greek music theory

8/19/2019 greek music theory

http://slidepdf.com/reader/full/greek-music-theory 1/15

1

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ: Μελωδία – Ντο Μείζων (2) ΣΧΟΛΕΙΟ/ΤΑΞΗ: ΑΡ. ΜΑΘΗΤΩΝ:ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΠΕΡΙΟΔΟΣ:

ΣΤΟΧΟΙ και ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:Οι μαθητές να:

ΑΚΡΟΑΣΗΣ: Επίπεδο 1 Επίπεδο 2ο Επίπεδο 3ο Επίπεδο 4ο Επίπεδο 5ο ο

Διακρίνουν τηΝτο Μείζονα σεσύγκριση με τηΝτο Ελάσσονα.

Ακούσουν τοαπόσπασμα από το«Πρελούδιο αρ. 1» απότο καλώς Συγκερα-σμένο Κλειδοκύμβαλοτου J. S. Bach σε δυοεκτελέσεις.

Συνοδεύουν μετους αυλούςαπόσπαμα απότο «Πρελούδιο αρ.1» από το καλώςΣυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλοτου J. S. Bach.

Αναγνωρίζουνακουστικά έργα που είναιγραμμένα στη ΝτοΜείζονα.

Διακρίνουν ακουστικάαν κάποια νότα δενανήκει στη Ντομείζονα.

Διακρίνουν ακουστικά

τη Μείζονα από τηνΕλάσσονα κλίμακα.

ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ: Διακρίνουν με τη

φωνή τους τηΝτο Μείζονα απότη ΝτοΕλάσσονα.

Τραγουδήσουν τοτραγούδι «Η Χελώνα»από το «Καρναβάλι τωνΖώων» του Saint Saens.

Εκτελέσουν τιςμικρές φράσειςπουδημιούργησανσε ζευγάρια.

Εκτελέσουν τιςσυνθέσεις τους σεδιμερή μορφή.

Εκτελούν το τραγούδι«Η Χελώνα» από το«Καρναβάλι τωνΖώων» του SaintSaens.



2

Διακρίνουν σταμουσικά όργανατη Ντο Μείζονασε σύγκριση μετη Ντο Ελάσσονα

Εκτελούν δικές τουςδημιουργίες στη Ντομείζονα.

ΣΥΝΘΕΣΗΣ: Δημιουργούν σε

ζευγάρια μικρέςμελωδικές φράσεις με

δυο νότες.

Δημιουργούν σεομάδες μικρέςσυνθέσεις σε

διμερή μορφή,Μείζονα, Ελάσ-σονα, με τιςπέντε πρώτεςνότες τωνκλιμάκων

Παρουσιάζουν τιςσυνθέσεις τουςστην τάξη.

Δημιουργούν μικρέςσυνθέσεις σε διμερήμορφή με μετατροπία

στην ομώνυμηκλίμακα.

ΑΛΛΟΙ: Εξερευνήσουν

οπτικά τομουσικόπληκτρολόγιο(μαύρα καιάσπρα πλήκτρα)

Γνωρίσουν τηνοργανολογία του πιάνουκαι του harpsichordμέσα από οπτικό υλικόκαι πληροφορίες.

Γνωρίζουν τηδομή της ΝτοΜείζονας.

Αξιολογούν τιςσυνθέσεις τουςαλλά και τιςσυνθέσεις τωνσυμμαθητών τουςμε το κατάλληλολεξιλόγιο.

Συγκρίνουν το πιάνομε το harpsichord καινα ξέρουν τιςομοιότητες αλλά και τιςδιαφορές.

Γνωρίσουνπληροφορίες για το

«Πρελούδιο αρ. 1» απότο καλώς ΣυγκερασμένοΚλειδοκύμβαλο, καθώςκαι για τον J. S. Bach.

Διακρίνουν οπτικά τηδιαφορά του τόνου

από το ημιτόνιο στομουσικό πληκτρολόγιοαλλά και στοπεντάγραμμο.

Μεθοδολογία: Διερευνητική, Συνεργατική, Μετωπική.

Οργάνωση τάξης : σε ομάδες



3

ΠΟΡΕΙΑ:

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΑ ΕΣΤΙΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

3’

3’

5’

1. Φωνητική προθέρμανση:Τραγουδώ σύντομες φράσεις πουπεριέχουν τις νότες ΝΤΟ ΡΕ ΜΙ ΦΑ ΣΟΛ

(από την Ντο μείζονα) και ΝΤΟ ΡΕ ΜΙb ΦΑΣΟΛ (από την Ντο ελάσσονα). Στο τραγούδιχρησιμοποιώ τα ονόματα των νότων αλλάτην νότα ΜΙ την ονομάζω πάντα ΜΙανεξάρτητα αν την τραγουδώ ως ΜΙ φυσικόή Μιb. Οι μαθητές μιμούνται φωνητικά τηνκάθε φράση.(οι φράσεις περιέχουν ανιούσεςκαι κατιούσες βηματικές μελωδίες ήμελωδίες με πηδήματα καθώς επίσης καιαρπισμούς). Σχολιάζουμε το άκουσμα κάθε φράσης για

να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η νόταΜΙ εκτελείται με δύο διαφορετικούς τρόπουςάρα οι φράσεις που τραγουδήσαμε δενανήκουν όλες στην κλίμακα Ντο μείζονα. Αναφέρουμε την κλίμακα Ντο ελάσσονα καιτη διαφορά στο άκουσμα που έχει μιαμείζονα κλίμακα από μια ελάσσονα. Γίνεταιεπίσης αναφορά στο ρόλο της ύφεσης.

2. Προετοιμασία για δημιουργική εργασία: Όπως και στην φωνητική προθέρμανση,

τραγουδώ σύντομες φράσεις που περιέχουντις νότες ΝΤΟ ΡΕ ΜΙ ΦΑ ΣΟΛ ή ΝΤΟ ΡΕΜΙb ΦΑ ΣΟΛ. Οι μαθητές αναγνωρίζουναπό το άκουσμα της κάθε φράσης αν είναιπαρμένη από την κλίμακα Ντο μείζονα ή τηνκλίμακα Ντο ελάσσονα και μιμούνται τιςφράσεις στα μουσικά τους όργαναπαίζοντας ανάλογα ΜΙ φυσικό ή Μιb. (δραστ. 1,2: ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ)

3.

Όργανα τάξης

Πληκτροφόραόργανα. Βιβλίο Μουσική 1

Επεξήγηση της δομής της μείζοναςκλίμακας(τόνοι- ημιτόνια): Οι μαθητές στην ομάδα τους παρατηρούνπροσεκτικά ένα πληκτροφόρο όργανο(πιάνο, αρμόνιο κτλ.). Γίνεται αναφορά στιςδύο σειρές πλήκτρων και στον τρόπο πουείναι τοποθετημένα τα πλήκτρα πάνω στοόργανο. Γίνεται αναφορά στους τόνους καιστα ημιτόνια (δες βιβλίο Μουσική 1, μάθημαγια Ντο μείζονα, σελ. 100, παρ. 4)

Ακουστικήαναγνώριση,

ορθότητα στον τόνο.

Ακουστική

αναγνώριση. Εκτέλεση στα μουσικάόργανα

Οπτική απεικόνιση τηςντο μείζονας



4

3’

5’

8’

10’

4. Δημιουργική εργασία σε ζευγάρια:Ο ένας από τους δύο μαθητές διαλέγει δύονότες της κλίμακας Ντο μείζονας πουσχηματίζουν μεταξύ τους τόνο ή ημιτόνιο καιαυτοσχεδιάζει μια σύντομη μελωδία

χρησιμοποιώντας αυτές τις νότες. Ο άλλοςμαθητής, χωρίςνα βλέπει τι παίζει ο πρώτος, αναγνωρίζειακουστικά τις νότες που έπαιξε ο πρώτοςκαι μιμείται τη μελωδία. Γίνεται αλλαγήρόλων.

5. Εκμάθηση τραγουδιού « Η χελώνα» (απότο έργο «Καρναβάλι των Ζώων» του Saint-Saens).

6. Δημιουργική εργασία σε ομάδες: Οι μαθητές σε ομάδες συνθέτουν ένακομμάτι σε διμερή μορφή, όπου το Α μέροςθα είναι γραμμένο στην Ντο μείζονα και τοΒ μέρος στην Ντο ελάσσονα (θαχρησιμοποιηθούν μόνο οι πρώτες πέντενότες της Ντο ελάσσονας, όπως έγινε καιστην φωνητική προθέρμανση και στηνπροετοιμασία για την δημιουργική εργασία).

7.

Όργανα τάξης

Φυλλάδιο μετραγούδι

Φυλλάδιοδημιουργικήςεργασίας. Όργανα τάξης

Όργανα τάξης Πιάνο ΟΗP

CD playerΦυλλάδιο μεπληροφορίες γιαharpsichord και γιαπιάνο

Φυλλάδιο με

πληροφορίες γιαακρόαση

Ακρόαση: Οι μαθητές εκτελούν prima vista σταμουσικά τους όργανα μια μελωδία στην Ντομείζονα. Στη συνέχεια εκτελούν ξανά τηνμελωδία ενώ παίζω μαζί τους στο πιάνοαπόσπασμα από το Πρελούδιο αρ. 1-Τόμος 1 από το Καλώς ΣυγκερασμένοΚλειδοκύμβαλο του Γ.Σ. Μπαχ. Προβάλλωσε διαφάνεια την παρτιτούρα τουΠρελούδιου και παρατηρούν ότι η

παρτιτούρα που εκτέλεσαν είναι η συνοδεία,ίδια με τις νότες που παίζει το αριστερό χέριτου πιανίστα στο κομμάτι. Γίνεται ακρόαση του Πρελούδιου σε δύοδιαφορετικές εκτελέσεις, μια με harpsichordκαι μια με πιάνο. Οι μαθητές συγκρίνουν τοάκουσμα των δύο οργάνων και δίνονταιλεπτομέρειες σε φυλλάδιο για τοharpsichord και για το πιάνο. Δίνεται επίσης φυλλάδιο με λεπτομέρειες για τα Πρελούδιακαι Φούγκες που έγραψε ο Γ. Σ. Μπαχ.

(δραστ. 4,5,6,7: ΕΥΓΕΝΙΑΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ)

Ακουστικήαναγνώριση

Ρυθμός,συγχρονισμός καιορθότητα στον τόνο

Δημιουργική χρήσητης ντο μείζονας- ντοελάσσονας σε διμερήμορφή

Δεξιότητες εκτέλεσης (prima vista,συγχρονισμός,ορθότητα τόνου)

Σύγκριση χροιάς καιμηχανισμού πιάνουκαι harpsichord.



5

8’ 8.

Βιβλίο Μουσική 1.

Πιάνο, φυλλάδιοαξιολόγησης

CD player,Φυλλάδιοαξιολόγησης

Αξιολόγηση: α) Δες αξιολόγηση στο βιβλίο Μουσική 1,μάθημα για Ντο μείζονα, σελ. 108, ασκ. 9.1,9.2, 9.3ή

β) Ακουστική άσκηση όπου οι μαθητέςκαλούνται να αναγνωρίσουν μιααλλοιωμένη νότα της κλίμακας Ντο μείζοναςπου ακούουν στο πιάνο. γ) Ακουστική άσκηση όπου οι μαθητέςκαλούνται να αναγνωρίσουν ποια από τακομμάτια που ακούουν είναι γραμμένα στηνΝτο μείζονα και ποια στην Ντο ελάσσονα: Ντο μείζονα:1) Κερκυραικός χορός,2) Μελωδία Ah, vous dirais-je, Maman,

3) Σλαβονικός χορός αρ. 1 του Α. ΝτβόρζακκαιΝτο ελάσσονα: 1) Συμφωνία αρ. 5 σε Ντο ελάσσονα τουΛ.Β.Μπετόβεν

Οπτική αναγνώρισητων διαστημάτων τηςντο μείζονας

Ακουστικήαναγνώριση της ντομείζονας.

Ακουστικήαναγνώριση-σύγκριση έργων στηνντο μείζονα- ντοελάσσονα.



6



7

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Στην ομάδα σας να συνθέσετε ένα έργο σε διμερή μορφή (Α Β)

Α ΜΕΡΟΣ

(αυλοί)

Οι νότες της κλίμακας ΝΤΟ μείζονας

Μελωδία:

(τελική νότα) (αρχική νότα) (τελική νότα)

Μέτρο:

Μέτρο των 2/4 ή των 4/4

forte

Ένταση:

Β ΜΕΡΟΣ (μεταλλόφωνα)

Μελωδία:

Οι νότες της κλίμακας ΝΤΟ ελάσσονας (απόσπασμα)

(τελική νότα) (αρχική νότα)

Μέτρο:

Μέτρο των 2/4 ή των 4/4

Ένταση:

piano

ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ



8



9



10



11

AΚΡΟΑΣΗ

Έργο: Πρελούδιο (Prelude) αρ. 1- Τόμος 1

Πρελούδιο

ος

από το Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο

Συνθέτης: Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (Γερμανός, 1685- 1750)

• Το πρελούδιο είναι ένα εισαγωγικό κομμάτι

(prelude= εισαγωγή) που προηγείται μιας άλλης σύνθεσης.

• Στην περίπτωση του Πρελούδιου αρ. 1 του Μπαχ, ακολουθεί μια Φούγκα

και πάλι στην Ντο μείζονα.

• Ο Μπαχ έγραψε Πρελούδια και Φούγκες σε όλες τις μείζονες και

ελάσσονες κλίμακες, σε 2 τόμους.

• Τα Πρελούδια και Φούγκες γράφτηκαν για το harpsichord

που είναι πρόγονος του πιάνου.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ



12



13

ΠΛΗΚΤΡΟΦΟΡΑ ΧΟΡΔΟΦΩΝΑ ΟΡΓΑΝΑ

Τα πληκτροφόρα χορδόφωνα όργανα συνδυάζουν τις αρχές της λειτουργίας των

εγχόρδων με ένα μηχανισμό πλήκτρων.

Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής του ήχου. Στην

πρώτη κατηγορία ο ήχος προκαλείται με νύξη (όπως στο harpsichord ), ενώ στηδεύτερη κατηγορία ο ήχος προκαλείται με κρούση (όπως στο πιάνο).

1) Νυσσόμενα πληκτροφόρα

Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι το harpsichord (ιταλικά cembalo ή gravicembalo,

αγγλικά harpsichord , γαλλικά clavecin), το βέρτζιναλ και το σπινέτο.

Στα νυσσόμενα πληκτροφόρα το κάθε πλήκτρο συνδέεται μηχανικά με ένα μικρό

ξύλινο ραβδάκι, που έχει μια προεξοχή στο πλάι (συνήθως από σκληρό δέρμα ή από

φτερό κορακιού). Καθώς ο εκτελεστής πιέζει το πλήκτρο, το ραβδάκι ανασηκώνεται

και τσιμπάει τη χορδή, παράγοντας έτσι ένα φθόγγο.

Στο harpsichord ήταν αδύνατο να επιτευχθούν διακυμάνσεις δυναμικής: τομαλακότερο ή ισχυρότερο πάτημα του πλήκτρου δεν επηρέαζε καθόλου τον

παραγόμενο ήχο. Ωστόσο σε ορισμένα πιο εξελιγμένα harpsichords μπορούσαν να

δημιουργηθούν κάποιες αντιθέσεις με τη βοήθεια κλειδιών (ειδικών μοχλών)

χειροκίνητων ή ποδοκίνητων. Οι αντιθέσεις αυτές αφορούσαν τόσο τη δυναμική,

δηλαδή forte σε αντίθεση με piano (χωρίς όμως δυνατότητα σταδιακής αυξομείωσης

crescendo-diminuendo), όσο και το ηχόχρωμα (μαλακοί, ζεστοί ήχοι που παράγονταν

με νύξη ακίδας από δέρμα σε αντίθεση με τους σκληρότερους, πιο διαπεραστικούς

ήχους ακίδων από φτερό κτλ.).

Τα πρώτα πετυχημένα δείγματα νυκτών πληκτροφόρων κατασκευάστηκαν στην

Ιταλία γύρω στο 1500.

2) Κρουόμενα πληκτροφόρα

Ο κυριότερος εκπρόσωπος είναι το πιάνο. Στο πιάνο, τα πλήκτρα που πιέζει ο

εκτελεστής είναι συνδεδεμένα μηχανικά με σφυράκια. Με το πάτημα του πλήκτρου

ενεργοποιείται ένας πολύπλοκος μηχανισμός, που καταλήγει στην κρούση της

αντίστοιχης χορδής (ή χορδών) από το σφυράκι.

Τα σφυράκια έχουν τη δυνατότητα να χτυπούν τις χορδές piano ή forte, ανάλογα με

την πίεση που ασκεί ο εκτελεστής πάνω στα πλήκτρα. Εκτός από τις αντιθέσεις στη

δυναμική, το πιάνο μπορεί να αποδώσει όλες τις ενδιάμεσες αποχρώσεις ( pp, p, mp,

mf, f, ff ) και αυξομοιώσεις (crescendo, diminuendo). Μπορεί, ακόμα, να παίξει«δεμένους» φθόγγους (legato) ή «κοφτούς» φθόγγους (staccato).

To πιανοφόρτε ( pianoforte)- για συντομία πιάνο ( piano) επινοήθηκε γύρω στα 1700

από τον Ιταλό Μπαρτολομέο Κριστοφόρι. Το ονόμασε «gravicembalo col piano e

forte» , δηλαδή «τσέμπαλο που παίζει σιγά και δυνατά». Το πιάνο βελτιώθηκε και

εξελίχτηκε στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα από Γερμανούς κατασκευαστές.

(Οι σελίδες 12 και 13 είναι από το βιβλίο της Έβης Αβέρωφ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ

ΟΡΓΑΝΟΓΝΩΣΙΑ. Εκδόσεις: Μουσικός Οίκος Φίλιππος Νάκας, 1992)



14



15

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

1. Θα ακούσεις στο πιάνο τρεις εκδοχές της κλίμακας Ντο μείζονας.

Κύκλωσε σε κάθε εκδοχή της κλίμακας την αλλοιωμένη νότα.

Α)

Β)

Γ)

2. Θα ακούσεις τέσσερα κομμάτια. Γράψε ποια απ’ αυτά είναι γραμμένα

στην Ντο μείζονα και ποια είναι γραμμένα στην Ντο ελάσσονα κλίμακα.

Α)

Β)

Γ)

Δ)

Documents

greek music theory