarijama ~5.67 godine

• Zgrada filijale ~5.2 godina

Faza II - Evaluacija ugovora, Kalkulacije

U skladu sa primjenom MSFI 16 pripremljena je analiza, koja je uključivala:

- Uticaj na iskaz o finansijskoj poziciji na dan prve primjene (1. januara 2019. godine),

- Efekat ugovora o lizingu koji se priznaju i mere u skladu sa MSFI 16 u bilansu stanja i u bilansu uspeha (uključujući buduće efekte).

Primjenom alata za obračun lizinga, utvrđena je vrednost imovine sa pravom korišćenja, obaveze po osnovu lizinga i razgraničeni porez.

Faza III - Implementacija MSFI 16 na osnovu razvijenog koncepta, Razvoj računovodstvene politike i obelodanjivanja.

OTP Grupa primjenjuje MSFI 16 sa modifikovanim retrospektivnim pristupom, priznajući akumulirani efekat početne primjene 1. januara 2019. godine.

U slučaju lizinga koji su prethodno klasifikovani kao operativni lizing (primjenjujući MRS 17), 1. januara 2019. godine Banka je priznala:

Obavezu zakupa,

• kao sadašnju vrijednost preostalih plaćanja lizinga,

• diskontovanu korišćenjem grupne stope zaduživanja na dan inicijalnih primjena

Imovinu sa pravom korišćenja,

• u iznosu jednakom obavezi zakupa,

• Prilagođeno za iznos bilo koje unaprijed plaćene ili obračunate zakupnine vezano za taj zakup, priznat u iskazu o finansijskoj poziciji neposredno prije 1. januara 2019. godine. Isključujući početne direktne troškove mjerenja.

Grupa obračunava lizing koji je prethodno klasifikovan kao finansijski lizing (primjenjujući MRS 17). Knjigovodstveni iznos imovine sa pravom na korišćenje i obaveza po osnovu lizinga na dan 01.01.2019. je knjigovodstvena vrijednost imovine i lizinga na dan 31. decembra 2018. godine, mjerena primjenom MRS 17.

OTP Grupa obračunava lizing za koji se rok lizinga završava do 31. decembra 2019. kao kratkoročni lizing.U skladu sa razvijenim konceptom, banka će koristiti aplikaciju koju je OTP Grupa razvila u tu svrhu.

(iii) Priznavanje obaveza po osnovu lizinga

Nakon usvajanja MSFI 16, Banka će priznati obaveze po osnovu lizinga koje se odnose na lizinge, a koje su ranije klasifikovane kao "operativni lizing" u skladu sa MRS 17 Lizing. Ove obaveze će se mjeriti po sadašnjoj vrijednosti obaveze plaćanja po osnovu lizinga na dan početka primjene MSFI 16. Plaćanja po osnovu lizinga će se diskontovati korišćenjem kamatne stope obuhvaćene lizingom ili, ako se ta stopa ne može lako utvrditi, povećanom stopom zaduženja. Kamatna stopa koju primjenjuje Banka predstavlja ponderisanu prosječnu stopu zaduživanja zakupca: 3,12%.

Na dan njihovog inicijalnog priznavanja, plaćanja po osnovu lizinga sadržana u mjerenju obaveza po osnovu lizinga obuhvataju sljedeće vrste plaćanja za pravo korišćenja osnovnog sredstva za vrijeme trajanja lizinga:

- fiksna plaćanja po osnovu zakupa umanjeni za podsticaje za lizing,

- varijabilna plaćanja lizinga koja zavise od tržišnih indeksa,

- iznose za koje se očekuje da će ih platiti zakupac po osnovu garancija za preostalu vrijednost,

- cijena izvršenja opcije kupovine, ako je razumno sigurno da će se ta opcija ostvariti, i

- plaćanje ugovorne kazne za raskid ugovora o zakupu, ako period zakupa odražava činjenicu da je zakupac koristio opciju prestanka zakupa.

Banka koristi sredstva u vezi sa kratkoročnim zakupima (kraće od 12 mjeseci), kao i u slučaju zakupa u vezi sa kojima osnovno sredstvo ima malu vrijednost (manje od 5.000 USD), i za koje ugovore ne priznaje finansijske obaveze niti bilo koja povezana sredstva sa pravom korišćenja. Ovakva plaćanja po osnovu lizinga priznavaće se kao troškovi korišćenjem pravolinijske metode tokom trajanja zakupa.

65

(iv) Priznavanje sredstava sa pravom korišćenja

Sredstva sa pravom korišćenja se inicijalno mjere po nabavnoj vrijednosti.

Trošak sredstva sa pravom korišćenja obuhvata:- početnu procjenu obaveza po osnovu lizinga,

- sve isplate zakupnine plaćene na datum početka ili ranije, umanjene za bilo koji podsticaj za zakup,

- početne troškove koje je sam zakupac imao kao rezultat zaključenja ugovora o zakupu,

- procjene troškova koje će zakupac imati kao rezultat obaveze demontaže i uklanjanja osnovnog sredstva ili izvršenja renoviranja/restauracije.

(v) Primjena procjena

Implementacija MSFI 16 zahtijeva donošenje određenih procjena i kalkulacija koje utiču na mjerenje obaveza po osnovu finansijskog lizinga i sredstava sa pravom korišćenja. To uključuje, između ostalog:

• određivanje ugovora koji podliježu MSFI 16,

• određivanje trajanja takvih ugovora (uključujući ugovore sa neodređenim trajanjem ili one koji mogu biti produženi),

• utvrđivanje kamatnih stopa koje će se primjenjivati u svrhu diskontovanja budućih novčanih tokova,

• utvrđivanje stopa amortizacije.

(vi) Uticaj na iskaz o finansijskoj poziciji

Uticaj implementacije MSFI 16 na priznavanje dodatnih finansijskih obaveza i odgovarajućih sredstava sa pravom korišćenja je procenjena na osnovu sporazuma koji su na snazi u Banci na dan 31. decembra 2018. godine.

Sredstva sa pravom korišćenja u bilansu stanja na dan 1. januara 2019. godine su sledeća:

37.2. Kupovina osnovnog kapitala Societe Generale Montenegro AD PodgoricaBanka je 27. februara 2019. godine zaključila Ugovor o kupovini 90,56% akcijskog kapitala Societe Generale Montenegro AD Podgorica, crnogorskog ogranka Societe Generale Grupe. Ugovorena cijena za kupovinu 90,56% akcijskog kapitala Societe Generale Banke Crne Gore iznosi EUR 40.455 hiljada. Kupovna cijena po akciji iznosi EUR 461,81.

Implementacija transakcije se očekuje u narednim mjesecima, zavisno o pribavljanju potrebnih odobrenja od strane Centralne banke Crne Gore.

Osim gore navedenog, nije bilo drugog događaja koji bi uticao na korekcije i/ili objavljivanje u pojedinačnim finansijskim izvještajima za 2018. godinu.

38. DEVIZNI KURSEVI

Zvanični kurs za glavne valute koje se koriste u konverziji stavki iskaza o finansijskoj poziciji izraženih u stranim valutama, u EUR na dan 31. decembra 2018. i 2017. godine je:

31. decembar 2018.

31. decembar 2017.

USD 0,8731 0,8338

CHF 0,8907 0,8545

GBP 1,108 1,1271


C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K


67

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K



Notes to the Financial Statements

69

1. GENERAL INFORMATION

Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica (hereinafter: the “Bank”) was established as an independent bank and registered with the Commercial Court in Podgorica on January 15, 1997.

OTP Bank Plc. Budapest holds 100 percent equity interest in the Bank.

The Bank is registered as a shareholding company. The Bank’s registration number in the Central Register of Business Entities is 4-0001633/49.

The Bank obtained the operating license from the Central Bank based on the Decision number 0101-72/1-2002 dated February 18, 2002.

The Bank is registered with the Securities Exchange Commission and entered into the Register of Security Issuers under number 51 (Decision number 02/3-47/2-01 as of July 12, 2001).

Pursuant to the Law on Banks, Founding Decision and Statute, the Bank is engaged in the business of keeping deposits and other assets of private individuals and legal entities and it approves loans and makes other advances from these funds entirely, or in part, for its own account.

In addition to these operations, the Bank is also registered to perform the following activities:

• to issue guarantees and undertake other off-balance sheet commitments;

• to purchase, sell and collect receivables; • to issue, process and record payment

instruments;• to perform payment transactions domestically

and abroad;• to perform finance lease operations;• to trade in its own name for its own account or

for the account of a customer with foreign payment instruments and financial derivatives;

• to prepare analysis and provide information and advice on the company and entrepreneur creditworthiness;

• depositary operations;• safekeeping of assets and securities and• other operations as in accordance with the

approval of the Central Bank of Montenegro.

The Bank is headquartered at Moskovska Street.

As at September 27, 2018 the Bank bought 100% shares of OTP Debt Collection, doo Podgorica. The Bank as the new owner of OTP Debt Collection, doo Podgorica was officially registered in the Central Register of Business Entities on December 17, 2018.

On December 31, 2018, the Bank consisted of its Head Office in Podgorica, twenty four branches, and five counters located on the territory of Montenegro.

As of December 31, 2018, the Bank had 452 employees (December 31, 2017: 432 employees).

The members of the Board of Directors of the Bank are as follows:

First name and surname Position

Mr. Barna Zsolt President

Mr. Pal Kovacs Member

Mr. Nyitrai Gyozo Jozsef Member

Mr. Peter Krizsanovich Member

Mr. Szabolcs Horvat Member

Mr. Miklos Nemeth Member

Mr. Milan Sztepanov Member

The members of the Audit Committee of the Bank are as follows:

First name and surname Position

Mr. Peter Krizsanovich President

Mr. Attila Kozsik Member

Mr. Andreas Szalay Member

Executive directors of the Bank as of 31 December 2018 were:

First name and surname

Key area

Mr. Pal Kovacs Chief Executive Officer

Mrs. Maja Krstić Executive Director for Finance and Bank Operations

Mr. Gabor Jandacsik Executive Director for Corporate Banking

Mr. Viktor Vorobej Executive Director for Risk Management and Credit Control

Mr. Milan Sztepanov Executive Director for Compliance and Security

Mr. Milan Sztepanov Executive Director for Compliance and Security

As of December 31, 2018, Head of Compliance Department was Dora Dragović.

As of December 31, 2018, Internal Auditor was Irena Mašović.

2. BASIS OF PREPARATION OF THE FINANCIAL STATEMENTS

These financial statements are general purpose financial statements prepared in accordance with International Financial Reporting Standards (“IFRS”). The Bank also prepares financial statements according to statutory accounting rules that differ materially from IFRS.

(a) Statement on Compliance These financial statements have been prepared in accordance with IFRS adopted by the International Accounting Standards Board (IASB).

The preparation of financial statements in conformity with IFRS requires from the Bank’s management to use certain critical accounting estimates. It also requires management to exercise its judgment in the process of applying the Bank’s accounting policies. The areas involving a higher degree of judgment or complexity, or areas where assumptions and estimates are significant to the financial statements are disclosed in Note 2 (d).

The IFRS accounting policies provided below have been consistently applied by the Bank to all periods presented in these financial statements.Decrease in fair value of securities at fair value through other comprehensive income

(b) Basis of PreparationThese financial statements have been prepared under the historical cost convention, as modified by the fair value changes for financial assets


measured at fair value through other comprehensive income or fair value through profit or loss, financial assets and financial liabilities (included derivate financial instruments) measured at fair value through profit or loss, under the going concern assumption.

(c) Going ConcernThe Bank’s financial statements have been prepared on a going concern basis, which entails that the Bank will continue to operate in the foreseeable future.

(d) Functional and Reporting CurrencyThe financial statements are stated in EUR, which is the Bank’s functional currency. Unless otherwise is stated, all financial information is presented in EUR rounded to the nearest thousand.

(e) Use of Estimates and JudgmentsThe preparation of financial statements in conformity with IFRS requires management to make judgments, estimates and assumptions that affect the application of policies and reported amounts of assets and liabilities, income and expenses. The estimates and associated assumptions are based on historical experience and various other factors that are believed to be reasonable under the circumstances, the results of which form the basis for judgments about carrying values of assets and liabilities that are not readily apparent from other sources. Actual results may differ from these estimates.

The estimates and underlying assumptions are reviewed on an ongoing basis. Revisions to accounting estimates are recognized in the period in which the estimate is revised if the revision affects only that period or in the period of the revision and future periods if the revision affects both current and future periods. Information about significant areas of estimation uncertainty and critical estimates in applying accounting policies that have the most significant effect on the amount recognized in the financial statements are described in Note 5 to the financial statements.

A summary of the principal accounting policies applied in preparing the IFRS financial statements are set out within Note 3 to the financial statements.

f ) Issued Standards, Amendments to the Existing Standards and Interpretations effective for the Current Reporting Period The following new amendments to the existing standards issued by the International Accounting Standards Board (IASB) became effective over the current reporting period:

• IFRS 9 “Financial Instruments” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018);

• IFRS 15 “Revenue from Contracts with Customers” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018);

• Amendments to IAS 40 “Investment Property” - Transfers of Investment Property (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018);

• Amendments to IFRS 2 “Share-based Payment” - Classification and Measurement of Share-based Payment Transactions (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018).

• IFRIC 22 “Foreign Currency Transactions and

Advance Consideration” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018);

• Amendments to IFRS 4 “Insurance Contracts” - Applying IFRS 9 “Financial Instruments” with IFRS 4 “Insurance Contracts” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2018 or when IFRS 9 “Financial Instruments” is applied first time); and

• Amendments to IFRS 1 and IAS 28 due to “Improvements to IFRSs (cycle 2014-2016)” resulting from the annual improvement project of IFRS (IFRS 1, IFRS 12 and IAS 28) primarily with a view to removing inconsistencies and clarifying wording (amendments to IFRS 1 and IAS 28 are to be applied for annual periods beginning on or after January 1, 2018);

Other than the adoption of IFRS 9, implementation of these amendments to the existing standards has not led to any material changes in the Bank’s unconsolidated financial statements.

(g) New Standards and Amendments to the Existing Standards in Issue not yet Adopted

At the date of approval of these unconsolidated financial statements the following new standards, amendments to the existing standards and new interpretations were in issue but not yet effective:

• IFRS 16 “Leases” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019);

• IFRS 17 “Insurance Contracts” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2021);

• Amendments to IFRS 3 “Business Combinations” - Definition of a Business (effective for business combinations for which the acquisition date is on or after the beginning of the first annual reporting period beginning on or after 1 January 2020 and to asset acquisitions that occur on or after the beginning of that period);

• Amendments to IFRS 9 “Financial Instruments” - Prepayment Features with Negative Compensation (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019);

• Amendments to IFRS 10 “Consolidated Financial Statements” and IAS 28 “Investments in Associates and Joint Ventures” - Sale or Contribution of Assets between an Investor and its Associate or Joint Venture and further amendments (effective date deferred indefinitely until the research project on the equity method has been concluded;

• Amendments to IAS 1 “Presentation of Financial Statements” and IAS 8 “Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors” - Definition of Material (effective for annual periods beginning on or after 1 January 2020);

• Amendments to IAS 19 “Employee Benefits” - Plan Amendment, Curtailment or Settlement (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019);

• Amendments to IAS 28 “Investments in Associates and Joint Ventures” - Long-term Interests in Associates and Joint Ventures (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019);

• Amendments to various standards due to “Improvements to IFRSs (cycle 2015-2017)” resulting from the annual improvement project of IFRS (IFRS 3, IFRS 11, IAS 12 and IAS 23) primarily with a view to removing inconsistencies and clarifying wording

71

(amendments should be effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019);

• Amendments to References to the Conceptual Framework in IFRS Standards (effective for annual periods beginning on or after 1 January 2020); and

• IFRIC 23 “Uncertainty over Income Tax Treatments” (effective for annual periods beginning on or after January 1, 2019).

2.2. Comparative Information

The Bank's accounting policies and estimates relating to the recognition and measurement of the assets and liabilities used upon preparation of the accompanying financial statements are consistent with the accounting policies and estimates used in preparation of the Bank's financial statements for FY 2017. The Bank made adjustments to the financial statements as at 31 December 2017 in accordance with the requirements of IAS 8 "Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors".

3. SUMMARY OF SIGNIFICANT ACCOUNTING POLICIES

3.1. Income and Expense RecognitionInterest income and expense are recognized in the statement of comprehensive income for all instruments measured at amortized cost using the effective interest rate method.

The effective interest rate method is a method of calculating the amortized cost of a financial asset or a financial liability and of allocating the interest income or interest expense over the relevant period. The effective interest rate is the rate that discounts estimated future cash payments or receipts over the expected life of the financial instrument or, when appropriate, a shorter period to the net carrying value of the financial asset or financial liability. When calculating the effective interest rate, the Bank estimates cash flows considering all contractual terms of the financial instrument (for example, prepayment options) but does not consider future credit losses. The calculation includes all fees and commissions paid or received between parties to the contract that are an integral part of the effective interest rate, transaction costs and all other premiums or discounts.

Fees and commissions are generally recognized on an accrual basis once the service is rendered. Loan approval fees are charged as onetime fee, deferred and recognized in income as an adjustment of the effective interest rate on the loan. Fee and commission income, also, includes transfer payments in foreign currency, domestic payments transactions, loan administration, guarantee, letter of credit business and other banking services.

3.2. Foreign Exchange TranslationTransactions denominated in foreign currencies are translated into Euros at the official middle exchange rates, at the date of each transaction.

Assets and liabilities denominated in foreign currencies are translated into Euros by applying the official middle exchange rates, prevailing at the statement of financial position date. Net foreign exchange gains or losses arising upon the translation of transactions, and the assets and liabilities denominated in foreign currencies are credited or charged to the statement of comprehensive income.

Commitments and contingent liabilities denominated in foreign currencies are translated into Euros by applying the official middle exchange rates, at the statement of financial position date.

3.3. LeasingLeases undertaken by the Bank are classified as operating leases. The payments made under operating leases are charged to operating expenses in the statement of comprehensive income on a straight-line basis over the period of the lease.

3.4. Taxes and ContributionsIncome Taxes

Current Income Taxes Income taxes are calculated and paid in conformity with the income tax regulations defined under the Montenegro Corporate Income Tax Law, Article 28 (Official Gazette of Montenegro, no. 65/01, 80/04, 40/08, 86/09, 14/12, 61/13 and 55/16) as per the effective proportional tax rate of 9 percent on taxable income.

A taxpaying entity’s taxable income is determined based upon the income stated in its statutory statement of comprehensive income following certain adjustments to its income and expenses performed in accordance with the Montenegro Corporate Income Tax Law.

The capital gain is considered as income generated by the sale of land, buildings, property rights and securities. Capital losses may be offset against capital gains realized in the same period. If after such offsetting capital loss is incurred, the taxpayer may carry forward the capital loss to the future periods against capital gains within the ensuing five years.

Montenegro tax regulations do not envisage that any tax losses of the current period be used to recover taxes paid within a specific carry back period. However, any current year losses reported in the annual corporate income tax returns may be carried forward and used to reduce or eliminate taxes to be paid in future accounting periods, but only for an ensuing period of a maximum of five years.

Deferred Income TaxesDeferred income tax is determined using the statement of financial position liability method, for the temporary differences arising between the tax bases of assets and liabilities, and their carrying values in the financial statements. The currently enacted tax rates at the statement of financial position date are used to determine the deferred income tax amount. Deferred tax liabilities are recognized for all taxable temporary differences. Deferred tax assets are recognized for the deductible temporary differences, and the tax effects of income tax losses and credits available for carry forward, to the extent that it is probable


that future taxable profit will be available against which deferred tax assets may be utilized.

Taxes, contributions and other duties not related to operating resultsTaxes, contributions and other duties that are not related to the bank’s operating result, include property taxes and other various taxes and contributions paid pursuant to state and municipal regulations.

3.5. Cash and Cash EquivalentsFor the purposes of the statement of cash flows, cash and cash equivalents comprise balances with less than a three month maturity from the date of acquisition including: cash on hand, non-restricted balances with the Central Bank of Montenegro and other banks.

3.6. Financial instrumentsThe Bank recognises a financial asset or a financial liability in its statement of financial position when, and only when, the entity becomes a party to the contractual provisions of the financial instrument.

The Bank classifies its financial assets in the following categories: financial assets measured at amortised cost, financial asset measured at fair value through other comprehensive income and financial asset at fair value through profit or loss, on the bases of both: business model for managing the financial assets and the contractual cash flow characteristics of the financial asset. Management determines the classification of financial assets at initial recognition in accordance of the adopted Business Model and result of SPPI tool prepared according Solely Payments of Principal and Interest Procedures.

(a) Business modelThe business models reflect how groups of financial assets are managed together to achieve particular business objectives. The business models are not an instrument-by-instrument approach to classification and should be determined on a higher level of aggregation. The Bank’s business model refers to how the Bank manages its financial assets in order to generate cash flows. The Bank’s cash flows will result from collecting contractual cash flows, selling financial assets or both. If cash flows are realised in a way that is different from the expectations at the date that the Bank assessed the business model, that does not give rise to a prior error in the Bank’s financial statements nor does it change the classification of the remaining financial assets held in that business model.The business model is determined by the Bank’s key management.

(i) Business model: collecting contractual cash flows

In determining whether cash flows are going to be realised by collecting the financial assets’ contractual cash flows, the Bank considers the frequency, value and timing of sales prior periods, the reasons for those sales and expectations about future sales activity. The Bank considers information about past sales within the context of the reasons for those sales and the conditions that existed at that time as compared to current conditions. Although the objective of this busi-ness model may be to hold financial assets in

order to collect contractual cash flows, the Bank need not hold all of these instruments until maturity. The business model may be to hold assets to collect contractual cash flows even if the Bank sells financial assets when there is an increase in the assets’ credit risk. Irrespective of their frequency and value, sales due to an increase in the assets’ credit risk are not inconsistent with a business model whose objective is to hold financial assets to collect contractual cash flows. Credit risk management activities that are aimed at minimizing potential credit losses due to credit deterioration are integral to such a business model.

(ii) Business model: Collecting contractual cash flows and selling financial assets

The Bank may hold financial assets in a business model whose objective is achieved by both collecting contractual cash flows and selling financial assets. In this type of business model, the Bank’s key management have made a decision that both collecting contractual cash flows and selling financial assets are integral to achieving the objective of the business model. Compared to a business model whose objective is to hold financial assets to collect contractual cash flows, this business model will typically involve greater frequency and value of sales.

(iii) Other business modelsFinancial assets are measured at fair value through profit or loss if they are not held within a business model whose objective is to hold assets to collect contractual cash flows or within a business model whose objective is achieved by both collecting contractual cash flows and selling financial assets.

A portfolio of financial assets that meets the definition of held for trading is not held to collect contractual cash flows or held both to collect contractual cash flows and to sell financial assets. For such portfolios, the collection of contractual cash flows is only incidental to achieving the busi-ness model’s objective.

(b) Contractual cash flow characteristics of financial assetsClassification of a financial asset is based on the characteristics of its contractual cash flows if the financial asset is held within a business model whose objective is to hold assets to collect contractual cash flows or within a business model whose objective is achieved by both collecting contractual cash flows and selling financial assets.The Bank should determine whether the asset’s contractual cash flows are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding.

For the purpose of applying these paragraphs:• principal is the fair value of the financial asset

at initial recognition

• interest consists of consideration for the time value of money, for the credit risk associated with the principal amount outstanding during a particular period of time and for other basic lending risks and costs, as well as a profit margin.

Contractual cash flows that are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding are consistent with a basic lending arrangement. Contractual terms that introduce

73

exposure to risks or volatility in the contractual cash flows that is unrelated to a basic lending arrangement, such as exposure to changes in equity prices or commodity prices, do not give rise to contractual cash flows that are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding.

The Bank assess whether contractual cash flows are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding for the currency in which the financial asset is denominated.

Time value of money is the element of interest that provides consideration for only the passage of time. However, in some cases, the time value of money element may be modified. In such cases, the Bank assesses the modification to determine whether the contractual cash flows represent solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding. When assessing a modified time value of money element, the objective is to determine how different the undiscounted contractual cash flows could be from undiscounted cash flows that would arise if the time value of money element was not modified (the benchmark cash flows). The bench-mark instrument can be an actual or a hypothetical financial asset. If the undiscounted contractual cash flows significantly – above 2% – differ from the undiscounted benchmark cash flows, the financial asset should be subsequently measured at fair value through profit or loss.The Bank will consider the possible effect of the contractual cash flow characteristic in each reporting period and cumulatively over the life of the financial asset.

(c) Measurement of financial instrumentsat initial recognition The Bank measures a financial asset or financial liability at transaction price which represents the market (fair) value plus or minus – in the case of a financial asset or financial liability not at fair value through profit or loss – transaction costs that are directly attributable to the acquisition or issue of the financial asset or financial liability.

The Bank uses settlement date i.e. when the asset was delivered to the relevant party, accounting for financial instruments, both in case of recognition and derecognition.

For the purpose of measuring a financial asset after initial recognition, the Bank classifies financial assets into these categories:• Financial assets at fair value through profit or loss

• Financial assets at fair value in other comprehensive income

• Securities at amortised cost using the effective interest method

• Loans and receivable at amortised cost using the effective interest method

After initial recognition, the Bank measures financial assets, at their fair values, without any deduction for transaction costs it may incur on sale or other disposal, except for the following financial assets: • loans and receivables, which shall be measured at amortised cost using the effective interest method;

• securities, which shall be measured at amortised cost using the effective interest method; and

• investments in equity instruments that do not have a quoted price in an active market and whose fair value cannot be reliably measured, which shall be measured at cost.

All financial assets except those measured at fair value through profit or loss are subject to review for impairment.

The Bank subsequently measures all financial liability at amortised cost, except financial liabilities at fair value through profit or loss.

The Bank can irrevocably designate at initial recognition a financial liability as measured at fair value through profit or loss if doing so eliminates or significantly reduces a measurement or recognition inconsistency.

(d) Financial asset or financial liability at fair value through profit or loss

(i) Trading financial assets at fair value through profit or loss

The Bank requires that only those instruments and group of instruments can be classified into this category, at which trading generally reflects active and frequent buying and selling, and when financial instruments generally are used with the objective of generating a profit from short-term fluctuations in price or dealer’s margin.

Financial instruments are also classified in this category, if those are part of a portfolio of identified financial instruments that are managed together and for which there is evidence a recent actual pattern of short-term profit-taking. In the interpretation of Bank, a period of up to 12 months should be regarded as short-term in this connection. This term is, however, only an indication that the intention of the conclusion of the transaction was the short-term generation of a profit. The actual length of time held can depend on the development of the situation in the market and exceed the defined term.

(ii) Financial assets mandatorily at fair value through profit or loss

A financial asset shall be measured at fair value through profit or loss unless it is measured at amortised cost or at fair value through other comprehensive income. The Bank shall measure investments in equity instruments at fair value through profit or loss. However the Bank can make an irrevocable election at initial recognition to present subsequent changes in fair value of investments in equity instruments in other comprehensive income.

(iii) Designated as at fair value through profit or loss upon initial recognition (‘Fair Value Option’)

The Bank may use this designation only in following cases:

• the classification eliminates or significantly reduces a measurement or recognition inconsistency that would otherwise arise from measuring assets or liabilities or recognising the gains and losses on them on different bases (‘accounting mismatch’).

• the group of financial assets, financial liabilities or both is managed and its performance is


evaluated on a fair value basis, in accordance with a documented risk management or investment strategy, and information about the group is provided internally on that basis to the entity’s key management personnel.

The use of the Fair Value Option is limited only to special situations, and it can be based only on direct decision of management of the Bank.

(e) Financial assets at fair value through other comprehensive incomeThe financial assets shall be measured at fair value through other comprehensive income if both of the following conditions are met:

• the financial asset is held within a business model whose objective is achieved by both collecting contractual cash flows and selling financial assets; and

• the contractual terms of the financial asset give rise on specified dates to cash flows that are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding.

At initial recognition, the Bank may make an irrevocable election to present in other comprehensive income subsequent changes in the fair value of an investment in an equity instrument that is neither held for trading . (f ) Financial instruments at amortised costThe financial assets shall be measured at amortised cost if both of the following conditions are met:

• the business model’s objective is to hold financial assets in order to collect contractual cash flows; and

• the contractual terms of the financial asset give rise on specified dates to cash flows that are solely payments of principal and interest on the principal amount outstanding.

The Bank subsequently measures all financial liability at amortised cost, except financial liabilities at fair value through profit or loss.

(g) Impairment of financial instrumentsThe Bank requires to all financial assets, with the exception of those measured at fair value through profit or loss, are assessed for impairment in accordance with IFRS 9.

Pursuant to the IFRS 9, upon the initial recognition and on the reporting dates (last calendar day of the reporting month) the financial assets must be allocated to one of the following three stages:

• Stage 1 – performing,

• Stage 2 – performing, but compared to the initial recognition it shows significant increase in credit risk,

• Stage 3 – non-performing.

At each reporting date, an entity shall assess whether the credit risk on a financial asset has increased significantly since initial recognition. When making the assessment an entity shall use the change in the risk of a default occurring over the expected life of the financial asset instead of the change in the amount of expected credit losses. To make that assessment, an entity shall

compare the risk of a default occurring on the financial asset as at the reporting date with the risk of a default occurring on the financial asset as at the date of initial recognition.

The impairment of the receivables equals the difference of the receivable's gross book value on the valuation date and the present value of the receivable's expected cash flows discounted to the valuation date by the exposure's original effective interest rate (calculated at the initial recognition, or in the case of variable rate, recalculated due to the last interest rate change).

(h) Partial write-offThe Bank will implement the partial write-off when has no reasonable expectations of recovering a financial asset in its entirety or a portion thereof. The amount of partial write-off is maximized up to maximum recoverable amount of credit claims. However this amount does not necessarily equals with the expected recovery used for provisioning purposes.

Credit claim is considered for partial write off:• if the Bank possess the proofs of unsuccessful collection of receivables in a court, enforcement, bankruptcy or in liquidation procedure

• maturity period for receivable collection is over 365 days

• met the conditions for excluding a receivable from the Bank’s balance sheet (Article 49b of the Decision on Minimum Standard for Credit Risk Management in Bank of Central Bank of Montenegro) as secured or unsecured receivables.

Based on the Bank’s interpretation, all of financial assets are the subject to that investigation whether partial write-off shall be recorded or not. Based on this principle, this investigation shall be performed to all impaired portfolio regardless to the type and securitisation of loans. The Bank prepares and regularly updates supporting documentation to partial write-offs (presenting the nature of credit claims, reason and extent of being uncollectible, determining highest recovery, etc.).The accounting write off entails write off and transfer of uncollectable receivables to the Banks off-balance sheet items and derecognition of loans and receivable or part of then from the Banks statement of financial position. The transfer to the Banks off-balance sheet items means that the Bank will continue with collection activities.

(i) First application of IFRS 9 “Financial Instruments”

In accordance with IFRS 9 which came into force on 1 January 2018, the Bank has changed the accounting policies on recognition, classification and measurement of financial assets and liabilities, as well as the impairment of financial assets.

(i) Classification and measurement of financial assets and liabilities

In accordance with IFRS 9, the classification and valuation of financial assets depends on two basic criteria:• business model based on which the Bank manages a financial asset

• characteristics of contracted cash flows of a financial asset (the so-called SPPI criterion).

The business model reflects the way in which the

75

Bank manages its financial assets for the purpose of collecting cash flows. The Bank has conducted a detailed analysis of its business models taking into account past experience related to sale of financial assets, as well as future expectations in this respect. During the analysis, other objective and relevant information was taken into account, such as: the risks that affect the success of the business model and how these risks are managed, how the busi-ness model's performance/successfulness is assessed, how the financial assets within that model are valued and reported by the Bank's mana-gement and other. Accordingly, the Bank defined the following business models:

• holding for collection of cash flows,

• holding for collection of cash flows and sale and

other business models (e.g. holding for sale).

If there is a change in the business model based on which the financial asset is managed, the reclassification of the financial asset is carried out. The reclassification is carried out prospectively i.e. from the first day of the next reporting period. The Bank does not expect frequent changes in business models.

If the business model is "holding for collection of cash flows" or "holding for collection of cash flows and sale", an assessment is made of whether cash flows represent only the payment of principal and interest (the so-called "SPPI test"). In accordance with the underlying loan arrangement, the interest includes fee for the time value of money, the accepted level of credit risk of the borrower and other basic credit risks including an appropriate margin. If the contractual terms include exposure to risks that are not in accordance with the underlying loan arrangement, the financial asset is classified and measured at fair value through profit and loss account independently of the business model.

Based on the conducted analysis of business models and characteristics of contracted cash flows, the Bank, starting from 1 January 2018, classifies all financial assets into the following categories of assets:

• Financial assets at amortized cost and

• Financial assets at fair value through other comprehensive income

The Bank has no changes in the classification and valuation of financial liabilities in accordance with IFRS 9 compared to IAS 39.

Regarding the reclassification and valuation of financial assets, the Bank recognized the effect of the first application of IFRS 9 based on the valuation of other investments in the capital of legal entities in the amount of EUR 1,380 thousand.

(ii) Impairment of financial instruments in accordance with IFRS 9

In accordance with IFRS 9, in case of impairment of financial instruments, it is not necessary to have objective evidence of impairment in order to recognize credit loss. Expected credit losses are also recognized for non-impaired financial assets. In other words, the Bank recalculates provisions for credit losses for all credit exposures other than those already

measured at fair value through the Income Statement (including unproblematic and problematic financial assets).

Expected credit losses are recalculated at each reporting date in order to reflect the change in credit risk from the initial recognition of a financial instrument. This approach results in the early recognition of credit losses because it is necessary to recalculate the twelve-month expected credit losses for all credit exposures. The recalculation of expected credit losses for the entire life is necessary for all credit exposures where significant deterioration has been recorded.

In calculating the expected credit losses, the Bank uses future information and macro-economic factors, i.e. the Bank does not only consider historical information adapted to reflect the effects of current conditions and information providing objective evidence that the financial assets have been decreased by losses incurred, but comprehensible and supportive information that includes projections of future economic conditions is also considered in calculating the expected credit losses, both on an individual and on a group basis. The level of loss provisions will increase as projected economic conditions deteriorate or decrease as projected economic conditions become more favorable.

The basic principles and rules of the Bank in calculating provisions under IFRS 9 are:

The Bank calculates a twelve-month expected credit loss or expected credit loss for the entire life of a financial instrument, depending on the significance of a change in the credit risk of a financial instrument since its initial recognition.

For these purposes, the Bank applies the following three levels of impairment:

• Level 1 covers all new financial assets at the time of initial recognition and instruments that do not have a significant deterioration in credit quality from the moment of initial recognition or those instruments are in the category of low credit risk;

• Level 2 covers financial instruments that have significant deterioration in credit quality since the moment of initial recognition, but that there is no objective evidence of impairment based on credit losses;

• Level 3 covers financial assets where there is objective evidence of impairment at the reporting date.

Levels 1 and 2 include only unproblematic financial assets. Level 3 includes only problematic financial assets.

• For financial instruments in Level 1, the 12-month expected credit losses are calculated.

• For financial instruments in Level 2, the expected credit losses for the entire life of an instrument are calculated.

• For financial instruments in Level 3, the expected credit losses for the entire life of an instrument are calculated and interest income is calculated on net exposure.

The transfer of financial assets from Level 1 to Level 2 is carried out when the credit risk of financial assets


has increased significantly from the moment of initial recognition. Transfer logic is based on quantitative and qualitative criteria and must be applied to all financial instruments. In the impairment procedure, the Bank specifically treats the purchase of already impaired assets, the so-called " problematic or NPL portfolio, i.e. the approval of new placements to clients who are already impaired in the portfolio, or already in the NPL status. Such assets, in accordance with the Standard, are defined as so-called POCI (Purchased and originated impaired credit assets), and they are separately valued through a cumulative change in the expected credit losses for the entire life of an instrument after initial recognition. A positive change in expected credit losses over the life of an instrument is recognized as gain due to the impairment of the instrument if the expected credit loss is less than the amount of expected loan losses included in the estimated cash flows at initial recognition. Bearing in mind the business model, the Bank currently does not have identified assets in its portfolio that would be considered POCI assets, i.e. it does not have a purchased NPL portfolio or additional financing of existing NPL clients in its portfolio.

(iii) Effect on own fundsAccording Decision on capital Adequacy on Capital Adequacy of Banks (Official Gazette of Montenegro, no. 38/11, 55/12, 82/17) total amount of negative impact on bank’s own funds shall be determined in the moment of transition to the valuation of asset and off-balance sheet items of the bank by applying the IFRS 9, and it shall be calculated as the difference between the bank’s core capital as reported in the bank’s balance sheet as at 31 December 2017 compiled following the International Accounting Stan-dard 39 and the amount of core capital of the bank as reported at the same date by applying the IFRS 9. The negative impact shall be determined in period from 2018 until and including 2022 by deducting total amount of negative impact as follows:

• 5% when calculating own funds in 2018;• 15% when calculating own funds in 2019;• 30% when calculating own funds in 2020;• 50% when calculating own funds in 2021;• 75% when calculating own funds in 2022.

IAS 39 carrying amount

31 December 2017 Reclassifications

Reclassification carrying amount

31 December 2017.* Remeasurements

IFRS 9 carrying amount 1

January 2018.**

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 154.730 - 154.730 - 154.730

Loans and advances to banks at amortized cost 49.835 - 49.835 - 49.835

Loans and advances to customers at amortized cost 305.302 - 305.302 (811) 304.491

Available for sale securities 217 (217) - - -

Financial assets at fair value through profit or loss 3.406 (3.406) - - -

Securities held to maturity 86.104 (86.104) - - -

Securities at fair value through other comprehensive income

- 3.623 3.623 - 3.623

Securities at amortized cost - 86.104 86.104 (786) 85.318

Forfeiting 1.946 - 1.946 99 2.045

Intangible assets 3.412 - 3.412 - 3.412

Property and equipment 13.361 - 13.361 - 13.361

Deferred tax assets 95 - 95 - 95

Other assets 2.735 - 2.735 - 2.735

Total assets 621.143 - 621.143 (1.498) 619.645

LIABILITIES

Deposits from banks 2.450 - 2.450 - 2.450

Due to customers 498.217 - 498.217 - 498.217

Other borrowed funds 3.264 - 3.264 - 3.264

Other liabilities 3.638 - 3.638 - 3.638

Provisions 2.508 - 2.508 (118) 2.390

Deferred income tax liabilities 279 - 279 - 279

Employee benefits 1.190 - 1.190 - 1.190

Total liabilities 511.546 - 511.546 (118) 511.428

EQUITY

Share capital 136.876 - 136.876 - 136.876

Other reserves (18) - (18) - (18)

Accumulated losses (27.261) - (27.261) (1.380) (28.641)

Total equity 109.597 - 109.597 (1.380) 108.217

TOTAL LIABILITIES AND EQUITY 621.143 - 621.143 - 619.645

* The balance has been reclassified according to the requirements of IFRS9 and does not include the effects of adjustments of the opening balance or reclassification according to the regulations of the Central Bank of Montenegro, disclosed in Note 6 adjustments of individual financial statements in comparative periods.

** The balance presents the effects of the first application of IFRS9 dated January 1, 2018 and does not include any adjustments for recording of MasterCard's shares disclosed in Note 6 – the adjustments of individual financial statements in comparative periods.

77

Effects of reclassifications and remeasurements are as follows:

3.7. Investments in subsidiariesThe Bank initially recognizes the investment in the Balance Sheet when the Bank acquires the control over the investee. The date of obtaining of the control shall be the date of registration of the investment in the Central Registry of Commercial Entities unless written agreement provides specific date.The initially recognized value consists of the purchase value of the assets given and any other costs which can be directly attributable to the busi-ness acquisition.

The Bank assesses at each reporting date whether there is any indication that these assets may be impaired. If any such indication exists, the Bank shall estimate the recoverable amount of the asset An asset can be considered to be impaired when its carrying amount excesses its recoverable amount. The impairment loss is recognized by the Bank as expense in income statement.

3.8. Intangible AssetsCosts associated with maintaining computer soft-ware programs are recognized as an expense when they incur. Costs that are directly associated with identifiable and unique software products controlled by the Bank and will probably generate economic benefits exceeding costs beyond one year, are recognized as intangible assets. If the agreed period of using is less than eight years, depreciation is calculated in accordance with the period of use agreed in the contract. If the agreed period of use is longer than eight years, depreciation is calculated using the straight-line method, at a rate of 12,50%, in order to distribute the cost of licenses over their estimated useful lives use.

Costs include external software company development costs.

Amortization of intangible assets is charged on a straight-line basis over their estimated useful lives, which are as follows:

Intangible Assets Useful Life (in Years)

License 8

Software 8

There were no changes in estimated useful lives of intangible assets compared to prior year.

3.9. Property and EquipmentAll property, plant and equipment are stated at cost less depreciation and impairment losses, if any. The cost includes expenditure that is directly attributable to the acquisition of the items.

Depreciation on property, plant and equipment is calculated using the straight-line method to allocate their cost to their residual values over their estimated useful lives, remained the same as in previous years, and are as follows:

Major Categories of Property, Plant and Equipment Useful Life (in Years)

Buildings 50

Computers and computer equipment 8

Furniture and office equipment 4 - 10

Motor vehicles 8

ATM machines 8

Other equipment 8

Assets under construction are carried at cost. Depreciation of these assets, on the same basis as for other property, commences when the assets are ready for their intended use. Investments in property, plant and equipment based on current maintenance are recognized as operating expenses in the period in which they arise.

There were no changes in estimated useful lives of property, plant and equipment compared to prior year.

3.10. Impairment of Tangible and Intangible AssetsAt each statement of financial position date, the Bank’s management reviews the carrying amounts of the Bank’s tangible and intangible assets. If there is any indication that such assets have been impaired, the recoverable amount of the asset is estimated in order to determine the extent of the impairment loss. If the recoverable amount of an asset is estimated to be less than its carrying value, the carrying amount of the asset is reduced to its recoverable amount.

An impairment loss is recognized as an expense of the current period and is recorded under other operating expenses. Where an impairment loss subsequently reverses, the carrying amount of the asset is increased to the revised estimate of its recoverable value. However, this is performed so that the increased carrying amount does not exceed the carrying value that would have been determined had no impairment loss been recognized for the asset in prior years.

3.11. Acquired assetsAcquired assets are assets that became the property of the Bank based on collection of receivables that were secured by that property. The Bank records the received assets at the lower than gross carrying amount of receivables or market value of the collateral less costs of sale.

3.12. ProvisionsProvisions are recognized when the Bank has a present legal or constructive obligation as a result of past events, it is probable that an outflow of resources embodying economic benefits will be required to settle the obligation, and a reliable estimate of the amount of the obligation can be made.

Provisions are measured at the present value of the estimated expenditure required to settle the present obligations. Provisions are re-examined at each statement of financial position date and adjusted so as to reflect the best present estimate. If it is no longer probable that an outflow of resources embodying economic benefits will be required to settle the obligation, the provision is reversed and credited to the income statement.


The Bank does not recognize provisions against contingent liabilities until it has determined the existence of a present obligation which can result in an outflow of resources embodying economic benefits required to settle the obligation, or if a reliable estimate cannot be made of the amount of the obligation, in which case it is so disclosed.

3.13. Employee BenefitsEmployee Taxes and Contributions for Social Security

In accordance with the regulations prevailing in Montenegro, the Bank has an obligation to pay contributions to various State Social Security Funds. These obligations involve the payment of contributions on behalf of the employee, by the employer in an amount calculated by applying the specific, legally prescribed rates. The Bank is also legally obligated to withhold contributions from gross salaries to employees, and on behalf of the employees, to transfer the withheld portions directly to government funds. These contributions payable on behalf of the employee and employer are charged to expenses in the period in which they arise.

Retirement Benefits and Other Long Term Employee Benefits

In accordance with the Collective Bargaining Agreement, the Bank has an obligation to disburse an employment retirement benefit to a retiree, in an amount equal to six average net salaries effective in the Bank in the month prior to the employee’s retirement. The Bank's financial statement as of December 31, 2018, include provisions calculated based on the estimated present value of retirement benefits to employees upon vesting in respective right by independent authorized actuary.

3.14. Transaction with related partiesThe aim of International accounting standard 24 – Related-Party Disclosures", is to ensure that the financial statements of an entity include the disclosure, which will draw attention to possible impact of related parties on the financial position and profit or loss of the entity.

The related parties are:

• companies that directly, or indirectly, through one or more intermediaries, control the reporting company or are under its control, or that control the reporting entity jointly with other entities• associated companies in which the Bank has significant influence and which are not a subsidiary or joint venture of the investor;• natural persons who have, directly or indirectly, the voting right in the Bank, which gives them significant influence over the Bank, as well as any other entity which is expected to influence, or be influenced by that related person in their dealings with the Bank• managers on key positions, or persons that have authority and responsibilities for planning, directing and controlling the activities of the Bank, including directors and key management

When observing any related party transaction, the attention should be paid to the essence of the relationship, not merely on the legal form.

4. FINANCIAL INSTRUMENTS

4.1. Risk ManagementIn its Strategy for Risk Assumption, the Bank has identified the following list of materially significant type of risks it is exposed to:

• Credit risk – defined as the risk of loss due to a client’s failure to honour its obligations towards the Bank.

• Operational risk – defined as the risk of loss resulting from inadequate or failed internal processes, people and systems or from external events. This definition includes legal risk, but excludes strategic and reputational risk.

• Market risk - defined as the probability of incurring losses on bank balance sheet and off-balance sheet financial instruments arising from changes in interest rates, foreign exchange rates, prices, indices and/or other market factors impacting the value of financial instruments, as well as the risks related with the marketability of financial instruments.

• Country risk - represents a probability of incurring losses by the Bank stemming from inability of debtors headquartered outside of Montenegro to meet their payment obligations or original contract conditions due to reasons pertaining to political, social and economic environment of the country in which debtor has its head office or residence.

• Liquidity risk - is defined as the risk that the bank will not be able to provide a sufficient amount of cash to meet its obligations as they become due, or risk that the bank may obtain cash with significant expenses to meet the matured obligations.

• Reputational risk – represents the potential loss in reputational capital based on either real or perceived losses in reputational capital.

The Bank has organised the risk management process as an organic part of its governance structure which is embedded in all key processes from the product development to collection of problematic receivables.

The Bank’s risk management has the following set of strategic goals:

• Balance risk and return

• Keep potential losses within the risk-bearing capacity and the risk appetite

• Measure, assess and ensure adequate coverage of all relevant risks

• Provide support to business lines in achieving their strategic goals

In order to fulfil its stated goals the risk manage-ment function is using the following set of tools:

• Identification of main risks inherent in its value creating processes

• Assessment of the level of risk based on historical data and estimation of future trends

• Risk control

• Risk mitigation techniques such as setting up exposure limits, collateral requirements, hedging, establishing control environment etc.

79

4.2. Credit Risk ManagementCredit risk represents a risk of loss due to a client’s failure to honour its obligations towards the Bank.

The basic goal of credit risk management is to help the lines of business to achieve their growth targets without generating excessive losses in the process. In order to achieve this basic goal the Bank is seeking to develop and maintain a well-diversified portfolio able to sustain shocks in any particular industry, geographic region or a client group it is exposed to.

The following represent the main principles for the sound credit risk management:

• Primary source of repayment of loans should be a cash flow from a client’s main activity/income

• All of the Bank’s products and services need to build on sound credit risk management principles in order to ensure fulfilment of the Bank’s credit policy

Credit risk management is implemented through credit policy and various operating procedures governing the process of risk identification, assessment, system of limits, decision-making and control.

The Bank is placing a special emphasis on development of analysis and modelling tools for credit risk management such as approval scorecards. The results of risk assessment are incorporated into product conditions in order to maintain the desired risk profile of the loan portfolio.

To ensure the risk profile stays within the defined risk appetite, the Bank is using the following credit risk control tools:

• credit approval and credit control procedures

• monitoring of compliance with the risk appetite

• monitoring introduction and implementation of policies and products

• portfolio management

• reporting

• control of the practical implementation of competences using sampling techniques

4.2.1. Credit Related Commitments and Contingent LiabilitiesThe primary purpose of these instruments is to ensure that funds are available to a customer as required. Guarantees and standby letters of credit, which represent irrevocable assurances that the Bank will make payments in the event that a customer cannot meet its obligations to third parties, carry the same credit risk as loans. Documentary and commercial letters of credit – which are written undertakings by the Bank on behalf of a customer authorizing a third party to draw bills of exchange on the Bank up to a stipulated amount under specific terms and conditions – are collateralized by the underlying goods deliveries to which they relate and therefore carry less risk than a direct borrowing.

4.2.2. Provisions for Impairment Losses in Accordance with Requirements of IFRS 9According to the requirements of the IFRS9 standard the Bank allocates the financial assets measured at amortized cost and at fair value through other comprehensive income into three stages:

• stage 1 – performing assets without significant increase in credit risk since initial recognition

• stage 2 – performing assets with significant increase in credit risk since initial recognition but not credit-impaired

• stage 3 – non-performing, credit-impaired assets

Performing (Stage 1) assets include all financial assets in the case of which the events and conditions specified in respect of stage 2 and stage 3 do not exist on the reporting date.

A client or loan must be qualified as default if from the following two conditions, one or both of them occurs:

• if the client delays more than 90 days. This is objective criterion.

• there is the possibility that the client won’t pay all of its obligation. This condition is examined on the basis of probability criterions of default.

The subject of default qualification is that exposure (on-balance and off-balance) which originates credit risk (so originated from loan commitments, risk-taking contracts).

A financial asset shows significant increase in credit risk, it is became allocated to stage 2, if in respect of which any of the following triggers exist on the reporting date, without fulfilling any of the conditions for the allocation to the non-performing stage (stage 3):

• the payment delay exceeds 30 days,

• it is classified as performing forborne,

• based on individual decision, its currency suffered a significant "shock" since the disbursement of the loan and no hedge position exists in respect thereof,

• monitoring classification of corporate and municipal clients above different thresholds defined on group level

A financial asset is non-performing, the asset is became allocated to stage 3 when any of the following events or conditions exists in respect thereof on the reporting date:

• defaulted (based on the Bank default definition),

• it is classified as non-performing forborne (based on the Bank level forborne definition),

• the monitoring classification of corporate and municipal clients above different thresholds defined on Bank level

When loss allowance is calculated at exposures categorized into stages the following process is needed by stages:

• stage 1 (performing): loss allowance at an amount equal to 12-month expected credit loss should be recognized,

• stage 2 (significant increase in credit risk): loss allowance at an amount equal to lifetime expected credit loss should be recognized,

• stage 3 (non-performing): loss allowance at an amount equal to lifetime expected credit loss should be recognized.

For lifetime expected credit losses, an entity shall estimate the risk of a default occurring on the financial asset during its expected life.


12-month expected credit losses are a portion of the lifetime expected credit losses and represent the lifetime cash shortfalls that will result if a default occurs in the 12 months after the reporting date (or a shorter period if the expected life of a financial instrument is less than 12 months), weighted by the probability of that default occurring.

An entity shall measure expected credit losses of a financial asset in a way that reflects:

• an unbiased and probability-weighted amount that is determined by evaluating a range of possible outcomes

• the time value of money and

• reasonable and supportable information that is available without undue cost or effort at the reporting date about past events, current conditions and forecasts of future economic conditions.

(i) Defining the expected credit loss on individual and collective basis

The following exposures are subject to collective assessment:

• retail exposure irrespective of the amount,

• micro and small enterprise exposures irrespective of the amount,

• all other exposure which are insignificant on a stand-alone basis and not part of the workout management,

• exposure which are not in stage 3, significant on a stand-alone basis,

• purchased or originated credit-impaired assets which are in accordance with the conditions mentioned above

On individual basis:

Individually assessed are the non-retail or micro- and small enterprise exposure of significant amount on a stand-alone basis:

• exposure in stage 3,

• exposure in workout management

• purchased or originated credit-impaired assets which are in accordance with the conditions mentioned above

The calculation of impairment must be prepared and approved by the risk manage-ment functional areas. The calculation, all relevant factors (amortised cost, original and current effective interest rate, contracted and expected cash flows (from business and/or collateral) for the individual periods of the entire lifecycle, other essential information enforced during the valuation) and the criteria thereof (including the factors underlying the classification as stage 3) must be documented individually, i.e. by receivables.

The impairment of the receivable equals the difference of the receivable's amortised cost (gross book value) on the valuation date and the present value of the receivable's expected cash flows discounted to the valuation date by the exposure's original effective interest rate (EIR) (calculated at the initial recognition, or in the case of variable rate, recalculated due to the last inte-rest rate change).

The estimation of the expected future cash flows should be forward looking, it must also contain the

effects of the possible change of macroeconomic outlook. At least two scenarios must be used for the estimation of the expected cash flow. Probability weights must be allocated to the individual scenarios. For the calculation of the impairment of the transaction, the present value calculated as the weighted average of the individual scenarios must be applied. The estimation must reflect the probability of the occurrence and non-occurrence of the credit loss, even if the most probable result is the non-occurrence of the loss.

On collective basis:

In the collective provisioning methodology credit risk and the change of credit risk can be correctly captured by understanding the risk characteristics of the portfolio. In order to achieve this the main risk drivers shall be identified and used to form homogeneous segments having similar risk characteristics. The segmentation is expected to stay stable from month to month however a regular (at least yearly) revision of the segmentation process should be set up to capture the change of risk characteristics. The segmentation must be performed separately for each parameter, since in each case different factors may have relevance.

The Bank's Headquarter Group Reserve Committee stipulates the guidelines related to the collective impairment methodology at group level. In addition, it has right of agreement in respect of the risk parameters (PD -probability of default, LGD - loss given default, EAD – exposure at default) and segmentation criteria proposed by the Bank.

The review of the parameters must be performed at least annually and the results should be approved by the Group Reserve Committee.

At least on a yearly basis the provisioning parameters should be backtested as well.

In the case of performing (stage 1) exposures a 12-month probability of default (PD) is to be calculated. In the case of exposures showing significant increase in credit risk (stage 2) or non-performing (stage 3) exposures, lifetime PD must be used. The lifetime PD must be calculated by multiplying the transition matrices according to the remaining contractual maturity or the expected lifetime of the exposure. During the multiplication the same matrix should be used for the full lifetime, except when the "number of years elapsed since disbursement" is a segmentation factor; in this case, the matrices related to the various years of the remaining duration are different.

The migration matrix methodology applied in the Bank (which is applied on the Group level) is based, on the payment delay buckets, default flag, restructured flag and rating information (if available) but other segmentation parameters (LTV, etc.) may also be used.

The migration matrix may be calculated on the basis of:

• the number of transactions, or

• exposure.

The Bank uses two different methods for collectively assessed exposures:

• Retail mortgage loans and non-retail portfolios (MSE and Wholesale) that are significantly secured by mortgage: modified LGL (loss given loss) methodology based on the Asset Quality Review (AQR). The primary source of the data is the collateral itself, but cash recovery is also

81

taken into account.

• Consumer loans, car finance and unsecured exposures: recovery based LGL methodology estimated from historical data.

It is important that PD -probability of default and LGD - loss given default parameters are consistent in terms of healing and cure rates.

The expected loss calculation should be forward looking, including forecasts of future economic conditions. This may be achieved by applying 3-5 different macroeconomic scenarios, which may be integrated in the PD -probability of default, LGD - loss given default and EAD – exposure at default parameters.

4.2.3. Maximum Exposure to Credit Risk per Balance and Off-Balance Sheet Items

In thousands of EUR

Balance sheet items 2018 2017

Loans and advances to banks 57.689 49.835

Loans at amortized cost 395.095 305.302

Securities at fair value through other comprehensive income 6.992 5.694

Financial assets at fair value through profit or loss - -

Securities at amortized cost 79.278 86.104

Forfeiting 1.221 1.946

Shares and equity investments 335 -

Other financial assets 1.684 2.610

542.294 451.491

Off-balance sheet items

Payment guarantees 8.378 6.831

Performance bonds 8.316 8.269

Uncovered letters of credit 549 398

Undrawn credit facilities 41.603 39.162

Written off loans 20.286 1.660

79.132 56.320

Total credit risk exposure 621.426 507.811

The exposure to credit risk is partially controlled by obtaining collaterals and guarantees issued by legal entities and private individuals.Before approving loans and other placements, the Bank assesses the debtor's creditworthiness taking into account the criteria established by the internal regulation, and the legal validity of the appraised value of collateral. The collateral value is calculated as its net value, by which is meant the market value less any costs relating to the realization of collateral.

In addition, all private individuals must receive their salaries through the account held with the Bank, with a view to draw down the credit risk. Types of collateral are as follows:• Deposits;• Pledges placed against industrial machines, securities, inventories and vehicles;• Mortgages against property and fiduciary ownership transfer; • Bills of exchange;• Authorizations;• Administrative injunctions;• Guarantors and• Insurance policies.Besides the valuation of balance and off-balance sheet items according to the International Accounting Standards, in accordance reqirements of Central Bank of Montenegro, the Bank classify balance sheet asset items into one

of the following classification categories depending on their loss incurring probability: 1. group A - "pass"; loans and other receivables with solid documentary evidence that they will be fully collected in accordance with the contractual terms are classified into the classification category A

2. group B - "special mention", with subcategories „B1“ and „B2“; loans with a small probability of incurring losses are classified into the classification category B (subcategories B1 and B2). However, such loans must be subject to special attention of the bank since their potential risk if inadequately monitored may result in poor perspective for its repayment.

3. group C - "substandard", with subcategories „C1“ and „C2“; loans with high probability of incurring losses due to clearly disclosed weaknesses jeopardizing their repayment are classified into the classification category C.

4. group D - "doubtful"; loans with a low probability of full collection taking into consideration the debtor’s credit capacity, value and possibility of collateral enforcement are classified into classification category D.

5. group E - "loss"; loans which are fully uncollectible or which will be collected in an insignificant amount are classified into classification category E.


In thousands of EUR

December 31, 2018

Gross carrying amount Accumulated impairment

Total, net exposure

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Total Stage 1 Stage 2 Stage 3 Total

Loans and advances to banks at amortized cost

57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

Housing loans 59.730 58.169 960 3.093 62.222 (296) (72) (2.124) (2.492)

Current account overdrafts 2.256 2.253 12 149 2.414 (24) (3) (131) (158)

Consumer loans 81.102 81.307 579 2.354 84.240 (1.100) (137) (1.901) (3.138)

Credit cards 2.423 2.365 149 1.316 3.830 (96) (47) (1.264) (1.407)

Special purpose loans 30 17 1 593 611 - - (581) (581) Other loans to individualscovered by mortgage 27.948 27.233 555 1.090 28.878 (70) (40) (820) (930)

Other loans 1.890 1.772 282 3.131 5.185 (130) (105) (3.060) (3.295)

Car loans 102 104 - - 104 (2) - - (2)

Loans to micro and small entities 20.051 18.907 126 5.968 25.001 (283) (21) (4.646) (4.950)

Loans to medium and large entities 126.330 110.199 6.536 26.610 143.345 (2.014) (1.001) (14.000) (17.015) Loans to Government and municipalities

73.233 73.563 - 335 73.898 (646) - (19) (665)

Loans and advances to customers at amortized cost

395.095

375.889

9.200

44.639

429.728

(4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

Securities at FVTOCI 6.992 6.992 - - 6.992 - - - -

Securities at amortized cost 79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

Forfeiting 1.221 - 2.697 2.697 - - (1.476) (1.476)

Shares and equity investments 335 335 - - 335 - - - -

Other financial assets 1.684 1.684 - 15.699 17.383 - - (15.699) (15.699)

Total 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.403) (1.426) (45.721) (52.550)

Loan commitments 40.879 41.275 42 286 41.603 (680) (11) (33) (724)

Financial guarantees 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153)

57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)

In thousands of EUR

December 31, 2017


Carrying amount



49.835 49.835 - - 49.835 - - - -

Housing loans 55.167 53.190 735 4.878 58.803 (172) (12) (3.452) (3.636)

Current account overdrafts 2.342 2.337 16 127 2.480 (11) (1) (126) (138)

Consumer loans 79.387 79.197 496 1.784 81.477 (316) (55) (1.719) (2.090)

Credit cards 2.921 2.766 181 1.603 4.550 (63) (11) (1.555) (1.629)

Special purpose loans 65 34 2 591 627 - - (562) (562)

Other loans to individualscovered by mortgage

24.571 23.634 401 1.192 25.227 (99) (4) (553) (656)

Other loans3.990 2.437 300 6.822 9.559 (16) (11) (5.542) (5.569)

Loans to micro and small entities 20.389 18.153 605 7.790 26.548 (171) (22) (5.966) (6.159)

Loans to medium and large entities 98.733 61.456 12.113 67.670 141.239 (736) (276) (41.494) (42.506)Loans to Government and municipalities

17.539 17.090 - 658 17.748 (181) - (28) (209)

Loans to financial institutions 198 200 - - 200 (2) - - (2)


305.302 260.494 14.849 93.115 368.458 (1.767) (392) (60.997) (63.156)

Securities at FVTOCI 5.694 5.694 - - 5.694 - - - -

Securities at amortized cost 86.104 86.104 - - 86.104 - - - -

Forfeiting 1.946 - - 3.663 3.663 - - (1.717) (1.717)


Total 451.491 404.737 14.849 112.189 531.775 (1.767) (392) (78.125) (80.284)


Financial guarantees 15.313 15.060 438 - 15.498 (180) (5) - (185)

54.011 54.068 507 85 54.660 (621) (7) (21) (649)

83

In thousands of EUR

December 31, 2018Neither Past due nor

Impaired

Past Due but not

Individually Impaired

Individually Impaired Total, Gross

Individual Allowance

for Impairment

Collective Allowance for Impair-

ment

Total Allowance for

ImpairmentTotal, net exposure

Housing loans 60.527 1.695 - 62.222 - (2.492) (2.492) 59.730

Current account overdrafts 2.225 189 - 2.414 - (158) (158) 2.256

Consumer loans 82.961 1.279 - 84.240 - (3.138) (3.138) 81.102

Credit cards 2.716 629 485 3.830 (485) (922) (1.407) 2.423

Special purpose loans 68 543 - 611 - (581) (581) 30

Other loans to individuals covered by mortgage

28.081 797 - 28.878 - (930) (930) 27.948

Other loans 3.005 2.180 - 5.185 - (3.295) (3.295) 1.890

Car loans 104 - - 104 - (2) (2) 102

Loans to micro and small entities 19.148 1.704 4.149 25.001 (3.243) (1.707) (4.950) 20.051

Loans to medium and large entities 116.484 251 26.610 143.345 (14.000) (3.015) (17.015) 126.330

Loans to Government and municipalities 73.549 14 335 73.898 (19) (646) (665) 73.233

388.868 9.281 31.579 429.728 (17.747) (16.886) (34.633) 395.095


57.690 - - 57.690 (1) - (1) 57.689

446.558 9.281 31.579 487.418 (17.748) (16.886) (34.634) 452.784

In thousands of EUR

December 31, 2017Neither Past due nor

Impaired

Past Due but not Individually

ImpairedIndividually

Impaired Total, Gross

Individual Allowance

for Impairment

Collective Allowance for Impair-

ment

Total Allowance

for Impairment

Total, net exposure

Housing loans 53.706 92 5.005 58.803 (3.560) (76) (3.636) 55.167

Current account overdrafts 2.310 43 127 2.480 (126) (12) (138) 2.342

Consumer loans 79.387 372 1.718 81.477 (1.718) (372) (2.090) 79.387

Credit cards 2.796 166 1.588 4.550 (1.578) (51) (1.629) 2.921

Special purpose loans 40 - 587 627 (562) - (562) 65

Other loans to individuals covered by mortgage

23.864 54 1.309 25.227 (599) (57) (656) 24.571

Other loans 2.182 193 7.184 9.559 (5.540) (29) (5.569) 3.990

Loans to micro and small entities 18.668 136 7.744 26.548 (5.963) (196) (6.159) 20.389

Loans to medium and large entities 74.629 414 66.196 141.239 (41.448) (1.058) (42.506) 98.733

Loans to Government and municipalities 15.635 15 2.098 17.748 (17) (192) (209) 17.539

Loans to financial institutions 200 - - 200 - (2) (2) 198

273.417 1.485 93.556 368.458 (61.111) (2.045) (63.156) 305.302

Loans and advances to banks 49.835 - - 49.835 - - - 49.835

323.252 1.485 93.556 418.293 (61.111) (2.045) (63.156) 355.137

Loans and advances past neither due nor impaired in FY 2018 and 2017 are all ranked under the satisfactory risk category.


In thousands of EUR

December 31, 2018


Carrying amount



57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

- Category A 362.681 361.082 5.692 1.548 368.322 (4.386) (643) (612) (5.641)

- Category B 25.767 14.542 3.317 11.758 29.617 (268) (764) (2.818) (3.850)

- Category C 1.415 174 168 1.584 1.926 (3) (10) (498) (511)

- Category D 67 - - 369 369 - - (302) (302)

- Category E 5.165 91 23 29.380 29.494 (4) (9) (24.316) (24.329)


395.095 375.889 9.200 44.639 429.728 (4.661) (1.426) (28.546) (34.633)

Category A - Securities at FVTOCI 6.992 6.992 - - 6.992 - - - -

Category A - Securities at amortized cost

79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

- Category B 450 - - 499 499 - - (49) (49)

- Category E 771 - - 2.198 2.198 - - (1.427) (1.427)

Forfeiting 1.221 - - 2.697 2.697 (1.476) (1.476)

Category A - Shares and equity investments

335 335 - - 335 - - - -

- Category A 1.684 1.684 - - 1.684 - - - -

- Category E - - - 15.699 15.699 - - (15.699) (15.699)


Total 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.403) (1.426) (45.721) (52.550)

- Category A 40.407 40.828 20 248 41.096 (672) (3) (13) (688)

- Category B 410 405 13 2 420 (6) (3) - (9)

- Category C 2 1 - 5 6 - - (4) (4)

- Category D 6 - - 12 12 - - (6) (6)

- Category E 54 41 9 19 69 (2) (5) (10) (17)

Loan commitments 38,698 39,008 69 85 39,162 (441) (2) (21) (464)

- Category A 15.350 15.475 6 5 15.486 (135) - (1) (136)

- Category B 1.740 1.757 - - 1.757 (17) - - (17)

Financial guarantees 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153)

Total 57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)

85

December 31, 2017


Carrying amount



49.835 49.835 - - 49.835 - - - -

- Category A 256.313 249.489 6.777 2.075 258.341 (1.534) (174) (320) (2.028)

- Category B 36.445 10.762 7.929 22.718 41.409 (230) (217) (4.517) (4.964)

- Category C 1.737 116 139 2.284 2.539 (2) - (800) (802)

- Category D 398 - - 867 867 - - (469) (469)

- Category E 10.409 127 4 65.171 65.302 (1) (1) (54.891) (54.893)


305.302 260.494 14.849 93.115 368.458 (1.767) (392) (60.997) (63.156)

Category A - Securities at FVTOCI 5.694 5.694 - - 5.694 - - - -

Category A - Securities at amortized cost 86.104 86.104 - - 86.104 - - - -

- Category B 771 - - 1.346 1.346 - - (575) (575)

- Category E 1.175 - - 2.317 2.317 - - (1.142) (1.142)

Forfeiting 1.946 - - 3.663 3.663 - - (1.717) (1.717)

- Category A 2.610 2.610 - 2.610 - - -

- Category E - - - 15.411 15.411 - - (15.411) (15.411)

Other financial assets 2.610 2.610 15.411 18.021 (15.411) (15.411)

Total 451.491 404.737 14.849 112.189 531.775 (1.767) (392) (78.125) (80.284)

- Category A 37.428 37.755 46 49 37.850 (418) (1) (3) (422)

- Category B 1.206 1.203 23 2 1.228 (19) (1) (2) (22)

- Category C 2 2 - 2 4 - - (2) (2)

- Category D 7 - - 10 10 - - (3) (3)

- Category E 55 48 - 22 70 (4) - (11) (15)


- Category A 13.781 13.510 438 - 13.948 (162) (5) - (167)

- Category B 1.532 1.550 - - 1.550 (18) - - (18)

Financial guarantees 15.313 15.060 438 - 15.498 (180) (5) - (185)

Total 54.011 54.068 507 85 54.660 (621) (7) (21) (649)

Loans and advances to customers at amortized cost Stage 1 Stage 2 Stage 3 Total

Gross carrying amount on December 31st, 2017 260.494 14.849 93.115 368.458

Changes in gross book value

- Transfer to stage 1 4.869 (4.819) (50) -

- Transfer to stage 2 (1.744) 2.071 (327) -

- Transfer to stage 3 (1.215) (329) 1.544 -

Payments of annuities during the year for placements active on January 1, 2018 (19.556) (3.014) (7.368) (29.938)

Financial assets that have ceased to be recognized for placements active on January 1, 2018 (44.895) (1.179) (10.109) (56.183)

Write-offs of exposures (7) (1) (7.385) (7.393)

Sold exposures during the year - - (5.107) (5.107)

Partial write-offs (20.087) (20.087)

New financial assets, as of December 31st, 2018 177.943 1.622 413 179.978

Gross carrying amount on December 31st, 2018 375.889 9.200 44.639 429.728

Accumulated impairment on December 31st, 2018

(4.661)

(1.426)

(28.546) (34.633)

Net carrying amount on December 31st, 2018 371.228 7.774 16.093 395.095


ForfetingStage 1 Stage 2 Stage 3 Total


- - (1.717) (1.717)

Effects of first application of IFRS 9

- - 99 99

Accumulated impairment on January 01st,, 2018

- - (1.618) (1.618)

Changes due to change in credit risk (net) for exposures active on January 1, 2018

- - 23 23

Accumulated impairment for written-off exposures

- - 119 119

Gross carrying amount on December 31st, 2018

- - (1.476) (1.476)

Loans and advances to customers at amortized cost Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno


(1.767) (392) (60.997) (63.156)

Effects of first application of IFRS 9

350 (1.592) 431 (811)

Accumulated impairment on January 01st,, 2018,

(1.417) (1.984) (60.566) (63.967)

Changes in Accumulated impairment

- Transfer to stage 1 (795) 779 16 -

- Transfer to stage 2 5 (23) 18 -

- Transfer to stage 3 4 43 (47) -


(475) 70 (3.931) (4.336)

Financial assets that have ceased to be recognized for placements active on January 1, 2018

266 123 4.915 5.304

Accumulated impairment for written-off exposures

7 1 7.385 7.393

Accumulated impairment for sold exposures during the year

- - 3.649 3.649

Accumulated impairment for partial write-offs exposures

- - 20.087 20.087

Accumulated impairment for new financial assets, as at December 31st, 2018

(2.256) (435) (72) (2.763)

Gross carrying amount on Dec-ember 31st, 2018

(4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

ForfetingStage 1 Stage 2 Stage 3 Total


- - 3.663 3.663


- - (847) (847)

Write-offs of exposures - - (119) (119)


- - 2.697 2.697


- - (1.476) (1.476)

Net carrying amount on Dec-ember 31st, 2018

- - 1.221 1.221

Undrawn credit facilities, financial guarantees and Uncovered letters of credit

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Total


(621) (7) (21) (649)

Changes in gross book value 116 (5) 7 118

Effects of first application of IFRS 9 Accumulated impairment on January 01st,, 2018

(505) (12) (14) (531)

Changes in Accumulated impairment

- Transfer to stage 1 (8) 8 -

- Transfer to stage 2 (8) 8 -

- Transfer to stage 3 - -


(58) 1 (26) (83)


143 143

Accumulated impairment for new financial assets, as at December 31st, 2018

(404) (2) (406)


(832) (11) (34) (877)

Undrawn credit facilities, financial guarantees and Uncovered letters of credit Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno


54.06 507 85 854.66

Changes in gross book value

- Transfer to stage 1 105 (84) (21) -

- Transfer to stage 2 (40) 49 (9) -

- Transfer to stage 3 (21) - 21 -


(18.930) (407) (2) (19.339)

Changes of limit (net) for exposures active on January 1, 2018

(10.498) (23) (8) (10.529)

New financial assets, as of December 31st, 2018

33.823 6 225 34.054


58.507 48 291 58.846


(832) (11) (34) (877)

Net carrying amount on December 31st, 2018

57.675 37 257 57.969

87

Exposures based on loans and receivables from banks at amortized cost, securities at amortized cost and other financial assets at amortized cost are classified in Stage 1 as at December 1, 2018. During 2018, the Bank did not change the classification of these exposures

a) Fair Value of Collateral up to the amount of collateralized exposure

In thousands of EUR

December 31, 2018 December 31, 2017

Deposits 27.306 5.050

Securities 958 35

Pledge 6.354 8.147

Mortgages 220.986 205.669

Total 255.604 218.901

There of- not individually impaired up to the value of receivables In thousands of EUR


Deposits 26.256 2.656

Securities 958 34

Pledge 4.791 6.149

Mortgages 190.894 141.330

Total 222.899 150.169

There of - individually impaired up to the value of receivables In thousands of EUR


Deposits 1.050 2.395

Securities - 1

Pledge 1.563 1.999

Mortgages 30.092 64.337

Total 32.705 68.732

As collateral, the Bank accepts mortgages against immovable, the fair value of which, pursuant to the certified appraiser’s valuations, exceeds the minimum of 30 percent of LTV ratio. Properties used as collateral are housing premises, apartment buildings, business buildings and premises, as well as land depending on its location and future use.

When accepting pledge over securities as collateral, the Bank monitors the price of the security used as collateral on a daily basis. The market value of the pledge must exceed 50 percent of the placement’s worth.

b) Restructured Loans and Advances

The Bank restructured a loan to the borrower due to a decline in the borrower’s creditworthiness, if it has:a. Extended the principal and interest maturity,b. Decreased the interest rate on the loan approved,c. Reduced the amount of debt, principal or interest ord. Took over the debt,e. Performed capitalization of interest;f. Replaced the existing loan with a new loan;g. Made other concessions which place the borrower in a better financial position

Upon restructuring of the loan, the Bank performs financial analysis of the borrower and assesses its capacitates to realize cash flows necessary for the repayment of the loan principal, as well as the corresponding interest once the loan is restructured. During 2018, the Bank restructured loans in the amount of EUR 1,351 thousand which extended the repayment term, the amount of EUR 874 thousand in which the interest rate was reduced, the amount of EUR 1,772 thousand in which where the debt was taken over, the amount of EUR 237 thousand in which debt reduction was made, the amount of EUR 10 in thousand which the capitalization of interest was performed, the amount of EUR 766 thousand where the existing loan was replaced with new one, and the amount of EUR 16,267 thousand on which benefits were made to facilitate borrowers financial position.(in 2017: total amount of restructured loans were EUR 34,851.

a) Geographic Concentration


Geographic concentration of the Bank’s exposure to the credit risk, exclusive of the allowance for impairment is as follows:

In thousands of EUR

MontenegroEuropean

UnionSAD and Canada Other Total

Loans and advances to banks at amortized cost - 55.742 1.936 11 57.689

Loans and advances to customers at amortized cost 389.323 242 125 5.405 395.095

Securities at fair value through other comprehensive income 464 46 6.482 - 6.992

Securities at amortized cost 79.278 - - - 79.278

Forfeting 1.221 - - - 1.221

Shares and equity investments 335 - - - 335

Other financial assets 1.684 - - - 1.684

December 31, 2018 472.305 56.030 8.543 5.416 542.294

December 31, 2017 390.739 43.003 11.788 5.961 451.491

Country risk represents a probability of incurring losses stemming from inability of debtors headquartered outside of Montenegro to meet their payment obligations or original contract conditions due to reasons pertaining to political, social and economic environment of the country in which the debtor resides. The Bank is identifying, assessing and controlling country risk based on principles set by the Central Bank of Montenegro and international standards.Country risk management is based on the following three principles:• Calculation of country rating • Setting up exposure limits • Monitoring The Bank classifies all countries of residence of its debtors in the following risk categories:1) risk-free countries;2) low-risk countries;3) medium-risk countries;4) high-risk countries.Based on calculated country rating The Bank is determining the capital required for country risk in line with the Central Bank’s standards and is setting up appropriate exposure limits.

b) Industry ConcentrationIndustry concentration of the Bank’s exposure to the credit risk, exclusive of the allowance for impairment is as follows:

In thousands of EUR

Fina

nce

Tran

spor

tatio

n,Te

leco

mm

unic

atio

n

Serv

ices

,To

uris

m,

Man

agem

ent

Trad

ing

Civ

ilEn

gine

erin

g

Elec

tric

a po

wer

in

dust

ry

Min

ing

Adm

inis

trat

ion

Real

Est

ate

Agr

icul

ture

Hun

ting

and

Fish

ing

Man

ufac

turin

g

Oth

er

Reta

ilCu

stom

ers

Tota

l

Loans and advances to bank at amortized cost

57.689 - - - - - - - - - 57.689


1.512 4.675 42.015 64.118 17.168 292 36 73.492 4.816 3.111 3.630 2.186 178.044 395.095


6.776 - - - - 198 - - - - - 18 - 6.992

Securities at amortized cost

- - - - - - - 79.278 - - - - - 79.278

Forfeting - 60 98 543 - - - - - - 520 - - 1.221

Shares and equity investments

335 - - - - - - - - - - - - 335

Other financial assets - - - - - - - - - - - 1.684 - 1.684

December 31, 2018 66.312 4.735 42.113 64.661 17.168 490 36 152.770 4.816 3.111 4.150 3.888 178.044 542.294

December 31, 2017 57.222 2.541 26.185 51.025 19.337 757 56 104.674 2.849 2.236 6.948 9.328 168.333 451.491

89

4.2.5. Off-Balance Sheet Items

The maturities of off-balance sheet items exposing the Bank to credit risk are as follows:

December 31, 2018Undrawn

Loan FacilitiesGuarantees

Uncovered Letters of Credit

Total

Up to one year 27,231 16,140 549 43,920

From 1 to 5 years 14,372 554 - 14,926

41,603 16,694 549 58,846

December 31, 2017Undrawn

Loan FacilitiesNivo

2Nivo 3 Ukupno

Up to one year 17,916 7,092 365 25,373

From 1 to 5 years 21,246 8,008 33 29,287

39,162 15,100 398 54,660

4.3. Market Risk

Based on the Central Bank’s standards the Bank is managing all types of market risk arising from its busi-ness activities, with a special attention to:

• Position risk (price and interest rate risk),

• Foreign exchange risk (hereafter: FX risk),

• Counterparty and settlement risk.

Considering its business model, size and complexity of operations, the Bank has been classified as “passive treasury” within OTP group, meaning that is shall not form a trading book or engage into any proprietary trading activities designed to profit from perceived arbitrage opportunities or market bets. As a consequence of its business model, the main sources of interest rate and FX risk are commercial banking activities such as deposit taking and lending activity.

4.3.1. Foreign Exchange Risk

Foreign exchange risk represents the risk of loss due to fluctuation of market FX rates. In order to mitigate the FX risk the Bank is setting up FX position limits in line with the Central Bank’s standards and its business requirements.


The exposure to foreign currency risk as of December 31, 2018 is presented in the following table.

In thousands of EUR

USAOther

Currencies

TotalForeign

Currencies

LocalCurrency

(EUR) Total

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 393 1.605 1.998 133.253 135.251

Loans and advances to banks at amortized cost 20.083 1.979 22.062 35.627 57.689

Loans and advances to customers at amortized cost - - - 395.095 395.095

Securities at fair value through other comprehensive income 6.482 - 6.482 510 6.992

Securities at amortized cost - - - 79.278 79.278

Forfeting - - - 1.221 1.221

Shares and equity investments - - - 335 335

Other financial assets 2 - 2 1.682 1.684

Total assets 26.960 3.584 30.544 647.001 677.545

LIABILITIES

Deposits from banks 3 - 3 7.019 7.022

Due to customers 27.000 3.557 30.557 524.960 555.517

Other borrowed funds - - - 2.733 2.733

Other financial liabilities 5 - 5 5.493 5.498

Total liabilities 27.008 3.557 30.565 540.205 570.770

Net Open Position:

- December 31, 2018 (48) 27 (21) 106.796 106.775

- December 31, 2017 1.970 56 2.026 96.626 98.652

4.3.2. Operational riskOperational risk represents the risk of losses as a result of inadequate internal systems, processes, controls, information technology, external events, fraud and outsourcing. Operational risk management consist of identification, assessment, monitoring and implementation of mitigation measures.

Operational risk identification is performed through the process of risk controls self-assessment (RCSA) which is conducted once a year. To complement the RCSA the Bank performs a scenario analysis which is designed to identify low probability operational risks and assess its potential impact. In order to evaluate identified operational risks the Bank is collecting historical data on realized losses from operational risk on a regular basis. To mitigate significant operational risks the Bank is using several measures such as action plans for introduction of control measures, Business Continuity Planning, insurance against risk etc.

To ensure the risk level stays within the defined risk appetite, the Bank is regularly monitoring the level of operational risk exposures through analysis of trends in operational risk losses and key risk indicators.

4.3.3. Interest Rate RiskCash flow interest rate risk is the risk that the future cash flows of a financial instrument will fluctuate because of changes in market interest rates. Fair value interest rate risk is the risk that the value of a financial instrument will fluctuate because of changes in market interest rates. The Bank takes on exposure to the effects of fluctuations in the prevailing levels of market interest rates on both its fair value and cash flow risks. Interest margins may increase as a result of such changes but may reduce or create losses in the event that unexpected movements arise. The interest rates are based on market rates and the Bank regularly performs repricing.The following table presents the Bank’s interest bearing and non-interest bearing assets and liabilities as of December 31, 2018:

91

In thousands of EUR

Interest Bearing Non-Interest Bearing Total

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 20.017 115.234 135.251

Loans and advances to banks at amortized cost 57.689 - 57.689

Loans and advances to customers at amortized cost 395.095 - 395.095

Securities at fair value through other comprehensive income - 6.992 6.992

Securities at amortized cost 79.278 - 79.278

Forfeiting 1.221 - 1.221

Shares and equity investments - 335 335

Other financial assets - 1.684 1.684

Total assets 553.300 124.245 677.545

LIABILITIES

Deposits from banks 5.702 1.320 7.022

Due to customers 403.577 151.940 555.517

Other borrowed funds 2.733 - 2.733

Other financial liabilities - 5.498 5.498

Total liabilities 412.012 158.758 570.770

Interest Sensitive Gap:

- December 31, 2018 141.288 (34.513) 106.775

- December 31, 2017 76.462 22.190 98.652

4.4. Liquidity RiskLiquidity risk includes both the risk of being unable to provide cash to settle liabilities at appropriate maturities and the risk of being unable to liquidate an asset at a reasonable price and in an appropriate time frame.

The matching and controlled mismatching between the maturities and interest rates of assets and of liabilities is fundamental to the management of the Bank. It is unusual for banks ever to be completely matched since business transacted is often of uncertain term and of different types. An unmatched position potentially enhances profitability, but also increases the risk of losses.

The maturities of assets and liabilities and the ability of the Bank to replace, at an acceptable cost, interest-bearing liabilities as they mature, are important factors in assessing the liquidity of the Bank and its exposure to changes in interest rates and exchange rates.

4.4.1. Liquidity Risk ManagementLiquidity requirements to support calls under guarantees and standby letters of credit are considerably less than the amount of the commitment because the Bank does not generally expect the third party to draw funds under the agreement. The total outstanding contractual amount of commitments to extend credit does not necessarily represent future cash requirements, since many of these commitments will expire or terminate without being funded.

The Assets and Liquidity Department monitors the Bank's exposure to liquidity risk on daily basis.

In order to determine the matching and mismatching of cash inflows and outflows, the Bank makes use of GAP analysis.

The table below analyses assets and liabilities of the Bank into relevant maturities based on the remaining


period at statement of financial position date to the contractual maturity date.

In thousands of EUR

Up toOne Month

From One to 3 Months

From 3 to 12 Months

From 1 to 5 Years

Over 5 Years Total

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 95.218 - - 40.033 - 135.251

Loans and advances to banks at amortized cost 56.481 - - 1.208 - 57.689

Loans and advances to customers at amortized cost 8.478 10.333 58.353 172.606 145.325 395.095

Securities at fair value through other comprehensive income ` - - 6.992 - 6.992

Securities at amortized cost - - 28.718 50.560 - 79.278

Forfeiting 24 32 181 534 450 1.221

Shares and equity investments 335 335

Other financial assets 1.684 1.684

Total assets 161.885 10.365 87.252 271.933 146.110 677.545

LIABILITIES AND EQUITY

Deposits from banks 518 242 270 5.992 - 7.022

Due to customers 40.970 19.155 21.370 474.022 - 555.517

Other borrowed funds - 9 657 650 1.417 2.733

Other liabilities 5.498 - - - - 5.498

Total liabilities and equity 46.986 19.406 22.297 480.664 1.417 570.770

Net Open Position:

- December 31, 2018 114.899 (9.041) 64.955 (208.731) 144.693 106.775

- December 31, 2017 123.932 (26.445) (131.606) 28.644 106.270 100.795

The structure of the Bank’s financial assets and liabilities as classified into their relevant maturities as of December 31, 2018 indicates the existence of liquidity gap in one-month to three-month period and in one to five-year period (December 31, 2017: in one-month to three-month period and in three-month to one-year period). The main reason for this gap is that the short-term sources of funds with maturities up to one month, primarily demand deposits, were committed for a longer period of time. Bank has developed and apply Procedure for stress testing and Procedure for calculation of stable a vista deposit level that are used in aim of monitoring gap maturity match. Analyses which is used according to Procedure for calculation of stable deposits allows to Bank to use short term sources for placement of funds on longer period. In order to overcome the liquidity gap, the Bank plans following activities:

- The Bank gives priority to short-term placement of funds, up to one year.

- The Bank will contact clients whose deposits mature in the period from 31 to 365

- days in order to prepare the plan of potential significant outflows

- The Bank will withdraw funds from OTP Bank Plc. Budapest to overcome negative

- GAP, if needed.

The Bank did not have any liquidity issues in 2018. On December 31, 2018, liquidity ratio was 1.15%.

4.5. Fair Value of Financial Instruments

4.5.1 Fair Value of Financial Instruments Measured at Fair valueFair value hierarchy for financial instruments measured at fair valueIFRS 13 specifies a hierarchy of valuation techniques based on whether the inputs to those valuation techniques are observable or unobservable. Observable inputs reflect market data obtained from independent sources, unobservable inputs reflect the Bank’s market assumptions. These two types of inputs have created the following fair value hierarchy:

93

• Level 1 – Quoted prices (unadjusted) on active markets for identical assets or liabilities. This level includes listed equity securities.

• Level 2 – Inputs other than quoted prices included within Level 1 that are observable for an asset or a liability, either directly (that is, as prices) or indirectly (that is, as derived from prices). The Bank does not have financial instruments measured at fair value included within Level 2.

• Level3 – inputs for an asset or a liability that are not based on observable market data (unobservable inputs). This level includes equity investments with Bank’s market assumption (no observable market data available). The Bank does not have financial instruments measured at fair value included within Level 3.This hierarchy requires the use of observable market data when available. The Bank considers relevant and observable market prices in its valuations where possible. As at December 31, 2018, for securities measured at fair value in Bank’s portfolio, market prices were available. vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

December 31, 2018 Level 1 Level 2 Level 3 Total


– equity instruments 6.992 - - 6.992

Total assets 6.992 - - 6.992

December 31, 2017 Level 1 Level 2 Level 3 Total


– equity instruments 5.694 - - 5.694

Total assets 5.694 - - 5.694

Valuation techniques and inputs to valuation techniques for financial instruments measured at fair valueThe fair value for securities is based on market prices. Where this information is not available, fair value has been estimated using quoted market prices for securities with similar characteristics. As at December 31, 2018, for securities measured at fair value in Bank’s portfolio, market prices were available.

4.5.2 Fair Value of Financial Instruments Not Measured at Fair valueFair value hierarchy for financial instruments not measured at fair valueEstimated fair value of financial instruments, based on fair value hierarchy is given as follows:


December 31, 2018 Level 1 Level 2 Level 3 Total Carrying Amount

Cash and balances with the Central Bank - 135.251 - 135.251 135.251

Loans and advances to banks at amortized cost - - 57.689 57.689 57.689

Loans and advances to customers at amortized cost - - 395.095 395.095 395.095

Securities at amortized cost - 79.278 - 79.278 79.278

Forfeiting - - 1.221 1.221 1.221

Shares and equity investments 335 335 335

Other financial assets - - 1.684 1.684 1.684

Total assets - 214.529 456.024 670.553 670.553

Deposits from banks - - 7.022 7.022 7.022

Due to customers - - 555.517 555.517 555.517

Other borrowed funds - - 2.733 2.733 2.733

Other liabilities - - 5.498 5.498 5.498

Total liabilities - - 570.770 570.770 570.770

December 31, 2017 Level 1 Level 2 Level 3 Total Carrying Amount

Cash and balances with the Central Bank - 154.730 - 154.730 154.730

Loans and advances to banks at amortized cost - - 49.835 49.835 49.835

Loans and advances to customers at amortized cost - - 305.302 305.302 305.302

Securities at amortized cost - 86.104 - 86.104 86.104

Forfeiting - - 2.045 2.045 2.045

Shares and equity investments - - - - -

Other financial assets - - 2.610 2.610 2.610

Total assets - 240.834 359.792 600.626 600.626

Deposits from banks - - 2.450 2.450 2.450

Due to customers - - 498.217 498.217 498.217

Other borrowed funds - - 3.264 3.264 3.264

Other liabilities - - 3.638 3.638 3.638

Total liabilities - - 507.569 507.569 507.569

95

Valuation techniques and inputs to valuation techniques for financial instruments not measured at fair valueFor financial assets and liabilities not measured at fair value, fair values are calculated only for disclosure purposes, and do not impact the statement of financial positions or income statement. In addition, since the instruments generally do not trade, there are significant management judgments required to determine their fair values.

Fair value is the price that would be received to sell an asset or paid to transfer a liability in an orderly transaction in the principal (or most advantageous) market at the measurement date under current market conditions regardless of whether that price is directly observable or estimated using another valuation technique. However, no readily available market prices exist for a certain portion of the Bank’s financial instruments, and those were accordingly classified into Level 2 and Level 3 based on fair value hierarchy. In this circumstances where the quoted market prices are not readily available, the fair value is estimated using discounted cash flow models or other pricing models as appropriate. Changes in underlying assumptions, including discount rates and estimated future cash flows, significantly affects the estimates. Therefore, the calculated fair market estimates cannot be realized in a current sale of the financial instrument.

The carrying amount represents a reasonable estimate of fair value for the following financial instruments which are predominately short-term:

• Cash and balances with the Central Bank;

• Securities at amortized cost (relate to treasury bonds maturing up to 6 months);

• Other liabilities.

In estimating the fair value of the Bank’s financial instruments not measured at fair value and classified into Level 2 and Level 3, the following assumptions were used:

Loans and advances to banksFair value is determined using discounting cash flow models that include inputs for credit risk, interest rate risk, probability of default estimates, loss given default estimates, as appropriate. Given the fact that significant portion of the loan portfolio is extended at fixed interest rates, in order to determine the fair value of loans and advances to customers with fixed interest rate, the Bank has performed comparison of the Bank’s interest rate on loans and advances to customers with available information on the current market interest rates in the banking sector of Montenegro (i.e. average weighted market rates by activities), as it is summarized in the following table:

- in percentages- Annual Average Weighted Interest Rate

Industry Sector Bank Banking Sector in Montenegro

Financial institutions 6,06 3,02

Corporate 6,08 5,41

Other nonfinancial institutions 7,17 5,06

General Government 3,47 3,92

Households 8,12 8,00

Other 8,39 6,21

According to the Bank’s management, the fair value of loans and advances to customers calculated as the present value of discounted future cash flows, using current market rates (average weighted interest rates in the banking sector), does not materially differ from the carrying amount of loans at statement of financial position date. According to the Bank’s management, carrying values as presented in the Bank’s financial statements represent values that are believed to be the most valid under the circumstances and most useful for the purposes of financial reporting.

Deposits and borrowingsThe estimated fair value of demand deposits and deposits with remaining contractual maturities less than one year approximates their carrying amount.The estimated fair value of fixed interest bearing deposits with remaining contractual maturities over one year, without a quoted market price, is based on discounted cash flows using interest rates for new debts with similar remaining maturity. According to the Bank’s management, Bank’s interest rates are harmonized with the current market rates and the amounts stated in the financial statements represent the values that are believed under the circumstances, to approximate the fair value of these financial instruments.

The carrying value of borrowings with floating interest rates approximates their fair value at the statement of financial position date.


4.6. Capital ManagementThe Bank’s capital management objectives are:• To comply with the capital requirements set by the regulator;• To safeguard the Bank’s ability to continue as a going concern so that it can continue to provide returns to shareholders and ensure benefits for other stakeholders; and• To maintain a strong capital base to support the development of its business.The Bank’s management controls capital adequacy by applying the methodologies and limits prescribed by the Central Bank of Montenegro (Official Gazette of Montenegro number 60/08, 41/09, 38/11, 55/12and 82/17). In accordance with the regulations, the Bank submits quarterly reports on the capital condition and structure to the Central Bank of Montenegro.

The Bank’s capital is divided into two tiers: • Tier 1 capital (paid-in share capital, retained earnings from prior years, profit for the year decreased for current year losses); and • Tier 2 capital (reserves from profit after taxation: Bank’s risk-weighted assets, legal reserves, subordinated loans).• Both decreased for intangible assets, missing reserves, direct and indirect investments in other banks, credit or financial institution in amount more than 10% of capital of these institutions.

Risk-weighted assets are comprised of items of assets and loan equivalents of off-balance sheet items exposed to risk. The loan equivalents of off-balance sheet assets are computed by multiplying the book value of off-balance sheet items with the prescribed conversion factors. Total risk-weighted assets are comprised of assets and loan equivalents of off-balance sheet items exposed to risk (the Bank's risk weighted assets) classified in four categories and multiplied by adequate prescribed risk weights.

In accordance with the requirements of the Central Bank of Montenegro, the Bank is under obligation to maintain a minimum capital adequacy ratio of 10%. The Bank is required to maintain certain minimum or maximum ratios with respect to its activities and composition of risk assets in compliance with the Law on Banks of the Montenegro and with the Central Bank of Montenegro Regulations. The Bank's solvency ratio amounted to 22,47% as of December 31, 2017, calculated on statutory financial statements.

4.7. Risk Exposure Analysis

4.7.1. Risk Exposure Analysis (Foreign Exchange Risk)The management of foreign exchange risk, in addition to the analysis of Bank’s assets and liabilities in foreign currency, includes the analysis of risk inherent in the fluctuations in foreign currency exchange rates. The table which follows sets out the scenario for the changes in the exchange rates ranging from +10% to -10% as compared to EUR.

In thousands of EUR

TotalAmount in

foreign currencies Change in Exchange Rate

ASSETS 10% -10%

Cash and balances with the Central Bank 135.251 1.998 200 (200)

Loans and advances to banks at amortized cost 57.689 22.062 2.206 (2.206)


6.992 6.482 648 (648)

Other financial assets 1.684 2 - -

Total assets 201.616 30.544 3.054 (3.054)

LIABILITIES

Deposits from banks 7.022 3 0 (0)

Due to customers 555.517 30.557 3056 (3.056)

Other borrowed funds 2.733 -

Other financial liabilities 5.498 5 1 (1)

Total liabilities 570.770 30.565 3.057 (3.057)

Net Open Position:

- December 31, 2018 (3) 3

- December 31, 2017 203 (203)

4.7.2. Risk Exposure Analysis (Interest Rate Risk)As of December 31, 2018, under the assumption that all other parameters remain the same upon the change in the EUR exchange rate, as compared to other currencies, by +10%, i.e., -10%, the Bank's profit would decrease, i.e., increase by EUR 3 thousand (December 31, 2017: decrease, i.e., increase by EUR 203 thousand). The reason why the Bank's exposure to currency risk is small is rooted in the fact that the major portion of the Bank's assets and liabilities is denominated in EUR. In the process of interest rate risk management, the Bank analyses the exposure of Bank’s assets and liabilities to changes in interest rates. The following table shows the effect of fluctuations in interest rates on the Bank’s assets and liabilities denominated in EUR and foreign currency in the range from +0.4 b.p. to - 0.4 b.p. respectively.

97

In thousands of EUR

Net effect of movements in interest rates

2018+0.4 b.p.

EUR IR/FX IR-0.4 b.p.

EUR IR/FX IR

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 135.251 - -

Loans and advances to banks 57.689 - -

Loans at amortized cost 395.095 396 (396)

Financial asset at fair value through profit or loss 6.992 - -

Securities at amortized cost 79.278 - -

Forfeiting 1.221 - -

Shares and equity investments 335

Other financial assets 1.684

677.545 396 (396)

LIABILITIES

Deposits from banks 7.022 - -

Due to customers 555.517 - -

Other borrowed funds 2.733 - -

Other financial liabilities 5.498 - -

570.770 - -

Net Interest Sensitive Gap:

- December 31, 2018 396 (396)

- December 31, 2017 111 (111)

Under the assumption that all other parameters remain the same, the increase, or decrease in variable interest rates applied to assets and liabilities denominated in EUR and in foreign currency, by 0,4 percentage points, the Bank's profit would increase, or decrease, respectively by EUR 396 thousand (December 31, 2017: the respective decrease would amount to EUR 180 thousand),

The reason why the Bank's exposure to interest rate is small is rooted in the fact that the major portion of the Bank's assets and liabilities are linked to a fixed interest rate

5. CRITICAL ACCOUNTING ESTIMATES AND JUDGEMENTS IN APPLYING ACCOUNTING POLICIES

The Bank makes estimates and assumptions that affect the reported amounts of assets and liabilities within the next financial year. Estimates and judgments are continually evaluated and are based on historical experience and other factors, including expectations of future events that are believed to be reasonable under the circumstances.

(a) Impairment losses on loans and advancesThe Bank reviews its loan portfolios, to assess impairment, monthly at least. In determining whether an impairment loss should be recorded in the statement of comprehensive income, the Bank makes judgments as to whether there are any observable data indicating that there is a measurable decrease in the estimated future cash flows from a portfolio of loans before the decrease can be identified with an individual loan in that portfolio. This evidence may include observable data indicating that there has been an adverse change in the payment status of borrowers in a Bank, or national or local economic conditions that correlate with defaults on assets in the Bank. Management uses estimates based on historical loss experience for assets with credit risk characteristics and objective evidence of impairment similar to those in the portfolio when scheduling its future cash flows. The methodology and assumptions used for estimating both the amount and timing of future cash flows are reviewed regularly to reduce any differences between loss estimates and actual loss experience. (b )Impairment of securities- equity investments and investments in associatesThe Bank determines that investments in securities are impaired when there has been a significant or prolonged decline in the fair value below its cost. This determination of what is significant or prolonged requires judgment. Impairment may be appropriate when there is evidence of deterioration in the financial health of the investee, industry and sector performance and operational and financing cash flows.

(c) Retirement benefits and other long-term employee benefitsThe present value of liabilities for retirement benefits and other long-term employee benefits depends on a number of factors that are determined on an actuarial basis using a number of assumptions. Any changes in these assumptions will impact the carrying amount of employee benefits obligations. Key


assumptions for retirement benefits and other long-term employee benefits are disclosed in Note 28.

(d) Taxation risksMontenegro tax legislation is subject to different interpretations and changes that occur frequently. The interpretation of tax legislation by tax authorities as applied to the transactions and activity of the Bank may not be in line with that of the management. As a result, tax authorities may challenge Bank’s transactions and the Bank may be assessed additional taxes, penalties and interest, which could be material. The Bank’s tax statements may be reviewed or audited for a period of five years from the filing date of such statements.

(e) ProvisionsProvisions are re-examined at each statement of financial position date and adjusted to reflect the best present estimate. If it is no longer probable that an outflow of resources embodying economic benefits will be required to settle the obligation, the provision is reversed and credited to the income statement.

The Bank does not recognize provisions against contingent liabilities until it has determined the existence of a present obligation that can result in an outflow of resources embodying economic benefits required to settle the obligation, or if a reliable estimate cannot be made of the amount of the obligation, in which case it is so disclosed.

6. THE ADJUSTMENT OF INDIVIDUAL FINANCIAL STATEMENTS IN COMPARATIVE PERIODS

The Bank made adjustments to the Statement of financial position as at December 31, 2017 in order to adjust the financial statements from previous years, as well as changes in the Accounting Policy for investment securities, in accordance with the requirements of IAS 8 "Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors".

By analysing the investment securities, the Bank has determined the ownership of 15,670 shares of MasterCard, Class B. The Bank recorded the listed securities in its bookkeeping records based on the ALCO decision No 9, dated June 06, 2018.

The market value of MasterCard shares as of December 31, 2017 amounted to USD 151,36 per share while as of December 31, 2018 it amounted to USD 188,65 per share.

This resulted in the increase in securities at fair value through Other comprehensive income in the amount of EUR 2,071 thousand, increase in liabilities for deferred tax in the amount of EUR 186 thousand and Other reserves based on fair value in the amount of EUR 1,885 thousand.

99

STATEMENT OF COMPREHENSIVE INCOMEYear Ended December 31, 2017(thousands of EUR)

2017

Adjustment for Mastercard 2018

Interest and similar income 23.570 - 23.570

Interest expense and similar charges (524) - (524)

Net interest income 23.046 - 23.046

Fee and commission income 14.041 - 14.041

Fee and commission expense (4.472) - (4.472)

Net fee and commission income 9.569 - 9.569

Net foreign exchange gains 714 - 714

Net (losses)/gains from investment in securities 1.079 - 1.079

Other operating income 902 - 902

Operating expenses (25.439) - (25.439)

Losses on impairment and provisions (5.667) - (5.667)

(28.411) - (28.411)

INCOME BEFORE TAX 4.204 - 4.204

Income taxes(35) - (35)

INCOME FOR THE YEAR 4.169 - 4.169

Other comprehensive income

Unrealized net gains/(losses) on securities at fair value through other comprehensive income

409 813 1.222

TOTAL COMPREHENSIVE INCOME FOR THE YEAR 4.579 813 5.391

STATEMENT OF FINANCIAL POSITION

December 31, 2017 adjusted for IFRS 9 effects

Adjustment for Mastercard

December 31, 2017adjusted

ASSETS

Cash and balances with the Central Bank 154.730 - 154.730

Loans and advances to banks at amortized cost 49.835 - 49.835

Loans and advances to customers at amortized cost 304.491 - 304.491


3.623 2.071 5.694

Trading instruments at fair value through profit or loss

- - -

Securities at amortized cost 85.318 - 85.318

Forfeiting 2.045 - 2.045

Shares and equity investments - - -

Intangible assets 3.412 - 3.412

Property, plant and equipment 13.361 - 13.361

Deferred tax assets 95 - 95

Other assets 2.735 - 2.735

Total assets 619.645 2.071 621.716

LIABILITIES

Deposits from banks 2.450 - 2.450

Due to customers 498.217 - 498.217

Other borrowed funds 3.264 - 3.264

Other liabilities 3.638 - 3.638

Provisions 2.390 - 2.390

Deferred income tax liabilities 279 186 465

Employee benefits 1.190 - 1.190

Total liabilities 511.428 186 511.614

EQUITY

Share capital 136.876 - 136.876

Other reserves (18) 1.885 1.867

Accumulated losses (28.641) - (28.641)

Total equity 108.217 1.885 110.102

Total liabilities and equity 619.645 2.071 621.716


7. INTEREST INCOME AND EXPENSE AND SIMILAR INCOME AND EXPENSE

a) Interest and Similar Income

In thousands of EURYear Ended December 31,

2018. 2017.

Interest and similar income

Loans and advances to customers 21.241 20.051

Placements to banks 376 273

Negative interest rate charged by Central Bank of Montenegro (137) (236)

Negative interest rate charged by another banks (73) -

Forfeiting 111 200

Securities at amortized cost 3.224 3.282

24.742 23.570

b) Interest Expense and Similar Charges


2018. 2017.

Interest and similar expenses

Deposits from customers 203 486

Borrowed funds, from banks 50 19

Borrowed funds, from government 21 19

274 524

8. FEE AND COMMISSION INCOME AND EXPENSE

a) Fee and Commission Income

In thousands of EUR

Year Ended December 31,

2018. 2017.

Fee and commission income arising from domestic and international payment transfers 7.765 7.341

Credit card related fees and commissions 6.294 5.717

Fee income from issued guarantees and other contingent liabilities 263 324

Other 798 659

15.120 14.041

b) Fee and Commission Expense

In thousands of EUR


2018. 2017.

Fee and commission expense arising from domestic payment transfers 834 776

Fee and commission expense arising from international payment transfers 372 344

Commission expenses arising on guarantees and other contingent liabilities 28 28

Credit card related fees and commissions 3.876 3.217

Other 82 107

5.192 4.472

9. NET FOREIGN EXCHANGE GAINS

In thousands of EUR


2018. 2017.

Foreign exchange gains, realized 838 717

Foreign exchange gains/(losses), unrealized 6 (3)

844 714

101

10. OTHER OPERATING INCOMEIn thousands of EUR


2018. 2017.

Income from custody operations 164 103

Gains raised from forfeiting 219 185

Gains from sale fixed assets 57 26

Income arising on breach of contractual terms by the third party - 228

Other 221 360

661 902

11. OPERATING EXPENSESIn thousands of EUR


2018. 2017.

Staff costs 12.373 12.095

Administrative expenses 693 673

Depreciation of property, plant and equipment (Note 21) 1.579 1.766

Amortization of intangible assets (Note 20) 968 1.047

Rent 1.306 1.312

Software and hardware expenses 1.630 1.608

Maintenance of non IT property 305 302

Vehicle maintenance costs 46 57

Professional services 936 828

Deposit insurance premium 2.503 2.360

Insurance costs 184 180

Marketing, sponsorship, and entertainment 547 611

The cost of fuel and electricity 725 719

Telecommunications and postal services 537 565

The cost of travel and training 151 139

Other 288 1.177

24.771 25.439

12. LOSSES ON IMPAIRMENT AND PROVISIONSIn thousands of EUR


2018. 2017.

Loans at amortized cost, net (Note 15) 1.776 4.074

(Release)/Provisions for forfeiting (Note 19) (23) 78

(Release)/Provisions for securities at amortized cost(Note 19) (45) -

Provision for other assets, net (Note 22) 628 560

Provision for contingent liabilities, net (Note 27) 347 90

Provisions for potential litigation losses 77 865

Provisions for employee benefits, net (Note 28) - 33

(Release)/Other provisions (35) (33)

2.725 5.667

Movement of impairment on financial assets at amortized cost and on interest bearing securities at fair value through other comprehensive income as at December 31, 2018:


Opening balance

Decreases due to

derecognition

Changes due to change in credit

risk (net)

Decrease in allowance

account due to partial write-

offs

Decrease in allowance

account due to write-offs

Other adjustments

Closing balance

December 31, 2018


- - - - - 1 1


1.417 - 3.251 - (7) - 4.661

Securities at amortized cost 786 - (45) - - - 741

Forfeiting - - - - - - -

Sum of Stage 1 2.203 - 3.206 - (7) 1 5.403


- - - - - - 1.426


1.984 - (557) - (1) - -

Securities at amortized cost - - - - - - -

Forfeiting - - - - - - -

Sum of Stage 2 1.984 - (557) - (1) - 1.426


- - - - - - -


60.566 (3.649) (918) (20.087) (7.385) 19 28.546

Securities at amortized cost - - - - - - -

Forfeiting 1.618 - (23) - (119) - 1.476

Sum of Stage 3 62.184 (3.649) (941) (20.087) (7.504) 19 30.022

Impairment on financial assets total 66.371 (3.649) 1.708 (20.087) (7.512) 20 36.851

During 2018, the Bank transfer in off-balance evidence, as partial write-off, credit exposure in amount of EUR 20.087 thousand. For these exposures the Bank has no reasonable expectations of recovering. The identification and decision of partial write-off has been done according Rulebook for the identification and qualification of the partial write off amount for Crnogorska Komercijalna Banka a.d. Podgorica. The Banks will continue with collection activities for these receivables.

In 2018, the Bank sold receivables in the amount of EUR 5,107 thousand for the price of EUR 1,458 thousand.

13. INCOME TAXES

a) Components of income taxes

U hiljadama EUR

In thousands of EUR 2018. 2017.

Current income tax expenses (1.013) (103)

Deferred tax benefits (11) 68

(1.024) (35)

103

b) Numerical Reconciliation between Tax Expense and the Product of Accounting Results Multiplied by the Applicable Tax Rate


2018. 2017.

Profit before tax 8.404 4.204

Income tax (9%) (748) (378)

Income tax (9%) on capital losses (8) -

Expenses not recognized for tax purposes (26) (181)

Effects of changing of the legislation amendments - (720)

Tax losses carried forward, used for tax deduction - 1.623

Capital tax losses carried forward, used for tax deduction 6 -

Effects of the reconciliations with the taxable base with the statutory financial statement (243) (447)

Other tax effects 6 -

Current income tax (1.013) (103)

The difference between the present value of tangible assets and intangible assets recognized in the financial statements and tax report (28) (7)

Salary costs that are recognized for tax purposes after disbursement 17 75

Other

Deferred tax (11) 68

Total tax expenses (1.024) (35)

Effective tax rate 12,18% 0,83%

c) Deferred tax assets and liabilitiesDeferred tax liabilities at December 31, 2018 in the amount of EUR 380 thousand (December 31, 2017: EUR 352 thousand) are associated with the temporary differences arising between the tax bases of property and equipment and the carrying value of such assets.

Year Ended December 31,2018

Year Ended December 31,2017

Deferred taxassets

Deferred taxliabilities

Deferred tax

Deferred taxassets

Deferred tax liabilities a

Deferred tax

Depreciation of fixed assets - 380 (380) - 352 (352)

Salary costs that are recognized for tax purposes after disbursement

- (91) 91 - (75) 75

Change in fair value of the securities at amortized cost

- - - - - -

Change in fair value of securities at fair value through other comprehensive income

53 279 (226) 95 188 (93)

Deferred tax assets /(liabilities) 53 568 (515) 95 465 (370)

d) Taxes, Contributions and Other Duties Not Related to Operating ResultsTaxes, contributions and other duties that are not related to the Bank’s operating results, include property taxes, employer contributions on salaries, and various other taxes and contributions paid pursuant to state and municipal regulations.


14. CASH AND BALANCES WITH THE CENTRAL BANKIn thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Cash on hand in EUR 27.443 22.005

Cash on hand in foreign currencies 2.002 1.601

Cash in the course of collection 1.173 637

Gyro account 64.686 92.748

Included in cash and cash equivalents (Note 32) 95.304 116.991

Obligatory reserve held with the Central Bank 40.033 37.825

Less: Allowance for impairment (86) (86)

135.251 154.730

The Bank’s obligatory reserve at December 31, 2018 represents the minimum deposits set aside in accordance with the Central Bank of Montenegro Regulation with respect to “Decision on Bank Reserve Requirements To Be Held with The Central Bank of Montenegro” (“Official Gazette of the Montenegro,” no. 35/11, 22/12, 61/12, 57/13, 52/14, 07/15 i 33/16). In accordance with the said bank reserve requirements are calculated on demand deposits and time deposits.Required reserves are calculated by applying the rate of:- 7,5 % - on the part of the base consisting of demand deposits and deposits with agreed maturity up to one year, or up to 365:- 6,5% - on the part of the base comprised of deposits with agreed maturity over one year, or over 365 days.- 7,5 % - on deposits with agreed maturity over 365 days, with an option clause of the termination deposits within less than one year, or within less than 365 days.

A bank may use up to 50% of its reserve requirement deposits to maintain its daily liquidity. The bank shall not be charged any fee for the use of its reserve requirement provided that it meets the prescribed level of the reserve requirement at the end of the same day. The Bank shall pay monthly fee for the amount of reserve not returned the same day, at the rate established under a separate Central Bank regulation.

On 50% of funds set aside in accordance with the Decision, the Central Bank pays a monthly fee to the banks until the 8th of the month for the previous month, calculated at the rate of EONIA decreased by 10 basis points annually, whereby this rate may not be lower than zero.

If the Bank plans to withdraw the reserve requirement from the Central Bank foreign account in the amount of more than euro 500 thousand, the Bank shall announce it and notify the Central Bank thereof in writing at least three working days before the day of the withdrawal of the reserve requirement funds.

15. LOANS AND ADVANCES TO BANKS AT AMORTIZED COST

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Accounts in foreign banks 38.234 37.829

Placements with foreign banks - up to 3 months 18.247 10.840

Interest on term deposits - 25

56.481 48.694

Nostro-covered letters of credit and guarantees 1.209 1.141

Less: Allowance for impairment (1) -

57.689 49.835

At December 31, 2018, nostro-covered letters of credit and guarantees with foreign banks stated in the amount of EUR 1,209 thousand primarily relate to cash placed in Visa international service Association in the amount of EUR 990 thousand as security for Visa credit cards, EUR 219 thousand with Deutsche Bank Frankfurt to securitize American express credit cards.

105

16. LOANS AND ADVANCES TO CUSTOMERS AT AMORTIZED COST

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,20187

Up to one year in EUR 116.969 140.746

Over one year in EUR 312.759 227.712

429.728 368.458

Less: Allowance for impairment (34.633) (63.156)

395.095 305.302

Short-term loans to non-financial sector (enterprises) during 2018 were primarily granted for working assets with maturity from one to twelve months, while long-term loans were granted for periods from one to ten years, and mainly refer to enterprises from trade activities. Short-term loans to large and medium enterprises are mainly granted with annual interest rate from 2,5 to 9 percent, while annual interest rate for small and medium enterprises was in range from 3 to 13 percent. Annual interest rate for long-term loans ranging from 1,6 to 8,5 percent for large and medium enterprises, while for small and medium enterprises ranging from 3 to 13 percent.

Short-term loans for retail customers during 2018 were granted with annual interest rate ranging from 6,5 (cash loans) to 20,00 percent (overdraft and credit card loans). Long term loans to retail customers include loans for purchase of residential units, adaptation of residential units and business premises, financing of consumers goods and other purposes were granted on period from one to twenty-five years with variable interest rate ranging from 3,8 to 8 percent. Loans under the Government's project "1000+" were granted with annual interest rate of 2,99%. Geographic distribution of granted loans in Bank’s loans portfolio mainly refer to clients from Montenegrin territory.

Movement in allowance for losses on loans and advances at amortized cost is as follows:

In thousands of EUR

Year Ended December 31, 2018 Year Ended December 31, 2017

Balance at January 1 63.156 72.958

Effect of the first application of IFRS 9 811 -

Provision charged for the year (Note 11) 1.776 4.074

Utilization of provisions due to the sale of loans to third parties and ODC (3.649) (7.532)

Partial write offs (20.087) -

Write offs (7.393) (6.344)

Reclassification from other assets 19 -

Balance at December 31 34.633 63.156

17. SECURITIES AT FAIR VALUE THROUGH OTHER COMPREHENSIVE INCOME

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Equity securities - at fair value - listed:

- Montenegroberza 105 100

- SWIFT 46 42

- Centralna depozitarna agencija 143 75

- VISA 3.900 3.220

- Electric Power Utility of Montenegro 200 168

- Lutrija Crne Gore 18 18

- Mastercard 2.580 2.071

6.992 5.694


18. SECURITIES AT AMORTIZED COSTIn thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Treasury bills - 6.289

Governments bonds 80.019 79.815

Less: Allowance for impairment (741) (786)

79.278 85.318

As of December 31, 2018 securities at amortized cost in the amount of EUR 79,278 thousand (December 31, 2017: EUR 85,318 thousand) relate to Governments bonds issued by State of Montenegro.

In thousands of EUR

Gross carrying amount with

contractual maturity date

to 1 year

Gross carrying amount with

contractual maturity date

over 1 yearNominal

Interest rateValue

date

Eurobonds - Ministry of Finance of the Government of Montenegro 34.390 3,875% 18.03.2020.

Eurobonds - Ministry of Finance of the Government of Montenegro 28.334 - 5,375% 20.05.2019.

Long term Bonds – Ministry of Finance of the Government of Montenegro - 17.295 4% 16.11.2020.

28.334 51.685

19. SHARES AND EQUITY INVESTMENTS

The Bank bought 100% shares in OTP Debt Collection, doo Podgorica for a price of EUR 335 thousand. The Bank obtained approval of the Central Bank of Montenegro No. 0102-07700-2/2018 on 24.10.2018 for this transfer. The Bank as the owner of OTP Debt Collection, doo Podgorica was officially registered in the Central Registry of Commercial Entities on December 17, 2018.

The Bank considers that in the period from the date of payment to the day of the report, the market conditions are not substantially changed and there are no internal and external indications that would affect the value of the investment.

20. FORFEITINGIn thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Forfeiting receivables 2.697 3.663


1.221 1.946

As of December 31, 2018, the Bank's receivables arising from forfeiting operations totalled EUR 2,697 thousand (December 31, 2017: EUR 3,663 thousand). In the course of 2011, the Bank repurchased the receivables that had previously (during 2009, 2010 and 2011) been sold to OTP Bank Plc, Budapest. The repurchase was performed in five tranches.

Movement in allowance for forfeiting is as follows:


2018. 2017.

Balance at January 1 1,717 1,639

Effect of the first application of IFRS 9 (99) -

(Release)/Provision charged for the year (Note 11) (23) 78

Write offs (119) -

Balance at December 31 1,476 1,717

107

21. INTANGIBLE ASSETS

In thousands of EUR

License Software Total

Cost

Balance at January 1, 2017 3.357 8.962 12.319

Additions 570 363 933

Disposals (337) (378) (715)


Additions 932 187 1.119

Disposals - - -

Balance at December 31, 2018 4.522 9.134 13.656

Accumulated depreciation


Charge for the year (Note 10) 710 337 1.047

Disposals (336) (378) (714)


Charge for the year (Note 10) 693 275 968

Disposals - - -


Carrying amount:

- as of December 31, 2018 2.399 1.164 3.563

- as of December 31, 2017 2.162 1.250 3.412

22. PROPERTY, PLANT AND EQUIPMENT

In thousands of EUR

Buildings

Equipment and Other

Assets Total

Cost


Additions 341 1.191 1.532

Transferred from assets acquired in lieu of debt collection 1.020 - 1.020

Disposals - (726) (726)


Additions 446 1.124 1.570

Disposals (83) (154) (237)


Accumulated depreciation


Charge for the year (Note 10) 202 1.565 1.767

Disposals - (711) (711)


Charge for the year (Note 10) 198 1.381 1.579

Disposals (26) (138) (164)


Carrying amount: 7.879 5.400 13.279

- as of December 31, 2018 7.688 5.673 13.361

- as of December 31, 2017

As of December 31, 2018 the Bank had no mortgages instituted over its property and equipment to securitize loan repayment.


23. OTHER ASSETS

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Other receivables for fees and commissions 1.428 1.378

Temporary accounts 745 1.173

Receivables from checks 3 3

Other financial receivables 32 47

Receivables from commission business 250 260

Prepayments 168 125

Receivables from buyer 33 25

Deferred expenses 110 125

Other operating receivables 139 181

Current tax 26 21

Receivables in respect of the legal suits assets and other assets in delay 14.578 14.808

17.512 18.146


1.813 2.735

Receivables arising from legal suits assets and uncollectable receivables, which were fully provided for as of December 31, 2018 in the amount of EUR 15,699 thousand include the following:

• Provisions for receivables based on legal suits filed against the Bank's former employees in the amount of EUR 6,223 thousand (December 31, 2017: EUR 6,223 thousand); • Provisions for receivables based on calculated but uncollected fees from the customer Vektra Montenegro d.o.o. Podgorica, over which bankruptcy procedure was instigated, in the amount of EUR 1,704 thousand (December 31, 2017: EUR 1,704 thousand);• Provisions for other receivables recognized without grounds in the current and prior years and subsequently identified Bank's liabilities in the amount of EUR 5,223 thousand (December 31, 2017: EUR 5,223 thousand);• Provisions for uncollectable receivables based on payment transfer fees, commissions, bills of exchange, cheques, electronic banking, payment and credit cards, etc. in the amount of EUR 2,221 thousand (December 31, 2017: EUR 2,003 thousand); • Other uncollectable receivables in the amount of EUR 326 thousand (December 31, 2017: EUR 258 thousand)

Movement in allowance for other assets is as follows:


2018. 2017.

Balance at January 1 15.411 17.450

Provision charged for the year (Note 11) 628 561

Write-off (322) (2.600)

Reclassification to loans and advances to customers (18) -

Balance at December 31 15.699 15.411

24. DEPOSITS FROM BANKS

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Deposits from domestic banks:

- demand deposits 7.022 2.450

- short-term deposits - -

Deposits from foreign banks:

- short-term deposits - -

7.022 2.450

109

25. DUE TO CUSTOMERS

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Demand deposits in Euro:

- Enterprises 154.334 137.282

- Governmental institutions 64.132 44.973

- Retail customers 232.597 200.396

- Other entities 8.796 4.728

Demand deposits in foreign currencies:

- Enterprises 6.212 6.777

- Governmental institutions 99 21


- Other entities - 4

Short-term deposits in Euro:




- Other entities 1 -

Short-term deposits in foreign currencies:


Long-term deposits in Euro:




Long-term foreign currency deposits:

- Retail customers - 3

555.517 498.217

Demand deposits of natural persons in EUR were deposited at an interest rate of 0,10% on an annual basis. Demand deposits of natural persons in foreign currency were deposited at a uniform interest rate of 0,01% per annum.On term deposits of companies in EUR with maturity in 2018, the interest at interest rates ranging from 0,01% to 0,5% per annum was calculated, depending on the term and deposit amount.Currently, the maximum interest rate at which term deposits of companies may be deposited without purpose is 1,13% for a period of 12 months or more, according to the current terms and conditions.Term deposits of natural persons in EUR were deposited at an interest rate ranging from 0,01% to 0,5% per annum, depending on the term and deposit amount.Interest rate for demand deposits of companies in 2018 ranged from 0% - 0,5% per annum.

26. OTHER BORROWED FUNDSIn thousands of EUR

CurrentYear Ended December 31,

Non-currentYear Ended December 31,

2018 2017 2018 2017

Long-term domestic borrowings:

- Directorate for Development of Small and Medium Sized Enterprises - - 568 657

- Government of Montenegro – 1000+ housing 9 9 2,156 2,244

9 9 2,724 2,901

Long-term foreign borrowings:

- Kreditanstalt fur Wiederaufbau ("KfW"), Frankfurt am Main - - - 353

- guarantees for KfW borrowings - 1 - -

- 1 - 353

9 10 2,724 3,254

As of December 31, 2018, the total amount of EUR 568 thousand (December 31, 2017: EUR 657 thousand) represents long-term borrowings in domestic currency received from the Directorate for Development of Small and Medium Sized Enterprises. These borrowings were granted for periods ranging from three to eight years, at annual interest rates ranging up to 7 %.

As of December 31, 2018, the total amount of EUR 2.155 thousand (December 31, 2017: EUR 2.244 thousand) represents long term borrowings in domestic currency received from the Ministry of Finance and the Ministry of Sustainable Development and Tourism of Montenegro on the basis of the Project “1000+” for approving housing loans for social vulnerable groups. These borrowings were granted for period of 20 years with a grace period of 5 years, at annual interest rate 0,98% and 0,75%.


27. OTHER LIABILITIES

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Liabilities to employees 1.046 997

Accrued liabilities 864 744

Deferred guarantees fee 895 823

Trade payables 53 143

Temporally accounts 1.082 248

Other taxes and contributions 1.269 312

Other liabilities 289 371

5.498 3.638

28. PROVISIONS

In thousands of EUR

December 31,2017

December 31,2017

Provisions for potential litigation losses 1.929 1.438

Provisions for losses per off-balance sheet items 877 649

Other provisions 421 421

3.227 2.508

29. EMPLOYEE BENEFITS

In accordance with the Collective Bargaining Agreements, the Bank has an obligation to disburse an employment retirement benefit to a retiree, in an amount equal to six average net salaries effective in the Bank in the month prior to the employee’s retirement.

The independent actuary carried out the most recent actuarial valuations of the defined benefit obligation at December 31, 2018. Technical bases applied for calculating the estimated present value of retirement benefits and jubilee awards include implementation of the following:

a) Discount rate – 4%b) Estimated annual salary growth rate 0%

Movements in the present value of the defined benefit obligation in the current period were as follows:

In thousands of EUR


Retirement Benefits

Other Long-Term Employee

Benefits Unused

vacationRetirement

Benefits

Other LongTerm Employee

BenefitsUnused

vacation

Balance at January 1 543 42 605 510 42 605

Charged during the year (Note11)

- - - 33 - -

Payments made during the year (9) - - - - -

Balance at December 31 534 42 605 543 42 605

111

30. SHARE CAPITAL

As of December 31, 2018, the Bank’s share capital is comprised of 267,705 common shares (December 31, 2017: 267,705 common shares), with an individual par value of EUR 511,29. All issued shares are fully paid.

As of December 31, 2018, the sole shareholder of the Bank's shares is OTP Bank Plc., Budapest with 100 percent of equity interest.

In accordance with the regulations of the Central Bank of Montenegro, as of December 31, 2018, the Bank is obligated to maintain the minimum capital adequacy ratio of 10%. As of December 31, 2018, according to the Bank’s calculations, capital adequacy ratio was 22,55%.

31. OFF-BALANCE-SHEET ITEMS

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

a) Guarantees, Other Contingent Liabilities and Commitments

Payment guarantees 8.378 6.831

Performance bonds 8.316 8.269

Uncovered letters of credit 549 398

Undrawn credit facilities 41.603 39.162

58.846 54.660

b) Other off-balance-sheet items

Partial written off loans 15.754 1.637

Partial written off interest 4.532 23

Other off-balance sheet items - -

20.286 1.660

79.132 56.320

32. OPERATING LEASE ARRANGEMENTS

Cancellable operating leases relate to business premises with limited lease terms (definite duration of lease contracts). The Bank does not have an option to purchase the leased asset at the termination of contracts.

Payments recognized as an expense during 2018 amounted to EUR 1.159 thousand (2017: EUR 1.180 thousand). Commitments for operating leases undertaken as of the statement of financial position date, which have not been included in the financial statements, are as follows:

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Up to 1 year 39 132

From 1 to 5 years 1.304 1.584

Over 5 years 3.505 789

4.848 2.505

33. CASH AND CASH EQUIVALENTS

For the purposes of the cash flow statement, cash and cash equivalents comprise balances with less than three month maturity from the date of acquisition including: cash on hand, non-restricted balances with the Central Bank of Montenegro and other banks.

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017

Cash and balances with the Central Bank (Note 14) 95.304 116.991

Loans and advances to banks (Note 15) 56.481 48.669

151.785 165.660


34. RELATED PARTY TRANSACTIONSAll transactions with related parties arise in the normal course of business and their value is not materially different from the terms and conditions that would prevail in arms-length transactions. The amounts of loans and advances given to related parties are secured in accordance with Procedures of the Bank and Central Bank of Montenegro legislation. As of December 31, 2018, and December 31, 2017, the Bank did not recognize impairment provisions for the loans and advances given to related parties.

The following table summarizes receivables from and payables to related parties as of the statement of financial position date:

In thousands of EUR

December 31,2018

December 31,2017


- OTP Bank Plc. Budapest 39,008 1,982

-OTP Bank Hrvatska 28 28

Loans and advances to customers at amortized cost:

-OTP BANK Plc,Budapest - 10,840

Loans at amortized cost

- Bank’s employees 8,176 7,553

Shares and equity investments

- OTP Debt Collection doo, Podgorica 335 -

Other assets:

- OTP Bank Plc, Budapest: - 11

Total receivables 47,547 20,414

Due to customers:

- Bank’s employees 3,807 2,813

- OTP Factoring Montenegro 4,055 2,031

- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica 1,126 1,669

- South Invest Montenegro d.o.o. Podgorica - 3

Total liabilities 8,988 6,516

Receivables, net 38.559 13.898

Off-balance-sheet items

Received guaranties:

- OTP Bank Plc., Budapest 1,693 2,178

Total off-balance 1.693 2.178

Short and long-term loans to Bank employees were granted on period from one to twenty-five years. Loans were granted with annual interest rate ranging from 2,1 to 8 percent. Long-term loans to Bank employees include loans for purchase of residential units were granted with annual interest rate ranging from 4,5 to 4,8 percent and mortgage loans were granted with annual interest rate ranging from 4,8 to 6,2 percent.

Income and expenses from transactions with related parties during 2018 and 2017 were as follows:

113


2018. 2017.

Interest income:


- Bank’s employees 437 408

813 681

Fee income:



- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica 6 -

Total income 16 52

Other non-interest income


Total income 6 8

Total income 835 741

Interest expense:

- Bank’s employees - (16)

- OTP Bank Plc., Budapest (115)

Fee expense:

- OTP Bank Plc. Budapest (14) (17)

- Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica - (28)

(14) (45)

Other costs and expenses:

- OTP Debt Collection doo, Podgorica (8) -

(8) -

Total expenses (137) (61)

Income, net 698 680

During 2018, remunerations paid to persons with special authorizations and responsibilities in the Bank amounted to EUR 1,028 thousand (2017: EUR 1,589 thousand).

35. LITIGATION

As of December 31, 2018, the Bank was involved with a number of lawsuits filed against it by legal entities and private individuals. In the assessment of the Bank's Legal Affairs Department, the total value claimed in these legal proceedings, not including costs of court expenses, amounts to EUR 5.776 thousand. This amount does not include potential penalties that may be assigned after the completion of the legal proceedings, given that the Bank's management was unable to determine potential effects of penalties that might arise from the proceedings in progress until the date of issuance of these financial statements.

As of December 31, 2018, the Bank recorded provisions against potential losses on litigation in the amount of EUR 1,930 thousand. The outcome of the proceedings in progress cannot be anticipated with certainty; however, the Bank's management and legal advisor do not expect additional negative outcomes that could have materially significant effects on the Bank's financial statements.

As of December 31, 2017, the Bank was involved in lawsuits for 1.261 contracts that as a plaintiff the Bank filed against legal entities and private individuals, claiming the total value of EUR 46.736 thousand.

36. TAXATION RISKS

The tax legislation of Montenegro is subject to varying interpretations and changes occur frequently. The interpretation of tax legislation by tax authorities as applied to the transactions and activity of the Bank may not coincide with that of the management. As a result, tax authorities may challenge transactions and the Bank may be assessed additional taxes, penalties and interest. The periods remain open to review by the tax and customs authorities with respect to tax liabilities for five years. This practically means that tax authorities could determine payment of outstanding liabilities in the period of five years from the origination of the liability.


37. EVENTS AFTER THE REPORTING PERIOD

37.1. First application of IFRS 16 “Leases”The published standard, IFRS 16 “Leases”, will be effective for annual periods beginning on or after 1 January 2019 and has been adopted by the European Union. It supersedes the current standard IAS 17 – Leases, interpretation IFRIC 4 - Determining Whether an Arrangement Contains a Lease, SIC 15 - Operating Leases – Incentives and SIC 27 - Evaluating the Substance of Transactions in the Legal Form of a Lease.

The purpose of the new standard is to ease the comparability of the financial statements, presenting both financial and operating leases in the statement of financial position, and providing corresponding information to the users of the financial statements about the risks associated with the agreements. The essential element differentiating the definition of a lease from IAS 17 and from IFRS 16 is the requirement to have control over the used, specific asset, indicated directly or indirectly in the agreement.

The essential element differentiating the definition of a lease from IAS 17 and from IFRS 16 is the requirement to have control over the used, specific asset, indicated directly or indirectly in the agreement.

Expenses related to the use of lease assets, the majority of which were previously recognised in external services costs, will be currently classified as depreciation/amortisation and interest costs. Usufruct rights are depreciated using a straight line method, while lease liabilities are settled using an effective discount rate.In the cash flow statement cash flows from the principal of the lease liability are classified as cash flows from financing activities, while lease payments for short-term leases, lease payments for leases of low-value assets and variable lease payments not included in the measurement of the lease liability are classified as cash-flows from operating activities. The interest payments regarding the lease liability are classified according to the IAS 7 standard.

The lessee applies IAS 36 ¬¬– Impairment of Assets standard to determine whether the right-to-use asset is impaired, and to recognise impairment, if it is necessary.

For the lessors the recognition and measurement requirements of IFRS 16 are similar, as they were stated in IAS 17. The leases shall be classified as finance and operating leases according to IFRS 16 as well. Compared to IAS 17, IFRS 16 requires the lessors to disclose more information about than earlier, however the main characteristic of the accounting treatment is unchanged.

(i) Transition

Applying the modified retrospective approach requires the lessee to present the cumulative impact of IFRS 16 as an adjustment to equity at the start of the current accounting period in which it is first applied.

The Bank applies the following practical expedients available:

• Apply a single discount rate to a portfolio of leases with reasonably similar characteristics.

• Adjust the right-of-use asset at the date of initial application by the amount of any provision for onerous leases in the statement of financial position.

• Apply a simplified method for contracts mature within 12 months for the date of initial application.

• Exclude initial direct costs from the measurement of the right-of-use asset at the date of initial application.

• Use hindsight such as in determining the lease term if the contract contains options to extend or terminate the lease.

(ii) IFRS 16 Project

At the moment of preparation of these financial statements Bank had completed most of the work related to implementation of the new standard IFRS 16. The project to implement IFRS 16 (project), which was commenced in the fourth quarter of 2017, was performed in three stages:

Stage I – Analysis of contracts, data collection

During the analysis of all executed agreements the classification was made, whether it is a purchase of services, or a lease. The analysis covered all the relevant agreements despite their current classification. Furthermore to calculate the value of the right-of-use assets and lease liabilities the collection of all the relevant information was performed.

The Bank will presents the following types of right-of-use assets in the statement of financial position: • Office building• Branch office

The average life of the lease (useful life of the presented right-of-use assets):• Office building 5,67 years• Branch office 5.20 years

115

Stage II – Evaluation of contracts, Calculations

In accordance with the application of IFRS 16 an analysis was prepared, which included:• The effect on the statement of financial position at the date of initial application as of January 1, 2019.• The effect of lease agreements recognized and measured in accordance with IFRS 16 on the statement of financial position and on the statement of profit and loss (including the future effects)

Applying a leasing calculation tool, the value of the right-of-use assets, lease liabilities and deferred tax were determined.

Stage III - Implementation of IFRS 16 based on the developed concept, Developing accounting policy and disclosures

The OTP Group applies IFRS 16 with modified retrospective approach, recognising the accumulated effect of the initial application on January 1, 2019.

In case of leases previously classified as operating lease (applying IAS 17) , on January 1, 2019. the Bank recognises:• The Lease liability,

• as the present value of the remaining lease payments,

• discounted using the Groups incremental borrowing rate at the date of initial applications

• The right-of –use-assets,

• at an amount equal to the lease liability,

• Adjusted by the amount of any prepaid or accrued lease payments relating to that lease recognised in the statement of financial position immediately before January 1, 2019. excluding initial direct cost from the measurement.

The Group accounts lease previously classified as finance leases (applying IAS 17) the carrying amount of the right-of –use asset and the lease liability on January 01, 2019 is the carrying amount of the lease asset and lease liability on December 31, 2018 measured applying IAS 17.

The OTP Group accounts leases for which the lease term ends by December 31, 2019 as short term leases.In accordance with developed concept, bank will use the application which OTP Group developed for these purpose.

(iii) Recognition of lease liabilities

Following the adoption of IFRS 16, the Bank will recognise lease liabilities related to leases which were previously classified as "operating leases" in accordance with IAS 17 Leases. These liabilities will be measured at the present value of lease payments receivable as at the date of commencement of the application of IFRS 16. Lease payments shall be discounted using the interest rate implicit in the lease or, if that rate cannot be readily determined, the incremental borrowing rate. Interest rate applied by the Bank: weighted average lessee’s incremental borrowing rate: 3.12%

At their date of initial recognition, lease payments contained in the measurement of lease liabilities comprise the following types of payments for the right to use the underlying asset for the life of the lease:

• fixed lease payments less any lease incentives,• Variable lease payments which are dependent on market indices,• Amounts expected to be payable by the lessee under residual value guarantees,• The strike price of a purchase option, if it is reasonably certain that the option will be exercised, and• Payment of contractual penalties for terminating the lease, if the lease period reflects that the lessee used the option of terminating the lease.

The Bank makes use of expedients with respect to short-term leases (less than 12 months) as well as in the case of leases in respect of which the underlying asset has a low value (less than USD 5.000) and for which agreements it will not recognise financial liabilities or any respective right-to-use assets. These types of lease payments will be recognised as costs using the straight-line method during the life of the lease.

(iv) Recognition of right-to-use assets

Right-to-use assets are initially measured at cost.

The cost of a right-of-use asset comprises:• The initial estimate of lease liabilities,• Any lease payments paid at the commencement date or earlier, less any lease incentives receivable,• Initial costs directly incurred by the lessee as a result of entering into a lease agreement,• Estimates of costs which are to be incurred by the lessee as a result of an obligation to disassemble and remove an underlying asset or to carry out renovation/restoration.

(v) Application of estimates

The implementation of IFRS 16 requires the making of certain estimates and calculations which effect the


measurement of financial lease liabilities and of right-to-use assets. These include among others:• determining which agreements are subject to IFRS 16,• determining the life of such agreements (including for agreements with unspecified lives or which may be prolonged),• determining the interest rates to be applied for the purpose of discounting future cash flows,• Determining depreciation rates.

(vi) Impact on the statement of financial position

The impact of implementing IFRS 16 on the recognition of additional financial liabilities and respective right-to-use assets is in the process of estitmation on the basis of agreements in force at the Bank as at December 31, 2018.

The Bank presents the following right-of-use assets in the statement of financial position as at January, 2019.

37.2. Purchase of the share capital of Societe Generale Montenegro AD Podgorica

On February 27, 2019, the Bank concluded Agreement on purchase of 90.56% of the share capital of Societe Generale Montenegro AD Podgorica, Montenegrin branch of Societe Generale Group. The agreed price for the purchase of 90.56% of the share capital of Societe Generale Bank Montenegro amounts to EUR 40,455 thousand. The purchase price per share amounts to EUR 461.81.

The implementation of the transaction is expected in the coming months, depending on obtaining of the necessary approvals by the Central Bank of Montenegro.

Except for the above mentioned, there was no other event that would influence the adjustment and / or disclosures in individual financial statements for 2018.

38. EXCHANGE RATES

The official exchange rates for major currencies used in the translation of statement of financial position items denominated in foreign currencies, into euros as at December 31, 2018 and 2018 are as follows:

December 31, 2018

December 31, 2017

USD 0,8731 0,8338

CHF 0,8907 0,8545

GBP 1,108 1,1271

Crnogorska Komercijalna Banka AD PodgoricaMoskovska bb, 81000 Podgorica, Montenegro

Izrada | Preparation:Marketing and Market Research Department

Dizajn | Design: Uzume Consulting Creative Design Studio

Grafo Group Podgorica

Podgorica 2019 May

Documents

godišnji izvještaj 2018 annual report · 2020. 11. 10. · (MSFI), koji objektivno i istinito predstavljaju stanje i rezultate poslovanja Banke ostvarene u datoj godini. Na osnovu