Embed Size (px)
Citation preview
11.12.2017 1
GÖREVİ AÇIKÇA BELİRLEME
Görevi Açıkça Belirlemenin Önemi
Tasarım görevi:
o Bir geliştirme siparişi olarak (Şirket dışından veya
şirket ürün planlama bölümünden gelen bir ürün
önerisi şeklinde)
o Belirli bir sipariş olarak
o Bir talep olarak (satış, araştırma, test veya montaj
personeli tarafından veya tasarım bölümü kaynaklı
öneri veya eleştirilere dayalı)
11.12.2017 2
Görev Tanımı;
o Ürünün işlevsellik ve performansı gibi ifadeleri
o Teslim tarihi
o Maliyet bilgisi içerir.
Ayrıntılı tanım için şunlar da sorgulanır (Müşteri veya
öneri sahipleri ile birlikte görüşme):
o Amaçlanan çözüm neleri karşılamalıdır?
o Ürün hangi özelliklere sahip olmalıdır?
o Ürün ne tür özelliklere sahip olmamalıdır?
11.12.2017 3
Sonuçta bir İhtiyaç Listesi (Tasarım
Şartnamesi) ortaya çıkar ve bu belgedeki
istekler tasarım çözümünce
karşılanmalıdır.
11.12.2017 4
İhtiyaç listesi
(Tasarım şartnamesi)
hazırlamadaki ana
basamaklar
11.12.2017 5
Tasarım Safhaları
11.12.2017 6
Toplantılar
11.12.2017 7
Bir ihtiyaç listesi içeriği
İhtiyaç listesinin amacı:
Geliştirme / tasarım işlemine çalışma zemini
oluşturmak ve ürünün karşılanması gereken
ihtiyaçları kalıcı dokümante etmektir
11.12.2017 8
Bir ihtiyaç listesi içeriği
İstekler:
Her durumda karşılanması gerekli ihtiyaçlardır. Bu
ihtiyaçlardan herhangi birisini karşılamayan öneri
çözüm olarak kabul edilemez. Örneğin; P > 20 kw, L >
400 mm.
Arzular:
Mümkün olduğunda dikkate alınması gereken
ihtiyaçlardır. Ek maliyetler izin verdiği ölçüde karşılanır
(Merkezi kilitleme, az bakım (servis gereksinimi) v.b.).
Çok, orta ve az önemli olarak sınıflandırılmalıdır.
11.12.2017 9
Nitel ve Nicel olarak, istek ve arzu listesi tam olarak
oluşturulmalıdır.
Nicel Veri: Rakam ve büyüklük içeren tüm veriler
(maksimum ağırlık, debi, güç çıktısı…)
Nitel Veri: Müsaade edilebilir değişim veya özel
ihtiyaçları kapsayan tüm verilerdir (su geçirmez,
aşınmaya dayanıklı, darbeye dayanıklı …)
11.12.2017 10
Format-İhtiyaç Listesi
İhtiyaç Listesi düzenli bir şekilde en az
aşağıdaki bilgiyi içermelidir:
o Kullanıcı şirket veya bölüm
o Proje veya ürün adı
o İstek ve arzular olarak belirlenmiş ihtiyaçlar
o Her bir ihtiyaçtan sorumlu şahıs
o Tüm (genel) ihtiyaç listesi hazırlama tarihi
o En son değişim tarihi
o Versiyon sayısı ve/veya indeks sayısı
o Sayfa numarası
11.12.2017 11
Amaç:
İlk ve en önemli ihtiyaç listesi hazırlama adımı,
ürün amacını açıkça belirlemektir
11.12.2017 12
Amaç
Amaç, herhangi özel bir çözümünden bağımsız
şekilde ürünün talep edilen kullanımını tanıtır
NOT: genelde “amaç”; “görev” veya “tüm (genel)
fonksiyon” ile eş anlamlı olarak kullanılır
11.12.2017 13
Amaç - Örnek
Ürün: Bisiklet Freni Amaç: Bisiklet Hızını Yavaşlatmak
11.12.2017 14
Ürün: Buzdolabı Amaç: Sıcaklığı azaltmak, yiyecekleri
soğuk tutmak / ömürlerini uzatmak
11.12.2017 15
Ürün : Kova Amaç: Sıvı madde depolamak
11.12.2017 16
Ürün : Fotokopi
Makinesi
Amaç: Yazılı belgeleri
çoğaltmak
11.12.2017 17
Amaç – Örnek
Bir çim biçme makinesinin amacı nedir?
“Çim kesme” ifadesi, çözümden bağımsız bir şekil-
de amacı açıklıyor mu?
11.12.2017 18
Ana akışa göre tasnif
girdi ara
yüzleriçıktı ara
yüzleri
11.12.2017 19
Ürün tanım içerikleri
Ürünün hangi amacı karşılaması gerekir?
o Enerji dönüştürme
o Malzeme dönüştürme
o Sinyal / bilgi dönüştürme
Hangi sınır koşulları / kısıtlamalar dikkate alınmalıdır?
o Piyasa ihtiyaçları
o Yasalar, yönergeler…
o Kendi payınızda: üretim, sevkiyat…
o Toplum / politika
o
11.12.2017 20
Kısıtların oluşması
İki önemli alandan kısıtlamalar oluşur
o Çevre:
− Müşteri
− Şirket içindeki
departmanlar
− Yasalar, yönergeler
o Ürün
− Fonksiyon
− Maliyetler
− Performans
−
Fonksiyon ve çözümlerin
kapsamı önemli oranda
kısıtlanır
11.12.2017 21
Tasarım İlişkileri
11.12.2017 22
İhtiyaç çeşitleri
Açık: Kontrat (sözleşme) veya teknik şartnamede
öngörülür veya müşteri tarafından talep edilir
Örtülü: Genelde tek başına müşterice bilinmediği için
öngörülmez ve talep edilmez.
Bunları belirlemek mühendislik görevidir.
11.12.2017 23
Niçin ihtiyaç listesi?
Satıcı Alıcı
İyi ürünü var Yeterli parası var
Kontrat gerekli mi?!
Ama: İyi ürünler
bile kusurlu ola-
bilir
Ve: Alıcı fikirleri de
değişebilir (nakit
azlığı, talep değişi-
mi …)
Böylece: yazılı mukavele!
11.12.2017 24
Teknik Şartname
Bir teknik şartname şöyle olmalıdır:
o Kesin : Yoruma yer bırakmamalı
o Açık : Kolay anlaşılmalı
o Tam : Siparişi yapmadan beklenilen gerekli tüm
veriyi içeren
11.12.2017 25
11.12.2017 26
1. Örnek
Ali’nin sattığı ürün böyleydi Veli, onu böyle tasarlamıştı
11.12.2017 27
2. Örnek
Alp, onu böyle yorumlamıştı Can, onu böyle yapmıştı
11.12.2017 28
3. Örnek
İbrahim, onu böyle değiştirmişti Aslında Sema bunu istemişti
11.12.2017 29
Müşteri ve ihtiyaç çeşitleri
Müşteri çeşitleri
Özel müşteriler
● Hizmet verilen mevcut müşteriler
● Tüm rakip firmalarca hizmet verilen müşteriler (pazarlar)
İsimsiz müşteriler
● Satışta gerek duyulur
● Pazar payıyla belirlenir
11.12.2017 30
Müşteri ve ihtiyaç çeşitleri
İhtiyaçlar
Müşteriye özgü teknik ihtiyaçlar
● Müşterice özelikle istenir, aranır
● Müşterinin rakip ürünlerle mukayese yapmasını sağlar
● Genelde müşteri bunların önemine kendisi karar verir
Temel ihtiyaçlar
● İfade edilmez ama kendini ortaya koyar
● Müşteri tatmini için en yüksek önceliğe sahiptir
● Başarı hakkında karar verme sağlar
11.12.2017 31
Müşteri ve ihtiyaç çeşitleri
İhtiyaçlar
Çekicilik ihtiyaçları
● ifade edilmeyen ama “sessizce” umulan arzular
● genelde müşteri tarafından fark edilmez
● özellikle maliyeti artırmadan olmaları istenir
● önemi fark yaratıcı karakteristiktir
11.12.2017 32
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
11.12.2017 33
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
Ürün anketleri
11.12.2017 34
Ürün anketleri
En basit ihtiyaç hazırlama yolu:
o 10 veya maksimum 20 arası soru
o Ana sorular, çözümün amaç ve özeliklerini
hedeflemelidir
o İlave sorular, ürün ile çevresi arasındaki
etkileşimlere açıklık kazandırmalıdır
11.12.2017 35
Ürün anketleri
o Problemin özü nedir?
o Çözüm; hangi amaca hizmet etmelidir, hangi özeliklere
sahip olmalıdır?
o Ürün ve çevresi (insanlar, sistemler, malzemeler vb.)
arasında hangi etkileşimler vardır?
o Bu etkileşimler ne türdendir?
o Bunların süresi, etki anı ve frekansı (sıklığı) nedir?
o Bu etkileşimler; düzenli, kaçınılmaz / kazaen mi olur?
o Bunlar amaçlanır mı; eğer öyleyse, kimce ve niçin?
o Etkileşimler, istenir mi / istenmez mi?
o Etkileşimlerin ürün özelliklerine etkisi nedir?
o Bu etkileşimlere göre ürün hangi ihtiyaçları karşılamalı-
dır?
11.12.2017 36
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
İlişkisel yöntemler
11.12.2017 37
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
İlişkisel yöntemler:
o Kılavuzlar / Yönetmelikler / Ana başlıklarla çalışma:
İlişkili terimler ihtiyaçları belirlemeye yardım eder
o Senaryo yöntemiyle çalışma:
Tüm ürün yaşamı dikkate alınır ve yaşam aşaması
ilişkili ihtiyaçlar hakkında sorular sorulur
11.12.2017 38
İhtiyaç listesiyle ilgili çeşitli bakış açıları
11.12.2017 39
Hafif raylı sistem uygulama yönetmelikleri - Örn
Örtülü ihtiyaç ve arzular
önemlidir ve genelde
oldukça büyük ölçektedir
Bu tür ihtiyaçların ihmali
genelde ciddi problemlere
yol açar
11.12.2017 40
İhtiyaç listesi hazırlama kontrol listesi - 1
11.12.2017 41
İhtiyaç listesi hazırlama kontrol listesi - 2
11.12.2017 42
İhtiyaç listesi hazırlama
Senaryo yöntemiyle çalışmak:
● her ürün yaşam aşamasında
● ürün yaşamının her durumunda
Ne olabilir?
Ürün/sistem buna nasıl tepki göstermelidir?
ihtiyaçlar
11.12.2017 43
Bazı Senaryolar oluşturularak, buna göre problemler
belirlenir ve bu problemlerden ihtiyaçlar tespit edilir.
Yağ Kaçağı, Basınç
Kaybı
Senaryo : Fren Hortumu Patlak
Fren ile ilgili
ihtiyaçlar
11.12.2017 44
Senaryo yöntemi
Performans
aşırı düşük
Fren hortumu
patlak
Parça teslim
edilmiyor
Volan
yavaşlar ve
durur
Yağ kaçağı,
basınç
kaybı
İş takvimi
aksar
Güç yönetimi
Frenle
ilgilenme
Minimum stok
yapma
11.12.2017 45
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
Ürün çevresini analiz etme
11.12.2017 46
Teknik sistemlerin sınır şartları
11.12.2017 47
Ürün çevresini analiz etme
İşletim koşullarına göre ürün analizi:
o Çalışma bölgesine göre çevreyi analiz etmek
o Geliştirilecek ürün üzerine odaklanılırsa bunun
çevreyle birçok sayıda etkileşimi görülebilir.
- Pasif çalışma sistemi
− Aktif çalışma sistemi
− Kumanda sistemi
− Çalışma bölgesi
− Bakım sistemi
− Dişli ve iletim sistemi
11.12.2017 48
Ürün çevresini analiz etme
11.12.2017 49
Senaryo yöntemi: Hassas dairesel testere
Testere: yeni, kutu içinde
11.12.2017 50
11.12.2017 51
Ürün çevresini analiz etme
Kelepçe
Delik
Kılavuz kapak
Hassas testere üst kapağı: yeni halde
11.12.2017 52
Ürün çevresini analiz etme
Hassas dairesel testere:
kullanım sonrası
11.12.2017 53
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
Ürün yaşam aşamalarını analiz etme
TIPS yöntemiyle ihtiyaçları belirleme
(TIPS: Yenilik bulmaya dayalı Problem Çözme Teorisi)
11.12.2017 54
“9-Pencere-Yöntemi”
11.12.2017 55
TIPS: İhtiyaçları belirleme
11.12.2017 56
İhtiyaç listesi hazırlama yöntemleri
Ürün yaşam aşamalarını analiz etme
11.12.2017 57
Ürün yaşam aşamalarını analiz etme
o Oldukça büyük ölçüde sistematik hale getirme
o En kapsamlı yöntem
o Ürünle etkileşimlere göre tüm çevreyi analiz etme
Yani:
Her yaşam aşamasında ürün veya ürünün parçaları ile
etkileşim halindeki tüm sistemler
11.12.2017 58
Ürün yaşam aşamalarını analiz etme
(Tüm matrisi
çıkartma)
11.12.2017 59
İhtiyaç listesi hazırlama ana adımları - 1
Derleme:
o Müşteri bildirimleri
o Pazar analizleri
o Kendi alan bilginiz: Servis, kabul etme, üretim…
o AR-GE bulguları
o Karşılaştırmalı değerlendirmeler
Gruplama:
o Ana konu alanlarını belirleme
o Yardımcı konu alanlarını belirleme
11.12.2017 60
İhtiyaç listesi hazırlama ana adımları - 2
Analiz:
o Ana amaç nedir?
o Ana fonksiyonlar nelerdir?
o Ana karakteristikler nelerdir?
Düzeltme:
o Bir ihtiyacı gerçekleştirecek her çalışma adım ana
engelleri incelenir ve gerekirse ihtiyaçlar değiştirilir
11.12.2017 61
İhtiyaç Listesi Derleme
o Kontrol listesi yardımıyla nicel ve nitel ifade içeren
ihtiyaçlar belirlenir
o Sorular: Çözüm hangi amacı sağlamalı?
Hangi karakteristikler göstermeli?
Hangi karakteristikler göstermemeli?
o Ek enformasyon derlenir (benzer sistemler)
o Arzu ve ihtiyaçlar düzenlenir
o Gerekirse çok, orta ve az önemli arzular belirlenir
11.12.2017 62
İhtiyaç somutlaştırma seviyeleri - 1
Birinci seviye:
Müşteri arzuları: operasyonda makineyi kolay idare
İkinci seviye:
İhtiyaç veya müşteri arzusunun olası içerikleri
(müşteri arzusu yeniden ifade edilir)
o Operatör kullanımına uygun olmalı
o Kullanım ilkesi kolay anlaşılabilmeli
o Öğrenenler / stajyerlere kolay gelmeli
o Yanlış kullanımı düzeltmek kolay olmalı
o
11.12.2017 63
İhtiyaç somutlaştırma seviyeleri - 2
Üçüncü seviye:
Gerçek somut içerikleri araştırmak
o Operasyon, operatörü rahatsız edebilir− ayarlanabilir çalışma yüksekliği / konumu
− az ısı etkisi olması
− tek başına operatörün uygulama olasılığı
− hoşa giden renk seçimi
− ergonomik harekete geçiriciler
o Kolay anlaşılabilir kullanım ilkesi
− açık temel eleman olması
− az temel eleman olması
−
11.12.2017 64
İhtiyaçları gruplandırmak
Başlıklara göre ihtiyaç grupları düzenleme:
o Ana amaç ve ana karakteristikler tanımlama
o Bölme
− tanımlanabilir alt sistemler (önce, sonra ve bitişik)
− az temel eleman olması
− fonksiyonlar
− montajlar veya
− kontrol listesi ana başlıklarına göre
Standart bir format kullanılarak ihtiyaç listesi hazırlanır
ve ilgili tüm gruplar arasında dolaştırılır
11.12.2017 65
İhtiyaç listesi: Karşıt ihtiyaçlar
İhtiyaçları analiz etmek
Karşıt ihtiyaçlar:
o Sabit ve kabul edilebilir bir ihtiyaca kadar bölme
o Bunlara min ve max değer belirleme (sayısal
ihtiyaçlarla)
o birbirine göre ağırlık değeri verilir ve az olan ihtiyaç
iptal edilir
11.12.2017 66
İhtiyaç listesi: Karşıt ihtiyaçlar
İhtiyaçları analiz etme
çelişen ihtiyaçlar:
● birbirine göre ağırlık değeri verilir ve az olan ihtiyaç iptal edilir
i = alakasız
s = destekleyici
o = karşıt
c : çelişen
11.12.2017 67
İhtiyaç listesi: Örnek (format)
11.12.2017 68
İhtiyaç listesi: Örnek (format ve içerik)
11.12.2017 69
İhtiyaç listesi hazırla-
ma adımları
11.12.2017 70
Kısmi ihtiyaç listesi
Kısmi ihtiyaç listesi, sadece elde mevcut geliştirme /
mühendislik görevini yapmada gereken ihtiyaçları
içerir
11.12.2017 71
Kısmi ihtiyaç listesi içerikleri (1)Başlangıçta:
o önemli oranda kavramı / konsepti belirleyen
o ürün yapısını etkileyen
o şekillendirme özelliklerini tanımlayan
tüm ürün parametre ve karakteristikleri saptanmalıdır
11.12.2017 72
Kısmi ihtiyaç listesi içerikleri (2)
o Kısmi ihtiyaç listesi, genelde tasarlanacak ürün
hakkındaki veri ve ihtiyaçların tasarım işlemi
başında bilineceği olgusunu dikkate alır
o Kısmi ihtiyaç listesinde sadece bir sonraki tasarım
işlemi çalışma adımını hazırlamada kesin gerekli
ihtiyaçlar listelenir
o Yani: Kısmi ihtiyaç listesi içerikleri ürün ve çalışma
adımına bağlıdır
11.12.2017 73
Kısmi ihtiyaç listesi içerikleri (3)
o Kısmi ihtiyaç listesi, anında açıklık kazanmayan
soru ve ihtiyaçlarla zaman kaybını önler
Örnek:
Kavramsal aşamada verniğin yapı ve parlama derecesini
tanımlamak gerekmez. Bu soru sadece ayrıntılı tasarım
aşamasında cevaplandırılır
11.12.2017 74
Zaman-bağımlı parametreler olarak ihtiyaçlar
o İhtiyaç listesi hazırlarken ihtiyaçların değişebilir
olduğu gerçeği dikkate alınmalıdır.
o İhtiyaçları müşteri ve şirket arasında çift taraflı
yönetmek şirket ve müşteri arasında iyi ve uzun
süreli ilişkiler sağlar.
o İhtiyaç ağırlık (önem) değerleri, zamanın bir
fonksiyonu olarak değişebilir.
11.12.2017 75
Zaman-bağımlı parametreler olarak ihtiyaçlar
Müşteri
ürün-kalite
değer takdir
değişimi
11.12.2017 76
Ürün kullanımı sırasında müşteri ürün değer takdirleri
değişebilir. Örneğin, bir ürünün daha uzun süre
kullanımda olması uzun bakım aralıkları ve güvenilirlik
gibi önemli kalite sorunları oluşturabilir.
11.12.2017 77
Bitiş / sonsöz
…tam bir ihtiyaç
listesi hazırlanır
Görkemli bir zaman
iş sonrası…
