Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
13-12-2015
Intervention Mapping | Mark Engelkens | 291348
HANZEHOGESCHOOL
GRONINGEN INTERVENTION MAPPING
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 1
Inhoudsopgave 1. Needs Assessment ........................................................................................................................... 2
Wat is het gezondheidsprobleem?...................................................................................................... 2
Wat zijn hart- en vaatziekten? ........................................................................................................ 2
Mondiale cijfers Hart- en vaatziekten ............................................................................................. 3
Nationale cijfers Hart- en vaatziekten ............................................................................................. 3
Beweeggedrag en oorzaken ............................................................................................................ 4
Leefstijl ............................................................................................................................................ 4
Barrières .......................................................................................................................................... 5
Determinanten ................................................................................................................................ 5
2. Veranderingsdoelen ........................................................................................................................ 6
Doelen ................................................................................................................................................. 6
Matrix .................................................................................................................................................. 7
3. Methode .......................................................................................................................................... 8
Theorieën ........................................................................................................................................ 9
4. Interventie ontwerp ...................................................................................................................... 10
Achtergrond informatie ..................................................................................................................... 10
Belanghebbenden ............................................................................................................................. 10
Logboek ............................................................................................................................................. 10
5. Uitvoering ...................................................................................................................................... 12
Planning ............................................................................................................................................. 12
Risico analyse .................................................................................................................................... 13
Implementatie ................................................................................................................................... 14
6. Evaluatie ........................................................................................................................................ 15
Bibliografie ............................................................................................................................................ 17
Bijlage .................................................................................................................................................... 19
Protocol gespreksvoering .................................................................................................................. 19
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 2
1. Needs Assessment In dit eerste hoofdstuk zal duidelijkheid en inzicht gegeven worden in het gezondheidsprobleem, wat
hiervan de oorzaak is en waar deze door veroorzaakt zal worden. Het gezondheidsprobleem waar
deze intervention mapping om gaat betreft de volgende doelgroep:
Wat is het gezondheidsprobleem? ‘’Hart- en vaatziekten, ze behoren in Nederland tot de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland
zowel bij mannen als vrouwen. Eén op de drie Nederlanders sterft als gevolg van een hart- of
vaatziekte.’’ (Gezondheidsplein, 2011)
Het mag duidelijk zijn dat dit probleem een van de grootste gezondheidsproblemen is waar we mee
te maken hebben in Nederland. Om een beter beeld te krijgen van deze aandoening zal dit kort
uitgelegd worden.
Wat zijn hart- en vaatziekten?
Hart en vaatziekten kunnen grofweg opgedeeld worden in vier categorieën:
- Aangeboren afwijkingen, Aandoeningen door vernauwing of blokkering van de bloedvaten,
infectie of ontsteking van het hart en overige aandoeningen.
Binnen deze categorieën zijn er een paar aandoeningen die veel voorkomen, namelijk:
- Hartfalen
o Bij hartfalen is de pompfunctie van het hart verminderd. Er wordt dan niet genoeg
bloed rondgepompt. Hartfalen is meestal een chronische aandoening.
Bij hartfalen is de pompfunctie verminderd. Hier wordt in het begin niks van gemerkt.
Het hart compenseert de verminderde functie door harder te werken of extra spieren
aan te maken. Op een bepaald moment werkt dit niet meer en ontstaan er klachten.
(Hartstichting)
- Hartinfarct
o Bij een hartinfarct of hartaanval wordt de bloedtoevoer in de kransslagader helemaal
afgesloten. Dit is het gevolg van vernauwingen in de kransslagaders. Een hartinfarct
ontstaat als gevolg van slagaderverkalking. Bij slagaderverkalking hopen vet en
lichaamscellen zich op in de bloedvaten, er ontstaan vernauwingen in de
kransslagaders (plaques). Het bloed dicht de wond met bloedstolsels. Zo´n
bloedstolsel kan losraken en ergens in een kransslagader blijven steken. Er ontstaan
bloedstolsels die een kransslagader in het hart volledig afsluiten: er ontstaat een
hartinfarct. Als de bloedtoevoer in de kransslagader helemaal wordt afgesloten is er
sprake van een hartinfarct. Een deel van de hartspier krijgt dan geen zuurstof meer
en trekt niet meer samen. Dat gedeelte sterft eigenlijk af. Op deze plaats ontstaat
een litteken. (Hartstichting)
Doelgroep: Mensen met een hart- of vaatziekte die na hun revalidatie bij
Bureausport zijn geweest om weer actief te kunnen bewegen/sporten
in de maatschappij.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 3
- Hartritmestoornissen
o Een hartritmestoornis is een terugkerende verstoring van het hartritme. Het hart
slaat dan te snel, te langzaam of onregelmatig. (Hartstichting)
Mondiale cijfers Hart- en vaatziekten
Om te kijken of er een patroon te herkennen is bij deze ziekte zal de vergelijking gemaakt worden
met internationale cijfers. Zo kan gekeken worden of dit een probleem is alleen in Nederland of ook
wereldwijd. Voor deze cijfers zijn de gegevens van WHO(World Health Organisation) gebruikt. Zij
benomen hier de volgende feiten:
- CVDs(cardiovascular diseases) oftewel hart en vaatziekten, is de nummer 1 doodsoorzaak
wereldwijd.
- 17.5 miljoen mensen overleden hieraan in 2012
(WHO, 2015)
In de figuur 1 is te zien dat er een herkenbaar patroon te
zien is met dezelfde periode als die van Nederland in die
tijd. Namelijk dat er wereldwijd in 2004 meer mannen
overleden aan een hart- of vaatziekte dan vrouwen.
(Laslett, et al., 2012)
Figuur 1: prevalentie (in % van de bevolking) van hart- en
vaatziekten op geslacht, 2004
Nationale cijfers Hart- en vaatziekten
Aantal gevallen
In 2010 zijn er ruim 282.000 mensen opgenomen in een
ziekenhuis. De prevalentie was toen 282.681: 153.698
mannen en 128.984 vrouwen. Dit betekent per 10.000
mensen dat het 187 mannen en 154 vrouwen betrof. In
figuur21 is te zien dat naarmate de leeftijdscategorie
toeneemt het aantal ziekenhuisopnames ook toeneemt.
(Poos & Blokstra, 2012)
Figuur 2: ziekenhuisprevalentie 2010
Sterfte
Daarnaast zijn in Nederland hart- en vaatziekten na kanker de grootste doodsoorzaak. 1 op de 3
Nederlanders sterft aan een hart- of vaatziekte en het is bij vrouwen zelfs doodsoorzaak nummer 1.
Volgens de hartstichting en het CBS stierven er in 2013 ongeveer 39.000 mensen aan een hart- of
vaatziekte. (Hartstichting, 2015) (CBS, 2014)
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 4
Incidentie
Als er gekeken word naar de trends met betrekking tot de ziekenhuisprevalentie en de sterftecijfers
kunnen er twee conclusies getrokken worden. De ziekenhuisprevalentie is in de periode van 1995 –
2010 licht gestegen. Voor mannen met 6% en voor vrouwen met 22%. (Poos & Blokstra, 2012)
Op gebied van sterfte is het in die periode sterk gedaald. Voor vrouwen is er een daling waar te
nemen van 70% en voor mannen een totale daling van ruim 60%. In 2011 stierven er in Nederland
38.132 mensen(17.881 mannen en 20.251 vrouwen) aan een hart- en vaatziekte als primaire
doodsoorzaak. Hier is ook waar te nemen dat de trend zich verplaats van meer overleden mannen
naar meer overleden vrouwen, een trend die ook terug te zien is in 2012. (Poos & Blokstra, 2012)
(Bots, van Dis, Koopman, Vaartjes, & Visseren, 2013)
Beweeggedrag en oorzaken
Uit het cijferboek van de Nederlandse hartstichting blijkt dat er in 2011 59% van de mannen en 58%
van de vrouwen van 12 jaar en ouder aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen(NNGB) voldoen.
Dat is maar net iets meer dan de helft die voldoende beweging krijgt (Hartstichting, 2013).
Onderzoek van het RIVM toont aan dat mensen met gezondheidsproblemen veel minder bewegen
dan mensen die geen problemen hebben (de Hollander, Milder, & Proper, 2015). Aansluitend daarop
blijkt uit het onderzoek van het VUmc dat mensen die te maken hebben gehad met een hart- of
vaatziekte, dat ze het moeilijker vinden om weer te gaan bewegen/sporten. Ze geven aan dat ze of te
weinig informatie hebben gekregen over eventuele risico’s of last van pijn, angst of vermoeidheid
hebben (Scharwachter, IJzelenberg, & van Tulder, 2010).
Als we kijken naar de persoonlijke determinanten zoals die beschreven staan in de boeken planning
health promotion programs en Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering, komen daar een
aantal uit naar voren gezien de redenen van inactiviteit zoals die benoemd worden in de literatuur.
De determinanten die volgens het boek overeenkomen met de oorzaken van het gedrag zijn attitude,
risico-inschatting en kennis en bewustzijn (Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez,
2011) (Brug, van Assema, & Lechner, 2012). De keuze hiervoor komt voort uit dat de oorzaken
gerelateerd zijn aan gedrag, het inschatten van de risico’s of het gebrek aan kennis. Daarom zal op
deze determinanten ingespeeld worden en zo het beweeggedrag geprobeerd worden te
beïnvloeden.
Leefstijl
Vaak is er een patroon te zien in de leefstijl van een hart- of vaatpatiënt. Er is namelijk vaak een of
meerdere van de risicofactoren aanwezig uit de leefstijl van de patiënt. Dit kan zijn:
- Roken
- Overgewicht
- Ongezond eten
- Alcoholgebruik
- Te hoog cholesterolgehalte
- Hoge bloeddruk
- Erfelijkheid(indien het bij familie voor 60e levensjaar is voorgekomen)
- Stress
- Te weinig beweging.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 5
(De hart en vaatgroep, 2015)
Met name de laatste is voor Bureausport van toepassing omdat men daarvoor zich bij deze afdeling
heeft gemeld in de periode nadat ze klaar waren met de revalidatie en op zoek waren naar een
nieuwe sport/beweegactiviteit om mee verder te kunnen in de maatschappij.
Barrières
Uit onderzoek van het VUmc, dat gericht was op de leefstijl van hart en vaat patiënten bleek men
een aantal barrières kent om te bewegen, namelijk:
- Pijn
- Angst
- Vermoeidheid
Daarnaast bleek ook dat de mensen hadden aangegeven dat er gebreken zijn bij het leefstijladvies.
Hier werd ze te weinig over verteld waardoor de kennis te laag was over hoe nu verder.
(Scharwachter, IJzelenberg, & van Tulder, 2010)
Determinanten
Om een goede schets te maken van de doelgroep en de informatie die ook benoemd staat in het
kopje beweeggedrag zal het PRECEDE Model, van Green en Kreuter, gebruikt worden. Het is een
geschikt model omdat het goed in kaart brengt wat de kwaliteit van leven is, van gezondheid, van
gezond en ongezond gedrag en in termen van de determinanten van gedrag. Door middel van deze
analyse van de begin situatie stuurt dit model het vaststellen van de prioriteiten en doelstellingen.
(Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011)
Figuur 3: PRECEDE-Model
Persoonlijke determinanten
- Attitude
- Risicoschatting
Gedragsfactoren
- Motivatie
- Fysieke klachten
- onwetendheid
Omgevingsfactoren
- Onwetendheid
Persoonlijke determinanten
- Kennis en bewustzijn
Gezondheidsproblemen
- Hart- en
vaataandoeningen
Kwaliteit van het leven
- Beperkingen
dagelijks
leven(werk,
verplaatsen, leuke
dingen doen
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 6
2. Veranderingsdoelen Om de het gedrag van mensen te kunnen veranderen moet er gekeken worden hoe veranderbaar de
determinanten zijn die passen bij het gedrag. Op deze manier kan gekeken worden hoe realistisch
het is om op dat gebied in te zetten tijdens de interventie. Doormiddel van een tabel (Bartholomew
L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011) uit het Intervention Mapping protocol kan hier een
duidelijk beeld over gegeven worden.
Determinanten Belang Beïnvloedbaar Bewijs
Kennis en bewustzijn +++ +++ Kennis is van groot belang bij deze doelgroep. Zonder
kennis en bewustzijn ervaren mensen een barrière.
Attitude ++ + De houding die iemand heeft ten opzichte van het nieuwe gedrag is bepalend of deze
het gedrag zal gaan volhouden.
Risico inschatting ++ ++ Wanneer mensen de risico’s kunnen inschatten, kunnen ze veel beter weten wat ze wel en niet kunnen doen. Of wat ze juist moeten gaan doen.
(Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011)
Doelen Het programma doel is als volgt:
- De mensen zijn na de interventie in staat goed hun doelen te formuleren om hun barrières
op te heffen en vervolgens door te gaan met hun activiteiten of weer te gaan beginnen.
Om dit doel te behalen zijn er gedragsdoelen opgesteld die de mensen geacht zijn te kunnen na de
interventie:
Determinant Doel
Kennis en bewustzijn
- De cliënten zijn in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen
Attitude - De cliënten zijn in staat duidelijke doelen te stellen m.b.t. hun beweeggedrag en weten welke acties ze moeten ondernemen om dat te realiseren
Risico en inschatting
- De cliënten kunnen de risico´s inschatten van een slechte beweeg en leefstijl en die terugkoppelen naar hun eigen beweeg en leefstijl
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 7
Matrix
Determinant Doel Kennis en bewustzijn
- De cliënten zijn in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen
Attitude - De cliënten zijn in staat duidelijke doelen te stellen m.b.t. hun beweeggedrag en weten welke acties ze moeten ondernemen om dat te realiseren
Risico en inschatting
- De cliënten kunnen de risico´s inschatten van een slechte beweeg en leefstijl en die terugkoppelen naar hun eigen beweeg en leefstijl
(Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011)
Naar aanleiding van de problemen die in het Needs Assessment naar voren zijn gekomen is
doormiddel van de theorie uit (Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011) gekozen
voor deze determinanten. Uit de theorie blijkt, dat de problemen, onder deze drie determinanten
geschaard kunnen worden.
De doelen zijn zo gekozen dat men deze na afloop van de interventie deze behaald moet kunnen
hebben. Dus doordat ze in staat zijn de belangen en voordelen te benoemen van een gezonde
leefstijl, is hun kennis en bewustzijn toegenomen. Door duidelijke doelen te stellen m.b.t. hun
beweeggedrag en welke te nemen acties daarbij horen, kunnen zij hun gedrag aanpassen. Tot slot
wanneer ze de risico’s kunnen inschatten en die weten terug te koppelen naar hun eigen gedrag,
kunnen ze dit ook voor zichzelf vaststellen en weten wat dat voor hun kan betekenen.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 8
3. Methode Bij de determinanten en de daaraan gestelde doelen zal er in dit hoofdstuk per deel een
methode/theorie aan gekoppeld worden. Door het gebruik van het boek Planning Health Promotion
Programs (Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011) is er gekeken welke
methode/theorie er past bij de determinant.
Determinant Doel Methode/theorie Praktische strategie
Kennis en bewustzijn
- De cliënten zijn in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen
Active learning theory(Elaboration Likelihood Method)
Doormiddel van de informatieve bijeenkomst is de cliënt in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen.
Attitude - De cliënten zijn in staat terug duidelijke doelen te stellen m.b.t. hun beweeggedrag en weten welke acties ze moeten ondernemen om dat te realiseren
Self-reevaluation (Trans-Theoretical Model)
Doormiddel van counselinggesprekken is de cliënt in staat terug te kijken op zijn gedrag.
Risico en inschatting
- De cliënten kunnen de risico´s inschatten van een slechte beweeg en leefstijl en die terugkoppelen naar hun eigen beweeg en leefstijl
Self-reevaluation theory (Trans-Theoretical Model)
Doormiddel van counselinggesprekken en informatie de cliënt de belangen kunnen laten benoemen.
De keuze voor deze modellen komt voort de beschrijving die gegeven wordt in de literatuur
van(Bartholomew L. K., Parcel, Kok, Gottlieb, & Fernandez, 2011). Volgens het boek zijn deze
methoden en theorieën geschikt om de betreffende determinanten te gaan beïnvloeden. Want de
problemen die de doelgroep aangaf, zoals vermeld in het Needs Assessment, zijn onder te verdelen
in de gekozen determinanten en de daarbij passende methoden.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 9
Theorieën
Elaboration Likelihood Model
Het Elaboration Likelihood Model beschrijft hoe attitudes veranderen en gevormd worden. Zoals in
het onderstaande figuur is te zien, zijn er twee routes.
De centrale route en de perifere
route. De centrale route is gericht
op de diepgaande verwerking en
de perifere route is de
oppervlakkige route. Voor deze
interventie zal gekozen worden
voor de centrale route, dit is
vanwege het resultaat gerichte.
Deze route zal in tegenstelling tot
de perifere route meer blijvend
zijn, meer bestand tegen andere informatie en meer invloed hebben op het gedrag. (Brug, van
Assema, & Lechner, 2012)
Transtheoretical Model
Het transtheoretisch Model(ook wel het Stages of Change Model), ontwikkeld door Prochaska en
DiClemente eind 1970, gaat er van uit dat bepaalde fasen doorloopt voordat het huidig gedrag wordt
omgezet in nieuw gedrag. Het model is gebaseerd op wetenschappelijke bevindingen gedurende een
periode van meer dan 35 jaar. Daarnaast is het model uitgevoerd bij meer dan 150.000 deelnemers
in onderzoeken en wordt het momenteel gebruikt door professionals over de hele wereld. (Sellers,
2015)
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 10
4. Interventie ontwerp
Achtergrond informatie De interventie zal worden uitgevoerd bij het UMCG Centrum voor revalidatie locatie Beatrixoord te
Haren, Groningen. Dit zal gebeuren op de afdeling Bureau Sport. Dit is een afdeling waar mensen na
hun revalidatie traject terecht kunnen voor beweegadvies of –begeleiding. Vaak kunnen mensen
door hun aandoening niet de sporten/beweegactiviteiten meer doen die ze eerder deden. In de
zoektocht naar hoe nu verder helpt de afdeling Bureau Sport deze mensen zodat ze weer zelfstandig
kunnen sporten/bewegen in de maatschappij.
Nadat het traject met deze mensen in afgelopen zal er een eindgesprek plaatsvinden waarbij een
advies gegeven wordt voor het doel dat de mensen hebben. Tot op heden was dat het laatste
moment dat deze mensen nog in contact kwamen deze afdeling, er wordt namelijk nog niet aan
nazorg gedaan. Om ook de mensen na het laatste gesprek nog van dienst te kunnen zijn en de hulp
nog meer te verbeteren zal dit centraal komen te staan.
Belanghebbenden De belanghebbenden bij deze interventie zijn:
o De manager Sport Gezondheid en Bewegen; Ronald Stevens
o Hoofd medewerker Bureau Sport; Eric Helmantel
o Huidige en toekomstige klanten Bureau Sport
Logboek Aan de hand van het logboek zal inzicht gegeven worden in het formuleren van praktische
technieken tot een plan met begin en eind, de tijd, materialen, begeleiding en alle andere dingen die
van toepassing zijn.
Taken Acties Praktische strategie
Tijd en locatie
Benodigdheden
Geschikte deelnemers zoeken
In de mappen op zoek naar mensen met Hart en vaatziekten.
1 week CvR*
Map met eind-evaluatieformulieren
Deelnemers benaderen + Herinnering
- Telefonisch contact leggen - Indien ze mee willen
werken: o Counselinggesprek voeren
om alvast informatie te winnen
o Vragen of ze naar de terugkomdag willen komen
Doormiddel van counselinggesprekken is de cliënt in staat terug te kijken op zijn gedrag.
3 week CvR
Persoonlijke gegevens, Informatie mbt de terugkomdag
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 11
Terugkomdag organiseren
- Catering verzorgen - Locatie reserveren - Producten voor de terugkomdag klaarmaken
o PowerPoint
2 week CvR
Terugkomdag Counselingsgesprekken voeren met alle leden en ze bewust maken van de belangen van een gezonde leefstijl.
Doormiddel van de informatieve bijeenkomst is de cliënt in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen. & Doormiddel van counselinggesprekken en informatie de cliënt de belangen kunnen laten benoemen.
1 dag CvR
Beschikbare ruimte, Laptop of USB, Scherm voor presentatie, Catering, Strakke planning
Counselingsgesprekken
Tijdens de telefoongesprekken en de terugkomdag zullen deze gesprekken gevoerd worden met de deelnemers.
Door het toepassen van Motivational Interviewing de deelnemers helpen met diens problemen.
Tijd hangt af van de beschikbaarheid van de klant CvR
Methode Motivational Interviewing
Draaiboek Om de interventie in de toekomst ook mogelijk te maken zal er een draaiboek opgesteld worden.
Zal na de evaluatie afgemaakt kunnen worden zodat deze ook nog verwerkt kan worden.
Gegevens van de evaluaties.
*CvR= Centrum voor Revalidatie, Beatrixoord.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 12
5. Uitvoering De cliënten zullen in eerste instantie benaderd worden via telefonisch contact. Hierin zullen zij
gevraagd worden hoe het met hun gestelde advies is gegaan en of zij zich hier nog steeds aan
houden. Nadat de informatie is verkregen zullen ze gevraagd worden of zij willen deelnemen aan een
terugkomdag om zo kort weer wat informatie te krijgen over de belangen van een gezonde beweeg
en leefstijl maar ook om daar een stap in te kunnen maken .
De terugkomdag zal plaatsvinden op het Beatrixoord, afhangend van het aantal deelnemers zal
gekeken worden welke ruimte daarvoor op dat moment het best geschikt zal zijn. Ook de tijd zal
hiervan afhangen aangezien alle deelnemers wel de tijd moeten krijgen om zo goed mogelijk
geholpen te worden.
Tijdens de terugkomdag zullen de deelnemers een korte presentatie krijgen over de belangen van
een gezonde beweeg- en leefstijl en zullen er counselinggesprekken plaatsvinden met de deelnemers
om ze zelf na te laten denken over hun doelen en wat daarvoor nodig zal zijn.
Planning
Week 1
Week 2
Week 3
Week 4
Week 5
Week 6
Week 7
Week 8/9/10
Doelgroep selecteren, benaderen en counselingsgesprekken voeren +Herinnering
Catering + controle
Locatie reserveren
PowerPoint
Terugkomdag (Counselingsgesprekken)
11-1-‘16
Draaiboek 10
Evaluatie 8/9
*Datum voor de terugkomdag wordt nog vastgesteld
*De evaluatie zal ingedeeld worden nadat de datum vast staat
= Geplande tijd = Eventuele uitloop = Verplicht af die week
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 13
Risico analyse Bij het organiseren en uitvoeren van een project zitten vele risico’s verscholen die het succes van het
project kunnen bedreigen. Om hier op voorbereid te zijn zal doormiddel van een risicoanalyse in
kaart worden gebracht welke risico’s voor kunnen komen.
Bij een project kunnen twee soorten risico’s van toepassing zijn, namelijk interne en externe risico’s.
De interne(Micro) risico’s voor dit project kunnen zijn:
- De doorloopbaarheid van het project
o Het is een project dat zal worden voortgezet binnen de organisatie, het is daarom
van belang dat er goed gekeken wordt hoe het gaat doorlopen nadat de pilot is
afgerond. Er moet gezorgd worden dat het niet stil komt te liggen en geen direct
gevolg krijgt.
- Geen beschikbaarheid van de ruimte voor het project
o Er kan een ander project belangrijker gevonden worden waardoor hiervoor plaats
gemaakt zal moeten worden, dit zou een scenario kunnen zijn.
- Miscommunicatie tussen de organiserende afdeling en ondersteunende afdelingen
o Als er niet goed gecommuniceerd wordt met de afdelingen die een dienst voor het
project moeten uitvoeren, bijvoorbeeld de catering verzorgen, kan dit voor
problemen zorgen op de dag van het project.
De externe(Meso) risico’s kunnen zijn:
- Te weinig interesse voor deelname aan het project
o Mensen kunnen er niets voor voelen om mee te werken, in dien dit voor veel
mensen geldt, kan het voorkomen dat er te weinig mensen zijn die willen deelnemen
waardoor het niet door kan gaan.
- Mensen komen niet opdagen tijdens de terugkomdag
o Men kan het vergeten zijn of ziet er toch van af.
Om dit te voorkomen zullen er maatregelen getroffen worden om zo deze risico’s te vermeiden.
- Duidelijk plan formuleren voor de toekomst zodat het vloeiend door kan stromen,
- Duidelijk op de hoogte zijn van de projecten in de komende periode zodat er een datum
gekozen wordt dat er niks anders is en de ruimte beschikbaar zal zijn,
- Zorgen voor duidelijke communicatie en dit ook een paar keer controleren zodat het helder
blijft,
- Aan de interesse kan niets worden gedaan en zal geaccepteerd moeten worden
- Vlak voor de terugkomdag een controle doen zodat mensen herinnerd worden.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 14
Implementatie Om het plan goed te kunnen implementeren is het belangrijk om van een tweetal zaken op de
hoogte te zijn en zo te weten wat er nodig is om de interventie te realiseren. Het gaat hier om:
- De betrokkenen
- De te volgen stappen
Betrokkenen
In opdracht van de volgende twee personen wordt deze interventie opgezet:
Ronald Stevens
o Manager Sport Bewegen en Gezondheid
Eric Helmantel
o Hoofd medewerker Bureau Sport
Te allen tijde zijn zij die de taken controleren, goedkeuren, adviseren, toezicht houden en
beschikbaar zijn voor vragen.
Te volgen stappen voor uitvoering
Om het programma te implementeren binnen de organisatie(door ieder individu) zal er te werk
gegaan moeten worden volgens de onderstaande stappen:
Te volgen stappen Benodigdheden
Doelgroep en datum vaststellen Overzicht klanten Bureau Sport en planning van de presentatie ruimte
Potentiele deelnemers doelgroep selecteren en benaderen +Herinnering
Persoonsgegevens Methode Motivational Interviewing om te gebruiken voor de counselingsgesprekken
Catering + controle In overleg met Ronald en Eric voor de mogelijkheden
Locatie reserveren Aafke Meerstra voor reservering
PowerPoint belang en voordelen gezonde leefstijl
Informatie over de voordelen van een gezonde leefstijl, PowerPoint en presentatiescherm
Terugkomdag (Gesprekken)
Methode Motivational Interviewing om te gebruiken voor de counselingsgesprekken
Indien deze stappen van boven naar beneden worden uitgevoerd, dat in combinatie met de gestelde
planning, zal de interventie uitgevoerd moeten kunnen worden door ieder persoon. Om dat nog
duidelijker uit te werken voor in de toekomst zal dit nog diepgaander verwerkt worden in een
draaiboek waarin alles tot in detail beschreven zal worden.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 15
6. Evaluatie Om te kunnen bepalen of de interventie succesvol is geweest zal na afloop van de interventie een
evaluatie uitgevoerd gaan worden. Dit zal gedaan worden aan de hand van het RE-AIM model. Dit is
een praktisch middel voor het evalueren van gezondheidsinterventies en is vooral gebruikt in studies
gericht op het veranderen van individueel gedrag. (King, Glasgow, & Leeman-Castillo, 2010)
Het model is vormgegeven m.b.t. de interventie aan de hand van de informatie op VirginiaTech.
(Virginia Polytechnic Institute and State University, 2015)
Reach/het bereik
Om dit te weten te komen is de volgende informatie nodig:
Hoeveel mensen hebben deelgenomen aan de interventie?
Hoeveel is dit van het totaal aantal benaderde mensen?(in %)
Efficacy/effectiviteit
Om te bepalen of de interventie effectief is geweest zal gekeken worden of de deelnemers de
gestelde doelen voor zichzelf hebben weten te behalen of dat dit niet is gelukt. Indien de taak is
gelukt kan deze aangevinkt worden en anders blijft deze leeg. Om van de deelnemers de feedback te
ontvangen zal hiervoor aan het eind van het terugkommoment een afspraak gemaakt worden. Deze
mensen zullen of weer gezien worden op het Beatrixoord of indien dat niet mogelijk is telefonische
benaderd worden.
o De deelnemer kan goed zijn eigen beweeggedrag in kaart brengen
o De deelnemer is in staat de belangen van een gezonde beweeg en leefstijl te benoemen
o De deelnemer is in staat duidelijke doelen voor zichzelf te stellen
o De cliënt kan duidelijk maken wat hij nodig is om zijn doelen te behalen en weet waar hij dat
kan krijgen
o De deelnemers reageren positief
o De belanghebbenden reageren positief
o Alles is gegaan zoals gepland
Doelen zijn niet behaald
Indien dit het geval is zal er achterhaald moeten worden waardoor dit is gekomen, dit zal
gebeuren aan de hand van de volgende vragen:
- Wat is de oorzaak dat het doel niet behaald is?
- Hoe had dit voorkomen kunnen worden?
- Wat waren de gevolgen?
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 16
Proces
- Is de opdrachtgever tevreden over het verlopen proces?
- Hebben zich barrières voorgedaan en hoe is daar mee omgegaan?
- Hoe is de samenwerking verlopen?
Adoption/Adoptie
Om te kijken of de afdeling deze interventie wil implementeren zal er een overleg ingepland worden
met de belanghebbenden maar zal er ook contact zijn met de deelnemers. Op deze manier kan
gekeken worden of er van beide kanten behoefte is aan deze vorm van nazorg. Indien die er is zal er
ook geevalueerd moeten worden of het gegaan is zoals ook in eerste instantie de bedoeling was. Om
dat te bepalen zal er tegen die tijd een evaluatiegesprek plaatsvinden waarin gekeken zal worden
naar hoe het daadwerkelijk geïmplementeerd is en of dat overeenkomt zoals het ook bedoeld was,
en waarom dat wel of juist niet zo is gegaan als vooraf bedacht.
Implementation/implementatie
Om de interventie goed te kunnen implementeren is het van belang dat dat alles aan de interventie
klopt en is aangepast indien dat nodig is geweest. Zo moeten alle producten voor de interventie klaar
zijn, denkend aan het protocol, ledenbestand, producten terugkomdag. Tijdens de evaluatie zal
gekeken worden wat goed was en waar nog aandacht voor nodig is, zodat er voor de benodigde
kwaliteit gezorgd kan worden.
Maintance/behoud
Als de interventie succesvol blijkt is het belangrijk dat deze vaker zal moeten worden toegepast en
een standaard gaat worden in de protocollen van Bureau Sport. Om er voor te zorgen dat het niet bij
een eenmalige interventie blijft zullen er goede afspraken gemaakt moeten worden over het vervolg
van deze interventie. Hierbij kan gedacht worden aan:
- Vaste momenten stellen
- Als standaard toevoegen aan het nazorgtraject van doelgroepen
- Iemand benoemen die deze functie in het vervolg op zich gaat nemen
Op deze manier kan er ook gemakkelijker nagegaan worden tijdens de evaluatie, wat een overleg zal
zijn met de opdrachtgevers en alle andere betrokkenen, of het vervolg geven aan de interventie ook
is gelukt.
Uitvoering van de evaluaties
Alle evaluaties zullen uitgevoerd worden door gesprekken met de betreffende personen van elk
onderdeel. Hier zullen de beschreven taken uit het RE-AIM dan aan bod komen om de gewilde
informatie te verkrijgen.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 17
Bibliografie Ajzen, I., Kuhl, J., & Beckmann, S. (1987). From intention to actions: Atheory of plannend behavior. In
I. Ajzen, J. Kuhl, & S. Beckmann, From intention to actions: Atheory of plannend behavior (pp.
11-37). Berlijn: Springer.
Bartholomew, L. K., Parcel, G. S., Kok, G., Gottlieb, N. H., & Fernandez, M. E. (2011). Planning Health
Promotion programs. In L. K. Bartholomew, G. S. Parcel, G. Kok, N. H. Gottlieb, & M. E.
Fernandez, Planning Health Promotion programs (p. 273). San Francisco: Jossey-Bass.
Bartholomew, L. K., Parcel, G. S., Kok, G., Gottlieb, N. H., & Fernandez, M. E. (2011). Planning health
promotion programs, An Intervention Mapping Approach. San Francisco: Jossey-Bass.
Bots, M., van Dis, I., Koopman, C., Vaartjes, I., & Visseren, F. (2013, december). Cijferboek 2013.
Opgeroepen op september 29, 2015, van Hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/downloads/cijferboek-2013
Brug, J., van Assema, P., & Lechner, L. (2012). Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering.
Assen: Van Gorcum.
CBS. (2014, december 12). Doodsoorzaken. Opgeroepen op september 27, 2015, van CBS:
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheid-
welzijn/publicaties/artikelen/archief/2014/2014-4214-ta.htm
De hart en vaatgroep. (2015). Risicofactoren. Opgeroepen op oktober 15, 2015, van Hart en
vaatgroep: http://www.hartenvaatgroep.nl/leefstijl/risicofactoren.html
de Hollander, E., Milder, I., & Proper, K. (2015, april 23). Opgeroepen op oktober 15, 2015, van RIVM:
http://rivm.openrepository.com/rivm/handle/10029/557193
Gezondheidsplein. (2011, januari 1). Hart- en vaatziekten. Opgeroepen op september 27, 2015, van
Gezondheidsplein: http://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/hart-en-
vaatziekten/item34188
Hartstichting. (2013). Cijferboek 2013. Opgeroepen op oktober 15, 2015, van Hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/downloads/cijferboek-2013
Hartstichting. (2015). hart-vaten. Opgeroepen op september 27, 2015, van hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/hart-vaten/cijfers
Hartstichting. (sd). Hartfalen. Opgeroepen op mei 27, 2015, van Hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/hartziekten/hartfalen
Hartstichting. (sd). Hartinfarct. Opgeroepen op mei 26, 2015, van Hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/hartziekten/hartinfarct
Hartstichting. (sd). Hartritmestoornissen. Opgeroepen op mei 27, 2015, van Hartstichting:
https://www.hartstichting.nl/hartziekten/hartritmestoornissen
King, D. K., Glasgow, R. E., & Leeman-Castillo, B. (2010, november). Reaiming RE-AIM: Using the
Model to Plan, Implement, and Evaluate the Effects of Environmental Change Approaches to
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 18
Enhancing Population Health. Opgeroepen op november 15, 2015, van ncbi(Pubmed):
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2951937/
Laslett, L. J., Alagona, P., Clark, B. A., Drozda, J. P., Saldivar, F., Wilson, S. R., et al. (2012, december).
The worldwide environment of cardiovascular disease. Opgeroepen op september 29, 2015,
van Content.onlinejacc: http://content.onlinejacc.org/article.aspx?articleid=1485688
Poos, M., & Blokstra, A. (2012, december 11). Hart en vaatziekten. Opgeroepen op september 29,
2015, van Nationaalkompas: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-
en-aandoeningen/hartvaatstelsel/omvang/
Reinwand, D., Kuhlmann, T., Wienert, J., de Vries, H., & lippke, S. (2013, november 19). Designing a
theory. Opgeroepen op 2015, van ncbi:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Designing+a+theory-+and+evidence-
based+tailored+eHealth+rehabilitation+aftercare++program+in+Germany+and+the+Netherla
nds%3A+study+protocol.
Schaller. (2014, november 22). Movement coaching. Opgeroepen op 2015, van ncbi:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Movement+coaching%3A+study+protocol+of+
a+randomized+controlled+trial+evaluating+effects+on+physical+activity+and+participation+i
n+low+back+pain+patients
Scharwachter, W., IJzelenberg, H., & van Tulder, M. (2010, maart 25). Leefstijl advies moet beter.
Opgeroepen op oktober 10, 2015, van Medisch Contact:
http://www.act020.nl/uploads/55/E09.pdf
Sellers, R. (2015). Transtheoretical model of behavior change. Opgeroepen op november 13, 2015,
van Prochange: http://www.prochange.com/transtheoretical-model-of-behavior-change
Ströbl, V., Knisel, W., Landgraf, U., & Faller, H. (2013, februari). Combined planning and telephone
aftercare. Opgehaald van ncbi:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=A+combined+planning+and+telephone+afterc
are+intervention+for+obese+patients%3A+effects+on+physical+activity+and+body+weight+a
fter+one+year.
Virginia Polytechnic Institute and State University. (2015). Whats is re-aim. Opgeroepen op
november 15, 2015, van re-aim.
WHO. (2015, januari). factsheets. Opgeroepen op september 30, 2015, van WHO:
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 19
Bijlage
Protocol gespreksvoering
1. Intake en profielschets
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 1. door
Denk aan je gesprekstechniek (zie communicatievaardigheden) die hierbij gebruikt
moeten worden
Er zijn een aantal zaken van belang bij de eerste fase van het programma.
Relatie opbouwen met de cliënt
Inventariseren van de huidige situatie en het probleem
Inventariseren van de fase van gedragsverandering waarin de client zich bevindt.
Deze fase kan dus meerdere afspraken duren. Neem er uitgebreid te tijd voor.
Kennismaken
In deze eerste fase brengt de counselor de volgende onderwerpen aan de orde:
Stel jezelf voor en vraag de patiënt zichzelf voor te stellen en iets te vertellen over
zichzelf (maak uitgebreid kennis)
Uitleg over de doeleinden van de begeleiding en de invloed van bewegen op
gezondheid;
Leg uit wat een counselor is en de methode die je gaat gebruiken
Barrières oplossen
Knikmoment in het leven van de persoon
Kleine veranderingen die iemand leven lang vol kan houden
Wat zijn de verwachtingen en de behoeften van de deelnemers;
Uitleg van de wijze van begeleiding, het aantal en de fasering van de
counselinggesprekken en de rol van de counselor. Check of de patiënt het eens is
hiermee: “wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Inventarisatie
Probeer achter de reden te komen waarom de patiënt heeft besloten deel te nemen aan
dit counseling programma.
Inventariseer:
de huidige situatie
wat wil de persoon bereiken?
wat wil de persoon veranderen?
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 20
motieven om te veranderen
het ongezonde gedrag
kritische momenten
gevoelens, gedachten op situaties kritische momenten
oorzaken gedrag
gevolgen gedrag
en barrières om deze doelen te behalen (barrière strategie!)
Afsluiting
Vraag de cliënt samen te vatten wat er is gedaan gedaan/wat de uitslagen van de
inventarisatie waren, wat hij zou willen veranderen en of hij kan aangeven wat van hem
wordt verwacht voor de volgende afspraak.
Vraag de cliënt of hij vragen heeft of dat er iets is wat hij nog kwijt wil.
Leg uit wat er de volgende afspraak wordt gedaan.
Maak een afspraak voor de volgende keer.
Vraag of de cliënt een dag vooraf een reminder wil per mail voor de volgende afspraak.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 21
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 1 en 2. door
Verwelkomen
Geef de patiënt complimenten over het bijwonen van het counseling programma.
Benoem waar jullie het in het vorige gesprek over hebben gehad.
Leg uit wat er wordt gedaan in deze afspraak. Check of de patiënt het eens is hiermee:
“wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Doel
Het doel van deze afspraak is het inventariseren van de doelen en de barrières.
Inventarisatie doelen
De huidige situatie
Wat wil de persoon bereiken?
Wat wil de persoon veranderen?
Wat zijn de motieven om te veranderen?
Definieer het huidige gedrag wat de deelnemer van het doel afhoudt
Wat zijn de kritische momenten waarop het optreedt?
Wat zijn gevoelens, gedachten op deze kritische momenten?
Wat zijn de oorzaken van dit gedrag?
Wat zijn de gevolgen van dit gedrag?
Wat zijn gevoelens en gedachten na dit gedrag?
Wat zijn barrières die het behalen van de doelen in de weg staat?
Voorbeeldvragen:
1. Doelen stellen voor betere gezondheid (wat zou je over 3 maanden willen bereiken,
waar droom je van, wat zou je dolgraag willen als je een wens mocht doen)
2. Doel specificeren (opschrijven op formulier)
3. Achterhalen reden stellen van doelen
o Vb: Waarom wilt u dit?
o Vb: Wat verwacht u ervan?
4. Achterhalen eigen effectiviteit
o Geef eens aan op een schaal 1-10 in hoeverre u in staat bent dit doel uit te
voeren (schaaltje).
5. Commitment met het doel
o Vb: Geef eens aan op een schaal 1-10 hoe graag u dit doel wilt bereiken
6. Tijdslijn
o Vb: Op welke termijn wilt u uw doel behalen?
2. Barrière strategie
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 22
7. Behavioural expectations
o Vb: Geef eens aan op een schaal 1-10 wat uw verwachting is over het halen
van uw doel op deze termijn
Inventariseer barrières bij doelen
8. Achterhalen barrières (kunnen er meer zijn bij een doel)
o Wat houdt u tegen uw doel te behalen (gedachten, gevoelens, mensen,
situaties)?
9. Hoe sterk houdt deze barrière u tegen?
o Vb: Geef eens aan op een schaal 1-10 hoe sterk deze barrière u tegenhoudt.
Reflecteer op de barrières op verschillende niveaus
10. Specifiek benoemen van deze barrières op niveau 1.
o Vb: Wat ik u hoor zeggen is dat … u vooral tegenhoudt om te fietsen, klopt
dat?
11. Barrières achterhalen op niveau 2.
o Vb: Als u een andere activiteit zou kiezen, staat u dan iets in de weg uw doel
te halen? Herkent u dat in andere situaties?
o Ik hoor u voor verschillende activiteiten barrières noemen. Wat houdt u in het
algemeen tegen om meer te bewegen?
Waarden en opvattingen
Niveau 3:
vaardigheden
Doelen en
competenties
Niveau 2:
gedrag
Voeding Bewegen
Niveau 1: praktijk
Act 5 Act 4 Act 3 Act 2 Act 1
Niveau 4:
overtuigingen en
identiteit
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 23
12. Achterhalen conditionele opvattingen in relatie tot deze barrières op niveau 4.
o Vb: Zijn er bepaalde opvattingen over bewegen/gezondheid/uzelf die u
tegenhouden?
o Vb: Zijn er bepaalde gevoelens bij bewegen/mbt gezondheid/over uzelf die u
tegenhouden?
o Vb: Bewegen is voor mij……
o Vb: Als ik meer beweeg zorgt dat ervoor dat ik….….
o Vb: Als ik meer beweeg voel ik mij…….
13. Reflectie op deze barrières van niveau 1 t/m 4.
o Vb: Vind je dat zo? Voel je dat zo?
o Vb: Heeft dat met specifieke mensen/situaties te maken?
o Vb: Heb je dat ook in andere situaties?
o Vb: Wat zou je hieraan willen veranderen? Wat zou je helpen dit op te lossen?
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 24
3. Oplossen barrières
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 1 en 2. door
Verwelkomen
Geef de patiënt complimenten over het bijwonen van het counseling programma.
Benoem waar jullie het in het vorige gesprek over hebben gehad.
Leg uit wat er wordt gedaan in deze afspraak. Check of de patiënt het eens is hiermee:
“wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Doel
Het doel van deze afspraak is het werken aan de barrières. Samen met de cliënt wordt een
strategie gekozen voor het oplossen van barrières.
Oplossing barrière:
a. Omzeilen
b. Herstructureren
c. Accepteren en normaliseren
Kies samen met de cliënt een strategie!
a. Omzeilen van barrières
1. Veelzijdigheid aan de alternatieven bespreken (meerdere alternatieven)
o Vb: Wat zou u anders kunnen doen, zodat u uw doel wel haalt?
o Vb: Zijn er andere activiteiten die u zou kunnen doen om uw doel te halen?
2. Zelf laten kiezen van repertoire aan mogelijkheden, gidsen bij het zoeken naar
alternatieven
o Vb: Als u niet kunt…. Wat zou u in plaats daarvan kunnen doen?
3. Doelen aanpassen:
o Doelen aanpassen aan alternatieven
o Doelen kleiner maken (minigoals)
o Doelen inpasbaar maken in leven (integratie)
o Doelen concreet maken (wat, met wie, waar, wanneer)
o Schaal zelfvertrouwen
Vb: Geef eens aan op een schaal 1-10 aan hoeveel vertrouwen u erin heeft dat u
dit doel gaat halen (hierop reflecteren)
4. Laten bezinnen op doelen, inpasbaarheid en sociale steun
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 25
o Denk u er nog eens goed over na. Bespreek dit thuis ook.
5. Ervaringen met de activiteiten laten opschrijven en meenemen naar volgende afspraak
o Vb: Zou u uw gedachten en gevoelens die u heeft bij het uitvoeren van het….
(activiteit) willen noteren? Deze zou ik graag de volgende keer met u willen
bespreken. Dit kunnen zowel positieve als negatieve zijn.
b. Herstructureren van barrières
Herstructureren van nadelen van nieuwe gedrag, beïnvloeden van de mate waarin nadelen
als nadelen worden beoordeeld door:
1. Zelf(her)evaluatie
o Vb: Als je er goed naar kijkt, vind je dat nu nog steeds?
2. Corrigeren foute vooronderstellingen over negatieve gevolgen van het nieuwe gedrag
door het geven van kennis
o Vb: Zal ik u uitleggen hoe het komt dat u spierpijn ervaart?
3. Verlagen negatieve perceptie van de gevolgen van nieuwe gedrag
o Vb: Je wordt er moe van, maar dat is ongevaarlijk..
o Vb: Hoe erg is het als jij..
4. Gedragsexperiment: het laten ervaren dat het meevalt
o Zullen we afspreken dat u deze week probeert 5 minuten de straat op te
gaan en volgende week bespreken hoe dat is gegaan. Wat denkt u ervan?
Beinvloeden sociale invloed
o Normative beliefs
o Motivation to comply
Beïnvloeden eigen effectiviteit
Herattributie:
o inter-extern
o stabiel-instabiel
o controleerbaar-oncontroleerbaar
Ingaan op eerdere succeservaringen: ‘toen u… lukte het u ook!’
Kijken naar anderen: hoe kan het dat die persoon wel..
5. Doelen aanpassen:
o Doelen kleiner maken (minigoals)
o Doelen concreet maken (wat, met wie, waar, wanneer)
o Schaal zelfvertrouwen
Vb: Geef eens aan op een schaal 1-10 aan hoeveel vertrouwen u erin heeft dat u
dit doel gaat halen (hierop reflecteren)
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 26
c. Normaliseren, accepteren
De persoon laten geloven dat hij/zij normaal is en normaal reageert op de situatie/gedrag
met als doel dat de persoon zich niet laat weerhouden hierdoor het nieuwe gedrag uit te
voeren.
De persoon laten inzien dat hij/zij met dit probleem moet leren leven als hij/zij in doel wil
behalen
Habituatie (het geleidelijk (passief) wennen aan herhaaldelijke terugkerende prikkels
Overtuigen:
o Wat u ervaart is niet schadelijk
o Wat u ervaart is niet om u zorgen over te maken
o Bewust maken van het ‘lijden’
o Bereid zijn te ‘lijden’
o De prikkels niet uit de weg te gaan
o Ondanks de prikkels het doel nastreven
o Focus verschuiven naar andere zaken
Gewenning
Acceptatie
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 27
4. Klaarmaken voor een verandering
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 1 en 2. door
Verwelkomen
Geef de patiënt complimenten over het bijwonen van het counseling programma.
Leg uit wat er wordt gedaan in deze afspraak. Check of de patiënt het eens is hiermee:
“wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Doel
Benoem welk gedrag de patiënt in het vorige gesprek veranderen wilde en of dit nog steeds
zo is. Zoja, vraag de patiënt het uit te leggen wat hij precies bedoelt. Zonee, bevraag de
patiënt welk gedrag het dan nu is en waarom.
Bevraag opnieuw op de motieven om te veranderen
Vraag naar het balanswerkformulier en geef complimenten voor hetgeen de persoon
gemaakt heeft. Vraag de persoon het toe te lichten en sta hier uitgebreid bij stil
(zie ambivalentie en balanswerkformulier).
Naar aanleiding van wat de patiënt heeft ingevuld op het balanswerkformulier ingaan op:
Stellen van doelen
Door de analyse van de motieven om te veranderen, en de gedragsdeterminanten, kom
je samen met de patiënt tot het stellen van een doel.
Neem met de patiënt het SMART formuleren van doelen door.
Beschrijf samen met de patiënt het belangrijkste doel aan de hand van het SMART
principe (zie SMART principe) en noteer deze in het dossier.
Onderzoek hoeveel vertrouwen de patiënt heeft in het behalen van dit doel (zie schaal
zelfvertrouwen).
Barrières en oplossingsstrategieën
Sta samen met de patiënt stil bij wat de (verwachte) barrières zijn, hoe de patiënt dit
heeft ervaren en hoe de patiënt het gaat aanpakken. Kies samen een
oplossingsstrategie:
a. Omzeilen
b. Herstructureren
c. Accepteren en normaliseren
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 28
Zelfvertrouwen
Als het zelfvertrouwen groot is, ga verder met de volgende stap.
Als het zelfvertrouwen laag is, bespreek wat de barrières zijn die een
gedragsverandering in de weg staan en welke alternatieven de patiënt zou hebben (zie
barrières).
Help de patiënt te werken aan zijn zelfvertrouwen
Als het zelfvertrouwen laag blijft, vraag de patiënt een nieuw doel te stellen waar hij meer
zelfvertrouwen in heeft en ga door met de volgende stap.
Actieplan
Sta stil bij het ABC principe, leg het uit en vraag de patiënt het ABC werkformulier voor
de volgende keer ingevuld meet te nemen (zie ABC principe).
Beantwoord de 4 W’s
Als de doelen erg hoog zijn gesteld, stel voor minigoals te formuleren waarvoor de
patiënt ook zichzelf mag belonen als hij ze heeft gehaald.
Leg het actieplan vast in het dossier.
Beloningen
Bespreek met de patiënt de mogelijke beloningen en vraag de patiënt het Beloningen
werkformulier voor de volgende keer ingevuld meet te nemen (zie Belonen).
Bijhouden van de gedragsverandering
Laat de beweegmeter zien en geef uitleg over het gebruik ervan.
Geef het voedingslogboek en het beweeglogboek, geef uitleg hoe de patiënt hiermee
moet werken (zie logboek bewegen en logboek voeding).
Afsluiting
Vraag de patiënt samen te vatten wat hij heeft gedaan/heeft geleerd en of hij kan
aangeven wat van hem wordt verwacht voor de volgende afspraak.
Vraag de patiënt of hij vragen heeft of dat er iets is wat hij nog kwijt wil.
Leg uit wat er de volgende afspraak wordt gedaan.
Maak een afspraak voor de volgende keer.
Vraag of de patiënt een dag vooraf een reminder wil per mail voor de volgende afspraak.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 29
5. Realiseren van een gedragsverandering
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 2. Door.
Verwelkomen
…
Geef de deelnemer complimenten over het bijwonen van het counseling programma.
Leg uit wat er wordt gedaan in deze derde afspraak. Check of de patiënt het eens is
hiermee: “wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Terugkijken
Bekijk de resultaten van het beweeglogboek en het voedingsdagboek.
Beschrijf wat er is genoteerd en geef complimenten over het invullen en afmaken en voor
elk behaald succes (zie Feedback en bekrachtigen).
Als patiënt GEEN resultaten heeft meegebracht onderzoek waarom. Onderzoek of de
patiënt moeilijkheden ondervindt bij het invullen van de logboeken en kom samen tot een
oplossing. Moedig de patiënt aan te benoemen wat jullie beiden hiervan hebben geleerd.
Als de patiënt de logboeken niet heeft meegenomen naar de ontmoeting, stel dan voor
dat jullie deze logboeken alsnog samen invullen. Vraag de patiënt samen te vatten waar
hij mee bezig was en hoe het ging.
Nu zijn er 3 opties:
1) Als de patiënt zijn doelen heeft gehaald, stel dan nieuwe, iets hogere doelen, of blijf
bij de doelen die nu zijn bereikt om de voortgang stabiel te houden. Sta stil bij de
geformuleerde doelen en bij de beloningen. Leg dit opnieuw vast in het persoonlijk
dossier.
2) Als de patiënt deels zijn doelen heeft gehaald, bouw aan het succes. Vraag de
patiënt: “Wat zou er voor u moeten veranderen om de volgende keer het doel te
halen?” Identificeer barrières en situaties waarin de patiënt het lastig vindt om
verandering te bereiken of te behouden (zie werkformulieren ‘barrières’ en ‘lastige
situaties’) en brainstorm over oplossingen om het doel wel te bereiken. Leg deze
nieuwe informatie vast in het persoonlijk dossier. Bouw opnieuw beloningen in, in het
actieplan. Focus op wat de patiënt wel heeft behaald.
3) Als de patiënt zijn doelen NIET heeft gehaald, ga terug naar Goalsetting (doelen
stellen, ABC, actieplan) en verlaag of verander het doel/de doelen. Neem samen de
verantwoordelijkheid voor het te hoog stellen van het doel. Identificeer barrières en
situaties voor de nieuwe doelen waarin de patiënt het lastig vindt om verandering te
bereiken of te behouden (zie werkformulieren ‘barrières’ en ‘lastige situaties’). Leg
deze nieuwe informatie vast in het persoonlijk dossier. Bouw opnieuw beloningen in
in het actieplan. Focus op wat de patiënt wel heeft behaald.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 30
Barrières en oplossingsstrategieën
Sta samen met de patiënt stil bij wat de (verwachte) barrières zijn, hoe de patiënt dit
heeft ervaren en hoe de patiënt het gaat aanpakken. Kies samen een
oplossingsstrategie:
Omzeilen
Herstructureren
Accepteren en normaliseren
Afsluiting
Vraag de patiënt samen te vatten wat hij heeft gedaan/heeft geleerd.
Vraag de patiënt wat hij mee wil nemen de komende week.
Geef een nieuw beweeg- en voedingslogboek mee.
Vraag waar de patiënt mee bezig gaat voor de volgende afspraak.
Vraag de patiënt of hij vragen heeft of dat er iets is wat hij nog kwijt wil.
Leg uit wat er de volgende afspraak wordt gedaan.
Maak een afspraak voor de volgende keer.
Vraag of de patiënt een dag vooraf een reminder wil per mail voor de volgende afspraak.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 31
6. Ondersteunen van de gedragsverandering
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 3. door
Verwelkomen
…
Leg uit wat er wordt gedaan in deze vierde afspraak. Check of de patiënt het eens is
hiermee: “wat dacht u ervan, gaat u hier ook mee akkoord?”
Geef de patiënt complimenten over het bijwonen van het counseling programma.
Terugkijken
Bekijk de resultaten van het beweeglogboek en het voedingsdagboek.
Beschrijf wat er is genoteerd en geef complimenten over het invullen en afmaken en voor
elk behaald succes (zie feedback en bekrachtigen).
Als patiënt GEEN resultaten heeft meegebracht onderzoek waarom. Onderzoek of de
patiënt moeilijkheden ondervindt bij het invullen van de logboeken en kom samen tot een
oplossing. Moedig de patiënt aan te benoemen wat jullie beiden hiervan hebben geleerd.
Als de patiënt de logboeken niet heeft meegenomen naar de ontmoeting, stel dan voor
dat jullie deze logboeken alsnog samen invullen. Vraag de patiënt samen te vatten waar
hij mee bezig was en hoe het ging.
Nu zijn er 3 opties:
1) Als de patiënt zijn doelen heeft gehaald, stel dan nieuwe, iets hogere doelen, of blijf bij de
doelen die nu zijn bereikt om de voortgang stabiel te houden. Sta stil bij de
geformuleerde doelen en bij de beloningen. Leg dit opnieuw vast in het persoonlijk
dossier.
2) Als de patiënt deels zijn doelen heeft gehaald, bouw aan het succes. Vraag de patiënt:
“Wat zou er voor u moeten veranderen om de volgende keer het doel te halen?”
Identificeer barrières en situaties waarin de patiënt het lastig vindt om verandering te
bereiken of te behouden (zie werkformulieren ‘barrières’ en ‘lastige situaties’) en
brainstorm over oplossingen om het doel wel te bereiken. Leg deze nieuwe informatie
vast in het persoonlijk dossier. Bouw opnieuw beloningen in, in het actieplan. Focus op
wat de patiënt wel heeft behaald.
3) Als de patiënt zijn doelen NIET heeft gehaald, ga terug naar Goalsetting (doelen stellen,
ABC, actieplan) en verlaag of verander het doel/de doelen. Neem samen de
verantwoordelijkheid voor het te hoog stellen van het doel. Identificeer barrières en
situaties voor de nieuwe doelen waarin de patiënt het lastig vindt om verandering te
bereiken of te behouden (zie werkformulieren ‘barrières’ en ‘lastige situaties’). Leg deze
nieuwe informatie vast in het persoonlijk dossier. Bouw opnieuw beloningen in in het
actieplan. Focus op wat de patiënt wel heeft behaald.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 32
Barrières en oplossingsstrategieën
Sta samen met de patiënt stil bij wat de (verwachte) barrières zijn, hoe de patiënt dit
heeft ervaren en hoe de patiënt het gaat aanpakken. Kies samen een
oplossingsstrategie:
Omzeilen
Herstructureren
Accepteren en normaliseren
Leren omgaan met terugval
Bespreek het leren omgaan met terugval
Iedereen maakt het mee dat het moeilijk is zich te houden aan wat diegene zichzelf heeft
voorgehouden. “Zijn er momenten dat u het moeilijk vindt uw doel te bereiken?” Als ja:
“Wat zijn de moeilijkheden? Wat zou het gemakkelijker maken om hiermee om te gaan?
Hoe kunt u deze situaties vermijden?” Onderzoek dit en vul het werkformulier in van
moeilijke situaties en mogelijke oplossingen.
Bouwen aan gewoontes
Als-dan… “Als een situatie Y zich voordoet dan zal ik gedrag X vertonen”. Als-dan regels
helpen de patiënt exact te specificeren wat zij gaan doen. “Als het dinsdagavond na het
avond eten regent, dan ga ik woensdag in de middagpauze een uur bij de sportschool
sporten.” Vraag de patiënt een “als-dan” plan te maken aan de hand van het
werkformulier om de patiënt aan te moedigen zijn nieuwe gedrag om te zetten in
gewoonten. Maak ook als-dan plannen om moeilijke situaties de baas te kunnen,
wanneer de patiënt gemakkelijk zou kunnen terugglijden.
Werken aan
Attitude
Check zijn attitude ten opzichte van het nieuwe gedrag
Sociale ondersteuning
Check of de patiënt nog steeds voldoende sociale steun ervaart
Eigen effectiviteit
Check het vertrouwen dat de patiënt heeft in de het volhouden van het nieuwe gedrag
Mogelijkheid voor time-out
Check of de patiënt behoefte heeft aan een time-out en benadruk dat hijzelf eigenaar is van
het gehele veranderplan. “Zijn er momenten waarop u een time-out wenst van uw
veranderplan?” Als ja: “Dat is goed, u maakt de beslissing, u heeft de controle”.
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 33
Zelfstandig terugkijken op verandering
Bespreek met de patiënt hoe hij zelfstandig kan terugkijken op zijn gedrag. Geef hem een
herinnering(skaartje). Geef de patiënt twee nieuwe beweeg- en voedingslogboeken mee.
Afsluiting
Vraag de patiënt samen te vatten wat hij heeft gedaan/heeft geleerd en of hij kan
aangeven wat van hem wordt verwacht voor de volgende afspraak.
Vraag de patiënt of hij vragen heeft of dat er iets is wat hij nog kwijt wil.
Leg uit wat er de volgende afspraak wordt gedaan.
Maak een afspraak voor de volgende keer.
Vraag of de patiënt een dag vooraf een herinnering wil per mail voor de volgende
afspraak.
7. Volhouden
Lees voorafgaand aan het gesprek fase 4. door
Verwelkomen….
Geef een compliment over dat de patiënt het counseling programma bijwoont.
Terugkijken resultaten meetinstrumenten
Bekijk de resultaten van het beweeglogboek en het voedingsdagboek.
Beschrijf wat er is genoteerd en geef complimenten over het invullen en afmaken en voor
elk behaald succes (zie feedback en bekrachtigen).
Als patiënt GEEN resultaten heeft meegebracht onderzoek waarom. Onderzoek of de
patiënt moeilijkheden ondervindt bij het invullen van de logboeken en kom samen tot een
oplossing. Moedig de patiënt aan te benoemen wat jullie beiden hiervan hebben geleerd.
Als de patiënt de logboeken niet heeft meegenomen naar de ontmoeting, stel dan voor
dat jullie deze logboeken alsnog samen invullen. Vraag de patiënt samen te vatten waar
hij mee bezig was en hoe het ging.
Beschrijf vooruitgang en complimenteer
Feedback en bekrachtigen
Bij vooruitgang
Voor degenen die succesvol zijn:
Bespreek het veranderen van hun gedrag in hun leefstijl en het bouwen aan
gewoontes
Intervention Mapping | Mark Engelkens|291348 34
Bespreek het organiseren van sociale steun, beloningen en herinneringen in hun
dagelijks leven
Bied de mogelijkheid aan een afspraak te maken over 1 maand
Zowel de patiënt als de counselor vatten de vaardigheden samen van
gedragsverandering, en hoe de patiënt zijn eigen counselor kan worden
Als het wenselijk is, vraag de patiënt een nieuw leefstijlfactor te kiezen (of jij als
expert adviseert)
Bij geen vooruitgang
Bespreek de volgende stap. Bijvoorbeeld: neem de volgende drie afspraken een
alternatieve benadering, of verwijs de patiënt door naar een alternatieve aanbieder.
Barrières en oplossingsstrategieën
Sta samen met de patiënt stil bij wat de (verwachte) barrières zijn, hoe de patiënt dit
heeft ervaren en hoe de patiënt het gaat aanpakken. Kies samen een
oplossingsstrategie:
Omzeilen
Herstructureren
Accepteren en normaliseren
Maken van een toekomst plan: hoe wordt de patiënt zijn eigen counselor?