Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
abashinzwe ibibazo by’abaturage mu
mirenge n’abo ku rwego rw’akarere. Ayo
mahugurwa yateguwe kubera umwihariko
w’ibibazo biboneka mu mirenge igize Umujyi
wa Kigali: ibibazo byerekeranye n’imiturire
n’ibyo kwimura abaturage kubera inyungu
rusange. Ibyo bibazo bishyikirizwa kenshi
Urwego rw’Umuvunyi, kandi ugasanga
hari ubwo abaturage baba bavutswa koko
uburenganzira bwabo.
Kubera iterambere ry’Umujyi wa Kigali, hari
abantu benshi bagenda bimurwa kubera ko
aho bari batuye hagenewe ibindi bikorwa
bijyanye n’imitunganyirize y’imyubakire.
Iyo gahunda iberanye n’igishushanyo
mbonera cy’Umujyi wa Kigali, ariko igomba
no kubahiriza uburenganzira bwa muntu
ニ┌ マ┌デ┌ミェラ ┘Wく Nキ ┞ラ マヮ;マ┗┌ ;H;┞ラHラ┣キ
n’abakozi bo mu nzego z’ibanze basabwe
kujya basobanurira abaturage bagomba
kwimurwa impamvu hari igikorwa cyo
kwimurwa, bakabasobanurira amategeko
akigenga kugira ngo bumve ko batarenganywa.
Basabwe kandi kujya barengera abaturage
igihe hari abashaka kwitwaza icyo gikorwa
mu nyungu z’uwimura.
Abayobozi n’abakozi bo mu nzego z’ibanze
zo mu Mujyi wa Kigali bahuguwe ku buryo
bwo gukumira akarengane, ruswa n’ibyaha
Hキgデ;ミ┞W キゲ;ミラ ミ; ┞ラ マ┌ ミ┣Wェラ ┣; LWデ;
n’izigenga, gutanga serivisi nziza mu nzego
┣げキマキヴキマラ ┞; LWデ; ミSWデゲW ミラ ニ┌ キヴ;ミェキ┣;
ry’imanza rikorwa n’abahesha b’inkiko bo
マ┌ ミ┣Wェラ ┣; LWデ;く
Abitabiriye amahugurwa biyemeje kurushaho
kwegera abaturage no kubakemurira ibibazo
bashingiye ku mategeko no ku kuri, bagamije
kwimakaza imiyoborere myiza. Abo bayobozi
n’abakozi biyemeje by’umwihariko kurangiza
imanza ku gihe kugira ngo abaturage
badakomeza kurengana.
1.2.4 Guhugura abanyeshuri bo mu
mashuri yisumbuye, amakuru
na kaminuza
Urwego rw’Umuvunyi rwahuguye
abanyeshuri bo mu bigo by’amashuri
yisumbuye, amakuru na kaminuza kugira ngo
rubashishikarize gukurana umuco wo kwanga
akarengane na ruswa kuko urubyiruko
ari amizero y’Igihugu, rukaba rugomba
gutegurwa hakiri kare kwita uko bikwiye ku
nshingano zarwo.
Ibiganiro bigenewe abanyeshuri byakozwe
mu buryo butatu:
- ibiganiro byatangiwe mu mashuri
yisumbuye yo mu Mujyi wa Kigali
ミげ;┞ラ マ┌ ミデ;ヴ;き
- ihuriro ryahuje urubyiruko rwo mu
mashuri yisumbuye, amakuru na
ニ;マキミ┌┣;き
- n’ibiganiro byatangiwe mu ngando
z’abanyeshuri.
Ibiganiro byo mu mashuri yisumbuye
byaberaga mu kigo cyasuwe bikitabirwa
n’abanyeshuri hamwe n’abarezi babo.
Ababyitabiraga basobanurirwaga ingeri
z’akarengane na ruswa bishobora kugaragara
mu mashuri, nko guha umunyeshuri amanota
atakoreye, gutonesha bamwe mu banyeshuri,
ニ┌ピデ; ニ┌ マ┌ヴキマラ ┘げ┌H┌ヴW┣キが ェ┌ニラヮWヴ; ミラ
kwiyandarika kw’abanyeshuri.
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200814
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
Akarengane na ruswa mu mashuri bigira
ingaruka mbi ku banyeshuri nko kuba
abaswa, gukurana ingeso yo kwikubira,
gukorana umwete muke. Mu kuzirinda,
H;ェラマH; ニ┌ヴ;ミェ┘; ミげキマ┞キa;ピヴW キHラミW┞Wが
bitabira ingamba zo kubatoza kuba abakozi
beza nko kwita ku nshingano yabo yo kwiga
ミラ ニ┘キヴキミS; キ┗;ミェ┌ヴ; キヴ┞ラ ;ヴキ ヴ┞ラ ヴ┞ラゲW エ;ェ;ピ
yabo. Abarezi nabo bagomba kudasumbanya
;H;ミ┞Wゲエ┌ヴキが ニ;ミSキ ミピH;H;ゲエ;ニWエラ キミSラミニW
y’amafaranga bitwaza amanota.
Abanyeshuri bagomba gukurana umuco
w’ubupfura, bagahora bubahiriza
uburenganzira bwa bagenzi babo
n’ubw’abandi. Bakanguriwe kwanga no
ニ┘;マ;ェ;ミ; キミェWミェ;HキデWニWヴW┣ラ ┞; JWミラゲキSW
yagiye ivugwa cyane mu mashuri.
Urwego rw’Umuvunyi rwashishikarije
abanyeshuri bo mu mashuri yisumbuye
ミげ;マ;ニ┌ヴ┌ ニ┘キH┌マHキヴ; マ┌ヴキ さIノ┌Hゲざ ┣キヴ┘;ミ┞;
ruswa n’akarengane. Ibyo byakozwe nyuma
y’uko habaye Ihuriro ry’urubyiruko rwaturutse
mu mashuri yo mu ntara zose. Buri shuri mu
mashuri yisumbuye yo mu ntara ryoherezaga
abanyeshuri babiri cyangwa batatu naho buri
shuri mu mashuri yisumbuye yo mu Mujyi
wa Kigali rikohereza umunyeshuri umwe.
Buri shuri rikuru na Kaminuza ryoherezaga
;H;ミ┞Wゲエ┌ヴキ H;Hキヴキく IミデWェラ ┞; さCノ┌Hゲざ ミキ
ugufasha abanyeshuri gushimangira uruhare
rwabo mu gukumira no kurwanya ruswa mu
bigo by’amashuri n’ahandi hose igihe batari
ku ishuri.
Ku butumire bwa Komisiyo y’Ubumwe
n’Ubwiyunge, Urwego rw’Umuvunyi
rwatanze ibiganiro mu byiciro bitandukanye
by’ingando z’abanyeshuri baba bitegura
kujya mu mashuri makuru na kaminuza. Izo
ミェ;ミSラ ┣キHWヴ; マ┌ Kキェラ I┞; Nニ┌マH; マ┌ K;ヴWヴW
ka Burera. Abanyeshuri bashishikarizwa
kurwanya ruswa n’akarengane haba aho bari
cyangwa mu kazi bazakora, kuzarangwa no
kwakira neza ababagana babasaba serivisi
zinyuranye. Batozwa kuzaba abayobozi
n’abakozi bitabira gusohoza uko bikwiye
inshingano zabo no guharanira inyungu
z’abaturage.
Muri rusange abanyeshuri n’abarezi babo
bishimiye ibiganiro bagiranye n’Urwego
rw’Umuvunyi kuko bituma basobanukirwa
neza ububi bwa ruswa n’akarengane kandi
bikabaha umurongo ngenderwaho mu
kubaka igihugu kigendera ku mategeko.
Biyemeje guhashya akarengane na ruswa
mu bigo bigamo n’ahandi hose. Basabye ko
n’izindi nzego zajya zibegera zikabaganiriza
ニ┌ヴキ ェ;エ┌ミS; ┣キデ;ミS┌ニ;ミ┞W ┣; LWデ; ニ┌ェキヴ;
ngo nk’abenegihugu bajye bazitabira
bazisobanukiwe kandi bafashe n’abandi
baturage kuzishyira mu bikorwa.
1.2.5 Guhugura abanyamakuru
Urwego rw’Umuvunyi rukorana
by’umwihariko n’Itangazamakuru muri
gahunda yo gusakaza ibikorwa byarwo
no gushishikariza abaturarwanda kugira
uruhare mu guhashya akarengane na
ruswa. Kubera inshingano yaryo yo kujijura
;H;デ┌ヴ;ェWが Iデ;ミェ;┣;マ;ニ┌ヴ┌ ヴキgデW ┌ヴ┌エ;ヴW
runini mu gukumira no kurwanya ibikorwa
H┞げ;ニ;ヴWミェ;ミWが ヴ┌ゲ┘; ミげキH┞;エ; Hキgデ;ミ┞W
isano na yo ribishyira ahagaragara kandi
rinasobanurira abaturage ingamba zo
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 15
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
kubirwanya. Abakora mu itangazamakuru
bagomba rero gusobanukirwa na ruswa
n’akarengane, bakamenya n’imikorere
┞げキミ┣Wェラ ┣キgデW マ┌ ミゲエキミェ;ミラ ┣;┣ラ ェ┌ニ┌マキヴ;
no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha
Hキgデ;ミ┞W キゲ;ミラ ミ; ┞ラく
Abanyamakuru bo mu itangazamakuru rya
LWデ; ミげキヴ┞キェWミェ; H;エ┌ェ┌┘W ニ┌ H┌ヴ┞ラ H┘ラ
gukora no gutangaza inkuru zijyanye no
gukumira no kurwanya akarengane, ruswa
ミげキH┞;エ; Hキgデ;ミ┞W キゲ;ミラ ミ; ┞ラく B;ゲラH;ミ┌ヴキ┘W
uko ibibazo bikurikiranwa kuva bikigezwa
ニ┌ R┘Wェラ ヴ┘げUマ┌┗┌ミ┞キ ニ┌ェWヴ; HキHラミW┘W
ibisubizo. Banasobanuriwe n’ububasha
bw’Urwego rw’Umuvunyi butuma rushyira
mu bikorwa inshingano rwahawe.
Iyo Urwego rw’Umuvunyi rwashyikirijwe
cyangwa rwimenyeye ikibazo rugikoraho
iperereza rirambuye, rugashakisha
ibimenyetso byose n’ubuhamya rugamije
kumenya imiterere yacyo no gutanga
umwanzuro ukwiye kugira ngo uwarenganye
;ヴWミェ;ミ┌ヴ┘Wく R┌ェキヴ; ニ;ミSキ キミ;マ; ;H;デ┌ヴ;ェW
barugana iyo rusanze ibibazo barugejejeho
bitari mu nshingano zarwo bigashyikirizwa
izindi nzego bireba kugira ngo zibishakire
ibisubizo bikwiye.
Ku birebana no kurwanya ruswa, Urwego
rw’Umuvunyi rwakira ibibazo bivugwamo
ruswa, rukabisuzuma mbere y’uko
ヴ┌Hキゲエ┞キニキヴキ┣; Uヴ┘Wェラ ヴ┘; Pラノキゲキ ヴ┌Hキニラヴ;エラ
iperereza rirambuye. Abanyamakuru
H;ゲラH;ミ┌ヴキ┘W ニラ Iミニキニラ ;ヴキ ┣ラ ┣キgデW ┌H┌H;ゲエ;
bwo guhamya umuntu icyaha cya ruswa,
akaba ari na zo zimugenera ibihano nk’uko
biteganywa n’Itegeko.
By’umwihariko, abanyamakuru
basobanuriwe ko Urwego rw’Umuvunyi
rudasimbura izindi nzego ziriho kandi ko
ヴ┌ピ┗;ミェ; マ┌ マキニラヴWヴW ┞;┣ラ ニ┌ニラ H;ニ┌ミ┣W
kugaragaza mu nkuru zabo ko rutafashe
ibyemezo ibi n’ibi kandi ibyo biri mu
ミゲエキミェ;ミラ ┣げ┌ヴ┘Wェラ ヴ┌ミ;ニ;く Nキ ┞ラ マヮ;マ┗┌が
buri rwego rugomba kwita ku nshingano
┣;ヴ┘ラき ┌ヴ┌エ;ヴW ヴ┘げUヴ┘Wェラ ヴ┘げUマ┌┗┌ミ┞キ
rwigaragaza iyo hari akarengane cyangwa
ruswa byabonetse.
Abanyamakuru kimwe n’abandi baturarwanda
H;gデW ┌ヴ┌エ;ヴW マ┌ ェ┌ニ┌マキヴ; ミラ ニ┌ヴ┘;ミ┞;
;ニ;ヴWミェ;ミWが ヴ┌ゲ┘; ミげキH┞;エ; Hキgデ;ミ┞W キゲ;ミラ
na yo. Bitewe n’uko inkuru batangaza zigera
ku bantu benshi kandi b’ingeri zitandukanye,
biyemeje gutangaza inkuru zicukumbuye
┣キgデW ェキエ;マ┞;き H;ニキヴキミS; ニ┌ェ┘; マ┌ マ┌デWェラ
wa ruswa bashobora guhabwa n’abagamije
inyungu zabo bwite.
Abanyamakuru biyemeje kandi ko
bagomba gukangurira abaturage kumenya
uburenganzira bwabo no kubuharanira,
bakanga akarengane na ruswa ndetse
bakanagaragaza ahavugwa ruswa,
bakabimenyesha inzego zibishinzwe cyangwa
itangazamakuru kugira ngo bikurikiranwe
cyangwa bishyirwe ahagaragara.
1.2.6 Gukangurira abanyarwanda
kugira uruhare mu kurwanya
ruswa
Mu rwego rwo gukangurira abaturarwanda
muri rusange kugira uruhare rugaragara
mu kurwanya ruswa, Urwego rw’Umuvunyi
rwashyizeho gahunda zigamije kubakangurira
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200816
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
ububi bwa ruswa. Zimwe muri izo
gahunda ni izi zikurikira:
– gutera ibyapa bikangurira
ニ┌ヴ┘;ミ┞; ヴ┌ゲ┘;き
– ニ┘WヴWニ;ミ; キニキミ;マキIラ マ┌ デ┌ヴWヴWき
– gutanga ibiganiro bigamije
gukangurira abayobozi
ミげ;H;デ┌ヴ;ェW ニ┘;マ;ェ;ミ; ヴ┌ゲ┘;き
– gutegura ibikorwa by’icyumweru
cyo kurwanya ruswa.
1.2.6.1 Gutera ibyapa bikangurira
kurwanya ruswa
R┌ゲ┘; ミキ キマ┌ミェ┌ ┞げキマキ┞ラHラヴWヴW マ┞キ┣; キニ;H;
ニ;ミSキ キミ┣キピ┣キ ニ┌ キデWヴ;マHWヴW ヴ┞げキェキエ┌ェ┌く Nキ
ngombwa ko abaturage basobanurirwa ububi
bwayo kandi bagakangurirwa kuyamagana
;エラ H;┞キHラミ┞W エラゲWく Nキ ┞ラ マヮ;マ┗┌ Uヴ┘Wェラ
ヴ┘;a;ゲエW キミェ;マH; ┞ラ ェ┌ゲエキミェ; キH┞;ヮ; HキgデW
ubutumwa bwerekana ko ruswa ari mbi.
Ibyapa byatewe biri mu byiciro bitatu
bikurikira :
- Icyiciro cya mbere kigizwe n’ibyapa
325 byashinzwe ku biro by’utugari
n’imirenge no ku mahuriro
y’imihanda. Ubutumwa bw’ingenzi
bwashyizwe kuri ibyo byapa ni
uko ubuyobozi buzira ruswa ari
┌マ┌ゲWマH┌ヴラ ┘げ;マ;テ┞;マHWヴWき
- Icyiciro cya kabiri kigizwe n’ibyapa
7 byashinzwe ku mipaka ihuza u
R┘;ミS; ミげキHキミSキ Hキエ┌ェ┌が Hキヴキエラ
ubutumwa bukangurira abaza mu
R┘;ミS; ニ┘キヴキミS; ミラ ニ┌ヴ┘;ミ┞; ヴ┌ゲ┘;く
Ibyo byapa byashinzwe ku mipaka
┞; R┌ゲ┌マラが K;ェキデ┌マH;が G;デ┌ミ;が
C┞;ミキニ;が R┌H;┗┌が R┌ゲキ┣キ ミげAニ;ミ┞;ヴ┌く
Muri iki cyiciro hashinzwe kandi
ibyapa 4 ku mihanda minini yo mu
Mujyi wa Kigali n’ahahurira abantu
HWミゲエキ ミニラ ニ┌ Iゲラニラ ヴ┞; N┞;H┌ェラェラが
ku Kibuga cy’Indege cya Kanombe no
ニ┌ マ┌エ;ミS; ┘ラ ニ┘; L;ミSラき
- Icyiciro cya gatatu kigizwe n’ibyapa 5
byashinzwe ku nzego nkuru z’igihugu
no kuri za Minisiteri ku Kacyiru.
Ubutumwa bw’ingenzi bwashyizwe
kuri ibyo byapa ni uko ruswa ari
imungu y’imiyoborere myiza.
1.2.6.2 Kwerekana ikinamico mu turere
Urwego rw’Umuvunyi rwateguye gahunda
yo kwerekana ikinamico yitwa « Ahari
;H;ミデ┌ ミピエ;ヮa; ;H;ミSキ » mu turere twose
tw’Igihugu. Iyo gahunda ikaba yari igamije
gukangurira abaturage gusobanukirwa na
ruswa ndetse n’ingaruka zayo ku buzima
H┘;Hラ H┘; H┌ヴキ マ┌ミゲキく N┞┌マ; ┞ラ ニ┘WヴWニ┘;
iyo kinamico abaturage basobanurirwaga
imiterere ya ruswa, uko yigaragaza n’uburyo
bashobora kuyirinda. Bakangurirwaga kandi
Aha ni hamwe mu hagiye hashyirwa ibyapa bikangurira
abantu kwamagana ruswa
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 17
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
kugira uruhare mu kuyirwanya batunga
agatoki aho bayibonye.
Muri rusange abaturage bishimiye ubutumwa
bukubiyemo muri iyo kinamico, basaba ko
gahunda yakomereza mu mirenge kugira
ngo igere kuri bose kuko ubutumwa burimo
busobanura neza ibikorwa bya ruswa bakwiye
kwirinda.
1.2.6.3 Ibiganiro n’ibindi bikorwa bigamije
gukangurira inzego z’ubuyobozi
n’abaturage kwamagana ruswa
Ibyo biganiro byari bigenewe inzego
zitandukanye ndetse n’abaturage
byasobanuraga imiterere ya ruswa, ububi
bwayo n’uko yigaragaza, bikabakangurira
kugira uruhare mu kuyikumira mu nzego
bakoreramo n’aho batuye.
Ibiganiro byatangiwe aha hakurikira:
- Uヴ┌ニキニラ ヴ┘げIニキヴWミェ;き
- Iニキェラ I┞げ;マ;エ┌ェ┌ヴ┘; I┞; M┌デラHラき
- Iミェ;Hラ ┣げIェキエ┌ェ┌ ┣キニラヴWヴ; マ┌ Nデ;ヴ;
┞げIH┌ヴWミェWヴ;┣┌H;き
- Aニ;ヴWヴW ニ; NェラヴラヴWヴラき
- Aニ;ヴWヴW ニ; N┞;マ;ゲエWニWき
- Ingabo z’igihugu za Brigade 307
ふM┌エ;ミェ;ぶき
- Aニ;ヴWヴW ニ; B┌ヴWヴ;き
- Pラノキゲキ ┞げIェキエ┌ェ┌き
- Tヴ;ミゲヮ;ヴWミI┞ R┘;ミS;き
- Ubuyobozi Bushinzwe Abinjira
ミげAH;ゲラエラニ;き
- Akarere ka Gisagara n’Akarere ka
R┌ノキミSラき
- K┌ヴキ TWノW┗キ┣キ┞ラ ミラ ニ┌ マ;ヴ;Sキ┞ラ
atandukanye.
Ibindi bikorwa byakozwe ni ibi bikurikira:
- kumanika banderole zikangurira
kurwanya ruswa ku mihanda yo mu
M┌テ┞キ ┘; Kキェ;ノキ き
- Gukoresha no gukwirakwiza uduseke
n’ibindi bihangano byanditseho
┌H┌デ┌マ┘; H┘ラ ニ┌ヴ┘;ミ┞; ヴ┌ゲ┘;き
- kugira uruhare mu gukoresha
amarushanwa y’imiyoborere myiza
┞;HWヴW┞W マ┌ ミデ;ヴ; ┣ラゲWき
- Guhemba uturere twagize uruhare
rugaragara mu kurwanya ruswa
ミげ;ニ;ヴWミェ;ミWが ;ヴキ デ┘ラ R┌ノキミSラが
Musanze na Gisagara.
Ibyo bikorwa byakozwe mu cyumweru
cyahariwe kurwanya ruswa hashingiwe
ku Munsi mpuzamahanga wo kuyirwanya
┘;ゲエ┞キ┣┘Wエラ ミげII┞WマW┣ラ ミェ ヵΒっヴ I┞げIミデWニラ
R┌ゲ;ミェW ┞げUマ┌ヴ┞;ミェラ ┘げAHキH┌マH┞W ふONUぶ
yateranye ku itariki ya 31 Ukwakira 2003 i
Merida mu Gihugu cya Mexique.
Intego nkuru iba igamijwe mu
cyumweru cyahariwe kurwanya ruswa
Ikinamico zikangurira abaturage kugira uruhare mu
kwanga ruswa zagiye zikinwa hirya no hino mu Gihugu
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200818
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
ni ugusobanurira abaturage, abakozi
n’abayobozi bo mu nzego zinyuranye ububi
bwa ruswa no kubashishikariza kugira
uruhare mu kuyikumira no kuyirwanya.
Insanganyamatsiko yahariwe icyo cyumweru
mu mwaka wa 2008 yari “uruhare rwa buri
wese ni ingezi mu kurwanya ruswaざく
Muri rusange, uburyo bwakoreshejwe mu
gukumira no kurwanya akarengane, ruswa
ミげキH┞;エ; Hキgデ;ミ┞W キゲ;ミラ ミ; ┞ラ H┘;デ┌マ┞W
abaturage b’ibyiciro bitandukanye
basobanukirwa bihagije n’iyo nshingano,
bumva neza uruhare rwabo mu kuyishyira
mu bikorwa ku bufatanye n’Urwego
ヴ┘げUマ┌┗┌ミ┞キく Iミ┣Wェラ ミげキHキェラ H┞; LWデ;
HキェラマH; ニ┘キエ;ピヴ; ニ┌H;エキヴキ┣; キ┞キ ミゲエキミェ;ミラ
mu mikorere yabyo ya buri munsi.
1.3 Gukumira no kurwanya ruswa
mu nzego za Leta n’izigenga
Mu gukumira akarengane na ruswa mu
ミ┣Wェラ ┣; LWデ;が Uヴ┘Wェラ ヴ┘げUマ┌┗┌ミ┞キ
rwasuzumye imikorere y’inzego z’ibanze,
MキミキゲキデWヴキ ミげキHキェラ H┞; LWデ; ニ┌ェキヴ; ミェラ ヴ┌ヴWHW
niba imikorere yazo inoze kandi idaha icyuho
ruswa n’akarengane.
H;ゲ┌┣┌マ┘W キミ┣Wェラが マキミキゲキデWヴキ ミげ キHキェラ
bikurikira:
– MキミキゲキデWヴキ ┞げAH;ニラ┣キ H; LWデ;
ミげUマ┌ヴキマラ ふMIFOTRAぶき
– Minisiteri y’Umutekano mu Gihugu
ふMININTERぶき
– Minisiteri y’Ubutegetsi bw’Igihugu (
MINALOCぶき
– MキミキゲキデWヴキ ┞げUH┌デ;HWヴ; ふMINIJUSTぶき
– Minisiteri y’Ububanyi n’Amahanga
ミげUH┌デ┘WヴWヴ;ミW ふMINAFFETぶき
– Minisiteri y’Ubucuruzi n’Inganda
ふMINICOMぶき
– MキミキゲキデWヴキ ┞げIHキニラヴ┘; RWマW┣ラ
ふMININFRAぶき
– UH┌ミ┞;マ;H;ミェ; Nゲエキミェ┘;Hキニラヴ┘;
H┘げIマキヴキマラ キgピ┞W Iェキエ┌ェ┌ Aニ;マ;ヴラ
ふSETIGぶき
– Ogゲキ ┞げIェキエ┌ェ┌ ┞げII┞;┞キ ふOCIR THÉぶき
– Ogゲキ ┞げIェキエ┌ェ┌ ┞げUH┌ニWヴ;ヴ┌ェWミSラ ミ;
┣; P;ヴキニキ ふORTPNぶき
– Ikigo cy’Igihugu cy’Ubushakashatsi
マ┌ B┌エキミ┣キ ミげUH┘ラヴラ┣キ ふISARぶき
– Ikigo cy’Igihugu Gishinzwe Indege za
Gキゲキ┗キノキ ふRCAAぶき
– Ogゲキ ┞げIェキエ┌ェ┌ ┞げAマ;ニ;┘; ふOCIR
CAFÉぶき
– Iミデ;ヴ;き
– Aマ;ェWヴW┣;き
– Inzego z’ibanze.
Urwego rw’Umuvunyi rwasuzumaga niba
エ;ヴ;ゲエ┞キ┣┘Wエラ ヮラノキピニキ ミげ;マ;デWェWニラ Hキデ┌マ;
inshingano zishyirwa mu bikorwa, niba
gahunda z’ibikorwa zigaragaza intego
zatuma ibigamijwe bigerwaho, niba raporo
z’ibikorwa zitangwa.
Ku bijyanye n’imiyoborere, Urwego
rw’Umuvunyi rwasuzumaga ibi bikurikira:
- kubahiriza amategeko agenga
キマキI┌ミェキヴW ┞げ;H;ニラ┣キ ミげ┌マ┌デ┌ミェラき
- ┌ニラ ゲWヴキ┗キゲキ ┣キデ;ミェ┘;き
- ┌H┌ェWミ┣┌┣キき
- imiterere ya ruswa cyangwa ibyuho
byayo.
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 19
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
1.3.1 Isuzumamikorere rya
Minisiteri
Mu mwaka wa 2008 hasuzumwe imikorere
ya Minisiteri zitandukanye mu rwego rwo
kureba aho zigeze zishyira mu bikorwa
inshingano zihabwa, uko ibikorwa zishinzwe
Hキエ┌┣┘; ふIララヴSキミ;ピラミぶが ミげ┌ニラ ┣キニラヴ;ミ;
n’izindi nzego.
1.3.1.1 Minisiteri y’Umutekano mu Gihugu
(MININTER)
M┌ ェ┌ゲ┌┣┌マ; キマキニラヴWヴW ┞; MININTER
harebwe uko ishyira mu bikorwa inshingano
ihabwa. Yashyizweho kugira ngo ihuze
kandi ikurikirane ibikorwa bigamije
kubungabunga umutekano mu gihugu,
bityo ishyiraho politiki y’umutekano na
gahunda y’ibikorwa.
Isuzumamikorere ryakozwe ryagaragaje
キHキデ;ェWミS; ミW┣; Hキニ┘キ┞W ェ┌ニラゲラヴ┘;き ミキ キHキ
bikurikira:
- ;H;ニラ┣キ H;S;gデW キマヮ;マ┞;H┌マWミ┞キ
ニ┌ マ┞;ミ┞; ┞げキマキヴキマラ H;ヴキマラき
- amasezerano kuri gahunda y’ibikorwa
エ;ェ;ピ ┞; MキミキゲキデWヴキ ミげキミ┣Wェラ キヴWHWヴWヴ;
adakorwa, bishobora gutuma habaho
guhuzagurika mu mikorere y’izo
ミ┣Wェラき
- kutubahiriza inzira y’itangwa
ry’amasoko (kutubahiriza
igenamigambi ry’amasoko, gutanga
amasoko manini kuri proforma,
kudashyira umukono kuri raporo
y’itangwa ry’amasoko no kutagaragaza
キェキエW Y┗;ノ┌;ピラミ ┞;HWヴW┞Wぶ HキゲエラHラヴ;
gutuma isoko rihabwa utarikwiye
cyangwa Minisiteri itabona ibikoresho
HキエWミS┌デゲW ニ;ミSキ H┞キ┣;き
K┌ェキヴ; ミェラ MININTER キヴ┌ゲエWエラ ニ┌ェキヴ;
imikorere inoze, hatanzwe ibyifuzo
bikurikira:
- gukora amasezerano
yerekeranye na gahunda
┞げキHキニラヴ┘; エ;ェ;ピ ┞;┞ラ
ミげキミ┣Wェラ ┣キ┞キゲエ;マキニキ┞Wエラき
- gushyira abakozi mu
myanya hakurikijwe
ibisabwa n’imbonerahamwe
┞げキマキヴキマラき
- gukurikiza inzira z’itangwa
ry’amasoko.
1.3.1.2 Minisiteri y’Ububanyi n’Amahanga
n’Ubutwererane (MINAFFET)
Inshingano y’ibanze ya Minisiteri y’Ububanyi
n’Amahanga n’Ubutwererane ni ukunoza
┌マ┌H;ミラ ミげ┌H┌エ;エキヴ;ミW H┘げ┌ R┘;ミS;
n’amahanga n’imiryango mpuzamahanga
hagamijwe iterambere ry’igihugu. Minisiteri
┞;ゲエ┞キ┣Wエラ ヮラノキピニキ ┞げ┌H┌H;ミ┞キ ミげ;マ;エ;ミェ;
na gahunda y’ibikorwa iyifasha kugera ku
nshingano zayo.
Isuzumamikorere ryakozwe ryagaragaje ko
hari ibikwiye gukosorwa ari byo:
- amafaranga y’ubwiteganyirize
H┘げ;H;ニラ┣キ ;S;ゲエ┞キヴ┘; ニ┌ マ;ニラミピ
y’abakozi ba Minisiteri guhera mu
gihembwe cya kabiri cy’umwaka wa
ヲヰヰヵき
- ;H;ニラ┣キ H;gデW キミゲエキミェ;ミラ ┣キゲ; ;ヴキニラ
badahembwa kimwe (umugenzuzi
w’imbere n’ushinzwe ingengo y’imari
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200820
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
bahabwa agahimbazamusyi ariko
abashinzwe ubugenzuzi bw’ambasade
ミピH;ェ;エ;H┘W ニ;ミSキ キミゲエキミェ;ミラ ┣;Hラ
┣キゲ;ぶき
- abishyuza amafaranga y’imirimo
bakoreye Minisiteri bahora basiragira
kuri Minisiteri kuko itaratunganya
;マ;Sラゲキ┞W ┞;Hラき
- ;マ;gゲエキ ┞げキHキニラヴWゲエラ ;デ┌┣┌┣┘; H┌ヴキ
gihe ku buryo bitoroha kumenya
ibyasohotse mu gihe runaka
ミげキHキゲキェ;┞W マ┌ H┌Hキニラき
- amasoko atangwa atari kuri
gahunda y’amasoko n’andi atangwa
ba rwiyemezamirimo batujuje
ibyangombwa byasabwe n’igitabo
I┞げ;マ;H┘キヴキ┣; ┞げキゲラニラ き
– imicungire itanoze ya za ambasade
irimo no kutubahiriza inama
z’ubugenzuzi.
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze ibyifuzo
Hキニ┌ヴキニキヴ; H┞;デ┌マ; MINAFFET キェキヴ; キマキニラヴWヴW
inoze:
- gukurikirana ko amafaranga
y’ubwiteganyirize bw’abakozi agera
ニ┌ヴキ ニラミピ ┣;Hラき
- ェ┌エWマH; ニキマ┘W ;H;ニラ┣キ H;gデW
キミゲエキミェ;ミラ ┣キゲ;き
- kubahiriza itegeko ry’itangwa
ヴ┞げ;マ;ゲラニラき
- gukurikirana niba za ambasade
zubahiriza inama zitangwa
n’ubugenzuzi.
1.3.1.3. Minisiteri y’Abakozi ba Leta
n’Umurimo (MIFOTRA)
MキミキゲキデWヴキ ┞げAH;ニラ┣キ H; LWデ; ミげUマ┌ヴキマラ
ふMIFOTRAぶ キgデW キミゲエキミェ;ミラ ┣げキミェWミ┣キ
zikurikira:
• ェ┌デW┣; キマHWヴW ┌マ┌ヴキマラき
• gushyiraho uburyo bwose
bwafasha abantu kwihangira
キマキヴキマラき
• kongerera abakozi ububasha
ミげ┌H┌ゲエラHラ┣キき
• guteza imbere imiyoborere
マ┞キ┣;き
• kurandura ubwoko bwose
bwa ruswa mu bakozi ba
LWデ;く
MIFOTRA ミキ ヴ┘ラ ヴ┘Wェラ ヴ┘; LWデ; ヴ┌ゲエキミ┣┘W
ェ┌デ┌ミェ;ミ┞; ミラ ェ┌ゲエ┞キヴ; マ┌ Hキニラヴ┘; ヮラノキピニキ
zitandukanye zigamije kunoza umurimo no
ェ┌デ;ミェ; ┌マ┌ゲ;ヴ┌ヴラ ┌ニ┘キ┞Wく Nキ マ┌ヴキ ┌ヴ┘ラ
rwego habayeho ivugururwa ry’inzego za
LWデ; ヴキゲエキミェキ┞W ニ┌ヴキ ヮラノキピニキ ┞;ゲエ┞キ┣┘Wエラく
Iryo vugurura ryari rigamije guhuza mu
buryo bunoze imiterere y’inzego, uburyo
bw’imicungire y’abakozi ndetse n’ubushobozi
H┘げ;マ;a;ヴ;ミェ; ミげキHキニラヴWゲエラ LWデ; キgデWく
Minisiteri yashyizeho gahunda yo gufasha
;H;エラ┣W ;ヴキ ;H;ニラ┣キ H; LWデ; マ┌ ニ┌H;ゲ┌Hキ┣;
mu buzima busanzwe, ariko haracyari ibibazo
bikurikira:
- ingengo y’imari idahagije yo gufasha
gukomeza amashuri, kwiga imyuga
ミラ ェ┌ニラヴ; キマキゲエキミェ;き
- imibare nyayo y’abagomba gufashwa
ntabwo izwi, bikaba ari imbogamizi
mu kubategurira za gahunda.
G;エ┌ミS; ┞げ;マ;エ┌ェ┌ヴ┘; MIFOTRA ┞;ゲエ┞キ┣Wエラ
igamije kongerera ubumenyi abakozi muri
rusange, ariko kuyubahiriza biracyarimo
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 21
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
ibibazo bijyanye n’ingengo y’imari idahagije,
ニ┌ピデ;Hキヴ┘; ミげ;Hラ ┞;ェWミW┘W ミげキHキェラ HキS;デ;ミェ;
gahunda y’amahugurwa.
N┞┌マ; ┞ラ ェ┌ゲ┌┣┌マ; キマキニラヴWヴW ┞; MIFOTRAが
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze inama
zafasha mu kuvugurura imikorere.
1.3.1.4 Minisiteri y’Ibikorwa Remezo
(MININFRA)
MキミキゲキデWヴキ ┞げIHキニラヴ┘; RWマW┣ラ ふMININFRAぶ
yahawe inshingano yo gushyiraho uburyo
buboneye butuma abaturage bagera ku
bikorwa remezo byiza kandi birambye :
imihanda, itumanaho, imitunganyirize
y’umujyi, imiturire myiza habungabungwa
キHキS┌ニキニキテW ミげ;マ;ゲエ;ミ┞;ヴ;┣キく MININFRA
┞;ゲエ┞キ┣Wエラ ヮラノキピニキ ┞ラ ェ┌デW┣; キマHWヴW
itumanaho n’itwara ry’abantu ku butaka,
ヮラノキピニキ ┞ラ ェ┌デW┣; キマHWヴW キミェ┌a┌ ┣キデ┌ヴ┌ニ; ニ┌
マ;┣キ ミげ;マ;ゲエ;ミ┞;ヴ;┣キが ミ; ヮラノキピニキ ┞ラ ェ┌デW┣;
imbere imiturire na gahunda zitandukanye
kugira ngo ziyifashe kugera ku nshingano.
MININFRA キgデW ;H;ニラ┣キ H;ヴキ マ┌ H┞キIキヴラ
ンぎ ;H;ニラ┣キ H;ェWミェ┘; ミ; ゲキデ;ピが ;H;ニラ┣キ
bagengwa na kontaro n’ abakozi b’inzobere
(consultants).
Mu micungire y’abakozi hagaragaye ibibazo
bikwiye gukosorwa ari byo ibi bikurikira:
• ;H;ニラ┣キ H;gデW キミゲエキミェ;ミラ ┣キゲ; ;ヴキニラ
H;S;エWマH┘; ニキマ┘Wき ┌ヴ┌ェWヴラ ミキ
abayobozi b’udushami dutandukanye
H;S;エWマH┘; キマキゲエ;エ;ヴ; キミェ;ミ;き
• uburyo bwo gutanga akazi ku nzobere
budatangazwa mu buryo buteganywa
n’amategeko agenga imitangire
┞げ;ニ;┣キ き
• amadosiye y’abakozi atujuje
ibyangobwa bisabwa
(impamyabumenyi iriho umukono
wa noteri , urupapuro rugaragaza ko
atafunzwe1, kontaro, ibaruwa itanga
akazi).
Ku bijyanye n’imicungire y’umutungo
hagaragaye ibi bikurikira:
• kudakurikirana neza imikoreshereze
┞げ;マ;a;ヴ;ミェ; ┞; MキミキゲキデWヴキき
• ェ┌ピミS; ニ┘キゲエ┞┌ヴ; ;┗;ミゲキ ┞ラ
gutangira imirimo y’ikorwa
ヴ┞げUマ┌エ;ミS; ┘; KキI┌ニキヴラどN┞;マ;デ;ど
M;┞;ミェW H┞;デ┌マ┞W MININFRA
yishyura ibihano (pénalités) bingana
n’amafaranga miliyoni ijana n’enye
n’ibihumbi magana atanu na cumi na
birindwi, magana atatu n’atanu y’u
R┘;ミS; (104.517.305 Fヴ┘ぶが ミ┞;マ;ヴ;
ミピエ;HW ┌H┌ゲエ;ニW H┘ラ ニ┘キゲエ┞┌┣;
キHキエ;ミラ STRABAG ┞;ェラマH;ェ;
kwishyura.
• MININFRA キgデW ┌マ┌ェWミ┣┌┣キ
w’imbere w’igihe gito ariko ikwiye
kugira uwayo kubera ingengo y’imari
nini ikoresha.
N┞┌マ; ┞ラ ェ┌ゲWゲWミェ┌ヴ; キH┞;┗┌┞W マ┌
キゲ┌┣┌マ;マキニラヴWヴW ヴ┞; MININFRAが Uヴ┘Wェラ
rw’Umuvunyi rwatanze ibyifuzo bikurikira:
• kuvugurura imicungire y’abakozi
ミげ┌マ┌デ┌ミェラき
1 Abatangiye akazi nyuma y’uko itegeko ribiteganya
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200822
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
• kubahiriza amategeko agenga uburyo
キミ┣ラHWヴW ┣キデラヴ;ミ┞┘;き
• gushyiraho ingingo ngenderwaho mu
ェ┌デ;ミェ; キマキゲエ;エ;ヴ; ┞げキミ┣ラHWヴWき
• gushyiraho ubugenzuzi bw’imbere
buhoraho.
1.3.1.5 Minisiteri y’Ubutegetsi bw’Igihugu
(MINALOC)
MキミキゲキデWヴキ ┞げUH┌デWェWデゲキ H┘げIェキエ┌ェ┌ キgデW
inshingano zikurikira :
- gushyiraho, gukurikirana no gusuzuma
ヮラノキピニキ ミ; ェ;エ┌ミS; ┣げIェキエ┌ェ┌ マ┌
bijyanye no kwegereza abaturage
┌H┌┞ラHラ┣キ ミげキマキ┞ラHラヴWヴW マ┞キ┣;き
- gushyiraho, gukurikirana no
ェ┌ゲ┌┣┌マ; ヮラノキピニキ ミ; ェ;エ┌ミS;
bijyanye n’amajyambere rusange
harimo gufasha uturere n’Umujyi
wa Kigali gushakisha uburyo bwo
gushyiraho ibikorwa by’amajyambere
エ;ェ;マキテ┘W ニ┌ヴ┘;ミ┞; ┌H┌ニWミWき
- gushyiraho, gukurikirana no gusuzuma
ヮラノキピニキ ミ; ェ;エ┌ミS; ┣げIェキエ┌ェ┌ ┣キテ┞;ミ┞W
n’imibereho myiza y’abaturage no
ニ┌ヴWミェWヴ; ;H;ピゲエラHラ┞Wく
K┌ェキヴ; ミェラ MINALOC キェWヴW ニ┌ ミゲエキミェ;ミラ ┣;┞ラ
キゲエキミェキヴ; ニ┌ヴキ ヮラノキピニキ ┣キニ┌ヴキニキヴ;ぎ
– ヮラノキピニキ ┞げキマキ┞ラHラヴWヴW マ┞キ┣;き
– ヮラノキピニキ ┞ラ ェ┌a;ゲエ; ;H;ピゲエラHラ┞Wき
– ヮラノキピニキ ┞げキニラヴ;ミ;H┌エ;ミェ; マ┌ ミ┣Wェラ
┣げキH;ミ┣Wき
– ヮラノキピニキ ┞げ;マ;テ┞;マHWヴW ヴ┌ゲ;ミェWく
MINALOC ┞;ゲエ┞キ┣Wエラ ニ;ミSキ ┣; ェ;エ┌ミS;
┣ラ ェ┌ゲエ┞キヴ; マ┌ Hキニラヴ┘; ヮラノキピニキ ┣;┗┌┣┘W
haruguru.
Ku byerekeranye no gukurikirana imikorere
y’inzego z’ibanze, hagaragaye intege nke
muri ibi bikurikira:
- raporo zimwe na zimwe zijyanye
ミげキゲエ┞キヴ┘; マ┌ Hキニラヴ┘; ヴ┞; ヮラノキピニキ
yo kwegereza abaturage ubuyobozi
ミピ┣キデ;ミェキヴ┘; キェキエWき
- imyumvire y’abaturage ikiri hasi
キデ┌マ; H;ピデ;Hキヴ; ┌ニラ Hキニ┘キ┞W ェ;エ┌ミS;
zitandukanye (umuganda, gacaca,
┌H┘キゲ┌ミェ;ミW マ┌ ニ┘キ┗┌┣;がくくぶき
- キマキゲエキミェ; ┞げ┌デ┌ヴWヴW ミピI┌ミェ┘; ニ┌ H┌ヴ┞ラ
H┌ミラ┣W ふミピヴ;ミェキ┣┘;が キニラヴ┘; ミ;Hキが くくくぶく
Ku rwego rwa Minisiteri, muri rusange
imicungire y’umutungo ni myiza, ariko
hagaragaye ibyuho mu kuwukoresha. Bimwe
muri byo ni ibi bikurikira:
- kutubahiriza zimwe mu ngingo
z’amategeko agenga itangwa
ry’amasoko nko kudakurikiza gahunda
y’amasoko no kutuzuza amadosiye
┞;┞ラき
- kutagenzura ibikoresho biri mu
H┌Hキニラき
N┞┌マ; ┞ラ ェ┌ゲWゲWミェ┌ヴ; キH┞;┗┌┞W マ┌
isuzumamikorere, Urwego rw’Umuvunyi
ヴ┘;ゲ;ミ┣W MINALOC キニ┘キ┞W ェ┌ニラヴ; キHキ
bikurikira kugira ngo igere ku ntego zayo:
- gukurikirana ishyirwa mu bikorwa
rya gahunda z’amajyambere y’igihe
ニキヴWニキヴW ┣;デWェ┌┘W ミげ┌デ┌ヴWヴWき
- gukomeza guhugura inzego z’ibanze
ku byerekeranye no gukurikirana
imicungire n’ikoreshwa ry’amafaranga
;ェWミWヴ┘; キマキゲエキミェ; ┞げ;マ;テ┞;マHWヴWき
- kunoza imicungire y’umutungo
ミげキHキニラヴWゲエラ H┞; MキミキゲキデWヴキき
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 23
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
- kubahiriza amategeko agenga
imitangire y’amasoko.
1.3.1.6 Minisiteri y’Ubutabera (MINIJUST)
Inshingano za Minisiteri y’Ubutabera ni izi
zikurikira:
− kugeza Igihugu ku mategeko
n’ubutabera byubahiriza imiyoborere
myiza bishingiye kandi ku mahame
┞げIデWェWニラ Nゲエキミェ;き
− kugira inama no guhagararira
Guverinoma n’izindi nzego
ziyishamikiyeho mu byerekeranye
n’amategeko.
Nげ┌H┘ラ MINIJUST キェWヴ;ェW┣; ェ┌ニラヴWゲエ;
neza uburyo ihabwa, Urwego rw’Umuvunyi
rwasanze hari imbogamizi:
− ゲWヴキ┗キゲキ ┣キマ┘W ミ; ┣キマ┘W ┣キピミS;
gutangwa, cyane cyane izijyanye
no kwishyura imyenda y’irangiza
ヴ┞げキマ;ミ┣;き
− キデWェ;ミ┞;マキェ;マHキ ミピヴキヴ;ミラ┣┘; ニ┌HWヴ;
ニラ ミデ; ヮラノキピニキ ┣キエ;ヴキ┞W ┣げキHキニラヴ┘;
H┞; MキミキゲキデWヴキ ┣キヴ;テ┞;エラ ミニ; ヮラノキピニキ
┞げキニ┌ヴキニキヴ;ミ;H┞;エ; ふIヴキマキミ;ノ ヮラノキI┞ぶき
− Umunyamabanga uhoraho ntahuza
ibikorwa bya Minisiteri nk’uko iteka
ヴ┞; Mキミキゲキピヴキ ┘げIミデWHW ミェ ヱΒ ヴ┞ラ ニ┌
┘; ヱヰっヰΓっヲヰヰΑ ヴキェWミ; キミゲエキミェ;ミラ
n’imiterere by’inzego z’imirimo za
SWヴキ┗キゲキ ┣げIミデ┌マ┘; Nニ┌ヴ┌ ┞; LWデ;っ
Minisiteri y’Ubutabera ribiteganya.
− kudakurikiza gahunda y’itangwa
ry’amasoko no kudacunga neza
;マ;Sラゲキ┞W ┞;┞ラき
− kutagira gahunda inoze y’amahugurwa
┞げ;H;ニラ┣キき
− kutagira umugenzuzi w’imbere
┘キエ;ヴキ┞Wき
− kutagira uburyo bwo guhana amakuru
エ;ェ;ピ ┞げキミ┣Wェラ ┣; LWデ; ニ┌ Hキテ┞;ミ┞W
n’ubujyanama mu mategeko.
K┌ェキヴ; ミェラ MINIJUST キヴ┌ゲエWエラ ニ┌ェWヴ; ニ┌
ntego ikwiye gukora ibi bikurikira:
– ニ┘キエ┌ピゲエ; キゲエ┞キヴ┘;エラ ヴ┞; ヮラノキピニキ
┣キエ;ヴキ┞W ┣げ┌H┌デ;HWヴ;き
– kubahiriza amategeko agenga
キマキデ;ミェキヴW ┞げ;マ;ゲラニラき
– gushyiraho amabwiriza yafasha guhuza
ibikorwa bijyanye n’ubujyanama mu
H┞げ;マ;デWェWニラき
– kugena gahunda iboneye yo guhugura
;H;ニラ┣キき
1.3.1.7 Minisiteri y’Ubucuruzi n’Inganda
(MINICOM)
MキミキゲキデWヴキ ┞げUH┌I┌ヴ┌┣キ ミげIミェ;ミS; ふMINICOMぶ
キgデW キミゲエキミェ;ミラ ┣キニ┌ヴキニキヴ;ぎ
- gushyiraho, gukurikirana no
ェ┌ゲ┌┣┌マ; ヮラノキピニキ ミ; ェ;エ┌ミS;
z’igihugu mu bijyanye n’ubucuruzi,
inganda, ubukerarugendo, ishoramari
ミラ ェ┌デW┣; キマHWヴW ┣; ニラヮWヴ;ピ┗Wき
- kugenzura no gukurikirana
キゲエ┞キヴ┘; マ┌ Hキニラヴ┘; ヴ┞; ┣; ヮラノキピニキ
┞;ゲエ┞キ┣Wエラき
- ニ┌ミラ┣; キマキニラヴ;ミキヴW エ;ェ;ピ ┞;
MキミキゲキデWヴキ ミげキHキェラ Hキ┞キゲエ;マキニキ┞Wエラき
- gukora ikusanyamibare ku
bukerarugendo, ubucuruzi, ishoramari
ミげ;マ;ニラヮWヴ;ピ┗W マ┌ R┘;ミS;き
- gushyiraho ingamba ku rwego
rw’igihugu zijyanye no kurengera
abaguzi.
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200824
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
M┌ヴキ ヴ┌ゲ;ミェW MINICOM キゲエ┞キヴ; マ┌ Hキニラヴ┘;
inshingano zayo, ariko mu mikorere yayo
hagaragaye imbogamizi zikurikira:
- キデWェWニラ ヴ┞げ┌H┌I┌ヴ┌┣キ ヴキヴキエラ ミピヴキテ┞;ミ┞W
n’igihe kandi ingingo zimwe na zimwe
┣;ヴ┞ラ ミピ┣┌H;エキヴキ┣┘; ふニ┘キ┞;ミSキニキゲエ;
mu gitabo cy’ubucuruzi mbere yo
gutangira uwo mwuga, gukora
inyandiko nyongera yihariye iyo
umuntu agiye gukora imirimo yo
kuranguza no kudandaza, kugaragaza
キHキIキヴラ マ┌ マ;a;ヴ;ミェ; ┞げ┌ R┘;ミS;が
くくくぶき
- ニ┌H; ミデ; ヮラノキピニキ ミげキデWェWニラ H┞げキヮキェ;ミ┘;
mu bucuruzi biriho bitanga icyerekezo,
bituma hari abacuruzi badatanga
inyemezabuguzi, ababika ibicuruzwa
bategereje izamuka ry’ibiciro,
abazamura ibiciro bagamije inyungu
z’ikirenga, abishyira hamwe bagamije
kwikubira isoko,..
- abacuruzi batubahiriza amategeko
bigatuma uburenganzira bw’abaguzi
H┌H;ミェ;マキヴ┘;き
- imicungire itanoze y’ibikoresho
n’ububiko:
• kudakora neza ibarura
ry’umutungo wose wa
MキミキゲキデWヴキき
• キミ┞WヴW┣; ヴ┞げキHキニラヴWゲエラき
• kudakora ihererekanyabubasha
マ┌ マキI┌ミェキヴW ┞げキHキニラヴWゲエラき
- kutubahiriza zimwe mu ngingo
z’amategeko y’itangwa ry’amasoko.
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze ibyifuzo
bikurikira:
- kuvugurura itegeko rigenga ubucuruzi
rikajyana n’igihe tugezemo kandi
;H;I┌ヴ┌┣キ H;ニ;ヴキエ┌ェ┌ヴキヴ┘;き
- ニ┘キエ┌ピゲエ; キゲエ┞キヴ┘;エラ ヴ┞; ヮラノキピニキ
ミげ;マ;デWェWニラ Hキデ;ヴ;テ┞;エラき
- kunoza imicungire y’umutungo wa
MキミキゲキデWヴキき
- kubahiriza ingingo zose z’amategeko
agenga itangwa ry’amasoko.
1.3.2 Isuzumamikorere ry’ibigo
ヱくンくヲくヱ Ogゲキ ┞げUH┌ニWヴ;ヴ┌ェWミSラ ミ; P;ヴキニキ
ふORTPNぶ
ORTPN キゲエキミ┣┘W ェ┌デW┣; キマHWヴW
ubukerarugendo n’amapariki.
Ubukerarugendo bwinjiza amadovize menshi
mu gihugu. Muri rusange ikaba yubahiriza
inshingano yahawe.
Nげ┌H┘ラ ORTPN ┞┌H;エキヴキ┣; キミゲエキミェ;ミラ
zayo muri rusange, isuzumamikorerere
ヴ┞;ェ;ヴ;ェ;テW ニラ エ;ヴキ キミ┣キピ┣キ キエ┌ヴ; ミ; ┣ラぎ
- ;H;ニラ┣キ HWミゲエキ ミピH;gデW
ubuzobere buhagije mu bijyanye
ミげ┌H┌ニWヴ;ヴ┌ェWミSラ ニ;ミSキ ミピH;エ;H┘;
amahugurwa abafasha kuzuza neza
キミゲエキミェ;ミラ ┣;Hラき
- キマキI┌ミェキヴW ┞げキHキニラヴWゲエラ ミピミラ┣Wき
- amadosiye y’amasoko aratatanye ku
buryo gusuzuma amasoko yatanzwe
Hキェラヴ;ミ┞Wき
- kudatanga indishyi ku baturage
n’abakozi bayo batakaza ubuzima
kubera impanuka baterwa
n’inyamaswa, cyangwa bakangirizwa
キマキデ┌ミェラき
- abayobora ba mukerarugendo
n’abarinzi amapariki bakora iminsi
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 25
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
┞ラゲW ミラ マ┌ マヮWヴ; ┣げキI┞┌マ┘Wヴ┌き
- nta bugenzuzi bw’imbere buhoraho.
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze inama
┣キニ┌ヴキニキヴ; ニ┌ェキヴ; ミェラ キマキニラヴWヴW ┞; ORTPN
irusheho kuba myiza:
- gushyira mu mwanya w’ubugenzuzi
H┘げキマHWヴW ┌マ┌ニラ┣キ ┌エラヴ;エラき
- kunoza imicungire y’umutungo
┘;┞ラき
- ニ┘キエ┌ピゲエ; ェ┌ニWマ┌ヴ; H┌ヴ┌ミS┌ キニキH;┣ラ
cy’indishyi ku baturage n’abakozi bayo
batakaza ubuzima kubera impanuka
baterwa n’inyamaswa, cyangwa
H;ニ;ミェキヴキ┣┘; キマキデ┌ミェラき
- ニ┘キエ┌ピゲエ; ェ┌エ; H┌ヴキ マ┌ニラ┣キ
uburenganzira ku kiruhuko
kingana n’iminsi yakoze mu mpera
┣げキI┞┌マ┘Wヴ┌ ミラ ニ┌ マ;ニラミテキき
- kurushaho gukangurira abashoramari
ェ┌ニラヴ; キ┞ラ マキヴキマラ ┞げ┌H┌I┌ヴ┌┣キが OTPN
igasigarana umurimo wo kubahugura
no kubashakira amasoko muri ba
mukerarugendo.
1.3.2.2 Ubunyamabanga Nshingwabikorwa
H┘げIマキヴキマラ Igピ┞W Iェキエ┌ェ┌
Akamaro (SETIG)
SETIG キgデW キミゲエキミェ;ミラ ┣キニ┌ヴキニキヴ;ぎ
- gushyira mu bikorwa ibyemezo
by’Inkiko Gacaca ku byerekeye
;H;ニ;ピ┘W TIGき
- gukurikirana irangizwa ry’igihano
ミゲキマH┌ヴ;ェキa┌ミェラき
- ェ┌エ; ;H;ピテキゲデW ;マ;ゲラマラ ミげキHキェ;ミキヴラ
bigamije kubahindura imyumvire
n’imyitwarire no kubategura gusubira
マ┌ H┌┣キマ; H┌ゲ;ミ┣┘Wき
- kugira inama Guverinoma ku bikeneye
guhinduka cyangwa kwitabwaho
kugira ngo umusaruro urusheho
kwiyongera.
M┌ マキニラヴWヴW ┞; SETIGが エ;ェ;ヴ;ェ;┞W キミ┣キピ┣キ
zikurikira zishobora gutuma ishyirwa mu
bikorwa ry’inshingano zayo:
– inama z’inzego zishinzwe gukurikirana
ishyirwa mu bikorwa ry’igihano
ミゲキマH┌ヴ;ェキa┌ミェラ I┞げキマキヴキマラ キgピ┞W
Igihugu akamaro ari zo Komite
┞げキェキエ┌ェ┌ ┞; TIGが KラマキデW ┣げ┌デ┌ヴWヴW
ミげキ┣げキマキヴWミェW ミピ┣キデWヴ;ミ; ┌ニラ
;マ;デWェWニラ ;HキデWェ;ミ┞;き
– gukorera mu biro bito no kutagira
ibikoresho bihagije cyane cyane mu
デ┌ヴWヴW Hキデ┌マ; ;H;ニラ┣キ H;ピゲ;ミ┣┌ヴ; マ┌
mikorere kandi inyandiko zikabikwa
ミ;Hキき
– kutagira amakuru ahagije ku mibare
┞げ;H;ェラマH; ェ┌ニラヴ; TIG HキデW┘W ミげ┌ニラ
SETIG ミげUH┌ミ┞;マ;H;ミェ; H┌ゲエキミ┣┘W
Iミニキニラ G;I;I; H;S;エ;ミ; ;マ;ニ┌ヴ┌き
– uturere tutubahiriza amasezerano
デ┘;ェキヴ;ミ┞W ミ; SETIGき
– kutagira umugenzuzi w’imbere
┌ニ┌ヴキニキヴ;ミ; キマキI┌ミェキヴW ┞げ┌マ┌デ┌ミェラき
– ェ┌デ;ミェ; ;マ;ゲラニラ ;デ;デWェ;ミ┞キテ┘Wき
– kutagenzura ububiko no kudatanga
ヴ;ヮラヴラ ┞げキマキI┌ミェキヴW ┞;H┘ラき
– kwandika umubare utari wo
w’ibyagemuwe ku bwumvikane bwa
ba rwiyemezamirimo n’abacunga
キミェ;ミSラき
– uburiganya bugaragara muri za
マ;デラノW┘; ┣げ;H;ニ;ピ┘W TIG ニ┌ェキヴ; ミェラ
H;ニラヴW キェキエW ェキデラき
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200826
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
– kudatanga ku gihe serivisi zigenewe
abari mu ngando nk’ibikoresho
by’isuku, ubuvuzi, impushya zo
ェ┌ゲラエラニ;き
– uburiganya mu guha impushya
;H;ピテキゲキピ H;テ┞; ェ┌ゲ┌ヴ; キマキヴ┞;ミェラ
┞;Hラ エキデ┘;テ┘W キマヮ;マ┗┌ ┣キデ;ヴキ ┣ラき
– ;H;ピテキゲデW H;ニラヴ; キェキエ;ミラ H;デ;エ;
マ┌ ミェラ ┣;Hラ ミピH;ニ┌ヴキニキヴ;ミ┘; マ┌
mirimo yabo kandi nta gahunda yo
kubahugurira gusubira mu buzima
H┌ゲ;ミ┣┘W H;ェキヴキヴ┘;き
– ;H;ピテキゲキデW H;マ┘W H;ヴ;ミェキ┣; キェキエ;ミラ
cyabo bakaguma mu ngando
batarabona impapuro zibahesha
uburenganzira bwo gutaha.
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze inama
┣;a;ゲエ; SETIG ェ┌ニラゲラヴ; キマキニラヴWヴW ┞;┞ラぎ
- キミ┣Wェラ ┣; TIG ┣キニ┘キ┞W ニ┌H;エキヴキ┣;
inshingano yo gukora inama mu
H┌ヴ┞ラ H┘┌H;エキヴキテW ;マ;デWェWニラき
- ;H;ピテキゲデW H;ニラヴ; キェキエ;ミラ H;デ;エ;
mu ngo zabo bakwiye gushyirwa
mu ngando kuko byagaragaye ko
badakurikiranwa ku buryo buhagije,
ニ;ミSキ Hキニ;ミ;ニ┌ヴ┌ヴ; ヴ┌ゲ┘;き
- SETIG キニ┘キ┞W ニ┌テ┞; キゲエ;ニキヴ; ;H;ピテキゲデW
barangije ibihano byabo impapuro
mbere kugirango bazarangize ibihano
byabo bahita bataha batarinze
ニ┌マ;ヴ; キニキミSキ ェキエW H;┣キデWェWヴWテWき
- SETIG キニ┘キ┞W ニ┌ミラミラミゲラヴ; ゲWヴキ┗キゲキ
キエ; ;H;ピテキゲデWが H┞;H; マ┌ ニ┌H;┗┌ヴ; ミラ
ニ┌H;エ; キHキニラヴWゲエラ H┞げキゲ┌ニ┌き
- SETIG キニ┘キ┞W ェ┌エ;ェ┌ヴ┌ニキヴ; ニ┌┣キH;
ibyuho bya ruswa byagaragaye mu
Hキニラヴ┘; H┞;┞ラき
- SETIG キニ┘キ┞W ニ┌H;エキヴキ┣; ;マ;デWェWニラ
;ェWミェ; ;マ;ゲラニラ ┞; LWデ;き
- SETIGが SWヴキ┗キゲキ ┞げIェキエ┌ェ┌ ┞げIミニキニラ
Gacaca n’uturere bikwiye
kunononsora imikoranire yabyo, ku
buryo barushaho guhana amakuru
ニ┌ マキH;ヴW ┞げ;H;ピテキゲキデW H;ニ;ピ┘W
ミげキHキエ;ミラ H;ニ;ピ┘Wく
ヱくンくヲくン Ogゲキ ┞げII┞;┞キ ふOCIR THEぶ
OCIR THE ミキ キニキェラ I┞キェWミェ; ェキゲエキミ┣┘W ェ┌ゲエ┞キヴ;
mu bikorwa no gukurikirana iyubahirizwa
ヴ┞; ヮラノキピニキ ┞げキI┞;┞キが ェ┌ゲエ┞キヴ;エラ ;マ;H┘キヴキ┣;
y’ubuziranenge bw’icyayi, gutanga impapuro
┣げキミニラマラニラふIWヴピgI;デ SげラヴェキミWぶ ミラ ェ┌デW┣;
imbere ubuhinzi bw’icyayi.
Nげ┌H┘ラ OCIR THE キェWヴ;ェW┣; ニ┌ェWヴ; ニ┌
ミゲエキミェ;ミラ ┣;┞ラが キヴ;I┞;gデW キマHラェ;マキ┣キ
zikurikira:
- ヮラノキピニキ ┞げキェキエキミェ┘; I┞げキI┞;┞キ ミデ;H┘ラ
キヴ;ゲエ┞キヴ┘;エラき
- inganda z’icyayi zikoresha
ba nyakabyizi benshi harimo
n’abazikozemo imyaka myinshi
ミピH;エ;H┘W ;マ;ゲW┣Wヴ;ミラ ┞げ;ニ;┣キき
- キミェ;ミS; ミ┞キミゲエキ ┣キヴ;ゲエ;テW ニ;ミSキ ┣キgデW
┌H┌ゲエラHラ┣キ H┌S;エ;ェキテWき
- kugura umusaruro w’icyayi kibisi
hagaragayemo ibibazo bikurikira :
• キデ┘;ヴ; ヴ┞げキI┞;┞キ ニ┌ ヴ┌ェ;ミS;き
• キヮキマ┘; ヴ┞げキI┞;┞キき
• キゲWゲWミェ┌ヴ; ヴ┞げ┌H┘キ┣; H┘げキI┞;┞キき
• さHラミ┌ゲざ ニ┌ H;デ┌ヴ;ェW H;ェ┌ヴキゲエ;
icyayi ku nganda zeguriwe
;HキニラヴWヴ; き
• キマキデ┌ミェラ ┞げ;マ;ニラヮWヴ;ピ┗Wく
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 2008 27
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga
ど M┌ ミデWェラ OCIR THE ┞;ヴキ ┞キエ;┞W エ;ヴキ
byinshi bitagezweho. Ingero ni izi
zikurikira:
• kuvana amadolari yinjiraga mu
mwaka wa 2003 kuri 23.000.000
akagera kuri 91.000.000 mu
mwaka wa 2010. Kugeza mu
mwaka wa 2007, yari akiri kuri
ンヴくヰヰヰくヰヰヰ USが Hキヴ;ェ;ヴ;ェ;ヴ;
ko iyo ntego ishobora
ニ┌デ;ェWヴ┘;エラき
• kongera imirima y’icyayi
n’umusaruro kuri hegitari
ミピHキヴ;ェWヴ; ニ┌ ヴ┘Wェラ ヴ┘;ヴキ
ruteganyijwe.
- mu itangwa ry’amasoko ku biro bikuru
H┞; OCIR THE エ;ェ;ヴ;ェ;┞W ニ┌デ┌H;エキヴキ┣;
ibiteganywa n’amategeko. Ingero ni
izi zikurikira:
• ;マ;ゲラニラ ;デ;ミェキヴ┘; ニ┌ヴキ a;ェキピヴW
proforma atangwa n’ushinzwe
ニ┌ェ┌ヴ; キHキニラヴWゲエラ ふノラェキゲピIゲ
ラqIWヴぶく
• kutagaragaza uburyo
bwakoreshejwe mu itangwa
ヴ┞げキゲラニラき
• inyandiko z’isoko zituzuye.
- imitangire y’amasoko yo mu nganda
nayo yagaragayemo inenge.
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze ibyifuzo
Hキニ┌ヴキニキヴ; H┞;a;ゲエ; OCIR THE ニ┌ミラ┣;
imikorere:
- キミ┣Wェラ ┣キHキゲエキミ┣┘W ┣キニ┘キ┞W ニ┘キエ┌ピゲエ;
ェ┌ゲエ┞キヴ;エラ ヮラノキピニキ キェWミェ; キI┞;┞キ マ┌
R┘;ミS;き
- OCIR THE キニ┘キ┞W ェ┌ニ;┣; ┌マ┌ヴWェラ ニ┌ェキヴ;
ミェラ キHキニ┌Hキ┞W マ┌ ミェ;マH; ふTW; ゲデヴ;デWェ┞ぶ
ヲヰヰン どヲヰヰΑ Hキデ;ェWヴ┘Wエラき
- OCIR THE キニ┘キ┞W ニ┌H;エキヴキ┣; ;マ;デWェWニラ
┞げキデ;ミェ┘; ヴ┞げ;マ;ゲラニラき
- OCIR THE キニ┘キ┞W ェ┌ニWマ┌ヴ; ┗┌H; キニキH;┣ラ
I┞; H; ミ┞;ニ;H┞キ┣キ ミげキニキH;┣ラ キgデ;ミ┞W
ミげ;マ;ニラヮWヴ;ピ┗W ;ニラヴ;ミ; ミげキミェ;ミS;
zeguriwe abikorera.
ヱくンくヲくヴ Ogゲキ ┞げAマ;ニ;┘; ふOCIR CAFEぶ
OCIR CAFE キgデW キミゲエキミェ;ミラ ┞ラ ェ┌デW┣; キマHWヴW
igihingwa cy’ikawa, gufasha kongera agaciro
kayo, umusaruro wayo, uburyo bwo kuyibika,
kuyitunganya no kuyigeza ku masoko.
OCIR CAFE キgデW キマキI┌ミェキヴW ┞げ┌マ┌デ┌ミェラ
マ┞キ┣; マ┌ヴキ ヴ┌ゲ;ミェWが ;ヴキニラ キgデW キマHラェ;マキ┣キ
zikurikira zishobora gutuma inshingano
zimwe zitagerwaho neza:
– ニ┌デ;マWミ┞; ┌マ┌H;ヴW ┘げキHキピ H┞; ニ;┘;
biri mu gihugu n’uko ubuso
– ubushobozi buke bw’abaturage bwo
kugura ifumbire ikenewe yo gutera
マ┌ Hキピ H┞; ニ;┘; ニ┌HWヴ; ニラ キエWミS;き
– ;H;ニラ┣キ H; OCIR CAFE H;ニラヴWヴ; マ┌
デ┌ヴWヴW ミげキミデ;ヴ; ミピH;gデW ;エラ H;ニラヴWヴ;
ニ;ミSキ ミデ; HキニラヴWゲエラ H;gデWく
Urwego rw’Umuvunyi rwatanze ibyifuzo
Hキニ┌ヴキニキヴ; H┞;a;ゲエ; OCIR CAFE ニ┌ミラ┣;
imikorere:
– kubarura kawa ziteye mu gihugu,
uko zimeze, ubuso ziteyeho n’uko
H┌ゲ;ヴ;ミェ;ミ┞キテ┘W マ┌ ェキエ┌ェ┌き
– gushaka uburyo bunoze bwo gutanga
ミラ ェ┌デWヴ; キマキピ ミげキa┌マHキヴW マ┌ マ;ニ;┘;
┞げ;H;デ┌ヴ;ェWき
Raporo y ’ ib ikorwa by ’Urwego rw’Umuvuny i 200828
Gukumira no kurwanya akarengane, ruswa n’ibyaha biitanye isano na yo mu nzego z’ubutegetsi bwa leta n’izigenga