Slayt 1

-Genellikle yarm kafiye ve redif kullanlmtr.-Saz airleri iirlerini genellikledoalama olarak saz eliindesylerler.Bundan dolay iirler okderin anlam iermezler.-iirler halkn gnlk konuma diliyle sylenir.-Bu edebiyatta ne kan tr iirdir.-Kimi airlerin hayat hikayelerinecnk denen defterlerde yer verilmitir.

-iirlerde balk kullanlmad iin iirler konularnagregzelleme,talama,at,koaklama olarakisimlendirilir.-Gzleme dayal bir edebiyattr.benzetmeler somut kavram araclile yaplr.-iirlerin son drtlnde air adnnya da mahlasn kullanr. Sa varm,ka yaym,gz pr fitne,bimarmlrsem boynuma kanm,meded he na-mslmanm

Kapnda nki meddahm,senin medh ederim daimYrek pr gam,gzn pr nem,muhibbiyim ho halim!Muhibbi(Kanuni Sultan Sleymann mahlas)

Vara vara vardm ol kara taaHasret ettin beni kavim kardaaSebep ne gzden akan kanl yaaBir ayrlk bir yoksulluk bir lm

Karacolan der ki kondum glmezAcdr ecel erbeti iilmez derdim var birbirinden seilmezBir ayrlk bir yoksulluk bir lm KARACAOLAN

Krolu Kayk Kul Mustafa Ak mer

Bayburtlu Zihni Ruhsati Smmani

Yunus Emre Hac Bekta Veli Kaygusuz Abdal

Pir Sultan Abdal Ak Veysel Murat obanolu

ANONM HALK EDEBYATI

-Mani -Trk -lahi -Ninni -athiye -At -Koma -Deme -Semai -Devriye -Varsa -Nutuk -Destan -Nefes
AIK TARZI HALK EDEBYATI
DN- TASAVVUF HALK EDEBYATI

-Halkn ortak mal olarak kabul edilen rnleri ieren edebiyatn genel addr.-Anonim halk edebiyatnda kime ait olduu bilinmeyen eserler yer alr.-Balangta eserleri ortaya koyan sanatlar vardr.Fakat zamanla bu sanatlar unutulmu daha ok kadnlar tarafndan yaylm ve ortaya konan rnler de halkn ortak mal haline gelmitir.

1.MAN-Tek drtlkten oluur.-Genelde gen kzlar ve kadnlararasnda tretilir ve ezgiyle sylenir.-Kafiye dzeni aaxa eklindedir.-Asl duygu ve dnce Drdnc dizede dile getirilir.

a.Dz mani:Yedier heceli drt dizeden oluur.Genellikle cinasszdr. Kahve Yemenden gelir Blbl imenden gelir Ak topuk beyaz gerdan Her gn hamamdan gelir

b.Kesik mani:Birinci dizedeki hece says 7den az olan manilerdir. Yara szlar Ok demi yara szlar Yaralnn halinden Ne bilsin yaraszlar

c.Yedekli mani:Dz maninin sonuna ayn kafiyede iki dize daha eklenerek sylenen manilerdir. Alarm alar gibi Derdim var dalar gibi Her gelen bir gl ister Sahipsiz balar gibi

d.Cinasl mani:Kafiyenin cinasl szlerle yapld manilerdir. Mani benim ezberim Kan alyor gzlerim Ben yarimin yolunu Akam sabah gzlerim

e.Deyi mani:Soru-cevap eklinde dzenlenir. ERKEK Adilem sen naarsn nci mercan saarsn Dnya deniz olanda Gnlm nere kaarsn? KIZ Aam derim naarm nci mercan saarm Dnya deniz olunca Ben ku olup uarm

2.NNN-ocuklar uyutmak ya da onlarn alamasn durdurmak amacyla ezgiyle sylenen ounlukla tek drtlkten oluan iirlerdir.

3.TRK-Ezgiyle sylenen anonim halk iiri nazm eklidir.-Anadoluda bu nazm ekli yr adyla anlr.-Trklerin byk blm ak,hasret,lm,gurbet,znt stne sylenmitir.-Trklerin acl ve dokunakl olmas bu nazm eklinin en nemli zelliklerinden biridir.Trk yakmak deyimi bu zellii yanstr.-Konularna gre,ezgilerine,yaplarna gre trkler olmak zere 3e ayrlr.-Ezgilerine gre usulller(oyun havalar) ve usulszler(divan,koma,hoyrat gibi uzun havalar) olmak zere 2 ye ayrlr.-Yaplarna gre trkler bentlerdeki msra saylarna gre ad alr(leme,drtleme,beleme)

-ki blmden oluur; bent ve nakarat -Asl blme bent denir.Bentler 3,4,5 msradan oluabilir. -Her bentin sonunda tekrar edilen msralara nakarat denir.

4. AIT -lenin arkasndan sylenen ve onun lmden duyduu acy znty anlatan iirlerdir.-Drtleme ad verilen ktalardan meydana gelir. Mzka alnd dn m sandn Al beyaz bayra gelin mi sandn Yemene gideni gelir mi sandn

-Ak veya ozan denilen kiilerin, saz eliinde syledikleri iirlerden oluur. -Genelde szl olmasna ramen airler, iirlerini cnk dedikleri defterlerde toplamlardr. -Nazm birimi drtlktr.-Koma, semai, destan, varsa gibi nazm ekilleri kullanlmtr.-Hece lsnn 7li, 8li ve 11li kalplarna arlk verilmitir.-Ak, tabiat, gurbet, ayrlk, lm, zlem, kskanlk, yiitlik, toplumun sorunlar, insan davranlar, bunlarla ilgili eletiriler konu olarak ilenmitir.-iirlerin son drtlnde airin ad veya mahlas geer.-Genellikle yarm ve cinasl kafiye kullanlmtr.

1.KOMA-Hece lsnn on birli kalbyla, (6+5 ya da 4+4+3) durakl olarak sylenir.-Halk edebiyat nazm biimlerinin en yaygn ve en sevilenidir. -Drtlk says 3 ile 6 arasnda deiir. -Son drtlkte ozann ad(mahlas) geer. -Uyaklarn sralan ilk drtlk dnda, btn drtlklerde ayndr. Komann uyak dzeni genellikle 1.xaxa/bbba/ ccca., 2.abab/ cccb/ b... eklindedir.-Koma trleri, konu ynnden drt blme ayrlr.

Konularna Gre Komalar:a.Gzelleme:-Genellikle sevda stne sylenen iirlerdir.-Bir kiiyi bir gzeli, doay vmek amacyla sylenir.-Bu iir trnde daha ok, ak,ayrlk acs,zlem,doa sevgisi gibi konular ilenir.

Kmr gzlm ne salnn karmda,Gndz hayalimde, gece dmde.Bir gzelin sevdas var bamda,Yar sevdas etin olur yaradan KARACAOLAN

b.Koaklama:-Konusu kahramanlk,yiitlik,sava olan komalardr.-Bunlarn nemli bir blm Dadalolu ve Krolu gibi airlerce sylenmitir. Benden selam olsun Bolu Beyinekp u dalara yaslanmaldr Ok gcrtsndan kalkan sesinden Dalar seda verip seslenmelidir KROLU

c.Talama:-Yergi iirleridir.-Beenilmeyen kiileri, huylar eletirmek iin sylenen talama divan edebiyatndaki hicviyenin karldr.

Adalet kalmad hep zulm dolduGeti u baharn glleri solduDnyann gidii acayip olduKoyun belli deil kurt belli deil RUHSAT

d.At:-Atlar genellikle anonim halk iiri iinde yer almakla birlikte koma tarznda ve syleyeni bilinen atlarda vardr.

Yr bre Dadalolum yr gitDertli dertli ukurova yolun tut Bunda suun varsa Hakka tvbe etDe ki gayr bizim iller iniler DADALOLU

Ezgilerine Gre Komalar:Hece saysna ne olursa olsun, zel bir ezgi ile okunan verimler, halk arasnda koma olarak isimlendirilir. Bunlarn balcalar: Kesik kerem,Ankara komas,Acem komas, Elpk komas, Yelpk komas, Gevheri, Sivrihisar komas, Smmani, Blbl komas, Cem komas, Topal komasdr.

Yaplarna Gre Komalar :Bu komalarda dz koma, yedekli koma, musammat koma, ayakl koma, zincirleme, koma-ark, mracaa koma, tecnis koma eklinde isimlendirilmitir.

2.SEMA-Genellikle en az , en fazla be drtlkten oluurlar. -ounlukla doa, gzellik, ayrlk,kavuma gibi duygusal ve lirik temalar ilerler. -Semainin hece lsnn yannda aruz kullanlarak yazlanlar da vardr.-8li hece ls ile sylenir.-iirin sonuna doru mahlas kullanlr. -Yaygn olmayan bir nazm eklidir. -Dili sade ve yalndr halkn gnlk yaantda kulland deyim ve deyilerden yararlanlr. -Birok ynyle komalara benzerler.Aralarndaki tek fark olarak semailerin 8'li hece lsyle yazlmalar komalarn ise 11'li hece lsyle yazlmalardr. -En gzel rneklerini Karacaolan,Erzurumlu Emrah vermitir. -lk drtl aaab, abab ,aaba ,abcb eklinde dier drtlkler dddb ,eeeb, fffb eklindedir.

ERZURUMLU EMRAH

Karacolan emelerinGnl vermez demelerinliklemi dmelerinzer Elif Elif diye KARACAOLAN

3.VARSAI-Gney Anadoluda yaayan Varsak Trkmenlerine ait halk airleri tarafndan sylenen iirlerdir.- zel bir bestesi vardr.- 8li hece ls ile sylenir.-Varsada hayattan ve talihten ikayet gibi konular da ilenir.- iirin sonuna doru mahlas kullanlr.-Yaygn olmayan bir nazm eklidir.- En gzel rneklerini Karacaolan vermitir.

Bre aalar bre beyler lmeden bir dem srelim Gzmze kara toprak Dolmadan bir dem srelim KARACAOLAN

4.DESTAN-Ak edebiyat nazm ekilleri iinde yer alan ve birka drtlk veya yz akn drtlkten oluabilen bir nazm eklidir.-Genellikle 11li hece lsyle sylenir.-Kafiye rgs koma gibi olan destanda sava,deprem,yangn,salgn ve tannm kiilerin servenleri gibi konular dile getirilir.-Ak edebiyat nazm ekilleri iinde yer alan destanlar doal destanlar birbirine kartrlmamaldr.nk doal destanlar anonimdir.

Krolu der bugn burda duralm Sabah olsun zarb meydan kuralm Akan kandan dolu arap uralm Yr deli Hoylum sen binler yaa KROLU

-Kurucusu 12. yzylda Dou Trkistan'da yetien Hoca Ahmet Yesevi'dir.-Tekke Edebiyat, Anadolu'ya 13. y.y.'dan itibaren gelimitir. -Bu edebiyat airleri tarikat merkezi olan tekkelerde yetimitir. -Nazm birimi genellikle drtlktr. -Hem aruz hem hece vezni kullanlmtr. -iirlerin ou ezgilidir.-Allah, insan, felsefe, doruluk, ibadet gibi konular ilenmitir.-lahi, nefes, nutuk, devriye, athiye, deme gibi nazm ekilleri kullanlmtr.-Dili Ak Edebiyat'na gre ar, Divan Edebiyatnagre sadedir.-Ak, mauk, arap, saki gibi mazmunlara yer verilmitir.

1.LAH-Allah' vmek ve O'na yalvarmak iin yazlan, Allah sevgisiyle, insan sevgisini btnletiren iten iirlerdir.-zel bir beste ile sylenir.-Hece ve vezninin 7'li, 8'li ve 11'li kalbyla sylenirler.-Drtlklerden oluur. Drtlk says 3 ila 7 arasnda deiir.-Genelde iirin iinde airin mahlas geer.-lahi denince akla Yunus Emre gelir.

Yunus okur diller ile Ol kumru blbller ile Hakk seven kullar ile araym Mevlam seni YUNUS EMRE

2.ATHYE-nanlardan teklifsizce, alayc bir dille sz eder gibi yazlrlar.-Grnte sama ve dini esaslara aykr sanlan bu iirlerin iinde ince ve derin anlamlar, yorumlandnda tasavvufla ilgili deiik konularn olduu grlr.-Nefesin bir trdr.-Tanryla konuur gibi akalarcasna yazlan iirlerdir.-Genellikle Bektai airlerince 14l,11li,8li hece lsyle yazlan athiyelere kafiyelenii gazel gibi aa xa eklindedir.

Kldan kpr yaptrmsn Gelsin kullar gesin deyu Hele biz yle duralm Yiit isen ge a Tanr KAYGUSUZ ABDAL

3.NEFES-Bektai airlerinin yazd tasavvufi iirlerdir. -Genellikle, nefeslerde tasavvuftaki Vahdet-i Vcud felsefesi anlatlr. -Bunun yannda Hz. Muhammed (A.S.M) ve Hz. Ali (R.A) iin vgler de sylenir. -Nazm birimi drtlktr. Drtlk says 3 ila 8 arasnda deiir. -Hece lsyle yazlrlar. Ama aruz lsyle yazlan nefesler de vardr. -Nefeslerde, kalenderne ve alayc bir slup dikkati eker. -Duygu ve dnceleri nkteli bir ekilde ve zarafet lleri iinde sylemek nefesin en belirgin zelliidir.

Pir Sultan Abdalm eller menolur Drt kapdan bir gn birden yol olur Dnyada ahiret doru yol olur Verdiin ikrara durabilirsen PR SULTAN ABDAL

4.NUTUK-Pirlerin ve mritlerin, tarikata yeni giren dervilere t vermek, eitli konularda bilgilendirmek ve tarikat derecelerini ve tarikat adabn retmek iin syledikleri iirlerdir.-ekil ynyle komaya benzer.-Bestelenmi olan iirler nefes, bestelenmeyenler nutuk olarak anlr.-Bu tr iirler daha ok Bektai tarikatlarnda yazlm ve dervilerce ezberlenmitir.

5.DEVRYE-Devir kuramn anlatan iirlere denir.-Bu iir trnde yaratln balangc ve sonu gibi konular ilenir.-Bazlar yaratl anlatr ve bunlara feriye denir. Zuhura gelmeden vcud- alem Hak bana bu ak kld tecallaMerkez-i esmada Hallak- alemEtdi vcudumu masdar- eya NUR

6.DEME-Alevi-Bektai trkmenlerinde dini iirler iin nefes yerine deme terimi kullanlm ve bunlar Bektai demesi,Bektai nefesi olarak anlmtr.-Biim ve ierik olarak ilahi ile benzerlik gsterir. Pir Sultan Abdalm dnya durulmaz Gitti giden mr geri dnlmez Gzlerim de ah yolundan ayrlmaz Ben de bu yayladan aha giderim PR SULTAN ABDAL

HAZIRLAYANLAR 1.Beyza KAYA2.Sibel KARALI3.Berna ULAN4.Zeynep AKA