NAZEWNICTWO I PODZIA GWINTW

Gwint to wystp o staym zarysie, utworzony na powierzchni obrotowej w wyniku przesunicia zarysu wzdu linii rubowej. Gwinty dziel si na:

walcowe i stokowe, ze wzgldu na ksztat powierzchni, na ktrej s wykonane, trjktne, trapezowe, prostoktne i okrge ze wzgldu na ksztat zarysu, zewntrzne (wykonane na powierzchni waka, zwane gwintem ruby) i wewntrzne wykonane w

otworze, zwane gwintem nakrtki), prawe (wkrcajce si przy obrocie zgodnym z ruchem wskazwek zegara) i lewe wkrcajce si

przy obrocie przeciwnym do ruchu wskazwek zegara), metryczne, moduowe, calowe i diametral pitch ze wzgldu na sposb normalizowania podziaki,

jednokrotne (zwane jednozwojnymi, w ktrych podziaka jest rwna skokowi) i wielokrotne (zwane wielozwojnymi, w ktrych podziaka P jest mniejsza od skoku Ph = zP, gdzie z- krotno gwintu),

Ze wzgldu na du rnorodno gwintw tylko cz z nich zostaa znormalizowana Do gwintw tych nale:

a) gwint metryczny - trjktny walcowy o kcie zarysu 60, stosowany w Polsce i w wikszoci krajw europejskich, b) gwint calowy (Whitwortha) - trjktny walcowy o kcie zarysu 55, stosowany gwnie w krajach anglosaskich,

c) gwinty rurowe calowe: walcowy trjktny o kcie zarysu 55, stokowy trjktny o kcie zarysu 55, stokowy trjktny o kcie zarysu 60 (tzw Briggsa),

d) gwint trapezowy symetryczny - walcowy o kcie zarysu 30, stosowany gwnie w poczeniach ruchowych o zmiennych kierunkach obcienia,

e) gwinty trapezowe niesymetryczne: walcowy o kcie zarysu 30,

walcowy o kcie zarysu 45 f) gwinty walcowe okrge

gwint Edisona, stosowany gwnie w elektrotechnice, gwint pochaniaczy i masek (PN-70/Z-02000), gwint opakowa szklanych, metalowych i z tworzyw sztucznych oraz zamkni metalowych i

z tworzyw (PN-72/0-79082)

stosowane w zczach hydraulicznych, gdzie podstawowym kryterium jest szczelno,

stosowane w poczeniach ruchowych obcionych jednokierunkowo,

M, MF, UN...

Whw., Whw.-R (G), BSF

Trapez (DIN 103)

Self-Lock

Okrgy (DIN 405)

Piowy (DIN 513)

BA

Pg (DIN 40430)

METODY WYKONYWANIA GWINTU

Wyrnia si nastpujce, majce przemysowe znaczenie, metody wykonywania gwintu:

walcowanie, szlifowanie, frezowanie, nacinanie gowicami gwinciarskimi (gwinty zewntrzne), nacinanie narzynk (gwinty zewntrzne), nacinanie gwintownikiem (gwinty wewntrzne), nacinanie noem na tokarce.

WALCOWANIE WGBNE GWINTW

Schemat walcowania wgbnego dwoma walcami: 1 - walce, 2 - podtrzymka, 3 przedmiot obrabiany, e przesunicie osi przedmiotu, p posuw wgbny.

WALCOWANIE PRZELOTOWE GWINTU

Schemat walcowania przelotowego dwoma walcami; 1 - walce, 2 - podtrzymka, 3 przedmiot obrabiany, e przesunicie osi przedmiotu, p posuw osiowy.

WALCOWANIE ZE STYCZNYM POSUWEM

Schemat walcowania ze stycznym posuwem; 1 - walce, 2 przedmiot obrabiany, 3 podajnik, p kierunek posuwu stycznego.

WALCOWANIE WIELOKROTNE

Schemat walcowania wielokrotnego; 1 - walce, 2 przedmiot obrabiany, 3 - prowadnice, 4 - uchwyt, 5 przekadnia ze zmian kierunku obrotw po kadym przejciu p kierunek posuwu uchwytu wraz z przedmiotem obrabianym.

WALCOWANIE SZCZKAMI PASKIMI

Schemat walcowania szczkami paskimi; 1 szczka staa,

2 szczka ruchoma, 3 przedmiot obrabiany, l1 cz wejciowa, l2 cz kalibrujca, l3 cz wyjciowa.

WALCOWANIE ZA POMOC WALCW SEGMENTOWYCH

Schemat walcowania za pomoc walcw segmentowych; 1 - walce, 2 przedmiot obrabiany, 3 uchwyt.

WALCOWANIE PLANETARNE

Schematy odmian walcowania planetarnego.

WALCOWANIE GWINTW ZEWNTRZNYCH NA OBRABIARKACH SKRAWAJCYCH

Schemat walcowania gwintu oprawk jednorolkow.

NAJCZCIEJ SPOTYKANE OZNACZENIA GWINTW

Rodzaj gwintu Wymiary, ktre naley poda w oznaczeniu Znak Przykad

Metryczny zwyky rednica zewntrzna ruby w mm M M16 Metryczny

drobnozwojny rednica zewntrzna ruby x

skok, w mm M M16x1

Calowy rednica zewntrzna ruby w calach 3/4

Calowy drobnozwojny

rednica zewntrzna ruby x skok w calach W

W 1/2 x 1/16

Rurowy walcowy rednica wewntrzna rury w calach G, Rp G1/2

Rurowy stokowy rednica wewntrzna rury w calach R; Rc Rc3/4

Trapezowy symetryczny

rednica zewntrzna ruby x skok, w mm Tr Tr24x5

Trapezowy niesymetryczny

rednica zewntrzna ruby x skok. w mm S S22x6

Trapezowy niesymetryczny 45

rednica zewntrzna ruby x skok, w mm S45 S4580x5

Okrgy rednica zewntrzna ruby w mm x skok w calach Rd Rd32x1/8

Stokowy calowy (Briggsa)

rednica nominalna gwintu w calach St. B St. B1

Stokowy metryczny M6x1 rednica nominalna x skok, w mm St. M St. M6x1

Edisona rednica nominalna w mm E E27 Edisona metryczny rednica nominalna w mm Em Em16

Do rurek pancernych liczba skokw gwintu na 1 cal P P16 Do pocze klosza z

korpusem w elektryczn. oprawach

owietl.

rednica nominalna gwintu klosza w mm

A A84,5

Rowerowy rednica nominalna gwintu w mm Rw Rw9,5 Do zaworw do dtek rednica nominalna gwintu w mm Gz Gz10,3

PRZYKADY GEOMETRII FREZW DO GWINTOWANIA

Frez do gwintu z wglika spiek. z wew. doprowadzeniem chodziwa

Frez do gwintu z wglika spiek. z wew. doprowadzeniem. chodziwa i 30 spiral ostrzy

Frez do gwintu z wglika spiek. z wew. doprowadzeniem. chodziwa i faz pogbiajc

Frez do gwintu z wglika spiek. z wew. dopr. chodziwa, faz pogbiajc i 30 spiral ostrzy

Frez do gwintu z wglika stokowy

Frez do gwintu z wglika Stokowy rowkami spiralnymi 30 i wew. doprowadzeniem chodziwa

Wierto-frez do gwintu BGF z wglika, z wew. doprowadzeniem chodziwa

Cyrkularny wierto-frez do gwintu z wglika z wew. doprowadzeniem chodziwa (lewotncy)

PRZYKADY GEOMETRII GWINTOWNIKW I GNIOTNIKW

PRZYKADY GEOMETRII NARZYNEK

DOBR REDNICY FREZA DO REDNICY GWINTU

WARTOCI ORIENTACYJNE PRDKOCI SKRAWANIA I POSUWW. Frezy do gwintu Wglik spiekany

Prdko skrawania vc w m/min Posuw na ostrze fz w mm rednica freza d1 Materia Wytrzymao Niepokrywane Pokrywane-TiCN

do 8 mm ponad 8 mm Stopy aluminium,

odlewnicze i do przerbki 100 - 250 150 - 400 0,05 - 0,08 0,07 - 0,20

eliwo szare, GG 80 - 140 100 - 200 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15 eliwo sferoidalne, GGG 60 - 120 80 - 200 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15

Stale konstrukcyjne < 400 N/mm2 40 - 100 80 - 250 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15 Stale niskostopowe 400-800 N/mm2 30 - 80 60 - 120 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15

Stale wysokostopowe > 800 N/mm2 20 - 60 40 - 150 0,03 - 0,05 0,04 - 0,12 Stale nierdzewne < 850 N/mm2 20 - 60 40 - 150 0,03 - 0,05 0,04 - 0,12

Stale z du zawartoci Cr i Ni, stopy tytanu > 850 N/mm

2 15 - 50 20 - 80 0,03 - 0,05 0,04 - 0,10

Tworzywa sztuczne, duroplasty, thermoplasty 60 - 150 100 - 400 0,05 - 0,10 0,08 - 0,25

Wierto-frezy do gwintu Wglik spiekany Prdko skrawania vc w m/min Posuw wiercenia fb w mm/obr. Posuw frezowania fz w mm/zb

rednica freza d1 rednica freza d1 Materia Nie pokrywane Pokrywane-TiCN do 8 mm ponad 8 mm do 8 mm ponad 8 mm

Odlewnicze stopy aluminium 100 - 250 150 - 400 0,15 - 0,30 0,20 - 0,40 0,05 - 0,08 0,07 - 0,15

eliwo szare, GG 80 - 140 100 - 200 0,10 - 0,25 0,20 - 0,40 0,04 - 0,07 0,05 - 0,12 Duroplasty

krtkowirowe 60 - 150 100 - 400 0,15 - 0,30 0,20 - 0,40 0,05 - 0,10 0,08 - 0,20

Frezy do gwintu HSS E Prdko skrawania vc w m/min Posuw na ostrze fz w mm

Materia Niepokrywane Pokrywane-TiCN rednica freza d1 Ponad 8 mm Aluminium, stopy aluminium 10 - 20 20 - 40 0,07 - 0,20

Tworzywa sztuczne 40 - 80 40 - 80 0,08 - 0,25

SZLIFOWANIE GWINTW

Odmiany szlifowanie gwintw s zwizane gwnie z liczb zarysw gwintu na ciernicy oraz kierunkiem posuwu gwnego. Wyrnia si wic: -szlifowanie wzdune ciernic o zarysie pojedynczym lub wielokrotnym, -szlifowanie wzdune lub poprzeczne, zwane te wgbnym Oprcz podziau na odmiany szlifowanie gwintw mona dzieli na rodzaje: zgrubne, wykaczajce i wygadzajce. Przedmiot do szlifowania moe by mocowany w uchwycie, uchwycie i kle, w kach lub bezkowo

FREZOWANIE GWINTW

ZASADY FREZOWANIA GWINTW WEWNTRZNYCH

Zakres Frezowanie gwintu Wiercenie i frezowanie gwintu Operacje wstpne Wiercenie otworu Brak

Proces technologiczny

Frezowanie gwintu narzdziem z wglika

Frezowanie gwintu narzdziem z pytk

wymienn

Wiercenie i frezowanie

gwintu

Cyrk. wiercenie i frezowanie

gwintu

Zasada obrbki

NACINANIE GWINTU GOWICAMI GWINCIARSKIMI

a) noe promieniowe, b) noe styczne, c) noe krkowe.

TOCZENIE GWINTW (konwencjonalne)

TOCZENIE GWINTW (konwencjonalne)

Skrzynka taka umoliwia, bez kadorazowego ustawiania przekadni gitarowej ruchu rubowego, nacinanie gwintw o znormalizowanych skokach. Rozrnia si cztery rodzaje gwintw o znormalizowanych skokach: gwint metryczny, gdzie znormalizowany skok Ph podaje si w [mm], gwint moduowy stosowany przy obrbce limakw, gdzie

znormalizowany jest modu m, a skok wyraony w [mm] wyraa si wzorem: Ph = zpim, gdzie z-krotno gwintu,

gwint calowy, gdzie znormalizowana jest liczba zwojw gwintu j, przypadajca na dugo jednego cala, kt6rego skok wyraony w [mm]

wyraa si wzorem 4,25"1 = jPh

gwint diametral pitch (DP), gdzie znormalizowana jest liczba zwojw gwintu j przypadajca na dugo pi cali, kt6rego

skok wyraony jest wzorem 4,25"1 = jPhpi