62
Government of Gujarat Legal Department Bombay Act No. XXIX of 1950 The Bombay Public Trusts Act, 1950 (As modified upto 31st December, 1980) Printed in India by the Manager, Government Press Bhavnagar, Published by the Director, Government Printing , Publications And Stationery, Gujarat State, Ahmedadad. 1982 [Price Rs. 3-80 Paisa]

Government of Gujarat - District Courts Information System ...gujcourts.guj.nic.in/acts/bombay_public_trusts_act-guj.pdf · Government of Gujarat Legal Department Bombay Act No. XXIX

Embed Size (px)

Citation preview

Government of Gujarat

Legal Department

Bombay Act No. XXIX of 1950

The Bombay Public Trusts Act, 1950

(As modified upto 31st December, 1980) �wsht� Ëhfth

ftÞ�t rð¼t�

Ë� 1950�tu {wk�E yrÄr�Þ{ �k�h - 29

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950

(Ë� 1980�t rzËuB�h {rn�t�e (31{e �the¾ ËwÄe ËwÄtÞto {ws�)

Printed in India by the Manager, Government Press Bhavnagar, Published by the Director, Government Printing , Publications And Stationery, Gujarat State,

Ahmedadad.

1982

[Price Rs. 3-80 Paisa]

THE BOMBAY PUBLIC TRUST ACT, 1950.

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950

y�w¢{rýft

«M�tð�t

f÷{tu

«fhý-1

«thkr¼f

1. xqkfe Ëk¿tt, ÔÞtÂó, y{÷ y�u ÷t�w �tzât �t��.

2. ÔÞtÏÞt.

2f. (h� fhe)

2¾. �wsht��t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yrÄr�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu yLðÞ.

«fhý-2

{nuf{

3. [urhxe fr{þ�h.

3f. ËkÞwf� [urhxe fr{þhtu.

4. [urhxe fr{þ�h�e y�u ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqkf {txu�e ÷tÞft�.

5. �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu.

6. �t�t�t yrÄftheytu.

6f. [urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu htsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu.

6¾. [urhxe fr{þ�h, ð�uhu�t ��thtu, �uLþ�tu ð�uhu�wk ¾[o Ëhfth�u Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tkÚte

yt�ðt �t��.

7. yuËuËhtu.

8. Ë¥tt ËtU�ðt �t��.

«fhý - 3

˾tð�e nu�wytu y�u fux÷tkf Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftÞ�uËh�ýt �t��.

9. Ä{to�t nu�wytu.

10. yr�Âù�t�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

(�])-yu[-511-(1).

11. r��-˾tð

�e yÚtðt r��-Ät�{f nu�w {txu h��t�÷ ntuÞ yu fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

12. Vhs � ntuðt�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

13. r���ü W�uË hÌttu � ntuðtÚte yÚtðt {kz¤e ð�uhu yÂM�íð{tk � hnuðtÚte Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

«fhý - 3

Ëtðos�ef xÙMxtuuuu�e �tuuuuÄýe

14. «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu.

15. Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË.

16. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË�t W�he ��þu.

17. [tu�zt, Ëqr[ytu, y�u hrsMxhtu.

18. Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe.

19. �tUÄýe {txu ��tË.

20. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{Ë�htu�tu r�ýoÞ.

21. hrsMxh{tk fhðt�e �tUÄtu.

22. VuhVth.

22f. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðt�e ðÄw ��tË.

22¾. su Ëtðosr�f xÙMx y�tWÚte �tUÄtÞu÷wk ntuÞ �u�tk �t{u xÙMx�e r{÷f��e �tUÄýe fhðt, ð�uhu �t��.

22�. fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu �tËu y�tW �tUÄýe fhu÷ xÙMx�e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e �tUÄýe fhðt�t��.

23. xÙMx�e r{÷f� sw�t sw�t «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk ytðu÷e ntuÞ íÞthu ftÞoher�.

24. ��tË�wk ft{ yxftððt �t��.

25. Ëtðosr�f xÙMx �t���e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðe �rn.

26. ftuxuo [wft�t�e �f÷ [urhxe fr{þ�hu {tuf÷e yt�ðe.

27. (h� fhe)

28. y�wËqr[{tk r���ü fhu÷t ftÞ�tytu nuX¤ y�tW �tUÄðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMxtu.

28. Ë�-hrsMxÙth�u, {nuËq÷e y�u MÚttr�f Ë¥tt{kz¤tu�u {tuf÷ðt�e MÚttðh r{÷f��u ÷��e �tUÄtu�e �f÷.

28¾. (h� fhe)

f÷{tu

29. rð÷Úte fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx.

30. hrsMxh{tk �tUÄu÷e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e ¾�h ntuðt �t��.

31. �tðtu Ëtk¼¤ðt yÚtðt r�ýoÞ fhðt W�h «r��kÄ.

«fhý-5

rnËt� y�u yturzx

32. rnËt� ht¾ðt �t��.

33. rnËt�tu�wk ËhðiÞwk ftZðt y�u yturzx fhðt �t��.

34. ËhðiÞwk �iÞth fhðt�e y�u yr�Þr{��t, ð�uhu sýtððt�e yturzxh�e Vhs.

35. Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt�wk htuftý.

36. Ëtðosr�f xÙMx�e MÚtyttðh r{÷f� ���e÷ fhðt �t��.

«fhý-6

r�Þkºtý

37. ��tË y�u ��tËýe�e Ë¥tt.

38. yturzxh�t nuðt÷ rð»tu {tuf÷ðt �t��.

39. [urhxe fr{þ�ú�u nuðt÷ {tuf÷ðt �t��.

40. f÷{ 39 nuuX¤�t nuðt÷ W�h [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ.

41. Ëh[tso�tu nwf{.

41f. xÙMxeytu�u y�u �eS ÔÞÂõ�ytu�u Ëq[�tu yt�ðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

«fhý-7

[urhxe fr{þ�h�tk �eòk ftÞtuo y�u Ë¥tt.

42. [urhxe fr{þ�h ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu.

43. [urhxe fr{þ�h Ë� 1890�t Aêt yrÄr�Þ{ nuX¤ ˾tð�e �uý�eytu�tu ftu»ttæÞût hnuþu.

44. [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhe þfþu.

45. xÙMx h[�th [urhxe fr{Ë�h�u �u�e Ëk{r�Úte Ëux÷{uLx�t xÙMxe �e{e þfþu.

46. rð÷{tk [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqkf.

47. ÞÚtt«Ëk�, �ðtu xÙMxe yÚtðt xÙMxeytu �e{ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47ff. yrÄr�Þ{ nuX¤ xÙMxe �tur»t� XÞtuo ntuÞ íÞthu, �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fhðt {txu ftuxo�u yhS fhðt�e [urhxefr{þ�h�e Ë¥tt.

47f. �ðt xÙMxe{tk r{÷f� r�rn� fhðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47¾. ftuxuo ˾tð�e xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqkf fhðe �rn y�u [urhxe fr{þ�hu òu ˾tð�eft{�e ÔÞðMÚtt fhðt�e ntuÞ �tu ytðt xÙMx�tu �uýu Mðefth fhðtu �rn.

48. ðneðxe ¾[o �tk¾ðt �t��.

49. [urhxe fr{þ�hu r{Õf��e ���e÷e fhðt �t��.

50. Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷��t �tðt.

50f. Þtus�tytu ½zðt�e, yufrºt� fhðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

51. �tðt {tkzðt {txu [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r�.

52. �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{�e f÷{tu 92 y�u 93 Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �rn �tzðt �t��.

53. Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼ {txu rð÷Úte yt�u÷e �ÂûtË.

54. Ä{to�t.

55. Ëáþ nu�w.

56. yhS Ëtk¼¤ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

56f. Ëq[�tytu {u¤ððt {txu yhS fhðt�e xÙMxeytu�e Ë¥tt.

56¾. Ëtðosr�f ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�wytu�u yËh fh�e �t��ðt¤tk ft{tu.

«fhý 7-f

su Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu y�u �uý�eytu htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn�ÚttÞ �u Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu yÚtðt �uý�eytu Ëk�kÄ{tk ¾tË òu�ðtE.

56�. «fhý 7-f�e òu�ðtEytu fux÷ef �uý�eytu�u ÷t�w �tzðt �t��.

56½. fux÷ef �uý�eytu r�rn� Útðt �t�� yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�ðt �t��.

56[. ðneðx Ër{r�ytu.

56s. ËÇÞ�� {txu �uh÷tÞft�.

56Í. �ðt ËÇÞ�e r�{ýqf fhðt�e Ëhfth�e Ë¥tt.

56x. Ër{r��t yæÞût y�u ftu»ttæÞût.

56X. Ër{r��e �uXftu y�u ftÞoher�.

56z. �uxt-Ër{r�ytu�e r�{ýqf fhðt�e Ër{r��e Ë¥tt.

56Z. Ër{r��t Ëu¢uxhe y�u �eò yrÄftheytu.

56�. Ëu¢uxhe y�u �eò �tufhtu�e þh�tu.

56Út. Ër{r��e Ët{tLÞ Vhòu.

56�. ¾t÷e �zu÷e s�t yÚtðt ¾t{e�u fthýu Ër{r��wk ftÞo �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.

56Ä. Ëq[�tu yt�ðt�e htsÞ Ëhfth�e Ë¥tt.

56�. Ër{r��e Vhòu �òððt�wk Vh{tððt�e y�u �u�t Ëk�kÄ{tk ÚtÞu÷wk ¾[o Ër{r��t Vkz{tkÚte yt�ðt�wk Ëq[�fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt, ð�uhu.

56�. Ër{r��u ��åÞw� fhðt�e Ë¥tt.

56V. rðr�Þ{tu fhðt�e Ë¥tt.

56�. yt yrÄr�Þ{�e y{wf òu�ðtEytu �uý�e�u ÷t�w �zþu �rn.

«fhý-8

Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz

57. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz.

58. Ëtðosr�f xÙMxtu �hVÚte Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk Vt¤tu.

59. �kz y�u Vt¤t�e ðËq÷t�.

60. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz�tu W�Þtu�.

61. y�wËqr[{tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX÷ h[u÷wk Vkz yt «fhý nuX¤ h[u÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tks{u fhðt�wk htsÞ Ëhfthu Vh{tððt �t��.

«fhý-9

yuËuËhtu

62. yuËuËhtu�e Þt�e.

63. r���ü fhu÷t Ë{Þu y�u MÚt¤u ntsh hnuðt {txu �tu÷tðu÷e ÔÞÂõ�.

64. yuËuËhtu�u fE �t��tu{tk �tu÷tððt �u.

65. �tu÷tððt�t yuËuËhtu�e ËkÏÞt.

«fhý-10

�w�tytu y�u rþûtt

66. rþûtt.

67. �eò �w�tytu.

(�w) yu[-511-(3)

«fhý-11

[urhxe fr{þ�htu�tk ftÞtuo, ftÞoher�, nfq{� y�u y�e÷

68. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e Vhòu, ftÞtuo y�u Ë¥tt.

69. [urhxe fr{þ�h�e Vhòu, ftÞtuo y�u Ë¥tt.

70. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h r�ýoÞ W�h y�e÷.

70f. [urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t Ë{ût�t hufztuo y�u ftÞoðtne {k�tððe y�u ��tËðe.

71. {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u y�e÷.

72. f÷{ 40, 41, 50f, 70 yÚtðt 70f ð�uhu nuX¤�t [urhxe fr{Ë�h�t r�ýoÞ W�h yhS.

73. ��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.

74. ��tË LÞtr�f ��tË �ýtþu.

75. {wá�.

76. yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e ftuxo Ë{ût�e ftÞoðtneytu�u �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ ÷t�w �zþu.

77. f÷{ 18,20,41,48,79f, 79-�, yÚtðt 79-�� nuX¤ yÚtðt r�Þ{tu nuX¤ ÷uýe Út�e hf{ ðËq÷ fhðt�t��.

«fhý-12

�h[qhý

78. [urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu y�u yuËuËhtu htsÞ Ëuðftu �ýtþu.

79. ftuE r{÷f� Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u�tu r�ýoÞ.

79f. ftÞ�uËh ftÞoðtneytu yk�u [urhxe fr{Ë�h ð�uhuyu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o ðËq÷ fhðt �t��.

79¾. ntEftuxo Ërn� ftuxtuo Ë{ût�e ftÞoðtneytu�wk ¾[o.

79�. [urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût [t÷�e ftÞoðtne�wk ¾[o.

79��. [urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.

79½. y�wËqr[ ¾ Úte Xhtðu÷e he�u ftuxo-Ve yt�ðe.

80. nfq{��e {Þto�t.

81. �tðt y�u ftÞoðtne{tkÚte ûtr��q��.

82. yt yrÄr�Þ{ nuX¤�t �w�tytu ELËtV fhðt �t��.

83. Vtus�the ftÞoðtne {txu [urhxe fr{Ë�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷uðe sYhe Au.

f÷{tu

84. r�Þ{tu.

85. h� fhðt �t��.

86. htsÞ�t �eò rðM�thtu{tk Ë� 1950�t {wk�E�t 29{t yrÄr�Þ{�t ythk¼ ÚtÞt�t �rhýt{u ðÄw yrÄ�Þ{tu h�fhðt �t�� y�u y�ðt�Y� Xhtð.

87. Ë� 1954�tu 29{tu yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt fux÷tf ðfVtu�u yÚtðt Ë� 1956�tu ni�ht�t��tu 37{tuyrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt �wYîthtu�u yt yr�r�Þ{ ÷t�w �zþu �rn.

88. {w~fu÷e r�ðthðt {txu òu�ðtE.

y�wËqr[-f.

y�wËqr[-ff.

y�wËqr[-¾.

Ë�1 1950�tu {wk�E yrÄr�Þ{�k�h-29

({wk�E Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1950)

(14{e ytu�ü, 1950)

Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

{wk�E Ëtðosr�f xÙMx(ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

{wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�h[�t) nwf{, 1960Úte ËwÄthu÷tu.

�wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk��efhý nwf{, 1960Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1961�t {wk�E�t 36{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1962�t {wk�E�t 31{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

Ë� 1963�t {wk�E�t 31{t yrÄr�Þ{Úte ËwÄthu÷tu.

1. Wáuþtu y�u fthýtu {txu swytu, Ë� 1949�wk {wk�E hts�ºt, ¼t� 5, �t�tk 235-239.

yt nwf{ ¼th� Ëhfth�t �]n {kºtt÷Þ�t Ë� 1959�t {t[o {rn�t�e 21{e �the¾�t ònh�t{t �k�h yuV-8/15/57/yuËyth/(yth0-5{tk «rËØ fÞtuo n�tu. �u Ë� 1959�t yur«÷ (ðtÞ)-yu[-511-1.

{wk�E htsÞ{tk Ëtðosr�f Ät�{f y�u ˾tð�e xÙMxtu�t ðneðx�wk r�Þ{� fhðt y�u �u�u {tfu ðÄw Ëthe òu�ðtE fhðt {txu�tuyrÄr�Þ{.

{wk�E htsÞ{tk Ëtðosr�f, Ät�{f y�u ˾tð�e xÙMxtu�t ðneðx�wk r�Þ{� fhðwk y�u �u {txu ðÄw Ëthe òu�ðtE fhðesYhe Au, ytÚte �e[u «{týu yrÄr�Þ{ fhðt{tk ytðu Au:-

«fhý-1

«thkr¼f

xqkfe Ëk¿tt, ÔÞtÂó, y{÷ y�u ÷t�w �tzðt �t��.

1.(1)yt yrÄr�Þ{ �{wk�E Ëtðosr�f xÙMx yr�r�Þ{, 1950� fnuðtþu.

1((2) �u Ë{�ú 2 (�wsht� htsÞ�u) ÷t�w �zþu.)

(3) yt yrÄr�Þ{ �wh� y{÷{tk ytðþu �hk�w �u�e òu�ðtEytu Ëtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE�ýð�o�u �uxt-f÷{ (4) nuX¤�t ònuh�t{t{tk r���ü fhu÷e �the¾Úte ÷t�w �zþu.

(4) htsÞ Ëhfth, htsÞ�ºt{tk ònuh�t{wk �nth �tze�u, fE �the¾u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu ftuE Ëtðosr�fxÙMx�u yÚtðt 3/Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE ð�o�u ÷t�w �zþu �u r���ü fhe þfþu, y�u sw�t sw�t rðM�thtu{tk ytðt xÙMxtu {txusw�e sw�e �the¾tu r���ü fhe þftÞ.

�hk�w htsÞ Ëhfth uðt ònuh�t{tÚte yuðwk Vh{tðe þfþu fu ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o ytyrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu{tkÚte �u{tk r���ü fhu÷e �the¾uÚte {wõ� hnuþu :

ðÄw{tk, �u «{týu ÷t�w �tzðt�wk yÚtðt {wÂõ��wk ònuh�t{wk «rËØ fhðt{tk ytðu �u �nu÷tk, �u�tu {wËátu htsÞ�ºt{tk Xhtððt{tkytðu �uðe �eShe�u, su{�u yËh �ntU[ðt�tu Ëk¼ð ntuÞ ÔÞÂõ�ytu�e òý ËtY «rËØ fhðtu òuEþu, y�u �u ËtÚtu, fE�the¾u yÚtðt �the¾ �nu÷tk yÚtðt Ëq[�tu Mðefthðt{tk ytðþu y�u fE �thef �Ae �u {wËát W�h rð[thýt [÷tððt{tkytðþu �u r���ü fh�e �turxË �ý «rËØ fhðe òuEþu.

ÔÞtÏÞt.

2. yt yrÄr�Þ{{tk, rð»tÞ yÚtðt Ëk�¼oÚte rðYØ � ntuÞ �tu,-

(1) �yuËuËh� yux÷u f÷{ 7 nuX¤ yuËuËh �hefu �e{u÷e ÔÞÂõ� :

(2) �{���eþ [uhexe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 5 nuX¤ r�{tÞu÷t {���eþ [uherx fr{þ�h.

(3) �[urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 3 nuX¤ r�{tÞu÷t fr{þ�h :

(4) �ftuxo� yux÷u �]n� {wk�E{tk rËxe rËrð÷ ftuxo y�u �esu MÚt¤u rsÕ÷t ftuxo.

(5) ��tÞ� [urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 5 nuX¤ r�{tÞu÷t �tÞ� [urhxe fr{þ�h.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(f)Úte yË÷�u ��÷u yt �uxt-f÷{ {qfe Au.

2. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk�r�fhý nwf{, 1960Úte �{wk�E htsÞ�u� yu þç�tu�u��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 (¾)Úte �Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.

(6) �rnL�w� yu þç�{tk, si�, �tiØ y�u þe¾�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(7) �ELË�ufxh� yux÷u, f÷{ 6 nuX¤ r�{tÞu÷tu ELM�ufxh :

1(7-f) �xÙMx�tu ÷u¾� yux÷u su ÷u¾ îtht xÙMx�t f�toyu xÙMx fÞwO ntuÞ �u ÷u¾ y�u Ë¥tt Ähtð�t yrÄftheyu ½zu÷eÞtus�t�tu �u{t Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(7-¾) �ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h� yux÷u f÷{ 3-f nuX¤ r�{tÞu÷t ËkÞwf� [urhxe fr{Ë�h.

(8) �{u�ush� yux÷u (xÙMxe rËðtÞ�e) su ÔÞÂõ� �u Ë{Þu �tu�u yuf÷e yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� yÚtðt ÔÞÂõ�ytu�e ËtÚtuftuE Ëtðosr�f xÙMx�e xÙMx fhu÷e r{÷f��tu ðneðx fh�e ntuÞ �u ÔÞÂõ� y�u yu þç�{tk �e[u�e ÔÞÂõ��tu Ë{tðuþÚttÞ Au -

(f) ftuE {X�e �t��{tk, �u {X�tu W�he,

(¾) ftuE ðfV�e �t��{tk, �u ðfV�tu {w¥tðÕ÷e,

� 1860�tu 21{tu.

(�) {kz¤e �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1860 nX¤ �tUÄtÞu÷e ftuE {kz¤e�e �t��{tk, �u {kz¤e�e r{÷f� xÙMxe�u nM�f �ntuÞ, �tu �u�wk Ëk[t÷f {kz¤ :

(9) �{X� yux÷u rþ»Þ{kz¤�u Ät�{f rþûtý yt�ðt�e yÚtðt �u{�u {txu ytæÞtÂí{f Ëuðt ftÞo fhðt�e su�e Vhs ntuÞyÚtðt rþ»Þ{kz¤ W�h su ytrÄ�íÞ [÷tð�e ntuÞ yÚtðt ytrÄ�íÞ [÷tððt�tu �tðtu fh�e ntuÞ �u ÔÞÂõ��tytrÄ�íÞðt¤e rnL�w Ä{o�e «�r� {txu�e ËkMÚtt, y�u �u þç�{tk �u ËkMÚtt ËtÚtu òuztÞu÷e Ät�{f �qò[[to yÚtðtrþûtý�t MÚt¤tu�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(10) �rn� Ähtð�e ÔÞÂõ�� {tk 2 (�e[u�t�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au:-)

(f) ftuE {kr�h�e �t��{tk, su ÔÞÂõ� �u {kr�h{tk �qò[[to yÚtðt «tÚto�t Út�e ð¾�u ntsh hnuðt�tu nf�th ntuÞ yÚtðtsu�u ntsh hnuðt�e xuð ntuÞ, yÚtðt su «Ët��e ðnU[ýe{tk ¼t� ÷uðt�u nf�th ntuÞ yÚtðt su�u ¼t� ÷uðt�e xuðntuÞ �u ÔÞÂõ��tu.

(¾) ftuE {X�e �t��{tk, su {X�tu rþ»Þ yÚtðt {X�tu su Ät�{f �kÚt ntuÞ �u �kÚt�e ÔÞÂõ��tu.

(�) ðfV�e �t��{tk, �u ðfV{tkÚte ftkE�ý yt�Útf yÚtðt �eòu ÷t¼ {u÷ððt�tu su�u nf ntuÞ �u, 1 (ÔÞÂõ��tu Ë{tðuþÚttÞ Au.) y�u �u þç�{tk �u ðfV ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE {MS�, e��tn, E{t{�th, �h�tn, {f�ht yÚtðt�eS Ät�{f ËkMÚtt{tk �qòy[to fhðt�tu yÚtðt ftuE Ät�{f r¢Þt fhðt�tu yÚtðt ðfV {ws� ftuE Ät�{f yÚtðt˾tð�e ËkMÚtt{tk ¼t� ÷uðt�tu su�u nf ntuÞ �u ÔÞÂõ��tu,

� 1860�tu 21{tu.

(½) {kz÷e �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1860 nuX¤ hrsMxÙh ÚtÞu÷e {kz¤e�e �t��{tk, �u {kz¤e�t ftuE ËÇÞtu�tu, y�u

([) �eS ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ftuE rn�trÄfthe :

(11) �Xhtðu÷wk� yux÷u r�Þ{tuÚte Xhtðu÷wk :

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 4Úte yt ¾kztu �t¾÷ fÞto Au.

2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2Úte yË÷ þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte yË÷ þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

12. �Ëhfthe ò{e��eheytu� yux÷u -

(f) fuLÿ Ëhfth�e yÚtðt ftuE htsÞ Ëhfth�e ò{e��eheytu,

(¾) su�tu ÔÞts yÚtðt rzrðzLz {txu fuLÿ yÚtðt htsÞ Ëhfthu �tkÞÄhe yt�e ntuÞ �uðe huÕðu yÚtðt �eS fk��eytu�tMxtuftu, ze�uL[htu yÚtðt þuhtu.

(�) fuLÿ yÚtðt htsÞ rðÄt�{kz÷�t yrÄr�Þ{Úte {¤u÷e Ë¥tt�e Yyu ftuE MÚttr�f Ë¥tt{kz¤u ftZu÷ yÚtðt �u�t ð�eftZðt{tk ytðu÷ �týtk {txu�tk ze�uL[htu, yÚtðt �eS ò{e��eheytu,

(½) htsÞ Ëhfth yt yÚtuo fhu �u nwf{Úte M�ü he�u yrÄf]� fhu÷e ò{e��ehe.

� 1860�tu 21{tu.

(13) �Ëtðosr�f xÙMx� yux÷u Ëtðosr�f Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu�wk yÚtðt yu �Òtu nu�w {txu�wk M�ü yÚtðtyLðÞrËØ xÙMx y�u �u þç�tu{t ftuE �uð¤, {X, ðfV 2 (Ä{to�t) yÚtðt �eS ftuE Ät�{f yÚtðt ˾tð�e �uý�e�tu y�uÄt�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu yÚtðt yu �k�u nu�w {txu h[u÷e y�u {kz¤e �tUÄýe {kz¤e�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au :

(14) �«�uþ� yÚtðt ��uxt-«�uþ� yux÷u yuðe he�u �t{ yt�u÷t su rðM�thtu {txu yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ëtðosr�fxÙMxtu�e hrsMxÙuË� yturVË MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ �u rðM�thtu:

(15) �r�Þ{tu� yux÷u, yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu :

(16) 3 (******)

(17) �{kr�h� yux÷u su MÚt¤ �{u �u �t{u Ëtðosr�f Ät�{f �qòMÚtt� �hefu ytu¤¾t�wk yÚtðt ð�ht�wk ntuÞ y�u su rnL�wftu{�u yÚtðt �u�t ftuE ¼t��u yÚtðt �u�t ÷t¼ {txu Ëtðosr�f Ät�{f �qòMÚtt� �hefu y�oý fÞwO ntuÞ yÚtðt su�tu �u ftu{yÚtðt ftu{�tu ¼t� nf�e Yyu �u�tu MÚtt� �hefu W�Þtu� Út�tu ntuÞ �u MÚt¤ :

(18) �xÙMxe� yux÷u su�u uf÷e�u yÚtðt �eS ÔÞÂõ�ytu�e ËtÚtu {¤e�u xÙMx�e r{÷f� ËtU�ðt{tk ytðe ntuÞ �u ÔÞÂõ�,y�u yu þç�{tk {u�ush�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au :

(19) �ðfV� yux÷u EM÷t{ Ä{o �t¤�the ÔÞÂõ�yu EM÷t{e ftÞ�t�e Yyu, �rðºt, Ät�{f yÚtðt ˾tð�e �ýt�t ftuEnu�w {txu, ftuE MÚttðh yÚtðt sk�{ r{÷f� ftÞ{�u {txu y�oý fhe ntuÞ �u, y�u �u þç�{tk Ë�� W�Þtu� fhðtÚte ÚtÞu÷tðfV�tu �ý Ë{tðuþ ÚttÞ Au. �hk�w {wË÷{t� ðfV ftÞ�uËh Xhtððt �t���t yrÄr�Þ{, 1913�e f÷{ 3{tk ðýo�fhðt{tk ytðu÷t su ðfV nuX¤ ftuE ÷t¼ {txu, suýu �u ðfV fÞwO ntuÞ �u ÔÞÂõ�, �u�t �tu�t�t {txu yÚtðt �u�t fwxwk��t ftuEËÇÞ yÚtðt ðkþs, �u Ë{Þu {tk�ýe fhe þfu �u�tu Ë{tðuþ Út�tu �Úte :

(20) yt yrÄr�Þ{{tk su þç�tu y�u Ëk¿ttytu ðt�hðt{tk ytðe ntuÞ, �hk�w su{�e ÔÞtÏÞt yt yrÄr�Þ{{tk yt�e � ntuÞ�ý ¼th� xÙMx yrÄr�Þ{, 1882{tk yt�e ntuÞ, �u{�tu �u yrÄr�Þ{{tk su yÚto Út�tu ntuÞ �u yÚto ÚttÞ Au yu{ Ë{sðwk.

2.f ({nuËwh�t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yrÄr�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu�tu yLðÞ) Ë�1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte h� fhe.

2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 y�u �nu÷e y�wËqr[Úte ¾kz (16) h� fÞtuo Au.

1/2 ¾. �wsht� htsÞ�t su ¼t��u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t��u Ë�hnw yrÄr�Þ{ ÷t�w �tz�e ð¾�u �u{tk�{u �u þç�tuÚte fhu÷t -

(1) htsÞ yÚtðt htsÞ Ëhfth yÚtðt ntEftuxo rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾ �wsht� htsÞ, �wsht� Ëhfth yÚtðt �wsht��entEftuxo rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ,

(2) {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷ rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾, {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷ yrÄr�Þ{, 1957 nuX¤ �wsht� {nuËw÷rxÙçÞw�÷ rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.)

� 1958�tu 21{tu.

�wsht��t su ¼t��u yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u ¼t� �qh�t yr½r�Þ{{tk�t fux÷tf WÕ÷u¾tu�tu yLðÞ.

1. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk���efhý nwf{, 1960Úte f÷{ 2-¾ �t¾÷ fhe Au.

(ðtÞ) - yu[-511-2.

«fhý-2

{nuf{

3. 2(htsÞ Ëhfth), htsÞ�ºt{tk ònuh�t{wk �nth �tze�u, [urhxe fr{þ�h �t{�t yrÄfthe �e{e þfþu, y�u �uyrÄfthe yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu �u�u {¤e ntuÞ �u Ë¥tt ðt�hþu y�u �u Vhòu y�u ftÞtuo �òðþu,y�u htsÞ Ëhfth fhu �u Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{tu�u ytÄe� hne�u 3 (Ë{�ú htsÞ{tk) yt yrÄr�Þ{�t y{÷ ðneðxW�h �u¾hu¾ ht¾þu y�u �u�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhþu :

� 1960�tu {wk�E�tu 21{tu.

4) �hk�w {wk�E ðiÄtr�f ftu�tuohuþ� («t�urþf �w�oh[�t) yrÄr�Þ{ 1960 nuX¤ fhu÷t {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf�w�oh[�t) nwf{, 1960�t ythk¼ ð¾�u y�u íÞth�Ae htsÞ Ëhfth hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u [urhxe fr{þ�h,{wk�E y�u [urhxe fr{þ�h, �wsht�, yu �t{u sw�t sw�t yrÄftheytu �e{e þfþu y�u ytðt sw�t sw�t yrÄftheytu�enfq{� �u yrÄr�Þ{{tk ÔÞtÏÞt fÞto «{týu y�w¢{u {ntht»xÙ y�u �wsht� «�uþ �qh�e hnuþu. �u sw�t sw�t [urhxe fr{þ�htu�e{ðt{tk ytðu íÞthu, yt yrÄr�Þ{{tk [urhxe fr{þ�h rð»tu�tu WÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.)

ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu.

1(3-f, htsÞ Ëhfth, hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu �t{�t yuf yÚtðt ðÄthu yrÄftheytu�e{e þfþu y�u ytðt ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�htu [urhxe fr{þ�h�t r�Þkºtý�u y�u htsÞ Ëhfth fhu �u Ët{tLÞ yÚtðt¾tË nwf{tu�u yÄe�, hne�u, [urhxe fr{þ�h�e �{t{ Ë¥tt yÚtðt �u �ife ftuE Ë¥tt ðt�he þfþu y�u �u�e �{t{ Vhòuy�u ftÞtuo yÚtðt �u �ife ftuE Vhs yÚtðt ftÞo �òðe þfþu.)

[urhxefr{Ë�h�e 4 y�u ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h�e(r�{ýqf {txu�e ÷tÞft�.)

2(4-3) [urhxe fr{þ�h yÚtðt ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h �hefu r�{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu.

(f) su ÔÞÂõ� rsÕ÷t LÞtÞtÄeþ�t yÚtðt {wk�E Ëexe rËrð÷ ftuxo�t LÞtÞtÄeþ yÚtðt «urËzuLËe M{tu÷ ftuÍ ftuxo�t {wÏÞLÞtÞtÄeþ�t �hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �u �hßò�tu LÞtrÞf ntuátu Ähtð�e ntuÞ yÚtðt suýu ÄhtÔÞtu ntuÞ �u ÔÞÂõ�, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt �Ë ð»to�e {wá� {txu -

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 nuX¤ �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

� 1926�tu 38{tu.

� 1920�tu {wk�E�tu 17{tu.

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ,

�u ÔÞÂõ�.)

5.(1)sYhe sýtÞ �u «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu {txu yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o {txu, sYhe�ýtÞ �ux÷e ËkÏÞt{tk �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu htsÞ Ëhfth �e{e þfþu.

5(2) �tÞ� [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷e ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu -

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (rËr�Þh rzrðÍ�) �t yÚtðt {wk�E�t M{tu÷ ftuÍ ftuxo�t LÞtÞtÄeþ�t yÚtðt htsÞËhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuát�t �hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu Ähtð�e ntuÞ yÚtðtÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt ytX ð»to ËwÄe -

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 nuX¤ �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ.

(2f) {���eþ [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu -

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (swr�Þh rzrðÍ�)�t yÚtðt htsÞ Ëhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuátu�t�hßòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu ytuAt{tk ytuAt [th ð»to ËwÄe Ähtð�e ntuÞ yÚtðt ÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt Ët� ð»to ËwÄe,

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 {ws� �tUÄtÞu÷ yuzðtufux ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄrÞ{, 1920 nuX¤ �tukÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ.

(2f) {���eþ [urhxe fr{þ�h �hefu �e{t�the ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷ ÔÞÂõ� ntuðe òuEyu.

(f) su ÔÞÂõ� rËrð÷ ss (swr�Þh rzrðÍ�)�t yÚtðt htsÞ Ëhfth�u su ftuE ntuátu �u�u Ë{t� ntuðt�wk ÷t�u �u ntuátu�t�hsòÚte W�h�tu � ntuÞ �uðtu LÞtrÞf ntuátu ytuAt{tk ytuAt [th ð»to ËwÄe Ähtð�e ntuÞ yÚtðt ÄhtÔÞtu ntuÞ, yÚtðt

(¾) su ÔÞÂõ� ytuAt{tk ytuAt Ët� ð»to ËwÄe,

(1) ¼th��t �th ftWÂLË÷ yrÄr�Þ{, 1926 {ws� �tUÄtÞu÷ yuzðtuxuf ntuÞ,

(2) ntEftuxo�tu yux�eo ntuÞ, yÚtðt

(3) {wk�E Ã÷ezh yrÄr�Þ{, 1920 nuX¤ �tUÄtÞu÷ Ã÷ezh ntuÞ,) �u ÔÞÂõ�

� 1926�tu 38{tu

� 1920�tu {wk�E�tu 17{tu.

(3) �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u Ë¥ttðt�hþu y�u �u Vhòu y�u ftÞtuo �òðþu.

6. 1(yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhðt�t nu�w {txu, htsÞ Ëhfth, Xhtðu÷e ÷tÞft�tu Ähtð�t rnËt�r�Þt{ftu y�u {���eþ rnËt� r�Þt{ftu, ELM�ufxhtu y�u �eò �t�t�t yrÄftheytu �e{e þfþu) y�u yt yrÄr�Þ{yLðÞu�e sYhe sýtÞ �u Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo �u{�u ËtU�e þfþu :

2(�hk�w Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte y�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u þh�tu�u yÄe� hne�u htsÞ Ëhfth [urhxe fr{þ�h�u y�u3 (ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h�u) y�u �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu�u �u nwf{{tk r���ü fhðt{tk ytðu �u {ws��u{�t ntÚt �e[u�t yrÄftheytu y�u �tufhtu �e{ðt�e Ë¥tt ËtU�e þfþu.)

5. yus��e f÷{ 9Úte yt �uxt-f÷{tu {qfe Au.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 10(f)Úte �[urhxe fr{þ�h y�u zuÃÞwxe y�u yurËMxLx [urhxefr{�þ�h�u yu þç�tuÚte þY Út�t y�u ��uðt ntuát ðt¤t �eò �t�t�t y{÷�thtu �e{ðt�u� yu þç�tuÚte �qht Út�t ¼t��u��÷u yt þç� {qfÞt Au.

2. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{{ 2 Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 10(¾) ÚtE yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

[urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu htsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu.

[urhxe fr{þ�h, ð�uhu�t ��thtu, �uLþ��tu ð�uhu�wk ¾[o Ëhfth�u Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tkÚte yt�ðt �t��.

1(6-f) 2 ([hexe fr{þ�h), 3(ËkÞwf� [urhxe fr{þ�h,) �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu, 3 (rnËt� r�Þt{f,{���eþ rnËt� r�Þt{f) ELM�ufxhtu y�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{ðt{tk ytðu÷t �eò �t�t�t yrÄftheytu y�u �tufhtuhtsÞ Ëhfth�t �tufhtu �ýtþu y�u htsÞ�t yufrºt� Vkz{tkÚte �u{�u �u{�tu ��th y�u ¼ÚÚttk {¤þu. yuðt yrÄftheytu�e�tufhe�e þh�tu htsÞ Ëhfth �¬e fhu �u «{týu�e hnuþu.

6-¾. [urhxe fr{þ�h, 3 (ËkÞwõ� [urhxe fr{þ�h), �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu, 3(rnËt� r�Þt{f,{���eþ rnËt� r�Þt{f,) ELË�ufxhtu y�u yt yrÄr�Þ{ {ws� �e{ðt{tk ytðu÷t �eò �t�t�t yrÄftheytu y�u�tufhtu�t ��th, �uLþ�, hò�tk y�u �eò ¼ÚÚtt {txu htsÞ Ëhfth �¬e fhu �ux÷wk ¾[o �h ð»tuo htsÞ Ëhfth�t Ëtðosr�fxÙMx ðneðx Vkz{tkÚte yt�ðwk òuEþu.)

yuËuËhtu.

7.(1)ftuE «�uþ yÚtðt �uxt «�uþ {txu yÚtðt ftuE ¾tË Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�e �t��{tk yÚtðt�u xÙMx yÚtðt xÙMxtu�t ÷��e ftuE ¾tË �t�� yÚtðt �t��tu�t ð�o�t Ëk�kÄ{tk «fhý 9{tk Xhtðu÷e he�u yuËuËhtu�e{ðt{tk ytðþu.

(2) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u ftÞtuo yuËuËhtu �òðþu.

Ë¥tt Ëtu�kðt �t��

8.(1)yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu Xhtððt{tk ytðu �u ftÞtuo yuËuËhtu �òðþu.

(2) �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u þh�tu�u ytÄe� hne�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ r�{tÞu÷t ntuE y{wf yrÄftheyu ðt�hðt�e Ë¥tty�u �òððt�tk Vhòu yÚtðt ftÞtuo �eò ftuE yrÄftheyu �òððtk, yuðwk �ý htÞ Ëhfth Vh{tðe þfþu.

1. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte f÷{tu 6-f y�u 6-¾ �t¾÷ fhe Au.

2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�oh[�t) nwf{, 1960, y�wËqr[Úte �[urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 11Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý -3

˾tÞ�e nu�wytu y�u fux÷tf Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftÞ�uËh�ýt �t��

9. yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, ˾tð�e nu�w{tk �e[u�e �t��tu�tu Ë{tðuþ ÚttÞ Au.

(1) �he�e yÚtðt �w:¾ r�ðthý,

(2) rþûtý

(3) ��e�e {��, y�u

(4) Ët{tLÞ he�u Ëðo ÷tuftu�Þtu�e �eòu ftuE Wáuþ yt�¤ Ä�tððtu,

�hk�w su nu�w-

(f) Vf� h{��{��u ÷��tu ntuÞ, yÚtðt

(¾) Vf� Ät�{f rþûtý yÚtðt �qòy[ot�u ÷��tu ntuÞ,

�u�tu �u{tk Ë{tðuþ Út�tu �Úte.

10. �{u �u ftÞ�, rhðts yÚtðt «Útt ntuÞ, �u A�tk su ÔÞÂõ�ytu�t yÚtðt su Wáuþtu�t ÷t¼ {txu Ëtðosr�f xÙMx fhðt{tkytÔÞwk ntuÞ �u yr�Âù� Au yÚtðt r�Âù� ÚtE þfu yu{ �Úte, yux÷t s fthýu �u xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

yr�Âù�t�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ �ýtþu �rn.

M�üefhý-Ä{o, Ä{to�t, yÚtðt �wÛÞftÞo, �wÛÞ�t�, suðt Wáuþtu {txu fhðt{tk ytðu÷wk Ëtðosr�f xÙMx, su Wáuþtu {txu �ufhðt{tk ytÔÞwk n�wk �u yr�Âù� Au yÚtðt r�Âù� ÚtE þfu yu{ �Úte, �ux÷t s fthýu h��t�÷ Au yu{ �ýtþu �rn.

11. su nu�wytu{tkÚte fux÷tf nu�wytu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f ntuÞ y�u fux÷tf nu�wytu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f � ntuÞ, �unu�wytu {txu fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx �u r��-˾tð�e yÚtðt r��-Ät�{f nu�w�t Ëk�kÄ{tk h��t�÷ Au yux÷t s fthýu˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w�t Ëk�kÄ{tk �ý h��t�÷ Au yu{ �ýtþu �rn.

r��-˾tð� yÚtðt r��-Ät�{f nu�w {txu h� �t�÷ ntuÞ yu fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

Vhs � ntuðt�t fthýu Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

12. Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w {txu r{÷f��e fhu÷e ftuE ÔÞðMÚtt Ëtðosr�f xÙMx �hefu Vf� yux÷t fthýu h��t�÷�ýtþu �rn fu su ÔÞÂõ��e �hVuý{tk �u fhðt{tk ytðe ntuÞ �u ÔÞÂõ�yu ˾tð�e yÚtðt Ät�{f Wáuþ {txu �u Ähtððe - yuðwk�kÄ�, �u ÔÞðMÚtt ËtÚtu òuzðt{tk ytÔÞwk �Úte.

13. ftuE Ëtðosr�f xÙMx ˾tð�e yÚtðt Ät�{f «fth�t r���ü Wáuþ {txu yÚtðt ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txuh[u÷e {kz¤e yÚtðt ËkMÚtt�t ÷t¼tÚtuo fÞowwok ntuÞ, �tu �u xÙMx �e[u�t fthýu h��t�÷ ÚttÞ Au yu{ �ýtþu �rn -

(f) su r���ü Wáuþ {txu xÙMx fhðt{tk ytÔÞwk n�wk �u �th �tzðt�wk yþõÞ yÚtðt yÔÞðntY �LÞwk Ayu, yÚtðt

(¾) �u {kz¤ yÚtðt ËkMÚtt yÂM�íð{tk �Úte yÚtðt yÂM�íð{tk hne �Úte, y�u Ët{tLÞ Ë¾tð�e yÚtð�t Ät�{f nu�w {txu�u xÙMx�e r{÷f��tu W�Þtu� fhðt�tu Eht�tu � n�tu, yu nfef� ntuðt A�tk �u h��t�÷ �ýtþu �rn.

r���ü Wáuþ hÌttu � ntuðtÚte yÚtðt {kz¤e ð�uuhu yÂM�íð{tk � hnuðtÚte Ëtðosr�f xÙMx h��t�÷ Út�wk �Úte.

(ðtÞ)-yu[-511-3.

«fhý-4

Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe

«�uþtu y�u �uxt-«�uþtu

14(1) yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, htsÞ Ëhfth «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu h[e þfþu y�u �u «�uþtu y�u �uxt«�uþtu�entuátu Xhtðe þftþu y�u �u{tk VuhVth fhe þfþu.

(2) yt f÷{ nuX¤ h[ðt{tk ytðu÷t «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu �u{s �u{�e n�tu y�u �u n�tu{tk fhu÷tu �huf VuhVthhts�ºt{tk ònuh fhðtk òuEþu.

Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË.

15. �huf «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVË hnuþu.

�hk�w �u yÚtðt ðÄw «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ{tk Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVËtu ht¾e þftþu.

ðÄw{tk yuf «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþtu {txu Ëtðosr�f xÙMxtu�e yuf �tUÄýe yturVË ht¾e þftþu.

16. htsÞ Ëhfth yuf yÚtðt ðÄw Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVËtu yÚtðt ËkÞwõ� Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýeyturVËtu�t W�he �hefu �tÞ� [urhxe fr{þ�h yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �e{e þfþu.

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË�t W�he ��þu.

17. �huf Ëtðosr�f xÙMxtu�e yturVË{tk yÚtðt ËkÞwõ� Ëtðosr�f xÙMxtu�e �tUÄýe yturVË{tk Xhtððt{tk ytðu �tu [tu�zt,Ëqr[ytu y�u �eò hrsMxhtu ht¾ðt�e Vhs EL[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e hnuþu, �u [tu�zt, Ëqr[ytuy�u hrsMxÙth{tk Xhtððt{tk ytðu �uðe rð��tu ntuðe òuEþu.

18.(1)yt yrÄrr�Þ{ su�u ÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�e Vhs [u fu �uýu Ë�hnw Ëtðosr�fxÙMx�e �tUÄýe {txu yhS fhðe.

(2) �u yhS 1(ÞÚtt «Ëk�) Ë�hnw xÙMx�t ðneðx {txu�e xÙMxe�e yturVË 1(yÚtðt) xÙMx�e r{÷f� xÙMx�e r{÷f��tu{tuxtu ¼t�) su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk ntuÞ �u�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u fhðe òuEþu.

(3) �u yhS ÷ur¾� ntuðe òuEþ y�u Xhtððt{tk ytðu �u �{q�t{tk fhðe òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u Ve �u�e ËtÚtu{tuf÷ðe òuEþu.

(4) �u yhS -

(f) yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �nu÷tk fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, yt yrÄr�Þ{ ÷t�w�tzðt�e �the¾Úte ºtý {rn�t�e yk�h fhðe òuEþu y�u

(¾) yt yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu íÞth �Ae fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �u xÙMx fhðt{tk ytðu íÞthÚte ºtý{rn�t�e yk�h fhðe òuEþu.

(5) �u yhS{tk �eS rð���tu�e ËtÚtu �e[u�e rð��tu ntuðe òuEþu :

1(f-1) Ëtðosr�f xÙMxtu su �t{Úte òýe�t ntuÞ yÚtðt òýe�t Útþu �u �t{ (su�tu yt{tk nðu �Ae Ëtðosr�f xÙMx�t �t{�hefu WÕ÷u¾ fÞtuo Au.)

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt þç�tu W{uÞot Au.

1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄ�Þ{�e f÷{ 2(1) Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

(1) xÙMxeytu y�u {u�ush�tk �t{tu y�u Ëh�t{tk,

(2) xÙMxe�tk ntuát W�h y�w�t{e �e{ðt�e �Ør�,

(3) xÙMx�e MÚttðh y�u sk�{ r{÷f��e Þt�e y�u �u�u ytu¤¾ðt {txu �qh�t ntuÞ �uðt ðýo�tu y�u rð��tu.

(4) MÚttðh y�u sk�{ r{÷f��e ÷�¼� ®f{�,

(5) su �the¾u yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u�e �h� �nu÷tk�t ºtý ðhË yÚtðt xÙMx fhðt{tk ytÔÞwk íÞth �Ae su {wá�ðe�e ntuÞ �u {wá�, �u{tkÚte su ytuAe ntuÞ �u {wá��e ytðf W�hÚte yk�tsu÷e xÙMx�e r{÷f��e fw÷ Ëhuhtþ ðt�»tf ytðf.

(6) ¾kz (5) nuX¤�e rð��tu su {wá��u ÷��e ntuÞ �u {wá�{tk ÚtÞu÷t ¾[o W�hÚte yk�tsu÷e �u Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tkËhuhtþ ðt�»tf ¾[o�e hf{.

(7) Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tk xÙMxe yÚtðt {u�ush�u ftuE �ºt {tuf÷ðt�wk Ëh�t{wk.

(8) Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS rð��tu :

�hk�w r�Þ{tu{tk yuðe òu�ðtE fhe þftËu fu ftuE�ý yÚtðt �{t{ Ëtðosr�f xÙMxtu�e �t��{tk, �u{tk r���ü fhðt{tk ytðentuÞ �u ®f{��e y�u �u ò��e xÙMx�e r{÷f��e rð��tu yt�ðt�wk sYhe �Úte.

(6) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e �huf yhS W�h, xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]� fhu÷t yusLxu Ëne fhðeòuEþu y�u Xhtðu÷e he�u yufhth fhðtu òuEþu. �u�e ËtÚtu xÙMx�wk ¾� fhðt{tk ytÔÞwk ntuÞ y�u yÂM�íð{tk ntuÞ �tu �u�e �f÷{tuf÷ðe òuEþu.

2(7) Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f��u ÷��e rð��tu yt��e yuf Þt�e Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn� Xhtðu÷t�{q�t{tk 3 (¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ h[tÞu÷ su �uxt-rsÕ÷t{tk ytðe MÚttðh r{÷f� ytðu÷e ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙth�u �tUÄýe�t nu�w {txu ) {tuf÷ðt�e Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�e Vhs hnuþu.

� 1908�tu {wk�E�tu 16{tu.

yuðe Þt�e Ëtðosr�f xÙMx ÚtÞt�e �the¾Úte ºtý {rn�t{tk {tuf÷ðe òuEþu y�u xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]�fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷ he�u �u{tk Ëne fhðe òuEþu y�u �u ��tËðe òuEþu.

19. f÷{ 18 yLðÞu yhS {éÞu�e yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx{tk rn� Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ�yu fhu÷e yhS W�hÚte yÚtðt�tu�t�e {w�ËwVeÚte �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{Ë�hu �e[u�e �t��tu �¬e fhðt {txu Xhtðu÷e he�u ��tË fhðe òuEþu :-

1(1) xÙMx yÂM�íð{tk Au fu fu{ y�u yuðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{,

(2) ftuE�ý r{÷f� �u xÙMx�e r{÷f� Au fu fu{,

(3) xÙMx�t rð»tÞ�tu yt¾tu yÚtðt ftuE {n¥ð�tu ¼t� �u�e nfq{�{tk ytðu÷tu Au fu fu{,

(4) �u xÙMx�t xÙMxeytu y�u {u�ush�tk �t{tu y�u Ëh�t{tk,

(5) �u xÙMx�t xÙMxe�t ntuát W�h yuf�e s�tyu �eòu xÙMxe fuðe he�u ytðu �u,

2. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ (2)Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 12 Úte yË÷ þç�tu�u ��÷u yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte yË÷�u ��÷u yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.

(6) �u xÙMx fuðe he�u fhðt{tk ytÔÞwk �u, �u�tu «fth y�u Wáuþ.(7) �u xÙMx�e fw÷ Ëhuhtþ ðt�»tf ytðf y�u ¾[o�e hf{, y�u(8) f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (5) yLðÞu Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS rð��tu.�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{Ë�htu�tu r�ýoÞ.20. f÷{ 19 nuX¤ òu�ðtE fhu÷e ��tË �qhe ÚtÞu, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu Ë�hnw f÷{{tk sýtðu÷e�t��tu yk�u �tu�t�tu r�ýoÞ, �u {txu�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu 2(y�u �tUÄýe {txu�e Ve yt�ðt {txu �u nwf{ fheþfþu.)hrsMxÙh{tk fhðt�e �tUÄtu21.(1) �tu�u f÷{ 20 yLðÞu �tUÄu÷t r�ýoÞtu y�wËth �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷thrsMxh{tk, �tUÄtu fhðe òuEþu, yÚtðt yt yrÄr�Þ{{tk òu�ðtE fÞto «{týu y�e÷ 3 (yÚtðt yhS) fhðt{tk ytðu, �tuyt yrÄr�Þ{Úte Xhtðu÷ Ë¥tt Ähtð�t yrÄfthe�t yt¾he r�ýoÞ y�wËth �tUÄtu fhðe òuEþu.(2) ytðe he�u fhu÷e �tUÄtu, yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u y�u �e[u�e òu�ðtEytu nuX¤ �tUÄtÞu÷tftuE�ý VuhVth�u ytÄe� hne�u, yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.VuhVth22(1) f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tkÚte ftuE �tUÄ{tk ftkE VuhVth ÚttÞ íÞthu, xÙMxeyu �uVuhVthÚtÞt�e �the¾ Úte 90 r�ðË�e yk�h, yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx�t ðneðx�t rn�{tk �u �tUÄtu{tk ftuE�ý VuhVth fhðtÄtÞow ntuÞ íÞthu, �u VuhVth yÚtðt fhðt Äthu÷t VuhVth rð»tu, hrsMxh ßÞtk ht¾ðt{tk ytð�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e�tUÄýe yturVË�t EL[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ¾�h yt�ðe òuEþu. �u ¾�h Xhtðu÷t �{q�t «{týu{tuf÷ðe òuEþu.1(1-f) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ sýtððt�tu VuhVth ftuE MÚttðh r{÷f�u ÷��tu ntuÞ, íÞthu xÙMxeyu, nuðt÷ Ërn�, ytðtËtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f�{tk ftuE VuhVth�u ÷��e rð��tu (Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn�) yt��eXhtðu÷t �{q�t «{týu�e Þt�e, f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk WÕ÷u¾u÷t Ë�-hrsMxÙth�u �u {tuf÷ðt {txu �qhe �tzðeòuEþu.ytðe Þt�e �h xÙMxeyu yÚtðt yt yÚtuo �uýu yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷e he�u Ëne fhðe òuEþu y�u �u�e ¾htEfhðe òuEþu.)(2) f÷{ 17 nuX¤ htfu÷t hrsMxh{tk �tUÄtu ¾he [u fu fu{ �u ��tËe òuðt {txu, yÚtðt hrsMxh{tk �tUÄu÷e rð��tu{tkftuE�ý VuhVth ÚtÞtu Au fu fu{ �¬e fhðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h ��tË fhe þfþu.(3) �uxt f÷{(1) nuX¤ ¾�h {éÞt �Ae y�u sYh sýtÞ, �tu �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ��tË fÞto �Ae, yÚtðt Ë�hnw�uxt-f÷{ (2) nuX¤ Vf� ��tË fÞto �Ae, ÞÚtt«Ëk� �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ¾t�he ÚttÞ fu ftuE y{wfËtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tk�e ftuE �tUÄtk VuhVth ÚtÞtu Au, �tu�uýu �u yk�u�tu r�ýoÞ �u�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu. �u r�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�h�u �u r�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �ur�ýoÞ W�h [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ ÚtE þfþu. �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u r�ýoÞ y�wËth Ë�hnwhrsMxh{tk�e �tUÄtu ËwÄthðe òuEyu y�u �u r�ýoÞ W�h y�e÷ 2 (yÚtðt yhS) fhðt{tk ytðe ntuÞ, �tu ytyrÄr�Þ{{tk Xhtðu÷t Ë¥tt Ähtð�t yrÄfthe�t Auðx�t [wft�t y�wËth �u{tk ËwÄthtu fhðtu òuEþu. �uðe he�u �tUÄ{tk fhu÷tËwÄtht, yt�¤ W�h ftuE VuhVth ÚttÞ �u W�hÚte fhu÷t ðÄw ËwÄtht�u ytÄe� hne�u, yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞot Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 13(f) Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

3((4) �uxt-f÷{ (3) nuX¤ �tUÄ ËwÄthðt{tk ytð�e ntuÞ, íÞthu ÞÚtt «Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu, �uxt-f÷{ (1-f) nuX¤ �u�u �qhe �tzðt{tk ytðu÷e Þt�e, ËwÄthu÷e �tUÄ «{trý� fÞto �Ae VuhVth �tUÄðt�t nu�w{txu f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk WÕ÷ufu÷t Ë�-hrsMxÙt�u {tuf÷ðe òuEyu.4(22-f f÷{ 21 yÚtðt 22 nuX¤�t hrsMxÙh{tk �tUÄtu fhðt{tk ytðu �u �Ae ftuE�ý Ë{Þu �tÞ� yÚtðt {���eþ[urhxe fr{þ��u yu{ ÷t�u fu ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 19 yÚtðt f÷{-22�e �uxt-f÷{ (3) nuX¤ ��tË�tu rð»tÞ � ntuÞ �uðeftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE rð��{tk ��tË fhðt�e �tfe hne [u, �tu ÞÚtt«Ëk� �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h Xhtðu÷e he�u ðÄw ��tË fhe þfþu, �u�t [wft�t�e �tUÄ fhe þfþu y�u yt�ðt{tk ytðu÷ r�ýoÞ y�wËth yÚtðtyt yrÄr�Þ{ y�wËth y�e÷tu yÚtðt yhSytu XhtÔÞt «{týu fhðt{tk ytðu, �tu yt yrÄr�Þ{ y�wËth Xhtðu÷ Ë¥ttÄhtð�t yrÄfthe�t r�ýoÞ y�wËth hrsMxh{tk �tUÄtu fhe þfþu. f÷{tu 19,20,21 y�u 22�e òu�ðtEytu, ��u íÞtkËwÄe yt f÷{, nuX¤ ��tË [wft�t�e �tUÄ fhðt y�u hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt �t��{tk ÷t�w �zþu.)su Ëtðosr�f xÙMx y�tWÚte �tUÄtÞu÷wk ntuÞ �u�t �t{u xÙTMx�e r{÷f��e �tUÄýe fhðtk ð�uhu. �t��.1(22-¾. (1) su ftuE Ëtðosr�f xÙMx -(f) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e f÷{ 28 nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, yÚtðt(¾) f÷{ 18 nuX¤ fhu÷e yhS W�hÚte {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1955, su �the¾uy{÷{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �the¾ (su�u yt{tk nðu Ë�hnw �the¾ fne [u �u)�e �nu÷tk yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwkntuÞ, yÚtðt(�) su�e �t��{tk f÷{ 18 nuX¤ �tUÄýe {txu yhS fhe ntuÞ y�u �u�e yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ,�u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ytðt Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeyu Ë�hnw �the¾Úte ºtý {rn�t{tk �u xÙMx�e r{÷f��e �tUÄýe�u xÙMx�t �t{u fhðt {txu ÷ur¾� yhS fhðe òuEþu y�u �u yhS{tk �u Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ sýtððwk òuEyu.(2) ytðe yhS �h xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtuo ¾tË yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷e he�u Ëne fhðeòuEþu y�u �u ��tËðe òuEþu y�u ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk � Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk suýu �tUÄtufhe ntuÞ yÚtðt su�e �tËu Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu yhS yr��ý� ntuÞ �u �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u fhðe òuEþu.(3) �uðe yhS {éÞuÚte, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu -(f) su Ëtðosr�f xÙMx f÷{ 28 nuX¤ �tUÄýe fhu÷wk �ýt�wk ntuÞ yÚtðt su yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ë�hnw �the¾�nu÷tk �tUÄtÞwk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, ytðt Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ r�e��ü fhðwk òuEþu, y�u(¾) su�e �tUÄýe {txu�e yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, f÷{ 17 nuX¤ht¾u÷t hrsMxh{tk �u Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, f÷{ 21 nuX¤ �tUÄtu fhðt{tk ytðu �u Ë{Þu �u Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{r���ü fhðwk òuEþu.3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 13(¾)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{Úte f÷{ 2Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{� f÷{ 3 Úte f÷{tu 22-¾ y�u 22-� �t¾÷ fhe [u.(ðtÞ) - yu[-511-4.

fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu �tËu y�tW �tUÄýe fhu÷ xÙMx�e MÚttðh r{÷f��e rð��tu�e �tUÄýe fhðt �t��.22-�. 2(1) su Ëtðosr�f xÙMx, -(f) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e 3(f÷{ 28 y�u y�wËqr[-f)nuX¤ �tUÄýe fhu÷wk �ýt�wk ntuÞ. yÚtðt(¾) f÷{ 18 nuX¤ fhu÷e yhS W�hÚte {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1955 su �the¾u y{÷{tkytÔÞtu ntuÞ �u �the¾ �nu÷tk (su�u yt{tk nðu �Ae Ë�hnw �the¾ fne Au �u�e �nu÷tk) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwkntuÞ, yÚtðt(�) su�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 18 nuX¤ yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ, y�u ytðe yhS Ë�hnw �the¾u yr��ý� ntuÞ, �uËtðosr�f xÙMx�e �t��{tk,ytðt Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeyu Ë�hnw �the¾Úte ºtý {rnt{tk, 1(�tUÄýet nu�wytu {txu f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tkr���ü fhu÷t yrÄftheytu�u,) Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo� Ërn� ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðhr{÷f��u ÷��erð��tu�tu Ë{tðuþ fh�e yuf Þt�e Xhtðu÷ �{q�t{tk {tuf÷ðe òuEþuu.

ytðe Þt�e{tk xÙMxeyu yÚtðt �uýu yt yÚtou ¾tË yrÄf]� fhu÷t �u�t yusLxu Xhtðu÷ he�u Ëne fhðe òuEþu y�u �u�e ¾htEfhðe òuEþu.)2(2) f÷{ 28 y�u y�wËqr[ nuX¤ �tUÄtÞu÷ �ýt�t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu, Ë�hnw�the¾�tu WÕ÷u¾ {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (yufefhý y�u ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959 y{÷{tk ytððt�e �the¾�tu Au yuðtVuhVth ËtÚtu, ÷t�w �zþu.)xÙMx�e r{÷f� sw�tsw�t «�uþtu yÚtðt �uxt-«�uþtu{tk ytðu÷e ntuÞ íÞthu ftÞoher�.23. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f��tu ftuE ¼t� yufÚte ðÄw «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk ytðu÷tu ntuÞ, �tu su «�uþyÚtðt �u�t-«�uþ�e n�{tk �u Ëtðosr�f xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, �u�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu xÙMx�er{÷f��tu �uðtu ¼t� su «�uþ{tk yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{t ytðu÷tu ntuÞ �u�t E�[tso �tÞ� yÚtðt [urhxe fr{þ�h�u�tUÄtu�e yuf �f÷ {tuf÷ðe òuEþu. �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�t E�[tso �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u nu�w{txu Xhtððt{tk ytðu �u [tu�zt{tk �tUÄ fhðe òuEþu. yuðe �tUÄ�e yuf �f÷ ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu ¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ r�{tÞu÷t, su �uxt-rsÕ÷t�e n�{tk yuðe r{Õf� yÚtðt �u�tu ¼t�ytðu÷tu ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙth�u �ý {tuf÷ðe òuEþu.24. �eò ftuE «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ{tk �tUÄtE �Þu÷wk ntuÞ �uðt ftuE Ëtðosr�f xÙMx Ëk�kÄ{tk, ftuE �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�h f÷{ 9 yÚtðt 22 nuX¤ ��tË�wk ft{ yt�¤ [÷tðe þfþu �rn.25. (1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� fu {���eþ[urhxe fr{þ�h�tu yt�¤ [t÷w ntuÞ, �tu [urhxe fr{þ�hu �u Ëtðosr�f xÙMx{tk rn� Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu{tk�e ftuE ÔÞÂõ��eyhS W�hÚte yÚtðt su�e yt�¤ �uðe ��tË [t÷w ntuÞ �u ftuE �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e yhS W�hÚte�u�t �tu�t�t {w�ËVeÚte, �u xÙMx Ëk�kÄe ��tË�wk ft{ �uðt �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{þ�htu{tkÚte ftuýu yt�¤ [÷tððwk �uðtur�ýoÞ fhðtu òuEþu.2. Ë� 1960�t {wk�E Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(1)Úte f÷{ 22-� �u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe�k�h ytÃÞtu Au.3. yusLx�e f÷{ 14-(1) Úte �f÷{ 28� yu þç�tu, ytkfzt y�u yûth�u ��÷u yt þç�tu, ytkfzt y�u yûth�t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yÄRr�Þ{�e f÷{14(1) Úte �f÷{ 28-¾ yLðÞu r�¼tðu÷t �tUÄ�ºtf{tk �tUÄðt�tnu�wytu Ëthw, f÷{ 18�e �uxt-f÷{ (7){tk r���ü fhu÷t yrÄftheytu y�u «trÄftheytu�yu þç�tu, ftIË y�u ytkfzt�u��÷u yt þç�tu, ftIË y�u ytkfzt {qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(2) Úte yt �uxt-f÷ W{uhe Au.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤�t [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu, y�u �uðtu r�ýoÞ ÚtÞu÷e, [urhxefr{þ�hu r���ü fhu÷t �tÞ� yÚtðt {���eþ [uhexe fr{þ�h rËðtÞ �eò ftuE �ý �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�hu, ÞÚtt«Ëk�, f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx yk�u ��tË�wk ft{ yt�¤ [÷tððwk �rn.Ëtðosr�f xÙMx �t���e ��tË yufÚte ðÄw �tÞ� yÚtðt {���eË [urhxe fr{þ�hu fhðe �rn.26. ftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��t ftuE «§�tu r�ýoÞ fh�the ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE�ý ftuxuo, su�u ytyrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u�e Yyu M�ü he�u yÚtðt ��¼� he�u r�ýoÞ fhðt�tu «r��kÄ fÞtuo � ntuÞ, �u ftuxuo �ur�ýoÞ�e �f÷ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷tððe òuEþu y�u [urhxe fr{þ�hu f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �u r�ýoÞy�wËth Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�Ä{tk �tUÄtu fhtððe yÚtðt ËwÄhtððe òuEþu. �uðe he�u fhu÷t ËwÄtht{tk, �u r�ýoÞ y�e÷{tkyÚtðt Vuh��tË{tk ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuxuo VuhÔÞtu ntuÞ �u rËðtÞ, VuhVth fhe þftþu �rn. �uðt VuhVthtu�u yÄe� hne�ufhu÷t ËwÄtht yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.ftuxuo [qft�t�e �f÷ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷e yt�ðe.27. (Mf�tu W�h rˬt {thðt �t��) Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ h� fhe,28.(1) 1(y�wËqr[ f{tk) 2 (y�u y�wËqr[ ff{tk) r���ü fhðt{tk ytðu÷t yrÄr�Þ{tu �ife ftuE yrÄr�Þ{�eòu�ðtEytu nuX¤ �tUÄðt{tk ytðu÷t �{t{ Ëtðosr�f xÙMxtu, su �the¾u �u{�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �tzðt{tk ytðu �u�the¾Úte, yt yrÄr�Þ{Úte �tUÄtÞu÷t ntuÞ yu{ �ýðt{tk ytðþu. 3(su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�e n�{tk Ë�hnw ftuEftÞ�t nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u�t) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �u xÙMx�t xÙMxe�u, f÷{17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk �u xÙMx�u ÷��e �tUÄtu fhðt�t nu�w {txu, �turxË yt�ðe òuEþu y�u xÙMxe�u Ëtk¼éÞt�Ae y�u �u�u ÞtuøÞ �uðe ��tË fÞto �Ae �tu�t�tu r�ýoÞ �u�tk fthýtu yt�e�u �tUÄðtu òuEþu. �uðtu r�ýoÞ Ë�hnw ftÞ�tytu

nuX¤ hrsMxthtu{tk yíÞth y�tW fhu÷e �tUÄtu y�wËth ntuðtu òuEþu, �hk�w �u sYhe yÚtðt Eü sýtÞ �uðt VuhVthtu�uyÄe� hnuþu.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tUÄu÷t ftuE�ý [wft�tÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ fhe þfþu.(3) yt «fhý�e òu�ðtEytu, ��u �ux÷u ËwÄe, f÷{ 17 nuX¤ ht¾ðt{tk ytð�t hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt�e �t��{tk÷t�w �zþu y�u �uðe �tUÄtu yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.4(28-f �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu Ëtðosr�f xÙMx�wk �t{ y�u ðýo��e �tUÄ Ërn� f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷hrsMxh{tk �uýu fhu÷ ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e MÚtytðh r{÷f��u ÷��e �tUÄtu�tu Ë{tðuþ fh�e yuf Þt�e Xhtðu÷t �{q�t{tk�e[u�t yrÄftheytu�u {tuf÷ðe òuEþu.(1) ¼th� �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1908 nuX¤ �e{u÷t, su �uxt-rsÕ÷t{tk ytðe MÚttðh r{÷f� ytðu÷ ntuÞ �u �uxt-rsÕ÷t�t Ë�-hrsMxÙt�u,5 * * *5 * * *1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8(1) Úte �y�wËqr[�yu þç��u ��÷u yt þç� y�u yûth{qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 15Úte yt þç�tu y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8(2)Úte �xÙMx�e r{÷f� yÚtðt xÙMx�e r{÷f��tu {níð�tu¼t�� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4Úte f÷{tu 28f y�u 28-¾ �t¾÷ fhe Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte ¾kztu (2) y�u (3) f{e fÞto Au.28-¾ (xÙMx�e r{÷f��tk hrsMxÙhtu ht¾ðt�e fux÷tf yrÄftheytu y�u Ë¥ttrÄftheytu Vhs.) Ë� 1960�t {wk�E�t6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 17Úte h� fhe.rð÷Úte fhu÷wk Ëtðosr�f xÙMx.29. rð÷Úte fhu÷wk ntuÞ yuðt Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk, �u rð÷�t yufÍefwxhu, rð÷�wk «tu�ux su �the¾u {¤u íÞthÚteyuf {rn�t{tk yÚtðt rð÷ fh�th�t {hý�e �the¾Úte A {rn�t �e yk�h, 1(�uu {tkÚte su ðnu÷wk ntuÞ �u�e yk�h) f÷{18{tk Xhtðu÷e he�u �tUÄýe {txu yhS fhðe òuEþu y�u yt «fhý�e òu�ðtEytu ÞtuøÞ VuhVthtu ËtÚtu �u xÙMx�e �tUÄýe�u÷t�w �zþu.2(�hk�w yt{tk �tUÄýe Ëthwk yhS fhðt {txu Xhtðu÷e {wá� ðÄthðt {txu �qh�tk fthýtu ntuÞ �tu, Ëk�kÄ Ähtð�t �tÞ�yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �u {wá� ðÄthe þfþu.)hrsMxÙh{tk �tUÄu÷e MÚttðh r{÷f� 3�e rð��tu�e ¾�h ntuðt �t��.30. yt «fhý nuX¤ �tUÄðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e ftuE MÚttðh r{÷f� 4**yÚtðt Ë�hnw xÙMx�e Ë�hnwr{÷f�{tk 4 **** ftuE�ý ¼t� yÚtðt rnMËtu yÚtðt rn�Ëk�kÄ «tó fh�th ftuE�ý ÔÞÂõ��u hrsMxÙh{tk5(yÚtðt f÷{ 28-¾ nuX¤ ht¾u÷tk hrsMxÙthtu{tk) �tUÄu÷e �uðt xÙMx�u ÷��e Ëk�kÄ Ähtð�e rð��tu�e ¾�h Au, yu{�ýðt{tk ytðþu.6(M�üefhý-yt f÷{�t nu�wytu {txu-(1) ftuE ÔÞÂõ� ftuE�ý rð�� ¾hu¾h òý�e ntuÞ íÞthu yÚtðt �uýu fhðe òuE�e n�e �uðe ftuE�ý ��tË yÚtðtþtuÄ{tk òýe òuE�u xtéÞwk � ntu� yÚtðt �u{tk ¼thu �u�hfthe ��tðe � ntu� �tu �uýu �u òýe ntu� íÞthu,(2) �u�t yusLx, su ÄkÄt {txu ytðe rð��tu�e nfef� {n¥ð�e ntuÞ �u ÄkÄt�t ¢{{tk �u�t ð�e ft{ fh�tu ntuÞ íÞthu�u�u �u�e �turxË {¤u �tu,�u ÔÞÂõ��u hrsMxÙtu{tk�e ftuE�ý rð��tu�e òý Au yu{ Ë{sðwk.�tðtu Ëk¼¤tð yÚtðt r�ýoÞ fhðt W�h «r��kÄ.31.(1)yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �tUÄðt{tk ytÔÞwk � ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e ð�e ftuE nf�tu y{÷ fhtððt {txu�tu ftuE�tðtu ftuE�ý ftuxoÚte Ëtk¼¤e þftþu �rn yÚtðt �u�tu r�ýoÞ fhe þftþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu Ët{t ÷uýt�t �tðt�u yÚtðt �uðt Ëtðosr�f xÙMx�e ð�e nf�tu y{÷ fhtððt{txu�tu ftuE �tðtu ftuE�ý ftuxoÚte Ëtk¼¤e þftþu �rn yÚtðt �u�tu r�ýoÞ fhe þftþu �rn.1. Ë� 1951�t {wk�E 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(1)Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.2. yuyis��e f÷{ 9(2)Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

3. yus�Úte y�u �y�u rM¢�tu� yu þç�tu f{e fÞto Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2, �nu÷e y�wËqr[Úte �yÚtðt rM¢�� yu þç�tu f{e fÞto Au.5. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yÄRr�Þ{�e f÷{ 5(1)Úte yt þç�tu, ytkfzt y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.6. yus��e f÷{ 5(2)Úte yt M�üefhý W{uÞwO Au.

«fhý - 5rnËt� y�u yturzx.

32(1) 1***Ëtðosr�f xÙMx�t �huf xÙMxeyu r�Þr{� rnËt� ht¾ðt òuEþu.rnËt� ht¾ðt �t��.(2) ytðt rnËt�tu [urhxe fr{þ�h {ksqh fhu �u �{q�t{tk ht¾ðt òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u �t��tu�tu �u{tkË{tðuþ fhðtu òuEþu.33(1) f÷{ 32 nuX¤ ht¾u÷t rnËt�tu�wk �huf ð»to�t {t[o {rn�t�e 31{e �the¾u yÚtðt [urhxe fr{þ�h �¬e fhu �uðt�eò r�ðËu ËhðiÞwk ftZðwk òuEþu.rnËt�tu�wk ËhðiÞwk ftZðt y�u yturzx fhðt �t��.(2) rnËt�tu Xhtððt{tk ytðu �u he�u y�u 2([txzo yuftWLxLx yrÄr�Þ{, 1949�t yÚto {ws� [txzo yuftWLxLxntuÞ) �uðe ÔÞÂõ� �tËu yÚtðt yt yÚtuo htsÞ Ëhfthu su{�u yrÄf]� fhe ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu �tË �h ð»tuo yturzx fhtððtòuEþu.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftÞo �òð�t �huf yturzxh rnËt�tu y�u 3 (xÙMxe�t)f�ò{tk yÚtðt �u�t r�Þkºtý nuX¤�t�{t{ [tu�ztytu, ðtW[htu, �eò �M�tðuòu y�u �ºtftu òuE þfþu.(4) W�h�e �uxt-f÷{tu{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk -4(f) [urhxe fr{þ�h�t yr¼«tÞ{tk ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t rnËt��wk ¾tË yturzx fhðt�wk sYhe sýtÞ íÞthu �uytu yuðwk¾tË yturzx fhðt�wk Vh{tðe þfþu. �uxt-f÷{tu (2) y�u (3)�e òu�ðtEytu, ÷t�w �tze þftÞ íÞtk ËwÄe ytðt ¾tËyturzx�u ÷t�w �zþu. [urhxe fr{þ�h ytðt ¾tË yturzx {txu Xhtððt{tk ytðu �uðe Ve yt�ðt�wk Vh{tðe þfþu, 5 y�u(¾) htsÞ Ëhfth, Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{ �nth �tze�u �u{tk r���ü fhðt{tk ytðu �u þh�tu�u ytÄe� hne�u �uxt-f÷{ (2)�e òu�ðtEytu{tkÚte ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�u {wf� ht¾e þfþu.34(1) f÷{ 33 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx�t rnËt��wk yturzx fh�t �huf yturzxh�e Vhs Au fu �uýu ËhðiÞwk �u{s ytðfy�u òðf�tu rnËt� �iÞth fhðt òuEþu y�u �u�e �f÷ �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ�t �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u yÚtðt [urhxe fr{þ�h Vh{tðu �tu [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðe òuEþu.ËhðiÞwk �iÞth fhðt�e y�u yr�Þr{��t ð�uhu sýtððt�e yturzxh�e Vhs.(2) yturzxhu �tu�t�t nuðt÷{tk yr�Þr{�, �uhftÞ�uËh yÚtðt yÞtuøÞ ¾[o�t, yÚtðt �u Ëtðosr�f xÙMx�t �iËtyÚtðt �eS r{÷f� ðËq÷ fhðt{tk r�»V¤ sðt�t yÚtðt [qf fhðt�t yÚtðt �u�t �iËt yÚtðt �eS r{÷f� �w{tÔÞtyÚtðt ��tzÞt�t �{t{ fuËtu ��tððt òuEþu y�u yuðtu ¾[o, r�»V¤�t, [qf, yÚtðt ��tz xÙMxe�t yÚtðt �eS ftuEÔÞÂõ��t �ûtu rðïtË ¼k� yÚtðt �uhW�Þtu� yÚtðt �eò ftuE �uhð�o��t �rhýt{u ÚtÞtu n�tu fu fu{ �u sýtððwk òuEþu.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 18Úte yt þç�tu h� fÞto Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 10Úte yË÷ þç�tu�u ��÷u yt þç�tu y�u ytkfzt {qfÞt Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4(1) Úte �{u�ush�yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.4. yus��e f÷{ 4(2)Úte �f� yu ftIË y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.5. yus��e f÷{ 4(2)Úte yt þç� y�u ¾kz(¾) W{uÞtuo Au.(ðtÞ) -yu[-511-5.

Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt�wk htuftý..

35.1(1) xÙMx�e r{÷f� �iËt�e ��u÷e ntuÞ y�u Ëtðosr�f xÙMx�t nu�wytu {txu �wh� yÚtðt ftuE ðnu÷e �the¾uW�Þtu�{tk ÷E þftÞ �u{ � ntuÞ íÞthu, 2(xÙMx�t ÷u¾{tk yt�u÷e ftuE�ý Ëq[�t ntuÞ �u A�tk) ¼th� heÍðo �uLfyrÄr�Þ{, 1934{tk ÔÞtÏÞt yt�u÷e ftuE y�wËqr[� �uLf{tk, �tuMx÷ Ëu®ð� �uLf{tk yÚtðt htsÞ Ëhfthu Ë�hnw nu�w{txu {kswh fhu÷e Ënfthe �uLf{tk �týtk y�t{� {qfðt�u yÚtðt �u Ëhfthe ò{e��eheytu{tk htufðt�u xÙMxe �kÄtÞu÷tu Au.

�hk�w r{÷f��tu y{wf ðhË�e {wá� {txu �ètu ytÃÞtu � ntuÞ y�u r{÷f��e ®f{� �ehtu ht¾u÷t �iËt�t yÄtoÚte ðÄw ntuÞ�tu, 3(¼th��tk ftuE ¼t�{tk) ytðu÷e MÚttðh r{÷f��t �nu÷t �ehtu{tk ytðt �iËt�wk htuftý ÚtE þfþu.

ðÄw{tk [urhxe fr{þ�h, Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte, ftuE�ý Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe�u yÚtðt yuðt xÙMxeytu�t ð�o�u �u�iËt �eS ftuE�ý he�u htufðt�e �hðt��e yt�e þfþu.

4(2) �uxt-f÷{ (1){tk�t ftuE�ý {sfqhÚte, xÙMx�t ÷u¾{tk yt�u÷e Ëq[�t y�wËth {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ËwÄtht)yrÄr�Þ{, 1954 y{÷{tk ytðu �u �nu÷tk y�tW fhu÷wk ftuE htuftý yÚtðt {qfu÷e y�t{��u yËh Útþu �rn:

�hk�w Ë�hnw yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu íÞthu yÚtðt �u �Ae ytðt htuftý yÚtðt y�t{�{tkÚte {¤u÷ yÚtðt «tó Út�wk ftuEÔÞts yÚtðt rzrðzLz yÚtðt Ë�hnw htuftý yÚtðt y�t{��e {wá� �tfÞuÚte 5(yuðe he�u htufu÷e yÚtðt y�t{� {qfu÷e)ftuE hf{�tu �uxt-f÷{(1){tk Xhtðu÷e he�u W�Þtu� fhðtu òuEþu yÚtðt �u�wk htuftý fhðwk òuEþu.)

Ëtðosr�f xÙMx�e MÚttðh r{÷f� ���e÷ fhðt �t��.

36.1. 1(1) 2 xÙMx�t ÷u¾{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk -

[urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte {ksqhe {u¤ÔÞt ð�h, Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e-

(f) ftuE MÚttðh r{÷f��wk ftuE ðu[tý, �ehtu, rðr�{Þ yÚtðt �ÂûtË, y�u

(¾) ¾u�e�e s{e� �t��{tk, 10 ðhË fh�tk ðÄthu {wá� {txu�tu �ètu yÚtðt r��¾u�e�e yÚtðt {ft� �t��{tk, 3ðhË fh�tk ðÄthu {wá� {txu�tu �ètu ftÞ�uËh �ýtþu �rn.

3(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ xÙMxeytu�u {tuf÷ðtu òuEþu y�u Xhtððt{tk ytðu �u he�u �u «rËØfhðtu òuEþu.

(3) ytðt r�ýoÞÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ�, r�ýoÞ�e «rËÂØ�e �the¾Úte ºteË r�ðË�e yk�h, �wsht� {nuËw÷rxÙçÞw�÷�u y�e÷ fhe þfþu.

(4) ytðtu r�ýoÞ, �uxt-f÷{ (3)�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u, yt¾he �ýtþu.

1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte f÷{ 35�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

2. yus��e hf{ 3 (1) Úte yt ¼t� {qfÞtu Au.

3. {wk�E ònuh xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �¼t�-f htsÞ yÚtðt ¼t�-¾ htsÞ� yu þç�tu y�u yûthtu�u��÷u yt þç�tu {wfÞt Au.

4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(2)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.

5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 19Úte �W�su÷e� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 36�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 20Úte �xÙMx�t ¾�{tk�e Ëw[�tytu�u �tºt hne�u� yu þç�tu�u��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2Úte yt �uxt-f÷{tu �t¾÷ fhe Au.

«fhý-6

r�Þkºtý

��tË y�u ��tËýe�e Ë¥tt.

37(4)(1) [uhexe fr{þ�h�u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt htsÞ Ëhfthu Ët{tLÞ yÚtðt ¾tËnwf{Úte su�u yrÄf]� fÞtuo ntuÞ �uðt ftuE yrÄfthe�u �e[u�e Ë¥tt hnuþu.

(f) Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e ftuE r{÷f�{tk �t¾÷ Útðt�e y�u ��tË fhðt�e yÚtðt �t¾÷ fhtððt�e y�u��tËððt�e Ë¥tt :

(¾) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeytu�e ftuE ftÞoðtneytu{tkÚte ftuE W�tht y�u 5(xÙMxeytu�t yÚtðt xÙMxeytu�t ð�eftuE ÔÞÂõ��t f�ò{tk yÚtðt r�Þkºtý nuX¤ ntuÞ �uðt ftuE [tu�zt yÚtðt �M�tðuòu) {t�ðt�t y�u ��tËðt�e Ë¥tt.

(�) xÙMxeytu �tËuÚte yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëkf¤tÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte �tu�t�u ÞtuøÞ rnËt��t ÷t�u �uðwk ftuE�ºtf, r�ðu��, rnËt� yÚtðt nuðt÷ {tk�ðt�e Ë¥tt :

�hk�w Ëtðosr�f xÙMx�e {tr÷fe�e ftuE r{÷f�{tk �t¾÷ Út�e ð¾�u �t¾÷ Út�tht yrÄftheyu xÙMxe�u ðts�e �turxËyt�ðe òuEþu, y�u �uýu �u xÙMx�t Ät�{f yt[th yÚtðt «Útt�u ÞtuøÞ {t� yt�ðwk òuEyu.

1(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤�e ftuE Ë¥tt ðt�h�t ftuE yrÄfthe�u �{t{ ðts�e Ë�ðztu yt�ðt�e �huf xÙMxe�e Vhshnuþu y�u Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxeytu�u 2 (y�u �uxt-f÷{(1){tk WÕ÷u¾u÷e ÔÞÂõ�yu) �uxt-f÷{(1) Úte yÚtðt �u nuX¤�u�u Ëtu�U÷e Ë¥tt ðt�h�e ð¾�u ytðt yrÄftheyu fhu÷t ftuE nwf{�wk yÚtðt Vh{t��wk �t÷� fhðwk òuEþu.

38. f÷{ 34 nuX¤ yturzxh�tu nuðt÷ 3 (yÚtðt f÷{ 37 nuX¤ yrÄf]� fhu÷t yrÄftheyu ftuE nuðt÷ fÞto ntuÞ �tu�u) {éÞuÚte, su�u nuðt÷ Ët�h fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu , �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �ux÷e{wá��e yk�h, xÙMxe yÚtðt Ëk�kÄ Ähtð�e �eS ftuE ÔÞÂõ��u �u rðþu ¾w÷tËtu hsq fhðt Vh{tððwk òuEyu.

4(39.) f÷{ 38{tk WÕ÷u¾uÞ nuðt÷ y�u xÙMxeytu�e yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ�yu �qht �tzu÷t rnËt� y�u ¾w÷tËtu ntuÞ, �tuu�u�t W�h rð[thýt [÷tð�tk y�u Xhtðu÷e he�u ��tË fÞto �Ae xÙMxeytuyu yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ�yu, ¼thu �u�hfthe,rðït˼k�, �uhW�Þtu� yÚtðt �uhð�o��tu �w�tu fÞtuo Au fu fu{ y�u �u�u ÷E�u Ëtðosr�f xÙMx�u �wfþt� ÚtÞwk Au fu fu{ yuËk�kÄe �tÞ� yÚtðt {���eþ fr{þ�hu, �tu�t�tu r�ýoÞ �tUÄðtu òuEþu y�u �u �t�� [urhxe fr{þ�h�u nuðt÷ {tuf÷ðtuòuEþu.)

f÷{ 39 nuX¤�t nuðt÷ W�h [urhxe fr{þ�h�tu r�ýoÞ.

40. [urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t nuðt÷ W�h rð[thýt fÞto �t�, Ëk�kÄ Ähtð�eÔÞÂõ��u �f yt�e�u y�u �u�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fhe�u, �e[u�e �t��tu �¬e fhðe òuEþu -

(f) Ëtðosr�f xÙMx�u fhðt{tk ytðu÷t �wfþt��e hf{ ,

(¾) ytðwk �wfþt� ftuE ÔÞÂõ��e 5 (¼thu �u�hfthe, rðït˼k�,) �uhW�Þtu� yÚtðt �uhð�o��t f]í�u ÷E�u ÚtÞwk n�wkfu fu{ :

4. Ë� 1960�t {wk�E�tu 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 21Úte f÷{ 37�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.

5. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2(1)Úte �xÙMxeytu�t f�ò{tk yÚtðt r��kÄ nuX¤ ntuÞ �uðtftuE�ý [tu�ztu yÚtðt rnËt�� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-21Úte �uxt-f÷{ W{uhe Au.

2. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2(2)Úte �yÚtðt �u�tu nðt÷tu Ähtð�t �eò ftuE�ýþ¾þu�yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-5Úte yt þç�tu y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{-3Úte yË÷ f÷{ 39�u ��÷u yt f÷{ {qfe Au.

5. yus��e f÷{ 4Úte �rðïtË ¼k��yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

(�) ytðt �wfþt� {txu xÙMxeytu{tk�tu ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� sðt��th n�e fu fu{ :

(½) ytðt �wfþt� {txu xÙMxeytu{tk�t ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ� Ëtðosr�f xÙMx�u su hf{ ¼hðt�u sðt��thntuÞ �u hf{.

Ëh[tso�tu nwf{.

41(1) [urhxe fr{þ�h yu{ �¬e fhu fu xÙMx�u ÚtÞu÷t �wfþt� {txu ftuE ÔÞÂõ� Ëtðosr�f xÙMx�u ftuE hf{ ¼hðt�usðt��th Ayu, �tu [urhxe fr{þ�h yu{ Vh{tðe þfþu fu �u hf{ �u ÔÞÂõ� �tËuÚte Ëh[tso �hefu ðËw÷ fhðe òuEþu.

(2) f÷{ 72�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u �uxt-f÷{ (1) nuX¤�tu [urhxe fr{þ�h�tu nwf{ yt¾he y�ur�ýoÞtí{f �ýtþu.

xÙMxeytu�u y�u �eS ÔÞÂõ�ytu�u Ëq[�tu yt�ðt�e fr{þ�h�e Ë¥tt.

1(41-f)(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u ytÄe� hne�u, [urhxe fr{þ�h, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu ÞtuøÞ he�uðneðx fhðt{tk ytðu Au y�u �u�e ytðf�tu ÞtuøÞ he�u rnËt� ht¾ðt{tk ytðu Au yÚtðt xÙMx�t Wáuþtu y�u nu�wytu {txu �u�tuÞtuøÞ he�u rðr�Þtu� y�u W�Þtu� fhðt{tk ytðu Au �u�e ¾t�he fhðt�u, ytðt xÙMx�t ftuE xÙMxe�u yÚtðt �u�e ËtÚtuËkf¤tÞu÷e ftuE ÔÞÂõ��u ð¾�tuð¾� Ëq[�tu yt�e þfþu.

(2) ytðt �huf xÙMxe�e y�u ÔÞÂõ��e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �u�u yt�u÷t Ëq[��wk �t÷� fhðt�e Vhs hnuþu.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 21 Úte yt �uxt-f÷{ W{uhe Au.

2. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{2(2)Úter �yÚtðt �u�tu nðt÷tu Ähtð�t �eò ftuE�ýþÏþtu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

3. Ë� 1953�t {kw�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 5 Úte yt þç�tu y�u ytkfztk�t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte yË÷ f÷{ 39�u ��÷u yt f÷{ {qfe Au.

5. yus��e f÷{ 4 Úte �rðïtË ¼k�� yu þç��u yt þç�tu {qfÞt Au.

1. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte f÷{ 41-f �t¾÷ fhe Au.

«fhý-7

[urhxe fr{þ�h�tk �eò ftÞtuo y�u Ë¥tt.

[urhxe fr{þ�h ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu.

42.2 (�huf [urhxe fr{þ�h) ËkMÚttr�� ÔÞÂõ� �ýtþu y�u �u�u ftÞ{e W¥thtrÄfth y�u Ët{tLÞ rˬtu hnuþu y�u �u�uftÞ{e W¥thtrÄfth y�u Ët{tLÞ rˬtu hnuþu y�u �u�t ËkMÚttr�� �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u �u�t W�h �tðtu {tkzeþftþu.

Ë� 1890 6êt yrÄr�Þ{ nuX¤ ˾tð�e �uý�eytu�tu ftu»ttæÞût hnuþu.

43.3/4˾tð�e �uý�e yrÄr�Þ{, 1890{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk 5 ([uhexe fr{þ�h, {wk�E * su�tu ytf÷{{tk nðu �Ae �[urhxe fr{þ�h� �hefu WÕ÷u¾ ÚtÞtu Au �u) Ë�hnw yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ r�{tÞu÷t 6({wk�EhtsÞ�t su ¼t��u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zu Au �u ¼t�) {txu ˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût Au y�u �u nk{uþt ftu»ttæÞûtn�t yu{ �ýtþu, y�u yt yrÄr�Þ{ y{÷{tk ytðu �u �the¾ �nu÷tk Ë�hnw ftu»ttæÞût{tk r�rn� ÚtÞu÷e ntuÞ �uðe r{Õf�˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût �hefu [urhxe fr{þ�h�tk r�ne� ÚtÞu÷e �ýtþu, y�u Ë�hnw yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu,Ë�hnw yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{tÞu÷t ˾tð�e �uý�eytu�t ftu»ttæÞût �hefu [urhxe fr{þ�h�u ÷t�w �zþu.

44(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu 1(y�u) �u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu�u ytÄe� hne�u ÞtuøÞ nfq{� Ähtð�e ftuxo yÚtðtxÙMx fh�th, [urhxe fr{þ�h�u ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt �e{e þfþu.

(2) yt{tk òu�ðtE fhðt{tk ytðe ntuÞ �u rËðtÞ, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fh�t [urhxe fr{þ�h�u,Ëtðosr�f xÙMx�t �eò ftuE xÙMxe suðe s Ë¥tt, Vhòu y�u sðt��theytu hnuþu y�u �u{�t suðt s nþu y�u rðþu»ttrÄfthtu{txu �uytu nf�th Útþu.

(3) [urhxe fr{þ�h �qhu�qhe he�u yÚtðt �tu�u {qfu fu þh�tuÚte ntuÞ �u rËðtÞ, ftuE xÙMx Mðefthðt�e �t �tze þfþu.

(4) [urhxe fr{þ�h yuf {tºt xÙMxe ��þu y�u �eS ÔÞÂõ�ytu ËtÚtu �u�u xÙMxe �hefu �e{ðt{tk ytðu, �u ftÞ�uËh �ýtþu�rn.

xÙMx h[�th [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{r�Úte Ëux÷{uLx�t xÙMxe �e{e þfþu.

�hk�w [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r��tu Ë�hnw ÷u¾{tk WÕ÷u¾ fhðtu òuEþu y�u [uhexe fr{þ�hu yÚtðt �uýu �u yÚtou ÞtuøÞ he�usu�u yrÄf]� fÞto ntuÞ �u ftuE yrÄftheyu yuðtu ÷u¾ fhe yt�ðtu òuEþu.

2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960 y�u �u�e y�wËqr[Úte �[urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u ��÷uyt þç�tu {qfÞt Au.

3. {wk�E Ëtðosr�f� xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte yt f÷{�u �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�h ytÃÞtu Au.

4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-22(f) Úte ftikË y�u ytkfzt �(1)� f{e fÞtuo Au.

5. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960�e y�wËq[eÚte �[urhxe fr{þ�h� yt þç��u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.

6. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �{wk�E htsÞ� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

7. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-22 (�)Úte �uxtt-f÷{ (2) ftZe �t¾e Auu. *yt yrÄr�Þ{�ef÷{-2¾ swytu.

(5)-y[-511-6.

(2) ytðe r�{ýqf ÚtÞu xÙMx�e r{÷f� [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu y�u yuðt ÷u¾{tk ònuh fhu÷e þh�tuyu �ur{÷f� �uytu Ähtðþu.

rð÷{tk [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqkf.

46. [urhxe fr{þ�h�u, �u �t{u yÚtðt �eò ftuE�ý �qh�t ðýo�Úte ftuE ðe÷{tk ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu�e{ðt{tk ytÔÞt ntuÞ íÞthu rð÷ fh�th�t yufÍefÞwxhu yÚtðt �u�e yuMxux�t ðneðx�thu «tu�x yÚtðt ðneðx�ºt2({u¤ÔÞt�e �the¾Úte ºtý {rn�t�e yk�h), yuðt rð÷�e rð��tu [urhxe fr{þ�h�u Xhtðu÷e he�u sýtððe òuEþu, y�u[urhxe fr{þ�h �u xÙMx�tu Mðefth fhðt�e Ëk{r� yt�u, �tu �Ae yuðt yufÍefÞwxh yÚtðt ðneðx�th xÙMx�u yÄe� ntuÞ�uðe r{÷f� [urhxe fr{þ�h�u ���e÷ fh�tu ÷u¾ fhe yt�u yux÷u, yuðe r{÷f� [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu y�urð÷{tk �þtoðu÷t xÙMx �hefu �u r{÷f� �uytu Ähtðþu :

�hk�w Ë�hnw ÷u¾{tk [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r��tu WÕ÷u¾ fhðtu òuEþu y�u [urhxe fr{þ�hu yÚtðt �uýu �u yÚtou ÞtuøÞ he�usu�u yrÄf]� fÞtuo ntuÞ �uðt ftuE yrÄftheyu yuðtu ÷u¾ fhe yt�ðtu òuEþu :

ÞÚtt «Ëk�, �ðtu xÙMxe yÚtðt xÙMxeytu �e{ðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

47.(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu xÙMxe -

(f) yMðefth fhu yÚtðt {hý �t{u,

(¾) [urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt �u yÚtou htsÞ Ëhfthu yrÄf]� fhu÷tyrÄfthe�e hò rËðtÞ ¼th�{tkÚte A {rn�t�e Ë�� {wá� ËwÄe �uhntsh hnu,

(�) �h�uþ ðËðt�t nu�wÚte, ¼th� Atuzu,

(½) �t�th Au yu{ ònuh ÚttÞ.

([) xÙMx{tkÚte Awxtu Útðt�e EåAt �þtoðu,

(A) xÙMxe �hefu ft{ fhðt�e �t �tzu,

(s) ftuxo�t yr¼«tÞ «{týu xÙMx{tk ft{ fhðt �uh÷tÞf yÚtðt þtherhf he�u yþf� Xhu yÚtðt xÙMx ËtÚtu yËk��ntuÞ �uðwk MÚtt� Mðefthu, yÚtðt

(Í) «fhý-3{tk sýtðu÷t ftuE�ý �t¾÷{tk, xÙMx�tu ðneðx fhðt xÙMxe {¤�tu � ntuuÞ,

íÞthu �u Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ� yÚtðt [urhxe fr{þ�h �ðtu xÙMxe �e{ðt ftuxo�u yhS fhe þfþu.

(2) �e[u�t Ëkòu�tu{tk ytðe ftuE yhS Mðefthðt{tk ytðþu �rn :-

(f) �uxt-f÷{ (1)�t ¾kztu (f) Úte (Í){tk sýtðu÷ ftuE�ý fthýtu�u ÷eÄu su xÙMxe xÙMx�tu ðneðx fhðt�u ÷tÞf �ntuÞ yÚtðt {¤�tu � ntuÞ �u xÙMxe yuf{tºt xÙMxe ntuÞ �u rËðtÞ yÚtðt Ë�hnw ftuE�ý fthýtu�u ÷eÄu yuf yÚtðt ðÄthuxÙMxeytu�u ntuátu ¾t÷e fhðtÚte ¾�,

1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 11Úte �yÚtðt� yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

2. yus��e f÷{ 12(1)ÚtE ��Ae� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

Þtus�t, ftuxo�t nwf{ yÚtðt nwf{�t{t yÚtðt xÙMx�t rhðts yÚtðt «ÚttÚte xÙMx�tu ðneðx fhðt {txu òuE�e xÙMxeytu�eytuAt{tk ytuAe ËkÏÞt{tk ½xtztu ÚttÞ �u rËðtÞ,

(¾)(1) xÙMxe xÙMx�tu ðneðx fhðt�u yuðe he�u ÷tÞf Út�tu �kÄ ÚttÞ yÚtðt {¤�tu � ntuÞ �u �the¾Úte ºtý {rn�t�e {wá��whe ÚttÞ íÞtk ËwÄe y�u

(2) Ë�hnw {wá� �hr{Þt� ¾�, Þtus�t ftuxo�t nwf{ yÚtðt nwf{�t{t yÚtðt xÙMx�e «Útt yÚtðt rhðts «{týuË�hnw s�t{tk �ðtu xÙMxe ytÔÞtu ntuÞ �tu, �tu.

(3) ��tË fÞto �Ae, ftuxo [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ��u s�t �qhðt {txu xÙMxe �hefu 1 (nwf{ÚtE �e{eþfþu).

(4) �uxt-f÷{ (3) nuX¤ xÙMxe �e{ðt{tk ftuxo �e[u sýtðu÷e �t��tu�u ÷ût{tk ÷uðe òuEþu -

(f) xÙMx�t f�to�e EåAt,

(¾) �ðtu xÙMxe �e{ðt�e Ë¥tt Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ� ntuÞ, �tu �u�e EåAt,

(�) r�{ýqfÚte xÙMx�t y{÷ �t��{tk WÒtr� Útþu fu �u{tk yðhtuÄ Útþu �u «§,

(½) xÙMx{tk su{�u rn�Ëk�kÄ ntuÞ �uðt ÷tuftu�tu yÚtðt ÷tuftu�t ¼t��tu rn�Ëk�kÄ, y�u

([) xÙMx�t rhðts y�u «Útt.

(5) [urhxe fr{þ�h�e xÙMxe �hefu r�{ýqf ÚttÞ íÞthu, �u yuf{tºt xÙMxe Útþu.

(6) �uxt-f÷{ (3) nuX¤�t ftuxo�t 2(nwf{�u) ftuxo�wk nwf{�t{w �ýðt{tk ytðþu y�u �u�t W�h ntEftuxo�u y�e÷ ÚtEþfþu.

3(47-ff. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu xÙMxeyt yrÄr�Þ{ nuX¤ rþûtt ÚtE þfu yuðt �w�t {txu �tur»t� XÞtuo ntuÞ 4 (yÚtðtf÷{ 41�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Ëh[tso �hefu ftuE hf{ �u�e �tËuÚte ðËq÷ fhðt�wk Vh{tððt{tk ytðu) íÞthu, [urhxefr{þ�h, �ðt xÙMxe�e r�{ýqf {txu ftuxo�u yhS fhe þfþu y�u �u{ ÚtÞu, f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (3), (4), (5) y�u(6) �e òu�ðtEytu, su «{týu �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e yhS�u ÷t�w �zu Au �u «{týu, ÷t�w �zþu.)

yrÄr�Þ{ nuX¤ xÙMxe �tur»t� XÞtuo ntuÞ íÞthu, �ðt xÙMxe� r�{ýwkf fhðt {txu ftuxo�u yhS fhðt�e [urhxe fr{þ�h�eË¥tt.

�ðt xÙMxe{tk r{Õf� r�rn� fhðt�e ftuxo�e Ë¥tt.

5(47-f) f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (3) 6(yÚtðt f÷{ 47-ff) nuX¤ �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fh�tu ftuE nwf{ ftuxuofÞuoÚte, yus nwf{Úte yÚtðt íÞth�Ae�t ftuE nwf{ÚtE xÙMx�u ytÄe� ntuÞ �uðe ftuE r{÷f� �uðe he�u r�{ýqf fhu÷eÔÞÂõ�{tk r�rn� Útþu yu{ ftuxo Vh{tðu �tu �u ftÞ�uËh �ýtþu.

1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28 {t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7(1) �r�{ýwf fhe þfþu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.

2. yus��e f÷{ 7(2)Úte �r�ýoÞ� yu þç��u ��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 23 Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.

4. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3 Úte yt þç�tu, ftIË y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.

5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8 Úte f÷{ 47f �t¾÷ fhe Au.

6. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 24Úte yt þç�tu, ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.

1(47-¾, f÷{ 44, 2(47 yÚtðt 47-ff) {tk�t ftuE {sfqhÚte -

ftuxo ˾tð�e xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqf fhðe �rn y�u [urhxe fr{þ�h�u òu ˾tð�e ft{�e ÔÞðMÚttfhðt�e ntuÞ �tu ytðt xÙMx�tu �uýu Mðefth fhðtu �rn.

(f) ˾tð�e nu�w {txu�t ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�u �e{ðt�e ftuE ftuxo�u Ë¥tt {¤þu �rn,yÚtðt

(¾) ftuE xÙMx�t MðefthÚte [urhxe fr{þ�h�u ftuE Ät�{f �kÚt�e �t��tu�e yÚtðt Ä{o�e �t��{tk �u�t ftuE ¼t��eÔÞðMÚtt fhðt�e sYh �zu, �tu ytðt xÙMx�tu Mðefth fhðt {txu [urhxe fr{þ�h nf�th Útþu �rn :

�hk�w Ät�{f nu�w {txu Ëtðosr�f xÙMx�tu f�to yu{ EåA�tu ntuÞ yÚtðt ytðt Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� su�t{tk r�rn�[ÚtE ntuÞ �uðe ÔÞÂõ� yÚtðt yrÄfthe�u ònuh rn�{tk ÞtuøÞ sýtÞ, �tu ftuxo [urhxe fr{þ�h�u ytðt Ëtðosr�f xÙMx�tuyuf{tºt xÙMxe �e{e þfþu y�u [urhxe fr{þ�h ytðt xÙMx�tu Mðefth fhe þfþu.)

48(1) Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu [urhxe fr{þ�h�e r�{ýqf fhðt{tk ytðu, íÞthu ËUfzu y{qf xft ÷u¾u yÚtðt �eShe�u htsÞ Ëhfth Xhtðu �uðtu ðneðxe ¾[o ÷uðt{tk ytðþu.

(2) yuðe he�u ÷uðt�tu ¾[o sw�e sw�e r{÷f�tu yÚtðt r{÷f�tu�t ð�tuo {txu yÚtðt sw�e sw�e Vhòu {txu sw�t sw�t �huhnuþu.

[urhxe fr{þ�hu r{÷f��e ���e÷e fhðt �t��.

49(1) yt yrÄr�Þ{{tk�t ftuE�ý {sfqhÚte, [urhxe fr{þ�h�u xÙMxe �hefu, �tu�t{tk r�rn� ÚtÞu÷e ftuE r{÷f��e���e÷e �e[u sýtðu÷e ÔÞÂõ�ytu�u fhðt{tk �tÄ ytðu Au yu{ �ýtþu �rn :-

(f) {q¤ xÙMxe�u (ntuÞ �tu �u)

(¾) ftÞ�uËh he�u r�{tÞu÷ �eò ftuE xÙMxe�u, yÚtðt

(�) ftuxo sýtðu �uðe �eS ftuE ÔÞÂõ��u.

(2) ytðe ���e÷eÚte ytðe r{÷f� yuðt xÙMxe{tk r�rn� Útþu y�u ���e÷e �nu÷tk r{÷f� Ähtððt{tk ytð�e ntuÞ �uþh�tu {ws� �u Ähtðþu y�u [urhxe fr{þ�h �uðe r{Õf��t xÙMxe �hefu ytðe ���e÷e �nu÷tk ÚtÞu÷tk ftÞtuo yk�u�esðt��the rËðtÞ�e �{t{ sðt��the{tkÚte {wõ� Útþu :

�hk�w yt f÷{ nuX¤ ftuE ���e÷e ÚtE ntuÞ �tu [urhxe fr{þ�h Ë�hnw r{÷f�{tkÚte yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytuy�wËth ÷uðt�e ftuE Ve y�u ðneðxe [tso ht¾ðt�u nf�th Útþu.

1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte f÷{ 47¾ �t¾÷ fhe Au.

2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 25Úte �yÚtðt 47� yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,þç� y�u yûthtu {qfÞt Au.

50. ftuE�ý «Ëk�u -

(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�tu ¼k� fhðt{tk ytÔÞtu Au yu{ fnuðt{tk ytð�w ntuÞ :

(2) ftuE Ëtðosr�f xÙMx {txu «r�fq¤ ntuÞ �u he�u r{÷f� Ähtð�th ÔÞÂõ� Ërn��e ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte (�u Ëtðosr�fxÙMx�e r{÷f��e 2 (yÚtðt �u�e ytðf yÚtðt ytðe r{÷f� yÚtðt ytðf�t rnËt��tu) f�òu �tAtu {u¤ððt {txunwf{�e sYh ntuÞ) yÚtðt

(3) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t ðneðx {txu ftuxo�tu nwf{ sYhe �ýðt{tk ytð�tu ntuÞ,

íÞthu 3(�tu�t�u sYh sýtÞ �uðe ��tË fÞto �Ae) [urhxe fr{þ�h yÚtðt xÙMx{tk rn� Ëk�kÄ Ähtð�t y�u f÷{ 51{tkòu�ðtE fÞto «{týu [urhxe fr{þ�h�e ÷ur¾� Ëk{r� {u¤ðe ntuÞ �uðe �u yÚtðt ðÄw ÔÞÂõ�ytu, su ftuxo�e nfq{��e MÚttr�fn��e yk�h xÙMx�tu rð»tÞ �qýo�: yÚtðt ykþ�: ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo{tk �e[u�e ftuE �t� {txu nwf{�t{wk {u¤ððt rððt�tM��ntuÞ fu � ntuÞ �uðtu �tðtu {tkze þfþu :-

(f) yuðe r{÷f��tu (yÚtðt �u�e ytðf�tu) f�òu �tAtu {u¤ððt {txu nwf{ :

(¾) ftuE�ý xÙMxe yÚtðt {u�ush�u ¾Ëuzðt �t�� :

(�) �ðt xÙMxe yÚtðt {u�ush�e r�{ýqf :

5(��) xÙMxe{tk ftuE r{÷f� r�rn� Útðt �t��)

(½) rnËt�tu ÷uðt {txu y�u [tu¬Ë ��tË fhðt {txu Ëq[�t :

([) xÙMx�t ftuE [tu¬Ë nu�w {txu xÙMx�e r{÷f��tu yÚtðt �u{tk�t rn�Ëk�kÄ�tu fÞtu ¼t� yt�ðtu �u �t���e ònuht�:

(A) xÙMx�e �{t{ r{÷f� yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� ¼tzu yt�ðt�tu, ðu[ðt�tu, �ehtu {qfðt�tu yÚtðt rðr�Þtu� fhðt�uyrÄf]� fh�e Ëq[�t :

(s) ftuE Þtus�t �¬e fhðt �t�� yÚtðt yíÞth y�tW �¬e fhu÷e Þtus�t{tk VuhVth yÚtðt �rhð�o� �t��yÚtðt,

(Í) fuË�t «fth W�hÚte sýtÞ �uðe ðÄw yÚtðt �eS �t� yt�ðt �t��,

�hk�w ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk yt f÷{{tk r���ü fhu÷e ftuE �t� {t��tu �tðtu �u�e òu�ðtEytu ËtÚtu ËwËk�� ntuÞ�u rËðtÞ {tkze þftþu �rn :

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 6(f)Úte �yuðe ònuht� sYhe ntuÞ fu�

2. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 26(¾) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 26 (¾) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6(2) Úte yt þç�tu W{uÞto Au.

5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9Úte ¾z(��) �t¾÷ fÞtuo Au.

(�w)-yu[-511-7.

Þtus�tytu ½zðt�e, yufrºt� fhðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e [urhxe fr{þ�h�e Ë¥tt.

1(ðÄw{tk [urhxe fr{þ�h, �tðtu {tkzðt�u ��÷u y�tW �¬e fhu÷e Þtus�t{tk VuhVth yÚtðt �rhð�o� fhðt {txu ftuxo�uyhS fhe þfþu.)

2(50-f(1) f÷{ 50{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, [urhxe fr{þ�h�u yu{ {t�ðt�u fthý ntuÞ fu ftuE Ëtðosr�fxÙMx�e ÞtuøÞ ÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u�u {txu Þtus�t �¬e fhðe òuEyu íÞthu yÚtðt ftuE Ëtðosr�f xÙMx{tkrn�Ëk�kÄ Ähtð�e �u yÚtðt ðÄthu ÔÞÂõ�ytu Xhtðu÷e he�u �u�u yuðe ÷ur¾� yhS fhu fu Ëtðosr�f xÙMx�e ÞtuøÞ ÔÞðMÚttyÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u�u {txu Þtus�t �¬e fhðe òuEyu íÞthu [urhxe fr{þ�h�u, ytðt xÙMx�t xÙMxeytu�u su fnuðwk ntuÞ�u fnuðt�e ÔÞts�e �f ytÃÞt �Ae, yuðe ¾t�he ÚttÞ fu �u{ fhðt�wk sYhe yÚtðt Eü Au, �tu �u ytðt Ëtðosr�f xÙMx�eÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx {txu Þtus�t ½ze þfþu.

(2) [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu ÞtuøÞ ÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�t rn�{tk, �u yÚtðt ðÄw Ëtðosr�f xÙMxtu{txu Ët{tLÞ Þtus�t ½ze�u ytðt �u yÚtðt ðÄthu Ëtðosr�f xÙMxtu yufrºt� fhe þftþu �tu, �u -

(f) hts�ºt{tk y�u ð¤e su{tk xÙMx �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u «�uþ{tk �ntu¤tu Vu÷tðtu Ähtð�tk ytuAt{tk ytuAt �u ð�o{t��ºttu (yuf yk�úuS y�u �eswk «�uþ�e ¼t»tt){tk �turxË «rËØ fÞto �Ae, y�u

(¾) ytðtk xÙMxtu�t xÙMxeytu�u y�u rn�Ëk�kÄ Ähtð�e �eS �{t{ ÔÞÂõ�ytu�u su fkE fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e ÞtuøÞ �fytÃÞt �Ae,

�u�u {txu Ët{tLÞ Þtus�t ½ze þfþu.

3(2f) yt f÷{ nuX¤�e Þtus�t{tk, xMxeytu�e ËkÏÞt, «Út{ xÙMxeytu�e r�{ýqf Ërn� xÙMxeytu�e r�{ýkqf fhu÷txÙMxeytu{tk xÙMx�e r{÷f� r�rn� Útðt �t��, xÙMx�e ¾t÷e �zu÷e ftuE s�t ¼hðt�e he�, Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe yÚtðt{u�ush�t {nu��týtk �t�� y�u sYhe ntuÞ, íÞtk Ëtðosr�f xÙMx�t Wáuþtu M�ü fhðt {txu òu�ðtE fhe þftþu.

(3) �uxt-f÷{ (1) yÚtðt �uxt f÷{ (2) nuX¤ ½zu÷e yÚtðt �uxt-f÷{ (3) nuX¤ VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu y{÷,f÷{ 72 nuX¤ Ë¥tt Ähtð�e ftuxo�t r�ýoÞ�u yÄe� hne�u, f÷{ 50 nuX¤ ftuxo�t nwf{�t{t nuX¤ ÞÚtt«Ëk�, �¬e fhu÷eyÚtðt VuhVth fhu÷e Þtus�t �hefu Útþu).

(4) �uxt-f÷{ (1) yÚtðt �uxt f÷{ (2) nuX¤ ½zu÷e �uxt-f÷{ (3) nuX¤ VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu y{÷, f÷{ 72nuX¤ Ë¥tt Ähtð�e ftuxo�t r�ýoÞ�u yÄe� hne�u, f÷{ 50 nuX¤ ftuxo�t nwf{�t{t nuX¤ ÞÚtt«Ëk�, �¬e fhu÷e yÚtðtVuhVth fhu÷e Þtus�t �hefu Útþu.)

�tðtu {tzðtk {txu [urhxe fr{þ�h�e Ëk{r�

5.(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu f÷{ 50{tk r���ü fhu÷e ò��t �tðt VtE÷ fhðt EåA�entuÞ, �tu �u{ýu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t {txu ÷ur¾� yhS fhðe òuEþu. �ûtfthtu�u Ëtk¼éÞt �Ae y�u �tu�t�u ÞtuøÞ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae [urhxe fr{þ�h, yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u �the¾Úte 6 {rn�t�e {wá��e yk�h yuðtu �tðtu{tkzðt {txu �u�e Ëk{Â¥t yt�e þfþu yÚtðt yt�ðt�e �t �tze þfþu. �tu�t�e Ëk{r� � yt�ðt�tu [urhxe fr{þ�h�tu nwf{÷ur¾� ntuðtu òuEyu y�u �u{tk �t �tzðt�tk fthýtu sýtððt òuEþu.

1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 26(f) Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

2. yus��e f÷{ 27 Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.

3. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte �uxt-f÷{ (2f) �t¾÷ fhe Au.

Ë� 1939�tu {wk�E�tu 12{tu(2) �tðtu {tkzðt {txu �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tu�t�e Ëk{r� yt�ðt�e [urhxe fr{þ�h �t �tzu, �tu yuðe Ëk{r� {txuyhS fh�e ÔÞÂõ�ytu {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷ yrÄr�Þ{, 1939 nuX¤ h[u÷e * {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷{tk ytyrÄr�Þ{Úte Xhtðu÷e he�u y�e÷ �t¾÷ fhe þfþu.(3) ftuE xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�e ÔÞÂõ�yu f÷{ 50 nuX¤ �t¾÷ fhu÷t �huf �tðt{tk, [urhxe fr{þ�h ytð~Þf�ûtfth Útþu.

(4) f÷{ 71 nuX¤ fhu÷e y�e÷ W�h�t {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�t r�ýoÞ�u ytÄe� hne�u, [urhxe fr{þ�h �tu �uxt-f÷{ (1) nuX¤�tu r�ýoÞ yt¾he r�ýoÞtí{f �ýtþu.52(1)(1) �eðt�e ftheor� yrÄr�Þ{, 1908{tk �{u �u {sfwh ntuÞ �u A�tk, yrÄr�Þ{�e f÷{tu 92 y�u 93�eòu�ðtEytu Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �zþu �rn.�eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ f÷{ 92 y�u 93 Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷t�w �rn �tzðt �t��.2(2(2) òu ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �u �the¾u yuðt xÙMx�u ÷��e, ftÞ�uËh�e ftÞoðtneytu,su 4(ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE �eðt�e ftuxo) Ë{ût rð[thtÄe� ntuÞ y�u su{tk yuzðtufux s�h÷ yÚtðt yuzðtuxuf s�h÷�eË¥tt ðt�h�t f÷ufxh �ûtfth ntuÞ, �u{tk ÞÚtt«Ëk�, yuzðtuxuf �sh÷ yÚtðt f÷uxfh�u ��÷u [urhxe fr{þ�h�u {qfðt{tkytÔÞtu Au yu{ Ë{sðwk y�u �uðe ftuxuo �uðe ftÞoðtneytu�tu r�ft÷ fhðtu òuEþu.)5(3) ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE �eðt�e ftuxo�t fhu÷t yÚtðt �Ëth fhu÷t ftuE ¾�, Þtus�t, nwf{ yÚtðt nwf{�t{t{tk fhu÷tuyuzðtuxuf s�h÷ rð»tu�tu ftuE WÕ÷u¾, Ë�hnw, �the¾ �nu÷tk yÚtðt �u �Ae fhðt{tk ytðu �tu �ý, [urhxe fr{þ�h rð»tu�tuWÕ÷u¾ ntuÞ yu{ Ë{sðwk.suýu rf{�e yðus ytÃÞtu ntuÞ �uðt yuËtE�e Ët{u�t �tðt�u {wá��tu �tÄ ytðþu �rn.1(52-f. ¼th� {wá� yrÄr�Þ{, 1908{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, su Ëtðosr�f xÙMx yt yrÄr�Þ{ nuX¤�tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ yÚtðt �tUÄðt{tk ytðu÷wk �ýt�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMx�e ftuE MÚttðh r{÷f�tu�tu suýu ®f{�e yðusytÃÞtu ntuÞ �uðt ftuE yuËtE�e W�h �u�t ntÚt{tkÚte �u r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf ÷uðt {txu yÚtðt �uðe r{÷f��tu yÚtðt�uðe ytðf�tu rntË� ÷uðt {txu �tðtu fhðt�u, �{u �ux÷e {wá� ÚtE ntuÞ �tu �ý, �tÄ ytðþu �rn u{ Ë{sðwk.53(1) ftuE rð÷Úte ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼{tk �ÂûtË yt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt yuðe �ÂûtË s Ëtðosr�f xÙMx���e ntuÞ íÞthu, su{tk 2 (yuuðwk xÙMx) �tUÄtððt{tk ytÔÞwk ntuÞ yÚtðt �tUÄtððwk òuEyu �u r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf ÷uðt{txu yÚtðt �uðe r{÷f��tu yÚtðt �uðe ytðf�tu rnËt� ÷uðt {txu �tðtu fhðt�u, �{u �ux÷e {wá� ÚtE ntuÞ �tu �ý, �tÄytðþu �rn yu{ Ë{sðwk.)suýu rf{�e yðus ytÃÞtu ntuÞ �uðt yuËtE�e Ët{u�t �tðt�u {wá��tu �tÄ ytðþu �rn.Ëtðosr�f xÙMx�t ÷t¼ {txu rð÷Úte yt�u÷e �ÂûtË.* swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 2-¾.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 10 (1) Úte f÷{ �h�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 13 Úte yt ¼t� W{uÞtuo Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 10 (1)Úte ��hk�w òu� yu þç�tu�u ��÷u �(2) òu� yu ftIË, ytkfztuy�u þç� {qfÞtu Au.4. yus��e f÷{ 10(3) Úte �uxt-f÷{ (3) �t¾÷ fhe Au.5. yus��e f÷{ 10(3) Úte �uxt-f÷{ (3) �t¾÷ fhe Au.1. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte yt f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 11 Úte �yuðtu {]íÞw÷u¾� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞtu Au.

(2) ytðt ftuE rð÷�wk «tu�ux yÚtðt ytðt rð÷ ËtÚtu Ëk÷ø� ðneðx �ºt ftuE ftuxoÚte yt�e þftþu �rn, rËðtÞ fu �u�u yu{Ëk�tu»t ÚttÞ fu ytðt rð÷�e yuf �f÷ �uxt-f÷{ (1){tk òu�ðtE fÞto «{týu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u{tuf÷tðt{tk ytðe ntuÞ.Ä{to�t54(1) ftuE ÄkÄt�t yÚtðt ðu�th�t rhðts yÚtðt «Útt «{týu yÚtðt ftuE ÷uðz�uðz�u ÷��e �ûtfthtu ðå[u�e f�q÷t�«{týu Ë�hnw ÷uðz�uðz�t ftuE �ûtfth �tËuÚte ftuE ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txu ðt�hðt�t nu�wÚte ftuE hf{ �{u �u�t{Úte ÷uðt{tk ytðu yÚtðt yufXe fhðt{tk ytðu íÞthu, yuðe he�u ÷uðt{tk yÚtðt yufXe fhðt{tk ytð�e hf{ 3(ytyrÄr�Þ{{tk su�u �Ä{to�t� fnuðt{tk ytðu÷ Au. �u hf{ ÷u�th yÚtðt yufXe fh�th ÔÞÂõ� xÙMxe �hefu �tu�t�t f�ò{tkht¾þu.(2) ytðe hf{tu ÷u�e yÚtðt yufXe fh�e ftuE ÔÞÂõ�yu, Ët{tLÞ he�u �u�tu rnËt�, su ðhË {txu �u ht¾ðt{tk ytÔÞtu ntuÞ�u �qhwk Út�tk ºtý {rn�t�e yk�h, Xhtððt{tk ytðu �uðt �{q�t{tk �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðtu òuEþu.(3) �tu�t�u hsw ÚtÞu÷t rnËt� �ht�h Au fu fu{ �u�e ¾htE fhðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ÞtuøÞ÷t�u �uðe ��tË fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Xhtðu÷e he�u hf{�tu r�ft÷ fhðt {txu �u nwf{ fhe þfþu.4(4) «fhý 4�e òu�ðtEytu Ä{to�t�u ÷t�w �zþu �rn.)55(1) �tu�t�u fhu÷e yhS W�hÚte yÚtðt �eS he�u) [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu -(f) yË÷ nu�w, su�u {txu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u r�»V¤ �Þtu Au,Ëáþ nu�w(¾) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�e ytðf yÚtðt ðÄtht�e �whtk��tu W�Þtu� ÚtÞu÷ �Úte yÚtðt W�Þtu� Útðt�tu Ëk¼ð �Úte,(�) 2 (Ät�{f nu�w {txu�t xÙMx rËðtÞ�t Ëtðosr�f xÙMx�e �t��{tk) Ëtðosr�f xÙMx f�to�t {q¤ Eht�t�u yÚtðt su nu�w{txxu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u nu�w�u �qýo�: yÚtðt ykþ�: y{÷{tk {qfðt�wk (ònuh s��t�t rn�{tk) Eü,ÔÞðntY, EåA�eÞ, sYhe yÚtðt ÞtuøÞ �Úte y�u Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt ytðf yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� �eò˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txu W�Þtu�{tk ÷uðtu òuEyu.(½) f÷{tu 10Úte 13{tk r���ü fhu÷t ftuE �t¾÷{tk yÚtðt f÷{ 54 nuX¤ xÙMxY�u su�tu f�òu Ähtððt{tk ytðu÷ ntuÞ �uÄ{to�t hf{tu�t W�Þtu��t Ëk�kÄ{tk ftuxo�e Ëq[�tytu sYhe Au.�tu [urhxe fr{þ�hu 3(su�e nfq{��t MÚttr�f rðM�th{tk xÙMx�tu yt¾tu rð»tÞ yÚtðt �u�tu ¼t� ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo�uËq[�tytu {u¤ððt {txu Xhtðu÷t Ë{Þ�e yk�h yhS fhðt xÙMxeytu�u Vh{tððwk òuEþu.)3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 14(1) Úte yt ftIË y�u þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. yus��e f÷{ 14(2) Úte �uxt-f÷{ (4) W{uhe Au.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 12(1) Úte �òu ftuE�ý Ë{Þu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞtAu.2. Ë� 1954�t {wk�E�t 59�t yrÄr�Þ{�e f÷{ 5Úte �ònuh s��t�t rn� {txu �rn� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.3. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 12(2) Úte ��u LÞtÞt÷Þ�u Ëq[�tytu {txu Xhtðu÷t Ë{Þ�e yk�hyhS fhðt {txu xÙMxeytu�u ÷u¾e �turxË yt�ðe.� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ XhtÔÞt «{týu yhS fhðt{tk xÙMxeytu r�»V¤ òÞ yÚtðt [urhxe fr{þ�h �tu�u xÙMxe ntuÞyÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�tu ftuE xÙMxe � ntuÞ, �tu [urhxe fr{þ�hu ò�u ftuxo�u yhS fhðe òuEþu.56(1) ytðe yhS fhðt{tk ytÔÞuÚte, ftuxo �ûtfthtu�u Ëtk¼éÞt �Ae y�u ��tË fÞto �Ae �u �t���tu r�ýoÞ fheËq[�tytu yt�ðe òuEþu. ònuh s��t�t rn�{tk Eü, ÔÞðntY, EåA�eÞ 4 (sYhe yÚtðt ÞtuøÞ) sýtÞ �ux÷u ËwÄe, ftuxuoËq[�tytu yt�ðt{tk Ëtðosr�f xÙMx�t f�to�t {q¤ Eht�t�u yÚtðt su�t {txu Ëtðosr�f xÙMx h[ðt{tk ytÔÞwk n�wk �u nu�w�uy{÷{tk {qfðtu òuEyu. ftuxo�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu ytðt Eht�t yÚtðt nu�w�u y{÷{tk {qfðt�wk ònuh s��t�t rn�{tk�qýo�: yÚtðt ykþ�: Eü, ÔÞðntY, EåA�eÞ 4 (sYhe yÚtðt ÞtuøÞ) �Úte, �tu ftuxo yuðwk Vh{tðe þfþu fu Ëáþ nu�w�uytÄthu �u Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt ytðf yÚtðt �u�tu ftuE ¼t� �eò ftuE ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�w {txuðt�hðtu. yu{ fh�e ð¾�u, ftuxo Ëtðosr�f xÙMx yk�u y�tW �¬e ÚtÞu÷e ftuE Þtus�t{tk VuhVth fhu yÚtðt Ëtðosr�fxÙMx�t Ëk�kÄ{tk y�tW fhu÷t ftuE nf{�t{t yÚtðt nwf{�e þh�tu ��÷u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ¾�{tk r���ü fhu÷eþh�tu ��÷u �tu �u ftÞ�uËh Útþu.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ ftuXuo fhu÷t ftuE r�ýoÞ yÚtðt nwf{�u yuðe ftuxo�wk nwf{�t{wk �ýðt{tk ytðþu y�u �u�t W�hntEftuxo�u y�e÷ ÚtE þfþu.Ëq[�tytu {u¤ððt {txu yhS fhðt�e xÙMxeytu�e Ë¥tt.2(56-f)(1) yt yrÄr�Þ{{tk y�tW Xhtððt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u rËðtÞ, Ëtðosr�f xÙMx�tu ftuE xÙMxe su ftuxo�enfq{��t MÚttr�f rðM�th{tk xÙMx�tu yt¾tu rð»tÞ yÚtðt �u�tu ¼t� ytðu÷tu ntuÞ �u ftuxo�u xÙMx r{÷f� yÚtðt �u�e ytðf�eÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx�u ÷��t ftuE «§ �h ftuxo�tu yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {u¤ððt {txu yhS fhe þfþu y�u �uftuxo �u �t�� W�h ÞÚtt«Ëk�,, yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�þu :�hk�w ftuxo�u ËkÂûtó he�u r�ft÷ fhðt ÞtuøÞ � ÷t�u �uðt ftuE «§ �h ftuxo ytðtu yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�ðt�u�kÄtÞu÷ �Úte.(2) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS {éÞu, ftuxo, [urhxe fr{þ�h�u �turxË ytÃÞt �Ae �u �t�� W�h �tu�t�tu yr¼«tÞ,Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt�e þfþu. ftuE yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t yt��tk �nu÷tk ftuxuo yhS yk�u ntsh hnu�e �{t{ÔÞÂõ�ytu�u su fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e ÞtuøÞ �f yt�ðe òuEþu.(3) �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS{tk ÷��e ftuE �t���e rð��tu þwØ�wÂØÚte sýtð�th y�u �u �t�� W�h yt�u÷tu ftuxo�tuyr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t nuX¤ ftÞo fh�th ftuE xÙMxeyu �u�e �tu�t�e sðt��the�u ÷t�uð¤�u Au íÞtk ËwÄe, su�tËk�kÄ{tk yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ �u �t��{tk ytðt xÙMxe �hefu �tu�t�e Vhs �òðe Au yu{ �ýtþu.(4) yt f÷{ nuX¤ yt�u÷ yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�t Ët{u ftuE�ý y�e÷ ÚtE þfþu �rn.Ëtðosr�f ˾tð�e yÚtðt Ät�{f nu�wytu�u yËh fh�e �t��ðt¤tk ft{tu.56-¾.(1) ftuxo�u yuðwk sýtÞ fu ftuE �tðt yÚtðt ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk Ëtðosr�f, Ät�{f yÚtðt ˾tð�e nu�w�u yËh fh�e ftuE�t�� Ëkf¤tÞu÷e Au, �tu [urhxe fr{þ�h�u �turxË su yt�ðt{tk ytðu �rn íÞtk ËwÄe ftuxo, �uðe �t���tu r�ýoÞ fhe þfþu�rn.(2) yuðe �turxË {éÞuÚte yÚtðt �eS he�u �u yÚtuo [urhxe fr{þ�hu yhS fÞuoÚte �uðt �tðt yÚtðt ftÞoðtne�t ftuE�ý��¬u �u�u �ûtfth �hefu �t¾÷ fhðtu òuEþu.(3) yt f÷{{tk �ftuxo� yux÷u 2(�wsht� htsÞ{tkÚte) ÞtuøÞ nfq{�ðt¤e ftuE�ý �eðt�e ftuxo.4. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6 Úte �yÚtðt sYhe� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6 Úte �yÚtðt sYhe� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ft�t ËwËk��efhý nwf{, 1960Úte �{wk�E htsÞ� yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.(�w)-yu[-511-8.

«fhý 7-fsu Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu y�u �uý�eytu htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn�ÚttÞ �u Ät�{f y�u ˾tð�e ËkMÚttytu yÚtðt �uý�eytu Ëk�kÄ{tk ¾tË òu�ðtE.«fhý-7-f�e òu�ðtEytu fux÷ef �uý�eytu�u ÷t�w �tzðt �t��.

56-� (1) yt «fhý�e òu�ðtEytu, ònuh, Ät�{f y�ðt ˾tð�e nu�w {txu r�{toý fhu÷t {kr�h, {MS� yÚtðt �uý�e(su�u yt{tk nðu �Ae yt «fhý{tk ��uý�e� fne Au �u su yÚtðt su�tu ðneðx htsÞ Ëhfth{tk r�rn� ÚttÞ y�u su�u -(f) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �hefu �tUÄðt{tk ytÔÞtk ntuÞ, yÚtðt(¾) htsÞ Ëhfthu, �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae y�u hts�ºt{tk y�tWÚte ònuh�t{wk «rËØ fhe�u Ëtðosr�fxÙMx �hefu ònuh fÞto ntuÞ,�u �huf {kr�h, {MS� yÚtðt �uý�e�u ÷t�w �zþu.ytðe ònuht� ÚtÞuÚte, ytðe �uý�e yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu �tUÄtÞu÷ Ëtðosr�f xÙMx Au yu{ �ýtþu y�u Ëtðosr�fxÙMx�e �tUÄýe�u ÷��t «fhý 4�e òu�ðtEytu, þfÞ ntuÞ �ux÷e ËwÄe, f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �tUÄtu fhðt�u÷t�w �zþu, �hk�w ytðe �tUÄtu, yt «fhý�e òu�ðtEytu y�wËth ntuðe òuEyu. yuðe he�u fhu÷e �tUÄtu yt¾he y�ur�ýoÞtí{f hnuþu.(2) htsÞ Ëhfthu, yt «fhý�e þYyt� �Ae, su{ ��u �u{ sÕ�e, Ëtðosr�f xÙMxtu �hefu �tUÄtÞu÷e ntuÞ yÚtðt ònuhfhðt{tk ytðe ntuÞ �uðe �uý�eytu Þt�e hts�ºt{tk «rËØ fhðe òuRþu, y�u htsÞ Ëhfth, �uðwk ònuh�t{wk «rËØ fhe�uy�u �uðe he�u ytðe Þt�e{tkÚte ftuE �uý�e W{uhe þfþu yÚtðt �u{tk �t¾÷ fhu÷e ftuE �uý�e ftZe �t¾e þfþu.fux÷ef �uý�eytu r�rn� Útðt �t�� yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�ðt �t��.56-½. �tu�u �¬e fhu �u �the¾Úte y�u yt{tk nðu �Ae òu�ðtE fhu÷e he�u htsÞ Ëhfth ftuE Ër{r� (su�u yt{tk nðu �Ae�Ër{r�� fne Au �u) �u �uý�e yÚtðt �u�tu ðneðx ËtU�þu y�u �u{ ÚtÞu, �u�u ÷��e MÚttðh yÚtðt sk�{ r{÷f� Ërn�ytðe �uý�e yÚtðt ÞÚtt«Ëk�, �u�tu ðneðx ytðe Ër{r��t ËÇÞtu{tk r�rn� Útþu, y�u Ër{r��t ËÇÞtu yt yrÄr�Þ{�tyÚto {ws� y�u �u�t nu�wytu {txu, ytðe �uý�e�t xÙMxeytu Útþu.ðneðx Ër{r�ytu.56-[. (1) f÷{tu-47 y�u 50{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, yt «fhý�e òu�ðtEytu nuX¤ Ër{�{tk �uý�e�tu ðneðxr�rn� Útðt�t yÚtðt ËtU�ðt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, �huf rsÕ÷t {txu (ònuh�t{t{tkr���ü fhðt{tk ytðu �uðt �t{�e) yuf yÚtðt ðÄthu Ër{r�ytu �e{ðe òuEþu.(2) ytðe Ër{r��u, Xhtððt{tk ytðu �u þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u ytÄe� hne�u, yÄe� hne�u, r{÷f� Ëk�t�� fhðt�e,Ähtððt�e y�u �u�tu r�ft÷ fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Ër{r��t �{t{ ËÇÞtu�t �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u yuðt �t{Úte�u�e Ët{u �tðtu {tkze þftþu.(3) Ër{r� ytuAt{tk ytuAt �tk[ y�u ðÄthu{tk ðÄthu Ët� ËÇÞtu�e ��þu y�u ˾tð�e �uý�e�e �t��{tk, su Ä{o yÚtðtÄt�{f Ëk«�tÞ�t nu�wytu {txu yÚtðt su�t ÷t¼ {txu �uý�e MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tu ðneðx fhðt{tk ytð�tu ntuÞ�u Ä{o �t¤�e ntuÞ yÚtðt �u Ät�{f Ëk«�tÞ�t (yÚtðt �u�t ftuE ¼t��e) ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu{tkÚte ËÇÞtu�u �e{ðt{tkytðþu y�u �eS ftuE �t��{tk �u{�u �e{e þftþu. ytðe �uý�e�t ðneðx{tk hË Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu�e EåAt òýe þft�entuÞ �ux÷u ËwÄe �u «{týu ËÇÞtu�e r�{ýqkf fhðt{tk ytðþu.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 29Úte yt «fhý �t¾÷ fÞwO Au.2. ytðe Ër{r��u, Xhtððt{tk ytðu �u þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u yÄe� hne�u, r{÷f� Ëk�t�� fhðt�e, Ähtððt�e y�u �u�tur�ft÷ fhðt�e Ë¥tt hnuþu y�u Ër{r��t �{t{ ËÇÞtu�t �t{Úte �u �tðtu {tkze þfþu y�u yuðt �t{Úte �u�e Ët{u �tðtu {tkzeþftþu.3. Ër{r� ytuAt{tk ytuAt �tk[ y�u ðÄthu{tk ðÄthu Ët� ËÇÞtu�e ��þu y�u ˾tð�e �uý�e�t �t��{tk, su Ä{o yÚtðtÄt�{f Ëk«�tÞ�t nu�wytu {txu yÚtðt su�t ÷t¼ {txu �uý�e MÚtt�ðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tu ðneðx fhðt{tk ytð�tu ntuÞ�u Ä{o �t¤�e ntuÞ yÚtðt �u Ät�{f Ëk«�tÞ�t (yÚtðt �u�t ftuE ¼t��e) ntuÞ �uðe ÔÞÂõ�ytu{tkÚte ËÇÞtu�u �e{ðt{tkytðþu y�u �eS ftuE �t��{tk �u{�u �e{e þfþu. ytðe �uý�e�t ðneðx{tk hË Ähtð�e ÔÞÂõ�ytu�e EåAt òýe þft�entuÞ �ux÷u ËwÄe �u «{týu ËÇÞtu�e r�{ýqkf fhðt{tk ytðþu.1. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 29Úte yt «fhý �t¾÷ fÞwO Au.

56-A(1) ftuE ËÇÞ�u Ër{r�{tk �tk[ ð»to�e {wá� {txu �e{ðt{tk ytðþu, �hk�w �u Vhe �e{tðt {txu ÷tÞf Útþu.Ër{r��t ËÇÞtu�t ntuát�e {wá�.(2) ftuE ËÇÞ, htsÞ Ëhfth�u Ëk�tuÄu÷ �tu�t�e Ëne fhu÷t ÷¾týÚte Ër{r��t ËÇÞ �hefu �tu�t�wk htS�t{wk yt�e þfþu.�kh�w ytðwk htS�t{wk htsÞ Ëhfthu MðeftÞwO � ntuÞ íÞtk ËwÄe, �u htS�t{wk y{÷{tk ytðþu �rn.ËÇÞ�� {txu �uh÷tÞft�56-s. (1) ftuE ÔÞÂõ� -(f) Ë�eh ntuÞ,(¾) �ir�f yÄ:���ðt¤t ftuE �w�t {txu Vtus�the ftuxuo �u�u �tur»t� Xhtðe ntuÞ,(�) yÂMÚth {�s�e ntuÞ y�u Ë¥tt Ähtð�e ftuxuo �uðe he�u ònuh fhe ntuÞ,(½) {wf� fhðt{tk �rn ytðu÷e �t�th ntuÞ,([) Ër{r�{tk r�rn� ÚtÞu÷e r{÷f��u ÷��t �èt yÚtðt �eò ftuE Ëtu�t{tk ËeÄtu yÚtðt ytzf�htu rn�Ëk�kÄ ntuÞ,(A) Ër{r��tu ��th�th �tufh ntuÞ yÚtðt �uý�e�t Ëk�kÄ{tk Ër{r��u {t÷ �qhtu �tzðt {txu�t yÚtðt �uý�e�t Ëk�kÄ{tkËr{r�yu ntÚt �h ÷eÄu÷ ftuE ft{ fhðt {txu yÚtðt ftuE Ëuðt �òððt {txu�t fhth{tk �u�tu ftuE rnMËtu yÚtðt rn�Ëk�kÄntuÞ :(s) htsÞ Ëhfth�u �uhð�oýwkf {txu �tur»t� sýtÞ ntuÞ :(Í) Ät�{f �uý�e�e �t��{tk, su Ä{o {txu Ër{r��e r�{ýqf fhðt{tk ytðe ntuÞ �u Ä{o �t¤�e �kÄ ÚttÞ yÚtðt su Ä{oËk«�tÞ {txu Ër{r��e r�{ýqf fhðt{tk ytðe ntuÞ �u Ä{o Ëk«�tÞ �t¤�e �kÄ ÚttÞ, yÚtðt(x) �eS he�u yÞtuøÞ ntuÞ :�tu, �u Ër{r��t ËÇÞ �hefu r�{ýqf Útðt {txu yÚtðt ËÇÞ Útðt {txu �uh÷tÞf Útþu.(h) htsÞ Ëhfth�u yu{ ÷t�u fu ftuE ËÇÞ W�h sýtðu÷e �uh÷tÞft�tu{tk�e ftuE �uh÷tÞft� Ähtðu Au, �tu htsÞ Ëhfth�u ËÇÞ�u fthý �þtoððt�e �f ytÃÞt �Ae y�u �þtoðu÷ ftuE fthý W�h rð[thýt [÷tÔÞt �Ae, ytðe ÔÞÂõ��uËÇÞ��uÚte �qh fhe þfþu y�u htsÞ Ëhfth�tu r�ýoÞ yt¾he �ýtþu.(3) �u Ë{Þu y{÷{tk ntuÞ �uðt �eò ftuE ftÞ�t{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, Ër{r��t ËÇÞ�u, �u ytðe Ër{r��tuËÇÞ Au �u nfef��u fthýu s 1 (�wsht� rðÄt�˼t�t) yÚtðt ftuE MÚttr�f Ë¥tt {kz¤�t ËÇÞ �hefu �Ëk� Útðt{tkÚteyÚtðt �u�t ËÇÞ Útðt {txu �uh÷tÞf Xhtðe þftþu �rn.�ðt ËÇÞ�e r�{ýqf fhðt�e Ëhfth�e Ë¥tt.56-Í Ër{r��tu ftuE ËÇÞ -(f) htS�t{wk yt�u yÚtðt {]íÞw �t{u,(¾) [urhxe fr{þ�h�e hò rËðtÞ, ¼th�{tkÚte Ë�� A {rn�t�e {w�� {txu �uhntsh hnu,(�) �h�uþ{tk hnuðt�t nu�w {txu ¼th� Atuze s�tu ntuÞ,1. �wsht� htsÞ y�u Ë{ð�eo rð»tÞtu�u ÷��t ftÞ�t ËwËk��efhý nwf{, �uht-7 Úte �{wk�E rðÄt�˼t�t yÚtðt {wk�ErðÄt� �rh»t��t� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.(½) Aqxtu Útðt {txu EåA�tu ntuÞ,(�) ft{ fhðt�e �t �tz�tu ntuÞ, yÚtðt(A) �u�u htsÞ Ëhfth �ðt ËÇÞ�e r�{ýQf fhe þftþu.Ër{r��t yæÞût y�u ftu»ttæÞût.56-x (1) htsÞ Ëhfth Ër{r��t ËÇÞtu{tkÚte yæÞût �e{þu y�u ftu»ttæÞût �ý �e{þu.(2) htsÞ Ëhfth yu{ Vh{tðe þfþu fu yæÞût, ftu»ttæÞût y�u Ër{r��t �eò ËÇÞtu�u Xhtððt{tk ytðu �u Vkz{tkÚte y�u �uhe�u, Xhtððt{tk ytðu �u {t��Tðu�� yÚtðt Ve y�u ¼ÚÚttk yt�e þftþu.Ër{r��e �uXftu y�u ftÞoher�.56-X. Ër{r�, Xhtððt{tk ytðu �uðt �t¤tyu {¤þu y�u �u�e Ë¥tt ðt�hðt{tk y�u �u�e Vhòu y�u ftÞtuo �òððt{tk,Xhtððt{tk ytðu �u ftÞoher� y�wËhþu, �hk�w htus�htus�e ftÞoðtne y�u ht�u�t {ws��tk ft{fts�tu �uýu fhu÷t y�u htsÞËhfthu {ksqh fhu÷t rðr�Þ{tu y�wËth r�ft÷ fhðt{tk ytðþu.56-z. Ër{r� Xhtð fhe�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �u �uxt-Ër{r�ytu�e r�{ýqf fhe þfþu y�u Xhtð{tk �u r���ü fhu �u Ë¥tty�u Vhòu �u{�u ËtU�e þfþu, y�u Ë{r� yÚtðt �uxt-Ër{r�, Ët{tLÞ he�u yÚtðt ftuE ¾tË nu�w {txu, su ËÇÞ � ntuÞ,�hk�w su�e ËntÞ yÚt¤t Ë÷tn ÷uðt �u {tk��e ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u rðr�Þ{tuÚte �¬e fhðt{tk ytðu �u he�u, �u�e ËtÚtu

Ët{u÷ fhe þfþu, y�u W�h sýtÔÞt «{týu Ët{u÷ ÚtÞu÷e ÔÞÂõ��u �u {txu�e Ër{r� yÚtðt �uxt-Ër{r��e [[toytu{tk ¼t�÷uðt�tu nf hnuþu, �hk�w �u�u ftuE ˼t{tk {� yt�ðt�tu nf hnuþu �rn.56-Z. (1) htsÞ Ëhfth, Ër{r��t Ëu¢uxhe�e r�{ýqf fhe þfþu.(2) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Ër{r��e Vhòu y�u ftÞtuo ftÞoËtÄf he�u �òððt {txu �tu�t�u ytð~Þf ÷t�u �u yrÄftheytu(Ëu¢uxhe rËðtÞ) y�u �tufhtu Ër{r� �e{e þfþu :�hk�w su�u �h {rn�u yufËtu Yr�Þt fh�tk ðÄthu ��th yt�ðt{tk ytð�tu ntuÞ yÚtðt yt�ðt�tu ntuÞ �uðt ftuE yrÄftheyÚtðt �tufh�u Ër{r� htsÞ Ëhfth�e �qðo {kswhe rËðtÞ �e{e þfþu �rn.56-�. (1) Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�u r�Þ{tu îtht yÚtðt ÞÚtt«Ëk� Ër{r�yu fhu÷t rðr�Þ{tu îtht �tufheyk�u�e Xhtððt{tk ytðu �uðe þh�tu �h �e{ðt{tk ytðþu.(2) Ër{r��t Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�t ��th y�u ¼ÚÚttk Xhtððt{tk ytðu Vkz{tkÚte yt�ðt{tk ytðþu.56-Út. (1) htsÞ Ëhfth�t Ët{tLÞ y�u ¾tË nwf{tu�u yÄe� hne�u su �uý�e �u�t{tk r�rn� ÚtE ntuÞ yÚtðt su�eÔÞðMÚtt �u�u «tó ÚtE ntuÞ �u �uý�e{tk ft{tu�e ÔÞðMÚtt y�u ðneðx fhðt�e Ër{r��e Ët{tLÞ Vhs hnuþu. ytðe �uý�eÞtuøÞ he�u r�¼tððt{tk ytðe Au y�u nu�wytu {txu �u�wk r�{toý fÞwO Au, �u Þtusðt{tk ytðe Au yÚtðt ðneðx fhðt�tu Au Wáuþy�u nu�wytu {txu �u�wk r�{toý fÞwO Au, �u Þtusðt{tk ytðe Au yÚtðt ðneðx fhðt�tu Au yrÄr�Þ{ Yyu yÚtðt �u nuX¤ yÚtðtytðe �uý�e�u ÷��t �u Ë{Þu y{÷{tk ntuÞ �uðt xÙTMx�t ftuE ÷u¾ yÚtðt Þtus�t nuX¤ �u�u ËtU�u÷e Ë¥tt ðt�hðt�e y�u�u�t �h �tk¾u÷e Vhòu y�u ftÞtuo �òððt�e Ër{r��e Vhs hnuþu.(2) ¾tË fhe�u �ý �qðoð�e òu�ðtE�e ÔÞt�f�t�u �tÄt ytÔÞt rËðtÞ Ër{r�yu -(f) ytðe �huf �uý�e�e Wí�Â¥t MÚtt�, ytðf, Wáuþ y�u rn�trÄftheytu�u ÷��e rð��tu Ähtð�wk yuf hufzo ht¾ðwk òuEþu,(¾) �u�e ytðf y�u ¾[o�tu yk�ts �þtoð�wk yk�ts�ºt �iÞth fhðwk òuEþu.

(�) Xhtððt{tk ytðu �u Vkz{tkÚte Ër{r��t Ëu¢uxhe, yrÄftheytu y�u �tufhtu�u yt�ðt�t ��thtu y�u ¼ÚÚttk y�u �eShf{tu r�Þr{� yt�ðe òuEþu.(½) ytðe �huf �uý�e {txu sw�t sw�t rnËt�tu ht¾ðt òuEþu.([) �uý�e�e ytðf y�u r{÷f�, su�t {txu ytðe �uý�e�wk r�{toý fhðt{tk ytÔÞwk ntuÞ, Þtusðt{tk ytðe ntuÞ yÚtðt �u�tuðneðx fhðt�tu ntuÞ, �u Wáuþtu y�u nu�wytu {txu W�Þtu�{tk ÷uðt{tk ytðe Au �u rðþu ¾t�he fhðe òuEþu,(A) ytðe ftuE �uý�e�e �w{tðu÷e r{÷f� �tAe {u¤ððt {txu ��÷tk ÷uðt òuEþu,(s) ftuxo{tk yðe �uý�e�u ÷��tu ftuE �tðtu y�u ftÞoðtne {tkzðe òuEþu y�u �u�e Ët{u �[tð fhðtu òuEþu.(Í) ytðe �uý�e�t Ëk�kÄ{tk htsÞ Ëhfth, ð¾�tuð¾� Vh{tðu �u �ºtftu, ytkfzt, rnËt�tu y�u �eS {trn�e �qhe �tzðeòuEþu,(x) ytðe �uý�e�t ÞtuøÞ r�Þkºtý, r�¼tð y�u ðneðx {txu ytð~Þf ntuðt �uðtk �{t{ ftÞtuo Ët{tLÞ he�u fhðtk òuEþu,(X) ytðe �uý�e�t ÞtuøÞ r�Þkºtý, r�¼tð y�u ðneðx {txu ytð~Þf ntuÞ �uðtk �{t{ ftÞtuo Ët{tLÞ he�u fhðtk òuEþu.56-�. Ër{r��wk fkE�ý ftÞo yÚtðt ftÞoðtne, �u�t ËÇÞtu�e ftuE s�t ¾t÷e �ze ntuðt�u ÷eÄu yÚtðt �u�e h[�t{tk fkE�ý¾t{e ntuðt�u ÷eÄu, �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.¾t÷e �zu÷e s�t yÚtðt ¾t{e�u fthýu Ër{r��wk ftÞo �uhftÞ�uËh �ýtþu �rn.56-Ä. htsÞ Ëhfth, ð¾�tuð¾�, ftuE�ý �uý�e�e ËwÔÞðMÚtt yÚtðt ðneðx {txu, Ër{r�r�u Ëq[�tu yt�e þfþu.Ëq[�tu y�ðt�e htsÞ Ëhfth�e Ë¥tt.56-�. [urhxe fr{þ�h, htsÞ Ëhfth�e �qðo{ksqheÚte yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu yÚtðt �u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu yÚtðtyt�u÷tk Ëq[�tu nuX¤, Ër{r� �òððt�u �kÄtÞu÷e ntuÞ �uðe ftuE Vhs�e �òðýe {txu, «�kÄ fhe þfþu y�u ytðe Vhs�e�òðýe {txu�wk ¾[o su�e �tËu �z�tu nðt÷tu ð¾�tuð¾� hnu�tu ntuÞ �u ÔÞÂõ�yu yt�ðwk yu{ Vh{tðe þfþu. yuðe VhsftuE �uý�e yk�u ntuÞ �tu Ë�hnw �uý�e�t Vkz{tkÚte [qfðýe fhðt{tk ytðþu.Ër{r��e Vhòu �òððt�wk Vh{tððt�e y�u �u�t Ë�kÄ{tk ÚtÞu÷wk ¾[o Ër{r��t Vkz {tkÚte yt�ðt�wk Ëq[� fhðt�e [uhexef{eþ��e Ë¥tt ð�uhu.56-5. (1) htsÞ Ëhfth�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu, Ër{r� yt yrÄr�Þ{ÚtE yÚtðt �u nuX¤ �u�t W�h �tk¾u÷e Vhòu�òððt�u yË{Úto Au yÚtðt �u�e �òðýe fhðt{tk �uýu ðthkðth fËqh fhe Au yÚtðt �u�e Ë¥tt {Þto�t �nth ðt�he AuyÚtðt �u�tu �uhW�Þtu� fÞtuo Au, �tu htsÞËhfth, hts�ºt{tk ònuh�t{wk «rËØ fhe�u, �u ònuh�t{t{tk r���ü fhðt{tk ytðu�uðe {wá� {txu Ër{r��u ��åÞq� fhe þfþu.�hk�w yt �uxt-f÷{ nuX¤ ònuh�t{w ftZ�tk �nu÷tk, htsÞ Ëhfthu Ër{r��u, �u�u þt {txu ��åÞq� � fhðe òuEyu �u�wk fthý�þtoððe ðts�e �f yt�ðe òuEyu y�u Ër{r��tt ¾w÷tËt y�u ðtkÄt, ntuÞ �tu �u W�h rð[thýt fhðe òuEþu.(�w.-yu[.-511-9.)

(2) Ër{r��u ��åÞq� fhðt yk�u�wk �uxt-f÷{ (1) nuX¤�wk ònuh�t{wk «rËØ ÚtÞuÚte -(f) ��åÞq� fÞto�e �the¾Úte, Ër{r��t �{t{ ËÇÞtuyu, �uðt ËÇÞtu �hefu�t �u{�t ntuát ¾t÷e fhðt òuEþu.(¾) Ër{r� yÚtðt �u�t ð�e yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�e Yyu yÚtðt �u nuX¤ ðt�he þftÞ yÚtðt �òðe þftÞ �uðe�{t{ Ë¥tt yÚtðt Vhòu y�u ftÞtuo, htsÞ Ëhfth, f÷{ 56-s�e �uxt-f÷{ (1) �e òu�ðtEytu æÞt�{tk ÷E�u, Vh{tðu�u ÔÞÂõ� yÚtðt ÔÞÂõ�ytu ��åÞq� fÞto�e {wá� �hr{Þt� ðt�hþu y�u �òðþu, y�u(�) Ër{r�{tk, r�rn� ÚtÞu÷e �{t{ r{÷f�, yÚtðt su�e ÔÞðMÚtt �u{tk r�rn� ÚtE ntuÞ �u r{÷f�, ��åÞq� fÞto�e {wá��hr{Þt�, htsÞ Ëhfth{tk r�rn� Útþu.(3) �uxt-f÷{(1) nuX¤ ftZu÷t ònuh�t{t{tk r���ü fhu÷e ��åÞq� fÞto�e {wá� ÷k�tðe þfþu yÚtðt(f) �tu�t�u ytð~Þf sýtÞ �uðe ðÄw {wá� ËwÄe ��åÞq� fÞto�e {wá� ÷k�tðe þfþu, yÚtðt(¾) f÷{ 56-[ {tk Xhtðu÷e he�u Ër{r��u Vhe h[e þfþu.rðr�Þtu fhðt�e Ë¥tt.56-V. (1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤�tk �tu�t�tk ftÞtuo �òððt {txu, Ër{r�, htsÞ Ëhfth�tu {kswheÚte yt yrÄr�Þ{ yÚtðt�u nuX¤ fhu÷t r�Þ{tu ËtÚtu yËk�� � ntuÞ �uðt rðr�Þ{tu fhe þfþu.(2) ¾tË fhe�u, �hk�w �qðoð�e òu�ðtEytu�e ÔÞt�f�t�u �tÄ ytÔÞt rËðtÞ, ytðt rðr�Þ{tuÚte �e[u�e �{t{ yÚtðtftuE�ý �t�� rðþu òu�ðtE fhe þfþu.(1) f÷{ 56-X nuX¤ Ër{r��e htus�htus�e ftÞoðtne y�u ht�u�t {ws��t ft{fts�tu r�ft÷ fhðt �t��,(2) Ër{r� yÚtðt �uxt-Ër{r��tu ËÇÞ � ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u, fE he�u, f÷{ 56-z nuX¤, ÞÚtt«Ëk�, ytðe Ër{r�yÚtðt �uxt-Ër{r�{tk Ët{u÷ fhe þftÞ �u he� �t��,(3) f÷{ 56-�, nuX¤ Ër{r��t �tufhtu�e �tufhe�e þh�tu �t��.y yrÄr�Þ{�e y{wf òu�ðtE y�u �uý�e�u ÷t�w �zþu �rn.56-�. yt «fhý�e òu�ðtEytu{tk M�ü he�u XhtÔÞwk ntuÞ �u rËðtÞ, f÷{tu 18,19,2144,4546,47,47-f-,47-¾,50, 1(50-f), 59,66 y�u 67{tk�tu ftuE �ý {sfqh yt «fhý su�u ÷t�w �z�wk ntuÞ �u �uý�eytu�u ÷t�w �zþu �rn.1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte yt ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-8Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz

57(1) 2(Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz yu �t{�wk Vkz MÚtt�ðt{tk ytðþu, yu Vkz [urhxe fr{þ�h{tk r�rn� Útþu.)(2) Ë�hnw Vkz{tk �e[u�e hf{tu s{t fhðt{tk ytðþu :-(f) f÷{ 18, y�u 48 nuX¤ ÷uðt�e Ve y�u ðneðxe ¾[o,(¾) f÷{ 58 nuX¤ yt�u÷t Vt¤t,(�) f÷{ 61 nuX¤ Vkz{tkÚte s{t fhu÷e hf{ yÚtðt �u�tu ¼t�,(½) ftuE ¾t��e ÔÞÂõ� �hVÚte {¤u÷e ftuE hf{,([) htsÞ Ëhfth yÚtðt ftE MÚttr�f Ë¥tt{kz¤ �hVÚte yt�ðt{tk ytðu÷e ftuE hf{ y�u(A) 3(yt yrÄr�Þ{ yÚtðt ytk�h-htsÞ ftu�tuohuþ� yrÄr�Þ{, 1957) 4 (yÚtðt {wk�E ðiÄtr�f ftu�tuohuþ� «t�urþf(�w�ho[�t), yrÄr�Þ{, 1960)�e òu�ðtEytuÚte yÚtðt �u nuX¤ s{t fhðt�wk Vh{tððt{tk ytðu �uðe �eS ftuE hf{.58. 5(1) �huf Ëtðosr�f xÙMxu �h ðhËu Xhtððt{tk ytðu �u Vt¤tu Xhtððt{tk ytðu �u �the¾u y�u �u he�u Ëtðosr�f xTMxðneðx Vkz{tk ¼hðtu òuEþu :Ëtðosr�f xÙTMxtu �hVÚte Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk Vt¤tu.6(�hk�w yt f÷{ nuX¤ Xhtððt{tk ytðu÷tu Vt¤tu -(1) Ä{to�t�e �t��{tk, Ä{to�t�t fw÷ ðt�»tf Vt¤t�t ytðf�t «{tý{tk ntuÞ �u �htuyu Xhtððtu òuEþu.(2) �eò Ëtðosr�f xÙMxtu�e �t��{tk, yuðt Ëtðosr�f xÙMx�e fw÷ ðt�»tf ytðf�t «{tý{tk ntuÞ �u �htuyu XhtððtuòuEþu.)1(M�üefhý-yt f÷{�t nu�wytu {txu, fw÷ ðt�»tf ytðf{tk, ð»to �hr{Þt� �{t{ ËtÄ�tu{tkÚte ÚtÞu÷e fw÷ ytðf�tuË{tðuþ Útþu, �hk�w �u{tk Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f��tu, ¼t� ��tððtu yuðe M�ü Ëq[�t ËtÚtu yt�u÷t �t�tu yÚtðt fhu÷e¼uxtu�tu Ë{tðuþ Út�tu �Úte.�hk�w yuðtk �t�tu yÚtðt ¼uxtu su ð»to{tk ytÃÞtk yÚtðt fhe ntuÞ �u �AE�tk ð»ttuo{tk �u�wk su ÔÞts yÚtðt ytðf {¤u �u�u fw÷ðt�»tf ytðf �ý�e ð¾�u ÷ût{tk ÷uðwk òuEyu.2. Ë� 1960�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 30 Úte yË÷�u ��÷u �uxt-f÷{ (1) {qfe Au.3. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (ftu�tuohuþ�) nwf{, 1959Úte �yt yrÄr�Þ{� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu y�u ytkfzt {qfÞtAu.4. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960, y�wËqr[Úte yt þç�tu y�u ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.5. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 58�u �u f÷{�e �uxt-f÷{ (1) �hefu Vhe �k�hytÃÞtu Au.6. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 15(1) �e yË÷�u ��÷u yt �hk�wf {qfÞtu Au.

2(2) �uxt-f÷{ (1){tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, htsÞ Ëhfth, r�Þ{tu îtht, ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�fxÙTMxtu�t ð�o�u, �uxt-f÷{ nuX¤ yt�ðt�t �qhu�qht Vt¤t yÚtðt �u�t ftuE ¼t�{tkÚte Xhtððt{tk ytðu �uðe ftuE þh�tu ntuÞ�tu, �u�u yÄe� hne�u, {wÂõ� yt�ðt�e òu�ðtE fhe þfþu.�kz y�u Vt¤t�e ðËq÷t�.59(1) Ëtðosr�f xÙMx�tu ([urhxe fr{þ�h rËðtÞ�tu �eòu) xÙMxe 3(yÚtðt Ä{to�t ÷u�th yÚtðt W½htð�th ÔÞÂõ�)f÷{ 58 nuX¤ Vt¤tu ¼hu �rn, �tu �u f÷{ 66{tk Xhtðu÷t �kz�u �tºt Útþu.(2) su{tk yÚtðt su�e �tËu Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt s{u ht¾ðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �Uf�u yÚtðt ÔÞÂõ��u Ëtðosr�f xÙMx ¾t�usux÷t �iËt �u �Uf{tk s{t ntuÞ yÚtðt �u ÔÞÂõ��u nM�f ntuÞ �u{tkÚte yÚtðt su �iËt s{t fhðt {txu ð¾�tuð¾� xÙMx�tËuÚte yÚtðt xÙMx ð�e yuðe �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� ðËq÷ fhu �u{tkÚte Vt¤tu ¼hðt�wk Vh{tð�t nwf{ [urhxe fr{þ�h fhe þfþuy�u �u �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� yuðtu nwf{ {t�ðt �kÄtÞu÷ Au. �u �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� �tËu yuðe he�u s{u ht¾u÷t Ëtðosr�f xÙMx�t�iËt{tkÚte yt nwf{ y�wËth ¼hu÷e �huf hf{�u yuðe he�u ¼hu÷ ftuE�ý hf{ yÚtðt hf{tu�t Ëk�kÄ{tk Ëtðosr�f xÙMx«íÞu�e �u�e �{t{ sðt��the{tkÚte �qh�e he�u {wf� fhu Au yu{ �ýtþu.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ hf{ {txu su�u nwf{ fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u ftuE �Uf yÚtðt ÔÞÂõ� htsÞ Ëhfth�u y�e÷ fheþfþu y�u �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae htsÞ Ëhfth, yuðt nwf{�u �nt÷ ht¾e þfþu, �u ËwÄthe yÚtðt h� fheþfþu.Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz�tu W�Þtu�.60.1. Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{t fhðt�t �iËt�tu f�òu y�u htuftý y�u �u{tkÚte fhðt�wk ¾[o y�u [qfððt�ehf{�wk Xhtðu÷e he�u r�Þ{� fhðwk òuEþu �Útt �u Xhtðu÷e he�u fhðt{tk òuEþu.61. 1(y�wËqr[f)2 (yÚtðt y�wËqr[ ff){tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ su�u �tUÄðt{tk ytÔÞwk ntuÞ �u ftuEËtðosr�f xÙMx�u yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ð�o�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zuÚte, 3 (htsÞ Ëhfth yu{ Vh{tðe þfþu fu[urhxe fr{þ�hu ytðt ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ ÷uýe �ef¤�e �tfe�e hf{ ðËw÷ fheðe y�u) Ë�hnw yrÄr�Þ{ nuX¤ yuðwkËtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�tu ð�o su{tk �tUÄðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ {txu h[ðt{tk ytðu÷tËtðosr�f xÙMx�t ðneðx {txu�t ftuE Vkz�e hf{ yÚtðt 4([urhxe fr{þ�hu ðËq÷ fhu÷e �tfe�e hf{ Ërn�) �u�tu ftuE¼t� yt «fhý nuX¤ h[ðt{tk ytðu÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{u fhðt{tk ytðþu.y�wËqr[{tk sýtðu÷t ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ h[u÷wk Vkz yt «fhý nuX¤ h[u÷t Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{u fhðt�wk.htsÞ Ëhfthu Vh{tððt �t��.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 15(2)Úte yt M�üefhý W{uÞwO Au.2. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 2 Úte f÷{ 58�e �uxt-f÷{ (2) �t¾÷ fhe Au y�u �u nk{uþt�t¾÷ fhðt{tk ytðe Au yu{ �ýtþu.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 31(f) Úte yt þç�tu y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.3. yus��e f÷{ 31(¾) Úte �htsÞ�e Ëhfth yu{ Vh{tððt�u {wgÞth Au fu� yu þç�tu �u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.4. yus��e f÷{ 31(�) Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-9yuËuËhtu

yuËuËhtu�e Þt�e62.(1) Xhtððt{tk ytðu �u �the¾u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yuËuËh �hefu ft{ fhðt�u �tºt ntuÞ �uðeÔÞÂõ�ytu�e Þt�eytu �iÞth fhðe òuEþu.(2) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ 25 y�u 65 ð»to ðå[u�e ô{h�e �huf ÔÞÂõ�, r�Þ{tuÚte Xhtððt{tk ytðu �u rËðtÞ, yuËuËhÚtðt�u �tºt ��þu y�u �uýu �u he�u, ft{ fhðwk òuEþu.(3) Þt�eytu, �iÞth fh�e ð¾�u, �u{tk su{�tk �t{tu �t¾÷ fhðt{tk ytÔÞtk ntuÞ �u ÔÞÂõ�ytu�e r{÷f�, [trhºÞ, rþûtýy�u Ä{o�u ÷ût{tk ÷uðt{tk ytðþu.(4) yuðe he�u �iÞth fhu÷e Þt�eytu [urhxe fr{þ�h�u Ët�h fhðe òuEþu y�u �u sÞthu �nt÷ fhu íÞthu, hts�ºt{tk «rËØfhðe òuEþu.(5) �uxt-f÷{ (4) nuX¤ «rËØ fhu÷e Þt�eytu ºtý ðhË�e {wá� {txu [t÷w hnuþu :�hk�w Ë�hnw {wá� �whe ÚttÞ �u �nu÷tk [urhxe fr{þ�h �u{tk ftuE ðÄtht yÚtðt VuhVth fhðt�wk Vh{tðe þfþu.(6) �uxt-f÷{ (5){tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, �uxt-f÷{ (4) nuX¤ «rËØ fhu÷e Þt�eytu ðÄw yuf ðhË ËwÄe yÚtðt�u�e yðuS{tk �ðe Þt�eytu �iÞth ÚttÞ íÞtk ËwÄe, yu �k�u{tk su {wá� �nu÷e �qhe ÚttÞ íÞtk ËwÄe, ftÞ�uËh y� [t÷w hnu÷e�ýtþu.63. 1([urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yuËËhu �hefu ft{ fhðt {txu �tu÷tððt�tu nwf{fÞtuo ntuÞ �uðe �huf ÔÞÂõ�yu sÞthu y�u ßÞtk ntsh hnuðt {txu �u�u �tu÷tðe ntuÞ �u Ë{Þu y�u �u MÚt¤u, �u ðts�e fthýÚteyuðe he�u ntsh hnuðt�u yþõ� ntuÞ �u rËðtÞ, ntsh hnuðwk òuEyu.r���ü fhu÷t Ë{Þu y�u MÚt¤u ntsh hnuðt {txu �tu÷tðu÷e ÔÞÂõ�.64. ÞÚtt«Ëk�, [urhxe fr{þ�h�u fu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {�� fhðt y�u Ë÷tn yt�ðt yuËuËhtu�u�e[u�t ft{tu{tk �tu÷tððt òuEþu, yux÷u fu :-2(f) f÷{-2 (13){tk sýtðu÷e {kz¤e rËðtÞ�t ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e f÷{ 19 nuX¤�e ��tË yÚtðt f÷{-22nuX¤�e ��tË)(¾) 3***(�) ftuE xÙMxe yÚtðt �eS ftuE ÔÞÂõ��t ftÞo yÚtðt ðýo�qf�t �rhýt{u Ëtðosr�f xÙMx�u ÚtÞu÷tk �wfþt� Ëk�kÄ{tk f÷{40 nuX¤�e ��tË.(½) �eS ftuE ��tË, su{tk yt yÚtou htsÞ Ëhfthu fhu÷t r�Þ{tuÚte yÚtðt Ët{tLÞ yÚtðt ¾tË nwf{Úte, yuËuËhtu�u [urhxefr{þ�h�u, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t �eò ftuE yrÄfthe�u {��fhðt�wk y�u Ë÷tn yt�ðt�wk Vh{tððt{tk ytðu �u{tk.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 32Úte �zuÃÞwxe� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-14(1)Úte yË÷�u ��÷u ¾kz(f) {qfÞtu Au.3. yus��e f÷{ 14(2)Úte ¾kz (¾) f{e fÞtuo Au.(�w.)-yu[-511-10.

4(�hk�w ¾kz(f) {tk r���ü fhu÷e ��tËtu{tk ftuE�ý �fhth � ntuÞ, �tu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h, fthýtu�e÷ur¾� �tUÄ fhe�u yuðwk Vh{tðe þfþu fu yuËuËhtu�u �u he�u �tu÷tððt �rn.)65(1) 5([urhxe fr{þ�h, yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu �tu�t�u {�� �Útt ËntÞ fhðt {txu �tu�t�uÞtuøÞ ÷t�u �ux÷t ytuAt{tk ytuAt ºtý y�u ðÄthu{tk ðÄthu �tk[ yuËuËhtu�e ËkÏÞt �Ëk� fhðe òuEþu. ¾ytË Ät�{f �kÚt�tËÇÞtu�t ÷t¼tÚtuo ntuÞ �uðt Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE�ý ��tË{tk, �Ëk� fhu÷t yuËuËhtu, ��u íÞtk ËwÄe Ë�hnw Ät�{f�kÚt�t ntuðt òuEþu.�tu÷tððt�t yuËuËhtu�e ËkÏÞt.(2) ��tË �qhe ÚtÞu÷e, �uýu �u{�tu yr¼«tÞ �tUÄðtu òuEþu y�u �u W�h �u{ýu Ëne fhðe òuEþu. yuðe he�u �tUÄu÷tuyr¼«tÞ ftÞoðtne�tu ¼t� ��þu, y�u ftuE nwf{ yÚtðt r�ýoÞ fhe� ðu¤t yÚtðt ��tË�tu rh�tuxo fh�e ðu¤t �u�u ÞtuøÞhe�u ÷ût{tk ÷uðt òuEyu.(3) ftuE ��tË [t÷�e ntuÞ �u �hr{Þt� �u �qhe ÚttÞ �u �nu÷tk ftuE�ý Ë{Þu, ftuE yuËËh �qh�tk fthýtu�u ÷E�u ��tË�hr{Þt� ntsh hne þfu yu{ � ntuÞ, yÚtðt �uhntsh hnu y�u �u�u ntsh hnuðt�e Vhs �tzðt�wk þfÞ � ntuÞ �tu �eòyuËuËh yÚtðt yuËuËhtu�e {�� ðzu ��tË yt�¤ [÷tðe þftþu.(4) �{t{ yuËuËhtu ntsh hne þfuu �u{ � ntuÞ yÚtðt �uytu �qh�tk fthý ð�h �uhntsh hnu, �tu �ðt yuËuËhtu�e {��Úte��tË yt�¤ [÷tððt{tk ytðþu :�hk�w ��tË [÷tð�th 1([urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ�) yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yu{ Ëk�tu»t ÚttÞ fu �qh�tk y�uÞtuøÞ fthýtu {txu ��tË{tk rð÷k� Útðtu òuEyu �rn, �tu �uýu �u ��tË �qhe fhðe y�u 2(��tË �tÞ� yÚtðt {���eþ[urhxe fr{þ�h�u fhe ntuÞ íÞthu, �uýu) �u �t�� rðþu [urhxe fr{þ�h�u rh�tuxo fhðtu òuEþu.(5) yuËuËhtu�u Xhtððt{tk ytðu �u ¼ÚÚtwk {u¤ððt�u nf hnuþu.4. yus��e f÷{ 14(3)Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-33 (f)Úte �zuÃÞwxe�yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-33 (¾)(1)Úte �zuÃÞwxe� yu þç��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. yus��e f÷{-33(¾)(2)Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-10�w�tytu y�u rþûttytu.

rþûtt. 66. su ftuE ÔÞÂõ� �e[u sýtðu÷t ftuXt�t �nu÷t ftu÷{{tk r���þ fhu÷e ftuE f÷{�e òu�ðtE�wk WÕ÷kÄ� fhu, �u�u�tur»t� XÞuoÚte yuðt �huf �w�t {txu Ë�hnw ftuXt�t ºteò ftu÷{{tk yu yÚtuo sýtðu÷e hf{ ËwÄe�t �kz�e rþûtt Útþu :3(�hk�w su xÙMxe yt f÷{ nuX¤ y�tW �tur»t� XÞtuo ntuÞ �u xÙMxe�t ftuxo�t VUË÷t{tk �tUÄu÷t rðYØ �qh�tk fthýtu ntuÞ �urËðtÞ ytuAt{tk ytuAt Yt. 300 ËwÄe�t �kz�e yÚtðt Ë�hnw ftuXt{tk �u yÚtuo sýtðu÷e hf{Úte ytuAe � ntuÞ �ux÷e hf{�t�kz�e, yu �u{tkÚte su ytuAe ntuÞ �u�e rþûtt Útþu.)M�üefhý :- Ë�hnw ftuXt�t �eò ftu÷{{tk�e �rð»tÞ� yu Ë�h nuX¤�e �tUÄtu�tu Eht�tu �nu÷tk ftu÷{{tk sýtðu÷ef÷{tu{tk ðýo� yt�u÷t �w�tytu�e ÔÞtÏÞt yt�ðt�tu yÚtðt yu f÷{tu�tu {tºt Ëthtkþ yt�ðt�tu �ý �Úte. �hk�w �nu÷tkftu÷{{tk su�t �k�h yt�u÷t Au �u f÷{tu�t rð»tÞ�tu WÕ÷u¾ fhðt {txu �u{�u �t¾÷ fhðt{tk ytðe Au -

ftuXtuf÷{ rð»tÞ fux÷tu �kz fhe þftÞ �u.1 2 3 Yt.4(f÷{ 18�e Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu �tÞ� yÚtðt1,000 �uxt-f÷{tu (1 y�u) 4 f÷{-18�e {���eþ [urhxe fr{þ�h�u Ë{ÞËh yhS 200�uxt-f÷{ (7) f÷{-22 fhðt�exÙMxe�e Vhs. fux÷tf yrÄftheytu

y�u Ë¥tt {kz¤ytu�u MÚttðh r{÷f��e Þt�eË{ÞËh {tuf÷ðt�e xÙMxe�e Vhs. VuhVth�t�� rh�tuxo � fhu �tu.

1(f÷{-22-¾ Xhtðu÷t Ë{Þ{tk yhS � fhu �tu. 500f÷{-22-� Xhtðu÷t Ë{Þ{tk Þt�e � {tuf÷u �tu. 1002

*****f÷{ - 29 Xhtðu÷t ð¾� �hr{Þt� Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe 1,000

{txu yhS fhðt�e rð÷�t yufÍefÞwxh�e Vhs.f÷{-32 r�Þr{� rnËt� ht¾ðt�e Vhs. 1,000f÷{-35 Ëhfthe ò{e��eheytu{tk �týtk � htufu yÚtðt 1,000htufðt{tk ÷tu� fhu.f÷{-59 ([urhxe fr{þ�h rËðtÞ�t) xÙMxe�e 3(yÚtðt Ä{to�t 1,000

÷u�th yÚtðt W½htð�th ÔÞÂõ�) f÷{-58 nuX¤ Vt¤tu� ¼hu.

f÷{-63 yuËuËh�u ntsh hnuðt Vh{tððt �t��. 500Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{-5Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.4. Ë� 1955�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{-8(1)Úte yË÷�u ��÷u yt �tUÄtu {qfe Au.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 23{t yrÄr�Þ{�e f÷{-8(2) Úte yt �tUÄtu �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1951�t {wk�E�t 39{t yrÄr�Þ{�e f÷{-2, �nu÷e y�wËqr[Úte f÷{-27�u ÷��e �tUÄtu ftZe �tk¾e Au.3. yus��t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 18Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.67. su ftuE ÔÞÂõ� yt yrÄr�Þ{�e yÚtðt r�Þ{tu�e ftuE òu�ðtE�wk WÕ÷kÄ� fhu 4(yÚtðt [urhxe fr{þ�hu, ËkÞwõ�[urhxe fr{þ�hu yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu �ife ftuE òu�ðtE nuX¤fhu÷t ftuE nwf{ yÚtðt Ëq[�t�wk ðts�e fthý rËðtÞ �t÷� � fhu. y�u �u�u {txu yt yrÄr�Þ{{tk ftuE ¾tË rþûtt�eòu�ðtE fhe � ntuÞ, �tu �u�u, �tur»t� XÞuo Úte Yt. 500 ËwÄe�t �kz�e rþûtt Útþu :1(�hk�w ftuxo�t VUË÷t{tk sýtððtk òuEyu �uðtk rðhwæÄ�tk ¾tË y�u �qh�tk fthýtu � ntuÞ, �tu su ÔÞÂõ� yt f÷{ nuX¤y�tW �tur»t� fhe ntuÞ �uðe ftuE ÔÞÂõ��u, Yt. 300 fh�tk ytuAtu � ntuÞ �ux÷t �kz�e rþûtt Útþu.)4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yÄRr�Þ{�e f÷{-34Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.1. Ë� 1963�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 6Úte yt �hk�wf W{uÞtuo Au.

«fhý-11[uhexe fr{þ�htu�tk ftÞtuo, ftÞoher�, nfq{� y�u y�e÷

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�e Vhòu ftÞtuo y�u Ë¥tt.68. yt yrÄr�Þ{�t nu�wytu {txu, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u su «�uþ yÚtðt �uxt-«�uþ {txu �e{ðt{tkytÔÞtu ntuÞ �u{tk �u{�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo y�u ðt�hðt�e Ë¥tt �e[u {ws� hnuþu.(f) f÷{ 17 nuX¤ Xhtððt{tk ytðu �u [tu�ztytu, �tUÄtu y�u �eò �M�tðuòu ht¾ðt y�u ò¤ððt.(¾) f÷{-19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË Ë�hnw f÷{{tk sýtðu÷t ftuE nu�w {txu fhðe.(�) f÷{-17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk �tUÄtu �t¾÷ fhðe y�u f÷{-22 nuX¤ Ë�hnw �tUÄtu{tk ËwÄtht fhðt.2)(��) f÷{-28-f nuX¤ Þt�e {tuf÷ðe.(½) f÷{ 37 nuX¤ ftuE xÙMx�e r{÷f�{tk �t¾÷ Útðwk y�u ��tË fhðe, xÙMxe�e ftuE ftÞoðtne {k�tððe �Útt ��tËðey�u xÙMxeytu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e, ftuE ÔÞÂõ� �tËuÚte ftuE �ºtf, r�ðu��, rnËt� yÚtðt rh�tuxo{k�tððtu.([) ftuE �ºtf, �turxË, ¾�h, rnËt�, yturzx �tUÄ yÚtðt ftuE �eò �M�tðus�e ��tËýe {txu �hðt��e yt�ðe.(A) f÷{-62 nuX¤ yuËuËhtu�e Þt�e �iÞth fhðe y�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤�e ��tË�t nu�w {txu f÷{-63 y�u 65 nuX¤�u{�u �Ëk� fhðt �Útt �tu÷tððt.(s) Xhtððt{tk ytðu �uðe �eS Ë¥tt ðt�hðe y�u �uðe �eS Vhòu y�u ðt�hðt�e Ë¥tt �e[u {ws� hnuþu :-2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 35Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.(�w.) -yu[-511-11.(Í) f÷{-37 nuX¤ ftuE�ý xÙMx�e r{÷f�{tk �t¾÷ Útðt y�u ��tË fhðt�tu, xÙMxe�wk ftuE�ý [t÷u÷wk ft{ {k�tððt �Útt��tËðt�tu y�u xÙMxeytu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx ËtÚtu Ëk�kÄ Ähtð�e ftuE�ý ÔÞÂõ� �tËuÚte ftuE�ý �ºtf, r�ðu��,1(rnËt��t [tu�zt, �M�tðus 41 {ws� Ëh[tso ÷uðt�wk Vh{tððt�e Ë¥tt.(z) Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt�e Ë¥tt.3(ZZ) f÷{-50-f nuX¤ Þtus�t ½zðt�e yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt�e Ë¥tt.)(�) f÷{-51 nuX¤ �tðtu {tkzðt {txu {ksqhe yt�ðt�e yÚtðt �u�e �t �tzðt�e Ë¥tt.(Út) f÷{-55 nuX¤ xÙMx�tk �týtk Ëáþ nu�w {txu ðt�hðt xÙMxeytu�u �turxË yt�ðt�e y�u ftuxo�u yhS fhðt�e Ë¥tt.(�) f÷{-62 nuX¤ yuËuËhtu�e Þt�e «rËØ fhðt�e Ë¥tt.(Ä) Xhtððt{tk ytðu �uðe Ë¥tt ðt�hðe y�u �uðe �eS Vhòu y�u ftÞtuo �òððt.�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ W�h y�e÷.70.(1) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t 1(r�ýoÞ yÚtðt nwf{ W�h) �e[u�t «Ëk�u, [urhxe fr{þ�h�u y�e÷ÚtE þfþu :-(f) f÷{-20 nuX¤�tu r�ýoÞ 2p(y�u nwf{ ntuÞ, �tu �u:)(¾) f÷{-22 nuX¤�tu r�ýoÞ :3(¾-1)f÷{ 22-f nuX¤�tu [qft�tu :)(�) f÷{ 28 nuX¤�tu r�ýoÞ.(½) f÷{ 54�e �uxt-f÷{ (3) nuX¤�tu nwf{ :(2) ÞÚtt «Ëk�, r�ýoÞ �tUÄtÞt yÚtðt nwf{ fÞto �Ae ËtX r�ðË �qht ÚtÞt �Ae y�e÷ [t÷þu �rn.1. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 7Úte �rnËt� yÚtðt� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.2. {wk�E [urhxe fr{þ�h («t�urþf �w�ho[�t) nwf{, 1960, y�wËwr[Úte �f]íÞ fhðt yrÄfth�yu þç�tu�u ��÷u ytþç�tu {qfÞt Au.3. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-36Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.(3) [urhxe fr{þ�h, y�e÷ fh�th�u yÚtðt �u�t ð�e ntsh ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ��u Ëtk¼éÞt �Ae, fthýtu�e ÷ur¾� �tUÄfhe�u, su�t W�hÚte y�e÷ h� ÚtE ntuÞ �u r�ýoÞ�u yÚtðt nwf{�u h� fhðt, Vuhððt, ËwÄthðt yÚtðt �nt÷e yt�ðt�uyÚtðt �u�u sYhe ÷t�u �uðe ðÄw ��tË fhðt {txu yÚtðt �uðtu ðÄtht�tu �whtðtu ÷uðt {txu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxefr{þ�h�u Vh{tðe þfþu yÚtðt �tu�u ò�u yuðt ðÄtht�tu �whtðtu ÷E þfþu.[urhxe fr{þ�hu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�t hufztuo y�u ftÞoðtne {k�tððe y�u ��tËðe.

(4) (70-f) (1) f÷{-70{tk sýtðu÷t Ëkòu�tu{tk [urhxe fr{þ�hu �tUÄu÷t [wft�t yÚtðt fhu÷t nwf{�t ¾ht�ýt �t���tu�u ¾t�he fhðt�t nu�w {txu ftuE �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�t ytðt fuË�tk �V�h y�u ftÞoðtne{k�tðe þfþu y�u ��tËe þfþu y�u Ë�hnw [wft�tu yÚtðt nwf{ h� fhe þfþu, �u Vuhðe þfþu, �u{tk VuhVth fhe þfþuyÚtðt �u �nt÷ ht¾e þfþu yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h �tu�t�u sYhe ÷t�u �uðe ðÄw ��tË fhðt�wkyÚtðt �uðe ðÄtht�e sw�t�e ÷uðt�wk Vh{tðe þfþu yÚtðt �u �tu�u ytðe ðÄtht�e sw�t�e ÷E þfþu.�hk�w, [urhxe fr{þ�h, �u�tÚte yËh �ntU[u÷t �ûtfth�u su fnuðwk ntuÞ �u fnuðt�e �f ytÃÞt rËðtÞ, ftuE nwf{ �tUÄe þfþu�rn yÚtðt nwf{ fhe þfþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1){tk�t ftuE�ý {sfqhÚte -(f) f÷{ 70 nuX¤�e y�e÷ yuðt ftuE fuË{tk {���eþ yÚtðt �tÞ� [urhxe fr{þ�hu �tUÄu÷t ftuE [qft�t Ët{u ÚtE þfu�u {wá� �hr{Þt�, ytðt ftuE fuË�wk �V�h {k�tððt�u y� ��tËðt�u, yÚtðt(¾) f÷{-70 yÚtðt 71 nuX¤ fhu÷e y�e÷{tk yÚtðt f÷{-72 nuX¤�e yhS W�hÚte nwf{ fhðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �uðtftuE fuË�wk �V�h {k�tððt�u y�u ��tËðt�u,[urhxe fr{þ�h nf�th Útþu �rn.)71.(1) �tðtu {tkzðt�e Ëk{r� �rn yt�ðt�t [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ rðYØ f÷{-51�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ {wk�E{nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u fhðt�e y�e÷, yuðt r�ýoÞ�e �the¾Úte ËtX r�ðË�e yk�h Xhtððt{tk ytðu �uðt �{q�t{tk y�u �uðeVe ËtÚtu fhðe òuEþu.* {wk�E {nuËw÷ rxÙçÞw�÷�u y�e÷.(2) �tu�t�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðe ��tË fÞto �Ae, * {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷, [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ�u �nt÷ fhe þfþu,�u h� fhe þfþu yÚtðt �u{tk ËwÄthtu fhe þfþu.(3)* {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�tu r�ýoÞ yt¾he y�u r�ýoÞtí{f �ýtþu.72.(1) f÷{ 40, 41 yÚtðt 2(50f), 3(70 yÚtðt 70-f) nuX¤�t yÚtðt 4(xÙMx yÂM�íð{tk Au fu fu{ y�u yuðwkxÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{) yÚtðt ftuE r{÷f� 5 *** yuðt xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u «§tu yk�u [urhxefr{þ�h�t r�ýoÞÚte �thts ÚtÞu÷e ftuE ÔÞÂõ� �u r�ýoÞ�e �the¾Úte ËtX r�ðË�e yk�h, Ë�hnw r�ýoÞ h� fhðt {txuftuxo�u yhS fhe þfþu.6(1-f) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yÚtðt fr{þ�hu su �whtðt Mðefthðt òuEyu �u Mðefthðt�e �t �tze ntuÞyÚtðt ftuxo VUË÷tu yt�e þfu �u {txu �u ftuxo ftuE �M�tðus hsq fhðt�wk yÚtðt ftuE Ëtûte�e sw�t�e ÷uðt�wk Vh{tðu yÚtðt�eò ftuE {níð�t fthý {txu ftuxo�u ytðtu ðÄtht�tu �whtðtu yt�ðt �uðt�wk sYhe ÷t�u �u rËðtÞ, ytðe yhS�t ftuE�ºtfth ftuxo Ë{ût ðÄtht�e sw�t�e, �Ae �u {tir¾f ntuÞ fu �M�tðuS ntuÞ �tu �ý, hsq fhðt�u nf�th Útþu �rn :* swytu yt yÄRr�Þ{�e f÷{-2.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 37(�) Úte �41 yÚtðt 70� yu ytkfzt y�u þç��u ��÷u ytytkfzt, yûthtu y�u þç� {qfÞt Au.2. yus��e f÷{ 37(f) Úte yt ytkfzt y�u yûth �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(1)Úte �yÚtðt 70� yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,þç�tu y�u yûth {qfÞt Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 19 (1)Úte �xÙMx yu Ëtðosr�f xÙMx Au fu fu{� yu þç�tu�u ��÷uyt þç�tu {qfÞt Au.5. yus��e f÷{ 19(2) Úte �«fhý-4 yLðÞu� yu þç�tu y�u ytkfzt ftZe �tÏÞt Au.6. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(2) Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.�hk�w ftuxo ðÄtht�e sw�t�e hsw fhðt �u íÞthu ftuxuo �u�t Mðefthðt�tk fthýtu �tUÄðtk òuEþu.)(2) ftuxo, 1(ftuE �whtðtu ntuÞ �tu �u ÷eÄt �Ae) �u r�ýoÞ �nt÷ ht¾e þfþu, �u h� fhe þfþu yÚtðt Ëh[tso�e hf{ {tVfhe þfþu y�u ¾[o Ëk�kÄ{tk Ëkòu�tu {ws� �u�u ÞtuøÞ ÷t�u �uðt nwf{tu fhe þfþu.(3) �thts ÚtÞu÷e ÔÞÂõ� {�tE nwf{ {txu «Út{ �þo�eÞ nfef� hsq fhu �tu, �uxt-f÷{ (2) nuX¤�e yhS�tu r�ft÷ ÚttÞíÞtk ËÄe, Ëh[tso {txu�e �{t{ ftÞoðtneytu �nfq� ht¾ðe òuEþu.(4) �uuxt-f÷{ (2) nuX¤�t ftuxo�t r�ýoÞ rðYØ, yuðtu r�ýoÞ su�e �h Ët{tLÞ he�u y�e÷ ÚtE þfu yuðwk nwf{�t{wk ntuÞ�u{, ntEftuxo�u y�e÷ ÚtE þfþu.2(M�üefhý- yt f÷{{tk �r�ýoÞ� yu þç�{tk f÷{ 50-f nuX¤ ½zu÷e yÚtðt VuhVth fhu÷e Þtus�t�tu Ë{tðuþ Útþu.)

��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.73. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ ��tË fh�e ðu¤t, ��tË yrÄfthe�u, �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{ 1908 {ws� �e[u�e�t��tu�t Ëk�kÄ{tk �tðt�tu ELËtV fh�e ð¾�u ftuxo�u su Ë¥tt ntuÞ Au. �u s Ë¥tt hnuþuu :-(f) Ëtu���t{t�e nfef� �qhðth fhðe,(¾) ftuE ÔÞÂõ��u �tu÷tððt y�u ntsh Útðt�e Vhs �tzðe �Útt Ëtu�� W�h �u�e sw�t�e ÷uðe,(�) �M�tðuòu hsq fhðt�e Vhs �tzðe,(½) fr{þ� ftZðwk.��tË LÞtrÞf ��tË �ýtþu.74. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhðt{tk yt¤u÷e �{t{ ��tË y�u y�e÷tu ¼th��t Vtus�the yrÄr�Þ{�e f÷{ 193, 219y�u 228�t yÚto {ws� LÞtrÞf ftÞoðtneytu �ýtþu.75. yt «fhý nuX¤ fhðt�e y�e÷�e 3(yÚtðt f÷{ 72 nuX¤ fhðt�e yhS�e) {wá� �ýðt{tk ¼th� {wá�yrÄr�Þ{, 1908�e f÷{ 4,5,12 y�u 14�e òu�ðtEytu 4 (ytðe y�e÷tu y�u yhSytu) VtE÷ ÷t�w �zþu.��tË fh�t yrÄfthe�u �eðt�e ftuxo�e Ë¥tt hnuþu.76. yt yrÄr�Þ{{tk�t ftuE�ý {sfqh ËtÚtu yËk�� ntuÞ �u rËðtÞ, �eðt�e ftÞoher� yrÄr�Þ{, 1908�eòu�ðtEytu yt yrÄr�Þ{ nuX¤ ftuxo Ë{ût ytðu÷e �{t{ ftÞoðtneytu�u ÷t�w �zþu.77. f÷{ 18,2(20), 41, 3(48, 79-� yÚtðt 79-��) nuX¤ yÚtðt ftuE r�Þ{ nuX¤ ¼hðt�e �{t{ hf{ �¼he ntuÞ, �tu ftuE ftÞ�t{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u�u A�tk, s{e� {nuËq÷�e �tfe �hefu �u ðËq÷ fhðt{tk ytðþu.f÷{ 18, 1(20,41,48, 79-f, 79-��, yÚtðt 79-�) nuX¤ yÚtðt r�Þ{tu nuX¤ ÷uýe Út�e hf{ ðËq÷ fhðt�t��.1. Ë� 1954�t {wk�E�t 59{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9(3) Úte ��u sYhe �ýu �uðt �whtðt� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu{qfÞt Au.2. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-37(¾) Úte yt M�üefhý W{uÞowkwk Au.3. Ë� 1962�t �wsht��t 31{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 8Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. yus�Úte �ytðe y�e÷tu� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.5. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 38 Úte yt þç�tu �t¾÷ fÞto Au.

«fhý-12�h[qhý

Ë� 1860�tu 45{tu[urhxe fr{þ�h y�u �eò yrÄftheytu y�u yuËuËhtu htsÞ Ëuðftu �ýtþu.78. yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t [urhxe fr{þ�h, �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�h, ELË�ufxhtu y�u �eò ntÚt�e[u�t yrÄftheytu y�u yuËuËhtu ¼th��t Vtus�the yrÄr�Þ{�e f÷{ 21�t yÚto {ws� htsÞ Ëuðftu �ýtþu.ftuE r{÷f� Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u�tu r�ýoÞ.79. (1) 5(ftuE xÙMx yÂM�íð{tk Au fu �rn y�u yuðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu �rn) yÚtðt y{wf r{÷f� yuðt xÙMx�er{÷f� Au fu �rn yÚtðt yuðt ftuE «§�tu r�ýoÞ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yÚtðt [urhxe fr{þ�hu ytyrÄr�Þ{Úte XhtÔÞt «{týu�e y�e÷{tk fhðtu òuEyu.(2) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�tu yÚtðt [urhxe fr{þ�h�tu y�e÷ W�h�tu r�ýoÞ, ÞÚtt«Ëk�, ftuxo�u fhu÷e6(yhS) W�h�t r�ýoÞÚte yÚtðt ntEftuxo�u fhu÷e 7 y�e÷ W�h�t r�ýoÞÚte h� fhðt{tk ytðu �u rËðtÞ, yt¾he y�ur�ýtoÞf �ýtþu.1. Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3, �eS y�wËqr[Úte �41, 48, 79-y yÚtðt 79-f� yu ytkfzt,yûthtu y�u þç��u ��÷u yt ytkfzt y�u yûthtuu {qfÞt Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16(f) Úte yt ytkfzt �t¾÷ fÞto Au.3. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 20Úte �yÚtðt 48�yu þç� y�u ytkfzt�u ��÷u yt ytkfzt,yûthtu y�u þç� {qfÞt Au.4. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 16(¾) Úte �yÚtðt 79-f yu þç� ytkfzt y�u yûthtu�u ��÷u ytytkfzt y�u yûthtu {qfÞt Au.5. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 21(1)Úte yË÷�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.6. yus��e f÷{ 21(22)(1)Úte �y�e÷{tk� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.7. yus��e f÷{ 21(2) (2) Úte �ðÄw{tk� yu þç� f{e fÞtuo Au.(�w)-yu[-511-12

ftÞ�uËh ftÞoðtneytu yk�u [urhxe fr{þ�h ð�uhuyu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o ðËq÷ fhðt �t��.1(79-f. ftuE Ëtðosr�f xÙMx�u ÷��e ftuE ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk yÚtðt �u�t Ëk�kÄ{tk �ûtfth �hefu [urhxe fr{þ�h�uyÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fhu÷wk �{t{ «fth�wk ¾[o y�u [tso, f÷{ 79-¾, {tk �{u �u {sfqh ntuÞ�u A�tk, �u yt�ðt�e sðt��the ftuE �ûtfth yÚtðt �eS ÔÞÂõ��e �tu�t�e W�h �t¾ðt{tk ytðe ntuÞ y�u yt f÷{ nuX¤¼h�tE fhðt�tu nf M�ü þç�tu{tk �fthðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rËðtÞ, Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt Vkz{tkÚte yt�ðt�tºt Útþu.ntEftuxo Ërn� ftuxtuo Ë{ûtr� ftÞoðtneytu�wk ¾[o.79-¾. ntEftuxo Ërn��e ftuE ftuxo�u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ fhðt{tk ytðu÷tu ftuE �tðtu, y�e÷ yÚtðt yhS�wk y�u �u�uyt�w»tkr�f �{t{ ¾[o y�u [tso ftux�e rððuf�wÂØ «{týu hnuþu, y�u �u ftuxo f÷{ 79-f�e òu�ðtEytu�u yÄe� hne�u,yuðwk ¾[o y�u [tso �qhu�qhtu yÚtðt ykþ�: Ëk�kÄ{tk Ähtð�t Ëtðosr�f xÙMx�e r{÷f� yÚtðt Vkz{tkÚte yt�ðt�wk yÚtðt �u�uÞtuøÞ ÷t�u �uðe he�u y�u �uðe ÔÞÂõ�ytuyu {tÚtu ÷uðt�wk y�u yt�ðt�wk Vh{tðe þfþu.[urhxe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.79-�. [urhxe fr{þ�h yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h Ë{ût�e ftuE y�e÷, yhS yÚtðt �eSftÞoðtne�wk ¾[o y�u [tso �u�e rððuf�wÂØ «{týu hnuþu y�u ytðtu ¾[o y�u [tso ftuýu yt�ðtu yÚtðt fE r{÷f� yÚtðtVkz{tkÚte yt�ðtu y�u fux÷e n� ËwÄe yt�ðtu �u �¬e fhðt�e �u�u �qhe Ë¥tt hnuþu.f[uhe fr{þ�h ð�uhu Ë{ût�t ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf ft{ {txu ð¤�h�wk ¾[o.2(79-��. (1) f÷{ 19 nuX¤�e ��tË�tk �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�tu yÚtðt f÷{ 51 nuX¤�e��tË{tk [urhxe fr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu su yhS W�h yuðe ��tË fhðt{tk ytðe ntuÞ �u yhS ûtwÕ÷f yÚtðtºttË�tÞf n�e, �tu ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt [urhxefr{þ�h�tu yuðtu yr¼«tÞ ÚttÞ fu su yhS W�h yuðe ��tË fhðt{tk ytðe ntuÞ �u yhS ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf n�e,�tu ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h yÚtðt [urhxe fr{þ�h, su�e Ët{u �uðe yhS fhðt{tk ytðe ntuÞ�u ÔÞÂõ� (su�u yt{tk nðu �Ae �yhs�th� fÌttu Au �u) �u, þt {txu �u yhs�thu «r�ðt�e�u ð¤�h yt�ðwk �rn �u�wk fthý�þtoððt {txu �tu÷tðe þfþu y�u �u yhs�th ntsh � ntuÞ �tu �u�t W�h ntsh hnuðt {txu Ë{� ftZðt�wk �Útt W�Þwoõ�fthý �þtoððt�wk Vh{tðe þfþu.(2) ÞÚtt«Ëk�, �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u yuðe ¾t�he ÚttÞ fu, yhS ûtwÕ÷f yÚtðt ºttË�tÞf Au �tu �ufthýtu�e �tUÄ ¼he�u yuðtu nwf{ fhe þfþu fu, yhS�thtu «r�ðt�e�u ðÄthu{t ðÄthu �Ëtu �[tË Yr�Þt ËwÄe�e �tu�u �¬efhu �ux÷e hf{�wk ð¤�h yt�ðwk.(3) �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ð¤�h�tu [qft�tu yt��tu nwf{ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fÞtuo ntuÞ, �tu �u�e rðYØy�e÷ [urhxe fr{þ�h�u ÚtE þfþu y�u �uðtu nwf{ [urhxe fr{þ�hu fhTÞtu ntuÞ, �tu �u�e rðYØ y�e÷ [urhxe fr{þ�h�uÚtE þfþu y�u �uðtu nwf{ [urhxe fr{þ�hu fÞtuo ntuÞ, �tu �u�e rðYØ y�e÷ {wk�E {nuËq÷ rxÙçÞw�÷�u * ÚtE þfþu y�u �uy�e÷�u f÷{tu 70 �Útt 71�e stu�ðtEytu, òuE�t VuhVth ËtÚtu ÷t�w �zþu.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 22Úte f÷{tu 79-f Úte 79-½ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 17 Úte 79-�� �t¾÷ fhe Au. * swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{2-¾.

Ë� 1870�tu 7{tu79-½, ftuxo Ve yrÄr�Þ{, 1870{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk yrÄr�Þ{, 1870{tk �{u �u {sfqh ntuÞ �uA�tk, yt�u òuzu÷e y�wËqr[ ¾�t ftu÷{tu 1 y�u 2{tk ðýoðu÷t �M�tðuòu �h �u�t ftu÷{ 3 {tk r���ü fhu÷®f{��t ftuxo-Ve MxuB�tu ÷�tzðt òuEyu.)

y�wËqr[ ¾ Úte Xhtðu÷e ftuxo Ve yt�ðe.80. yt yrÄr�Þ{{tk M�ü he�u òu�ðtE fhe ntuÞ �u rËðtÞ, yrÄr�Þ{Úte yÚtðt �u nuX¤ ftuE yrÄftheyu yÚtðt

Ë¥tt{kz¤u yt yrÄr�Þ{ nuX¤ su�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�tu ntuÞ yÚtðt su�t Ëk�kÄ{tk yuðt yrÄftheyÚtðt Ë¥tt{kz¤�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�tu ntuÞ yÚtðt su�t Ëk�kÄ{tk yuðt yrÄfthe yÚtðt Ë¥tt{kz¤�tur�ýoÞ yÚtðt nwf{ yt¾he y�u r�ýtoÞf �ýðt�tu ntuÞ �uðt ftuE «§�tu r�ýoÞ yÚtðt r�ft÷ fhðt�e nfq{�ftuE�ý �eðt�e ftuxo�u hnuþu �rn.

81.(1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ þwØ�wÂØÚte fhu÷t yÚtðt fhðt Äthu÷t ftuE ftÞo yk�u htsÞ Ëhfth yÚtðt ftuE yrÄftheyÚtðt Ë¥tt{kz¤�tu r�ýoÞ yÚtðt nwf{ yt¾he y�u r�ýtoÞf �ýðt�tu ntuÞ �uðt ftuE «§�tu r�ýoÞ yÚtðtr�ft÷ fhðt�e nfq{� ftuE�ý �eðt�e ftuxo�u hnuþu �rn.

�tðt y�u ftÞoðtne{tkÚte ûtr��q��.81.(1) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ þwØ�wÂØÚte fhu÷t yÚtðt Äthu÷t ftuE ftÞo yk�u htsÞ Ëhfth yÚtðt ftuE yrÄfthe yÚtðt

Ë¥tt {kz¤ Ët{u ftuE r�ðt�e, Vtus�the yÚtðt �eS ftÞ�uËh�e ftÞoðtne þY fhe þfþu �rn.(2) �uxt-f÷{ (1)�e òu�ðtEytu�u yÄe� hne�u, su�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt�u [urhxe fr{þ�h�u yrÄfth {éÞtu ntuÞ �u

Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk [urhxe fr{þ�h Ët{u htsÞ Ëhfth�e y�tWÚte Ëk{r� ÷eÄt rËðtÞ, f÷{ 50nuX¤ ftuE �tðtu {tkze þftþu �rn.

yt yrÄr�Þ{ nuX¤�t �w�t�tu ELËtV fhðt �t��.82. �urËzuLËe {ursMxÙux yÚtðt VMxo f÷tË {ursMxÙuxÚte W�h�t �hßò�e ftuE�ý ftuxoÚte yt yrÄr�Þ{ nuX¤ rþûtt�tºt

�w�t�tu ELËtV fhe þftþu �rn.Vtus�the ftÞoðtne {txu [urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷uðe sYhe Au.83. yt yrÄr�Þ{ nuX÷ rþûtt�tºt �w�t {txu ftuE Vtus�the ftÞoðtne [urhxe fr{þ�h�e y�tWÚte Ëk{r� ÷eÄt rËðtÞ,

fhe þftþu �rn.84(1) yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu y{÷{tk ÷tððt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth r�Þ{tu fhe þfþu.(2) rðþu»t fhe�u y�u W�h�e òu�ðtEytu y{÷{tk ÷tððt�t nu�w {txu htsÞ Ëhfth r�Þ{tu fhe þfþu.(f) f÷{ 1�e �uxt-f÷{ (4) nuX¤ ònuh�t{wk «rËæÄ fhðt�e he�.1(ff) f÷{ 6 nuX¤ �e{u÷t rnËt� ònuh�t{wk «rËØ fhðt�e he�.(¾) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ �e{u÷t [urhxe fr{þ�h, �tÞ� y�u {���eþ [urhxe fr{þ�htu rËðtÞ�t �eò yrÄfthe ð�e

yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Xhtðe ntuÞ �u W�htk��e Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo.(�) yuËuËhtu�tk, yt yrÄr�Þ{{tk Xhtðe ntuÞ �u W�htk��e Ë¥tt, Vhòu y�u ftÞtuo.(½) f÷{ 14�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Xhtððt�e «�uþtu y�u �uxt-«�uþtu�e {Þto�t.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt ytÄr�Þ{�e f÷{-39(f) Úte yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.([) f÷{ 17 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yturVË{tk ht¾ðt�t [tu�ztytu, Ëqr[ytu, y�u hrsMxhtu y�u yuðt [tu�zt,

Ëqr[ytu y�u hrsMxthtu{tk �tUÄðt�e rð��tu,(A) f÷{ 18 nuX¤ Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu�e yhS fÞt �{q�t{tk fhðe �u y�u �u�u {txu yt�ðt�e Ve, �u{tk

�tUÄðt�e �eS rð��tu, y�u yuðe �tUÄýe {txu�e yhS W�h Ëne fhðt�e �Útt �u�e ¾htE�tu yufhth fhðt�ehe� y�u su xÙMx�e r{÷f��t Ëk�kÄ{tk rð��tu yt�ðt�wk sYhe � ntuÞ �u xÙMx�e r{÷f��e ®f{� y�u «fth.

(s) f÷{tu 19 y�u 39 nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE he�u ��tË fhðe �u.(Í) f÷{ 22 nuX¤ 2(xÙMxeyu) VuhVth yk�u fÞt �{q�t{tk rh�tuxo fhðtu �u.(x) f÷{ 23 nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE he�u ��tË fhðe �u.3(X) �tUÄýe {txu xÙMxeytu�u y�u �tÞ� {���eþ [urhxe fr{þ�hu fE [tu�ze{tk �tUÄ fhðe �u he�.(z) f÷{ 32�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ rnËt�tu{tk fE rð��tu �tUÄðe �u y�u f÷{-33 nuX¤ ¾tË yturzx {txu ¼hðt�e

Ve.(Z) f÷{ 46 nuX¤ rð÷�e rð��tu �tUÄðt�e he�.(�) f÷{ 48�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ ÷uðt�t ðneðxe [tòuo.5(f÷{ 50 �e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ yhS fhðt�e he�)(Út) f÷{ 54 �e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ hsw fhðt�t rnËt��t �{q�t y�u �uxt-f÷{ (3) nuX¤ nwf{ fhðt�e he�.(�) f÷{ 55�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ Ëq[�tu {txu xÙMxeytu�u ftuxo�u fux÷t Ë{Þ�e yk�h yhS fhðe �u.1(�-1) fE þh�tu y�u r�Þkºtýtu�u yÄe� hne�u Ër{r�yu f÷{ 56-[�e �uxt-f÷{(2) nuX¤ r{÷f��e ÔÞðMÚtt fhðe

�u.(�-2) f÷{ 56-x�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ Ër{r��t yæÞût, ftu»ttæÞût y�u ËÇÞtu�u yt�ðt�t {t�ðu�� yÚtðt Ve y�u

¼ÚÚttk y�u fÞt Vkz{tkÚte ytðt {t�ðu�� yÚtðt Ve y�u ¼ÚÚttk yt�ðtk �u.(�-3) fux÷t �t¤t yu Ër{r�yu {¤ðwk �u y�u f÷{ 56-X nuX¤ �uýu y�wËhðt�e ftÞoher�.

2. Ë� 1950�t {wk�E�t 47{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 4 Úte �zuÃÞwxe yÚtðt yurËhxLx [urhxe fr{þ�h� yu þç�tu�u��÷u yt þç� {qfÞtu Au.

3. Ë� 1955�t {wk�E�t 25{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 9Úte ¾kz (X) �t¾÷ fÞtuo Au.4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 39 (¾) Úte �f÷{ 28-¾ yLðÞu r�¼tðu÷t �tUÄ�ºtftu{tk� yu

þç�tuÚte þY Út�t y�u �ytðtk �tUÄ-�ºtftu r�¼tððt�e he� y�u ytðtk �tUÄ�ºtftu�t r�heûtý {txu y�u �u{tkÚteW�tht fhðt {txu yt�ðt�e Ve� yu þç�tuÚte �qht Út�t ¼t��u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.

5. yus��e f÷{ 39(f) Út. yt ¾kz �t¾÷ fÞtuo Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 39(½) Úte yt ¾kztu �t¾÷ fÞto Au.

(�-4) �tufhe yk�u�e fE þh�tuyu Ër{r��t Ëu¢uxheyu y�u yrÄftheytu�u f÷{ 56-� nuX¤ r�{ýqkf fhðt{tk ytðu �uy�u fÞt Vkz{tkÚte �u{�t ��th y� ¼ÚÚttk yt�ðtk �u.)

(Ä) f÷{ 58 nuX¤ �huf Ëtðosr�f xÙMxu fE �the¾u y�u fE he�u fux÷e hf{�tu Vt¤tu �h ð»tuo yt�ðtu �u y�u f÷{ 60nuX¤ yuðt Vkz�tu nðt÷tu ht¾ðt�e y�u �u�wk htuftý fhðt�e he� �u{tkÚte ðt�hðt�tk y�u yt�ðt�tk �týtk�e he�.2(Ä-1) f÷{ 58�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ftuE ð�o�u {wÂõ�yt�ðt �t�� y�u ytðe {wÂõ��e þh�tu.)

(�) f÷{ 62 �e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�hu yuËuËhtu�e Þt�e fE �the¾u �iÞthfhðe �u y�u �uxt-f÷{ (2) nuX¤ fE ÔÞÂõ�ytu�u yuËuËhtu �hefu ft{ fhðt{tkÚte {wf� fhðt �u.

(�) f÷{ 65 �e �uxt-f÷{ (5) nuX¤ yuËuËhtu�u yt�ðt�wk ¼ÚÚtwk.(V) f÷{ 68 nuX¤ [urhxe fr{þ�hu ðt�hðt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo.(�) f÷{ 71 nuX¤ [urhxe fr{þ�hu ðt�hðt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Ë¥tt y�u �òððt�e Vhòu y�u ftÞtuo.(¼) f÷{ 71 nuX¤ fhðt�e y�e÷�tu �{q�tu y�u yuðe y�e÷ fhðt {txu ¼hðt�e Ve.({) Ëtðosr�f xÙMx ðneðx Vkz{tk s{t fhðt�t �týtk�tu nðt÷tu y�u �u�wk htuftý y�u �u{tkÚte ðt�hðt�tk y�u yt�ðt�tk

�týtk.(Þ) yt yrÄr�Þ{ nuX¤ Xhtððt�e ntuÞ yÚtðt Xhtððt{tk ytðu �uðe ftuE �eS �t��.(3) yt f÷{ nuX¤ fhu÷t �{t{ r�Þ{tu, �u fhðt{tk ytðu �u �Ae, ��� íðhtyu, htsÞ rðÄt�{k¤ Ë{ût ytuAt{tk

ytuAt ºteË r�ðË {txu {qfðt òuEþu y�u su �uXf{tk �u yuðe he�u {qfðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �uXf yÚtðt íÞth�Ae�h��e �uXf �hr{Þt� htsÞ rðÄt�{kz¤. �u{tk su VuhVthtu fhu �u�u yrÄ� hnuþu. �uðe he�u fhu÷t VuhVthtuhts�ºt{tk «rËØ fhðt òuEþu y�u �u «rËØ ÚtÞt�e �the¾u y�u �u �the¾Úte y{÷{tk ytðþu.)

h� fhðt �t��.85(1) Ät�{f �uý�e yrÄr�Þ{, 1863 ytÚte h� fhðt{tk ytðu Au.(2) ftuE Ëtðosr�f xÙMx yÚtðt Ëtðosr�f xÙMxtu�t ð�o�u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu f÷{ 1�e �uxt-f÷{ (4) nuX¤

2(÷t�w �zu �u �the¾) 3(yt f÷{{tk nðu �Ae su�u Ë�hnw �the¾ fne Au �u �the¾) 4(y�wËqr[-f) {tk r���üfhu÷t yrÄr�Þ{�e yuðt xÙMx�u yÚtðt xÙMxtu�t ð�o�u ÷t�w �z�e òu�ðtEytu yuðt xÙMx yÚtðt xÙMxtu�t ð�o�u÷t�w �z�e �kÄ Útþu.

(3) 5(yt f÷{{tk �eS he�u òu�ðtEytu fhe ntuÞ �u rËðtÞ, yuðe he�u yrÄr�Þ{ h� fhfðtÚte) yÚtðt ÷t�w �z�tu �kÄÚtðtÚte �e[u�e �t��tu�u ftuE he�u yËh Útþu �rn :-

2. Ë� 1961�t �wsht��t 36{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 3(2)Úte yt �uxt-f÷{ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 18(1) �÷t�w �zu �u�yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.3. yus�Úte yt ftiukË y�u þç�tu �t¾÷ fÞto Au.4. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 17Úte �y�wËqr[� yu þç��u ��÷u yt þç�tu y�u yûth

{qfÞt Au.5. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{tk yrÄr�Þ{�e f÷{ 18(2)Úte �uðe he�u h� fhðtÚte� yu þç�tu�u ��÷u yt

þç�tu {qfÞt Au.(�)-yuu[-511-13.

(f) 1(Ë�hnw �the¾) �nu÷tk {u¤ðu÷ yÚtðt Wí�Òt ÚtÞu÷ ftuE nf, {tr÷fe, rn� Vhs yÚtðt sðt��the�u,(¾) yuðt nf, {tr÷fe, rn�, Vhs, yÚtðt sðt��the yk�u�e ftuE ftÞ�uËh ftÞoðtne yÚtðt W�tÞ�u, yÚtðt(�) 1(Ë�hnw �the¾) �nu÷tk ÞtuøÞ he�u fhu÷t yÚtðt fhðt �eÄu÷t ftuE ftÞo�u.Ë� 1923�tu 52{tu. Ë� 1935{tu {wk�E�tu 18{tu. Ë� 1935{tu {wk�E�tu 25{tu. Ë� 1936{tu {wk�E�tu 23{tu.

� 1923{tu {wk�E�tu 42{tu. � 1935{tu {wk�E�tu 18{tu. � 1935{tu {wk�E�tu 25{tu. � 193{tu{wk�E�tu 23{tu.

Ë� 1960�tu {wk�E�tu 6êtu.(5) �uxt-f÷{ (4){tk sýtðu÷t yrÄr�Þ{tu �ife ftuE yrÄr�Þ{ nuX÷ Ë¥tt {kz¤u yÚtðt ftuxuo ht¾u÷tk �{t{ �V�htu

[urhxe fr{þ�h�u yÚtðt [urhxe fr{þ�h Vh{tðu �uðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u {tuf÷ðt{tkytðþu.

1(86(1) htsÞ�t su rðM�th{tk {wk�E Ëtðosr�f xÙMx (yufefhý y�u ËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959Úte yt yrÄr�Þ{÷t�w �tzðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rðM�th{tk yt yrÄr�Þ{�tu ythk¼ ÚtÞuÚte -

htsÞ�t �eò rðM�thtu{tk Ë� 1950�t {wk�E�t 29{tk yrÄr�Þ{ �t6. yus�Úte �yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zu �u �the¾u� yu þç�tu�u ��÷u yt þç�tu {qfÞt Au.7. yus��e f÷{ 18(3)Úte �uxt-f÷{tu (4) y�u (5) W{uhe Au.1. Ë� 1960�t {wk�E�t Aêt yrÄr�Þ{�e f÷{ 40Úte yt f÷{tu W{uhe Au.

Ë� 1863�tu 20{tu.ythk¼ ÚtÞt�t �rhýt{u ðÄw yrÄr�Þ{tu h� fhðt �t�� y�u y�ðt� Y� Xhtð.(1) htsÞ�t Ëtiht»xÙ y�u fåA rðM�th{tk y{÷{tk ntuÞ �u «{týu�tu Ät�{f �uý�t yrÄr�Þ{, 1863.(2) htsÞ�t rð�¼o «�uþ{tk y{÷{tk ntuÞ �u «{týu�tu {æÞ «�uþ Ä{to�t Vkz yrÄr�Þ{, 1951, y�u(3) su�u «fhý 7-f ÷t�w �z�wk ntuÞ �u Ëtðosr�f xÙMxtu�u ÷��tu ftuE ftÞ�tu, �u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�u {¤�tuytð�tu ntuÞ �ux÷u ËwÄe h�, ÚtÞu÷tu �ýtþu.1951�tu {æÞ«�uþ�u 18{tu,(f) Ë�hnw �the¾ �nu÷tk ytÚte h� ÚtÞu÷t yÚtðt ÷t�w �z�t �kÄ ÚtÞu÷t ftÞ�tytu nuX¤ ÞtuøÞ he�u fhu÷t yÚtðt fhðt�eÄu÷t ftuE ftÞo�u,(¾) ytÚte h� fhu÷t yÚtðt ÷t�w �z�t �kÄ ÚtÞu÷t ftÞ�tytu nuX¤ Ë�hnw �the¾ �nu÷tk y�tW Ëk�t�� fhu÷t, «tÃ� ÚtÞu÷tyÚtðt W�T¼ðu÷t ftuE�ý nf, E÷t¾t, rn�Ëk�kÄ, Vhs yÚtðt sðt��the�u.(�) ytðt nf, E÷t¾t, rn�Ëk�kÄ, �kÄ� yÚtðt sðt��the�t Ëk�kÄ{tk ftuE�ý ftÞ�t yk�u ftÞoðtne yÚtðt W�tÞ�u.yËh fhþuu �rn :-�hk�w Ë�hnw �the¾u ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk su ftuE�ý ftÞ�uËh ftÞoðtne{tk htsÞ Ëhfth, fr{þ�h, r�Þt{fyÚtðt htsÞ Ëhfth�tu ftuE yrÄfthe �ûtfth ntuÞ �u ftÞoðtne y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ ftuE ftuxoË{ût yr��ý� ntuÞ �tu, [urhxe fr{þ�h htsÞ Ëhfth�u, fr{þ�h�u, r�Þt{f�u yÚtðt ÞÚtt«Ëk�, yrÄfthe�u ��÷u �uftÞoðtneytu{tk �t¾÷ ÚtÞu÷t �ýtþu y�u ytðe ftuxuo ytðe ftÞoðtne�tu r�ft÷ fhðtu òuEþu.ðÄw{tk {æÞ«�uþ Ä{to�t Vkz yrÄr�Þ{, 1951 nuX¤ ftuE Vtus�the ftuxo Ë{ût yr��ý� ntuÞ �uðe �huf ftÞoðtne �uxt-f÷{ (1) nuX¤ �u yrÄr�Þ{ h� ÚtÞu÷e h� Útþu.Ë� 1951�tu {æÞ«�uþ�tu 17{tu.(4) �uxt-f÷{ (3) {tk �{u �u {sfqh ntuÞ �u A�tk, y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ (ftuxo rËðtÞ�t)ftuE Ë¥tt {kz¤ Ë{ût Ë�hnw �the¾�e �h�s �nu÷tk ntuÞ �uðe �{t{ ftÞoðtneytu, {wk�E Ëtðosr�f xÙTMx (yufefhý y�uËwÄtht) yrÄr�Þ{, 1959 �Ëth � ÚtÞtu ntuÞ �u{, �u yrÄr�Þ{ nuX¤ [t÷w hnuþu y�u �u�tu r�ft÷ Útþu.(5) y�wËqr[-ff{tk r���ü fhu÷ ftuE yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu �kÄ ÚttÞ �u A�tk, ytðt ftuE yrÄr�Þ{ nuX¤ yt�ðt�eVt¤t�e �{t{ �tfe �u �eS hf{tu, yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu nuX¤ ðËq÷ fhðt{tk ytðe ntu�, �u{, yt yrÄr�Þ{�eòu�ðtEytu nuX¤ ðËq÷ fhðtòu� Útþu.(6) {æÞ«�uþ Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1951 nuX¤ r�Þt{ftuyu ht¾u÷t �{t{ �V�htu, [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt[urhxe fr{þ�h Vh{tðu �u «{týu �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ð�o Útþu..............

Ë� 1951�u {æÞ«�uþ�tu 30{tu.Ë� 1954�tu 29{tu yrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt fux÷tf ðfVtu�u yÚtðt Ë� 1956�tu ni�ht�t��tu 37{tuyrÄr�Þ{ ÷t�w �z�tu ntuÞ �uðt �wYîthtu�u yt yrÄr�Þ{ ÷t�w �zþu �rn.{w~fu÷e r�ðthðt {txu òu�ðtE.87. yt yrÄr�Þ{{tk�tu ftuE�ý {sfqh -(f) htsÞ{tk fux÷tf rðM�thtu{tk su ðfVtu�u ðfV yrÄr�Þ{, 1954�e òu�ðtEytu ÷t�w �tzðt�wk [t÷w hÌtwk ntuÞ �uðfVtu�u, yÚtðt.(¾) �tL�u�, �wYîtht su�tu ðneðx �tL�u� þe¾ �wYîtht Ëh¾kz ©e nswh y�[÷��h Ëtnu� yrÄr�Þ{, 1956Úte[t÷�tu ntuÞ �u�u ÷t�w �zþu �rn.88. yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu�tu y{÷ fhðt{tk ftuE�ý {w~fu÷e W�ÂMÚt� ÚttÞ �tu, htsÞ Ëhfth, hts�ºt{tk nwf{«rËØ fhe�u yt yrÄr�Þ{�e òu�ðtEytu ËtÚtu yËk�� � ntuÞ y�u {w~fu÷e r�ðthðt�t nu�w {txu �u�u ytð~Þf yÚtðt Eü÷t�u �uðwk ftÞo fhe þfþu.1(y�wËqr[-f)(swytu f÷{tu 28, 61 2 y�u 85)Ë� 1920�tu 14{tu Ë� 1923�tu 52{tu.1. ˾tð�e �Útt Ät�{f xTMx yrÄr�Þ{, 1920.2. Ë� 1935�t {wk�E�t 18{t yrÄr�Þ{�e ËwÄtÞto {ws� {wË÷{t� ðfV yrÄr�Þ{, 1923.Ë� 1935�tu {wk�E�tu 25{tu.3. {wk�E Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1935.4. �thËe Ëtðosr�f xÙMx �tUÄýe yrÄr�Þ{, 1935.5. ðztu�ht Ëtðosr�f ËkMÚtt (Ëkð� 1961�tu ðztu�ht�tu 6êt) yrÄr�Þ{.6. Ë� 1890{tk s{¾kze htsÞ�u ÷t�w �tzÞt «{tý�tu Ät�{f �uý�e yrÄr�Þ{, 1863.Ë� 1936�tu {wk�E�tu 23{tu.Ë� 1836�tu 20{tu.7. Ë� 1948�t s{¾kze�t 1÷t yrÄr�Þ{Úte ËwÄtÞto «{týu�t s{¾kze htsÞ�t �uðMÚtt� r�Þ{tu, 1912.1. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 23Úte �y�wËqr[� yu þç��u ��÷u yt þç� y�u yûth {qfÞtu Au.2. Ë� 1954�t {wk�E�t 21{t yrÄr�Þ{�e f÷{-3, �eS y�wËqr[ Úte �ftu{t y�u ytkfzt �64� f{e fÞto Au.

1(y�wËqr[-ff)1. �w�h[�t �nu÷tk�t {wk�E htsÞ{tk Ë{trðü ÚtÞu÷t rðM�th rËðtÞ�t htsÞ{tk rðM�thtu �qh�tu ˾tð�e y�u Ät�{f xÙMxyrÄr�Þ{, 1920.2. Ëtðk�ðtze �uðMÚtt� yrÄr�Þ{, 1932.3. (ni�ht�t�) �uý�e rðr�{Þ, 1349, VË÷e.4. {æÞ«�uþ Ëtðosr�f xÙMx yrÄr�Þ{, 1951)1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-41Úte yt y�wËqr[ �t¾÷ fhe Au.(�w)-yu[-511-14.

1(y�wËqr[-¾f÷{ �M�tðus�wk ðýo� ®f{�1 2 3Yt.18(1) Ëtðosr�f xÙMx�e �tUÄýe {txu�e yhS. 222(1) f÷{ 17 nuX¤ ht¾u÷t hrsMxh{tk fhu÷e �tUÄtu{tk�e ftuE �tUÄ{tk

fhu÷t ftuE VuhVth yÚtðt Äthu÷t VuhVth rðþu rh�tuxo. 125(1) ftuE Ëtðosr�f xÙMx�t Ëk�kÄ{tk f÷{ 19 yÚtðt 22 nuX¤�e ��tË 2

�tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�htu{tkÚte fÞt �tÞ� yÚtðt{���eþ [urhxe fr{þ�hu fhðe, �u�tu r�ýoÞ fhðt {txu Ëtðosr�fxÙMx{tk rn� Ähtð�e ftuE ÔÞÂõ��e [urhxe fr{þ�h�u yhS.29. rð÷�t yufÍefÞwxhu ytðt rð÷Úte fhu÷t Ëtðosr�f xÙMx�e�tUÄýe fhðt {txu�e yhS. 2

2(36) �e[u�e �t�� {txu [urhxe fr{þ�h�e {kswhe {txu yhS.(f) MÚttðh r{÷f��t ðu[tý, �ehtu, rðr�{Þ yÚtðt ¼ux-(1) �u{tk hnu÷e r{÷f��e ®f{� Yt. 2,000 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu 2(2) �u{tk hnu÷e r{÷f��e ®f{� Yt. 2,000 fh�tk ðÄthu ntuÞ �hk�w Yt. 10,000 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu. 5(3) �eò ftuE�ý �t¾÷{tk(¾) MÚttðh r{÷f� �uxu yt�ðt {txu(1) Xhtðu÷wk Ëhuhtþ ðt�»tf ¼tzwk Yt. 100 fh�tk ðÄu �rn, íÞthu 2(2) Xhtðu÷wk Ëhuhtþ ðt�»tf ¼tzwk Yt. 100 fh�tk ðÄthu ntuÞ �ý Yt. 500 fh�tk ðÄthu � ntuÞ íÞthu. 5(3) �eò ftuE�ý �t¾÷t{tk 1044 Ëtðosr�f xÙMx�t f�toyu Ëtðosr�f xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t yt�ðt {txu yhS. 1045. Ëtðosr�f xÙMx h[ðt�tu Eht�tu Ähtð�e ÔÞÂõ�yu, ytðt xÙMx�t xÙMxe �hefu ft{ fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u �u�e Ëk{Â¥t yt�ðt {txuyhS 1046. rð÷ fh�th�wk rð÷�t yufÍefÞwxhu yÚtðt �u yuMxux�t ðneðx�thu 10[urhxe fr{þ�h�u �u�u su rð÷ W�hÚte xÙMxe r�{ðt{tk ytÔÞtu ntuÞ �u rð÷�e rð��tu ònuh fh�tu �ºt ÔÞðnth. 103(47(1) [urhxe fr{þ�hu yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx{tk rn�Ëk�kÄ Ähtð�th ftuE ÔÞÂõ�yu 104(47-ff) yÚtðt Ëtðosr�f xÙMx�t ftuE xÙMxeyu �ðt xÙMxe�e r�{ýqkf fhðt {txuy�u 47-f yÚtðt r{÷f� ËtU�ðt {txu yÚtðt �k�u {txu ftuxo�u yhS fhðt {txu.47(6) f÷{ 47�e �uxt-f÷{ (1) nuX¤ fhu÷e yhS{tk ftuxuo fhu÷t r�ýoÞ W�hÚte 10ntEftuxo�u y�e÷.5(50-f) Þtus�t ½zðt yÚtðt �u{tk VuhVth fhðt {txu [urhxe fr{þ�h�u yhS.) 501. Ë� 1951�t {wk�E�t 14{t yrÄr�Þ{�e f÷{23Úte yt y�wËqr[ �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{ 19(1) Úte yË÷�u ��÷u yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.3. yus��e f÷{ 19(2)ÚtE yË÷�u ��÷u yt �tUÄ {qfe Au.4. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{ 42(f) Úte yt ytkfzt y�u yûthtu �t¾÷ fÞto Au.5. yus��e f÷{ 42(¾) Úte yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.

f÷{ �M�tðus�wk ðýo� ®f{�1 2 3Yt.51(1) f÷{ 50{tk r���ü fhu÷e ò��tu �tðtu {tkzðt�e {kswhe yt�ðt {txu [urhxe fr{þ�h�ufhðt�e yhS. 101(55 Ëq[�tu {txu ftuxo�u yhS 1056-f yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {txu yhS. 1056-f yr¼«tÞ, Ë÷tn yÚtðt Ëq[�tu {txu yhS. 12-5059(3) su �uLf yÚtðt ÔÞÂõ� �tËu Ëtðosr�f xÙMx�t �iËt s{u ht¾ðt{tk ytÔÞt ntuÞ �u �uLf�uyÚtðt ÔÞÂõ��u Ëtðosr�f xÙMx ¾t�u s{u ntuÞ �u �iËt{tkÚte Vt¤tu ¼hðt {txu [urhxe fr{þ�hu fhuu÷t nwf{ Ët{u htsÞ Ëhfth�u y�e÷.70(1) �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�t f÷{ 20,22 yÚtðt 28 nuX¤�tr�ýoÞ Ët{u yÚtðt f÷{ 54�e �uxt-f÷{(3) nuX¤�t nwf{ Ët{u [urhxe fr{þ�h�u y�e÷.71(1) �tðtu {tkzðt�e Ëk{r� �rn yt�ðt�t [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞ Ët{u {wk�E {nuËq÷rxÙçÞw�÷�u fhu÷e y�e÷.72(1) f÷{-40,41 yÚtðt 70 nuX¤�t r�ýoÞ yÚtðt ftuE xÙMx yÂM�íð{tkAu fu �rn yÚtðt ytðwk xÙMx Ëtðosr�f xÙMx Au fu �rn yÚtðt ftuE r{÷f� ytðt xÙMx�e r{÷f� Au fu �rn �u «§�tu yk�u [urhxe fr{þ�h�t r�ýoÞËt{u ftuxo�u yhS. 1072(4) f÷{ 72�e �uxt-f÷{ (2) nuX¤ ftuxo�t r�ýoÞ Ët{u ntEftuxo�u y�e÷ 10[uurhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� fu {���eþ [urhxe fr{þ�h�u ftuE ��tË y�e÷ yÚtðt �eS ftÞoðtne fhðt {txu hsq fhu÷wk {w¾íÞth�t{wkyÚtðt ðfe÷t��t{wk. 12(yrÄr�Þ{ nuX¤ �f÷tu {txu [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt yÚtðt �eS ftÞoðtne fhðt {txu hsq fhu÷wk {w¾íÞth�t{wk yÚtðt ðfe÷t��t{wk.2(yrÄr�Þ{ nuX¤ �f÷tu {txu [urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� yÚtðt 3{���eþ [urhxe fr{þ�h�u yhS fhðt {txu.[urhxe fr{þ�h�u yÚtðt �tÞ� yÚtðt {���eþ [urhxe fr{þ�h�u hsq fhu÷e 1�eS ftuE�ý yÚtð yhS.1. Ë� 1960�t {wk�E�t 6êt yrÄr�Þ{�e f÷{-42 (�) Úte yt �tUÄtu �t¾÷ fhe Au.2. Ë� 1953�t {wk�E�t 28{t yrÄr�Þ{�e f÷{-19 (3) Úte yt �tUÄ �t¾÷ fhe Au.swytu yt yrÄr�Þ{�e f÷{ 2-¾.Ëhfthe «uË, ¼tð��h.