Grondverzet en overheidsopdrachten:

het belang van het bijzonder bestek

Christophe LendersGSJ Advocaten Antwerpen

vzw Grondwijzer – Infratech Belgium04/12/23 1Christophe Lenders - 11 februari 2010

• Deel 1: Het bijzonder bestek als precontractueel document

• Deel 2: Incidenten tijdens de uitvoering van de opdracht

• Deel 3: Problemen bij vorderingen

• Deel 4: Beëindiging van de opdracht

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 2

Deel 1:Het bijzonder bestek als

precontractueel document

304/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel documentA. De inhoud van het bijzonder bestek

• Administratief en Technisch gedeelte

• Administratief gedeelte- vermelden van typebestekken- verwijzen naar reglementering (bodemsanering)Artikel 174 VLAREBO: De initiatiefnemer grondwerken neemt in de aanbestedingsdocumenten, de prijsvraag of de contractuele documenten clausules op die waarborgen dat de regelen met betrekking tot het gebruik van uitgegraven bodem, vermeld in dit hoofdstuk, toegepast worden .

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 4

Precontractueel document

• Algemene Aannemingsvoorwaarden (A.A.V.): altijd van toepassing ?

• Waarde van de opdracht =/+ 22.000 EUR (excl. BTW)• altijd van toepassing• tenzij vooraan in bestek afwijking vermeld• afwijking moet noodzakelijk zijn voor de

bijzondere eisen van de opdracht• afwijking 14 artikelen bijzondere motivering

vereist in het bestek

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 5

Precontractueel documentMotiveren voor sleutelbepalingen in de A.A.V.

5,6,7 (borgstelling), 10 § 2 (uitgesloten onderaannemer), 15 (betalingen en onderbreking in de uitvoering), 16 (herziening van de opdracht ingevolge onvoorziene omstandigheden), 17 (teruggave boeten wegens laattijdige uitvoering), 18 (rechtsvorderingen en termijnen), 20 (middelen van optreden van de aanbestedende overheid), 21 (verbreking overheidsopdracht), 22 (afspraken tussen aannemers), 30 §2 (verplichting voor de aannemers tot instandhouding van bestaande constructies en werken en tot vrijwaring van naburige eigendommen), 36 (lonen en algemene arbeidsvoorwaarden) en 41 (aansprakelijkheid aannemer)

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 6

Precontractueel document• waarde – 22.000 EUR (excl. BTW)

• niet van toepassing tenzij uitdrukkelijk bepaald• essentiële bepalingen (11 artikelen) blijven van

toepassing 10 § 2, 15, 16, 17 , 18, 20, 21,22, 30 § 2, 36 en 41 A.A.V.

• Waarde =/- 5.500 EUR (excl. BTW)• niet van toepassing

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 7

Precontractueel document• Afwijken van de A.A.V.: vrijheid van het bestuur?

- Noodzaak voor de bijzondere eisen van de opdracht- Vooraan vermelden in het bestek- Uitdrukkelijke motivering in het bestek- Schending van deze bepalingen worden als niet geschreven

gehouden ongeacht het voorbehoudloos inschrijven in het bijzonder bestek

• Afwijking noodzakelijk wegens ‘bijzondere eisen van de opdracht

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 8

Precontractueel document• Belangrijke bepaling inzake grondverzet

Artikel 25 AAV

  §  1.  De  aannemer  wordt  geacht  de  aard  van  de bouwgronden  te  kennen  en  zijn  prijzen  op  grond  van  de uitslag van zijn eigen berekeningen te hebben vastgesteld.

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 9

Precontractueel document

  Alle werken, metingen en kosten betreffende de uitvoering van de  opdracht  zijn  voor  rekening  van  de  aannemer, inzonderheid:

  1°  alle  werken  en  leveringen  die  nodig  zijn  om  de grondafkalvingen en andere beschadigingen te voorkomen en eventueel  te  verhelpen  zoals  stempelingen,  beschoeiingen, bemalingen;

  2°  de  ongeschonden  bewaring,  de  eventuele  verlegging  en terugplaatsing  van  kabels  en  leidingen  waarop  bij  grond-, graaf-  of  baggerwerken  kan  worden  gestuit,  voor  zover  de last hiervoor niet op de eigenaars van die kabels en leidingen berust 

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 10

Precontractueel document

3° de verwijdering binnen de grenzen van de grond-, graaf- of baggerwerken eventueel noodzakelijk voor de uitvoering van het werk :

a) van grond, slijk en kiezel, stenen, breukstenen, allerlei gesteente, overblijfselen van metselwerk, zoden, beplantingen, struiken, stronken, wortels, kreupelhout, puin en afval;  

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 11

Precontractueel document     b) van ieder rotsblok, ongeacht zijn volume, wanneer het 

bestek vermeldt dat de graaf-, grond- en baggerwerken moeten worden uitgevoerd in rotsachtig terrein, en bij gebrek aan deze vermelding van ieder uit één stuk bestaande rotsblok, metselwerk of betonblok waarvan het volume een halve kubieke meter niet overschrijdt; indien in de opmetingsstaat hiervoor geen speciale prijs is vermeld, wordt de te verwijderen hoeveelheid rots op grond van een overeen te komen prijs betaald, zelfs wanneer dit te verwijderen gedeelte kleiner is dan 0,500 m³ voor zover het deel uitmaakt van een rotsblok groter dan 0,500 m³;

4° het vervoer en het wegbrengen van graafspecie hetzij buiten het domein van de aanbestedende overheid, hetzij naar de plaatsen voor herbruik binnen de uitgestrektheid van de bouwplaatsen, hetzij naar de voorziene stortplaatsen overeenkomstig de voorschriften van het bestek;

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 12

Precontractueel document      5° alle algemene onkosten, bijkosten en onderhoudskosten    

gedurende de uitvoerings- en de waarborgtermijn; 6° keurings- en opleveringskosten. De uitvoeringsmiddelen die bij het graafwerk verloren gaan worden niet in rekening gebracht. De aannemer neemt eveneens alle werken ten laste die uiteraard afhangen van of samenhangen met deze die in de plans en in het bestek zijn beschreven.  § 2. Alleen de principiële toelatingen die voor de uitvoering van de opdracht zelf nodig zijn moeten door de aanbestedende overheid worden bezorgd. Het verkrijgen van de vergunningen nodig voor de uitvoering van de werken en alle andere verrichtingen en verplichtingen die er aan onderworpen zijn vallen ten laste van de aannemer.

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 13

Precontractueel documentB. Het bestek als ‘noodzakelijk’ informatiemiddel

• De aanbestedende overheid moet alle noodzakelijke informatie verlenen

– Realistische prijs kunnen geven – risico’s inschatten– Gebrek aan tijd voor grondig onderzoek voor aannemers– Realistische inschatting hoeveelheden grondverzet– Milieuhygiënisch onderzoek– Artikel 25 AAV Vs. precontractuele aansprakelijkheid

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 14

Precontractueel document

• De aanbestedende overheid moet alle nuttige informatie geven

– Hof van Beroep Antwerpen 14 oktober 2003

• Indien bijzonder bestek geen melding maakt van mogelijke afzetmoeilijkheden grond bij inschrijving: onvoorziene omstandigheid voor de aannemer bij uitvoering

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 15

Deel 2:Incidenten tijdens de uitvoering van

de opdracht

1604/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010

IncidentenA. Ontbrekende/onvolledige documenten in het bijzonder

bestek inzake grondverzet• Artikel 86 KB overheidsopdrachten

Indien de inschrijver in het bestek of in de aanvullende documenten zodanige vergissingen of leemten vaststelt dat het hem onmogelijk is prijs te berekenen, …, geeft hij daarvan onverwijld … schriftelijke kennis.

• Artikel 16 § 1 AAV– Precontractuele fout in hoofde van de aanbestedende

overheid– Artikel 174 VLAREBO– SB 250: Bij afvoer van gronden buiten de werkzone dient 

de aanbestedende overheid het bewijs te leveren van herkomst en van de kwaliteit van de af te voeren gronden

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 17

Incidenten

• Vordering verbreking, schadevergoeding, aanpassingen voorwaarden uitvoering opdracht, termijnverlenging

• Hof van Beroep Antwerpen 14 oktober 2003

• Hof van Beroep Antwerpen 18 september 2007– Beperkt verontreinigde grond te herbruiken als bouwstof– Bijzonder bestek sluit geen schadevergoeding uit voor afvoer

vervuilde grond

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 18

Incidenten• Artikel 16 § 2 AAV

– Onvoorziene omstandigheden voor de aannemer

• ! Vormvereisten zowel § 1 als § 2- artikel 16 § 3 AAV: noodzakelijke melding van feit/nadeel door de aannemer onmiddellijk en uiterlijk binnen de 30 dagen - artikel 16 § 4 AAV: indienen van schadevordering uiterlijk

90 kalenderdagen na voorlopige oplevering indienen verzoek

termijnverlening uiterlijk voor verstrijken van de contractuele termijn

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 19

IncidentenB. Schorsing van de werken/opdracht ingevolge onvolledige

onjuiste gegevens in het bestek tijdens de uitvoering van de werken

• Planningsverstoring bij aannemer- artikel 16 § 1 AAV- formaliteiten artikel 16 §§ 3 en 4 AAV

• Bevel schorsing- artikel 15 § 5 AAV- geen nood aan fout- formaliteit artikel 16 § 4 AAV

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 20

Incidenten

C. Schorsing van de werken/opdracht ingevolge onvoorziene omstandigheden in het bestek tijdens de uitvoering van de werken

• Artikel 16 § 2 AAV– Recht op schadevergoeding– Onvoorzienbaar – Zeer ernstig nadeel– Formaliteit: artikel 16 § 3 AAV

• ! Let op bij bevelen tot schorsing

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 21

IncidentenD. Overschrijding hoeveelheden

• Artikel 42 AAV

– Herziening prijs indien de overschrijding het drievoudige overtreft van de vermoedelijke hoeveelheid van het bijzonder bestek

– Formaliteit; kennisgeving binnen 15 kalenderdagen per aangetekende post na het opstellen van vorderingsstaat

• Bijkomend artikel 16 §§ 1, 2 AAV !

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 22

Incidenten

• Overschatting als oplossing ?– Herziening eenheidsprijzen mogelijk indien minder dan de

helft bedragen– Artikel 16 §§ 1 en 2 AAV

• Forfait ?– Alleen mogelijk wanneer risico kan worden ingeschat ?– Geen kanscontract

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 23

Deel 3:Problemen bij vorderingen

2404/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Vorderingen

A. Onduidelijkheid van beschrijvingen in het bijzonder bestek

• Indien de “gemeenschappelijke bedoeling” van partijen niet duidelijk is dan dient dit overeenkomstig artikel 1162 B.W. in het voordeel van de aannemer en in het nadeel van het bestuur te worden uitgelegd

• Belang van duidelijke precieze omschrijving in het bijzonder bestek

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 25

VorderingenB. Vorderingen over

bijwerken/schadevergoedingen/nieuwe eenheidsprijzen

• Discussies met aannemers over prijzen kunnen uitvoering niet vertragen– Artikel 42 § 3 en § 6 AAV– Artikel 16 § 8 AAV

• Mogelijk om posten voor alle mogelijke vervuilde gronden te voorzien ?– En wat bij niet-uitvoering ?

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 26

Deel 4:Beëindiging van de opdracht

2704/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Einde opdrachtOvermaken bodembeheerrapport/overige documenten

Wachten tot oplevering: té laatPreventief: bijzonder bestek

– Aan te voeren grond: preventief keurenpreventief voor grondwerken bodembeheerrapport

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 28

Einde opdracht• Afgevoerde grond

– Betaling afhankelijk stellen van overmaken bodembeheerrapport

– Uitdrukkelijk melden dat werken niet als voltooid zullen worden aanzien als bodembeheerrapporten ontbreken: afwijking van artikel 43 AAV ? – vermelding vooraan bijzonder bestek

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 29

Einde opdracht

– Mogelijkheid tot het opleggen van straffen zo na voltooiing van de werken geen bodembeheerrapport wordt overgemaakt

– geen beperking tot 5 % van de aannemingssom– wel mogelijkheid voor de rechter om deze straffen

te verminderen

! Vrijgave borgtocht: décharge aan de aannemer.

04/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010 30

Christophe LendersAdvocaat

GSJ ADVOCATENAntwerpen

Christophe.Lenders@gsj.bewww.GSJ.be

3104/12/23 Christophe Lenders - 11 februari 2010