ÖGRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİDERS NOTU

Dr. Öğretim Üyesi Kemal ÖZCAN

ÖĞRENME VE ÖĞRETİM STİLLERİ

• Eğitim hayatında, hatta hayatın her aşamasında “öğrenme” bizi ilgilendiren en önemli konulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

• Kendi öğrenciliğimiz ve hatta her konuda; ders alma ya da çalışma yoluyla olmadan; nasıl öğrendiğimiz, hangi ortamlarda hangi yöntemlerle çalıştığımızı az çok biliriz.

4

Öğrenme• Bir deneyim ya da uygulama sonucunda davranışlarımızda meydana gelen değişim,

• Bilgi edinimi,

• Çalışma yoluyla ya da sonucunda bilgi edinimi,

• Bir şeyin beceri ya da bilgisini çalışma, öğretim, öğretme ya da deneyim yoluyla edinme,

• Bilgi edinme süreci,

• Davranışlarımızın değiştiği, şekillendiği ya da kontrol edildiği süreç,

• Çok çeşitli kaynaklar ile deneyime dayanan anlamayı “bireysel olarak” yapılandırma süreci

5

ÖĞRENME STİLİ

• her bireyin farklı şekillerde öğrenmeyi “tercih etmesi” öğrenme stili olarak adlandırılmaktadır.

• öğrenme stili;

• Bireyin öğrenmeyi gerçekleştirdiği belirli bir yol,

• Öğrenme biçimi; bireyin düşünme, bilgiyi işleme ve öğrendiğini göstermede kullanmayı tercih ettiği tutum/tarz,

• Bireyin bilgi ve beceriyi elde etmede tercih ettiği araçlar,

• Bir bireyin özellikle eğitimsel öğrenmelerle ilgili gösterdiği alışkanlık, strateji ya da düzenli zihinsel davranışlardır

6

Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi

• 1904 yılında Fransız psikiyatrist Alfred Binet ilk zekâ testini geliştirir. Genellikle bu ilk IQ testi ile öğrenme stillerine ilginin geri planda kaldığına inanılır.

• Kısa bir zaman sonra, 1907 yılında Dr. Maria Montessori, öğrenmeye aktif katılım yaklaşımı sağlayan Montessori eğitim yöntemini geliştirir.

• Bir sonraki büyük sıçrama 1956 yılında Amerikan Eğitim Psikoloğu Benjamin Bloom ve geliştirdiği taksonomi ile olur ki bu taksonomi eğitimin temeli olarak sayılır.

• 1962 yılında Amerikan Psikoloji kuramcısı Isabel Myers-Briggs ve annesi Katherina Briggs “Myers-Briggs Tip Göstergesi”ni geliştirirler. Bu araç, öğrenme türlerinde psikolojik tercihlerin neler olduğunu ölçmeyi amaçlar.

7

Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi

• 1976 yılında geliştirilen Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli değerlendirme amacıyla teşhis edici öğretim modelidir.

• 1983 yılında Amerikalı Gelişimsel Psikolog Howard Gardner “Gardner’ın Yedi Bilgi Tipi”ni geliştirir. Bu teori insan öğrenmesini farklı yedi alana böler.

• 1984 yılında sosyal psikolog David A. Kolb ilk deney-temelli öğrenme modelini geliştirir. 1980’li ve 1990’lı yıllarda Dr. Kolb’un çalışmaları öğretmenlerin öğretim stillerini öğrencilerinin öğrenme stillerine göre değiştirmeleri gerektiği konusunda etkili olur.

• 1995 yılında Profesör Mark Tennant öğrenme türlerini ASK adını verdiği üç kategoride sınıflar: Tutum, Beceriler ve Bilgi. (A)ttitude, (S)kills, and (K)nowledge.

8

Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi

• Öğrenme stilleri teorisi ise Carl Jung’la (1927) başlamıştır çünkü Jung, insanların algılama yolları (algısal-sezgisel); karar verme yolları (mantıklı düşünme-hayali/imgesel duygular) ve etkileşimde bulunurken ne kadar aktif ya da yansıtıcı oldukları (içedönük-dışadönük) konularında büyük farklılıklar gösterdiklerini söyler.

• Isabel Myers ve Katherine Briggs (1977) Jung’un çalışmalarını uygulamışlar ve bu şekilde de insanların nasıl öğrendiği konusunu anlamaya çalışan pek çok araştırmacıyı da etkilemişlerdir

9

ÖĞRENME STİLİ MODELLERİ

• Tüm modellerin ortak iki noktası vardır.

• İlki; süreç üzerine odaklanıyor olmalarıdır. Tüm modellerde insanın bilgiyi nasıl özümsedikleri, bilgi hakkında nasıl düşündükleri ve sonuçları nasıl değerlendirdikleri incelenir.

• İkinci ortak nokta ise; hepsinin öğrenmenin kişisel ve bireyselleşmiş düşünce ve duygu eyleminin sonucu olduğudur.

10

Öğrenme Stili Modelleri

• Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli

• Kolb Deneyimsel Öğrenme Modeli

• Gregorg Öğrenme Stili Modeli

• Honey ve Mumford Öğrenme Stili Modeli

• Grasha-Reichmann Öğrenme Stili Modeli

• Fleming ve Mill Öğrenme Stili Modeli (VARK)

• Birçok öğrenme stili dâhilinde öğretimi düzenlemek için “Evet! Yapabilirim” modeli

11

Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli

• Rita Dunn ve eşi Kenneth Dunn tarafından 1977 yılında ortaya çıkarılan bu model, öğrencinin öğrenme stilinin tanılayıcı bir envanter yoluyla anlaşılması gerektiğini belirten modellerin ilklerindendir.

• Dunn (1999) öğrenme stilinin beşte üçünün kişiye biyolojik olarak doğuştan yüklendiğini söyler.

12

• Dunn ve Dunn; öğrenme stillerinin bireyin

• çevresel,

• duygusal,

• sosyolojik (sosyal),

• fiziksel ve

• psikolojik (uyarıcılar) alandaki tercihlerine dayalı olduğunu söyler.

13

• Dunn modeline göre öğreniciler

• görsel, işitsel, dokunsal ve kinestetik algılama süreçlerine güvenlerine göre;

• kendileri, arkadaşları ve otoritelerle uyumlarıyla;

• öğrenmeye motivasyonlarıyla ve sürecin sonuçları için sorumluluk bilinçlerinin güçlülüğüne göre farklılaşırlar.

14

• Dunn’a (1999) göre stilleri mutlaka bir araçla (envanter) belirlemek gerekir çünkü öğretmenler öğrenme stilinin tüm özelliklerini doğru olarak tanımlayamazlar ya da bilemezler; bazı stillerin bazı özellikleri deneyimli bir eğitimcinin bile gözlemleyebileceği şekilde değildir.

• Bazı zamanlar da öğretmenler davranışları yanlış yorumlayabilmekte ya da belirtileri yanlış anlayabilmektedir.

15

• Dunn ve Dunn modelinin belirlediği, uyarıcılara yönelik tercihlere göre stiller ve bu stilleri bilen bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde sunulabilir:

16

Çevresel Uyarıcılar (Ses, ışık, sıcaklık):

• SES

• Sessiz bir ortam isteyen öğrencileri trafik sesinden ve diğer gürültülerden uzak oturtun.

• Sessizlik isteyen öğrenciler için bir diğer çözüm çalışma ortamında ya da sınav esnasında kulaklarına pamuk ya da kauçuktan kulak tıkacı kullandırmak; ses isteyen öğrenciler için de hafif bir klasik müzik açmaktır.

• Sessizlik isteyen ve sese ihtiyaç duyan öğrencileri birbirlerinden uzak yerlere oturtun (kız öğrenciler daha çok sessizlik isteyen gruba dâhildirler).

17

• IŞIK

• Sınıftaki ışıkların yarısını açık yarısını kapalı tutun ve öğrenciniz hangi tarafta daha rahatsa o tarafta oturmasına izin verin.

• Sınıflarda kullanılan floresan lambaların bazı öğrenciler üzerindeki olumsuz etkilerini göz önünde bulundurarak sınıfınızdaki tüm ışıkları kapatın ve dersinizi gün ışığında yapın.

• Kullanmadığınız sürece parlak ve beyaz yüzeyleri kapatın.

• Işıktan rahatsız olan öğrencilerinizin gerektiği zaman güneş gözlüğü takmalarına ya da oturdukları tarafta koyu renkli perdeler kullanmalarına izin verin.

18

• SICAKLIK

• Havanın sıcak olduğu zamanlarda güneşi engellemek için koyu renkli perdeler kullanılabilir.

• Eğer mümkünse sınıfınızda bir vantilatör bulundurun ve serinlik isteyen öğrencilerinizin bunun yakınına oturmasını sağlayın.

• Sıcağa dayanamayan öğrencilerinizi güneşli havalarda duvar tarafına oturtun.

• Öğrencilerinizin yanlarında üşüdüklerinde giyebilecekleri hırkalar bulundurmalarını sağlayın.

19

Psikolojik Uyarıcılar (Global-analitik, Yansıtan-tepkisel):

• Bazı öğrenciler bir şeyi öğrenirken önce tüm bilgiyi görmeyi, bazıları da parçalardan yola çıkarak tüm bilgiye ulaşmayı, bazıları bütünsel, bazıları da ayrıntılara odaklanarak öğrenmeyi tercih ederler.

• Bazı öğrenciler sonuca ulaşmak için olabildiğince hızlı düşünmeyi tercih ederken bazıları da var olan seçenekleri değerlendirerek bir sonuca ulaşmayı tercih ederler.

• Öğretmenler bütüncül öğrencilerine tüm resmi görmelerini sağlayacak; analitik öğrencileri için de ayrıntılarla öğrenmelerini sağlayacak etkinlikler sunabilir.

• Beyin fırtınası ve tartışma gibi yöntem ve teknikler hızlı düşünen öğrenciler; problem çözme ve bireysel çalışmalar gibi etkinlikler de seçenekleri değerlendirip hızlı bir karar vermeyi tercih etmeyen öğrenciler için uygun olacaktır.

20

Sosyolojik Uyarıcılar (Yalnız çalışmak, ikili çalışmak, grup halinde çalışmak, bir otorite figürüyle çalışmak, çeşitlilik):

• Öğretmen yapacağı yazılı sınavların dışında; yalnız çalışmayı tercih eden öğrencilere bireysel;

• grupla çalışmayı tercih eden öğrencilere grup çalışmaları ve tartışmalar,

• otoriteye ihtiyaç duyan öğrenciler için de düzenli bir şekilde dönüt sağlamalı ve açıklamalar yapmalıdır.

21

Duygusal Uyarıcılar (Motivasyon, süreklilik, sorumluluk, yapılandırma):

• Öğretmen; kendisini güdüleyebilen öğrencilerine öz-düzenleyici öğrenme ve değerlendirme stratejileri diğer öğrencileri için de dışsal güdüleme stratejileri kullanabilir.

• Kendisi zaten sorumluluk sahibi olan ve azimle çalışan öğrencilere çok fazla rehberlik yapması gerekmeyen öğretmen bu öğrencilerine daha uzun süren görevler verebilir.

• Ancak daha az sorumluluk sahibi ve daha az azimli öğrencilerine takip edebileceği kısa süreli görev vermeli ve mutlaka dönüt sağlamalıdır.

• Yapılandırılmamış öğrenme etkinliklerini tercih eden öğrencilerine problem çözme çalışmaları, açık uçlu sorular gibi etkinlikleri daha az yönerge ile verebilecek öğretmen; yapılandırılmış etkinlikleri tercih eden öğrencileri için daha fazla açıklama ve yönerge sunmalı ve onların takip edebileceği aşamalı etkinliklere yönlendirmelidir.

22

Kolb Deneyimsel Öğrenme Modeli

• Kolb öğrencileri bilgiyi nasıl aldıkları ve içselleştirmeyi nasıl tercih ettiklerine göre dört öğrenici tipine ayırır:

• Somut yaşantı,

• somut kavramsallaştırma,

• aktif yaşantı ve

• yansıtıcı gözlem

23

• KOLB’ göre yaşantısal öğrenenler;

• Kendilerini direk olarak yeni deneyimler içine dâhil ederek döngünün ilk aşamasına yani “somut yaşantı”ya girerler.

• Diğerlerini gözlemledikçe ve kendilerinin ve diğerlerinin deneyimleri hakkında derinlemesine düşünen bu kişiler “yansıtıcı gözlem” safhasına geçerler.

• Daha sonra kendi gözlem ve algılarını mantıksal kuramlarla özümsetmek isteyerek üçüncü aşama olan “soyut kavramsallaştırma”ya geçerler.

• Karar verme ve problem çözmede kavramları kullanarak da öğrenme döngüsünün son aşaması olan “aktif yaşantı”yı sergilerler.

• Bireyler bu döngüye farklı noktalarda katılırlar (öğrenme bu aşamalardan herhangi birinde başlayabilir), bunun nedeni de döngünün belirli bölümüyle ilgili etkinlikleri tercih etmeleridir.

24

• Kolb modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir

25

Ayrıştıran öğrenciler

• “Neden?” sorusunu kullanan bu tür öğrenciler için öğretmenler; her tür tartışma yöntemini (tüm sınıf, küçük gruplar ya da birebir) ve grup projelerini kullanabilir.

• Bu tür öğrencilerin ilgisini çekecek ve onların derse odaklanmasını sağlayacak diğer öğretim yöntemleri: alan gezileri, rol oynama, simülasyon, örnek olay, problem temelli öğrenme gibi deneysel yöntemler olarak sıralanabilir.

26

Yerleştiren öğrenciler

• “Ya … ise?” sorusunu kullanan, problem çözme durumlarında yeni materyalleri uyguladıklarında iyi öğrenen bu tür öğrenciler için öğretmenler, araştırma yönlendirmeli etkinlikler kullanabilir.

• Aktif öğrenen bu öğrenciler için tartışmalar ve beyin fırtınası uygun yöntemler sayılabilir.

• İnsan odaklı olan “yerleştiren” öğrenciler, grup çalışmaları ve projelerden zevk alırlar.

27

Değiştiren öğrenciler

• “Nasıl?” sorusunu kullanan, problem çözerek ve teknik görevler yaparak öğrenmeyi tercih eden bu öğrenciler için öğretmen; rahatlıkla yanlış yapabilecekleri bir ortamda deneme yanılma yoluyla öğrenmelerini sağlayabilmelidir.

• Gösteri yöntemi de bu öğrencilerin zevkle öğretime katılacakları yöntemler arasındadır.

• Ayrıca öğretmen bu tür öğrenciler için araştırmaya yönlendiren deneyler yaptırabilir.

• Alan gezileri, örnek olaylar ve simülasyonlar bu öğrencilerin derse aktif katılımını sağlayacak yöntemler arasındadır.

28

Özümseyen öğrenciler

• “Ne?” sorusunu kullanan, bilgileri mantıki bir sıraya koyarak ve yansıtıcı gözlem kullanarak öğrenmeyi tercih eden bu bireyler için öğretmenlerin uygulayacağı mantıksal ve olgusal dersler etkili olacaktır.

• Kendi başlarına etkin bir şekilde okuyan ve dinleyen bu öğrenciler için ders kitaplarından okuma ödevleri verilebilir, bağımsız veri toplamaları, analiz araştırmaları yapmaları ya da kütüphanede araştırma yapmaları sağlanabilir.

• Bu tür öğrenciler için öğretmen, gösteri yöntemini kullanabilir; problem çözme yöntemlerini canlı olarak ya da video ile gösterebilir.

29

Gregorg Öğrenme Stili Modeli

• Öğrenme stillerinin doğuştan getirildiğine ve kişinin kişisel stilinin aksine çalışmalar yapmanın sağlığı bozacağına inanan Gregorg geliştirdiği modelinde dört öğrenme stiline yer vermiştir:

• Somut Sıralı Öğrenme

• Soyut Sıralı Öğrenme

• Somut Rastlantısal Öğrenme

• Soyut Rastlantısal Öğrenme

30

• Gregorg öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir

31

Somut Sıralı Öğrenme

• Bu öğrenciler düzenli ve sessiz sınıf ortamlarını tercih ederler.

• Fikirlerini pratik bir şekilde uygulayan, açıklama ve yönergeleri izleyen ve zaman sınırlamalarına çok iyi uyan bu öğrenciler için bir öğretmen; aktif öğrenme yaklaşımları, derslerde bilgisayar kullanımı, proje yöntemi, veri toplama ve tüm grupla öğretim gibi yöntem, teknik ve etkinlikleri kullanabilir.

• Öğretmenin dikkat etmesi gereken bir nokta da; gruplar halinde çalışma, hayal gücünü kullanmada zorluk yaşayan bu öğrencilerine eksik ya da net olmayan açıklamalar sunmamaktır.

• Aynı zamanda düzenli olmayan ortamlarda ve ne yapacağını tahmin edemeyecekleri insanlarla çalışmakta sıkıntı çeken bu öğrencilerin karar verme ve “eğer … olsaydı?” gibi sorularda zorlandığı da öğretmenin derslerini planlar ve işlerken unutmaması gereken özellikler arasındadır.

32

Soyut Sıralı Öğrenme

• Bu öğrenciler düzenli ve sessiz sınıf ortamlarını tercih ederler.

• Karar vermeden önce bilgi toplamada, harekete geçmeden önce durumları analiz etmede, problem çözme ve bilgi araştırmada iyi olan bu öğrenciler yalnız çalışmayı tercih etmektedirler.

• Öğretmen bu tür öğrencileri için anlatım yöntemi kullanabilir; ders kitaplarından okumalar yapmalarını sağlayabilir ve kavramsal problemlerle ilgilenmeleri ve araştırma yapmaları için yönlendirebilir.

• Bu tür öğrenciler için öğretmenin dikkat etmesi gereken noktalar; belirli kurallar ve düzenlemeler konusunda sorun yaşayan öğrencilerinin derinlemesine çalışmak için zamana ihtiyaç duyduklarını hatırlaması; duygularını ifade etmekte zorlandıkları için sınıf içinde yapılan herhangi bir konuşma etkinliğinin merkezi olmak istemediklerini bilmesidir.

33

Somut Rastlantısal Öğrenme

• Bu öğrenciler gürültülü, yüksek enerjili öğrenme ortamlarını tercih ederler.

• Problemleri bağımsız çözmede ve sorularına cevap aramak için deneyler yapma konusunda başarılı olan bu öğrenciler için öğretmenin uygulayabileceği en uygun yöntemler; beyin fırtınası, simülasyon ve problem çözme olarak önerilebilir.

• Bu öğrenme stiline sahip öğrencilerinin rutinler, kısıtlamalar ve sınırlamalarda zorlandıklarını bilmesi gereken öğretmen, öğrencilerinin yeterli derecede seçenek sunulmadığı ya da hiç seçeneğinin olmadığı durumlarda öğretim sürecinde zorluk yaşayacağını göz önüne almalıdır.

34

Soyut Rastlantısal Öğrenme

• Bu öğrenciler kendilerine öğretmenleri tarafından kişisel ilgi ve duygusal desteğin sağlanabileceği, rekabet olmayan bir sınıf ortamını tercih ederler.

• Diğer arkadaşlarını dinleme, duygu ve hisleri anlamada, olumlu ilişkiler kurmada ve gruplarda uyum sağlamada çok başarılı olan bu öğrenciler için öğretmen; grup çalışması, eşleştirme, rol oynama gibi yöntemleri tercih edebilir.

• Ancak öğretim sürecini tasarlarken bu öğrenme stiline sahip olan öğrencilerinin yarışma, rekabet ortamından ve arkadaşça davranmayan, soğuk kişilerle çalışmaktan ve bireysel çalışmaktan hoşlanmadıklarını göz önünde bulundurmalıdır.

35

Honey ve Mumford Öğrenme Stili Modeli

• Honey ve Mumford geliştirdikleri modelde herhangi bir öğrenme görevini yeterli bir şekilde tamamlayabilmek için belirledikleri dört farklı stilden birinin benimsenmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

• Eylemciler

• Yansıtıcılar

• Kuramcılar

• Pragmatistler

36

• Honey ve Mumford öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir

37

Eylemciler

• Bu öğrenciler okuyarak ya da dinleyerek değil; yaparak öğrenmeyi tercih ederler.

• Denemeyi seven ve yeniliğe açık olan bu öğrencileri için öğretmenler; ekip çalışması, oyunlar ve simülasyonlar, beyin fırtınası, yapılandırılmamış tartışmalar ve proje çalışması gibi yöntemler kullanabilirler.

• Bu öğrenciler için dışadönük etkinliklerden biri olan sunum yapmak da öğretmenin seçebileceği etkinlikler arasındadır.

• Problem temelli öğrenme yöntemi de öğrenci başarısı için etkili olacaktır.

• Bu tür öğrenciler yaparak öğrenmeyi sevdikleri için anlatım ağırlıklı ders dinlemek gibi pasif öğrenme onlar için uygun değildir.

• Ayrıca tekrarlamalar yapmak, ayrıntılarla fazla ilgilenmek ve uygulama imkânlarının olmadığı kavramları çalıştırmak da bu öğrencilerin öğretim sürecinde zorluk yaşamalarına neden olacaktır.

38

Yansıtıcılar

• Bu öğrenciler daha çok gözlemlemeyi ve dikkatlice düşünüp karar vermeden önce bilgi toplamayı tercih ederler.

• Öğretmen bu öğrenciler için beyinsel etkinlikler, video izlemek gibi pasif durumları uygulayabilir.

• Genellikle kendilerine çok fazla güvenemeyen ve sınıf içi etkinliklere direk katılımdan çekinen bu öğrenciler için rol oynama gibi dışadönük etkinlikler seçilmemelidir.

• Ayrıca öğretmen, hızlı karar verme konusunda daha zayıf olan bu öğrencilerine zamanla kısıtlanmış etkinlikler uygulamayı tercih etmemelidir.

39

Kuramcılar

• Bu tür öğrenme stiline sahip olan öğrenciler daha çok mantıklı ve akılcı olduklarından öğretmenlerinin onlara sunacağı mantıklı fikirleri okumak ya da dinlemekten hoşlanırlar.

• Belli amaçları olan yapılandırılmış durumlar bu öğrencileri mutlu edecektir.

• Düzensiz ve belirsiz ortamlarda motivasyon seviyeleri düşen bu öğrenciler için öğretmen açık uçlu sorular sormamalı, ayrıntılı inceleme gerektirmeyen fikirler üzerinde çalışma yaptırmayı tercih etmemelidir.

40

Pragmatistler

• Bu öğrenciler, bir şeyleri denemeyi ve uygulamada görmeyi tercih ederler.

• Öğrencilerinin bu özelliklerini dikkate alan bir öğretmen onlara zaman yönetimi gibi belirli pratik avantajları olan beceri ve teknikler üzerinde çalıştırmalıdır.

• Bu öğrencilerin motivasyonunu ve derse ilgi ve katılımını yükseltebilecek yöntemler; uygulamalı gösteri, simülasyon olabilir.

• Öğretmenler bu stile sahip öğrencilerine gerçek problemlerle çalışmak ve gerçekçi örnek olaylar sunmak konusunda destek olduğunda öğrencinin derse katılımı ve öğrenme seviyesi yükselecektir.

• Yine öğretmenlerin dikkat etmesi gereken bir nokta da net bir uygulama ya da yönerge olmadan başarılı bir şekilde çalışma yapamayacak bu öğrencilerini uygulama imkânı bulunmayan kavramlarla çalıştırmamasıdır.

• Bu tür öğrenciler için uygulayamadıkları ve gerçeklikten uzak fikirler ve hayal dünyası öğrenmede zorluk teşkil edecektir.

41

Grasha-Reichmann Öğrenme Stili Modeli

• Bu modelde öğrencilerin 6 stilleri olduğu belirtilmektedir.

• Yarışmacı

• İşbirlikçi

• Kaçınan

• Katılımcı

• Bağımlı

• Bağımsız

42

• Grasha-Reichmann öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir

43

Yarışmacı

• Bu öğrenciler diğer arkadaşlarıyla yarışma sağlanacak bir ortamda daha iyi öğrenirler.

• Bu amaçla öğretmenler eğer bu öğrencilerin kendi performanslarını kanıtlayıcı etkinlikler sağlarsa öğrencinin derse ilgisi ve motivasyonu artacaktır.

• Öğretmenlerin bu öğrenme stiline sahip olan öğrencileri için tercih edecekleri etkinliklerde bu tür öğrencileri tartışmalarda grup lideri yapmak gibi onların diğer öğrencilerden daha iyi yapabileceklerini düşündükleri etkinliklere yönlendirmek yer alabilir.

• Bu öğrenciler ilgi odağı olmayı sevdikleri ve sınıftaki etkinliklerde başarılı olduklarına dair onay bekledikleri için öğretmen merkezli öğretimsel süreçler uygun olacaktır.

44

İşbirlikçi

• Öğretmenleriyle ve arkadaşlarıyla işbirliği içinde çalışarak öğrenmeyi tercih eden bu öğrenciler, sınıf içi etkinliklerde fikir ve becerilerin paylaşılması yoluyla daha iyi öğrenebilirler.

• Öğrencilerinin bu özelliğini dikkate alan bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecine dâhil edebileceği yöntem ve etkinlikler; grup projeleri, küçük grup tartışmalarıyla ders işlemek ve küçük seminerler hazırlamak olarak önerilebilir.

45

Kaçınan

• Bu tür öğrenciler dersler ve sınıf ortamından kaçınmaya meyilli olan öğrencilerdir.

• Sınıf içi etkinliklerde katılımda bulunmadıkları gibi, öğretmen ve diğer arkadaşları ile de etkileşim halinde olmayı tercih etmezler.

• Pek çok etkinlikten sıkılan ve sınıftaki etkinliklere dâhil edilmemeyi tercih eden bu öğrenciler sınav yapılmasını da istememektedir.

46

Katılımcı

• Derslere katılmaktan ve öğretim sürecinde uygulanan tüm etkinliklere olabildiğince çok katılmaktan hoşlanan bu öğrenciler, sınıf ortamının en iyi sakinlerindendir.

• Oldukça gayretli olan bu öğrenciler derslerin tüm gerekliliklerini en iyi şekilde yerine getirmeye çalışırlar.

• Bu tür öğrenciler için öğretmenlerinin de bilgiyi iyi bir şekilde analiz ve sentez etmeleri gerekmektedir.

• Öğretim sürecinde bu öğrenciler için en uygun etkinlikler derslerde tartışmaların olduğu ve ders materyallerini tartışma fırsatının yaratıldığı etkinlikler olarak önerilebilir.

47

Bağımlı

• öğretmenine (ya da bir otorite figürüne) ihtiyaç duyan bu öğrenciler bir ders için ne kadar bir öğrenme gerekiyorsa o kadar öğrenmeyi yeterli görürler.

• Kılavuz ihtiyacı duyan bu öğrenciler için öğretmen merkezli yöntemleri tercih eden bir öğretmen onların kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlayacaktır.

• Öğretmen derslerle ilgili notlar ve özetleri tahtaya yazarsa, vereceği ödevler için zaman sınırlaması ve açıklamaları çok net bir şekilde yaparsa ve dersin hangi yönü olursa olsun mutlaka net açıklamalarda bulunursa öğrencilerin öğrenme seviyeleri olumlu düzeyde etkilenecektir.

48

Bağımsız

• Bireysel çalışmayı tercih eden bu tür öğrenciler için öğretmen, öğretmen-merkezli yerine öğrenci-merkezli ders tasarımlarını tercih etmelidir.

• Bağımsız çalışmak isteyen, meraklı ve kendine güvenen bu öğrenciler için kendilerinin tasarlayabileceği projeler ve bağımsız düşünebilme şansı verecek ödevler vermeyi tercih eden bir öğretmen, öğrencileri için en uygun tercihi yapmış olacaktır.

49

Fleming ve Mill Öğrenme Stili Modeli (VARK)

• Bu model Gardner’in çoklu zekâ kuramı ile benzer özelliklere sahiptir. VARK modelindeki tercihler Gardner’da zekâ olarak belirtilmektedir.

• İngilizce olarak kısaltılan VARK’ın açılımı aşağıdaki gibidir:

• Visual (görsel)

• Aural (işitsel)

• Read –write (okuma-yazma)

• Kinesthetic (dokunsal/devinsel)

• Bu modelin üç ana ilkesi şunlardır :

• Herkes öğrenebilir ancak bu durum yetenek seviyesine rağmen bu farklıdır.

• Eğer bir öğrencinin öğrenme tercihi/stiline uygun öğretim sağlanırsa o öğrencinin motivasyon seviyesi artar.

• Bir eğitimcinin yapacağı en iyi şey yeni bir materyali öğrencisine sunarken öğrencisinin tercih ettiği algılama modunda vermektir.

50

• VARK öğrenme stili modeline göre kendi öğrenme stilini belirleyen bir öğretmenin tercih ettiği etkinlikler ve kullandığı stratejiler şu şekilde özetlenebilir

51

Görsel

• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine bir şeyler açıklarken görsel araçlar kullanırlar.

• Kavram haritaları, diyagramlar, modeller, akış diyagramları, bilgisayar animasyonları, videolar, slaytlar, tartışmaları yorumlama, netleştirme ya da yönlendirme için de fotoğraflar kullanabilirler.

• Sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “göster, açıkla, karşılaştır, resimle”.

52

İşitsel

• Bu tarz öğrenme stiline sahip olan öğretmenler; seminerler, sözlü sınavlar, grup sunumları yaptırmayı tercih ederler.

• Sınıf tartışmaları, ses kasetleri, düşün-eşleş-paylaş etkinliği (verilen konu ile ilgili önce bağımsız düşünen öğrenciler daha sonra eşler halinde düşüncelerini paylaşır ve en son olarak da tüm sınıfla paylaşırlar) bu stile sahip öğretmenlerin tercih ettiği etkinlikler arasında yer almaktadır.

• Yapacakları açıklamalarda ses kasetleri, telefon görüşmeleri, karşılıklı konuşmalar yaptırma gibi uygulamalar kullanan bu öğretmenlerin sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “açıkla, tanımla, tartış ve ifade et”.

53

Okuma-Yazma

• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine konuları anlatırken tahtaya yazarlar.

• Sınıfta bir makaleyi tartışmadan önce mutlaka onu okuyan bu öğretmenler, önemli sözcükleri de tahtaya yazarlar.

• Akranların birbirlerinin notlarını değerlendirmesi, günlükler, özetler gibi uygulamalar yaptıran bu öğretmenlerin sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “analiz et, haklı göster, doğrula ve tanımla”.

54

Kinestetik

• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine bir şeyi açıklarken gerçek hayattan örnekler sunar.

• Sınıflarına misafir konuşmacılar çağırır, öğrencilerini alan gezilerine götürür, metafor tekniği kullanır.

• Bu öğretmen sınıfında ayrıca rol oynama, fiziksel sunumlar, ayağa kalk-otur etkinliği gibi etkinlikler kullanmayı tercih eder.

• Sınav sorularında kullandıkları sözcükler ise “uygula, göster, deneyimle, gösteri yap”tır.

55

“Evet! Yapabilirim” modeli

• “Evet! Yapabilirim!” her ders ve her sınıf seviyesinde uygulanabilecek bir modeldir.

• Bu model ile öğrenme stilleri, günümüz eğitim sistemlerinde gittikçe önem kazanan “farklılaştırılmış öğretim” ortamına uyarlanmaktadır.

• Öğrencilerin bireysel öğrenme stillerine göre teknoloji ve bireyselleştirilmiş öğrenme planlarını entegre eden farklılaştırılmış öğretimi kapsayan modelde her öğrenci için bireyselleştirilmiş öğrenme planları hazırlamak amaçlanmaktadır.

56

• Bu modelde öğretmenlerin kendilerine sormaları gereken bazı sorular vardır:

• Kendi öğrenme stilimi biliyor muyum? Her bir öğrencimin öğrenme stilini biliyor muyum? Öğrencilerim kendi öğrenme stillerinin ne olduğunu biliyorlar mı?

• Öğrencilerimin kendi çalışmalarında tercih edebilecekleri seçenekleri var mı? Ben onlara öğrenme stillerine göre seçenekler sunuyor muyum?

• Derslerimde her zaman teknoloji kullanmaya çalışıyor muyum?

57

• Bu modelde öğrenciler için öğrenme sürecini bireyselleştirmek amacıyla ders içeriğini desteklemek için kendilerine seçenek olarak sunulan istedikleri etkinlikleri yapmalarına izin verilir.

58

“Evet! Yapabilirim!” modelinin uygulanması

• 1. Adım:

• Öğrenme stilleri öğrencilere tanıtılır.

• 2. Adım:

• Öğrenme stili anketi uygulanır

• 3. Adım:

• Öğrenme planı geliştirilir

• 4. Adım:

• Plan uygulamaya konulur

• 5. Adım:

• Değerlendirme yapılır

59

Öğrenme Stilleri Nasıl Belirlenir?

• Araştırmacılar ve eğitimciler tarafından öğrenme stillerinin farklı boyutlarını değerlendirme amacıyla kullanılan ve uzunlukları, formatları ve karmaşıklıkları birbirlerinden farklı olan en az 32 ticari amaçlı araç bulunmaktadır.

• Bazıları öğrenme stillerinin bir boyutunu, bazıları da iki ya da üç boyutunu ölçen bu araçların bazılarını uygulayabilmek ve sonuçlarını yorumlayabilmek için özel bir eğitim alınması gerekirken, bazılarını da uygulamak birkaç basit yönerge ile mümkün olabilmektedir.

• IKEA** testi

• Cep telefonu testi

• Harita okuma

60

ÖĞRETİM STİLLERİ

• Öğretilen konu değişse bile aynı kalan tavır ve davranışlar

• “öğretmenin öğrettiği yol”

• Öğretmenler de büyük çoğunlukla nasıl öğrenmişlerse öyle öğretirler.

• Bu da öğretmenin stiline uymayan pek çok öğrenci demektir.

61

Öğretim Stilleri

• Bir araştırmada öğretim stilleri öğretmen merkezliden-öğrenci merkezli stillere doğru 5 kategoriye ayrılır

• Uzman

• Otorite

• Kişisel model

• Kolaylaştırıcı

• Temsilci

62

Uzman

• Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgi ve uzmanlıpa sahip olan ve öğrencilerinin arasında «uzman statüsünü» sürdüren öğretmenlerdir.

• Öğrencilere bilgi aktarmaya odaklanırlar.

63

Otorite

• Bilgileri ve okul içindeki rolleri nedeniyle öğrencilerinden daha üst bir statüye sahiptirler.

• Uyulacak kuralları ve öğrencilerinden beklentilerini açık bir şekilde sunarlar.

• Öğrencilerinin «doğru-kabul edilebilir» şeyler yapmalarını isterler.

64

Kişisel model

• Kişisel örnekler yoluyla öğretime inanırlar.

• Öğrencileri kendi davranışlarını gözlemlemeleri ve daha sonra taklit etmeleri için yönlendirirler.

65

Kolaylaştırıcı

• Öğrencilerini sorular sorarak ve farklı seçenekler sunarak yönlendirirler.

• Bu öğretmenlerin amacı öğrencilerin bağımsız davranma kapasitelerini ve sorumluluk duygularını geliştirmektir.

• Zaman alıcı bir öğretim stilidir.

66

Temsilci

• Öğrencilerin bağımsız çalışma sırasında ihtiyaç hissettiklerinde kaynak kişi olmayı hedeflerler.

• Öğrencilerin bağımsız şekilde hareket etmelerini hedeflerler.

67

Öğretim Stilleri

• Bir başka araştırmada ise öğretim stilleri 6 kategoride incelenmiştir.

• Görev odaklı

• İşbirlikçi-Planlayıcı

• Çocuk merkezli

• Konu merkezli

• Öğrenme merkezli

• Duygusal olarak heyecan veren

68

• Görev odaklı:

• Öğrenme materyalini belirledikten sonra öğrencilerden beklenen performansı belirten ve öğrenme sürecini takip eden öğretmenler

• İşbirlikçi-Planlayıcı

• Öğrencileriyle birlikte öğrenen, öğretim sürecini öğrencileri ile birlikte planlayan öğretmenler

• Çocuk merkezli

• Öğrencileri ne isterlerse ya da neyi merak ederlerse ona göre öğretim sürecini yapılandıran öğretmenler

69

• Konu merkezli

• Öğrencilerin öğrenme süreçlerini dikkate almadan sadece öğretilecek konuya odaklanan öğretmenler

• Öğrenme merkezli

• Hem öğrencilerine, hem materyallere hem de işlenilecek konuya eşit derecede önem veren öğretmenler

• Duygusal olarak heyecan veren

• Öğrenme-öğretme sürecine şevkle dahil olan ve sınıf atmosferini duygu ve heyecan dolu bir hale getiren öğretmenler

70

ÖĞRETİM STİLİ MODELLERİ

Öğretim stili modeli Özellikleri

Dunn ve Dunn

• Öğretmenler,

öğrendikleri şekilde

öğretmeye çalışırlar.

• Bir öğretim stili

diğerinden daha

üstün değildir.

• Öğretim stili duruma

ve konuya göre

değişebilir.

Öğretim stili

değerlendirilirken

başvurulacak ölçütler:

• Eğitim Felsefesi

• Öğrenci Tercihleri

• Öğretimi Planlama

• Öğrencileri

Gruplandırma

• Sınıf Düzeni

• Öğretim Ortamı

• Öğretim Özellikleri

• Öğretim Yöntemleri

• Değerlendirme

Teknikleri

71

72

Öğretim stili modeli Özellikleri

Fischer ve Fischer

• Öğretmenlerin öğretim

stilleri kendi öğrenme

stillerini yansıtır, bu da

öğrenci başarısını

etkiler.

• Öğretim stili, öğretim

yönteminden farklıdır.

(Öğretmenler

öğrencilerle etkileşim

içindeyken

uygulamalarıyla

onların sergiledikleri

davranışları

tanımlamalı ve en iyi

yöntemi kullanmalıdır)

• Öğretime ilişkin

stiller:

• Görev-Odaklı

Öğretmen

• İşbirlikçi-

Planlayıcı

Öğretmen

• Çocuk Merkezli

Öğretmen

• Konu Merkezli

Öğretmen

• Öğrenme

Merkezli

Öğretmen

• Duygusal Olarak

Heyecan Verici

Öğretmen

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Witkin

Alan-bağımlı ve alan-

bağımsız öğrenme

teorisi üzerine kurulan

bir öğretim stili

modelidir.

Bu stillere sahip olan öğretmenlerin

özellikleri:

• Alan-bağımsız öğretmen

Derslerini öğrencilerin en yüksek

düzeyde katılımını sağlayacak şekilde

planlayan ve yapılandıran; tartışma

yöntemine önem veren, öğrencilerin

ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik bir

öğrenme ortamının oluşmasını

sağlayan, sınıfta özgün nitelikli ilişkiler

ve yeni öğrenme konuları oluşmasını

sağlayan.

• Alan-bağımlı öğretmen

İyi yapılandırılmış bir sınıfın amaçlarını

ve temposunu yönlendiren, sınıfta

öğrenme konularını, olayları, nesneleri

ve öğrenciler arasındaki ilişkileri topluca

değerlendiren, öğretmen, öğrenci-

öğretmen ilişkisi ve etkileşimine yer

vermeyen.

73

74

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Ellis

• Öğretim stili,

öğretmenin öğretim

süreci içinde

sergilediği

davranışlardır.

• Öğrenme-öğretme

süreci içinde

öğretmen kararları;

öğretmenin

ihtiyaçlarına,

kişiliğine, ruh haline

veya geçici

heveslerine değil

önceden ispatlanmış

bilgilere dayanır.

Modelin içerdiği stratejiler:

• Kavramları basitten

karmaşığa doğru öğretir

• Konu ve materyalleri ya

kendisi seçer, ya da

öğrencilerinin seçmesine

izin verir.

• Öğrencilerin duygu ve

düşünceleriyle derse

katılmalarını ister.

• Empati gelişimini teşvik

eder.

• Öğrencilerin aktif

katılımını cesaretlendirir.

75

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Brostrom

• Öğretmen-öğrenci

arasındaki etkileşim

sürecinde

öğretmenlerin sözel

davranışlarını

incelemiş ve dört

stil belirlemiştir.

• En fazla öğrenci

merkezli olan

hümanist stil bir

uçta ve en fazla

öğretmen merkezli

olan davranışçı stil

ise diğer bir uçtadır.

Öğretime ilişkin stiller:

• Davranışçı (öğretmen

baskın-öğrenciler pasif)

• Yapısalcı (öğretmen

baskın-öğrenciler pasif)

• İşlevci (öğretmenin sınıf

içi ideal davranışları)

• Hümanist (öğretmenin

sınıf içi ideal

davranışları)

76

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Joyce ve Weil

İlk olarak öğrenci

performanslarını

geliştirmeyi temel

alan üç öğretim stili

tanımlamışlar; daha

sonra öğretim

stillerini

öğretmenlerin

öğretim sürecindeki

etkinliklerini temel

alarak belirlemişler ve

öğretim stili

modellerinde dört

kategori ileri

sürmüşlerdir.

Öğrenci performanslarını

geliştirmeyi temel alan

stiller:

• Doğrudan öğretim

• Öğrenime hâkimlik

• İşbirlikçi öğrenim

Öğretmenlerin öğretim

sürecindeki etkinliklerine

göre öğretim stilleri:

• Bilgiyi İşleme

Yaklaşımları

• Bireysel Yaklaşımlar

• Sosyal Yaklaşımlar

• Davranışsal Sistem

Yaklaşımları

77

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Broudy

Üniversite öğretim

elemanlarının ve bu

düzeyde eğitim

veren diğer kurum

öğretmenlerinin

sıklıkla kullandıkları

üç öğretim stilini

ortaya koymuştur.

Öğretime ilişkin stiller:

• Öğretici Öğretmen

• Problem Çözücü Öğretmen

• Danışman Öğretmen

Butler Öğretim stili,

öğrencilere öğrenme

dünyasının kapılarını

açan davranış ve

eylemlerdir.

Öğretmenlerin dünyayı nasıl

algıladığını ve kendi

dünyalarını nasıl

düzenlediğini gözlemleyerek

dört stil tanımlamıştır:

• Somut Ardışık

• Soyut Ardışık

• Soyut Rastgele

• Somut Rastgele

78

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Heimlic ve Van

Tilburg

Öğretmenlerin öğretim

stillerini belirlemede

duyarlılık ve dâhil etme

olmak üzere iki kavram

üzerinde durmuşlardır.

• Duyarlılık,

öğretmenin

öğrenenin kişilik

özelliklerini sezme

yeteneği ile ilişkilidir.

• Dâhil etme ise

öğretmenin

öğrencilerin

özelliklerini dikkate

alan öğretim

stratejilerini

kullanma yeteneği

Öğrenme

Duyarlılık ve dâhil etme

derecelerinin kesiştiği

noktalardaki dört öğretim

stili:

Uzman

Sağlayıcı

Kolaylaştırıcı

İmkân verici

79

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Brekelmans, Levy

ve Rodrigez

Öğretim stili

modellerini kişiler

arası öğretmen-

öğrenci iletişimine

dayandırmışlar ve

sekiz iletişim profili

belirlemişlerdir.

Öğretmen açısından belirlenen sekiz

iletişim profili:

• Yol gösterici

• Otoriter

• Hoşgörülü ve otoriter

• Hoşgörülü

• Kararsız/Hoşgörülü

• Kararsız/Saldırgan

• Baskıcı

• Zorlayıcı

Quirk

Öğretmenlerin sınıf

içindeki öğretim

davranışlarını

gözlemiş, öğrenci ve

öğretmen merkezli

yaklaşımları temel

alan dört öğretim stili

belirlemiştir.

Öğrenci ve öğretmen merkezli

yaklaşımları temel alan dört öğretim

stili:

• Zorlayan öğretmen

• Öneren öğretmen

• İşbirlikçi öğretmen

• Kolaylaştırıcı öğretmen

80

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Borich

Öğretim süreci içerisinde

öğretmenin beş önemli

davranışı (dersin

anlaşılırlığını sağlama,

öğretimsel çeşitlilik

sağlama, göreve

yönlendirme, öğrencilerin

dikkatini çekme ve

öğrencileri başarıya

ulaştırma) üzerinde

durmuştur.

Öğretmenlerin göstermesi

gereken öğretmen davranışları

olarak stiller:

Öğrenci düşüncelerine değer

verme

Yönlendirme

Soru sorma

Araştırma-İnceleme

Sözlü-sözsüz iletişim kanalları

Levine Öğretim stili modeli,

öğretmenlerin meslek

hayatı boyunca edinmiş

oldukları deneyimlere ve

bilgilere dayanmaktadır.

Bu stiller etkili öğretmen

karakteriyle de doğrudan

bağlantılıdır.

Öğretim stili modeli:

• Öğretmen merkezli

• Öğrenci merkezli

81

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Mosston

On bir farklı öğretim stili

içerisinde hoşlanma,

öğrenme ve motivasyon

olmak üzere üç alt

özelliğe yer vermiştir.

• Model öğretmen

merkezcilikten öğrenci

merkezli öğretime

yönelen bir yapıya

sahiptir; bilginin tekrar

üretilmesinden (A-E),

yeni bilgi üretilmesine

kadar (F-K) çeşitli stilleri

içerir.

Öğretim stili modeli:

(A) Komut

(B) Uygulama

(C) Karşılıklı

(D) Kendi kendini kontrol

(E) Dâhil etme

(F) Kılavuzlanmış Buluş

(G) Bir noktaya yönlenen

buluş

(H) Farklı ürün

(I) bireysel tasarımlı

program

(J) Öğrenci planı

(K) Kendi kendine öğretim

82

Öğretim stili

modeli

Özellikleri

Grasha

Öğretmenlerin

davranışlarını on

kategoriye ayırmıştır:

• Analitik/Yapay

Yaklaşım,

• Organizasyon/Anlaşılırl

ık,

• Öğretmen-Grup

Etkileşim,

• Öğretmen-Öğrenci

(Bireysel) Etkileşim,

• Dinamizm/İsteklilik,

• Genel Öğretim

Yeteneği,

• Aşırı yükleme,

• Planlama,

• Kalite yaklaşımı

Öğretim stilleri

• Uzman

• Otorite

• Kişisel model

• Kolaylaştırıcı

• Temsilci

Öğretmenlerin Öğretim Stillerini Etkileyen Faktörler

83

Öğretim Stilleri Nasıl Belirlenir?

• öğretim stillerini belirlemek için de tanımlama ve modelleme amaçlı ve dört kategoride incelenebilecek ölçme araçları geliştirilmiştir. Bunlar:

• Öğretmen davranışlarını değerlendirmeye yönelik

• Belli başlı öğretim davranışlarının öğrencilerin akademik başarılarıyla ilişkisini değerlendirmeye yönelik

• Öğretim amaçlı olarak kullanılan kişiler arası öğretmen davranışları farklılıklarını değerlendirmeye yönelik

• Bir öğretim stilini değerlendirmeye yönelik

ölçme araçlarıdır.

84

Öğretmen ve Öğrencilere ÖnerilerÖğrenenin

Tarzı/Yaklaşı

mı

Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?

Görsel

Tahtaya yazın.

Şema kâğıdı kullanın.

Video, slayt ve diğer

görsel materyalleri

kullan

Konuşurken öğrencilere

bakın.

Not

almalarını/tutmalarını

teşvik edin.

Renkler kullanın.

Anlatacağınız konuyu

resimler, koyu renkli

yazılarla önceden

gösterin.

Gösteri yöntemini

kullanın.

Öğrencilerin tek

başlarına

Not tutun, yazın.

İnsanlar konuşurken onlara bakın.

Sessiz bir ortamda yalnız çalışın.

Çok not tutun.

Sınıf notlarını tekrar kopyalayarak

yazın.

Bir bölüme bakarak ön izleme

yapın.

Ana fikirlerin altını çizmek için

renkler, renkli kalemler kullanın.

Sınıfta ön sıralarda oturun.

Öğrenilecek sözcükleri kartlara

renkli yazın.

Çizgili kâğıt kullanın.

Sözcük ve kavram öğrenmek için

görselleştirmeler yapın ya da

resimler kullanın. 85

Öğretmen ve Öğrencilere Öneriler

86

Öğrenenin

Tarzı/Yaklaşı

mı

Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?

İşitsel

Sözel

yönergeler/açıklamalar

verin.

Sözel değerlendirme yapın.

Öğrencilerinizin konular

hakkında konuşmalarına izin

verin.

Çalışma grupları teşvik edin.

Öğrencilere okumalar yapın.

Ses CD’leri kullanın ve

öğrencilerinizin de

kullanmasını teşvik edin.

Uygun olduğu zaman müziği

fon gibi kullanın.

Bir kitabın ne hakkında

olabileceği konusunda

Bir arkadaşınızla ya da

gruplar halinde çalışın.

Bilgileri anlatın, sesli

söyleyin.

Derslerin ses kaydını alın

ve bunları dinleyin.

Sesli okuyun.

Arka planda müzikle

çalışın.

Kavramları açıklarken,

anlatırken kendi sesinizi

kayıt edin.

Bir kitabın ön izlemesini

yaparken ne hakkında

olacağı konusunda yüksek

sesle konuşun.

Öğretmen ve Öğrencilere Öneriler

87

Öğrenenin

Tarzı/Yaklaşımı

Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?

Kinestetik

Kuram ve teorileri

açıklamadan önce

öğrencilerinizin

materyallerle

ilgilenmelerine,

dokunmalarına izin verin.

Mola vermelerine izin

verin.

Öğrencilerinizin tahtaya

yazmalarına izin verin.

Hareket etmelerine izin

verin.

Rol oynama ve drama

kullanın.

Not tutmalarını sağlayın.

Deneyler yapın.

Alan gezilerine gidin.

Molalar verin.

Bir şeyler öğrenirken hareket edin,

adım atın.

Öğrenme aracı olarak rol oynama

yöntemini kullanın.

Sandalyede oturmak yerine

uzanarak, esneyerek çalışın.

Size zor gelen bilgiyi kâğıt üzerine

vs. yazın.

Sevdiğiniz bir renkte parlak bir

kâğıt parçasını zemin

renklendirmesi için kullanın.

Bir idman bisikleti üzerinde pedal

çevirirken okuma yapmayı

deneyin.

Notlar tutun.

V (görsel)

A (işitsel)

R (okuma-yazma)

K (kinestetik-dokunsal)

https://vark-learn.com/

ÇOK YÖNLÜ ÇALIŞMA STRATEJİLERİ

Öğrenme tercihleriniz çok yönlü ise, bu gruba uyanların oranı

yaklaşık %50-70 arası olduğundan, çoğunluk içinde yer

almaktasınız.

Çoklu tercihler ilginç olup türleri de oldukça fazladır. Örneğin V

ve A ya da R ve K gibi iki güçlü tercihiniz olabileceği gibi VAR

yada ARK türünden üç güçlü tercihiniz de olabilir. Bazılarının

belirgin güçlü bir tercihleri olmayıp, dört tür tercihte de yaklaşık

aynı eşit düzeyde sonuç alabilmektedirler. Örneğin bir

öğrencinin aldığı sonuçlar V=9, A=9, R=9 ve K=9 olarak ortaya

çıkmıştır. Söz konusu öğrenci, kullanılan ya da istenilen türe

adapte olduğunu söylemiştir. Öğretmenin yazılı yöntemi tercih

etmesi halinde, bu öğrenci, öğrenme şeklini de, yanıtlarını da

bu yönteme kaydırmıştır.

Çok yönlü öğrenme tercihleri, diğerleriyle ilişkilerinizde

kullanmak üzere size İki, üç, yada dört yönlü seçim

sunmaktadır. Bazıları, rahatsız edici olmak için, birlikte

çalıştıkları diğer kişilerinkinden farklı tercihte kaldıklarını itiraf

etmektedirler. Örneğin, karşıdaki kişinin yalnızca sözlü anlatıma

başvurmayı yeğlediğini bilerek, bu tür kişiler, bir tartışma

sırasında yazılı belge isteyebilirler. Olumlu tepki, çok yönlü

tercihleri olanların yaklaşımlarını diğerlerine uygun şekilde

ayarlaması, onlara uydurması demektir.

Ağırlıklı ya da eşit iki tercihiniz söz konusuysa, lütfen iki

seçiminize ilişkin çalışma stratejilerinizi okuyun. Eğer üç

tercihliyseniz, ilgili üç listeyi okuyun ve aynı şeyi dört tercih

için de yapın. İki, üç yada dört strateji listesi okumanız

gerekecektir. Çok yönlü tercihi söz konusu olan kişilerin

bize ilettiği ilginç bir bilgi de, bunların öğrenme ve iletişim

geliştirme için birden fazla stratejiyi kullanmalarının

gerekliliği şeklindedir. Bu kişiler, bir tek strateji ile

kendilerini güvende hissedemiyorlar. Bununla birlikte, tek

tercihli olanlar, tek tercihlerine ilişkin stratejileri kullanarak,

sözü edilen “özgüven” i elde edebiliyorlar.

Çok yönlü tercihi olanlar arasında, özellikle 20’den daha

az ve daha fazla seçimde bulunanlar arasında, bir takım

farklılıklar dikkatimizi çekmektedir. Anketteki

seçeneklerden işaretlediklerinizin sayısı 20’den daha az

ise, en yüksek payı alan tercihi temel tercihiniz olarak

kabul etmeyi yeğleyebilirsiniz- ki bu da aşağı yukarı tek

tercihlilik olacaktır. Bu durumda 20’den fazla işaretlemiş

olanlarla kıyaslandığında, muhtemelen daha kararlı

olduğunuz anlamı ortaya çıkmaktadır.

GÖRSEL ( VISUAL) ÇALIŞMA STRATEJİLERİ

Bilgi Edinme/Alma

• Altını çizerek, farklı renkler kullanma, önemli öğeleri

belirleme.

• Şema oluşturma.

• Resim, fotoğraf, video, poster, yansı kullanma.

• Renkli, hareketli, canlı ders anlatan öğretmenle

çalışma.

• Resimli, şekilli, ders kitapları kullanma.

• Grafik, simge kullanma.

• Aydınlık ortamda çalışma.

Sorunsuz Çalışma

• Yukarıda sıralanan tercihlerin tümünü uygulayın.

• İmgeleri değişik yollarla yeniden oluşturun, farklı özel

düzenlemeleri deneyin.

• Sayfaları belleğinizde yeniden çizin.

• Sözcükler yerine simgeler ya da kısaltmalar kullanın.

• Sayfalarınıza bakın.

• Ders notlarınızı 3:1 oranında resim sayfalarına

indirgeyerek, anlaşılabilir paket haline getirin.

Sınavda Başarılı Olmak

• Konuları şekillendirin.

• Sınava ilişkin yanıtları yazın

• İmgelerle oluşturduğunuz resimleri anımsayın.

• Görsel edimlerinizi sözcüklere dönüştürmeye çalışın.

Resmin tümünü istiyorsunuz; yaklaşımınızın

indirgeyicilikten çok bütüncü olduğu söylenebilir.

Genellikle bir nesnenin görünüşünden etkileniyorsunuz.

Renk, şekil ve tasarımla ilgileniyorsunuz ve çevrenizde

bulunduğunuz yeri biliyorsunuz. Büyük bir olasılıkla

çizerek bir şeyler oluşturacaksınız.

İŞİTSEL ( AURAL ) ÇALIŞMA

STRATEJİLERİ

İşitsel öğrenme tercihiniz yüksekse,

aşağıdakilerden bazılarını ya da tamamını

yapmanız gerekmektedir;

Bilgi Edinme/Alma

•Derslere katılın.

•Tartışmalara ve oturumlara katılın.

•Konuları başkalarıyla tartışın.

•Konuları öğretmenlerinizle tartışın.

•Yeni fikirleri diğerlerine açıklayın.

•Ses kaydedici kullanın.

•İlginç örnekleri, öyküleri, fıkraları anımsayın.

•Yansıları, resimleri ve diğer görsel

materyalleri, orada bulunmayan birilerine

açıklatın.

•Daha sonra anımsamalar ve tamamlamalar

için notlarınızda boş alanlar bırakın.

.

Sorunsuz Çalışma

•Dinlemeyi tercih ettiğiniz için notlarınız yetersiz olabilir.

Başkalarıyla konuşarak ve ders kitabından derlemelerle

notlarınızı zenginleştirmeniz gerekecek.

•Özet notlarınızı ses kaydına alın ve dinleyin.

•Bir konuya ilişkin anladıklarınızı başkalarına dinletin.

•Özet halindeki notlarınızı sesli bir şekilde okuyun.

•Notlarınızı, bir başka işitsel öğrenme tercihli birine

açıklayın.

•Ders notlarınızı 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir paket

haline getirin.

Sınavda Başarılı Olmak

•Sınavı veren kişiyle konuşuyormuşsunuz gibi düşünün.

•Kendi konuşmanızı dinleyin ve yazın.

•Sakin yerlerde zaman geçirin ve düşüncelerinizi

anımsayıp toparlamaya çalışın.

•Eski sınav sorularını yazarak yanıtlamaya çalışın.

•Yanıtlarınızı sesli bir şekilde ya da içinizden anlatın ( dile

getirin ).

Bu sayfanın tümünün size anlatılmasını tercih

ediyorsunuz. Yazıya dökülmüş sözcükler, işittikleriniz

kadar değerli değil. Büyük bir olasılıkla, gidip bu konuyu

birilerine anlatacaksınız

OKUYARAK/YAZARAK ÇALIŞMA STRATEJİLERİ

(READ/WRITE)

Okuyarak/yazarak öğrenme tercihiniz yüksekse,

aşağıdakilerden bazılarını ya da hepsini

yapmanız/kullanmanız gerekmektedir;

Bilgi Edinme/Alma

• Listeler.

• Başlıklar.

• Sözlükler.

• Derlemeler.

• Tanımlar.

• Yazılı notlar.

• Ders kitapları.

• Okuma parçaları-kütüphane.

• Sözcükleri iyi kullanan ve notlarla tümcelere ilişkin

zengin birikimi olan öğretmenler.

• Makaleler.

• Kitapçıklar ( bilgisayar ve laboratuar ).

Sorunsuz Çalışma

• Notlarınızı tekrar tekrar okuyun ( sessizce ).

• Düşünce ve ilkeleri başka sözcüklerle tekrar yazın.

• Şekilleri ve grafikleri anlatım şeklinde düzenleyin. (

Örneğin; Trend…)

• Tepkileri, eylemleri, şekilleri ve çizimleri sözcüklere

dönüştürün.

• Listelerinizin çoktan seçmeli sorular şeklinde

düzenlenmesini zihninizde canlandırın ve aralarındaki

farkı görmeye çalışın.

• Notlarınızı 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir bir

pakete dönüştürün.

Sınavda Başarılı Olmak

• Sınavın yanıtlarını yazın.

• Çoktan seçmeli sorular üzerinde çalışın.

• Başlangıç ve sonlandırmalı paragraflar yazın.

• Listeler yapın ( a,b,c,d,1,2,3,4…).

• Sözcüklerinizi hiyerarşik sıralama çerçevesinde

düzenleyin.

Bu sayfayı beğeniyorsunuz çünkü vurgusu sözcükler ve

listeler üzerine. Anlamın

sözcüklerde olduğuna inanıyorsunuz; sizce konuşma da

kabul ama yazılı not daha iyi.

Kütüphaneye gidiyorsunuz.

DUYUMSAL/BEDENSEL ( YAPARAK ) ÇALIŞMA

STRATEJİLERİ ( KINESTHETIC)

Duyumsal/Bedensel ( yaparak ) öğrenme tercihiniz

güçlü ise aşağıdakilerin hepsini ya da bir bölümünü

kullanmanız/yapmanız gerekmektedir;

Bilgi Edinme/Alma

• Tüm duyularınız; görme , dokunma, tatma, koklama,

duyma…

• Laboratuvarlar.

• Alan gezileri

• İlke/kural örnekleri.

• Gerçek yaşama yakın örnekler veren öğretmenler.

• Uygulamalar.

• El altı yaklaşımları ( bilgisayar ).

• Deneme ve yanılma.

• Kaya türleri, bitkiler, kabuklar, camlar… dan

koleksiyonlar.

• Sergiler, örnekler, fotoğraflar.

• Tarifler, problem çözümleri, önceki sınav kağıtları.

.

Sorunsuz Çalışma

• Başlıklar/konular “somut” yada “ilgili” olmadığından

ders notlarınız yeterli olmayabilir.

• Oluşan “gerçek” şeyleri anımsayacaksınız.

• Özetinize çok sayıda örnek ekleyin. İlkeler ve soyut

kavramların anlaşılmasında yardımcı olacağından, alan

çalışmalarını ve uygulamaları kullanın.

• otlarınızla ilgili olarak “yaparak” öğrenme tercihli başka

biriyle konuşun.

• Bir düşünceyi anlatan resim ve fotoğraflar kullanın.

• Laboratuvara ya da laboratuvar el kitabınıza yeniden

başvurun.

• Deneyleri, alan gezilerini…anımsayın.

• Ders notlarını 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir

(öğrenilebilir) bir paket haline getirin.

Sınavda Başarılı Olmak

• Uygulama yanıtları, paragraflar… yazın.

• Kendi odanızda sınav durumunu canlandırıp oynayın.

Anlayabilmek için sınav durumunu yaşamak istiyorsunuz.

Bu sayfadaki bilgiler, ancak uygulanabilir, gerçek ve sizinle

ilişkiliyse değerlidir.

Anlamak için uygulamanız/yapmanız gerekmektedir

KAYNAKLAR • Demirel, Özcan (2009)Öğretme Sanatı : Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık,

• Doğanay Ahmet(2007) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara

• Kaya Zeki (2012),(Ed.) Öğrenme ve Öğretme,Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara

• Küçük Mehmet (2012), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara

• Küçükahmet, Leyla (2006), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara

• Saban, Ahmet(2004) Çoklu Zekâ Kuramı ve Türk Eğitim Sistemine Yansıması, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara

• Saban, Ahmet, (2002) Öğrenme-Öğretme Süreci: Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Nobel Yayın Dağıtım.Ankara

• Sönmez, Veysel( 2007) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Anı yayıncılık

• Sünbül, Ali Murat (2007)Öğretim ve İlke Yöntemleri, Çizgi Kitabevi,

• Tan, Şeref-kollektif(2008), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara

• Taşdemir, Mehmet (2010)Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara

• Taşpınar, Mehmet (t,y)Kuramdan Uygulamaya Öğretim İlke ve Yöntemleri, Üniversite Kitabevi, Ankara

• Vural, Birol (2004)Öğretim Faaliyetlerinde Yöntem-teknik Ve Etkinlikler , Hayat yayınları

• https://slideplayer.biz.tr/slide/10440151/

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim.