Gwyl Wyddoniaeth Wrecsam 2011

8/6/2019 Gwyl Wyddoniaeth Wrecsam 2011

http://slidepdf.com/reader/full/gwyl-wyddoniaeth-wrecsam-2011 1/26

www.wrexhams.com



Croeso i ˆ Wyl Wyddoniaeth

Wrecsam 2011 Os ydych yn ymwelydd rheolaidd â Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam,mae’n siŵr eich bod yn edrych ymlaen at weld y rhaglen yma, ac ni

chewch eich siomi ynddi! Os yw’r Ŵyl yn newydd i chi, byddwch yn

ymuno â miloedd o bobl sy’n mwynhau popeth sydd gan yr Ŵyl i’w

gynnig, o sgyrsiau diddorol sy’n procio’r meddwl i ddarganod meysyddnewydd o wyddoniaeth.

Mae Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam yn ymalchïo mewn herio’r ordd y

mae pobl yn meddwl am wyddoniaeth. Bob blwyddyn, rydym yn dod â’rdiweddara mewn meddwl ac arloesi gwyddonol i chi, gan eich annog

i draod damcaniaethau a sabwyntiau gyda’r arbenigwyr, a darparu

amgylchedd dysgu ysbrydoledig i bobl o bob oedran.

Mae’r Ŵyl heyd wedi rhedeg cystadleuaeth lwyddiannus ar gyer ysgolion

a rhaglen ysgolion; ceir mwy o anylion am y rhain yn y rhaglen hon acar-lein yn www.wrexhams.com

Fel Cadeirydd Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam, mae’n bleser genny od ynllysgennad gwyddoniaeth a hyrwyddo’r cyeoedd y mae’n eu cywyno i’r

ardal. Edrycha ymlaen at eich cyarod yn y digwyddiadau eleni ac ymuno

yn ein dathliad o wyddoniaeth.

Dr Helen James CEng, FIMechE, FHEA, BSc (Anrh), MA (Addysg), DBA (RAU)

Cadeirydd Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam



Trenwyd Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam gan:

Themâu G ˆ wyl Wyddoniaeth Wrecsam

Mae’r rhaglen eleni wedi ei rhannu yn ddigwyddiadau i’r teulu (Hwyl

i’r Teulu) a digwyddiadau i oedolion a phlant hŷn (Oedaon Oedolion).Cynhelir llawer o’r digwyddiadau Hwyl i’r Teulu yn ystod y dydd ac

yn gynnar gyda’r nos, yn ddelrydol ar gyer rhieni sy’n chwilio am

weithgareddau hwyliog i’w plant yn ystod gwyliau’r ysgol. Mae gan ydigwyddiadau ganllaw oedran o ewn y disgriad i’ch cynorthwyo wrth

ddewis digwyddiad.

Digwyddiadau Hwyl i’r Teulu tudalennau 6 - 9

Oedaon Oedolion tudalennau 11 - 22

Mae disgriadau’r digwyddiadau heyd yn cynnwys symbol sy’n dynodi

thema gyredinol y digwyddiad:

Y Ddaear a’r Bydysawd Byd yr Anieiliaid

Y Cor a’r Meddwl Dynol Gwreichion Llachar

Digwyddiadau arbennig i nodi BlwyddynRyngwladol y Goedwig (tudalen 12-13) a

Blwyddyn Ryngwladol Cemeg (tudalen 15-16).

Fel aelod o Grŵp Llywio Gŵyl Wyddoniaeth sydd heyd yn cynnwys:

02 __ 03



Uchafbwyntiau G ˆ wyl Wyddoniaeth Wrecsam

Lansiad gyda thro rhyngweithiol – ymunwch ag arbenigwr•

gwyddoniaeth Blue Peter, Steve Mould, wrth iddo archwilio’r

wyddoniaeth tu ôl i bolymerau mewn sioe deuluol hwyliog (tudalen 6)Bydd yr awdur arobryn, y darlledwr, a’r meddyg Dr Ben Goldacre, yn•

ymuno â ni i sgwrsio am ei ddarganyddiadau yn ystod ei eirniadaeth

o anghywirdeb gwyddonol, bygythiadau iechyd, siwdowyddoniaeth a

chracheddygaeth (tudalen 17)

Archwiliwch hanes teithiau i’r good gyda’r ddigriwraig Helen Keen•

a’i sioe arobryn ‘It Is Rocket Science’ – a ddarlledwyd yn ddiweddar ar

BBC Radio 4 (tudalen 15)

Digwyddiadau penodol i deuluoedd trwy gydol yr Ŵyl gan gynnwys•y Jyncis Gwyddoniaeth a’u golwg unigryw ar y wyddoniaeth tu ôl ichwaraeon eithaol, a chye i bro eich sgiliau el Ymchwilydd Sae

Trosedd (tudalen 8)

Cwis taarn gyda gogwydd gwyddonol – tîm rheolaidd y daarn yn•

erbyn arbenigwyr Priysgol Glyndŵr! (tudalen 22)Mewnwelediad diddorol i brosiect yn ymchwilio i DNA cyndadau•

dynion yr ardal, a chye i gymryd rhan (tudalen 17)

Gwrandewch ar Adam Walton ar BBC Radio Wales i glywed Cip o’r•Ŵyl Wyddoniaeth, cyweliad gyda Ben Goldacre a’n cwis taarngwyddoniaeth arbennig ar y 19 o Orenna a’r 2 a’r 16 o Awst am 7pm

(tudalen 17 a 22).

Beth am gymryd rhan?

Ymunwch â’r sgwrsio a chael y newyddion diweddara am ŴylWyddoniaeth Wrecsam ar Twitter a Facebook – beth yr ydych yn edrych

ymlaen ato? pa bethau newydd yr ydych wedi’u darganod? a rhannwch

eich barn am ddigwyddiadau.

Os oes gennych luniau o ddigwyddiadau,

beth am eu hychwanegu ar ein sae Flickr.

Dilynwch ni ar twitter @WrecsamSciFestDewch o hyd i ni ar Facebook

www.wrexhams.com



04 __ 05

Sut i archebu

Mae holl ddigwyddiadau’r Ŵyl Wyddoniaeth am ddim.

Gallwch archebu lleydd ar gyer y rhan wya o’r digwyddiadau hyn yn

y mannau canlynol (mae gan rai digwyddiadau gysylltiadau archebu

penodol, gweler disgriadau’r digwyddiadau am anylion):

Ar-lein www.wrexhams.comEbost Dylid anon ceisiadau am docynnau at [email protected]

gyda’r wybodaeth ganlynol: enw’r digwyddiad, dyddiad ydigwyddiad, y nier o docynnau sydd eu hangen, enw

cyswllt, cyeiriad cyswllt, cyeiriad ebost a rhi ôn cyswllt

Fôn Priysgol Glyndŵr 01978 293466 (yn ystod oriau agor)

Yn bersonol o Ganolan Groeso Wrecsam,Stryt y Lambpit, Wrecsam, LL11 1AR

Bydd ceisiadau ar-lein ac ebost yn derbyn ebost o gadarnhad y dylid ei

gadw el tocyn ar gyer y digwyddiad. Anonir ebyst o gadarnhad ar gyerceisiadau ôn heyd, ble y bo modd. Rhoddir tocynnau printiedig ar gyer

ceisiadau a wneir yn bersonol.

Lleoliad

Cynhelir y rhan wya o’r digwyddiadau yn y

rhaglen hon ym Mhriysgol

Glyndŵr, ar gampws

Wrecsam, os na nodiryn wahanol yn nisgriad

y digwyddiad.

Priysgol GlyndŵrFordd y Wyddgrug

Wrecsam LL11 2AW



Os ydych yn chwilio am ddigwyddiad i ysbrydoli

egin wyddonydd neu adloniant teuluol i roi cychwyn

cyrous i wyliau’r ha, mae’r digwyddiadau hyn yn llawn

cyro gwyddonol.

H w y l

i ’ r T e u l u

Dydd Iau 14 Gorenna 6.30pm, Priysgol Glyndŵr,

Wrecsam Y Ddaear a’r Bydysawd

Blwyddyn Ryngwladol CemegCanllaw Oedran: 8+Noddwr: YmddiriedolaethGogledd Orllewin CymdeithasFrenhinol CemegSut i archebu: Digwyddiad AmDdim, gweler tudalen 5

Dydd Gwener 15 Gorenna

6pm, Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Byd yr Anieiliaid

Canllaw Oedran: 8+

Sut i archebu: Digwyddiad AmDdim, gweler tudalen 5

Polymerau Steve MouldBeth sy’n digwydd pan yddwch yn gwneudmoleciwlau yn hir iawn, iawn, iawn? Maen nhw’n gwneudpethau gwallgo ac yn ymddwyn mewn yrdd annisgwyl.Mae nodweddion od polymerau yn eu gosod ar aen ygad mewn technoleg, yn ogystal â’u gwneud yn boblogaidd

iawn ymhlith consurwyr.

Mae Steve Mould yn gonsurwr, yn gyathrebydd gwyddoniaethac yn arbenigwr gwyddoniaeth Blue Peter. Ymunwch ag e wrthiddo archwilio byd rhyedd plastig a’i gendryd, gyda chymorthrhai arbroon syrdanol!

Ameba i Zebra: Sioe Gerdd Roc Hanes Naturiol Being 747

Daw cerddoriaeth a gwyddoniaeth ynghyd yn y sioe gerddhanes naturiol drawiadol yma – yn ôl yn sgîl galw poblogaidd!

Mae Ameba i Zebra yn gig roc egnïol wedi’i berormio gan yband o Swydd Erog, Being 747, sy’n archwilio hanes naturioly ddaear dros 14 pennod gerddorol. O ddatblygiad y uraumwya hynaol a sylaenol o ywyd hyd at gymhlethdodanieiliaid a phlanhigion heddiw, adroddir hanes esblygiad trwygyrwng canu pop mewn sioe a ydd yn diddanu ac yn addysgui’r un graddau.

Gitâr Roc mewn 11 Dimensiwn Dr Mark LewneyPan ydd Dr Mark Lewney yn dweud ei od yn mynd i roi sgwrsam ‘Superstring’ a gitârs, nid dim ond chwarae ar eiriau y mae.Gan ddenyddio riau gitâr o Vivaldi i AC/DC, bydd enillyddNESTA Famelab, Dr Lewney, yn dangos y cysylltiadau rhwngdirgryniadau tannau a chyrinachau’r bydysawd. Bydd yn trinystod o oerynnau, gan gynnwys baswca gwynt a chwip tarw,

er mwyn hybu ein dealltwriaeth o seg a’r gronynnau sy’ncreu cyansoddiad pob un ohonom. Bydd y gynulleida yn caelarddangosa glywedol a ydd yn eich helpu i eddwl mewndimensiynau eraill – proad sydd wir yn ehangu’r meddwl.Edrychwn ymlaen yn arw at y pleser gwyddonol swynol yma -sy’n bendant yn mynd i rocio!

North West Trust

Dydd Llun 18 Gorenna


Y Ddaear a’r Bydysawd

Canllaw Oedran: 10+

Noddwr: Seydliad FsegYng Nghymru




Deg o’r Goreuon Techniquest GlyndŵrMae Deg o’r Goreuon yn sioe gyrous, gyym sy’n arddangos y degpri arddangosa wyddoniaeth, wedi’u dewis gan dîm TechniquestGlyndŵr. Disgwyliwch weld dechrau hudol seren, eeithiau rhyeddoltrydan statig a hyd yn oed eaith camu ar blaned Fenws heb eichsiwt ood! Dysgwch sut i wneud oeryn cerdd allan o’r pethau mwya anarerol, megis gwelltyn yed cyredin, neu wced!

Bywyd Gwyllt ar Garreg eich Drws Emma Broad, Grŵp Bioamrywiaeth WrecsamO’r pryetyn lleia i’r dderwen hyna, maebioamrywiaeth o’n cwmpas ym mhobman;yn sicr, nid oes angen i chi ynd i Arica i weldbywyd gwyllt diddorol a chyrous! Beth allaiod yn llercio yng ngwaelod yr ardd neu’n sleioi’ch cartre yn y nos? Mae’r sgwrs ryngweithiolyma yn hwyl ac yn llawn o eithiau diddorol arhyeddol a ydd yn helpu’r teulu cyan i ddealla gwerthawrogi’r oamrywiaeth yn ac oamgylch Wrecsam.

Gwyddoniaeth Sombïaid 1Z:gwir wyddoniaeth yr anfeirw

Doctor Austin,Seydliad Sombïaid ar gyer Astudiaethau DamcaniaetholO Shaun o the Dead i 28 Days Later, mae chwedloniaeth sombïaid ynrhywbeth sy’n wastad wedi bod a lle arbennig (ac arswydus) yn eindiwylliant a’n dychymyg, ond beth petai’r sombïaid yn dianc o’r sgrîni realiti?

Gyda gradd Meistr mewn Sombïoleg o’r Seydliad Sombïaid ar gyerAstudiaethau Damcaniaethol (ZITS), bydd Doctor Austin yn arwain yrwydr yn eu herbyn pe bai’r sombïaid yn gwrthryela. Bydd yn rhannugwybodaeth am wir wyddoniaeth yr aneirw, gan ein rhybuddio suty gallai gwrthryel sombïaid ddigwydd, sut eaith y byddai hyn yn eigael arnom, ac yn anad dim, sut i’w stopio.

Gorchygwch apocalyps y sombïaid ac ymunwch â Doctor Austinar gyer yr hyn sy’n agoeli i od yn olwg hwyliog a bywyd-achubolar sombïoleg.

Dydd Mawrth19 Gorenna

6pm, Theatr Techniquest Glyndŵr

Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 6+


Dydd Mercher 20 Gorenna 12pm, Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Byd yr Anieiliaid

Canllaw Oedran: 6+


Dydd Mercher 20 Gorenna

2pm a 6pm, Priysgol Glyndŵr,

Wrecsam Y Cor a’r Meddwl Dynol

Canllaw Oedran: 13+

Noddwr: YmddiriedolaethWellcome


06 __ 07



Ymchwilio i Sae Trosedd Techniquest Glyndŵr – Canolan yr Academi WyddonolGenedlaethol (gogledd a chanolbarth Cymru)Ewch i Labordy Addysgu Gwyddoniaeth Forensig Priysgol Glyndŵr,y gyadran ble mae CSIs proesiynol yn hyorddi, i wneud proon ymae gwyddonwyr orensig go iawn yn eu gwneud bob dydd. Wedi’iysgriennu ar y cyd â’r gweithwyr proesiynol, bydd y gweithdai hyn

gan yr Academi Wyddonol Genedlaethol yn rhoi proad go iawn i chio od yn Ymchwilydd Sae Trosedd.

Yr Ystafell Waed Mae lloruddiaeth wedi’i chyawni, ond beth ddigwyddodd?Hwyrach eich bod yn teimlo el glanhau’r llanast, ond eallai maiyn y gwaed y mae’r ateb…

Gan ymgymryd â rôl dadansoddydd tasgiadau gwaed, bydd angeni chi archwilio’r staeniau a adawyd yn oalus (gan ddenyddio ychydigo athemateg heyd!), er mwyn rhoi darnau’r jig-sô at ei gilydd.

Y Labordy Sut all y mymryn lleia o dystiolaeth ddod o hyd i lorudd?

Gan ddenyddio samplau tystiolaeth o’r sae trosedd, denyddiwch

eich sgiliau labordy gyda chyres o broon er mwyn datgelu’r cliwiauhanodol oedd yn annweladwy cynt.

Dr Angau a’r Sioe Feddygol Ganol-Iasol

Simon Watt, Ready Steady SciencePantomeim hanesyddol a gwyddonol gywir ar gyer planta theuluoedd.

Does yna byth groeso i disian, gwichian, salwch ac aechydon. Ond yny gorennol, gallai rhai o’r triniaethau od yn waeth na’r salwch oeddarnoch yn y lle cynta. Ymunwch â’r meddyg mudol ‘Doctor Angau’Simon Watt i weld os y gall e eich ‘gwella’.

Rhybudd: Mae’r sioe yma yn gaddo gwaed, peredd, gôr a llawer mwy!

Dydd Iau 21 Gorenna

11am, Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Y Cor a’r Meddwl Dynol

Canllaw Oedran: 11+

Sut i archebu: Digwyddiad AmDdim, oniwch 01978 293309 neue-bostiwch [email protected]

Dydd Iau 21 Gorenna

2pm & 6pm, Priysgol Glyndŵr,Wrecsam


Canllaw Oedran: 6+


Dydd Iau 21 Gorenna



Canllaw Oedran: 11+

Sut i archebu: Digwyddiad AmDdim, oniwch 01978 293309 neue-bostiwch [email protected]

H w y l i ’ r T e u l u



Uchel-Chwyddo Paul Stephenson, Syrcas Deithiol Magic MathworksY labordy mathemateg teithiol rhyngwladol gydag agwedd aml-synhwyrol at ddysgu mathemateg.

A wyddech chi od y lens uchel-chwyddo (‘zoom’) ar gamera allungopïwr uchel-chwyddo yn gwneud mathemateg? Maent ynperormio trawsnewidiad geometrig: mwyhau. Gwnewch chi’r un athyn yg gweithdy ymarerol yma, nid yn unig mewn 2 ddimensiwn ondmewn 3 heyd. Archwiliwch eithaon gradda: os yw ein model ni o’rddaear yn bêl-droed, sut allwn ni odelu cell? atom? cnewyllyn atomig?seren? system heulol? a galaeth?

Sioe FYW y Jynci Gwyddoniaeth –Gwyddor Chwaraeon Eithafol Huw James, Jynci Gwyddoniaeth

Rydym yn gwybod od gan snwcer lawer i’w wneud â seg amathemateg – trionglant onglau, cyymder a grym – ond beth sydd

gan seiclo trwy wlch yn yr Alpau neu redeg-rhydd dros adeiladau eiwneud â gwyddoniaeth? Llawer mwy nag y buasech yn tybio yn ôlHuw James, Jynci Gwyddoniaeth, anturiaethwr a gwer-geisiwr.

Bydd Huw yn arau o’i gyymder pendramwnwgl arerol i’n hebrwng nitrwy’r grymoedd sydd wrth wraidd y chwaraeon eithaol gan gynnwys‘parkour’ (rhedeg-rhydd), dringo creigiau, syro a seiclo. Yn ogystal agystyried swyddogaeth y cor wrth berormio yn y chwaraeon hyn,byddwn heyd yn ystyried y seg sy’n gysylltiedig â’r amodau naturiolsy’n cyuno i wneud y chwaraeon hyn mor gyrous ac anturus.

Ymunwch â ni am y sgwrs awr o hyd yma, yn ôl yn sgîl galw poblogaid,a hwyrach ar ei diwedd y byddwch chi’n Jynci Gwyddoniaeth heyd!

Dydd Gwener22 Gorenna

12pm,Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 8+



2pm a 6pm, Priysgol Glyndŵr,Wrecsam


Canllaw Oedran: 8+


08 __ 09



1a f A ws t - 4 ydd M

edi 20 1 1

Hwyl newydd sbon i’r teulu!!

T E C H N

I Q U EST G L Y N

D W ^

R

C O M I C S

Aderyn? Awyren?

Na… y sioe hafnewydd anhygoelyng Nghanolfan

Darganfod

Gwyddoniaeth TQG!!

Ar agor trwy’r flwyddyn, o Ddydd Mawrth tan DdyddGwener o 10am ac ar benwythnosau o 11am. Hefyd ar

agor ar Ddydd Llun yn ystod gwyliau’r ysgol.Mae Canolfan Darganfod Gwyddoniaeth TQG wedi’i lleoli

oddi ar Gyffordd 5 yr A483 Wrecsam. Sat nav: LL11 2AW

www.tqg.org.uk 01978 293400 facebook.com/myTQGRhifyn #1 - Awst ’11

Dilys hyd at 04/09/11. AaTh yn berthnasol.Code 70. WSF11

Cyflwynwch y daleb yma a bydd unplentyn yn cael mynediad am ddim i Archarwyr pan fydd oedolyn neugonsesiwn yn talu pris mynediad llawn.

AM

DDIM i bl ant!



Dydd Iau 14 Gorenna

10.00am - 5.00pm,Canolan Catrin Finch,Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Y Cor a’r Meddwl Dynol Y Ddaear a’r Bydysawd

Canllaw Oedran: 16+





Canllaw Oedran: 14+


Archwiliwch syniadau gwyddonol, arloesiadau

newydd a’r modd y mae gwyddoniaeth

yn eeithio ar bopeth o’ch cwmpas.

Byddwch yn siŵr o ddysgu rhywbeth newydd!

Oe d f a o n Oe d o l i o n

Diwrnod o Wyddoniaeth Academaidd Priysgol Glyndŵr a Phriysgol Cymru

Beth mae ymchwilwyr yn ei wneud mewn Priysgolion a sutmae’r gwaith gwyddonol yn berthnasol i’r cyhoedd a’r byd tu allan?Mae’r diwrnod yma yn gye unigryw i ddysgu am waith ysgolheigionym Mhriysgol Glyndŵr a Phriysgol Cymru a rhwydweithiogydag ymchwilwyr. Bydd y sesiwn oreol yn canolbwyntio arwyddorau iechyd, ac yn edrych ar gyraniadau gan seicoleg,therapi gawledigaethol, iechyd cyhoeddus, therapi maethol ameddygaeth gyenwol i wyddoniaeth, iechyd a lles. Bydd sesiwny prynhawn ar wyddoniaeth a’r amgylchedd yn arddangosgwaith gwyddonol ym meysydd daearyddiaeth, gwyddoniaethamgylcheddol a chynaliadwyedd.

Bydd posteri ymchwil myyrwyr yn cael eu cynnwys yn y digwyddiadheyd, a darperir cinio bys-a-bwyd AM DDIM i’r cyranogwyr. Mae’rdiwrnod yn agored i sta a myyrwyr Priysgolion ac aelodau’r cyhoeddsydd â diddordeb yn y pwnc. Fe’ch cynghorir i gorestru o aen llawgan od y lleydd yn gyyngedig.

Am anylion llawn y rhaglen, gweler Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsamar-lein yn: www.wrexhams.com

Chwilio am Ronynnau yn y Peiriant Gwrthdaro Hadron Mawr yn CERN Yr Athro Peter Watkins, Pennaeth Fseg Gronynnau,Ysgol Fseg a Seryddiaeth, Priysgol BirminghamDisgwylir i gyymydd gronynnau mwya ac ynni ucha y byd, y PeiriantGwrthdaro Hadron Mawr (PGHM) hybu ein dealltwriaeth o gwestiynausylaenol seg a chyreithiau dyna natur, gan ddod â segwyr amlwgo bob cwr o’r byd ynghyd i ddadansoddi ei wrthdrawiadau.

Bydd yr Athro Peter Watkin yn arwain tîm sy’n dadansoddi datagwrthdaro a chenogi’r arbraw ATLAS yn y PGHM wrth chwilioam ddarganyddiadau newydd am darddiad màs, dimensiynauychwanegol, a sylwedd tywyll. Bydd yr Athro Watkins yn sôn am raio’r heriau a wynebir wrth gael y PGHM a’i ddatgelyddion anerth iweithio a dadansoddi’r llond gwlad o ddata gwrthdaro. Bydd heydyn disgrio’r modd yr ydym yn chwilio am ronynnau newydd yny gwrthdrawiadau hyn ac yn cynnwys rhai canlyniadau diweddar.Peidiwch â phoeni os nad ydych wedi edrych ar werslyr seg yn

ddiweddar – mae’r sgwrs yn addas ar gyer cynulleida nad ydynt ynarbenigwyr yn y maes. Ymunwch â ni i ddysgu mwy am yr ymchwilyma sydd â’r potensial i newid y byd, a sut mae’n cael ei wireddu.

10 __ 11




7.30pm, Priysgol Glyndŵr,Wrecsam


Canllaw Oedran: 14+


Dydd Iau 14 Gorenna

3pm, Priysgol Glyndŵr,Fordd Treynnon, Llaneurgain,Sir y Fint, CH7 6AA


Canllaw Oedran: 11+


Oe d f a o n

Oe d o l i o n Telesgopau’r 21ain Ganrif Yr Athro Michael Merrield, Athro mewn Seryddiaeth,Ysgol Fseg a Seryddiaeth, Priysgol NottinghamPwy sydd heb edrych i yny ar yr awyr yn y nos a meddwl tybed beth(neu bwy) arall sy’n bodoli yno? O’i ddenydd cynnar gan Galileo hydheddiw, mae’r telesgop yn oeryn sydd wedi esblygu, gan ddod âmewnwelediadau am y bydysawd o’n cwmpas yn ei sgîl.

Yn gadeirydd y pwyllgor sy’n cyarwyddo cyranogiad y DU ymmhrosiect Telesgop Eithriadol Fawr Ewrop (E-ELT) ac yn awyr-grawro ri, bydd yr Athro Michael Merrield yn siarad am ddatblygiad ytelesgop ac oerynnau eraill dros amser, sut maent wedi ein helpu iddeall y bydysawd hyd yma a’r darganyddiadau posibl a allai ddod yneu sgîl yn y dyodol. Bydd yr Athro Merrield yn cywyno cysyniadaumegis ‘gweld’ yrdd disgyrchol a’r posibilrwydd o ganod bywyd y tuallan i’n system heulol. Peidiwch â cholli’r sgwrs gyrous yma gan uno arbenigwyr blaenllaw’r DU ar Astroseg.

Taith Dywysedig o Goed Edwin, Coetiroedd Prifysgol Glynd ˆ wr Llaneurgain Priysgol GlyndŵrMae coetiroedd Cymru yn un o’n hasedau pwysica. Maent yn darparupren i ni a chartre i ywyd gwyllt. Bydd y daith dywysedig yma yn rhoicye i chi anturio trwy goetir gwych Priysgol Glyndŵr yn Llaneurgain.

Bydd ecoleg astrus coetiroedd yn cael ei hesbonio trwy ddisgriado’r coed, y planhigion, yr aon a’r tirlun. Bydd y daith gerdded heydyn cynnwys hanes cudd y coetir y lluniwyd ei dirlun o Glawdd Waty Milwydd cynta, gweddillion Castell Edwin o’r 13eg ganri ac

adeiladau rhyel y 1940au.

Gallai’r tirwedd od yn anwastad – cowch wisgo esgidiau a dilladaddas ar gyer y tywydd ar y diwrnod.

Helpwch ni i ddathlu 2011

fel Blwyddyn Ryngwladol y Goedwig



Dydd Gwener 15 Gorenna a

Dydd Iau 21 Gorenna 5pm, Castell Y Waun, Y Waun,Wrecsam, LL14 5AF


Canllaw Oedran: 11+

Sut i archebu: Mynediad amddim, taliadau arerol amynediad i’r Castell. [email protected] oniwch 01691 776301

Taith o amgylch Coetir Castell y Waun

Carl Green, Pri Warden, Castell y Waun,Yr Ymddiriedolaeth GenedlaetholYmunwch â ni ar daith o amgylch coed godidog Castell y Wauna darganyddwch pa mor bwysig ydynt i’r amgylchedd, a’ubioamrywiaeth. Mae yna lawer o goed aedded ar dir y castellsy’n darparu cynen ar gyer inertebrata a blodau gwyllt.

Gallai’r tirwedd od yn anwastad – cowch wisgo esgidiau a dilladaddas ar gyer y tywydd ar y diwrnod.

Coedwig Dragwyddol y Plant Dr Michael LeachPan oedd y Bosque Eterno de los Niños (Coedwig Dragwyddol y Plant)yn Costa Rica mewn peryg o gael ei datorestu, daeth ei gwaredwr oynhonnell annisgwyl.

Fel un o warchodeydd bywyd gwyllt mwya America Ganol, mae’rorest-gwmwl yma yn gartre i wncïod udo, diogynnod, si-ednodcleddasgell a rhywogaethau sydd eto i’w darganod gan wyddoniaeth.

Ni yddai hyn wedi bod yn bosibl heb haelioni, gobaith a phres pocedplant o bob cwr o’r byd a brynodd y goedwig gyda rhoddion ariannol.

Bydd yr awdur a’r otograydd bywyd gwyllt toreithiog, Dr MichaelLeach, yn adrodd yr hanes ysbrydoledig yma ac yn rhannu eiwybodaeth am y goedwig a’r bywyd gwyllt sydd ynddi. Ac yntau wediteithio saith cyandir y byd ac wedi dod ar draws llawer o’i anieiliaida bywyd gwyllt carismatig yn ystod yr 20 mlynedd diwetha, byddangerdd a phroad Michael yn dod â’r tir anghysbell yma yn yw acyn ein hatgoa o reuder ein tirluniau a’n bywyd gwyllt.

‘Gwyddoniaeth ar aenau eich bysedd’ – sut i gael gafael ar ymchwil wyddonol ar-lein Nicola Watkinson, Cydlynydd Cyswllt Academaidd,Llyrgell Priysgol Glyndŵr a Misha Jepson, CydlynyddGwasanaethau Ymchwil a’r Ysgol i Raddedigion, Priysgol GlyndŵrMae yna lawer iawn o wybodaeth am ymchwil wyddonol ar yrhyngrwyd ond nid yw technegau chwilio syml bob amser yn datgelupopeth a allai od ar gael. Mae’r digwyddiad yma yn esbonio ble’r gallaiwybodaeth od, sut i chwilio’n eeithiol, a beth i edrych amdano wrth

geisio dynodi pa mor gywir yw’r wybodaeth. Bydd heyd yn edrych ar“ynediad agored” a sut y gall rhannu ymchwil od o udd i eraill.

Bydd y digwyddiad yma o gymorth i unrhyw un sydd eisiau cael gaaelar ymchwil ar-lein, boed hynny ar gyer dibenion academaidd neu oran diyrrwch. Ni ydd chwilio ar y rhyngrwyd byth yr un ath eto.



Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 16+


Dydd Iau 21 Gorenna


Byd yr Anieiliaid

Canllaw Oedran: 14+


12 __ 13



A ydym wedi’n gwifro ar gyfer Duw? Bywydeg proadau ysbrydol Charles Foster, Priysgol Rhydychen, Canolan EthoxBeth sy’n mynd ymlaen yn niwronau mynachod sy’n myyrio,lleianod sy’n ymddyrchaael, dersiau chwyrlïol, plant bach naturioltheistig, a siamanau o’r Calahari? Sut y dylid ymateb i’r aith y gallllawer o’r proadau a gonodwyd gan saint enwog o bob creydd

gael eu hailgreu yn eitha dibynadwy gan gyuriau, madarch, dawnsioneu aechyd? A yw teithiau siamanaidd i ydoedd eraill yn dweudunrhyw beth wrthym – ac os ydynt, beth? – am urau eraill arrealiti ac eithrio ein realiti ni’n hunain? A yw esboniadau naturiolaiddo darddiad creydd yn ddigonol? Beth mae proadau ‘ysbrydol’ ahollbresenoldeb creydd yn ei ddweud wrthym am yr hyn y mae’nei olygu i od yn ddynol?

Ymunwch â’r anthropolegydd a’r biolegydd esblygiadol Charles Fosteram archwiliad dyrys o broad creyddol ac ysbrydol a’r ymennydd sy’n

holi: A ydym wedi’n gwiro ar gyer Duw?

Gweithiau Brunel yng Nghymru Stephen Jones, Seydliady Peirianwyr SilFel eraill o’i aen ac ar ei ôl, heriwyd IsambardKingdom Brunel gan dirlun Cymru i ddatblygudatrysiadau peirianyddol arloesol. Bu’n gweithiogyda diwydiant Cymreig ar drywydd rhagoriaethar gyer ei weithiau peirianyddol a morwrol. Byddy sgwrs yma yn edrych ar waith Brunel, dylanwadadnoddau Cymreig arno, a’i eaith e ar Gymru.

Dychwelyd i Yrfa Wyddonol Dr Katie Perry, Pri Weithredwraig,Ymddiriedolaeth Daphne JacksonNid yw seibiant gyra o angenrheidrwydd yn golygu diwedd gyralwyddiannus mewn gwyddoniaeth, peirianneg neu dechnoleg. Igymaint o ddynion a merched sydd wedi cymryd seibiant yn eu gyra,y mae bron yn amhosib dychwelyd i’w gyra heb GymrodoriaethDaphne Jackson.

Felly pwy yw Ymddiriedolaeth Daphne Jackson, a beth maen nhw’n

ei wneud? Bydd Dr Perry yn disgrio’r modd y mae’r Ymddiriedolaethyn helpu pobl sy’n dychwelyd i’w gyra ac yn ymuno â hi bydd ambellun sydd wedi dychwelyd go iawn i ddweud eu hanes. Os ydych yndychwelydd posib, yn wyddonydd gweithredol neu â diddordeb yn ymaterion a wynebir gan ddychwelwyr, dewch i ymuno yn y draodaethywiog yma.




Canllaw Oedran: 15+

Noddwr: CYTUN, Eglwysi Ynghyd

yng NghymruSut i archebu: Digwyddiad AmDdim, gweler tudalen 5



Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 14+Noddwr: ICE Wales Cymru


Dydd Llun 18 Gorenna 6pm, Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 16+


Oe d f a o n

Oe d o l i o n






7.30pm, Priysgol Glyndŵr,

Wrecsam Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 14+


Dydd Iau 21 Gorenna


Gwreichion LlacharCanllaw Oedran: 16+


Oe d f a o n

Oe d o l i o n Joseph Priestley: gwyddonydd a meddyliwr Prydeinig blaenllaw –a’i gysylltiadau gyda Wrecsam Yr Athro Peter Excell, Athro mewn Cyathrebu, Priysgol GlyndŵrMae Joseph Priestley yn wya adnabyddus el un o ddarganyddwyrocsigen. Fodd bynnag, dim ond rhan gymharol ach oedd hynny o’rrhychwant eitha rhyeddol o waith a ymgymerwyd ganddo yn ystod ei

ywyd hynod doreithiog. Parhaodd ei werslyr gwyddoniaeth yn glasuram dros gan mlynedd ac roedd yn cynnwys y datganiad cynta un ogyraith grym electrostatig, a elwir erbyn hyn yn gyraith Coulomb,sy’n sylaen i lawer o electroneg odern a thechnolegau cyathrebu.

Roedd dylanwad Priestley yn gyrous ac yn hirhoedlog, yn enwedigo ystyried y cynod cythryblus mewn hanes a gwleidyddiaeth. Mae’rsgwrs yma yn amlygu pwysigrwydd ei waith yn ogystal â’i gysylltiadaugyda’r ardal hon.

Hanes (a Dyfodol) Cyfansoddau yn y Diwydiant Awyrennau

Yr Athro Richard Day, Athro mewn Peirianneg Cyansoddau,Priysgol GlyndŵrBeth sydd gan ddeunyddiau cyansawdd i’w wneud â’r gamp (nasgwerthawrogir ddigon) o awyrennau yn hwylio’r awyr?

Bydd yr Athro Richard Day yn ein cywyno i gyansoddau, y denydda wneir ohonynt a’r modd y maent yn cael eu denyddio mewnpeirianneg awyrennol.

Mae newidiadau amgylcheddol ac economaidd yn creu mwy o alwam y denydd o ddeunyddiau cyansawdd wrth weithgynhyrchu

awyrennau, ond beth yw’r rheswm am hyn? Bydd yr Athro Day ynedrych ar hanes y denydd o ddeunyddiau cyansawdd yn y diwydiantawyrennau a heriau peirianneg awyroodol yn y dyodol. Byddwnyn clywed am baralelau gyda’r denydd o gyansoddau mewn rasioFormiwla 1, a sut y gallwn ni ddysgu o broad yn y maes yma. Byddheyd yn gyrous clywed am rôl Priysgol Glyndŵr wrth gwrdd â heriaupeirianneg awyrennol yn y dyodol – stori leol wych gyda dylanwadrhyngwladol (a hedegog).

Bydd y sgwrs yma yn siŵr o wneud i chi eddwl am eich taith awyr er

neu hir nesa mewn ordd wahanol.



06 __ 07

Dydd Mawrth 19 Gorenna



Canllaw Oedran: 16+

Noddwr: BBC Radio WalesScience Caé


Etifeddiaeth Enetig Cymdeithas Ganoloesol yng Ngogledd Ddwyrain Cymru Dr Andy Grierson, Uwch Ddarlithydd mewn Niwrowyddoniaeth,Adran Niwrowyddoniaeth, Priysgol SheeldYn sgîl ymchwiliad genetig blaenorol i bobl gogledd ddwyrain Cymru,dynodwyd marciwr genetig anghyredin sydd gan oddeutu 30% oddynion yn yr ardal. Mae astudiaeth enetig ddiweddar o’r boblogaethleol wedi arwain at ganlyniadau yr un mor syrdanol.

Bydd y sgwrs yma yn esbonio’r modd y gall astudiaethau genetiggyannu ymchwil hanesyddol ac archeolegol wy traddodiadol ermwyn datgelu hanes ein cyndadau.

Gan ganolbwyntio ar hanes ardal Wrecsam, mae’r tîm yn arbennig oawyddus i gwrdd â phobl gyda chyndadau yng ngogledd ddwyrainCymru, Swydd Gaer neu Swydd Amwythig. Bydd cye heyd i gyrannueich sampl DNA eich hun i’r prosiect pe baech yn dymuno.

‘Sgwrs gyda Dr Ben Goldacre’ar Science Café BBC Radio Wales Dr Ben Goldacre, gelyn gwyddoniaeth wael achracheddygaeth, yn sgwrsio gyda chywynyddgwyddoniaeth BBC Radio Wales, Adam Walton.

Mae Ben yn awdur arobryn, yn ddarlledwr, ac yn eddyg sydd ynarbenigo mewn dadwneud honiadau gwyddonol a wneir gannewyddiadurwyr sy ’n codi bwganod, adroddiadau’r llywodraeth,cyr eryllyddol, cwmnïau cysylltiadau cyhoeddus a chracheddygon.Fe’i hyorddwyd mewn Meddygaeth yn Rhydychen a Llundain acerbyn hyn y mae’n gweithio el meddyg llawn amser.

Mae wedi ysgriennu’r golon wythnosol Bad Science yn y Guardianers 2003 ac mae ei lyr, Bad Science, wedi gwerthu dros chwartermiliwn copi.

Bydd y digwyddiad yma yn cael ei recordio i’w ddarlledu at raglen

Science Caé BBC Radio Wales.




Canllaw Oedran: 14+


16 __ 17

Copyright Iona Hodgson





Y Cor a’r Meddwl DynolCanllaw Oedran: 14+





Canllaw Oedran: 14+


Oe d f a o n

Oe d o l i o n

‘How I Wonder What You Are’:Genedigaeth, Bywyd a Marwolaeth Sêr Dr Paul Rufe, Cymrawd Ymchwil Gwadd,Canolan Jodrell Bank ar gyer Astroseg, Priysgol ManceinionWrth ganu’r hwiangerdd Saesneg Twinkle, Twinkle little star pan ynblant, tybed a oeddem yn deall beth yr oeddem yn ei oyn mewngwirionedd? Os ydych yn dal i edrych i yny ar y sêr gyda’r unrhyeddod plentynnaidd (el y rhan wya ohonom mae’n debyg),bydd y cywyniad yma yn rhoi mewnwelediad syrdanol i ni o gylch

bywyd y rhyeddodau’r nos yma.Mae Dr Paul Rufe yn gymrawd ymchwil yng Nghanolan AstrosegJodrell Bank ym Mhriysgol Manceinion ac yn gyn-wyddonyddcynorthwyol yn Nhelesgop Green Bank 100m yr UDA. Gan ddenyddiorhai o’r delweddau seryddol diweddara, bydd Paul yn disgrio’r moddy mae sêr yn uro mewn cymylau o lwch a nwy moleciwlaidd wedi’ugwasgaru yng nghyrwng rhyngserol galaeth ein Llwybr Llaethog; sutmaent yn mynd ati wedyn i esblygu a syntheseiddio’r elennau sy’ngalluogi bywyd; a sut, ar ddiwedd eu hoes, maent yn dychwelyd y

deunydd yma i’r cyrwng rhyngserol ar gyer y genhedlaeth nesa o sêr,naill ai el cewri cochion a niylau planedol neu’n wy trychinebus eluwchnoâu rwydrol.

Bwyd y Dyfodol – GM neu beidio?Dr Meriel Jones, Seydliad Bywydeg Gyunol, Priysgol LerpwlParc Genynnau CymruMae’r cyd-ddigwyddiad o dw parhaus y boblogaeth a gostyngiad

mewn adnoddau naturiol, wedi’i ddwysáu gan ganlyniadauanrhagwelwadwy newid yn yr hinsawdd byd-eang, yn rhagweldprinder bwyd cynyddol. Hyd yn oed yn awr yn 2011, mae drosliwn o bobl ledled y byd yn diodde o ddiyg maeth. Os ydym amgynyddu cynhyrchu amaethyddol i wydo’r byd, rydym yn wynebudewisiadau anodd.

Mae peirianneg enetig yn rhan sylaenol o wyddoniaeth odern iddarparu’r wybodaeth nad oes gennym wrth ddatblygu cnydaunewydd. Boed hynny heyd yn ymddangos yn y bwyd ar ein plât,

ni biau penderynu hynny…



Gwawr y Peiriannau Deallus Yr Athro Vic Grout, Athro mewn Algorithmau Rhwydwaith,Canolan Ymchwil Gymwysedig i’r Rhyngrwyd (CAIR),Priysgol GlyndŵrGallai’r ychydig ddegawdau nesa roi rhywbeth go arbennig i ni...se cyriaduron gwirioneddol ddeallus! Cyn i’r 21ain ganri gyrraeddei hanner cant, neu hyd yn oed ei thraean, gallem od yn byw gyda

pheiriannau sy’n gallu meddwl yn ddilys ac yn annibynnol! Nid uglenwyddonol mo hon na ‘deallusrwydd artisial’ yr 20ed ganri, onddeallusrwydd go iawn. A ydd hynny’n bosib? Sut? Sut ydd y byd ynedrych? Beth sydd gennym i edrych ymlaen ato? Neu i’w oni?

Bydd yr Athro Vic Grout yn mynd â ni ar daith o gyriadura, technolega deallusrwydd er mwyn darparu mewnwelediadau i’r hyn a allai od ynbosib yn y dyodol.

Ymasio – Rhwydweithio Diwylliannol yng Nghanolfan Diwydiannau Creadigol Prifysgol Glynd ˆ wr Dave Gray, The FoundryMae Ymasio yn ddigwyddiad unigryw sy’n dod â phobl o aes busnes,awdurdodau lleol, addysg a’r celyddydau at ei gilydd, gyda’r bwriad oadeiladu pont rhwng y sectorau masnachol a chreadigol ac amlygu’rgorau o blith diwylliant lleol.

Bydd y digwyddiad yn canolbwyntio ar y cyeoedd sydd ar gael

i usnesau ac unigolion creadigol sy’n denyddio’r oer ar-leindiweddara – o ddatblygiad gweannau newydd i weithio o bell.Bydd yn cynnwys arddangosa gan artistiaid lleol sy ’n denyddio’rRhyngrwyd el eu pri gyrwng. Bydd yn gye heyd i bro’r sgiliau a’radnoddau sydd ar gael yn y ganolan newydd ragorol yma.

Tonfeydd Radio: Y Dechnoleg Ryfeddol

a Newidiodd y Byd ac sy’n Dal i Wneud Hynny Yr Athro Peter Excell, Athro Cyathrebu, Priysgol GlyndŵrSynwyd y byd gan doneydd radio pan gawsant eu darganod am y trocynta: yn sydyn roedd yn bosib anon negeseuon trwy waliau brics,trwy gymylau, dros y gorwel ac yn y tywyllwch. Ond yn anad dim,ymddangosasant o ddarn trwm o seg athemategol yng nghanoly 19eg ganri, yn debyg iawn i ddamcaniaethau Stephen Hawking adamcaniaethwyr ‘superstring’ yr oes sydd ohoni. Y darganyddiad ymasy’n rhannol gyriol am y rheswm yr ydym yn dal i ymchwilio i segegsotig heddiw.

Mae’n dra hysbys od radio wedi arwain at deledu, radar, microdonnaua ônau symudol, ond i ddechrau arni roedd yn gatalydd ar gyerdatblygiad electroneg. Ymunwch yn y sgwrs yma i ddarganodpwysigrwydd toneydd radio, y dyeisiadau a ddaeth yn ei sgîl, a’r holldroadau ar hyd y ordd!


7.30pm,Priysgol Glyndŵr, Wrecsam

Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 14+


Dydd Mercher 20 Gorenna 6pm, Canolan y DiwydiannauCreadigol, Priysgol Glyndŵr,Wrecsam

Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 16+

Sut i archebu: Digwyddiad AmDdim, oniwch 01978 345220neu [email protected]

06 __ 07

18 __ 19


6pm, Priysgol Glyndŵr, Wrecsam Y Ddaear a’r Bydysawd

Canllaw Oedran: 14+




Digwyddiad yn Deillio o ˆ Wyl Wyddoniaeth Wrecsam

Dydd Mercher 23 – Dydd Iau 24 Tachwedd 2011

Proad Bloodhound Wrecsam Bydd prosiect BLOODHOUND SSC (Car Uwchsonig)

yn dod i Wrecsam ym mis Tachwedd!

Y n u n i g r y w i

ˆ W y l W y d d o n i a e t h

W re c s a m !

Ymunwch â ni ar gyer y digwyddiad ymasy’n unigryw i Ŵyl Wyddoniaeth Wrecsam!

Cynlluniwyd BLOODHOUND SSC i redeg ar

gyymder o hyd at 1,050mya, wedi’i bweru

gan jet a roced i’r hyn sy’n cyateb i 180 o geir

Formiwla 1. Bydd cynod adeiladu’r prosiect

yn cychwyn ar ddiwedd 2011 yn barod

(gobeithio) i gyawni’r record cyymder-tir

o 1,000mya yn 2012.

Dewch i ddarganod popeth am ywyddoniaeth a’r beirianneg tu ôl i’r prosiect

mewn cyres o ddigwyddiadau wedi’u hanelu

at yyrwyr, ysgolion, busnesau a’r gymuned.

Mae tîm Prosiect BLOODHOUND ymhlith y

peirianwyr dawnus mwya hybarch yn y byd.

Dan arweiniad Richard Noble, mae’r

unigolion hyn wedi cael eu dewis yn oalus

er mwyn sicrhau y bydd BLOODHOUND

SSC yn llwyddiant byd-eang, gan ddod â

phartneriaethau blaenorol ynghyd â meithrin

dawn newydd yn un o’r anturiaethau

peirianyddol mwya cyrous a welwyd yn

y byd ers blynyddoedd lawer.

Dewch i gael cip unigryw ar y cysyniadau,

ymchwil, cynlluniau a syniadau sy’n amcanu

i wynebu a goresgyn yr amhosib ganddenyddio gwyddoniaeth, technoleg,

peirianneg a mathemateg.

Peidiwch â cholli’r cye i ryngweithio gyda’r

antur beirianyddol ar gyer yr 21ain ganri.

Ymunwch â’n rhestr bostio am newyddion unigryw am y digwyddiad unigol

yma – ar-lein yn www.wrexhams.com neu ebostiwch [email protected] Manylion terynol i’w cadarnhau, gwyliwch y gwean am y wybodaeth ddiweddara.



Rhegi mewn ymateb i boen Dr Richard Stephens, Priysgol KeeleMae rhegi yn agwedd ddiddorol iawn o ran iaith. Mae tystiolaethgan ddioddewyr syndrom Tourette ac aasigion yn cyeirio at regiel enomen ochr dde’r ymennydd, tra bod y rhan wya o iaithyn deillio o ochr chwith yr ymennydd. Dywedir od hyd yn oed yrachosion cynhara un o aasia â niwed i’r ymennydd dde - Tan Broca –

yn gallu bwrw’r elltith, “Sacre nom de Dieu!”. Nid yw’r denydd o eiriaupedair llythyren yn enomen odern, ond yn hytrach yn dyddio’n ôl lo ynyddoedd.

Darganyddwch pam od rhegi yn helpu pobl i odde poen, yr ymatebemosiynol i regi a’r syniad od rhegi gormod yn gallu lleihau’r eaith oamddiyn rhag poen.

Cywyniad i Geometreg Gysegredig Nick MarchmontGan gychwyn gyda golwg ar dw trwy hunandebygrwydd (gangynnwys ractalau, holograeg a’r Monad) a phwysigrwyddtrionglau, bydd y sgwrs yma yn edrych ar sut allai bywyd od ar gyerymwybyddiaeth 2D ac arwyneb tir gwastad, ac ar rai o’r hynodweddausy’n dod i’r ei wrth i ni ymwneud â 3D.

Mae’r cywyniad yma wedi’i ddarlunio â delweddau anhygoel, a chyda

modelau o’r holl geometreg sy’n cael eu disgrio. Mae’n lliwgar, ynddiddorol a heb syms o gwbl – cywyniad delrydol i ddechreuwyr!

Digwyddiad unigol arbennig yw hwn ar y cyd â TruthJuice.

Pro’n Negatif yng Ngêmau Olympaidd 2012

yn Llundain Dr Michael Graham, Pennaeth Gwyddorau Chwaraeon acYmarer Cor yn y Seydliad Iechyd, Gwyddorau Meddygola Chymdeithas, Priysgol GlyndŵrMae’r gwobrau mor awr, el bod arolygon dienw wedi darganod ybyddai athletwyr yn mentro mynd yn sâl pe baent yn credu y gallentdwyllo, ennill a pheidio â chael eu dal. Y cwestiwn sydd angen ei atebo hyd yw, ‘‘a yw cymryd cyuriau yn gwella perormiad?” Mae ymchwilyn awgrymu eu bod nhw. Mae yna amheuaeth heyd nad ydynt, mewndosau uwchsiolegol isel ‘‘cylchol”, mor nwiediol ag y mae Asiantaeth

Gwrth-gymryd Gyuriau’r Byd (WADA) yn ei honni.Bydd y sgwrs yma yn ymchwilio i eaith cymryd cyuriau,gweithdrenau sgrinio, materion cyreithiol, a dyodol y cyuriau hyn.A ydd yna degwch a chydraddoldeb mewn chwaraeon byth eto?

06 __ 07


7.30pm,Priysgol Glyndŵr, Wrecsam


Canllaw Oedran: 14+

Sut i archebu: Digwyddiad Am

Ddim, gweler tudalen 5

20 __ 21




Canllaw Oedran: 18+


Dydd Iau 21 Gorenna



Canllaw Oedran: 16+




Cwis Tafarn Science Café BBC Radio Wales BBC Radio Wales

Bydd cywynydd Science Caé, Adam Walton,yn troi’n gwiseistr ac yn pro gwybodaethwyddonol tîm o arbenigwyr Priysgol Glyndŵra thîm rheolaidd o daarn Bridge End Rhiwabon

yn y cwis taarn arbennig yma ar wyddoniaeth.

Mae’r cwis yn cael ei recordio gan Science CaéBBC Radio Wales ar gyer ei ddarlledu yn ystod yrwythnosau sydd i ddod.

Mamaliaid Rhyfeddol Bionet Gogledd Ddwyrain CymruMae mamaliaid ymhlith anieiliaid gwyllt mwya ho ac adnabyddusPrydain, ond aint ohonom a all ddweud y gwahaniaeth rhwngllygoden a llygoden-y-gwair neu wybod pa mor bell y mae dyrgiyn ei deithio mewn noson? Bydd y cywyniad a’r gweithdy yma ynrhoi mewnwelediad diddorol i rywogaeth mamaliaid yr ardal, sutmaen nhw’n edrych, ble i ddod o hyd iddynt a’r arwyddion y maentyn eu gadael ar eu holau. Cewch gye i gymryd rhan mewn conodi

mamaliaid eich hunain trwy astudio’r esgyrn a geir mewn baw tylluan.

Meddwl yn wahanol – Ymestyn y meddwl ac ehangu eich gorwelion Mike Corcoran, emptySPACE/AcademiWyddoniaeth GenedlaetholBle mae’r meddwl? Sut ydym yn gallu meddwl? A pham od ycwestiynau hyn yn bwysig? Bydd hyn i gyd a mwy yn cael eu hateb ynsgîl y sgwrs ryngweithiol yma, gan ddenyddio syniadau athroniaeth,niwrowyddoniaeth a roboteg, ond hwyrach na ydd y canlyniadau yrhyn yr ydych yn ei ddisgwyl!

Fel y gwelwch, mae’r cwestiynau hyn yn bwysig. Gall deall gwir natureich meddwl ein harwain i ddarganod ein bod yn gyriol am wy nagy gwnaethom ei ddychmygu erioed.



Byd yr Anieiliaid

Canllaw Oedran: 11+





Canllaw Oedran: 16+


Dydd Iau 21 Gorenna

7.30pm, Taarn y Bridge End,Stryt y Bont, Rhiwabon,

Wrecsam, LL14 6DA Gwreichion Llachar

Canllaw Oedran: 18+

Noddwr: Science CaéBBC Radio Wales

Sut i archebu: Digwyddiad AmDdim.Nid oes angen archebu,ond mae’r lleydd yn gyyngedig..

Oe d f a o n

Oe d o l i o n



glyndwr.ac.uk

01978 293439

[email protected]

www.twitter.com/priglyndwr

www.acebook.com/glyndwruni

www.youtube.com/glyndwrpriysgol

http://glyndwruni.edublogs.org/

Agorwyd cyeusterau newydd

eleni gan greu cyeoedd ymchwil

ac astudio newydd, se y Ganolan

Diwydiannau Creadigol a Chanolan

y Plentyn, Teulu a Chymdeithas

Mae gan Briysgol Glyndwr

ysgol gel bwrpasol ble addysgir

celyddydau modern a thraddodiadol

Mae gan y

Briysgol enw

rhagorol am

ei hymchwil.

Ystyriwyd

ein hymchwil

ym meysyddCyrifadureg

a Hysbyseg a

Metalwaith a

Denyddiau yn

rhyngwladol aenllaw

yn yr Ymarer Asesu

Ymchwil diweddara

Mae Priysgol

Glyndwr wedi

bod yn rhan o Wyl

Wyddoniaeth

Wrecsam ers

13 blynedd

Mae Priysgol

Glyndwr yn ario

ysbryd menter

ac athroniaeth o

edrych-tuag-allan.

Wedi’n hysbrydoli

gan Owain Glyndwr,ein nod yw bod yn

eon, ysbrydoledig a

mentrus ym mhopeth

yr ydym yn ei wneud

Mae gan y Briysgol

un o’r cymunedau

crya o yyrwyr

hyn yn yr ardal yn

ogystal â pherthynas

wych gyda chyr

a busnesau

Mae Priysgol

Glyndwr yn alch o’rcymorth i yyrwyr y

mae’n ei gynnig i’w

myyrwyr

Cynhelir cyrsiau

ac ymchwil tirol

y Briysgol ar ei

champws gwledig

yn Llaneurgain

Mae llawer o

gyeusterau’r

Briysgol yn agoredi’r cyhoedd ac yn

ganolan ar gyer

gweithgareddau

hamdden yn yr

ardal – y Ganolan

Chwaraeon, Neuadd

William Aston,

Canolan Catrin

Finch

Cynigir llawer o gyrsiau yn

rhan-amser ac mae yna opsiwn

i astudio modiwlau el cyrsiau unigol

Mae pobl o bob cwr o’r byd yn denyddio ei chyeusterau

cyarod a chynadledda bob blwyddyn

Rhoddir diweddariadau rheolaidd a newyddion cyrous ar ein gwean a’nproflau twitter a acebook trwy’r adeg, beth am dilyn er mwyn sicrhau na

yddwch yn colli allan?

ymchwil

rhyngwladol-faenllaw

mewngwyddoniaeth,

technoleg apheirianneg

22 _ 23



Bydd cystdleuaeth gŵyl wyddoniaeth eleni yn gweld disgyblion o ysgolion yng

ngogledd Cymru yn cynllunio ac adeiladu eu car heulol eu hunain ar gyllideb –

ac yna’n eu rasio mewn rownd derynol gyrous ym Mhriysgol Glyndŵr.

Nod her y car heulol yw cael plant i eddwl am beirianneg ac ynni heulol

wrth i’r byd ystyried dyodol sydd yn gynaliadwy a gwyrdd.

Gan ddenyddio pecyn o ddeunyddiau gwerth £200, caodd y disgyblion ryddid i greu

car heulol o’u dewis hwy, gyda chyngor ynghylch egwyddorion cynllunio gan sta a

myyrwyr ym Mhriysgol Glyndŵr. Mae aelodau o dîm car heulol y briysgol ei hun, Tân Y

Wawr, wedi bod yn ymweld ag ysgolion i roi cenogaeth arbenigol.

Bydd rownd derynol y gystadleuaeth ar Ddydd Mercher 13 Gorenna yn rhoi’r ceir

trwy gyres o brofon er mwyn herio ansawdd adeiladu a chynllunio eu car heulol.

Mae disgybilion 13-14 oed o’r ysgolion canlynol wedi bod yn cymryd rhan:

• Ysgol Uwchradd Darland

• Ysgol Alun, Yr Wyddgrug

• Ysgol Maes Garmon

• Ysgol Glan Clwyd

Gweler y wasg leol a www.wrexhams.com

am ganlyniadau llawn a lluniau o’r rownd derynol!

H e r C a r H e u l o l

G ˆ w y l W y d d o n i a e t h

W re c s a m



Ysgolion Cynradd

Cynhaliwyd Gŵyl Ysgolion Cynradd eleni ym mis

Mawrth, i gyd-ynd â’r Wythnos Wyddoniaeth

a Pheirianneg Genedlaethol. Bu dros 3,100 o

ddisgyblion o 52 o ysgolion cynradd Siroedd

Wrecsam, Fint a Dinbych yn cymryd rhan

yn y digwyddiad a u’n parhau am wythnosac a drenwyd gan Steve Conway o’r Ŵyl

Gwyddoniaeth Ysgolion.

Yn gynwysedig yn y rhaglen, roedd cywyniadau

i herio pobl ianc i ddysgu am egwyddorion

peirianneg sil a hedan trwy adeiladu pontydd,

symud tyrrau ac awyrennau papur. Yn ogystal,

edrychwyd ar ddeunyddiau a microsgopau

gwyddonol amrywiol, y wyddoniaeth tu ôl isain a rôl blodau yn yr ecosystem. Edrychwch ar

wean yr ŵyl, www.wrexhams.com, am wy o

wybodaeth am y cywyniadau a’r gweithdai.

Diolch i’r cyr canlynol am eu cymorth

wrth gynnal Gŵyl yr Ysgolion Cynradd:

Ymddiriedolaeth Gogledd Orllewin Cymdeithas

Frenhinol Cemeg, Wockhardt UK Cy.,

Ysgol Cemeg Priysgol Bangor, Cymdeithas

Wyddoniaeth Prydain a Llywodraeth y Cynulliad.

Noddir Gŵyl Wyddoniaeth yr Ysgolion gan

Gyra Cymru’r Gogledd Ddwyrain.

Ysgolian Uwchradd

20 Fed Mehen - 18 Fed

Mae rhaglen ysgolion uwchradd Gŵyl

Wyddoniaeth Wrecsam yn rhaglen bwrpasol

ar gyer disgyblion ysgolion uwchradd, ar gyer

pobl ianc o bob gallu. Mae’r rhaglen eleniyn llawn o sgyrsiau rhyngweithiol, gweithdai

ac arddangosiadau, yn cwmpasu pynciau yn

amrywio o atomau i ynni, i rocedi a thelesgopau.

Bydd yna heyd Ddiwrnod Gyraoedd STEM,

a chyres arbennig o ddigwyddiadau i nodi’r

Flwyddyn Gemeg Ryngwladol.

Cyenwir pob digwyddiad gan TechniquestGlyndŵr ac elusennau addysgol eraill o Ogledd

Cymru. Mae cymorth ariannol ar gael trwy Gyra

Cymru’r Gogledd Ddwyrain.

Am wy o wybodaeth am y gweithgareddau

sydd ar gael, cysylltwch â:

• GyrfaCymru’rGogleddDdwyrain:

Natalie ElliottT: 01352 750456 E: [email protected]

• TechniquestGlyndŵr:ClaireEvans

T: 01978 293309 E: [email protected]

Neu ewch i wean Gŵyl Wyddoniaeth Wrecsam:

www.wrexhams.com

Trenwyd gan Gyra Cymru’r Gogledd Ddwyrain,

Techniquest Glyndŵr a Phriysgol Glyndŵr.

06 __ 07

24 __ 25 R h a g l e n

Y s g o l i o n



N o d d w y r /

C e f n o g w y r

Being 747emptySPACE

Priysgol Keele

Academi Wyddoniaeth Genedlaethol

Ymddiriedolaeth Genedlaethol

Bionet Gogledd Ddwyrain Cymru

Ready Steady Science

Science Junkie

The Daphne Jackson Trust

The Foundry

The Magic Mathworks Travelling Circus

Parc Genynnau CymruPriysgol Birmingham

Priysgol Glasgow

Priysgol Lerpwl

Priysgol Manceinion

Priysgol Nottingham

Priysgol Rhydychen

Priysgol Sheeld

Priysgol Cymru

Grŵp Bioamrywiaeth Wrecsam

C y r f f C y f ra n o g o l

Ymwadiad

Roedd y wybodaeth am bob digwyddiad yn gywir wrth ynd i brint ym Mehen 2011ond gall y rhaglen newid, ble y bo angen.

B dd di dd i d h l idd di i d idi d i’ h l l l iw

a i t h c e l :

i v e S o l u t i o n s L t d

8 5 6 4 5 6

North West Trust

Documents

Gwyl Wyddoniaeth Wrecsam 2011