G O L D

FISH

ปลาทอง บางครงนยมเรยกวา ปลาเงนปลาทอง (องกฤษ: Goldfish)

เปนปลานำจด อยในวงศปลาตะเพยน (Cyprinidae) มชอวทยาศาสตรวา Car-

assius auratus เปนปลาทมถนกำเนดในประเทศจนและญปน โดยดงเดมถอ

เปนปลาทถกนำมาบรโภคกนเปนอาหาร ตอมาไดถกพฒนาสายพนธมาไม

ตำกวา 2,000 ป จนกลายเปนปลาสวยงามหลากหลายสายพนธในปจจบน

โ ด ย ป ล า ท อ ง เ ช อ ว า เ ป น ป ล า ส ว ย ง า ม ช น ด แ ร ก ท ม น ษ ย เ ล ย ง

จากหลกฐานทปรากฏไมตำกวา 2,000 ปมาแลว เปนรปสลกปลาทองหลากห

ลายสวายรวมกนอยในบอทประเทศจน ถอเปนประเทศแรกทเลยงปลาทอง

แตประเทศญปนเปนผ พ ฒนาสายพนธปลาทองใหมความสวยงามแ

ละหลากหลายมาจนปจจบน โดยเมองแรกททำการเลยง คอ ซะไก

ในจงหวดโอซะกะ ในราวป ค.ศ. 1502-ค.ศ. 1503 แตกลายมาเปนทนยมเมอเ

วลาตอมาอกราว 100 ป ถงขนาดมรานขายปลาทองเปดกนเปนจำนวนมาก

ปลาทองมรปรางอวน ปอม มเกลดแบบบางเรยบ ครบอกกลมแบน

ครบหางเปนรปพด เปนปลากนพช และแมลงนำขนาดเลกเปนอาหาร เป

นปลาทตะกละสามารถกนอาหารไดตลอดทงวน ตวผเมอถงฤดผสมพนธ

จะมตมสวขนตามครบอกและใบหนา ปลาตวทองชองทองจะอมเปงออก

ว า ง ไ ข ต า ม พ ช น ำ ไ ข ใ ช เ ว ล า ฟ ก ต ว ป ร ะ ม า ณ 2 ว น

ปลาทองมสหลากหลายตงแตสแดง, สทอง, สสม, สเทา, สดำและสขาว

แมกระทงสารพดสในตวเดยวกน ในธรรมชาตชอบอาศยตามหนองนำและ

ลำคลองทตดกบแมนำ อาจมอายไดถง 20-30 ป ถาอยในสภาพแวดลอมทด ตอ

มาถกนำไปเลยงในยโรปเมอศตวรรษท 17 และถกนำไปเผยแพรในอเมรกา

ในศตวรรษท 19 สำหรบในประเทศไทย เชอวาปลาทองเขาในสมยอยธยาต

อนกลางเพอเปนของบรรณาการในราชสำนกราว ๆ ค.ศ. 1370-ค.ศ. 1489

ในปจจบนมกเลยงเปนปลาสวยงาม และปลาทองทเลยงไวดเลนจะมชวง

ชวต ประมาณ 7-8 ป พบจำนวนนอยมากทมอายถง 20 ป ปจจบนประเทศจน,

ฮองกง,สงคโปร และญปน เปนศนยกลางการสงออกปลาทองทใหญทสด

สำหรบในประเทศไทยการเลยงปลาทองในฐานะปลาสวยงามในยคปจจ

บน เรมขนหลงป ค.ศ. 1960 ซงความนยมจะเรมขนจากพนทกรงเทพมหาน

ครกอนจะขยายไปตามจงหวดตางๆจนปจจบนมฟารมปลาทองมากมายมป

ลาหลากหลายสายพนธ ทงเกรดสงทมราคาแพง และเกรดธรรมดาทวไป

สารบญ

ประวตความเปนมา 4

การจำแนกทางอนกรมวธาน 6

ลกษณะรปรางของปลาทอง 8

ลกษณะเดนของปลาทอง 10

ลกษณะพนธของปลาทอง 12

การจำแนกเพศปลาทอง 20

วธการเพาะปลาทอง 22

การฟกไขปลาทอง 25

การอนบาลปลาทอง 26

การเลยงปลาทอง 30

ชนดปลาทดำเนนการเพาะพนธเชนเดยวกบปลาทอง

32

4

ป ร ะ ว ต ค ว า ม เ ป น ม า

ทางประวตศาสตรเชอไดวาการเพาะพนธปลาทองมมานาน

กวาหนงพนปแลว หลกฐานทแสดงใหเหนถง คอ รปวาด

ปลาทองซงมเกลดสแดงทลำตวจำนวนมากกำลงวายนำอยในบ

อ อายรปภาพกวา 2,000 ปมาแลว ปลาทองเปนปลาทอยในวงศ

ไซไพรนด (Family Cyprinidae) จดเปนปลาวงศทใหญทสด

โดยมปลาอยเกอบ 2,000 ชนด ซงปลาในวงศนมปลาทเราพอร

จกคอ ปลาทอง ปลาไน และปลาตะเพยน จากการศกษาพบวา

ปลาเงนปลาทองเปนปลาซงเกดจากการผาเหลามาจากปลาไน

(Crucian carp) ปลาเงนปลาทองมชอทางวทยาศาสตรวา Caras-

sius auratus linn. ประเทศแรกทเพาะพนธปลาทองไดสำเรจค

อ ประเทศจน แตประเทศทพฒนาพนธปลาทองใหมสและลวด

ลายสวยงามคอประเทศญปน และเพยงเวลาไมนานนก ญปนก

ครองความเปนจาวในการสงออกปลาทองไปขายตางประเทศ

ผลทตามมากคอ ทำใหพนธปลาทองเปนทแพรหลายและเปนท

นยมในหมนกเลยงปลาในทสด

ปล า ท อ ง พ น ธ ส า ม ญ ( C o m m o n f i s h )

เปนปลาตนสายพนธ ลำตวคอนขางยาวและแบนดา

นขางหวส นกวางและไมมเกลดเปนปลาทอดทนกนอาหา

รงายและลกดก สสนคลายปลาไนมาก ในประเทศไทย ส

นนฐานไดวามผนำปลาเงนปลาทองเขามาเลยงครงแรกใน

สมยกรง ศรอยธยาตอนกลาง โดยนำเขามาจากประเทศจน

เนองจากมการคาตดตอกนในชวงนน ทางประวตศาสตรเ

ชอไดวาการเพาะพนธปลาทองมมานานกวาหนงพนปแลว

หลกฐานทแสดงใหเหนถง คอ รปวาดปลาทองซงมเกลดสแ

ดงทลำตวจำนวนมากกำลงวายนำอยในบอ อายรปภาพกวา

2,000 ปมาแลว ปลาทองเปนปลาทอยในวงศ ไซไพรนด

(Family Cyprinidae) จดเปนปลาวงศทใหญทสด

โดยมปลาอยเกอบ 2,000 ชนด ซงปลาในวงศนมปล

าทเราพอรจกคอ ปลาทอง ปลาไน และปลาตะเพยน

5

จาก การศกษาพบวา ปลาเงนปลาทองเปนปลาซงเกดจากการผาเหลามาจากปลาไน (Crucian carp) ปลาเงนปลาทอ

งมชอทางวทยาศาสตรวา Carassius auratus linn. ประเทศแรกทเพาะพนธปลาทองไดสำเรจคอ ประเทศจน แตป

ระเทศทพฒนาพนธปลาทองใหมสและลวดลายสวยงามคอประเทศญปน และเพยงเวลาไมนานนก ญปนกครองความเป

นจาวในการสงออกปลาทองไปขายตางประเทศ ผลทตามมากคอ ทำใหพนธปลาทองเปนทแพรหลายและเปนทนยมใน

หมนกเลยงปลาในทสด ปลาทองพนธสามญ (Common fish) เปนปลาตนสายพนธ ลำตวคอนขางยาวและแบนดานขาง

หวสนกวางและไมมเกลด เปนปลาทอดทน กนอาหารงายและลกดก สสนคลายปลาไนมาก ในประเทศไทย สนนฐานไดวามผนำปล

าเงนปลาทองเขามาเลยงครงแรกในสมยกรง ศรอยธยาตอนกลาง โดยนำเขามาจากประเทศจนเนองจากมการคาตดตอกนในชวงนน

6

การจำแนกทางอนกรมวธาน

Frank (1969) ไดจดลำดบชนของปลาทองไวดงน

Class : Osteichthyes

Subclass : Teleostei

Order : Cypriniformes

Suborder : Cyprinoidei (Carps)

Family : Cyprinidae

Genus : Carassius

Species : auratus

7

ชนดของปลาทอง

1. ฮอลนดาปกกง

2. ฮอลนดายกษ

3. สงหญปน

4. สงหลกผสม (สงหจน)

5. สงหดำ (สงหสยาม)

6. รวกน

8

ล ก ษ ณ ะ ร ป ร า ง ข อ ง ป ล า ท อ ง

ปลาทองสายพนธดงเดมทพบในธรรมช

าตนน มรปรางคลายปลาไนแตมขน

าดเลกกวาปลาไนมาก คอ เปนปลาทมรปรางปอม

แบนขางเลกนอย สวนหวลาด ปากมขนาดเลก

มหนวดสน 2 ค ครบหลงคอนขางยาว

ครบหางเปนแฉกเวาลก ลำตวมสนำตาลคลำอม

ทองหรอสสม สวนทองสจางกวาลำตว หรอสขาว

เนองจากมการนำปลาทองไปเลยงในประเทศตา

งๆ ประกอบกบเปนปลาทผสมพนธขามสายพนธ

กบปลาในกลมเดยวกนชนดอนๆไดงาย ทำใหมก

ารพฒนาสายพนธปลาทองชนดใหมๆออกมาหลา

ยชนด มลกษณะเดนสวยงามแตกตางกนไป ซงล

กษณะเดนๆทสำคญทมการเปลยนแปลงไป ไดแก

ค ร บ ห า ง เ ป ล ย น แ ป ล ง จ า ก ห า ง แ ฉ ก ห

ร อ ห า ง เ ด ย ว เ ป น ห า ง พ ว ง ห ร อ ห า ง ค

ครบกน เปลยนแปลงจากครบเดยว เปน ครบค

ค ร บ ห ล ง บ า ง ช น ด จ ะ ไ ม ม ค ร บ ห ล ง

สวนหวบางชนดจะมลกษณะทพองออกเปนวน

ต า บ า ง ช น ด ม ก ร ะ บ อ ก ต า ท โ ป ง พ อ ง อ อ ก

9

ครบหาง เปลยนแปลงจากหางแฉก หรอหางเดยว เปน หางพวง หรอหางค

ครบกน เปลยนแปลงจากครบเดยว เปน ครบค

ครบหลง บางชนดจะไมมครบหลง

สวนหว บางชนดจะมลกษณะทพองออกเปนวน

ตา บางชนดมกระบอกตาทโปงพองออก

10

ลกษณะเดนชนดตางๆ ของปลาทอง

1. ลกษณะของปลาทองพนธหวสงห

ลกษณะ หวสงหญปน หวสงหจน หวสงหสยาม หวสงหลกผสม หวสงหตากลบ หวสงหตาลกโปง

หวและนยนตา - วนเนอละเอยด ไมแตก วนบรเวณมมปากมลกษณะคลายเขยว

- มวนครบทง 3 สวน คอสวนบนของหว กระพงแกมและบรเวณเหนอรมฝปาก

- วนไมปดตาจนมด ตาสดใส - หววนมขนาดใหญกวาลำตว ลกษณะวนเปนเมดเลกหรอใหญขนาดสมำเสมอ

- วนไมปดตาจนมด ตาสดใส - วนมทงแบบสงหจน และสงหญปน ลกษณะวนเปนเมดคลายสงหจนแตแนนกวา

หรอวนเปนหลบคลายมนสมอง

- วนตองปดตาจนมด - ลกษณะวนเปนเมดคลายสงหจนแตแนนกวา หรอวนเปนหลบคลายมนสมอง

- วนไมปดตาจนมด ตาสดใส - หวไมมวน หรอมเคลอบวนเลกนอย

- ตาใหญ สดใส ตาทงสองขางเสมอกน และหงายแหงนมองฟาเสมอ - หวไมมวนหรอเคลอบวนเลกนอย

- มถงนำใตตาคลายลกโปง ถงนำโปรงแสง

- ตาและถงนำใตตาทงสองขางเสมอกน

11

ลำตว - ไมมครบหลง หลงโคงมนรปไขไก

- ลำตวขนาดใหญ หนา มองจากดานบน ลำตวไมคดงอ

-เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ - ไมมครบหลง หลงตรงหรอลาดโคงเลกนอย

- ลำตวคอนขางกลม หนา ไมคดงอ

- เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ - ไมมครบหลง หลงโคงมนรปไขไก

- ลำตวขนาดใหญ หนา มองจากดานบนลำตวไมคดงอ

- เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ - ไมมครบหลง หลงโคงมนรปไขไก

- ลำตวขนาดใหญ หนา มองจากดานบนลำตวไมคดงอ

- เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ - ไมมครบหลง ลำตวยาว หลงตรงหรอโคงลาดเลกนอย

- เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ - ลำตวยาว หลงตรงหรอโคงลาดเลกนอย

เกลดเปนเงางาม เรยงเปนระเบยบ

ครบหาง - ครบหางสน ตง ตอกบลำตว เปนมมแหลมประมาณ 45 องศา

- ครบหางหนา อาจม 3 หรอ 4 แฉก

- ครบหางแผกวาง - ครบหางใหญ

- หางลาด ปลายหางเสมอ แนวเดยวกบสนหลง - ครบหางสน ตง ตอกบลำตวเปนมมแหลมประมาณ 45 องศา

- ครบหางหนาอาจม 3 หรอ 4 แฉก - ครบหางสน ตง ตอกบลำตวเปนมมแหลมประมาณ 45 องศา

- ครบหางหนาอาจม 3 หรอ 4 แฉก - ครบหางยาว

- หางลาด ปลายหางเสมอแนวเดยวกบสนหลง หรอสงกวา - ครบหางยาว

- หางลาด ปลายหางเสมอแนวเดยวกบสนหลง หรอสงกวา

ส - สเขมสดใส

- มทกส - สเขมสดใส

- มทกส - สดำปลอด - สเขมสดใส

- มทกส - สเขมสดใส

- มทกส - สเขมสดใส

- มทกส

รปทรงและการทรงตว - ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด

- มองจากดานบนเหมอน รปเหรยญโคบน (Koban) -

ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด

- มองดานบนสนหลงตรง - ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด - ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด - ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด - ซายและขวาเสมอกน

- การทรงตวด

ครบทวาร - ครบค หรอ ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต - ครบค หรอ

ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต - ครบค หรอ ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต

- ครบค หรอ ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต - ครบค หรอ

ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต - ครบค หรอ ครบเดยวทเกดโดยธรรมชาต

ครบอนๆ - ครบคเสมอกนทงซายและขวา -

ครบคเสมอกนทงซายและขวา - ครบคเสมอกนทงซายและขวา

- ครบคเสมอกนทงซายและขวา - ครบคเสมอกนทงซายและขวา –

ครบคเสมอกนทงซายและขวา

12

ล ก ษ ณ ะ ข อ ง พ น ธ ป ล า ท อ ง

จากการทมการพฒนาทางดานการเพาะพนธ มการคดเลอกลกษณะเดนทตองการ แลวนำมาเพาะพนธตอมาเรอยๆ ทำใหไดปลาทองทมล

กษณะและสสนสวยงามหลายแบบดวยกน และมการตงชอพนธตางๆไวดงน

4.1 ปลาทองทมหางเดยว อาจเรยกหางปลาท หรอหางแฉก (Fork Tail) ลกษณะหางเปนแผนแบนกวาง เวาตรงกลางหรอเปน

2 แฉก มสายพนธทนยม 2 สายพนธ คอ

4.1.1 พนธโคเมท (Comet) เปนปลาทองสายพนธดงเดม หรอตนตระกลของปลาทอง ลกษณะลำตวคอนขางแบนยาวคลายปลาไน

ลำตวมกมสแดง สแดงสลบขาว หรอสทอง ปจจบนไมไดรบความนยม

. 4.1.2 พนธชบงกง (Shubunkin) ลกษณะคลายพนธโคเมท แตจะมจดประทลำตวหลายส เชน สแดง สขาว สมวง สสม และสดำ

เกลดจะคอนขางใส จดเปนปลาทองทสวยงามมากชนดหนง เนองจากมสเดนหลายส สดใส ไดรบความนยมมากในสมยกอนและมการ

ตงชอไวหลายชอ เชน Speckled Goldfish , Harlequin Goldfish , Vermilion Goldfish หรอ Coronation fish

13

4.2 ปลาทองทมหางค คอมสวนหางแยกออกเปน 3 - 4 แฉก มทงทมครบหลงตามปกต หรอบางชนดไมมครบหลง มทไดรบความนยมหลายสายพ

นธ ดงน

4.2.1 พนธออแรนดา (Oranda) สมยกอนมกเรยกฮอลนดา หรอฮอลนดาหวแดง ลกษณะลำตวคอนขางยาว มครบครบทกครบ หางยาว และมลก

ษณะเดนคอมวนทสวนหว (Hood) คลายพนธหวสงห แตมกไมขยายใหญเทาหวสงห สของวนมกออกเปนสเหลองสม เปนปลาทองทมขนาดใหญ

และมความสวยงามมากชนดหนง สของลำตวมกออกสขาวเงน ชาวญปนเรยก Oranda Shishigashira

.

4.2.2 พนธรวกน (Ryukin or Veiltail ) ลกษณะเดน คอ เปนพนธทมหางคอนขางยาวเปนพวงสวยงามเปนพเศษ คลายรบบนหรอผาแพร

ทำใหมชอเรยกไดหลายชอ คอ Fringetail , Ribbontail , Lacetail , Muslintail และ Japanese Fantail ในขณะทวายนำครบหางจะบานเปนสงา

ลำตวคอนขางกลมสน และมกมสแดงสลบขาว บางชนดอาจม 5 ส เปนพนธทไดรบความนยมคอนขางมาก

.

14

พนธตาโปน (Telescope-eyed Goldfish) อาจเรยก Pop-eye Goldfish ชาวจนนยมเรยก Dragon Eyes ชาวญปนเรยก Aka Demekin

ซงแปลวาตาโปนเชนกน ลกษณะเดนของพนธ คอ ลกตาจะยนโปนออกมามากเหมอนทอกลองสองทางไกล พนธตาโปนทนยมเลยงม 5 ชนด คอ

พนธตาโปนสแดง (Red Telescope-eyed Goldfish) มสแดงตลอดตว ไดรบความนยมมากในญปน

พนธมว (Moor) หรอเลห (Black Moor or Black Telescope-eye Goldfish) เปนพนธทรจกดในประเทศไทยในชอ เลห หรอ ลกเลห

ลกษณะเดน คอ ลำตวมสดำสนทตลอด ตาจะไมโปนมากนก ชาวญปนเรยกพนธนวา Kuro Demekin

15

พนธตาโปนสามส (Calico Telescope-eye Goldfish) รจกกนดในประเทศไทยวาลกเลหหาส เปนพนธทมเกลดคอนขางบาง ลำตวมสสนหลา

ยสสดเขมและมกมเพยง 3 ส แตสทพบในพนธนจะม 5 ส คอ สแดง สขาว สดำ สนำตาลออกเหลอง และสแดงออกมวง ชาวญปนเรยกพนธนวา

Sanshoku Demekin

พนธตาลกโปง (Bubble Eye Goldfish) ลกษณะเดน คอ มเบาตาพองออกคลายลกโปงทงสองขาง เวลาวายนำมกจะแกวงไปมา

ลำตวมกมสขาวหรอเหลองแกมสม มทงทมครบหลงและไมมครบหลง

16

พนธตากลบ (Celestial Goldfish) ลกษณะเดน คอ ตาทโปนออกมาจะหงายกลบขนขางบน ชาวจนเรยกวา Shotengan แปลวาตามงสวรรค

หรอตาดฟา ตอมาชาวญปนนำไปเลยงและพฒนาไดหางสนกวาเดม เรยก Demeranchu

พนธหวสงห (Lionhead Goldfish or Ranchu) ลกษณะเดนของพนธนคอ ไมมครบหลง หางสนและเปนครบค ทสำคญคอ

สวนหวจะมกอนวนปกคลมอย ทำใหมชอเรยกไดอกหลายชอ เชน Hooded Goldfish , Buffalo-head Goldfish สวนในญปนเรยก Ranchu

ในประเทศไทยเรยกกนโดยทวไปวา “หวสงห” เปนพนธทไดรบความนยมอยางมากในปจจบน และนยมจดประกวดกนเปนประจำ จนอาจเรยกไดว

าเปนเจาพอของปลาทอง (King of The Goldfish) มอยหลายชนดทนยมเลยง ไดแก

17

สงหญปน เปนพนธทไดรบความนยมมากทสด ลกษณะทวไปคอ ลำตวคอนขางสนและสวนหลงโคงมนสวยงาม สของลำตวเปนสสมเขมเหล

อบทองตองตา วนทสวนหวมลกษณะเลกละเอยดขนาดไลเลยกนและคอนขางหนา ครบหางสนและจะยกสงขนเกอบตงฉากกบลำตว ครบกนเปน

ครบคมขนาดเทากน

สงหจน เปนพนธตนตระกลของหวสงห กำเนดในจน ลำตวคอนขางยาว สวนหลงไมโคงมากนก หางคอนขางยาวออนล หวคอนขางใหญและม

วนดกหนากวาสายพนธอน และทางดานทายของวนไมขรขระ ทำใหมองเหมอนหวมขนาดใหญกวาลำตว สของลำตวเปนสสมแกมทองแตไมส

ดมากนก

18

สงหหวแดงสงหตนโจ ลกษณะทวไปคลายสงหญปน แตสของลำตวเปนสขาวเงน สวนหวและวนจะมสแดง

สงหตามด ลกษณะทวไปคลายสงหญปน แตสของลำตวเปนสดำสนทตลอดลำตว แมกระทงวนกเปนสดำ วนคอนขาง

ดกหนาจนปดลกตาแทบมองไมเหน

19

สงหหาส ลกษณะทวไปคลายสงหจน แตมสบนลำตว 5 ส คอ สดำ สแดง สขาว สนำเงน และสเหลอง

เกลดคอนขางบางโปรงใส

สงหเงน ลกษณะทวไปคลายสงหหวแดง มสของลำตวเปนสขาวเงน แตสวนหวและวนจะมสเงนดวย

20

การจำแนกเพศปลาทอง

การศกษาความแตกตางลกษณะเพศของปลาทองทำไดไมยากนก ผเลยงปลาโดยทวไปจะสามารถแยกเพศปลาทองได ผทตองการดำเนนการเพ

าะพนธปลาทอง หากเขาใจวธการแยกเพศปลาทองเปนอยางด กจะชวยใหเลอกซอหรอจดเตรยมปลาทองเพศผและเพศเมยตามจำนวนทตองการได

ความแตกตางลกษณะเพศของปลาทองนน ถาจะดจากลกษณะภายนอกของลำตวแลวจะไมพบความแตกตางกน การแยกเพศจะทำไดกตอเมอป

ลาสมบรณเพศ คอ เปนปลาโตเตมวยแลว ซงตองเลยงไวประมาณ 6 - 8 เดอน เมอปลาสมบรณเพศแลวปลาเพศผจะเกด ตมสว (Pearl Organ หรอ

Nuptial Tubercles) ซงเปนตมหรอจดเลกๆสขาว เกดขนบรเวณกานครบอนแรกของครบอก และบรเวณกระพงแกม ซงถาสงเกตดๆจะพอเหนได แ

ละมกจะเกดเดนชดเมอถงฤดผสมพนธของปลาทอง แตในชวงนอกฤดกาลผสมพนธ เชนในฤดหนาว หรอปลาไมมความพรอมทางเพศ ตมสวนจะ

มขนาดเลกสงเกตไดยาก แตกสามารถแยกเพศไดโดยการใชมอลบเบาๆทครบอก ถาเปนปลาทองเพศผจะรสกสากมอเนองจากมตมสวดงกลาว แตถ

าเปนปลาเพศเมยจะรสกวาครบอกนนจะลน นอกจากนนถาปลามความพรอมในการผลมพนธ คอปลาเพศเมยมไขแก และปลาเพศผมนำเชอสมบรณ

ถาจบทบรเวณทองของเพศเมยจะรสกวาคอนขางนม และทชองเพศจะขยายตวนนสงขน สวนปลาเพศผถาลองรดทบรเวณทองลงไปทางชองเพศ จะ

เหนวามนำเชอซงเปนสขาวขนคลายนำนมไหลออกมาเลกนอยได

21

แสดงบรเวณกานครบ

อนแรกทจะเกดตมสวในปลา

ทองเพศผ

22

วธการเพาะเลยงปลาทอง

ปลาทองจดวาเปนปลาทดำเนนการเพาะพนธไดอยางงายๆ โดยวธการเพาะแบบชวยธรรมชาต ปกตปลาทองจะมการแพรพนธวางไขในตก

ระจกหรอบอทใชเลยงอยแลว ซงมกจะไลผสมพนธวางไขในตอนเชาของวนถดไปหลงจากทผเลยงมการเปลยนถายนำใหมให แตทผเลยงไมพ

บวามลกปลาทองเกดขนในตเลยงปลา เนองจากวาปลาทองเปนปลาทไขทงไมมการดแลรกษาไข เมอวางไขแลวกจะหวนกลบมากนไขของตว

เองอกดวย นอกจากนนปลาทองตวอนๆหรอปลาชนดอนทเลยงรวมอยในตดวย กจะคอยเกบกนไขทออกมาดวย กวาทไขทเหลออยจะฟกตว

ออกมา ซงตองใชเวลาประมาณ 2 - 3 วน ไขกจะถกปลาทยอยเกบกนไปเกอบหมด สวนไขทรอดจากถกกนจนตวออนฟกตวออกมา ตวออน

ทยงชวยตวเองไมไดกจะกลายเปนอาหารทดของปลาตางๆอก เพราะลกปลาจะมขนาดพอๆกบลกนำ ทำใหถกจบกนไปจนหมดอยางรวดเรว

ดงนนหากตองการลกปลาทองกจำเปนตอ

งมการจดการการเพาะใหถกตอง จงจะไดลกปลาจำน

วนมากตามตองการ การเพาะปลาทองจะทำไดด คอ

ปลาวางไขงาย ตงแตเดอนเมษายน ถง เดอนกนยายน

โดยดำเนนการตามขนตอนดงน

การเตรยมบอเพาะ บอทเหมาะสมสำหรบการเพาะปลาทอ

งควรเปนบอซเมนต มขนาดประมาณ 1 ตารางเมตร ขดลางใ

หสะอาดดวยแปรงและสบแลวฉดนำลางหลายๆครง จากนนเต

รยมนำใหมทระดบประมาณ 20 - 25 เซนตเมตร นอกจากนนย

งอาจใชกะละมงขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 50 เซนตเมตร

เปนบอเพาะปลาทองกได

การเตรยมรง ปลาทองเปนปลาทมไขประเภทไขตด พฤต

กรรมการวางไขนนปลาเพศผจะวายนำไลปลาเพศเมยไปเรอย

ๆ ปลาเพศเมยเมอพรอมจะวางไขจะวายนำเขาหาพรรณไมนำ

ตามรมนำ แลวปลอยไขครงละ 10 - 20 ฟอง ปลาเพศผทวายนำ

ตามมากจะปลอยนำเชอตาม ไขจะไดรบการผสมพรอมกนนน

กเกดสารเหนยวทเปลอกไข ทำใหไขเกาะตดอยตามราก ลำตน

และใบของพรรณไมนำ ดงนนการเตรยมรงในบอเพาะปลาทอง

ควรเปนรงทชวยใหไขตดไดงายและมากทสด คอตองมลกษณะเ

ปนฝอยนมและคอนขางยาว รงทนยมใชในปจจบนไดแกรงททำ

จากเชอกฟาง โดยนำเชอกฟางสใดกไดมาผกเปนกระจก(คลายก

บพทเชยรลดเดอรใช) มความยาวประมาณ 20 เซนตเมตร แลว

ฉกใหเปนฝอยโดยพยายามใหเปนเสนฝอยขนาดเลกใหมากทสด

จากนนนำไปจมในนำเดอดเพอใหเกดความนม แลวทำกรอบไม

(อาจใชทอ เอสลอน)ใหลอยอยผวนำ ขนาดเลกกวาบอเพาะเล

กนอยเพอใหกรอบลอยอยบนผวนำในบอไดด นำรงมาผกในก

รอบไมเพอใหรงลอยตว และรงจะกระจายตวกน หากไมทำกรอบผกรง รงจะถกแรงลมทเกดจากเครองแอรปม ทำใหรงลอยไปรวมเปนกระจ

กอยรมบอ ปลาจะวางไขทรงไดยาก การทำใหรงกระจายตวกน ชวยใหปลาสามารถวางไขโดยกระจายไขตามรงทจดไวทกรงไดเปนอยางด

23

การเตรยมพอแมพนธคอการเลยงและคดปลาทพรอมจะผสมพนธจากปลาทเลยงไวรวมกนโดยจะตองเนนเปนปลาทมไขแกและนำเชอดก

ารทจะเลยงปลาทองใหมไขแกและนำเชอไดดนนเปนเรองไมยากจากทไดกลาวไวแลววาการเลยงปลาสวยงามเปนการเลยงปลาทมคณภาพน

ำดกวาการเลยงปลาแบบอนๆเนองจากมระบบกรองนำทดในสภาพนำทคอนขางดปลาจะใชอาหารทไดรบไปสำหรบการเจรญเตบโตสวนกา

รพฒนาของระบบสบพนธจะเปนไปอยางชาๆเมอใดทคณภาพนำเรมมการสะสมของสงหมกหมมตางๆมากขนปลาทสมบรณเพศแลวจะเรม

มการพฒนาระบบสบพนธมากขนเปรยบเทยบไดกบฤดรอนซงนำในแหลงนำธรรมชาตจะลดระดบลงเรอยๆนำจะมการสะสมแรธาตตางๆม

ากขนปลาจะใชอาหารทไดรบเพอการพฒนาระบบสบพนธเปนการเตรยมพรอมเพอการแพรพนธในฤดฝนทจะมาถงดงน นการเลยงปลาทอ

งเพอใหปลามไขแกและนำเชอดแทบทกตวพรอมกนจงตองอาศยการเลยนแบบธรรมชาตซงวธทสะดวกและงายทสดคอการปรบปรงระบบเ

ครองกรองนำโดยเปลยนมาใชเครองกรองนำแบบหมอกรองในตซงชวยทำใหนำใสไดบางพอควรและเกบตะกอนไวไดดวยลางหมอกรองปร

ะมา3วนตอครงและงดการเปลยนถายนำในตปลาหรอบอเลยงปลาโดยเดดขาดหากจำเปนตองเตมนำเนองจากระดบนำลดลงควรเตมในชวงเช

าเพราะการเตมนำในตอนเยนซงอณหภมเรมลดลงและปลาไดรบนำใหมอาจมผลกระตนใหปลาไขแกบางตววางไขในเชาวนถดไปไดพอแมพ

นธปลาทองทจะนำมาใชเพาะพนธควรมอายประมาณ 10 เดอน นำมาเลยงรวมกนเปนเวลาประมาณ 30 - 50 วน ปลาทองทคดมาเลยงแทบทกต

วจะมไขแกและนำเชอสมบรณเหมอนกนแทบทกตว ทำใหสะดวกทจะคดไปปลอยลงบอเพาะ และควรคดไปปลอยเวลาประมาณ 16.00 น.

ขอควรพจารณาในการเตรยมพอแมพนธปลาทอง ควรหลกเลยงปลาในครอกเดยวกนเพอปองกนการผสมเลอดชด

24

การอนบาลลกปลาทอง

บอทจะใชสำหรบอนบาลลกปลาทองควรเปนบอซเมนต ขนาด 4 - 10 ตารางเมตร มความลกประมาณ 40 - 50 เซนตเมตรเปนบอทสามาร

ถถายเทนำไดอยางดโดยเฉพาะถาสามารถปรบระบบนำไหลไดจะทำใหลกปลามความแขงแรงมากเจรญเตบโตรวดเรวและมอตรารอดดเพ

ราะการระบายนำจะชวยระบายของเสยหรอสงขบถายของลกป

ลาออกไปไดเปนอยางดดงนนสงสำคญทจะทำใหลกปลาเตบโ

ตเรวกคอการระบายนำและการเปลยนถายนำเปนประจำทกวน

การเลยงลกปลาทองหรอการอนบาลจำเปนตองอาศย

สงเกตเปนหลก การจะกำหนดระยะเวลาทแนนอนกระทำได

ยาก เรมจากลกปลาทฟกออกจากไข ในชวงแรกจะมถงอาหาร

(Yolk Sac) ตดอยทหนาทอง ลกปลาจะยงไมกนอาหาร สงเก

ตไดจากการทลกปลาจะเกาะอยทรงหรอผนงบอ เมอลกปลาใ

ชอาหารจากถงอาหารหมดแลว ลกปลาจงจะวายนำตามแนวร

ะดบไปเรอยๆเพอหาอาหารกน ควรดำเนนการใหอาหารดงน

ชวงแรก เนองจากปลาทองเปนปลาทกนอาหารได

แทบทกชนด จดวาเปนปลาทกนอาหารไดงาย จงไมมค

ว า ม จ ำ เ ป น ท จ ะ ตอ ง ใ ชอ า ห า ร ท ม ช ว ต ใ น ก า ร อ น บ า ล ล ก

ปลาทอง การอนบาลลกปลาทองเลอกใชอาหารไดดงน

ไขตม ใชไขไกหรอไขเปดตมสก แลวเอาเฉพ

า ะ ไ ข แ ด ง ไ ป ข ย น ำ ผ า น ผ า ไ น ล อ น ห ร อ ก ร ะ ช อ น

จะไดนำไขแดงเหมอนนำตะกอน นำไปสาดใหปลากน ควรใชไ

ขแดงเลยงลกปลาเปนเวลา 3 วน ลกปลาจะเคยชนกบการกนอา

หารและกนอาหารเกง ขนาดของลกปลากจะโตขนอยางเดนชด

25

26

อาหารผง ใชอาหารผงอนบาลลกปลาดก ใชใหตอจากการใชไขตมไดเลย โดยในชวงแรกควรใหโดยโปรยลงบน

ผวนำ อาหารจะคอยๆจมตวลง เลยงตอไปอกประมาณ 5 วน จากนนควรเปลยนวธใหจากการโปรยอาหารลงผวนำ

เปนนำอาหารผงมาคลกนำพอหมาดๆ อาหารพวกนจะมคณสมบตในการปนกอนไดด แลวจงนำไปใหปลา ลกปลากจะมาตอดกนอาหารไดเอง

สำหรบในเรองของปรมาณอาหารทจะใหปลานน เนองจากลกปลามขนาดเลกมากการกำหนดปรมาณอาหารเปนจำนวนตายตวนน

คอนขางยาก เชนการใชไขแดง ปรมาณทจะใหแตละมอจะใชประมาณเทาเมลดถวแดงตอลกปลาทเกดจากแมปลา 1 แม ผเลยงตองอาศยการสง

เกตและการเอาใจใสคอนขางมาก การใหอาหารมากเกนไปจะทำใหนำเนาเสย ลกปลาจะยงเตบโตชาและมกจะตดเชอเกดโรคระบาดตายเกอบห

มด แตถานอยเกนไปลกปลากจะโตชาและมกจะมขนาดแตกตางกนอยางมาก โดยจะมลกปลาขนาดโตไมกตว วธการกะปรมาณอาหารทดคอ ผ

เลยงจะตองดจากตวลกปลาภายหลงจากทใหอาหารไปแลวประมาณ 15 - 20 นาท ใชแกวนำตกลกปลาขนมาด ถาเปนชวงทใหไขแดงเปนอาหา

ร จะเหนวาทบรเวณทองของลกปลาจะมสขาว ถาเปนอาหารผงทองจะเปนแนวดำ ดงนนถาเหนวาลกปลาทกตวมอาหารทบรเวณทองเปนแนวย

าวตลอด กแสดงวาอาหารพอ แตถาเหนวาลกปลาบางสวนมอาหารททองอยนอยกแสดงวาอาหารไมเพยงพอ ควรใหอาหารเพมอก

หมายเหต ชวงนควรใหอาหารวนละ 3 ครง คอ เชา กลางวน และเยน

ชวงหลง ถงแมลกปลาจะกนอาหารผงไดด แตอาหารผงกมขอเสยทมกมการแตกตวและกระจายตวไดงาย ซงเปนบอเกดของนำเสย

ดงนนเมออนบาลลกปลาในชวงแรกดวยไขและอาหารผง เปนเวลาประมาณ 15 วน กควรจะเปลยนมาเปนอาหารเมดลอยนำโดยใ

ชอาหารเมดสำหรบเลยงลกปลาดกเลกระยะแรก ใหลกปลาไดเลยจะเหนวาอาหารจะลอยตวอยผวนำ จากนนประมาณ 15 - 20 นาท

อาหารจะพองขยายตวขนและนม ในวนแรกลกปลาจะยงไมเคยชนกบอาหารลอยนำ ฉนนใหใชนวบบอาหารทลอยอยบางสวนใหจมตวลง

และมอาหารลอยนำเหลออยบาง ทำเชนนประมาณ 3 วน ลกปลาจะเคยชนกบการกนอาหารเมดลอยนำไดด

27

ขนตอนตอไปทสำคญ คอ การทำความสะอาดบออนบาล โดยเฉพาะในการอนบาลชวงแรก ไมวาจะเปนการใชไขแดงหรออาหารผงใหเปนอาห

ารลกปลา ทงไขแดงและอาหารผงจะเหลอตกตะกอนเปนเมอกอยทพนกนบอเปนประจำทกวน ดงนนหลงจากใหอาหารเชาแลวประมาณ 1 ชวโมง

ควรทำความสะอาดผนงและพนกนบอ โดยใชฟองนำคอยๆลบไปตามผนงและพนกนบอใหทว ถาเปนบอทมระบบกรองทด ตะกอนเมอกทถกขดอ

อกมากจะถกขจดออกไดโดยงาย

28

จำนวนปลาและสดสวนเพศ การปลอยปลาลงบอเพาะแตละบอควรป

ลอยปลาเพยงบอละ 1 ค หรอใชปลาเพศเมย 1 ตว กบปลาเพศผ 2 ตว

เนองจากการใชปลามากกวา 1 ค นน ในขณะทปลาเพศเมยตวทพรอมจะวางไ

ขถกปลาเพศผวายนำไลไปนน จะถกปลาตวอนๆคอยรบกวนโดยวายนำตดต

ามกนไปหมดทกตว เพราะปลาเหลานนตองการตามไปกนไขของแมปลาท

จะปลอยออกมา การปลอยปลาหลายคจงกลบกลายเปนขอเสย ดงนนการปล

อยปลาเพยงบอละคจะทำใหไขมอตราการผสมคอนขางด และไดจำนวนมาก

การเพมนำและลม หากตองการใหปลาไดรบการกระตนและเกดการวางไขอยางแนนอน ควรจะมการใหลมเพอใหนำเกดการหมนเวยนแรงพอสมควร น

อกจากนนถาหากสามารถทำใหเกดกระแสนำ หรอทำใหเกดฝนเทยม กจะทำใหปลาวางไขไดงายขน ฉนนบอเพาะทดจะตองมระบบนำลนทดดวย

การวางไขของปลา ถาหากคดปลาไดด คอ ปลามไขแกและนำเชอด ปลาจะผสมพนธวางไขตอนรงเชาของวนถดไป หากปลายงไมวางไขจะปลอย

พอแมปลาไวอก 1 คน แตถาเชาวนถดไปปลากยงไมวางไข แสดงวาผเพาะคดปลาไมถกตอง ค อ ป ล า เ พ ศ เ ม

ยทคดมาเพาะมรงไขยงไมแกจดพอทจะวางไขไดจะตองปลอยพอแมปล า

ทคดมาเพาะกลบคนลงบอเลยงแตถาปลาวางไขจะสงเกตไดวานำ ใ

นบอเพาะมลกษณะเปลยนแปลงไป โดยมกจะเกดเมอกเปนฟองตาม

ผวนำและรง เมอพจารณาทรงจะเหนวามไขปลาทอง มลกษณะเป

นเมดเลกๆสเหลองออนคอนขางใส เสนผาศนยกลางประมาณ

1มลลเมตรตดอยตามเสนเชอกภายในรงเมดไขทดใสนแ

สดงวาเปนไข ทไดรบการผสมหรอไขดและจะมเมดไข

ทสขนขาวซงเปนไข ทไมไดรบการผสมหรอเปนไขเสย

29

การฟกไขปลาทอง

เมอประสบผลสำเรจในการเพาะปลาทองหรอสามารถทำใหปลาทองวางไขไดแลว ขนตอนตอไปคอการฟกไข ซงอา

จใชบอเพาะเปนบอฟกไขไดเลย โดยการชอนเอาพอแมปลาออก จากนนเพมระดบนำเปน 30 - 40 เซนตเมตร เปดแอรปมเพอให

ออกซเจนและเกดการหมนเวยนนำตลอดเวลา และถาสามารถเพมนำใหมทำใหมการระบายนำดวย จะชวยไลความคาวทเกดขนร

ะหวางการพฒนาของไขออกไปเรอยๆ จะทำใหไขปลาทองฟกตวไดดไมคอยมการตดเชอ แตตองใสผากรองกนไวททางออกขอ

งทอนำลน เพอกนลกปลาทฟกตวออกจากไขไมใหไหลไปตามนำ แมปลา 1 ตวจะสามารถวางไขไดครงละ 1,000 - 3,000 ฟอง

ไขจะใชเวลาในการฟกตวประมาณ 48 - 56 ชวโมง (2 - 3 วน) ลกปลาทฟกตวออกจากไขแลวมกจะเกาะอยทรง หรอวายนำออกไปเ

กาะอยทผนงบอ รอจนเชาวนท 4 หลงจากทปลาวางไขจงคอยๆเขยารงเพอไลลกปลาออกจากรง แลวปลดรงออก

การฟกไขปลาทอง

30

การเลยงปลาทอง

เปนการเลยงเพอใหปลาทองมขนาดใหญเหมาะสมทจะสงตลาดตอไป บอเลยงปลาทองควรเปนบอซเมนต มขนาด 2 - 4 ตารางเมตร

และควรมจำนวนหลายบอ หากตองการให ปลาเจรญเตบโตเรวจะตองจำกดจำนวนปลาทปลอยเลยง โดยปลอยในอตรา 50 ตวตอพนท 1

ตารางเมตร ควรทยอยคดปลาจากบออนบาลมาปลอยลงบอเลยง จากนนเลยงดวยอาหารเมดประมาณ 40 - 60 วนปลาจะเตบโตจนสามารถสงจำห

นายได เมอสงปลาออกจำหนายแลวกทยอยคดปลาจากบออนบาลมาปลอยเลยงอกตอไป สำหรบลกปลาทเหลออยในบออนบาลซงมเปนจำนวนม

าก ถงแมจะมการใหอาหารดและมการถายนำสมำเสมอ ลกปลากจะเจรญเตบโตขนไมมากนก เนองจากจำนวนปลาเปนขอจำกด แตเมอถกกระจาย

ออกไปยงบอเลยงกจะสามารถเจรญเตบโตตอไปได

ปจจบนมการอนบาลและเลยงปลาทองในบอดน โดยใชบอขนาด 100 - 200 ตารางเมตร

ฟารมเพาะเลยงปลาทองทอำเภอบานโปง จงหวดราชบร

31

ฟารมเพาะเลยงปลาทองในประเทศจน มการจดทวรชมฟารม

ฟารมเพาะเลยงปลาทอง( Siamaquarium )ในประเทศไทย

32

ชนดปลาทดำเนนการเพาะพนธเชนเดยวกบปลาทอง

มปลาสวยงามทสำคญอกชนดหนง ทสามารถดำเนนการเพาะพนธและการอนบาลลกปลาไดเชนเดย

วกบปลาทอง ปลาสวยงามดงกลาวคอ ปลาคารพ หรอ ปลาแฟนซคารพ ซงเปนปลาทมการจดลำดบชนอ

ยในวงศเดยวกนกบปลาทอง และมตนตระกลคลายกนมาก การจดการบอเพาะ การเตรยมรง การคดเพศ แ

ละการจดสดสวนเพศในการเพาะพนธปลาคารพ กระทำคลายคลงกบการเพาะปลาทอง ตางกนตรงทบอ

เพาะปลาคารพจะมขนาดใหญกวาบอเพาะปลาทองคอนขางมาก เนองจากพอแมพนธปลาคารพจะมขน

าดใหญกวาปลาทองมาก และการผสมพนธแตละครงแมปลาคารพ 1 ตวจะใหไขเปนจำนวนมาก ตงแต

20,000 - 50,000 ฟอง การใชบอเพาะทมขนาดเลกเกนไป จะทำใหไขมการผสมตำเพราะความคาวทเกดข

น ขนาดของบอเพาะทเหมาะสมควรอยระหวาง 6 - 12 ตารางเมตร สำหรบการแยกเพศของปลาคารพนน

กอาศยความแตกตางของตมสวเชนกน ซงตมสวของปลาคารพเพศผจะมขนาดเลกมาก ไมสามารถสงเก

ตเหนไดดวยตาเปลาเหมอนกบของปลาทองเพศผ จะตองใชมอลบสมผสทบรเวณครบห ซงจะรสกถงค

วามสากของตมสวทมไดอยางชดเจน คอทครบหของปลาคารพเพศผจะมความสากเนองจากตมสวทมอ

ยางชดเจน สวนครบหของปลาคารพเพศเมยจะลนมอเนองจากไมมตมสวเกดขน โดยเฉพาะปลาคารพเพ

ศผทมความพรอมในการผสมพนธ ถาลองรดทบรเวณทองเพยงเบาๆกจะมนำเชอสขาวขนไหลออกมางา

ยดายกวาในปลาทองมาก นอกจากนนปลาคารพเพศเมยทมรงไขสมบรณจะสามารถสงเกตจากการขยายตวของสวนทองไดชดเจน สวนทอง

จะคอนขางนมและชองเพศจะมการขยายตวนนออกอยางเดนชด สวนการจดการดานอนๆตลอดจนการอนบาลลกปลาชวงแรก จะดำเนนการ

เชนเดยวกบการอนบาลลกปลาทอง แตเมออนบาลลกปลาชวงแรกเปนเวลาประมาณ 5 - 10 วนแลว ควรปลอยลกปลาลงบอดนขนาด 200 -600

ตารางเมตร หรออนบาลในบอซเมนตขนาดใหญ ประมาณ 40 - 50 ตารางเมตร เนองจากลกปลามปรมาณมาก จงจะทำใหลกปลาเจรญเตบโตด

33

G O L D

FISH