Grudzień 2018 r. Porównanie wybranych elementów polskiego … · 2019. 1. 9. · 3.785 3.330 3.375 3.457 3.548 3.692 3.722 3.766 Przedsiębiorstwa, niemonetarne instytucje finansowe,

Grudzień 2018 r.

Porównanie wybranych elementówpolskiego systemu płatniczegoz systemami innych krajówUnii Europejskiej za 2017 r.

Departament Systemu PłatniczegoWarszawa, 2018 r.

Grudzień 2018 r.

Porównanie wybranych elementówpolskiego systemu płatniczegoz systemami innych krajówUnii Europejskiej za 2017 r.

Wstęp 2

Porównanie wskaźników systemu płatniczego dla Polski i UE 4

1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze 4

2. Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca 7

3. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców 9

4. Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców 13

5. Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca 17

6. Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca 18

7. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą 22

8. Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS 23

9. Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi 26

10. Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca 28

11. Liczba zrealizowanych poleceń zapłaty na jednego mieszkańca 29

12. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych 31

13. Udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji dokonywanych kartami 35

14. Transakcje bezgotówkowe w podziale na instrumenty płatnicze 36

15. Relacje pomiędzy poziomem dochodu a transakcjami instrumentami płatniczymi 38

16. Udział pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 40

17. Udział pieniądza gotówkowego w PKB 41

18. Udział gotówki w płatnościach 43

Podsumowanie 45

Spis wykresów 51

Spis tabel 53

Spis treści

Wstęp

2

Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii Europejskiej za

2017 r.

Wstęp

Departament Systemu Płatniczego Narodowego Banku Polskiego przedstawia kolejny cykliczny materiał

dotyczący porównania wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami krajów Unii

Europejskiej1. Głównym celem prezentowanego materiału jest porównanie poszczególnych parametrów z

kilkunastu najważniejszych obszarów systemu płatniczego, w szczególności w przeliczeniu na liczbę

mieszkańców, w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (UE) za rok 2017, a związanych głównie z dostępnością

instytucji świadczących usługi płatnicze dla ludności, poziomem „ubankowienia” (mierzonego liczbą

rachunków bankowych) oraz wykorzystaniem podstawowych bezgotówkowych instrumentów płatniczych

(kart płatniczych, poleceń przelewu, poleceń zapłaty) i elementów infrastruktury płatniczej (bankomatów,

terminali POS).

Należy również dodać, że materiał ten nie ma na celu wskazania czy wyjaśnienia przyczyn zróżnicowania

wysokości poszczególnych wskaźników w konkretnych krajach, ale przedstawienie bieżącego stanu rozwoju

obrotu bezgotówkowego w naszym kraju w stosunku do pozostałych krajów UE.

Wyjaśnienia metodologiczne

W celu dokonania analizy wybranych parametrów Polska została przedstawiona na tle krajów Unii

Europejskiej. Analiza zawarta w niniejszym materiale została przygotowana w oparciu o dane za 2017 r.,

opublikowane przez Europejski Bank Centralny (EBC) we wrześniu 2018 r., a znajdujące się w Hurtowni

Danych Statystycznych EBC (ang. EBC Statistical Data Warehouse, SDW EBC) pod adresem

http://sdw.ecb.europa.eu/ 2.

Informacje te zostały zaktualizowane o dane pochodzące z innych źródeł, w szczególności o dane zbierane

przez NBP i publikowane w periodycznych opracowaniach, które można znaleźć na stronie

internetowej Narodowego Banku Polskiego pod adresem:

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/karty_platnicze.html.

Raport bazuje również na następującym opracowaniu opublikowanym przez EBC:

▪ Henk Esselink, Lola Hernández, The use of cash by households in the euro area, Occasional Paper

Series No. 201, November 20173.

▪ Fifth report on card fraud, September 2018.

Dla przejrzystości i łatwiejszego porównania, prezentowane dane przedstawiono w postaci wykresów

obrazujących stan rozwoju w zakresie poszczególnych elementów systemu płatniczego oraz widocznych

tendencji występujących w Polsce w porównaniu do średniej dla krajów ze Strefy Euro i średniej dla

wszystkich krajów Unii Europejskiej.

1 Podobne materiały DSP przygotowywał corocznie w poprzednich latach, począwszy od danych za 2004 r. Ostatni materiał

został przygotowany za 2016 r.: https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/porownanie_UE_2016.pdf 2 Dane corocznie publikowane na witrynie internetowej EBC. 3 http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

http://sdw.ecb.europa.eu/

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/karty_platnicze.html

http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

Wstęp

3


2017 r.

Pierwszy typ wykresów (wykresy liniowe) przedstawia tendencje rozwojowe występujące w analizowanym

obszarze na przestrzeni kilkunastu lat. Dla uproszczenia, trend w danym zakresie przedstawiony jest dla

trzech obszarów: Polski, średniej dla krajów ze Strefy Euro oraz średniej dla całej Unii Europejskiej.

Drugi typ wykresów (wykresy słupkowe) obejmuje dane za 2017 r. odnoszące się do wszystkich krajów Unii

Europejskiej, których dane opublikowano (w przypadku niektórych wskaźników nie opublikowano danych

dla niektórych państw UE). Polska została wyróżniona kolorem fioletowym, a kolorem zielonym zaznaczono

pozostałe kraje UE. Jako punkt odniesienia został również przedstawiony, oraz oznaczony kolorem

niebieskim, średni poziom wskaźników dla krajów członkowskich Unii Europejskiej.

Na wykresach prezentujących trend dla Polski, Unii Europejskiej oraz Strefy Euro - w których nie wszystkie

dane są opublikowane z powodu ochrony danych jednostkowych lub w przypadku nieprzekazania danych

przez kraj - średnia dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro wyliczona została wyłącznie na podstawie danych,

które są zaprezentowane w Hurtowni Danych Statystycznych Europejskiego Banku Centralnego. Dla

wykresów prezentujących przeliczenie na jednego mieszkańca, średnia wyliczona została poprzez

podzielenie sumy danych zaprezentowanych w raporcie przez populację Unii Europejskiej lub Strefy Euro

pomniejszoną o kraje, dla których dane nie są widoczne w raporcie.

Porównanie wskaźników systemu płatniczego dla Polski i UE

4


2017 r.

Porównanie wskaźników systemu płatniczego

dla Polski i UE

1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze

Liczbę placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w podziale na oddziały NBP, oddziały

instytucji kredytowych (w rozumieniu prawa europejskiego)4, placówki Poczty Polskiej oraz placówki

instytucji płatniczych i biur usług płatniczych przedstawiono w tabeli nr 1.

Tabela 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w latach 2010 - 2017

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Oddziały instytucji kredytowych

16.214 15.920 17.107 16.796 16.224 15.613 15.781 14.216

Placówki Poczty Polskiej

8.365 8.383 8.243 7.675 7.343 7.271 7.208 7.181

Oddziały NBP 16 16 16 16 16 16 16 16

Ogółem oddziały instytucji

kredytowych, placówki Poczty Polskiej i

Oddziały NBP

24.595 24.319 25.366 24.487 23.583 22.900 23.005 21.413

Placówki podmiotów pośredniczących w przyjmowaniu wpłat

na rachunki bankowe (instytucji płatniczych

i biur usług płatniczych)

0 0 8.628 16.018 31.614 34.609 36.855 38.602

Ogółem 24.595 24.319 33.994 40.505 55.197 57.509 59.860 60.015

Źródło: Dane Narodowego Banku Polskiego

Liczbę placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce, na tle średnich dla krajów Strefy Euro i

krajów UE, przedstawia wykres nr 1. Znaczący wzrost wskaźnika dla Polski w 2012 r. wynikał ze zmiany

stosowanej od 2009 r. przez EBC metodologii w związku z wejściem w życie dyrektywy o usługach

płatniczych oraz uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych w kategorii „instytucje

oferujące usługi płatnicze”. Z danych zaprezentowanych na wykresie nr 1 wynika, że w Polsce w latach 2011

-2017 następował stały wzrost liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w przeliczeniu na 1

mln mieszkańców. W roku 2015 i 2016 nastąpił spadek tempa wzrostu liczby placówek oferujących usługi

płatnicze w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców, a wzrost w 2017 r. w stosunku do 2016 r. był minimalny

4 Przez „instytucje kredytowe” w odniesieniu do Polski, w ECB Statistical Data Warehouse należy rozumieć banki, oddziały

instytucji kredytowych, banki spółdzielcze oraz SKOK-i.


5


2017 r.

(0,3%). Na spowolnienie tempa wzrostu mógł wpłynąć systematyczny, obserwowany od 2012 r., spadek

liczby placówek Poczty Polskiej oraz od 2013 r. spadek liczby oddziałów instytucji kredytowych.

Wykres 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze przypadających na 1 mln mieszkańców

w latach 2001-2017 (z uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu

W krajach Unii Europejskiej obserwuje się systematyczny spadek, przy nieznacznych wahaniach, wskaźnika

liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze przypadających na 1 mln mieszkańców. Podobny

trend zauważalny jest w przypadku państw należących do Strefy Euro. W 2007 r. w Polsce wskaźnik ten był

po raz pierwszy wyższy od wskaźnika w krajach UE. Wśród wszystkich państw UE, Polska w 2017 r., z liczbą

placówek oferujących usługi płatnicze wynoszącą 60.015 i wskaźnikiem 1.562 na 1 mln mieszkańców (przy

średniej w UE na poziomie 491), zajmowała pierwsze miejsce (podobnie jak w poprzednich latach.), co

przedstawiono na wykresie nr 2.

553566

526 510

558591

639 639 631

882

1 052

1 434 1 495

1 558 1 562

692663 659 651 644 636 638 641

620

603 588

563

557 535511 490

659 633628 602

599

586 586606

567 556564

502540

519 505 491400

700

1 000

1 300

1 600

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



6


2017 r.


w poszczególnych krajach UE w 2017 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu.

Brak danych Wielkiej Brytanii.

Na wysoką pozycję Polski, pod względem liczby placówek oferujących usługi płatnicze, miało wpływ

uwzględnienie w statystykach dużej liczby placówek oferujących usługę wpłaty gotówki na rachunek, a więc

zarówno Poczty Polskiej, jak i podmiotów przyjmujących wpłaty gotówkowe na rachunki bankowe, w

których klienci mogą opłacać rachunki za energię, czynsz, telefon, etc. Placówki ostatniej grupy podmiotów

nie umożliwiają realizacji transakcji bezgotówkowych. Dlatego wskaźnik ten ma inny charakter niż pozostałe

wskaźniki w niniejszym materiale, które w większości dotyczą płatności bezgotówkowych. Jeśli nie zostałaby

uwzględniona liczba placówek instytucji płatniczych i biur usług płatniczych, wskaźnik ten w 2017 r.

kształtowałby się na poziomie 558 placówek na 1 mln mieszkańców, czyli powyżej średniej unijnej, która

wtedy wynosiłaby 477 i Polska zajmowałaby 12. miejsce na 27 państw Unii, których dane zostały

opublikowane.

Wskaźnik liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze nie determinuje stopnia „ubankowienia”

społeczeństwa danego kraju. Mimo stosunkowo dużej liczby placówek oferujących usługi płatnicze w Polsce

w porównaniu do średniej UE, liczba transakcji dokonywanych za pomocą bezgotówkowych instrumentów

płatniczych jest w Polsce znacznie niższa niż średnia liczona dla wszystkich krajów Unii (vide pkt 12 „Liczba

transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych”).

1562

835

673

661

649

595

594

581

572

571

569

553

539

465

432

420

367

297

273

271

270

246

221

204

201

178

123

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Średnia UE: 491



7


2017 r.

2. Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca

Liczba rachunków bankowych w Polsce systematycznie rośnie. W 2017 r., w porównaniu do 2016 r., liczba

rachunków bankowych wzrosła o ponad 4,5 mln, co oznacza wzrost aż o 6,6%. Liczbę takich rachunków w

latach 2010 – 2017 przedstawiono w tabeli nr 2.

Tabela 2. Liczba rachunków bieżących w złotych prowadzonych przez banki, oddziały instytucji

kredytowych i SKOK-i w Polsce w latach 2010-2017 (w tys.)


Osoby prywatne 44.074 48.686 50.476 52.216 55.888 58.599 61.330 65.179

Rolnicy, przedsiębiorcy indywidualni

3.785 3.330 3.375 3.457 3.548 3.692 3.722 3.766

Przedsiębiorstwa, niemonetarne

instytucje finansowe, instytucje

niekomercyjne działające na rzecz

gospodarstw domowych

1.303 1.346 1.440 1.477 1.568 1.679 1.797 1.919

Instytucje rządowe i samorządowe

210 200 211 228 245

Razem liczba rachunków bieżących w

bankach 49.162 53.362 55.291 57.360 61.196 64.180 67.077 71.109

Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo -

Rozliczeniowe 2.773 2.984 3.192 3.261 3.232 2.653 2.478 3.014

Razem liczba rachunków bieżących

51.935 56.346 58.483 60.621 64.436 66.833 69.555 74.123


Zgodnie z metodologią Europejskiego Banku Centralnego w zakresie statystyki systemów płatniczych,

pojęcie „overnight deposits” (rachunki bankowe) jest szeroką kategorią, która obejmuje nie tylko rachunki

służące do dokonywania rozliczeń i płatności, ale również bezterminowe rachunki oszczędnościowe z

możliwością wypłaty środków na żądanie bez utraty odsetek lub poniesienia istotnych kosztów oraz

rachunki walutowe, maklerskie i techniczne. W 2012 r. dane przekazywane przez niektóre kraje, w tym

Polskę, a dotyczące rachunków za lata 2007 – 2011, skorygowano w oparciu o aktualną metodologię EBC w

tym zakresie. Po wprowadzeniu korekty, pozycja Polski uległa znaczącej poprawie, przede wszystkim z

uwagi na uwzględnienie w kategorii rachunki bankowe bezterminowych rachunków oszczędnościowych,

które są dość powszechnie oferowane przez banki w Polsce.


8


2017 r.

Wykres 3. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w latach 2001-2017


Zaprezentowane na wykresie nr 3 dane dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro mogą odbiegać od niektórych

danych prezentowanych w raporcie ECB. Średnie wartości dla UE oraz Strefy Euro zostały wyliczone jedynie

na podstawie danych dostępnych w ECB Statistical Data Warehouse, kraje które nie przekazały danych lub

nie można ich było opublikować nie były brane pod uwagę podczas wyliczanie średnich.

Z danych zaprezentowanych na wykresie nr 3 wynika, że poprzez stały przyrost liczby rachunków

bankowych w Polsce, ich liczba w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2014 r., po raz pierwszy była wyższa

niż średnia liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w UE i Strefie Euro. W roku 2014 r. wartość

tego wskaźnika dla Polski wyniosła 1,7 rachunku bankowego na mieszkańca, podczas gdy średnia dla krajów

UE i Strefy Euro była o 0,1 punktu niższa. W roku 2015 sytuacja uległa chwilowo zmianie i średnia dla Polski

znalazła się poniżej średnich unijnych, by rok później ponownie znaleźć się powyżej. W roku 2017 liczba

rachunków bankowych na jednego mieszkańca w Polsce wynosiła 1,9 i powiększyła przewagę na średnimi

dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro, których średnie w tym roku wynosiły 1,7 rachunku na mieszkańca.

Warto zaznaczyć, że średnia liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w Polsce nieustannie

rośnie od 2006 r., podczas gdy trendy dla średnich unijnych nie zawsze mają tendencję wzrostową.

Pozycję Polski na tle innych krajów UE w 2017 r. wg wskaźnika liczby rachunków bankowych na 1

mieszkańca zaprezentowano na wykresie nr 4.

0,40,5

0,8

0,90,9 0,9

1,0

1,1

1,2

1,3

1,51,5 1,6

1,7

1,7

1,8

1,9

1,2 1,21,3 1,2 1,3 1,3 1,3 1,3 1,4

1,6 1,61,6 1,6 1,6

1,8

1,7 1,7

1,2 1,2

1,31,3

1,41,4

1,4 1,41,5

1,7 1,6

1,8

1,6

1,6

1,81,7 1,7

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE

UE oraz Strefa Euro-średnia skorygowana, wyliczona jako średnia spośród krajów,które udostępniły dane



9


2017 r.

Wykres 4. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Pod względem liczby rachunków bankowych w 2017 r. Polska znalazła się na 11 miejscu wśród 22 krajów

Unii Europejskiej ze wskaźnikiem 1,9 rachunku bankowego na jednego mieszkańca (Polska zajmuje 11

miejsce ex aequo z Austrią). W stosunku do 2016 r., polska nie przesunęła się w rankingu, jednakże w

stosunku do 2015 r. Polska przesunęła się aż o 3 pozycje. W 2012 r. liczba rachunków na jednego mieszkańca

wynosiła 1,5 co plasowało Polskę na 13 miejscu wśród 21 krajów, które przekazały wówczas dane.

Największą liczbę rachunków bankowych w przeliczeniu na mieszkańca odnotowano w Luksemburgu (3,5)

(skutek posiadania przez firmę PayPal licencji instytucji kredytowej). Kolejne miejsca zajęły Grecja, Malta,

Finlandia, Belgia oraz Dania. Porównując dane zaprezentowane na wykresie nr 4 z wykresem nr 27 (Liczba

transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach

UE w 2017 r.), można wysnuć wniosek, że duża liczba rachunków nie oznacza automatycznie wysokiej

aktywności właścicieli tych kont. Przykładem mogą być Grecja, Malta i Cypr, Litwa, które, posiadając jedne

z najwyższych wskaźników odnoszących się do liczby rachunków przypadających na 1 mieszkańca,

posiadają jednocześnie jedne z najniższych wskaźników odnoszących się do liczby transakcji

bezgotówkowych instrumentami płatniczymi per capita.

3. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców

Według danych NBP, na koniec 2017 r. w Polsce dostępnych było 23.230 bankomatów, podczas gdy na koniec

2016 r. było ich 22.443. Oznacza to niewielki spadek liczby bankomatów o 213 sztuk, tj. o 0,9% w stosunku

do roku poprzedniego. Spadek liczby bankomatów jest zjawiskiem, które od 2010 r. wystąpiło po raz

pierwszy. Dane dotyczące liczby bankomatów w Polsce w latach 2010 – 2017 przedstawiono w tabeli nr 3.

3,5

3,1

2,9

2,7

2,6

2,3

2,3

2,2

2,1

1,9

1,9

1,8

1,7

1,7

1,6

1,6

1,4

1,2

1,2

1,1

1,0

Średnia UE: 1,7

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4



10


2017 r.

Tabela 3. Liczba bankomatów ogółem w Polsce w latach 2010-2017


Bankomaty 16.413 17.392 18.188 18.876 20.531 22.143 23.443 23.230


W Unii Europejskiej, na przestrzeni kilku ostatnich lat, odnotowywano niewielkie zmiany w wielkości tego

wskaźnika, przy czym w latach 2011, 2012 oraz 2013, zarówno na terenie UE, jak i w krajach Strefy Euro,

odnotowano niewielkie spadki. Rok 2014 przyniósł widoczny wzrost wskaźnika liczby bankomatów w

przeliczeniu na 1 mln mieszkańców, natomiast dalsze lata prezentują niższe wartości w przypadku państw

UE oraz krajów Strefy Euro. W przypadku Polski liczba bankomatów w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców

systematycznie wzrastała, aż do 2016 r., a w 2017 r. nieznacznie spadła. Liczba bankomatów w przeliczeniu

na 1 mln mieszkańców zaprezentowana została na wykresie nr 5.

Wykres 5. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2017


W 2017 r. w Polsce na 1 mln mieszkańców przypadało 605 bankomatów. W odniesieniu do pozostałych

krajów Unii Europejskiej wskaźnik ten pokazuje, że w Polsce jest znacznie mniej bankomatów niż średnia w

krajach UE, pomimo że od 2001 r. liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców wzrosła o 436 szt. (wzrost o

258%), a w UE jedynie o 167 szt. (wzrost o 25%).

706738 761 788 808 833

940 966 972 967 971 955 932979

941907 892

680717

750709 735 760

821850 865 866 874 868 857

897 879 857 847

169 187 198 211 230261

303356

416 439454

484 490534

576610 605

0

400

800

1 200

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

StrefaEuro

UE

Polska



11


2017 r.

Wykres 6. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Jak widać na powyższym wykresie, największą liczbę bankomatów na 1 mln mieszkańców w roku 2017

miały Austria (1.416 szt.), Portugalia (1.406 szt.), Chorwacja (1.193 szt.) oraz Hiszpania (1.092 szt.). Poza

wymienionymi krajami, powyżej średniej unijnej (847 szt.) uplasowały się jeszcze kraje takie jak: Wielka

Brytania, Niemcy, Luksemburg oraz Belgia.

Polska, ze wskaźnikiem na poziomie 605 bankomatów na 1 mln mieszkańców, zajmowała 14. miejsce spośród

wszystkich państw UE. Za nami uplasowały się takie kraje jak: Cypr, Estonia, Rumunia, Łotwa, Węgry,

Grecja, Słowacja, Malta, Czechy, Dania, Litwa, Holandia, Finlandia oraz Szwecja. W 2017 r. Polska nie

poprawiła swojej pozycji w rankingu, natomiast w roku 2016 i 2015, jej pozycja poprawiła się odpowiednio

o 3 i 2 pozycje. W 2012 r. liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców wynosiła 484 szt., a Polska plasowała

się wtedy na 19 miejscu z 27 krajów. Warto zauważyć, że liczba bankomatów w Finlandii i Szwecji

systematycznie spada, a kraje te znajdują się na dwóch ostatnich miejscach. Na taką sytuację wpływa fakt, że

zarówno w Szwecji jak i Finlandii dokonuje się najwięcej transakcji bezgotówkowych na jednego

mieszkańca, tym samym zmniejsza się w tych krajach zapotrzebowanie na gotówkę (vide wykres 27), a

państwa te znajdują się w czołówce zajmując odpowiednio 2. i 3. miejsce. Na tle krajów regionu, czyli krajów

o podobnych uwarunkowaniach pod względem gospodarczym, społecznym i geograficznym, Polska w 2017

r. utrzymała się w czołówce, ustępując miejsca jedynie Bułgarii (807 szt.) i Słowenii (797 szt.). Pozostałe kraje

z regionu, tj. Estonia, Rumunia, Łotwa, Węgry, Słowacja, Czechy i Litwa, mają niższy wskaźnik niż Polska.

Do 2016 r. liczba bankomatów w Polsce systematycznie rosła, w 2017 r. po raz pierwszy zanotowano jej

spadek. Warto zauważyć, że w 2017 r. ponad połowa krajów (15/28) zanotowała spadek liczby bankomatów

na 1 mln mieszkańców w stosunku do roku 2016.

1 4

16

1 4

06

1 1

93

1 0

92

1 0

54

1 0

28

968

912

844

807

802

797

709

605

577

569

564

524

522

516

514

472

471

418

399

373

350

264

Średnia UE: 847

0

300

600

900

1200

1500



12


2017 r.

Niski wskaźnik nasycenia bankomatami, w połączeniu z przedstawionym dalej wskaźnikiem liczby

terminali POS przypadających na 1 mln mieszkańców (Polska na 20. miejscu w Europie – vide wykres nr 9),

pokazuje odstający jeszcze od przeciętnego w UE obraz rozwoju podstawowej infrastruktury potrzebnej dla

korzystania z rachunków bankowych oraz dokonywania transakcji bezgotówkowych w Polsce.

Podobnie plasuje się pozycja Polski na tle pozostałych krajów UE, biorąc pod uwagę wskaźnik, jakim jest

liczba bankomatów na 100 km2. Polska zajmuje w nim 14. miejsce, wyprzedzając takie kraje jak: Bułgaria i

Irlandia, które wyprzedzały Polskę pod względem liczby bankomatów na 1 mln mieszkańców (vide wykres

nr 7).

Wykres 7. Liczba bankomatów na 100 km2 w poszczególnych krajach UE w 2017 r.

Źródło: Opracowanie własne

Statystycznie rzecz biorąc, pod względem przestrzennego umiejscowienia bankomatów oraz liczby

bankomatów w przeliczeniu na1 mln mieszkańców, Polska jest w środku rankingu państw Unii Europejskiej.

63,3

34,1

28,4

23,8

23,2

16,1

15,6

15,4

14,9

10,1

8,7

8,4

7,9

7,4

6,3

5,7

5,6

5,5

5,4

5,1

4,8

4,7

4,2

1,7

1,5

1,5

0,6

0,6

Średnia UE: 9,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0


13


2017 r.

4. Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców

Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (vide tabela nr 4) kształtowała się na

poziomie 632.955 szt. na koniec 2017 r., w porównaniu do 536.236 szt. na koniec 2016 r., co stanowiło wzrost

o 18%.

Tabela 4. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze w Polsce w latach 2009-2017


Terminale POS 246.510 266.429 289.547 326.340 398.172 465.457 536.236 632.955

Imprintery 6.142 978 915 6 3 - - -

Ogółem 252.652 267.407 290.461 326.346 398.175 465.457 536.236 632.955


Z danych prezentowanych przez agentów rozliczeniowych wynika, że wzrosła liczba akceptantów

posiadających terminale POS. Od 2013 r. liczba akceptantów posiadających imprintery drastycznie się

obniżyła, a od 2015 r. wyszły one z użycia i zostały zastąpione przez terminale POS.

W Strefie Euro do 2011 r. widoczny był stały wzrost urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty

płatnicze na 1 mln mieszkańców, z niewielkim odnotowanym spadkiem w 2010 r. W kolejnych latach, tj. w

2012 i 2013 , miał miejsce spadek liczby terminali POS. W 2014 r. nastąpiło odwrócenie trendu spadkowego i

liczba terminali POS na 1 mln mieszkańców systematycznie wzrastała, osiągając w 2017 r. liczbę 27.590

urządzeń. Podobny trend można zaobserwować w danych dla Unii Europejskiej, po spadku w 2013 r. liczba

urządzeń systematycznie rosła osiągając poziom 26.436 urządzeń. Liczba urządzeń akceptujących

elektroniczne instrumenty płatnicze (terminale POS) w Polsce zwiększyła się w 2017 r. i osiągnęła poziom

16.252 urządzeń na milion mieszkańców (wzrost o 17,6% w porównaniu do 2016 r. – 13.815 urządzeń na 1

mln mieszkańców).

Dystans między Polską, a Unią Europejską oraz Strefą Euro zmniejszył się w 2017 r. Polska zanotowała

wzrost liczby urządzeń na 1 mln mieszkańców o 17,6%, podczas gdy w UE i w Strefie Euro zanotowano

wzrost odpowiednio o 9,6% i 8,9%. Niemniej jednak liczba terminali w Polsce jest wciąż znacząco mniejsza

niż średnia w UE czy Strefie Euro.


14


2017 r.

Wykres 8. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS oraz

imprinterów) na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2017


Wskaźnik wynoszący 16.252 urządzeń na 1 mln mieszkańców dla Polski, to jeden z niższych wskaźników

wśród krajów UE w 2017 r., co przedstawiono na wykresie nr 9.

W 2017 r. Polska zajmowała 20. miejsce w UE i w stosunku do 2016 r. awansowała w rankingu o 2 pozycje

wyprzedzając Austrię, Czechy oraz Niemcy (w 2017 r. przed Polską uplasowała się Słowenia, która nie

przekazała danych w roku 2016 ). W 2012 r. liczba terminali na 1 mln mieszkańców w Polsce wynosiła 7.742

urządzenia (24 miejsce na 26 krajów) i była ponad 2 krotnie niższa niż w 2017 r. W 2015 r. jak i w 2016 r.

Polska awansowała o 1 pozycję każdego roku.

W 2017 r. w regionie znacznie więcej ww. urządzeń funkcjonowało w krajach takich jak Estonia, Łotwa i

Litwa. Na zbliżonym poziomie do Polski prezentuje się liczba urządzeń w Bułgarii oraz Słowenii.

W czołówce znalazły się takie państwa jak Luksemburg, Grecja, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania, Malta,

Hiszpania, Portugalia i Holandia. Luksemburg w 2017 r. zajmował pierwsze miejsce z liczbą ponad 281 tys.

terminali na 1 mln mieszkańców, natomiast jeszcze w 2013 r. zajmował 12 pozycję z liczbą 21.287 szt.

terminali na 1 mln mieszkańców. Tak wysoka liczba terminali POS w Luksemburgu na mieszkańca jest

wynikiem zmiany od 2014 r. zakresu przekazywanych danych do EBC. Obecnie, oprócz informacji o

terminalach POS, znajdujących się na terytorium kraju, przekazywane są również informacje o terminalach

ulokowanych poza granicami kraju, ale będącymi w posiadaniu podmiotów, których miejscem prowadzonej

działalności jest dany kraj. Z danych jednostkowych prezentowanych przez Luksemburg w 2017 r. wynika,

że blisko 92,1% terminali ulokowanych jest poza granicami kraju (155,0 tys. terminali z 168,3 tys.

2 951 2 9303 474 3 751

4 348 4 628 4 8965 571

6 0446 560 6 941

7 7428 476

10 347

12 104

13 815

16 252

12 55213 315

13 84414 866

15 630

16 96917 747

19 05619 58719 50419 90919 67819 302

22 484

23 608

25 341

27 590

12 70713 472

14 05613 455

14 154

15 25415 23516 324

17 19617 35517 949

18 60218 266

20 704

22 252

24 114

26 436

0

4 000

8 000

12 000

16 000

20 000

24 000

28 000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



15


2017 r.

zaraportowanych przez Bank Centralny Luksemburga). Tak duża liczba terminali spowodowana jest m.in.

prowadzeniem działalności w Luksemburgu przez jednego z dużych agentów rozliczeniowych o

międzynarodowym zasięgu.

Wykres 9. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln

mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Porównując dane zaprezentowane na wykresie nr 19 (Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w

pojedynczym terminalu POS w poszczególnych krajach UE w 2017 r.), można zaobserwować, że Grecja,

Włochy i Hiszpania mają stosunkowo niewielką liczbę transakcji kartami płatniczymi przypadającą na jeden

terminal. Wytłumaczeniem tej sytuacji może być specyfika tych krajów i nastawienie się na bardzo duży ruch

turystyczny oraz wynikająca z tego faktu potrzeba dokonywania płatności z wykorzystaniem kart

płatniczych przez zagranicznych turystów, których transakcje nie są wliczane do powyższej średniej,

obejmującej transakcje dokonane instrumentami płatniczymi wydanymi jedynie w danym kraju. Widać to

najlepiej na przykładzie Grecji oraz Włoch, gdzie mieszkańcy dokonują niewielu transakcji kartami. Na 1

mieszkańca w tych krajach w 2017 r. przypadało odpowiednio 47 i 46 transakcje kartami płatniczymi - dla

porównania w Polsce było to 101 transakcji, a w Danii aż 366 transakcji, pomimo że Dania uplasowała się na

281 9

21

50 7

43

41 2

32

40 6

82

36 6

00

33 9

45

33 7

49

31 1

13

28 6

71

28 6

34

27 0

63

24 1

99

23 3

74

21 7

56

21 4

53

19 1

55

17 8

80

16 7

81

16 4

22

16 2

52

16 1

81

15 0

74

15 0

63

14 6

00

10 8

05

9 8

72

Średnia UE: 26.436

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

55 000

60 000

260 000

270 000

280 000

290 000



16


2017 r.

13. miejscu pod względem liczby urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze na 1 mln

mieszkańców, poniżej średniej dla Unii Europejskiej.

Zdecydowanie korzystniej wypada pozycja Polski na tle pozostałych krajów UE w liczbie terminali POS na

100 km2 akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze. Polska zajmuje 16. miejsce, wyprzedzając takie

kraje jak: Słowenia, Litwa, Bułgaria, Estonia, Łotwa, Szwecja, które wyprzedzały Polskę pod względem liczby

urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln mieszkańców (vide

wykres nr 10). Należy zaznaczyć, że ranking ten powstał wyłącznie na podstawie liczby terminali POS

zlokalizowanych w kraju, dlatego też Luksemburg nie zajmuje już 1 miejsca.

Wykres 10. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 100 km2

w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


5 0

13

1 1

46

987

817

602

514

412

345

313

311

285

282

238

210

200

200

171

159

152

119

83

83

81

78

59

49

Średnia UE: 309

0

200

400

600

800

1 000

1 200

4 600

4 800

5 000

5 200



17


2017 r.

5. Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca

Wg stanu na koniec 2017 r. w obiegu w Polsce było blisko 39,1 mln kart płatniczych i liczba ta wzrosła w

porównaniu do 2016 r. o 2,2 mln kart, co stanowiło wzrost o 6%. Po spadku liczby kart w 2015 r. (pierwszy

spadek liczby wydanych kart w Polsce od 2010 r.) liczba kart w 2016 r. wzrosła ponad poziom z 2014 r., a w

roku 2017 osiągnęła po raz pierwszy poziom powyżej 1 karty na jednego mieszkańca (1,02). Liczbę kart

płatniczych wydanych w Polsce w latach 2011 – 2017 (stany na koniec danego roku) zaprezentowano w tabeli

nr 5.

Tabela 5. Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach 2011-2017

Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Liczba wydanych kart płatniczych

32.044.946 33.291.111 34.658.650 36.068.822 35.209.043 36.874.489 39.095.880


Liczba kart płatniczych na 1 mieszkańca Polski systematycznie wzrastała przez kolejne lata z 0,38 w 2001 r.

do 0,87 w 2009 r., natomiast w latach 2010 – 2011 spadła nieznacznie do poziomu 0,83, by kolejno dalej rosnąć

aż do roku 2014, w którym to wskaźnik uzyskał poziom równy 0,94. W roku 2015 wskaźnik nieznacznie

zmalał do poziomu 0,92 karty płatniczej na jednego mieszkańca. W roku 2016 ponownie wzrósł do poziomu

0,96, a w 2017 r. osiągnął rekordowy poziom 1,02. Dystans, jaki dzieli Polskę od średniej krajów UE,

zmniejszył się z 0,60 w 2016 r. do 0,57 w 2017 r., co przedstawiono na wykresie nr 11.

Wykres 11. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w latach 2001-2017


1,171,25

1,30

1,21

1,321,37

1,411,46 1,46 1,46 1,45 1,47 1,50 1,51 1,54 1,56 1,59

0,380,45

0,410,47

0,53

0,630,70

0,790,86

0,83 0,83 0,860,90

0,94 0,920,96

1,02

1,061,10 1,13 1,15

1,291,33

1,421,46 1,45 1,44 1,43 1,44 1,45 1,46 1,48 1,51 1,54

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

EU

Polska

Strefa Euro



18


2017 r.

W 2017 r. wskaźnik wydanych kart płatniczych per capita (1,02) stawiał Polskę w końcówce państw Unii

Europejskiej. W stosunku do 2016 r. Polska wyprzedziła w rankingu Słowację. W 2012 r. liczba kart na

jednego mieszkańca była na poziomie 0,86 karty, a Polska plasowała się na 26 miejscu z 27 krajów. Ranking

krajów pod względem liczby wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca przedstawiono na wykresie

nr 12.

Wykres 12. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w

2017 r.


6. Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca

W porównaniu z krajami Unii Europejskiej, w Polsce w dalszym ciągu dokonywanych jest, za pomocą kart

płatniczych, średnio mniej płatności (przy ustalaniu wielkości tego wskaźnika nie brano pod uwagę liczby

operacji wypłaty gotówki), ale różnice w tym zakresie z roku na rok ulegają zmniejszeniu. W 2017 r. liczba

transakcji bezgotówkowych kartami na 1 mieszkańca po raz pierwszy w historii przekroczyła barierę 100

transakcji i wynosiła w Polsce 100,6. Mimo to cały czas statystyczny mieszkaniec UE dokonuje więcej

transakcji bezgotówkowych kartami płatniczymi niż statystyczny Polak, co prezentuje wykres nr 13.

4,3

1

2,5

3

2,1

1

2,0

6

2,0

2

1,9

6

1,9

3

1,8

9

1,7

8

1,7

5

1,7

1

1,6

4

1,5

6

1,5

0

1,4

8

1,4

7

1,4

1

1,3

5

1,2

8

1,1

9

1,1

9

1,1

7

1,1

1

1,0

6

1,0

2

0,9

8

0,9

3

0,8

4

Średnia UE: 1,59

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50



19


2017 r.

Wykres 13. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi na jednego mieszkańca w

latach 2001-2017


Średnia dla krajów Unii Europejskiej w 2017 r. wynosiła 135,0 transakcji na jednego mieszkańca. Mimo tak

wyraźnej dysproporcji między Polską a średnią dla UE, należy zauważyć, że liczba transakcji kartami w

Polsce systematycznie wzrasta, a tempo wzrostu jest znacznie szybsze niż średnie tempo wzrostu dla krajów

Unii Europejskiej. Dla porównania wzrost w Polsce w latach 2016-2017 wynosił 20,8%, natomiast średnie

tempo wzrostu dla Unii Europejskiej, w tym samym okresie, był prawie dwukrotnie niższy, tj. 10,9%.

Ponadto w 2006 r. w Polsce przeciętny mieszkaniec dokonywał tylko 9,3 płatności kartami płatniczymi, trzy

lata później - w 2009 r. już dwukrotnie więcej, tj. 18,5, w 2012 r. 31,5, a w 2017 r. już 100,6. W 2013 r. wskaźnik

ten dla Polski stanowił 41% średniej całej Unii Europejskiej, a w 2017 r. już 75%.

W omawianym wskaźniku Polska, tak jak w roku ubiegłym, plasuje się na 13. pozycji wśród 28 krajów UE i

wyprzedza Litwę, Słowenię, Hiszpanię, Austrię, Czechy, Słowację, Chorwację, Węgry, Cypr, Maltę, Niemcy,

Grecję, Włochy, Rumunię oraz Bułgarię, co przedstawiono na wykresie nr 14. Warto dodać, że pomimo braku

awansu w rankingu w 2017 r., w poprzednich latach Polska systematycznie przesuwała się w rankingu. W

2012 r. Polska dokonywała statystycznie 31,5 transakcji na jednego mieszkańca, a w latach następnych, tj.

2013, 2014, 2015 oraz 2016 r. awansowała w rankingu odpowiednio o 2, 3, 3 i 3 pozycje.

Należy zaznaczyć, że wynik Polski jest ponad 3 razy niższy niż Danii (366) czy Szwecji (333). Warto zwrócić

również uwagę na Estonię, w której omawiany wskaźnik osiągnął w 2017 r. poziom 238 transakcji. Oznacza

to, że w Estonii od roku 2004 wykorzystanie kart płatniczych wzrosło o 435% (z poziomu 44,5 transakcji per

capita)5. Jest to tym bardziej warte odnotowania, iż Estonia w liczbie kart na mieszkańca zajmuje pozycję

poniżej średniej UE. Warto dodać, że w Danii i Finlandii liczba kart płatniczych na mieszkańca jest

nieznacznie powyżej średniej dla krajów Unii Europejskiej. W 2017 r. przeciętny mieszkaniec Danii

5 ECB Statistical Data Warehouse, Tabela 7.4 a “Number of transaction per capita”, http://sdw.ecb.europa.eu

37,3

44,748,7 46,0

50,154,2 55,4

59,563,3

68,274,1

79,3

91,2

99,1

109,5

121,7

135,0

28,835,9 38,5

41,946,2

49,552,6

56,1 58,262,5

67,071,0

76,180,7

87,9

96,6

107,4

2,3 3,2 4,1 5,3 6,9 9,3 12,115,1

18,521,9

26,631,5

37,6

48,7 66,5

83,3

100,6

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

UE

Strefa Euro

Polska



20


2017 r.

dokonywał 7,0 transakcji bezgotówkowych kartą w tygodniu, Szwecji 6,4 transakcji, Wielkiej Brytanii 6,1

transakcji tygodniowo, a w Polsce wartość ta wynosiła jedynie 1,9 transakcji tygodniowo.


poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Pod względem wykorzystania kart płatniczych na jednego mieszkańca, Polska, na tle naszego regionu,

plasuje się w środku tych krajów. Na podobnym poziomie znajdują się kraje takie jak Litwa i Słowenia.

Jednocześnie widać dużą różnicę między naszym krajem a Łotwą (140), która prezentuje znacznie wyższą

transakcyjność na mieszkańca.

Mimo to Polska zanotowała w 2017 r. jeden z najwyższych wskaźników wzrostu liczby transakcji kartami,

co prezentuje wykres nr 15.

366

333

315

300

250

240

238

189

179

167

159

140

101

97

87

87

85

84

76

72

69

68

63

54

47

46

24

18

Średnia UE: 135

0,00

40,00

80,00

120,00

160,00

200,00

240,00

280,00

320,00

360,00

400,00



21


2017 r.

Wykres 15. Wskaźnik wzrostu liczby transakcji kartami płatniczymi (roczna zmiana procentowa) w

poszczególnych krajach UE w 2017 roku


Tak wysoki wzrost transakcji bezgotówkowych w Polsce może wynikać z rosnącej popularności w

płatnościach bezgotówkowych kart zbliżeniowych, które umożliwiają przeprowadzanie płatności w sposób

najwygodniejszy i najszybszy dla posiadacza instrumentu płatniczego. Innym powodem jest obniżenie od

dnia 1 lipca 2014 r. opłat interchange. Niższe koszty akceptacji kart płatniczych spowodowały większe

zainteresowanie akceptantów przyjmowaniem tej formy zapłaty. Akceptację kart w 2014 r. rozpoczęła

największa sieć detaliczna w Polsce. Zwiększenie liczby terminali POS poszerzyło możliwości użycia karty

przez klientów w kolejnych latach.

Krajem, w którym liczba transakcji bezgotówkowych wzrosła najwięcej, jest Grecja (67,5%), na drugim

miejscu znalazła się Bułgaria, notując wzrost o 38,4%, a na trzecim miejscu uplasowała sią Rumunia ze

wzrostem 31,7%.

5,88%

7,01%

7,60%

8,86%

9,13%

9,16%

9,23%

9,32%

10,67%

10,78%

11,18%

11,22%

11,96%

12,02%

12,38%

13,38%

14,95%

15,39%

16,55%

16,60%

16,78%

18,13%

19,25%

20,71%

21,00%

25,88%

31,66%

38,40%

67,51%

[28] Szwecja

[27] Włochy

[26] Finlandia

[25] Dania

[24] Wielka Brytania

[23] Francja

[22] Portugalia

[21] Estonia

[20] Belgia

[19] Niemcy

[18] Słowenia

EU

[17] Chorwacja

[16] Łotwa

[15] Holandia

[14] Słowacja

[13] Austria

[12] Luksemburg

[11] Cypr

[10] Hiszpania

[9] Litwa

[8] Malta

[7] Irlandia

[6] Polska

[5] Czechy

[4] Węgry

[3] Rumunia

[3] Bułgaria

[1] Grecja

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00%



22


2017 r.

7. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą

Kolejnym wskaźnikiem obrazującym częstotliwość wykorzystania kart płatniczych jest liczba transakcji

bezgotówkowych w terminalach POS przypadających na jedną kartę.

Wykres 16. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w latach 2001-2017


Do 2014 r. Polska systematycznie zmniejszała swój dystans w stosunku do krajów Strefy Euro i krajów Unii

Europejskiej w liczbie transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w terminalach

POS. W 2014 r. wskaźnik dla Polski był po raz pierwszy wyższy niż wskaźnik dla krajów Strefy Euro, ale

niższy niż wskaźnik dla Unii Europejskiej. W roku 2015, wskaźnik dla Polski znacząco prześcignął pod

względem liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą zarówno średnią

dla krajów ze Strefy Euro, jak i – po raz pierwszy w historii - średnią dla krajów Unii Europejskiej. W 2016 i

2017 r. przewaga Polski nad wskaźnikami dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro zwiększyła się jeszcze

bardziej. W 2004 r. wskaźnik liczby tego typu transakcji stanowił zaledwie 32,7% średniej krajów Strefy Euro,

by w 2017 r. osiągnąć liczbę 95,2 transakcji bezgotówkowych, tj. o 38,1 więcej transakcji dokonanych kartą

płatniczą niż średnia dla krajów Strefy Euro (57,1) i 25,1 transakcji więcej niż średnia dla krajów Unii

Europejskiej (70,1).

11,112,7

14,517,0 18,5

20,7

25,7

31,135,6

40,5

50,3

70,6

84,2

95,2

29,933,6 35,0 35,2 35,0

37,2 36,638,1

41,244,2

41,251,0

53,4 54,2

58,5

62,8

70,1

25,6

30,7 32,034,1 33,0

35,0 34,5 36,038,5

41,345,0

47,549,5

47,750,4

52,2

57,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

UE

Strefa Euro



23


2017 r.

Wykres 17. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w poszczególnych

krajach UE w 2017 r.


Polska ze wskaźnikiem 95,2 transakcji rocznie dokonywanych jedną kartą, w roku 2017 zdecydowanie

powiększyła swoją przewagę nad wskaźnikiem dla Unii Europejskiej. Tempo wzrostu jest zdecydowanie

szybsze niż tempo wzrostu dla krajów strefy Euro oraz Unii Europejskiej. W 2017 r. Polska nie zanotowała

awansu w rankingu, jednakże od 2012 r. (35,6 transakcji; miejsce 13/27) awansowała, aż o 5 pozycji, tj. w roku

2014 o 3 pozycje, w roku 2015 o 1 pozycję i w roku 2016 o 1 pozycję.

Najczęściej płatności z wykorzystaniem kart dokonują mieszkańcy Danii (169,2 razy w roku, czyli prawie 2,5

krotnie częściej niż średnia w UE) oraz mieszkańcy Estonii – 150,2, Szwecji – 138,5, Francji – 133,5 oraz

Finlandii – 103,6. Najmniejszy poziom tego wskaźnika zanotowano na Malcie (18,4) oraz w Bułgarii (11,5).

8. Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS

Interesująco wypada także porównanie wykorzystania zainstalowanych w danym kraju terminali POS.

Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywana kartami płatniczymi w pojedynczym terminalu POS w

Polsce jest wyższa niż średnia w krajach Strefy Euro oraz średnia dla całej Unii Europejskiej.

169,2

150,2

138,5

133,5

122,6

103,6

101,2

95,2

87,9

75,2

69,8

67,0

61,5

52,5

51,0

46,7

45,7

41,3

37,1

35,4

34,9

29,6

28,1

22,5

21,0

19,4

18,4

11,5

Średnia UE: 70,1

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0



24


2017 r.

Wykres 18. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w latach

2001-2017


Polska, na przestrzeni lat 2004 – 2013, systematycznie zmniejszała swój dystans w liczbie transakcji

bezgotówkowych przypadających na jeden terminal POS w stosunku do średniej UE i od 2011 r. mocno

zbliżyła się do średniej unijnej, by przekroczyć ją w 2014 r, a w 2015 r. znacząco zwiększyć przewagę nad

wspomnianymi średnimi. W 2004 r., w pojedynczym terminalu POS, w Polsce dokonano o 1.818 mniej

transakcji bezgotówkowych niż w UE, natomiast w 2013 r. wykonano jedynie 179 transakcji mniej, a w 2017 r.

już o 1.759 transakcji więcej. Analizując wykres nr 18, warto podkreślić, że Polska w 2009 r. wyprzedziła kraje

należące do Strefy Euro w liczbie transakcji w pojedynczym terminalu POS i systematycznie zwiększała swój

dystans (w 2009 r. było to o 136 transakcji więcej, w 2013 r. już o 459 transakcji więcej, natomiast w 2017 r.

było to już o 2.779 transakcji więcej).

Mimo iż Polska ma jeden z niższych wskaźników liczby urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty

płatnicze na 1 mln mieszkańców, to dobrze wypada pod względem liczby transakcji bezgotówkowych

realizowanych kartami płatniczymi w pojedynczym terminalu. W 2017 r. Polska zajmowała 8 miejsce w UE,

tak jak w roku poprzednim. W roku 2012 polska zajmowała 12 miejsce na 26 krajów (3.953 transakcji), w 2014

r. awansowała w rankingu o 1 pozycję, a w 2016 r. aż o 3.

1 3791 556

1 958

2 4122 638

2 978

3 257 3 724

3 953

4 298

4 560

5 339

5 8485 959

2 774

3 1313 255 3 197

3 291 3 350 3 376 3 4013 489

3 701

3 9154 071

4 477

3 945

4 062 4 0994 200

2 171

2 554 2 631 2 6572 741 2 749 2 755

2 739

2 8423 041

3 220

3 4733 839

3 0793 184 3 158 3 180

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

UE

StrefaEuro



25


2017 r.

Wykres 19. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w



Jak wynika z wykresu nr 19, Polska znacznie wyprzedza takie kraje jak Portugalia, Włochy, Luksemburg czy

Grecję, które co prawda są liderami w liczbie zainstalowanych terminali POS, ale jednocześnie kraje te nie

należą do czołówki krajów, w których dokonuje się najwięcej transakcji bezgotówkowych. Przykładowo w

Polsce, w jednym terminalu, realizowanych jest rocznie blisko 5,96 tys. transakcji płatniczych, czyli ponad 20

razy więcej niż w Luksemburgu i blisko 6 razy więcej niż we Włoszech. Tak dobra pozycja Polski wskazuje,

iż Polacy chętnie używają kart płatniczych do dokonywania transakcji bezgotówkowych pomimo niewielkiej

liczby terminali POS. Liderem pod względem intensywności wykorzystania terminali POS jest Szwecja i

Dania, ze wskaźnikiem odpowiednio 12,8 i 11,3 tys. transakcji na terminal. W naszym regionie Polska

wyprzedza większość krajów z wyjątkiem Estonii. Tak niska pozycja Luksemburga wynika z faktu, że do

wyliczenia tego wskaźnika uwzględniono również terminale znajdujące się poza Luksemburgiem, co

znacznie zaniżyło wskaźnik.

297

685

815

1 050

1 099

1 642

1 906

2 096

2 175

2 515

3 282

3 373

3 805

4 200

4 261

4 557

4 739

4 876

4 913

5 959

6 565

6 985

7 832

8 073

8 954

11 279

12 822

[28] Cypr

[27] Finlandia

[26] Luksemburg

[25] Bułgaria

[24] Grecja

[23] Malta

[22] Włochy

[21] Irlandia

[20] Rumunia

[19] Hiszpania

[18] Chorwacja

[17] Niemcy

[16] Austria

[15] Portugalia

[14] Węgry

EU

[13] Litwa

[12] Słowenia

[11] Słowacja

[10] Łotwa

[9] Czechy

[8] Polska

[7] Francja

[6] Wielka Brytania

[5] Estonia

[4] Holandia

[3] Belgia

[2] Dania

[1] Szwecja



26


2017 r.

9. Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi

Analizując wykorzystywanie bezgotówkowych instrumentów płatniczych, warto zwrócić uwagę na udział

transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji kartami płatniczymi (vide wykresy nr 20 i 21). Do

2008 r. włącznie, w Polsce karty wykorzystywane były częściej do podejmowania gotówki w bankomatach

niż do dokonywania płatności. W 2009 r. w Polsce po raz pierwszy dokonano kartami płatniczymi więcej

transakcji bezgotówkowych niż gotówkowych i ww. wskaźnik osiągnął poziom 50,6%. Natomiast w 2014 r.

poziom ten wzrósł do 70,5%, a w 2017 r. już do 84,8%. Warto wspomnieć, że w 2015 r. wskaźnik dla Polski

(77,7%) po raz pierwszy był wyższy niż średnia dla krajów strefy Euro (76,0%), a w 2016 r. przekroczył

wskaźnik dla całej Unii Europejskiej (80,3%).

Wykres 20. Udział procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi w latach 2005-2017


Na wykresie nr 20 przedstawiono postępującą w całej Europie zmianę zachowania posiadaczy kart

płatniczych, polegającą na częstszym używaniu kart do płatności w sklepach niż dokonywaniu wypłat

gotówki w bankomatach. Trend ten jest szczególnie widoczny na przykładzie Polski, gdzie w 2005 r. tylko

34,6% transakcji kartowych stanowiły transakcje bezgotówkowe, natomiast w 2017 r. wskaźnik ten osiągnął

już poziom 84,8%. Wykres nr 20 obrazuje również znacznie szybsze tempo wzrostu dla Polski, w porównaniu

z tempem wzrostu średniej dla krajów Strefy Euro czy też średniej dla wszystkich krajów Unii Europejskiej.

W średniej dla Strefy Euro nie uwzględniono danych dla Finlandii, które to nie zostały podane. Wykres nr

21 przedstawia udział procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2016 r.

34,6%

39,5%

43,6%

46,8%

50,6%

54,5%

57,8%

61,2%

64,5%

70,5%

77,7%

81,4% 84,8%

67,4%68,6%

70,8% 70,2%71,5% 72,4%

73,8%75,0% 76,0% 75,6% 76,0%

77,3%79,8%

67,8%69,0%

70,5% 70,1%71,6%

73,0%74,5%

75,6%76,8% 77,5%

78,8%

80,3%

82,8%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



27


2017 r.

Wykres 21. Udział procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych

kartami płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Liderem w 2017 r., pod względem wykorzystania kart płatniczych do transakcji bezgotówkowych była Dania

(96,4%), a na drugim miejscu znalazła się Szwecja (96,0%). Należy podkreślić, iż Szwecja uzyskała w 2017 r.

wynik lepszy o 0,9 p.p. niż w roku poprzednim (Dania w 2016 r. nie podała danych). Polska zajmuje w tym

zestawieniu 8. pozycję i spadła o 1 miejsce w stosunku do podobnego rankingu z poprzedniego roku,

spowodowane jest to udostepnieniem w tym roku przez Danię danych. Warto zauważyć, że w 2012 r. Polska

zajmowała 19 miejsce na 25 krajów ze wskaźnikiem na poziomie tylko 61%, oznacza to, że w ciągu 5 lat

poprawiła swoją pozycję w rankingu o 11 pozycji, a wskaźnik wzrósł aż o 23,6 p.p. Z krajów naszego regionu

należy wyróżnić przede wszystkim Estonię (88,8%), która znajduje się w rankingu przed Polską.

55,5%

59,0%

59,4%

61,7%

67,1%

67,9%

70,8%

71,2%

72,1%

72,5%

74,8%

76,1%

78,5%

78,7%

80,5%

80,6%

81,7%

82,8%

83,9%

84,8%

85,7%

86,7%

87,4%

88,8%

92,9%

96,0%

96,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

[28] Bułgaria

[27] Finlandia

[26] Malta

[25] Niemcy

[24] Rumunia

[23] Austria

[22] Grecja

[21] Irlandia

[20] Portugalia

[19] Chorwacja

[18] Cypr

[17] Włochy

[16] Słowenia

[15] Słowacja

[14] Luksemburg

[13] Hiszpania

[12] Łotwa

[11] Litwa

[10] Czechy

UE

[9] Węgry

[8] Polska

[7] Belgia

[6] Wlk. Bryt.

[5] Francja

[4] Estonia

[3] Holandia

[2] Szwecja

[1] Dania


28


2017 r.

10. Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca

Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca w 2017 r. plasuje ponownie Polskę (ze

wskaźnikiem 68,1 liczby poleceń przelewu per capita) powyżej średniej w UE (62,6), a także powyżej średniej

dla krajów Strefy Euro (58,7), co zaprezentowano na wykresie nr 22.

Wykres 22. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w latach 2001 – 2017


Jak widać na powyższym wykresie, znaczna dynamika wzrostu poleceń przelewu na jednego mieszkańca w

latach 2006 – 2014 w Polsce, pozwoliła znacząco zredukować różnicę między średnią dla Polski a średnią dla

UE i Strefy Euro, aby w 2015 r. po raz pierwszy znaleźć się powyżej średniej unijnej oraz średniej dla Strefy

Euro. Jeszcze na koniec 2001 r. wskaźnik poleceń przelewu per capita dla Polski (13,4) stanowił 1/3 średniej

dla UE (39,8), a w 2017 r. przewyższał już średnią dla UE o 8.8%. Oznacza to, że w 2001 r. statystyczny

mieszkaniec UE dokonywał aż o blisko 3 razy więcej poleceń przelewu niż statystyczny Polak, a w 2016 r.

mieszkaniec Polski dokonywał już o blisko 9% więcej przelewów niż statystyczny mieszkaniec UE.

W Polsce polecenie przelewu stanowi (obok karty płatniczej) najbardziej popularną, wśród posiadaczy

rachunków bankowych, formę rozliczeń bezgotówkowych. Wskaźnik liczby poleceń przelewu na 1

mieszkańca w 2017 r. w Polsce był wyższy niż w takich krajach jak Wielka Brytania, Austria, Litwa, Irlandia,

Francja, Węgry, Bułgaria, Grecja, Portugalia, Malta, Hiszpania, Włochy, Cypr oraz Rumunia (vide wykres nr

23). W roku 2017 Polska zajęła 14. miejsce w UE pod względem liczby wykonanych poleceń przelewu na

jedną osobę i w stosunku do roku poprzedniego awansowała o 1 pozycję. W 2012 r. Polska plasowała się na

18 pozycji wśród 27 krajów (45,1 poleceń przelewu na jednego mieszkańca), a w roku 2015 awansowała o 4

pozycje.

13,4 13,316,2

19,0 19,722,7

26,129,3

34,538,1

42,245,1

47,951,4

59,963,4

68,1

39,8 40,343,0 42,0

44,347,2

42,7 43,5 45,049,3

49,8 51,153,2

56,759,5

62,6

39,9 41,343,9 45,6 47,3

49,945,9 46,6 47,9 47,8

51,0 51,954,2

52,2

53,956,1

58,7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

UE

StrefaEuro



29


2017 r.

Wykres 23. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Liderem w zakresie liczby dokonywanych poleceń przelewu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2017 r. były

Czechy ze wskaźnikiem na poziomie 171,8 poleceń przelewu (ponad 2 razy więcej niż w Polsce). Wysokimi

wskaźnikami charakteryzują się także: Finlandia, Holandia, Szwecja, Belgia, Estonia oraz Luksemburg.

Najniższy wskaźnik w 2017 r. odnotowano w Rumunii. Statystyczny mieszkaniec Rumunii wykonał w roku

jedynie blisko 13 poleceń przelewu. Polska na tle regionu znajduje się w środku stawki, wyprzedzając Litwę,

Węgry, Bułgarię oraz Rumunię. Natomiast większą niż Polska liczbę poleceń przelewu per capita

dokonywano w takich krajach jak: Czechy (171,8), Estonia (114,9), Łotwa (86,3) i Słowacja (73,3).

11. Liczba zrealizowanych poleceń zapłaty na jednego mieszkańca

Polecenie zapłaty w Polsce ma znikome znaczenie w porównaniu do krajów UE i Strefy Euro.

Należy jednak odnotować, że liczba poleceń zapłaty w Polsce w latach 2001 – 2004 podwajała się rok do roku,

w latach 2005 – 2008 dynamika wzrostu była coraz mniejsza (tempo wzrostu liczby dokonywanych poleceń

zapłaty rok do roku wynosiło odpowiednio: 2005 – 57%, 2006 – 30,1%, 2007 – 24,9%), a od 2008 r. liczba

poleceń zapłaty utrzymuje się na podobnym poziomie, a od 2012 r. zaobserwowano nawet niewielki spadek

171,8

171,5

134,5

130,7

130,5

114,9

112,0

86,3

85,1

78,9

76,1

75,0

73,3

68,1

67,3

62,5

59,7

58,2

57,7

57,0

35,9

32,3

27,8

26,4

24,7

23,0

21,5

12,7

Średnia UE: 62,6

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0



30


2017 r.

liczby transakcji poleceniem zapłaty. W 2016 r. odnotowano nieznaczny wzrost, do poziomu do tej pory

najwyższego, który utrzymał się również w 2017 r.

Wykres 24. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w latach w latach 2001 – 2017


Średnia dla Strefy Euro w 2017 r. wyniosła 56,8. Dla całej Unii Europejskiej w 2017 r. było to średnio 49,0

poleceń zapłaty na 1 mieszkańca (vide wykresy nr 24 i 25). W 2017 r. w UE wystąpił wzrost liczby poleceń

zapłaty w porównaniu do poprzedniego roku, natomiast w Strefie Euro odnotowano spadek.

Jak zaprezentowano na wykresie nr 25, najwyższą liczbę poleceń zapłaty przypadającą na jednego

mieszkańca w 2017 r. odnotowały Niemcy (124,8), najniższą zaś Polska (0,7) oraz Rumunia (0,6). Liczba

zrealizowanych poleceń zapłaty na 1 mieszkańca w 2017 r. plasuje Polskę w samej końcówce UE na 22.

miejscu (23 kraje udostępniły dane). Pod względem tego wskaźnika wyprzedzamy jedynie Rumunię (dla 5

krajów nie podano danych) (vide wykres nr 25). W latach 2012 - 2016 sytuacja polski była podobna jak w

roku 2017.

Można zauważyć, że pozycja Polski, w odniesieniu do omawianego wskaźnika, jest o wiele słabsza niż

innych krajów regionu. Polecenie zapłaty jest instrumentem kilkukrotnie częściej wykorzystywanym w

krajach takich jak Czechy, Węgry i Słowacja. Przyczyna małej popularności polecenia zapłaty w Polsce

wynika z wielu czynników, w tym m.in. niepełnej wiedzy, obaw klientów przed upoważnianiem wierzyciela

do obciążania ich rachunku bankowego, braku właściwej kampanii promocyjnej i wystarczających zachęt do

korzystania z tej formy rozliczeń, jak również z przyzwyczajeń konsumentów do płacenia rachunków -

gotówkowo na poczcie lub w innym miejscu (np. w kasie wierzyciela lub w punkcie przyjmującym wpłaty

na rachunki bankowe), bądź bezgotówkowo - poprzez polecenie przelewu za pośrednictwem bankowości

internetowej.

0,0 0,1 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,7 0,7

32,6 32,5

37,8

42,744,9

47,849,8

51,552,9

54,7 55,4 56,0 57,0

51,7

61,158,7

56,8

32,6 33,0

37,636,1

37,439,8 39,2

40,742,2

44,0 44,4 45,3 45,942,9

46,3 47,349,0

0

10

20

30

40

50

60

70

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



31


2017 r.

Wykres 25. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


12. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów

płatniczych

Transakcje bezgotówkowe obejmują przede wszystkim transakcje dokonywane przy użyciu kart płatniczych,

polecenia przelewu, polecenia zapłaty oraz (w przypadku niektórych krajów) również przy użyciu czeków i

instrumentów pieniądza elektronicznego. Zatem omawiany wskaźnik może być ogólniejszym miernikiem

aktywności obywateli danego kraju w zakresie wykorzystywania bezgotówkowych instrumentów

płatniczych.

Wśród transakcji bezgotówkowych w Polsce, już po raz trzeci z rzędu (podobnie było w roku 2015 oraz 2016

r.) dominują transakcje kartowe (wcześniej przeważały polecenia przelewu). W 2017 r. ich udział w liczbie

124,8

70,7

64,0

61,0

49,3

48,1

41,1

33,2

30,5

26,9

26,4

19,8

13,6

10,9

7,4

6,6

6,3

5,5

3,2

5,5

2

0,8

0,7

0,6

0,0

Średnia UE: 49,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

120,0

130,0

140,0



32


2017 r.

dokonywanych transakcji osiągnął 59,36%. Udział poleceń zapłaty nadal był niewielki – zaledwie 0,43%.

Udział przelewów, malejący z roku na rok, wyniósł 39,49%. Liczbę transakcji bezgotówkowych

przedstawiono w tabeli nr 6.

Tabela 6. Liczba transakcji bezgotówkowych w Polsce w latach 2005-2017 (w tys. transakcji)

Okres

Przelewy Czeki Karty płatnicze Polecenie zapłaty RAZEM

liczba trans. (tys.)

% liczba trans.

(tys.) %

liczba trans. (tys.)

% liczba trans. (tys.)

% liczba trans.

(tys.)

2005 751 306 73,11% 308 0,030% 264 176 25,71% 11 873 1,16% 1 027 663

2006 864 284 70,05% 196 0,016% 353 906 28,68% 15 446 1,25% 1 233 832

2007 994 859 67,40% 166 0,011% 461 772 31,28% 19 292 1,31% 1 476 089

2008 1 115 933 65,10% 226 0,013% 576 673 33,64% 21 306 1,24% 1 714 138

2009 1 314 769 64,40% 246 0,012% 703 909 34,48% 22 525 1,10% 2 041 449

2010 1 468 692 62,88% 191 0,008% 844 234 36,14% 22 593 0,97% 2 335 710

2011 1 625 127 60,76% 108 0,004% 1 025 989 38,36% 23 283 0,87% 2 674 507

2012 1 736 926 58,37% 105 0,004% 1 215 587 40,85% 23 252 0,78% 2 975 870

2013 1 842 584 55,59% 97 0,003% 1 448 660 43,71% 23 109 0,70% 3 314 450

2014 1 977 308 51,04% 106 0,003% 1 872 666 48,34% 23 589 0,61% 3 873 669

2015 2 301 968 47,14% 103 0,002% 2 556 721 52,35% 24 918 0,51% 4 883 710

2016 2 436 456 43,01% 99 0,002% 3 202 323 56,52% 26 495 0,47% 5 665 373

2017 2 617 899 40,20% 88 0,001% 3 865 457 59,36% 28 259 0,43% 6 511 703


W latach 2001-2017 widoczny był stały wzrost wykorzystywania w Polsce bezgotówkowych instrumentów

płatniczych, co z perspektywy obrotu bezgotówkowego jest pozytywną tendencją.

W Polsce zauważalny jest wyraźny trend wzrostowy, w szczególności w liczbie transakcji dokonywanych

kartami płatniczymi, które znacznie zwiększyły swój udział i przewyższyły liczbę przelewów w 2015 r.

Wzrost liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych wszystkimi instrumentami płatniczymi jest

porównywalny ze wzrostem w pozostałych krajach UE (wykres nr 26).


33


2017 r.

Niezależnie od powyższego, należy zaznaczyć, że w latach 2001 – 2017 średni roczny wzrost wykorzystania

instrumentów płatniczych, wyrażony w liczbie transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na 1

mieszkańca, wyniósł w Polsce 15,95%.

Wykres 26. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w

latach 2001-2017


W 2017 r. Polska zajmowała 18. miejsce wśród państw UE pod względem liczby transakcji instrumentami

płatniczymi na 1 mieszkańca, co pokazano na wykresie nr 27. W stosunku do danych za 2016 r., Polska

przesunęła się o jedną pozycje, wyprzedzając Hiszpanię. W roku 2012 Polska znajdowała się na 22 pozycji,

wśród 27 krajów (77 transakcji na 1 mieszkańca), w roku 2015 awansowała o 1 pozycję, a w 2016 r. o 2 pozycje.

Na jednego Polaka w 2017 r. przypadało 169 takich transakcji, co w porównaniu do średniej UE oraz średniej

dla Strefy Euro (odpowiednio 262 oraz 244 transakcji) daje stosunkowo mało korzystny obraz

wykorzystywania bezgotówkowych instrumentów płatniczych w naszym kraju. Na uwagę zasługuje jednak

fakt, iż liczba transakcji bezgotówkowych instrumentami płatniczymi na mieszkańca wzrosła w 2017 r. w

Polsce aż o 14,9% w stosunku do roku 2016, podczas gdy w Strefie Euro oraz Unii Europejskiej wzrost ten

wynosił odpowiednio 5,3% oraz 7,7%.

Analiza wykresu nr 27 wykazuje, że sytuacja Polski w regionie, w odniesieniu do omawianego wskaźnika,

jest dobra. W roku 2017 wyższą liczbę transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na

1 mieszkańca miały tylko takie kraje jak Estonia (354), Czechy (262) oraz Łotwa (227).

Najwyższy poziom wykorzystania bezgotówkowych instrumentów płatniczych w UE odnotowano w

Luksemburgu (4.739 transakcji per capita – czyli ponad 25 razy więcej niż w Polsce). Luksemburg uzyskał

tak wysoki wskaźnik, ponieważ jako jedno z nielicznych państw ma najwyższe wykorzystanie

bezgotówkowego instrumentu, jakim jest instrument pieniądza elektronicznego. Wynika to z faktu, że firma

16 17 20 25 2732

3945

5461

6977

86

101

127

147

169

123130

141

151157

166 166172 175

183189

195203 203

221231

244

134141

152

143149

158152

158164

173181

188

202208

227

243

262

0

50

100

150

200

250

300

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



34


2017 r.

PayPal, świadcząca usługi płatnicze w handlu internetowym, ma siedzibę w Luksemburgu oraz uzyskała w

tym kraju licencję instytucji kredytowej. Większość transakcji przeprowadzonych w całej Europie zostało

przypisanych jako dokonane w Luksemburgu, ponieważ rachunki, z których dokonywano płatności, są

umiejscowione w Luksemburgu, pomimo tego, że posiadaczami tych rachunków są obywatele różnych

państw UE. Na jednego mieszkańca Luksemburga w 2017 r. przypadało z tego powodu aż 4.356 transakcji

instrumentem pieniądza elektronicznego, przy średnim wskaźniku UE wynoszącym zaledwie 6,7 transakcji.




Poziom wykorzystania poszczególnych instrumentów płatniczych w różnych krajach UE jest bardzo

zróżnicowany. Generalnie można zauważyć, że w krajach tzw. „starej piętnastki UE” sytuacja wygląda lepiej,

tzn. liczba transakcji instrumentami płatniczymi na 1 mieszkańca w 2016 r. jest wyższa niż w „nowych”

państwach UE. Wyjątek stanowią takie kraje jak Włochy i Grecja.

4 7

39

497

494

455

452

451

354

340

327

293

262

258

232

227

202

198

178

169

168

163

157

136

116

115

100

99

71

37

Średnia UE : 262

0

100

200

300

400

500

600

4600

4700

4800



35


2017 r.

W tzw. nowych krajach UE widać wyraźnie podobne tendencje w używaniu instrumentów płatniczych, czyli

dość wysoką liczbę poleceń przelewu i operacji kartami. Natomiast wskaźnik liczby poleceń zapłaty jest

bardzo niski (wyjątkiem są: Czechy, Węgry, Słowacja i Litwa). W „nowych” państwach UE, poza Maltą i

Cyprem, praktycznie nie funkcjonują czeki.

Należy dodać, że nie wszystkie kraje przekazały kompletne dane dotyczące bezgotówkowych instrumentów

płatniczych. Kilka krajów (tj. Finlandia, Dania, Estonia oraz Litwa) nie przekazało danych dotyczących

polecenia zapłaty lub nie zostały one opublikowane. W większości tych krajów poziom wykorzystywania

polecenia zapłaty w porównaniu ze wszystkimi transakcjami bezgotówkowymi był bardzo mały. Wyjątkiem

może być Dania, w której opublikowanie danych dotyczących transakcji zrealizowanych poleceniem zapłaty,

mogłoby spowodować jej awans w rankingu krajów Unii Europejskiej.

13. Udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji

dokonywanych kartami

We wrześniu 2018 r. Europejski Bank Centralny opublikował po raz piąty materiał pt. „Fifth report on card

fraud”, w którym zaprezentował analizę danych statystycznych dotyczących oszustw z użyciem kart

płatniczych w krajach UE w latach 2014-2016. Dane zostały przekazane do EBC przez prawie wszystkie

funkcjonujące w Europie systemy kart płatniczych, zarówno międzynarodowe (VISA, MasterCard), jak i

systemy lokalne.

Dane na wykresie nr 28 wskazują, że w Polsce odnotowano najmniejszy udziałów transakcji oszukańczych

w wartości wszystkich transakcji dokonanych kartami (0,005%). Stawia to nas, pod względem

bezpieczeństwa, na pierwszym miejscu. Nieco wyższy wskaźnik na poziomie 0,006% zanotowała Litwa.

Najwyższy wskaźnik zanotowano w Danii, Wielkiej Brytanii oraz Francji. Średnia dla strefy Euro wynosiła

0,041%, tj. ponad osiem razy więcej niż w Polsce. Można również zauważyć, że różnice w wartości transakcji

oszukańczych dokonywanych kartami płatniczymi w poszczególnych krajach są znaczące, jednak wartość

takich transakcji stanowi niewielki udział w ogólnej liczbie transakcji kartowych.

Na wysoki poziom bezpieczeństwa transakcji dokonywanych kartami płatniczymi w Polsce w dużej mierze

wpłynęło propagowanie i promowanie działań zwiększających bezpieczeństwo rozliczeń kart płatniczych,

tj. migracja kart płatniczych z paskiem magnetycznym na karty wyposażone w mikroprocesor EMV, jak

również dostosowywanie infrastruktury obsługującej karty płatnicze, a więc terminali POS i bankomatów,

do standardu EMV. Ważnym aspektem wpływającym na tak niski poziom oszustw dokonywanych kartami

płatniczymi, są również działania podejmowane przez sektor bankowy we współpracy z Policją i

Prokuraturą. To wszystko spowodowało, że Polska może być uznawana za najbezpieczniejszy kraj w Unii

Europejskiej pod względem oszustw kartowych.


36


2017 r.

Wykres 28. Udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji kartowych w


Źródło: Europejski Bank Centralny, https://www.ecb.europa.eu

14. Transakcje bezgotówkowe w podziale na instrumenty płatnicze

Interesująco przedstawia się porównanie wykorzystywania poszczególnych bezgotówkowych

instrumentów płatniczych w roku 2005 oraz 2017 pod względem liczby transakcji danym instrumentem

płatniczym. Na wykresie nr 28 zaprezentowano, malejąco według udziału transakcji dokonanych kartami

płatniczymi, dane dotyczące krajów Unii Europejskiej.

0,07

3%

0,06

8%

0,06

7%

0,06

7%

0,05

2%

0,04

1%

0,04

1%

0,03

7%

0,03

6%

0,03

4%

0,03

4%

0,02

4%

0,02

3%

0,02

2%

0,02

0%

0,01

9%

0,01

9%

0,01

7%

0,01

3%

0,01

2%

0,01

2%

0,00

9%

0,00

9%

0,00

7%

0,00

7%

0,00

7%

0,00

7%

0,00

6%

0,00

5%

0,000%

0,010%

0,020%

0,030%

0,040%

0,050%

0,060%

0,070%

0,080%

https://www.ecb.europa.eu/


37


2017 r.

Wykres 29. Procentowy udział instrumentów bezgotówkowych w 2005 oraz 2017 r. wg liczby transakcji


13,2%

13,9%

14,9%

18,6%

20,5%

24,2%

24,3%

24,5%

30,6%

30,7%

31,4%

32,7%

32,9%

33,6%

34,0%

36,5%

36,9%

39,0%

45,1%

47,3%

48,8%

49,2%

49,4%

56,5%

59,5%

61,8%

62,2%

77,5%

49,2%

42,2%

63,1%

63,8%

73,9%

17,3%

74,5%

14,9%

68,2%

15,2%

54,9%

27,1%

29,8%

29,8%

32,5%

16,9%

43,2%

21,4%

48,5%

19,2%

45,5%

43,0%

34,9%

22,8%

9,2%

22,7%

9,2%

35,2%

41,9%

18,3%

10,3%

1,8%

2,7%

1,0%

14,8%

1,0%

46,3%

12,2%

15,4%

25,1%

13,2%

27,3%

17,7%

11,6%

19,6%

10,9%

7,5%

8,6%

15,0%

11,5%

9,6%

55,7%

39,7%

24,6%

27,5%

13,9%

20,2%

17,4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

[26] HU

[25] AT

[24] DE

[23] SK

[22] RO

[21] BG

[20] MT

[19] PL

[18] CY

[17] LV

[16] ES

[15] SI

[14] IE

EU

[13] IT

[12] NL

[11] FR

[10] BE

[9] UK

[8] LT

[7] GR

[6] FI

[5] EE

[4] SE

[3] DK

[2] PT

[1] LU

2005

5,1%

21,1%

25,9%

32,0%

40,5%

41,9%

44,0%

46,3%

46,6%

47,3%

47,8%

50,4%

51,5%

51,6%

54,2%

54,3%

54,7%

54,9%

57,5%

59,4%

60,1%

60,8%

63,7%

64,5%

66,9%

67,0%

68,3%

69,6%

81,1%

2,4%

29,5%

50,9%

65,5%

44,4%

30,9%

37,8%

23,0%

44,9%

32,5%

37,6%

41,9%

14,7%

24,0%

22,7%

33,3%

17,6%

29,5%

18,1%

40,2%

37,0%

34,7%

34,5%

19,9%

26,3%

32,4%

12,0%

14,9%

18,9%

48,5%

1,2%

2,4%

3,7%

24,4%

10,0%

13,6%

3,4%

2,7%

11,8%

5,5%

28,6%

18,7%

2,8%

0,0%

18,6%

15,5%

9,1%

0,4%

0,0%

0,0%

1,6%

9,0%

6,7%

0,0%

11,6%

14,2%

0,0%

12,0%

91,9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

[28] LU

[27] DE

[26] BG

[25] CZ

[24] HR

[23] AT

[22] SI

[21] IT

[20] SK

[19] GR

[18] BE

[17] HU

[16] ES

EU

[15] MT

[14] LT

[13] FR

[12] NL

[11] CY

[10] PL

[9] LV

[8] FI

[7] RO

[6] IR

[5] SE

[4] EE

[3] PT

[2] UK

[1] DK

2017

Karta płatnicza Polecenie przelewu

Polecenie zapłaty Czeki

Pieniądz elektroniczny Inne



38


2017 r.

W 2005 r. Polska zajmowała 19. miejsce (24,5%) pod względem udziału liczby transakcji dokonanych przy

użyciu kart płatniczych wśród wszystkich instrumentów bezgotówkowych, natomiast w 2017 r. zajmowała

już 10. miejsce z udziałem na poziomie 59,4%. Warto zwrócić uwagę, że w 2005 r. największe użycie kart,

spośród bezgotówkowych instrumentów, odnotowano w Luksemburgu, natomiast w 2017 r. Luksemburg

znalazł się w tym zestawieniu na miejscu ostatnim. Również w przypadku tego zestawienia, duży wpływ na

dane Luksemburga miał system PayPal, który raportuje wszystkie transakcje realizowane na terenie EU, w

tym w ogromnej licznie transakcje realizowane przy użyciu pieniądza elektronicznego. W odniesieniu do

Polski należy zwrócić uwagę na rosnące znaczenie kart płatniczych oraz zmniejszający się udział przelewów.

W 2017 r. udział transakcji kartowych przewyższył udział transakcji poleceń przelewu o 19,2 pkt

procentowego, podczas gdy w 2005 r. przelewy stanowiły aż 74,5% wszystkich transakcji bezgotówkowych,

a transakcje kartowe tylko 24,5%. Wpływ na tę zmianę w Polsce miało w dużej mierze rozpowszechnienie

płatności kartami zbliżeniowymi.

Zarówno w 2005 r., jak i 2017 r., w krajach takich jak Niemcy, Austria, Hiszpania, Holandia, Francja i Wielka

Brytania, duży udział w transakcjach bezgotówkowych miało polecenie zapłaty. W Polsce użycie tego

instrumentu płatniczego – od momentu jego wprowadzenia na rynek polski - nie upowszechniło się.

15. Relacje pomiędzy poziomem dochodu a transakcjami instrumentami

płatniczymi

Pod względem relacji zachodzących pomiędzy PKB na 1 mieszkańca (w EUR) w 2017 r. a liczbą transakcji

instrumentami płatniczymi przypadających na 1 mieszkańca widoczna jest wyraźna różnica pomiędzy

„starymi” krajami członkowskimi Unii Europejskiej a jej „nowymi” członkami, tj. krajami, które przystąpiły

do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. lub w późniejszym terminie. W „nowych” krajach członkowskich

widoczny był zarówno niski poziom dochodu, jak i niska liczba transakcji bezgotówkowych przypadających

na 1 mieszkańca. Wyjątek wśród tych krajów stanowiły Estonia i Czechy, które reprezentowały wysoki

poziom rozwoju w zakresie obrotu bezgotówkowego.


39


2017 r.

Wykres 30. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych w

przeliczeniu na jednego mieszkańca na tle wartości PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca

(w tys. euro) w poszczególnych krajach UE w 2017 r.


Poza nielicznymi wyjątkami, widoczna jest pewna korelacja pomiędzy poziomem dochodu a liczbą

dokonywanych transakcji bezgotówkowych, tzn. w krajach o wyższym poziomie dochodu występuje

generalnie wyższy poziom tego rodzaju transakcji. W Polsce nadal utrzymuje się bardzo niski poziom

transakcji dokonywanych przez 1 mieszkańca instrumentami płatniczymi. Na zbliżonym poziomie znajdują

się Węgry, Litwa i Słowacja, na nieco wyższym Czechy, co przedstawiono na wykresie nr 30. Warto jednak

odnotować, że przy ponad dwukrotnie wyższym PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca, wyjątkowo niski

wskaźnik transakcji dokonywanych przy użyciu instrumentów płatniczych, odnotowały w 2017 r. Włochy,

mając o blisko 41% transakcji na mieszkańca mniej niż Polska.

W 2017 r. PKB na 1 mieszkańca w Polsce wynosił 12,1 tys. euro. Liczba transakcji na 1 mieszkańca w Polsce

w 2017 r. wynosiła 169 (w 2016 r. 147). Natomiast średni poziom PKB na mieszkańca Unii w 2017 r. wynosił

30 tys. euro, a średnia liczba transakcji bezgotówkowych to 262 (w 2016 r. było to 243).

Współczynnik korelacji liniowej Pearsona6 podanych danych, tj. liczby transakcji przeprowadzonych

bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi w przeliczeniu na 1 mieszkańca i wartości PKB na 1

mieszkańca (wyliczonego w tys. euro), w 2017 r. wynosił r=0,7354. W roku 2016 wskaźnik ten wyniósł

6 Współczynnik korelacji Pearsona jest bezwymiarowym wskaźnikiem, którego wartość mieści się w zakresie od minus 1,0 do

plus 1,0 włącznie i odzwierciedla stopień liniowej zależności pomiędzy dwoma zestawami danych.

-

400

800

1 200

1 600

2 000

2 400

2 800

3 200

3 600

4 000

4 400

4 800

5 200

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

[1] L

ukse

mb

urg

[2] Ir

lan

dia

[3] D

ania

[4] S

zw

ecja

[5] H

ola

ndia

[6] A

ustr

ia

[7] F

inla

ndia

[8] N

iem

cy

[9] B

elg

ia

[10]

Wlk

. B

ryt.

[11]

Fra

ncja

[12]

Wło

ch

y

[13]

His

zpa

nia

[14]

Ma

lta

[15]

Cypr

[16]

Sło

wen

ia

[17]

Po

rtuga

lia

[18]

Czech

y

[19]

Esto

nia

[20]

Gre

cja

[21]

Sło

wacja

[22]

Litw

a

[23]

Łotw

a

[24]

Węg

ry

[25]

Po

lska

[26]

Cho

rwa

cja

[27]

Rum

un

ia

[28]

Bu

łga

ria

Liczba tr. bezgotów.na 1 mieszkańca

PKB na 1 mieszkańca (w tys.)



40


2017 r.

r=0,7530. Współczynnik korelacji liniowej o wartości bezwzględnej zbliżonej do 1 oznacza silną zależność

liniową między badanymi cechami, gdyż im większa wartość bezwzględna współczynnika, tym silniejsza

liniowa zależność, natomiast korelacja dodatnia wskazuje, iż wzrost jednego wskaźnika prowadzi do

wzrostu wskaźnika drugiego.

16. Udział pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1

Analiza danych dotyczących Polski wskazuje na stałą tendencję zmniejszania się udziału pieniądza

gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 do roku 2007 (z 32,3% w 2001 r. do 23,0% w 2007 r.),

jednakże w 2008 r. poziom pieniądza gotówkowego w agregacie pieniądza M1 wzrósł do 26,0%, co można

łączyć ze zjawiskiem kryzysu finansowego, zaś w 2009 r. wskaźnik ten powrócił do poprzedniego poziomu,

spadając do 23,1%. Dalszy spadek był odnotowany również w 2010 r., kiedy udział pieniądza gotówkowego

w agregacie podaży pieniądza M1 zmniejszył się do 20,6%. Po 2011 r. zaobserwowano wzrost do poziomu

21,6% w 2015 r., a następnie spadek do poziomu 20,4% w 2017 r. Oznacza to ustabilizowanie się udziału

pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 w przedziale 20-22%. Przedstawiono to na

wykresie nr 31.

Wykres 31. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w latach 2001 - 2017 (w %)


W 2009 r. procentowy udział pieniądza gotówkowego w Polsce w ramach agregatu podaży pieniądza M1

kształtował się na poziomie o 4,6 p.p. wyższym niż średnia dla Unii Europejskiej, natomiast w 2017 r. różnica

32,3

30,930,3

28,9

25,924,9

23,0

26,0

23,1

20,621,8

21,120,6

21,4 21,6 21,420,4

10,5

12,5

14,6

15,915,3

15,816,4

17,916,9 17,0

17,617,0 17,0 16,4

15,815,1

14,4

17,1

19,5 19,4 19,3

17,5 17,118,0

19,7

18,518,1

19,218,1 17,8

17,216,5

15,715,0

5

10

15

20

25

30

35

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



41


2017 r.

ta zwiększyła się do 5,4 p.p. Jednakże sytuację Polski w tym zakresie, w porównaniu do innych państw UE

spoza Strefy Euro, można ocenić jako umiarkowanie dobrą, co pokazano na wykresie nr 32. Wyraźnie widać,

że Polska wyprzedzała pod kątem tego wskaźnika trzy kraje (Bułgarię, Rumunię i Węgry), ale pięć innych

krajów UE spoza Strefy Euro (Chorwacja, Czechy, Dania, Wielka Brytania i Szwecja) wyprzedzały pod tym

kątem Polskę.

Wykres 32. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w krajach UE w 2017 r. (w %).


17. Udział pieniądza gotówkowego w PKB

Wskaźnikiem uzupełniającym dane dotyczące gotówki jest jej udział w PKB. W 2017 r. udział gotówki w PKB

w Polsce wynosił jedynie 9,5% i był niższy od średniej dla Strefy Euro (10,0%), natomiast po raz drugi od

2007 r. średnia dla Polski wyprzedziła średnią dla całej Unii Europejskiej (8,6%). Najniższy udział gotówki w

PKB w Polsce występował w 2008 oraz 2011 r. (wynosił on jedynie 6%). Udział gotówki w PKB w latach 2004-

2017 przedstawia wykres nr 33.

30,0 29,6 25,2 20,4 15,9 14,5 14,4 5,2 4,3 2,1

Średnia UE: 15,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0



42


2017 r.

Wykres 33. Udział gotówki w PKB w latach 2004 - 2017 (w %)


Sytuacja Polski w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej wygląda umiarkowanie dobrze. Wśród

krajów, dla których dostępne są dane, Polska znajduje się w środku stawki (tak samo jak w roku

poprzednim), wyprzedzając takie kraje jak Bułgaria, Węgry oraz Czechy. Niższy wskaźnik od Polski

odnotowały natomiast Rumunia, Chorwacja, Wielka Brytania, Dania oraz Szwecja. Udział gotówki w PKB w

krajach UE w 2017 r. prezentuje wykres nr 34.

6,1 6,1

6,66,9

6,0

7,0

6,6

6,0

6,5

7,07,4

8,2

9,39,5

6,0

6,6

7,07,2

7,9

8,68,8 8,8

9,09,3

9,710,0 10,1 10,0

5,4

5,96,2 6,2

6,7

7,6 7,7 7,6 7,7 7,98,2

8,48,6 8,6

5

6

7

8

9

10

11

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Polska

Strefa Euro

UE



43


2017 r.

Wykres 34. Udział gotówki w PKB w krajach UE w 2017 r. (w %)


18. Udział gotówki w płatnościach

Dodatkowych interesujących informacji dostarczyć może wskaźnik prezentujący udział gotówki w

płatnościach. Wskaźnik ten opiera się na badaniu przeprowadzonym przez EBC pt. The use of cash by

households in the euro area7. Badanie zostało przeprowadzone metodą dzienniczkową w trzech falach w okresie

od października 2015 r. do lipca 2016 r. W badaniu udział wzięło ponad 65 tys. konsumentów z krajów Strefy

Euro, którzy notowali wszystkie płatności oraz wypłaty gotówki w ciągu jednego dnia. Do badania

zaproszono również podgrupę 28.099 respondentów do wypełnienia kwestionariusza w celu zebrania

informacji na temat dostępu konsumentów do instrumentów płatniczych. Dwa kraje, tj. Niemcy oraz

Holandia, prowadziły już swoje badania w tym zakresie i w celu uniknięcia odchyleń od ich historycznych

wyników nie wzięły udziału w tym badaniu. Niemniej jednak, w miarę możliwości, wyniki tych krajów

zostały zintegrowane z badaniem EBC, aby przedstawić wyniki dla całej Strefy Euro. Najnowsze dostępne

wyniki ankiet z tych krajów pochodzą z 2014 r. dla Niemiec i 2016 r. dla Holandii. Całkowita liczba

uczestników badania w całej Strefie Euro, w tym w Niemczech i Holandii, wyniosła 92.080, raportując łącznie

198.600 płatności.

7 Henk Esselink, Lola Hernández, Occasional Paper Series. The use of cash by households

in the euro area, listopad 2017, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

14,3 12,7 11,2 10,0 9,5 7,2 7,0 3,6 2,9 1,2

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

Średnia UE: 8,6



44


2017 r.

Badanie EBC obejmowało jedynie kraje Strefy Euro, w związku z tym dane dla Polski, w celu dokonania

porównania, pochodzą z badania przeprowadzonego przez NBP. Badanie dotyczące korzystania przez

Polaków z usług bankowych i płatności8 przeprowadzone zostało metodą CAPI (wywiad bezpośredni) na

ogólnopolskiej losowej próbie 970 dorosłych Polaków we wrześniu 2016 r., a więc według innej metodologii

niż w badaniu prezentowanym przez EBC. Zarówno badanie EBC, jak i badanie NBP prezentuje udział

procentowy transakcji gotówkowych we wszystkich płatnościach dokonywanych w punktach sprzedaży

(POS) w roku 2016.

Wykres 35 prezentuje udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r.

Wykres 35. Udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie publikacji EBC The use of cash by households in the euro area oraz

publikacji NBP Wybrane wyniki badania Polaków nt. korzystania z usług bankowych i płatności 2016

Polska w 2016 r. zajmowała wysokie 4. miejsce wśród 20 przebadanych krajów z 63% udziałem gotówki w

płatnościach (ex aequo z Belgią). Średnia dla krajów Strefy Euro wynosiła 79%. Przed Polską uplasowały się

takie kraje jak Holandia (45%), Estonia (48%) oraz Finlandia (54%). Stawkę zamykają takie kraje jak Grecja,

Cypr oraz Malta. Zestawienie to pokazuje, że pomimo średnio rozwiniętej infrastruktury płatniczej w Polsce,

Polacy z dużą intensywnością korzystają z bezgotówkowych rozwiązań płatniczych.

8 Tomasz Koźliński, NBP, Wybrane wyniki badania Polaków nt. korzystania z usług bankowych i płatności 2016, styczeń 2017,

https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/Polacy-na-temat-uslug-bankowych_2016.pdf

45

,0%

48

,0% 5

4,0

%

63

,0%

63

,0%

64

,0%

68

,0%

71

,0%

75

,0%

78

,0%

79

,0%

79

,0%

80

,0%

80

,0%

81

,0%

85

,0%

86

,0%

87

,0%

88

,0%

88

,0%

92

,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

100,0%

https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/Polacy-na-temat-uslug-bankowych_2016.pdf

Podsumowanie

45


2017 r.

Podsumowanie

Zaprezentowany materiał porównuje wybrane elementy polskiego systemu płatniczego z innymi krajami

Unii Europejskiej. W przypadku siedmiu wskaźników Polska znajdowała się w powyżej średniej dla Unii

Europejskiej, a w przypadku trzech wskaźników zajmowała czołowe miejsca (dwa z tych wskaźników

dotyczą danych za 2016 r. – są to ostatnie dostępne dane w tym zakresie). W 2017 r. Polska znajdowała się na

pierwszym miejscu wśród 27 krajów UE (1 kraj nie przekazał danych) pod względem liczby placówek

oferujących usługi płatnicze. Drugim wskaźnikiem, w którym Polska zajęła 1 miejsce wśród 28 krajów jest

udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji dokonanych kartami, czyniąc tym samym

z Polski najbezpieczniejszy kraj pod względem płatności kartowych w Unii Europejskiej (dane za 2016 r.).

Trzecim wskaźnikiem, w którym Polska wypadła bardzo dobrze, zajmując czwarte miejsce, jest wskaźnik

dotyczący udziału gotówki w płatnościach (dane za 2016 r.). Wskaźnik ten, poza Polską, obejmuje tylko kraje

Strefy Euro. Należy pamiętać o innej metodologii zastosowanej w badaniu strefy euro i badaniu naszego

rynku. Niemniej jednak wysoka pozycja Polski świadczyć może o dużej intensywności korzystania z

bezgotówkowych instrumentów płatniczych wśród Polaków.

Wysoka pozycja Polski odnośnie liczby placówek oferujących usługi płatnicze wynika głównie z faktu, że do

typowych instytucji oferujących usługi płatnicze (banków, SKOK-ów i Poczty Polskiej) zalicza się od 2009 r.

także nową grupę podmiotów, które uzyskały prawo do świadczenia takich usług po wejściu w życie

przepisów dyrektywy o usługach płatniczych. W naszym kraju są to głównie firmy, w których klienci

dokonują wpłat gotówkowych na rachunki bankowe, w celu uregulowania comiesięcznych opłat (np. za

energię, gaz, telefon, czynsz). Funkcjonowanie tych podmiotów stanowi konkurencję wobec usług

płatniczych świadczonych przez banki i Pocztę Polską, lecz ze względu na przyjmowanie wpłat tylko w

formie gotówkowej, rozwój tego typu usług nie sprzyja rozwojowi obrotu bezgotówkowego. Bez

uwzględniania placówek instytucji płatniczych i biur usług płatniczych, wskaźnik ten w 2017 r.

kształtowałby się na poziomie 558 placówek na milion mieszkańców, czyli powyżej średniej unijnej (491

placówek) i Polska zajmowałaby 12. miejsce na 27 krajów.

Analizując pozostałe wskaźniki, dotyczące głównie obrotu bezgotówkowego, porównanie Polski z innymi

krajami Unii Europejskiej wypada ciągle stosunkowo mało korzystnie, choć w niektórych przypadkach

zaobserwowano pozytywne zmiany. W zakresie infrastruktury płatniczej, czyli liczby bankomatów, liczby

terminali POS, liczby wydanych kart płatniczych, przeliczonych na jednego mieszkańca lub 1 mln

mieszkańców, Polska prawie zawsze plasuje się poniżej średniego poziomu wskaźnika dla krajów UE. W

stosunku do lat poprzednich, pomimo zauważalnego wzrostu prawie we wszystkich ww. wskaźnikach

(oprócz liczby bankomatów na 1 mln mieszkańców), pozycja Polski zmieniła się pozytywnie w dwóch

wskaźnikach, a w pozostałych ww. pozostała bez zmian. Patrząc na wszystkie analizowane wskaźniki, w 9

z nich Polska, pomimo wzrostów prawie we wszystkich wskaźnikach, nie zmieniła swojej pozycji w rankingu

(vide Tabela nr 7). Przykładowo pod względem liczby bankomatów, Polska nie przesunęła się w stosunku

do poprzedniego roku, zaś pod względem liczby terminali POS – awansowała o dwie pozycje. Pod względem

liczby wydanych kart płatniczych, Polska awansowała o 1 pozycję. Warto dodać, że pomimo niskiej liczby

wydanych kart płatniczych na mieszkańca, karty zbliżeniowe stanowiły w 2017 r. 79,6% wszystkich kart, a

udział transakcji zbliżeniowych 69% wszystkich transakcji, co sytuowało Polskę w grupie liderów w UE.

Równie dobrze Polska wypadała pod względem liczby terminali przystosowanych do płatności

Podsumowanie

46


2017 r.

zbliżeniowych, gdyż 95% terminali POS akceptowała płatności zbliżeniowe. Z uwagi na fakt, iż EBC nie

publikuje odrębnych danych dotyczących płatności zbliżeniowych, nie ma możliwości dokonania porównań

z innymi krajami UE w tym zakresie.

Nieco korzystniej wypada nasz kraj w obszarze wykorzystania infrastruktury płatniczej oraz

bezgotówkowych instrumentów płatniczych (kart płatniczych i poleceń przelewu). We wszystkich

wskaźnikach dotyczących wykorzystania infrastruktury płatniczej oraz instrumentów bezgotówkowych,

Polska zanotowała wzrosty, jednakże w większości przypadków nie przełożyło się to na awans w rankingu

krajów UE (poza poleceniem przelewu, gdzie Polska awansowała o 1 pozycję). We wszystkich tych

wskaźnikach (poza liczbą kart na 1 mln mieszkańców) Polska plasuje się powyżej średniej Unijnej.

Ogólne zestawienie miejsca Polski na tle innych krajów UE w latach 2012 – 2017 przedstawiono w Tabeli nr 7

i - bardziej szczegółowo – w Tabeli nr 8.

Tabela 7. Zestawienie najważniejszych analizowanych wskaźników w roku 2016 i 2017.

Wskaźnik 2016 2017 Wzrost / Spadek

(%)

Zmiana pozycji

względem innych

krajów UE 2016 2017

Liczba placówek oferujących usługi płatnicze na 1 milion mieszkańców 1.558 1.562 0,2% 1/27 0 1/27

Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca 1,81 1,93 6,6% 11/22 0 11/21

Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców 610 605 -0,8% 14/28 0 14/28

Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców 13.815 16.252 17,6% 22/25 +2 20/26

Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca 0,96 1,02 6,3% 26/28 +1 25/28

Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca 83,3 100,6 20,8% 13/28 0 13/28 Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą

płatniczą 84,2 95,2 13,1% 8/27 0 8/28

Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS 5.848 5.959 1,9% 8/24 0 8/26 Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi 81,4% 84,8% 3,4% 7/23 -1 8/26

Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca 63,4 68,1 7,4% 15/28 +1 14/28

Liczba poleceń zapłaty na 1 mieszkańca 0,7 0,7 0 - 22/24 0 22/23

Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych

instrumentów płatniczych na jednego mieszkańca 147 169 15,0% 19/28 +1 18/28

Udział pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 21,4 20,4 -4,7% 4/10 0 4/10

Udział gotówki w PKB 9,3 9,5 2,2% 5/10 0 5/10

Podsumowanie

47


2017 r.

Udział gotówki w płatnościach 63% - - - 4/20 - - Udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji

dokonanych kartami 0,005% - - - 1/28 - -


Wykazane w materiale trendy dotyczące rozwoju poszczególnych form rozliczeń pieniężnych pokazują, że

nasz kraj osiąga bardzo wysoką dynamikę wzrostu w takich wskaźnikach jak: liczba transakcji

bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi na jednego mieszkańca (zbliżamy się do poziomu

średnich dla UE i Strefy Euro), liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą,

liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS, udział procentowy

transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi oraz liczba

poleceń przelewu na jednego mieszkańca.

Istotnym czynnikiem jest również poziom zamożności społeczeństwa (dochody), którego miernikiem jest

poziom PKB przypadający na 1 mieszkańca w danym kraju. Niewątpliwie istnieje relacja pomiędzy liczbą

transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych na 1 mieszkańca

a poziomem PKB danego kraju na 1 mieszkańca. W Polsce wskaźnik PKB per capita jest bardzo niski (niższy

jest jedynie w Chorwacji, Rumunii i Bułgarii). Wraz ze wzrostem dobrobytu społeczeństwa, wzrasta

przeważnie również liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów

płatniczych.

Generalnie, biorąc pod uwagę wzrastające wielkości bezwzględne w zakresie większości omawianych

wskaźników, możemy mówić o pozytywnym kierunku rozwoju systemu płatniczego w zakresie płatności

detalicznych. Jednakże biorąc pod uwagę niektóre wskaźniki np. liczbę terminali POS na 1 mln

mieszkańców, liczbę wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca, liczbę transakcji kartami płatniczymi na 1

mieszkańca, liczbę poleceń zapłaty czy też liczbę transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na

1 mieszkańca, nadal dzieli nas, choć zmniejszający się z roku na rok, dystans od średniego poziomu

korzystania z płatności bezgotówkowych w innych krajach Unii Europejskiej. Porównanie z krajami UE

pokazuje, że Polska jest krajem w którym płatności bezgotówkowe mają duży potencjał dalszego rozwoju

tzn. pomimo odbiegającej od poziomu Unijnego infrastruktury, transakcyjność oraz częstotliwość jej

wykorzystywania jest na wysokim poziomie.

Materiał opracował:

Wojciech Krawczyk


Podsumowanie

48


2017 r.

Tabela 8. Miejsce Polski w porównaniu z innymi krajami UE dla wybranych wskaźników w latach 2012 –

2017

Wskaźnik Okres Średnia dla strefy Euro

Średnia dla UE

Polska

Miejsce Polski wg danego wskaźnika

wśród innych krajów UE

Liczba placówek oferujących usługi płatnicze,

przypadających

na 1 milion mieszkańców

2012 588 564 882 3 na 27

2013 563 502 1.052 3 na 26

2014 557 540 1.434 2 na 26

2015 535 519 1.495 1 na 27

2016 511 505 1.558 1 na 27

2017 490 491 1.562 1 na 27

Liczba rachunków bankowych

na 1 mieszkańca

2012 1,6 1,8 1,5 13 na 21

2013 1,6 1,6 1,6 14 na 23

2014 1,6 1,6 1,7 15 na 22

2015 1,7 1,8 1,7 14 na 21

2016 1,7 1,7 1,8 11 na 22

2017 1,7 1,7 1,9 11 na 21

Liczba bankomatów

na 1 milion mieszkańców

2012 955 868 484 19 na 27

2013 932 857 490 20 na 28

2014 979 897 534 19 na 28

2015 941 879 576 17 na 28

2016 907 857 610 14 na 28

2017 892 847 605 14 na 28

Liczba terminali POS na

1 milion mieszkańców

2012 19.678 18.602 7.742 24 na 26

2013 19.302 18.266 8.476 25 na 27

2014 22.484 20.704 10.347 24 na 28

2015 23.608 22.252 12.104 23 na 27

2016 25.341 24.114 13.815 22 na 25

2017 27.590 26.436 16.252 20 na 26

Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca

2012 1,44 1,47 0,86 26 na 27

2013 1,45 1,50 0,90 26 na 28

2014 1,46 1,51 0,94 26 na 28

2015 1,48 1,54 0,92 26 na 28

Podsumowanie

49


2017 r.

2016 1,51 1,56 0,96 26 na 28

2017 1,54 1,59 1,02 25 na 28

Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca

2012 71,0 79,3 31,5 20 na 27

2013 76,1 91,2 37,6 22 na 28

2014 80,7 99,1 48,7 19 na 28

2015 87,9 109,5 66,5 16 na 28

2016 96,6 121,7 83,3 13 na 28

2017 107,4 135,0 100,6 13 na 28

Liczba transakcji bezgotówkowych

pojedynczą kartą płatniczą

2012 47,5 51,0 35,6 13 na 27

2013 49,5 53,4 40,5 13 na 28

2014 47,7 54,2 50,3 10 na 28

2015 50,4 58,5 70,6 9 na 26

2016 52,2 62,8 84,2 8 na 27

2017 57,1 70,1 95,2 8 na 28

Liczba transakcji bezgotówkowych w

pojedynczym terminalu POS

2012 3.473 4.071 3.953 12 na 26

2013 3.839 4.477 4.298 12 na 26

2014 3.079 3.945 4.560 11 na 28

2015 3.184 4.062 5.339 11 na 25

2016 3.158 4.099 5.848 8 na 24

2017 3.180 4.200 5.959 8 na 26

Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej

liczbie transakcji przeprowadzonych kartami

płatniczymi

2012 75,0% 75,6% 61,2% 19 na 25

2013 76,0% 76,8% 64,5% 21 na 27

2014 75,6% 77,5% 70,5% 14 na 27

2015 76,0% 78,8% 77,7% 9 na 25

2016 77,3% 80,3% 81,4% 7 na 23

2017 79,8% 82,8% 84,8% 8 na 26

Liczba poleceń przelewu

na 1 mieszkańca

2012 51,9 51,1 45,1 18 na 27

2013 54,2 53,2 47,9 18 na 28

2014 52,2 52,2 51,4 19 na 28

2015 53,9 56,7 59,9 15 na 28

2016 56,1 59,5 63,4 15 na 28

2017 58,7 62,6 68,1 14 na 28

Liczba poleceń zapłaty 2012 56,0 45,3 0,6 26 na 27

Podsumowanie

50


2017 r.

na 1 mieszkańca 2013 57,0 45,9 0,6 27 na 28

2014 51,7 42,9 0,6 26 na 28

2015 61,1 46,3 0,6 23 na 25

2016 58,7 47,3 0,7 22 na 24

2017 56,8 49,0 0,7 22 na 23

Liczba transakcji bezgotówkowymi

instrumentami płatniczymi na 1 mieszkańca

2012 195 188 77 22 na 27

2013 203 202 86 23 na 28

2014 203 208 101 23 na 28

2015 221 227 127 21 na 28

2016 231 243 147 19 na 28

2017 244 262 169 18 na 28

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ECB Statistical Data Warehouse

http://sdw.ecb.europa.eu/.


Spis wykresów

51


2017 r.

Spis wykresów


w latach 2001-2017 (z uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych) ............... 5


w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ................................................................................................ 6

Wykres 3. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w latach 2001-2017 ...................................... 8

Wykres 4. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r. .. 9

Wykres 5. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2017 ....................................................... 10

Wykres 6. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ................... 11

Wykres 7. Liczba bankomatów na 100 km2 w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ........................................ 12

Wykres 8. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS oraz

imprinterów) na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2017 ................................................................. 14

Wykres 9. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln

mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ..................................................................... 15

Wykres 10. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 100 km2

w poszczególnych krajach UE w 2017 r. .............................................................................................. 16

Wykres 11. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w latach 2001-2017 ............................ 17

Wykres 12. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w

2017 r. ....................................................................................................................................................... 18


latach 2001-2017 ....................................................................................................................................... 19


poszczególnych krajach UE w 2017 r. .................................................................................................. 20

Wykres 15. Wskaźnik wzrostu liczby transakcji kartami płatniczymi (roczna zmiana procentowa) w

poszczególnych krajach UE w 2017 roku ............................................................................................. 21

Wykres 16. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w latach 2001-2017

................................................................................................................................................................... 22

Wykres 17. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w poszczególnych

krajach UE w 2017 r. ............................................................................................................................... 23

Wykres 18. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w latach

2001-2017 .................................................................................................................................................. 24

Wykres 19. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w



kartami płatniczymi w latach 2005-2017 .............................................................................................. 26


kartami płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2017 r. .......................................................... 27

Wykres 22. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w latach 2001 – 2017 ......................................... 28

Wykres 23. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ....... 29

Wykres 24. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w latach w latach 2001 – 2017 ............................. 30

Wykres 25. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ........... 31

Spis wykresów

52


2017 r.

Wykres 26. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w latach

2001-2017 .................................................................................................................................................. 33



Wykres 28. Udział transakcji oszukańczych w wartości wszystkich transakcji kartowych w poszczególnych

krajach UE w 2016 r. ............................................................................................................................... 36

Wykres 29. Procentowy udział instrumentów bezgotówkowych w 2005 oraz 2017 r. wg liczby transakcji .. 37

Wykres 30. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych w

przeliczeniu na jednego mieszkańca na tle wartości PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca

(w tys. euro) w poszczególnych krajach UE w 2017 r. ....................................................................... 39

Wykres 31. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w latach 2001 - 2017 (w %) ............................ 40

Wykres 32. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w krajach UE w 2017 r. (w %). ..................... 41

Wykres 33. Udział gotówki w PKB w latach 2004 - 2017 (w %) ............................................................................ 42

Wykres 34. Udział gotówki w PKB w krajach UE w 2017 r. (w %) ....................................................................... 43

Wykres 35. Udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r. ....................................... 44

Spis tabel

53


2017 r.

Spis tabel

Tabela 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w latach 2010 - 2017 ..................... 4

Tabela 2. Liczba rachunków bieżących w złotych prowadzonych przez banki, oddziały instytucji

kredytowych i SKOK-i w Polsce w latach 2010-2017 (w tys.) ............................................................. 7

Tabela 3. Liczba bankomatów ogółem w Polsce w latach 2010-2017 .................................................................... 10

Tabela 4. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze w Polsce w latach 2009-2017

................................................................................................................................................................... 13

Tabela 5. Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach 2011-2017 ......................................................... 17

Tabela 6. Liczba transakcji bezgotówkowych w Polsce w latach 2005-2017 (w tys. transakcji) ........................ 32

Tabela 7. Zestawienie najważniejszych analizowanych wskaźników w roku 2016 i 2017. ............................... 46

Tabela 8. Miejsce Polski w porównaniu z innymi krajami UE dla wybranych wskaźników w latach 2012 –

2017 ........................................................................................................................................................... 48

www.nbp.pl

Documents

Grudzień 2018 r. Porównanie wybranych elementów polskiego … · 2019. 1. 9. · 3.785 3.330 3.375 3.457 3.548 3.692 3.722 3.766 Przedsiębiorstwa, niemonetarne instytucje finansowe,