PIUS PP. XII

HAURIETIS AQUASAD VENERABILES FRATRES PATRIARCHAS,PRIMATES, ARCHIEPISCOPOS, EPISCOPOS

ALIOSQUE LOCORUM ORDINARIOS, PACEMET COMMUNIONEM CUM APOSTOLICA

SEDE HABENTES : DE CULTUSACRATISSIMI CORDIS IESU.

VENERABILES FRATRES SALUTEM ET

APOSTOLICAM BENEDICTIONEM.Haurietis aquas in gaudio de fontibus

Salvatoris »1. Hæc verba, quibus Isaias prophetasignificantibus imaginibus usus multiplicia illaatque uberrima Dei munera vaticinabatur, quæerat christiana ætas allatura, hæc verba, dicimus,sponte menti succurrunt Nostræ, dumcentesimum exeuntem annum recolimus, ex quoDecessor Noster imm. rec. Pius IX, votis libenterconcedens, e catholico terrarum orbe delatis,Festum Sacratissimi Cordis Iesu in universaEcclesia celebrari mandavit.

Nullo siquidem modo cælestia illa muneraenumerari queunt, quæ cultus, Sanctissimo CordiIesu tributus, in christifidelium animos perfundit,eos purificans, superno recreans solacio, adomnesque adipiscendas excitans virtutes.Quamobrem sapientissimæ Iacobi Apostolisententiæ memores : « Omne datum optimum etomne donum perfectum desursum est,descendens a Patre luminum »2, Nos iuremeritoque hoc in eodem cultu, qui incensiorusque ubique terrarum viget, inæstimabilecernimus donum, quod Incarnatum VerbumDivinusque Servator noster, utpote unus interCælestem Patrem humanumque genus gratiæveritatisque Mediator, Ecclesiæ impertiit, mysticæ

1 Is. 12, 3.2 Iac. 1,17.

2

Sponsæ suæ, postremo horum sæculorum cursu,quo tantos eadem exantlare laboresdifficultatesque eluctari debuit. Quo quideminæstimabili dono Ecclesia fruens incensiorempotest erga Divinum Conditorem suumpatefacere caritatem, atque ampliore quodammodo hortationem illam ad effectum deducere,quam Evangelista Ioannes ab ipso Iesu Christoprolatam refert : « In novissimo autem die magnofestivitatis stabat Iesus, et clamabat dicens : Siquis sitit, veniat ad me et bibat qui credit in me.Sicut dicit Scriptura, flumina de ventre eius fluentaquæ vivæ. Hoc autem dixit de Spiritu, quemaccepturi erant credentes in eum »3. Iis profectoqui Iesum loquentem audiebant, haud difficileerat hæc verba, quibus ipse « aquæ vivæ » fontempollicebatur e suo sinu oriturum, ad sacrorumeffata vatum referre Isaiæ, Ezechielis et ZachariæRegnum Messianicum vaticinantium itemque adtypicam illam petram, ex qua, a Moyse percussa,aqua mirandum in modum prosilivit4.

Divina caritas primum ducit ortum ex SpirituSancto, qui Amor est personalis tam Patris quamFilii in augustæ Trinitatis sinu Meritissimo igiturgentium Apostolus, quasi Iesu Christi verbisresonans, caritatis effusionem in credentiumanimos huic Amoris Spiritui attribuit « Caritas

3 Io. 7, 37-39.4 Cfr. Is. 12, 3 ; Ez. 47, 1-12 ; Zach. 13, 1 ; Ex. 17, 1-7 ; Num. 20, 7-13 ; 1Cor. 10, 4 ; Apoc. 7, 17 ; 22, 1.

3

Dei diffusa est in cordibus nostris per SpiritumSanctum, qui datus est nobis »5.

Arctissimus hic nexus, quem Sacra Eloquiainter divinam caritatem, quæ in christianorumanimis exardescat oportet, ac Spiritum Sanctumintercedere asseverant – qui quidem per se Amorest – luculenter nobis omnibus demonstrat,Venerabiles Fratres, intimam naturam ipsam illiuscultus, qui Sacratissimo Iesu Christi Cordiadhibendus est. Etenim, ut prorsus constat hunccultum, si peculiarem eius naturam consideremus,excellentissimum esse religionis actum, quatenusplenam et absolutissimam se devovendi etconsecrandi voluntatem a nobis postulet DiviniRedemptoris amori, cuius vulneratum Cor vivaxest index et signum ; ita constat pariter, quinimmo altiore quodam modo, hunc eundemcultum id potissimum præ se ferre, ut DivinumAmorem amore nostro redamemus. Siquidemtantummodo ex caritatis vi id consequitur uthominum animi Superni Numinis dominio pleneperfecteque obtemperent, cum nempe amorisnostri affectus divinæ voluntati ita hæreat, utveluti aliquid unum fiat, secundum illud : « Quiadhæret Domino, unus spiritus est »6.

I

5 Rom. 5, 5.6 1 Cor. 6, 17.

4

Verumtamen, quamquam EcclesiaSacratissimi Cordis Iesu cultum tanta semper inæstimatione habuit et habet, ut eum ubiquegentium vigere et in populos christianos quovismodo propagari curet, itemque adversusNaturalismi et Sentimentalismi, ut aiunt, commentaomni ope eum tutari enitatur, nihilo secius valdedolendum est, præteritis temporibus ac nostraquoque ætate, nobilissimum hunc cultum non ineodem honoris æstimationisque loco esse apudchristianos nonnullos, atque interdum apud eosetiam, qui se catholicæ religionis adipiscendæquesanctitatis studio animatos esse profiteantur.

« Si scires donum Dei »7. Hisce verbis,Venerabiles Fratres, Nos, qui arcano Dei consiliosacri illius fidei pietatisque thesauri, quem DivinusRedemptor Ecclesiæ suæ concredidit, custodes etdispensatores electi sumus, eos universos proofficii Nostri conscientia admonemus ; quiquidem filii Nostri, quamvis Sacratissiini CordisIesu cultus, quasi de erroribus hominumqueneglegentia triumphantis, Mysticum suum Corpuspervaserit, attamen præiudicatis adhucopinionibus aguntur, atque eo usque interdumprocedunt, ut eum spiritualibus Ecclesiæhumanique generis necessitatibus, nostra hacætate instantioribus, minus aptum, ne dicamusdetrimentosum, existiment. Haud desunt enimqui, cum primariam ipsam huius cultus naturam7 Io. 4, 10.

5

peculiaribus variisque pietatis formis implicentatque exæquent, quas Ecclesia probat ac fovet,sed non iubet, eum putent quasi aliquidadditicium, quod singuli, pro suis cuiusque libitis,adhibere possint ; ac sunt etiam qui autumenthunc eundem cultum onerosum esse atque iispræsertim nullius vel modicæ utilitatis, qui in DeiRegno militent præcipuo eo consilio ducti, ut suisviribus, opibus suique temporis usura adcatholicam veritatem tuendam, tradendampropagandamque, ad christianam de re socialidoctrinam inculcandam, ad eosque religionisactus eaque opera provehenda allaborent, quæmulto magis hodie necessaria ducant ; ac deniquenon desunt qui tantum abest ut hunc cultumvalidum adiumentum iudicent ad christianosmores, cum in privata uniuscuiusque vita, tum indomestico convictu, recte conformandosrenovandosque, ut eum potius cernant quasiquandam pietatem sensibus non mente animoque alitam, atque adeo potius mulieribusdignam, cum in eo aliquid videant excultishominibus non satis consentaneum.

Sunt etiam præterea qui, cum considerenteiusmodi cultum pænitentiam, expiationemceterasque virtutes potissimum stulare, quas« passivas » vocant, utpote quæ externos nonedant fructus, eum aptum non æstiment adspiritualem nostrorum temporum pietatemrefovendam, quæ ad apertam impensamque

6

actionem potius contendat necesse sit, adcatholicæ fidei triumphum et ad strenuamtuitionem christianorum morum ; qui quidemmores hodie, ut omnes norunt, fallacibus eorumcommentis facile inficiuntur, qui ad quamlibetreligionis formam se æque habent, sublato incogitando agendoque veri falsique discrimine,atque etiam materialismi athei et laicismi, ut aiunt,principiis misere inquinantur.

Quis non videat, Venerabiles Fratres,opinationes eiusmodi a sententiis omninodiscrepare, quas Decessores Nostri, SacratissimiCordis Iesu cultum comprobantes, ex hacveritatis cathedra publice ediderunt ? Quisnamaudeat inutilem esse minusve aptam ætati huicnostræ edicere pietatem illam, quam DecessorNoster imm. mem. Leo XIII esse asseveravit« probatissimam religionis formam » ; et in quavalidum habendum esse non dubitavit remediumiisdem ipsis medendis malis, quæ hodie quoque,ac procul dubio ampliore quodam acriorequemodo, singulos homines ac societatem universamexcruciant atque sollicitant ? « Hæc, aiebat, quamcunctis suademus, cunctis est profutura devotio ».Atque hæc monita hortamentaque adiciebat, quæad Sacratissimi etiam Cordis Iesu cultumspectant : « Hinc vis illa malorum quæ iamdiuinsident, quæque vehementer postulant, ut uniusauxilium exquiratur, cuius virtute depellantur.Quisnam autem ille sit, præter Iesum Christum

7

Unigenitum Dei ! " Neque enim aliud nomen estsub cælo datum hominibus, in quo oporteat nossalvos fieri "8. Ad illum ergo confugiendum, quiest via, veritas et vita »9.

Neque minus probandum minusve aptumprofitebatur esse hunc cultum christianæ pietatifovendæ proximus Decessor Noster fel. rec. PiusXI, qui in Encyclicis datis Litteris scribebat : « Inea pietatis forma nonne totius religionis summæ,atque adeo perfectioris vitæ norma continetur,quippe quæ et ad Christum Dominum penituscognoscendum mentes conducat expeditius et adeundem vehementius diligendum pressiusqueimitandum animos inflectat efficacius ? »10. Nobisautem, haud minus quam Decessoribus Nostris,hoc veritatis caput perspectum probatumque est ;et cum Summum Pontificatum suscepimus, acSacratissimi Cordis Iesu cultum apud christianospopulos auspicato auctum esse et quasitriumphantem libentissimo animo vidimus,innumeros ex eodem in universam Ecclesiampermanare fructus salutares gavisi sumus ; idqueplacuit iam in primis Encyclicis Litterissignificare11. Qui quidem fructus per NostriPontificatus annos – non modo ærumnis

8 Act. 4, 12.9 Enc. Annum Sacrum, 25 Maii 1899 : Acta Leonis, vol. XIX, 1900, pp. 71,77-78.10 Enc. Miserentissimus Redemptor, 8 Maii 1928 : A.A.S. XX, 1928, p. 167.11 Cfr. Enc. Summi Pontificatus, 20 Oct. 1939 : A.A.S. XXXI, 1939, p. 415.

8

rerumque angustiis, sed ineffabilibus etiamsolaciis plenos – neque numero neque vipulchritudineque deminuti sunt, sed potiusadaucti ; varia siquidem incepta feliciter orta suntad eundem cultum refovendum conducibilia, etad nostrorum temporum necessitates quammaxime apta : consociationes dicimus mentisculturæ, religioni ac beneficentiæ provehendis ;scripta typis edita, quæ doctrinam de re historica,vel ascetica, vel mystica ad hanc causampertinentem illustrarent ; pia expiationis opera ;atque illas nominatim incensissimæ pietatistestificationes, quas « Sodalitas ab Apostolatuorationis » edidit, qua præsertim auspice acfautrice factum est ut domestici convictus,collegia, instituta atque interdum Nationes etiamSacratissimo Cordi Iesu consecrarentur ; quibusquidem haud raro, datis hac de causa litteris, velorationibus coram habitis, ac vel etiam nuntiis perradiophonicas undas transmissis, paterno animogratulati sumus12.

Quamobrem, dum cernimus tam uberemsalutarium aquarum copiam, hoc est cælestiumsuperni amoris munerum, ex sacro Redemptorisnostri Corde exortam, innumeros CatholicæEcclesiæ filios, Divino afflante operantequeSpiritu, pervadere, facere non possumus quin,Venerabiles Fratres, paterno vos animo

12 cfr. A.A.S. XXXII, 1940, p. 276 ; XXXV, 1943, p. 170 ; XXXVII, 1945,pp. 263-264 ; XL, 1948, p. 501 ; XLI, 1949, p. 331.

9

adhortemur, ut una Nobiscum summas tribuatislaudes gratesque agatis maximas bonorumomnium largitori Deo, hæc Apostoli gentiumgeminantes verba : « Ei autem, qui potens estomnia facere superabundanter quam petimus autsecundum virtutem quæ operatur in nobis, ipsigloria in Ecclesia, et in Christo Iesu, in omnesgenerationes sæculi sæculorum. Amen »13. Sedpostquam debitas æterno Numini persolvimusgrates, cupimus vos ac dilectissimos omnesEcclesiæ filios per Encyclicas has Litterascommonere, ut principia illa, quæ ex Bibliis ac SS.Patrum et theologorum doctrina oriuntur,intentiore animo consideretis, quibus, quasisolidis fundamentis, Sacratissimi Cordis Iesucultus innititur. Nobis enim persuasissimum esttum solummodo, cum veritatis divinitus revelatælumine collustrati primariam altioremque huiuscultus naturam penitus inspexerimus, tumsolummodo, dicimus, incomparabilem nos posseeius excellentiam eiusque exhaustam numquamcælestium munerum copiam recte plenequeexistimare, atque adeo innumera ex eo partabeneficia pie meditantes contemplantesque,itidem posse primum exacturn sæculum dignecommemorare, ex quo Sacratissimum Cordis Iesufestum in universa Ecclesia celebrandum est.

Eo igitur consilio ducti, ut christifideliummentibus salutaria præbeamus pascua, quibus13 Eph. 3, 20-2 1.

10

enutriti facilius queant veram huius cultusnaturam penitius intellegere eiusque uberespercipere fructus, eas Nos Veteris NoviqueTestamenti paginas explanaturi sumus, quibusreveletur ac proponatur infinita Dei caritas ergahominum genus, quam quidem satis numquamintrospicere poterimus ; deinde vero earumcommentationum, quas Ecclesiæ PatresDoctoresque tradiderunt, præcipua lineamentaopportune attingemus ; ac postremo Nobis curæerit arctissimum illum nexum in sua luce ponere,qui inter pietatis formam, Divini RedemptorisCordi tribuendam, et cultum intercedit, qui eiusamori ipsiusque Augustæ Trinitatis amori debeturerga homines universos. Putamus enim, si modonobilissimæ huius pietatis formæ præcipua,quibus eadem nititur, elementa luce illacollustrentur, quæ ex Sacris Litteris et ex doctrinaa maioribus tradita oritur, facilius christianosposse haurire « aquas in gaudio de fontibusSalvatoris »14 ; hoc est peculiare gravitatismomentum satius existimare, quo cultusSacratissimi Cordis Iesu pollet in Ecclesiæ liturgiaet in interna externaque vita actioneque eius ;atque adeo posse quoque spirituales eos colligerefructus, quibus singuli queant suos salutariterrenovare mores, ut christiani gregis Pastoribus invotis est.

14 Is. 12, 3.

11

Quo autem rectius omnes possint eamsententiæ vim intellegere, qua Veteris NoviqueTestamenti proponendi eclogarii præstant adhunc cultum quod attinet, oportet omninoperspectam habeant causam illam, qua Ecclesiacultum latriæ tribuit Divini Redemptoris Cordi.Iamvero vobis profecto exploratum est,Venerabiles Fratres, eiusmodi causam duplicemesse. Altera nempe, quæ ad cetera quoque pertinetsacrosancta Iesu Christi corporis membra, eoprincipio innititur, quo novimus eius Cor, utpotenobilissimam humanæ naturæ partem, DiviniVerbi Personæ hypostatice coniungi ; ideoque eitribuendum esse eundem adorationis cultum, quoEcclesia Personam ipsius Filii Dei Incarnatihonorat. De veritate agitur catholica fideretinenda, cum iam in Oecumenicis ConciliisEphesino et Constantinopolitano II15 sollemnitersancita fuerit. Altera vero, quæ peculiari modo adDivini Redemptoris Cor pertinet, ac peculiariitidem ratione postulat latriæ cultum eidemtribuendum, ex eo oritur quod Cor eius, magisquam cetera omnia eius corporis membra,immensæ eius caritatis erga hominum genusnaturalis index seu symbolus est. « Inest in SacroCorde, ut Decessor Noster imm. mem. Leo XIIIanimadvertebat, symbolum atque expressa imago

15 Conc. Ephes., can. 8 ; cfr. Mansi, Sacrorum Conciliorum Ampliss. Collectio,IV, 1083 C. ; Conc. Const. II, can. 9 ; cfr. ibid. IX, 382 E.

12

infinitæ Iesu Christi caritatis, quæ movet ipsa nosad amandum mutuo »16.

Haud dubium profecto est Sacros Librosnumquam certam mentionem facere de peculiarivenerationis amorisque cultu, physico IncarnatiVerbi Cordi habito utpote symbolo incensissimæeius caritatis. Quod profecto si aperteagnoscendum est, non tamen admirationem nobisinicere, neque ullo modo nos ad dubitandumadducere potest divinam erga nos caritatem, quæhuius cultus est ratio princeps, cum in Vetere,tum in Novo Testamento talibus imaginibusprædicari atque inculcari, quæ animos vehementercommoveant. Quæ quidem imagines,quandoquidem in Sacris Litteris iamproponebantur, quæ adventum Filii Dei, hominisfacti, prænuntiabant, idcirco possunt nobilissimiillius divini amoris signi et indicis auspicium considerari, hoc est sacratissimi adorandique CordisDivini Redemptoris.

Ad rem nostram quod attinet, haudnecessarium esse putamus multa ex VeterisTestamenti libris prof erre, qui veritates divinitusantiquitusque patefactas continent ; sed esse satisducimus in memoriam Foedus illud revocare interDeum populumque initum pacificisque victimissacratum – cuius primariam legem duabus tabulisincisam Moyses edidit17 ac Prophetæ interpretati

16 Cfr. Enc. Annum sacrum : Acta Leonis, vol. XIX, 1900, p. 76.17 cfr. Ex. 34, 27-28.

13

sunt – pactum fuisse non modo supremi Deidominii debitæque hominum oboedientiæ vinculisfirmatum, sed altioribus etiam amoris rationibussolidatum et alitum. Etenim populo etiam Isrælsuprema causa obtemperandi Dei non timordivinarum ultionum erat, quem tonitrua et fulgurae Sinai montis vertice coruscantia ac prodeuntiainiciebat animis, sed potius debita erga Deumcaritas : « Audi, Isræl : Dominus Deus noster,Dominus unus est. Diliges Dominunl Deumtuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et extota fortitudine tua. Eruntque verba hæc, quæ egopræcipio tibi hodie, in corde tuo »18.

Haud miramur igitur si Moyses et Prophetæ,quos iure me rito Angelicus Doctor Electi Populi« maiores »19 nominat, cum perspectum haberenttotius Legis fundamentum esse in hoc amorispræcepto positum, rationes ac necessitudinesomnes, quæ inter Deum et Nationem suamintercederent, similitudi nibus descripserint exmutuo patris, filiorum, vel coniugum amorehaustis, potius quam severis imaginibus exsupremo Dei do minio vel ex debita omniumnostrum pavidaque servitute ductis. Itaque, utexempla afferamus, Moyses ipse, cum celeberrimum suum carmen caneret ob populum abÆgypti servitute in libertatem vindicatum,cumque significare vellet id ex Dei virtute

18 Deut. 6, 4-6.19 Sum. Theol, q. 2, a. 7 : ed. Leon. tom. VIII, 1895, p. 34.

14

evenisse, has sententias similitudinesque edidit,quæ animum valde commovent : « Sicut aquilaprovocans ad volan dum pullos suos, et super eosvolitans, expandit [Deus] alas suas, et assumpsiteum, atque portavit in umeris suis »20. At fortassenullus alius ex sacris vatibus magis quam Oseastam aperte, tam vehementer exprimit ac panditamorem, quo Deus nullo non tempore populumsuum prosequitur. In huius nempe Prophetæscriptis, qui inter ceteros minores Prophetaspressæ orationis granditate excellit, talem ergaPopulum Electum Deus profitetur amorem,iustum nempe sancteque sollicitum, qualis estamor patris misericordis et amantis, vel sponsi,cuius honor offenditur. De caritate agitur, quætantum abest ut imminuatur vel deficiat obproditorum perfidiam atque immania scelera, utpotius eadem pro merito quidem puniat, sed illatantum de causa ut abalienatam infidamquesponsam atque ingratos filios – nedum repudietac dimittat – expiet, purificet, ac renovatisconfirmatisque amoris nexibus secum iterumconiungat : « Quia puer Isræl, et dilexi eum ; et exÆgypto vocavi filium meum... Et ego quasinutritius Ephraim, portabam eos in brachiis meis,et nescierunt quod curarem eos. In funiculisAdam traham eos, in vinculis caritatis... Sanabocontritiones eorum, diligam eos spontanee, quiaaversus est furor meus ab eis. Ero quasi ros ; Isræl20 Deut. 32, 11.

15

germinabit sicut lilium, et erumpet radix eius utLibani »21.

Haud dissimiles sententias effert IsaiasProphetas, cum Deum ipsum ac PopulumElectum quasi inter se hisce contrariis verbiscolloquentes inducit : « Et dixit Sion : Dereliquitme Dominus, et Dominus oblitus est mei.Numquid oblivisci potest mulier infantem suum,ut non misereatur filio uteri sui ? Et si illa oblitafuerit, ego tamen non obliviscar tui »22. Nequeminus animos commovent verba, quibus CanticiCanticorum auctor, coniugalis amoris imaginibususus, mutuæ caritatis vincula significanterdescribit, quibus Deus et ab eo dilecta Natioinvicem coniunguntur : « Sicut lilium inter spinas,sic amica mea inter filias. Ego dilecto meo, etdilectus meus mihi, qui pascitur inter lilia. Poneme ut signaculum super cor tuum, ut signaculumsuper brachium tuum, quia fortis est ut morsdilectio, dura sicut infernus æmulatio : lampadeseius lampades ignis atque flammarum »23.

Verumtamen tenerrimus hic, indulgens etpatiens amor Dei, qui quamvis populum Isrælsceleribus scelera adicientem dedignetur, eumnihilo secius omnino numquam repudiat,vehemens utique elatusque videtur, sedprænuntians tantummodo auspicium fuit

21 Os. 11, 1, 3-4 ; 14, 5-6.22 Is. 49, 14-15.23 Cant. 2, 2 ; 6, 2 ; 8, 6.

16

incensissimæ illius caritatis, quam promissushominibus Redemptor ex amantissimo Corde suoad omnes pansurus erat, et quæ dilectionis nostræexemplar ac Novi Foederis fundamentum futuraerat. Verum enim vero is tantum, qui UnigenaPatris et Verbum caro factum « plenum gratiæ etveritatis »24 est, cum ad homines venisset peccatisinnumeris miseriisque oppressos, ex umananatura sua hypostatice cum Divina Personaconiuncta, humano generi potuit « fontem aquævivæ » aperire, quæ aridam irrigaret terramuberrime, eamque florens fructuosumqueviridarium efficeret. Quam quidem rem prorsusmirandam ob misericordissimum æternumqueDei amorem eventuram esse iam hisce verbisquodammodo prænuntiare videtur IeremiasPropheta : « In caritate perpetua dilexi te, ideoattraxi te, miserans Ecce dies venient, dicitDominus, et feriam Domui Isræl et Domui Iudafoedus novum. Hoc erit pactum, quod feriamcum Domo Isræl post dies illos, dicit Dominus :Dabo legem meam in visceribus eorum, et incorde eorum scribam eam, et ero eis in Deum, etipsi erunt mihi in populum... ; quia propitiaboriniquitati eorum, et peccati eorum nonmemorabor amplius »25.

II

24 Io.1, 14.25 Ier. 31, 3 ; 31, 33-34.

17

Attamen ex Evangeliis solummodo certumexploratumque habemus Novum Foedus interDeum hominesque initum – cuius quidempactum illud, quod Moyses inter populum IsrælDeumque pepigerat, nihil aliud erat nisi symboluset index, quem Ieremias prænuntiaverat Propheta– Novum Foedus dicimus id ipsum reapse esse,quod Incarnati Verbi opera, divinæ gratiæconciliatrice, statutum effectumque est. HocFoedus incomparabili modo nobilius ac firmiusidcirco habendum est, quod non, ut prius,hircorum et vitulorum sanguine, sed sacrosanctoillius cruore sancitum est, quem eadem pacificaanimalia rationis expertia iam prænuntiaverant :« Agnum Dei, qui tollit peccatum mundi »26.Etenim Christianum Foedus, multo magis quamantiquum, pactum se aperte demonstrat nonservitute, non timore innixum, sed amicitia illasancitum, quæ inter patrem et filios intercedatoportet, ac munificentiore divinæ gratiæveritatisque effusione alitum ac roboratum,secundum illud Ioannis Evangelistæ effatum :« Et de plenitudine eius nos omnes accepimus, etgratiam pro gratia. Quia lex per Moysen data est,gratia et veritas per Iesum Christum facta est »27.

Qua quidem illius discipuli sententia, « quemdiligebat Iesus, qui et recubuit in cena super

26 Cfr. Io. 1, 29 ; Hebr. 9, 18-28 ; 10, 1-17.27 Io. 1, 16-17.

18

pectus eius »28 cum in ipsum mysterium infinitæIncarnati Verbi caritatis inducti simus, dignum,iustum, æquum et salutare esse videtur,Venerabiles Fratres, in suavissima eiusdemmysterii contemplatione aliquantisper immorari,ut luce illa collustrati, quæ ex Evangeliorepercussa idem mysterium illuminat, nos quoquepossimus id assequi et efficere votum, de quogentium Apostolus ad Ephesios scribensloquitur : « Christum habitare per fidem incordibus vestris, in caritate radicati et fundati, utpossitis comprehendere cum omnibus Sanctisquæ sit latitudo, et longitudo, et sublimitas, etprofundum ; scire etiam supereminentem scientiæcaritatem Christi, ut impleamini in omnemplenitudinem Dei »29.

Divinæ Redemptionis Mysterium primaria acnaturali ratione mysterium amoris est : hoc estiusti amoris Christi erga cælestem Patrem, cuisacrificium Crucis, amanti oboedientique animooblatum, uberrimam infinitamque satisfactionemdefert ob culpas humani generis debitam :« Christus, ex caritate et oboedientia patiendo,maius aliquid Deo exhibuit quam exigeretrecompensatio totius offensæ humani generis »30.Est præterea mysterium misericordis amorisAugustæ Trinitatis Divinique Redemptoris erga

28 Io. 21, 20.29 Eph. 3, 17-19.30 Sum. Theol. III, q. 48, a. 2 : ed. Leon. tom. XI, 1903, p. 464.

19

homines universos, qui quidem cum ad suaexpianda scelera satis nullo modo valerent31.Christus per haud investigabiles meritorumdivitias, quas, pretiosissimo suo effuso sanguine,nobis acquisivit, illud amicitiæ pactum interDeum hominesque redintegrare ac perficerepotuit, quod primum in terrestri Paradiso obmiserandum Adæ casum, deinde vero obinnumera Populi Electi peccata violatum fuerat.Itaque Divinus Redemptor – utpote legitimusperfectusque Mediator noster – cum, proincensissima sua erga nos caritate, humani generisofficia ac debita omnino divinis conciliaretiuribus, auctor profecto fuit ut miranda illa interdivinam iustitiam divinamque misericordiamconciliatio haberetur, quæ salutis nostræmysterium omnia prorsus transcendens constituit,de quo sapienter hisce verbis loquitur AngelicusDoctor : « Dicendum quod hominem liberari perpassionem Christi, conveniens fuit etmisericordiæ et iustitiæ eius. Iustitiæ quidem, quiaper passionem suam Christus satisfecit propeccato humani generis : et ita homo per iustitiamChristi liberatus est Misericordiæ vero, quia, cumhomo per se satisfacere non posset pro peccatototius humanæ naturæ, Deus ei satisfactoremdedit Filium suum. Et hoc fuit abundantiorismisericordiæ, quam si peccata absquesatisfactione dimisisset. Unde dicitur : "Deus, qui31 Cfr. Enc. Miserentissimus Redemptor : A. A. S. XX, 1928, p. 170.

20

dives est in misericordia, propter nimiamcaritatem suam, qua dilexit nos, cum essemusmortui peccatis, convivificavit nos in Christo" »32.

Ut tamen reapse possimus, quatenusmortalibus licet, « comprehendere cum omnibussanctis quæ sit latitudo, et longitudo, etsublimitas, et profundum »33, arcanæ caritatisIncarnati Verbi erga cælestem Patremhominesque peccatorum labe infectos,animadvertere oportet eius amorem nontantummodo spiritualem fuisse, ut Deumaddecet, quatenus « Spiritus est Deus »34. Utiquehuius naturæ fuit amor, quo Deus progenitoresnostros Hebræorumque populum dilexit ; atqueadeo humani, familiaris paternique amorisdictiones, quæ in Psalmis, in Prophetarumscriptis, et in Cantico Canticorum leguntur,indices sunt significationesque verissimæ sedspiritualis prorsus caritatis, qua Deus hominumgenus prosequebatur ; cum contra qui spirat exEvangelio, ex Apostolorum litteris et exApocalypsis paginis amor, quæ quidem CordisIesu Christi amorem describunt, non divinamsolummodo caritatem, sed humanos etiamdilectionis sensus significat ; quod profecto iisomnibus, qui catholico censentur nomine,

32 Eph. 2, 4 ; Sum. Theol. III, q. 46, a. 1 ad 3 : ed. Leon. tom. XI, 1903, p.436.33 Eph. 3, 18.34 Io. 4, 24.

21

certissimum est. Etenim Dei Verbum nonficticium inaneque corpus assumpsit, ut iamprimo christiani nominis sæculo nonnulli hæreticiasseverarunt, gravissimis hisce verbis a IoanneApostolo improbati : « Quoniam multi seductoresexierunt in mundum, qui non confitentur IesumChristum venisse in carnem : hic est seductor etantichristus »35 ; sed reapse humanam naturam,individuam, integram et perfectam, quæ inpurissimo Mariæ Virginis sinu ex Spiritus Sanctivirtute concepta est36, divinæ Personæ suæconiunxit. Nihil igitur ei defuit humanæ naturæ,quam sibi Dei Verbum copulavit ; eam ipseprofecto assumpsit nullo modo imminutam, nullomodo immutatam ad spiritualia et ad corporeaquod attinet : hoc est intellegentia ac voluntateditatam ceterisque internis externisquecognoscendi facultatibus, itemque sensuumappetitu omnibusque naturalibus impulsionibus.Hæc omnia Catholica docet Ecclesia utpote aRomanis Pontificibus et ab Oecumenicis Conciliissollemniter sancita confirmataque : « Totus insuis, totus in nostris »37 ; « perfectus in deitate et

35 2 Io. 7.36 Cfr. Luc. 1, 35.37 Leo Magnus, Epist. dogm. " Lectis dilectionis tuæ" ad Flavianum. Const. Patr.13 Iun., a. 449 ; cfr. PL LIV, 763.

22

idem perfectus in humanitate »38 ; « totus Deushomo, et totus homo Deus »39.

Quapropter cum nullo modo dubitari possitIesum Christum verum adeptum esse corpus,omnibus, qui eidem proprii sunt, affectibuspollens, in quibus quidem ceteris omnibus amorpræstat, nullum pari modo dubium esse potesteum physico nostroque simili corde præditumfuisse, cum sine excellentissimo hoc corporismembro, hominum vita, ad affectus etiam quodattinet, haberi non possit. Quamobrem IesuChristi Cor, Divinæ Verbi Personæ hypostaticeunitum, ob amorem etiam et ob ceterasaffectuum impulsiones procul dubio palpitavit,quæ tamen et cum humana voluntate, divinæcaritatis plena, et cum ipso infinito amore, quemFilius cum Patre et cum Spiritu Sanctocommunicat, ita congruebant omnino etconsonabant, ut numquam hos inter tres amoresaliquid esset contrarium vel dissonans40.

Verumtamen Dei Verbum veramperfectamque naturam humanam assumpsissesibi, et carneum sibi effinxisse conformavissequecor, quod, haud minus quam nostrum, possetperpeti ac transfigi, id, dicimus, nisi in ea luceponatur et consideretur, quæ non modo ex38 Conc. Chalced., a. 451 ; cfr. Mansi, Op. cit. VII, 115 B.39 S. Gelasius Papa, Tract. III : "Necessarium" de duabus naturis in Christo, cfr.A. Thiel, Epist. Rom. Pont. a S. Hilaro usque ad Pelagium II, p. 532.40 Cfr. S. Thom. Sum. Theol. III, q. 15, a. 4 ; q. 18, a. 6 : ed. Leon. tom. XI,1903, p. 189 et 237.

23

unione hypostatica et substantiali elicitur, sed inea etiam luce, quæ ex humana Redemptione quasieius complemento oritur, scandalo profecto acstultitiæ aliquibus esse potest, ut Christus crucifixus reapse fuit Iudæorum et ethnicorum genti41.Legitima enim catholicæ fidei documenta, cumSacris Litteris omnino consonantia, nobisasseverant Unigenam Dei Filium humanamnaturam patibilem ac mortalem assumpsisse eapotissimum de causa, quod cruentum sacrificiume cruce pendens offerre cuperet, ut humanæsalutis operam consummaret. Quod ceteroquingentium Apostolus hisce conceptis verbis edocet :« Qui enim sanctificat, et qui sanctificantur, exuno omnes. Propter quam causam nonconfunditur fratres eos vocare, dicens : Nuntiabonomen tuum fratribus meis Et iterum : Ecce egoet pueri mei, quos dedit mihi Deus. Quia ergopueri communicaverunt carni et sanguini, et ipsesimiliter participavit eisdem. Unde debuit peromnia fratribus similari, ut misericors fieret, etfidelis pontifex ad Deum, ut repropitiaret delictapopuli. In eo in quo passus est ipse et tentatus,potens est et eis qui tentantur auxiliari »42.

Ac Sancti Patres, doctrinæ divinitus patefactæveridici testes, illud optime animadverterunt,quod iam Paulus Apostolus clare satis asseruerat,divini nempe amoris mysterium cum

41 Cfr. 1 Cor. 1, 23.42 Hebr. 2, 11-14 ; 17-18.

24

Incarnationis, tum Redemptionis velutiprincipium esse ac verticem. Etenim sæpeluculenterque in eorum scriptis legitur IesumChristum idcirco perfectam humanam naturam etcaducum, fragileque corpus nostrum assumpsisse,ut sempiternæ consuleret saluti nostræ, nobisqueinfinitum amorem suum, sensibilem etiam,apertissime manifestaret ac panderet.

S. Iustinus, quasi Apostoli gentium vociresonans, hæc scribit : « Natum enim ex ingenitoet ineffabili Deo, Verbum adoramus et amamus ;quandoquidem propter nos homo factus est, utpassionum nostrarum particeps factus medicinamillis faceret »43. Ac S. Basilius, in tribusCappadociæ Patribus primus, veros simulquesanctos fuisse asseverat sensuum affectus inChristo : « Liquet Dominum naturales affectussuscepisse ad confirmationem veræ necphantasticæ incarnationis ; vitiosos vero affectus,qui nostræ vitæ puritatem coinquinant, utincontaminata divinitate indignos reiecisse »44.Parique modo Antiochenæ Ecclesiæ lumen, S.Ioannes Chrysostomus fatetur sensuum motus,quibus Divinus Redemptor obnoxius erat, clarepatefecisse omnino integram eum humanamassumpsisse naturam : « Si enim nostræ nonfuisset naturæ, non a luctu semel et iterum

43 Apol 21, 13 : PG VI, 465.44 Epist. 261, 3 : PG XXXII, 972.

25

correptus fuisset »45. In Latinis autem Patribus eoslibet memorare, quos hodie Ecclesia utpotemaximos Doctores veneratur. Itaque S.Ambrosius sensibiles commotiones et affectus,quorum Incarnatum Dei Verbum expers non fuit,ex hypostatica unione, quasi ex naturali principiooriri testatur : « Et ideo quia suscepit animam,suscepit et animæ passiones ; non enim Deus, eoquod Deus erat, aut turbari, aut mori potuisset »46.Quibus quidem ex affectionibus S. Hieronymuspræcipuum argumentum eruit Christum reapsehumanam assumpsisse naturam : Dominusnoster, ut veritatem assumpti probaret hominis,vere quidem contristatus est47. Sanctus autemAugustinus peculiari modo rationes illasanimadvertit, quæ inter Incarnati Verbiaffectiones intercedunt humanæqueRedemptionis finem : « Hos autem humanæinfirmitatis affectus, sicut ipsam carneminfirmitatis humanæ, ac mortem carnis humanæDominus Iesus, non conditionis necessitate, sedmiserationis voluntate suscepit, ut transfiguraretin se corpus suum, quod est Ecclesia, cui caputesse dignatus est, hoc est, membra sua in sanctiset fidelibus suis ; ut si cui eorum inter humanastentationes contristari et dolere contingeret, nonideo se ab eius gratia putaret alienum ; et non esse

45 In Io. Homil. 63, 2 : PG LIX, 350.46 De fide ad Gratianum, II, 7, 56 : PL XVI, 594.47 Cfr. Super Matth. XXVI, 37 : PL XXVI, 205.

26

ista peccata, sed humanæ infirmitatis indicia,tamquam voci præmissæ concinens chorus, itacorpus eius ex ipso suo capite addisceret »48.Pressius, sed haud minus efficaciter hi, quisequuntur, S. Ioannis Damasceni loci Ecclesiædoctrinam manifestam præferunt : « Totumquippe me totus assumpsit, ac totus toti unitusest, ut toti salutem afferret. Nam alioquin nonpotuit sanari, quod assumptum non fuit »49.« Omnia igitur assumpsit, ut omniasanctificaret »50.

Animadvertendum tamen est hos SacrarumLitterarum Patrumque eclogarios, hisque similesnon paucos quos non rettulimus, quamvisluculenter testentur Iesum Christum sensuuincommotionibus affectibusque fuisse præditum,atque idcirco humanam assumpsisse naturam utsempiternæ nostræ consuleret saluti, nihilo seciusnumquam hos eosdem affectus ad physicum coreius ita referre, ut illud infiniti amoris eiussymbolum aperte indicent. Atsi Evangelistæceterique sacri scriptores Redemptoris nostri cor,vivax ac sentiendi facultate haud minus quam nostrum præditum, et ob varios animi motus etaffectus duplicisque voluntatis eius caritatemflagrantissimam, palpitans et micans manifestonon describunt, nihilominus divinum eius

48 Enarr. in Ps. LXXXVII, 3 : PL XXXVII, IIII.49 De Fide Orth. III, 6 : PG XCIV, l006.50 Ibid. III, 20 : PG XCIV, 1081.

27

amorem ac sensuum commotiones, quæ cum eoconiunguntur, sæpe in sua luce ponunt : hoc estdesiderium, lætitiam, ægritudinem, timorem etiram, prouti ex eius ore, verbis, gestumanifestantur. Adorandi Servatoris nostri vultuspræsertim index ac veluti speculum fidelissimumprofecto fuit eorum affectuum, qui cum animumvario modo commoverent, quasi reciprocantesundæ sanctissimum Cor eius attingebant acpulsando excitabant. Etenim hanc ad rem id valet,quod de humana psychologia et de iis quæ indeconsequuntur, Angelicus Doctor, communiexperientia edoctus, animadvertit : « Perturbatioiræ usque ad exteriora membra perducitur ; etmaxime ad illa membra in quibus expressiusrelucet vestigium cordis, sicut in oculis et in facieet in lingua »51.

Quamobrem iure meritoque Incarnati VerbiCor præcipuus consideratur index et symbolustriplicis illius amoris, quo Divinus RedemptorÆternum Patrem hominesque universoscontinenter adamat. Symbolus nempe est diviniillius amoris, quem cum Patre et Spiritu Sanctocommunicat, sed qui tamen in ipso tantum,utpote in Verbo, quod caro factum est, percaducum et fragile humanum corpus nobismanifestatur, quandoquidem « in ipso inhabitatomnis plenitudo divinitatis corporaliter »52.

51 Sum Theol. q. 48, a. 4 : ed. Leon. tom. VI, 1891, p. 306.52 Col. 2, 9.

28

Symbolus præterea est incensissimæ illius caritatis,quæ, eius in animum infusa, humanam ditatChristi voluntatem, et cuius actus duplici scientiaperfectissima collustratur et dirigitur, hoc estbeata et indita vel infusa53. Ac denique idquemodo magis naturali ac directo – sensibilisquoque affectus symbolus est, cum Iesu Christicorpus, in sinu Virginis Mariæ Spiritus Sanctiopera formatum, sentiendi percipiendique vipolleat perfectissima magis utique quam ceteraomnia hominum corpora54.

Cum nos igitur Sacra Eloquia et legitimacatholicæ fidei documenta edoceant insanctissimo Iesu Christi animo summam omniumvigere convenientiam et concordiam, eumque adRedemptionis nostræ finem assequendumtriplicem amorem suum manifesto direxisse,idcirco patet meritissimo nos posse DiviniRedemptoris Cor utpote significantem caritatiseius imaginem, Redemptionisque nostræ testemcontemplari ac venerari, itemque mysticam velutiscalam, qua ad amplexum ascendamus« Salvatoris nostri Dei »55. Quamobrem eius verba,actus, præcepta, rerum miracula, peculiariquemodo opera illa, quæ luculentius caritatem eiuserga nos testantur – ut divinam institutam

53 Cfr. Sum. Theol. III, q. 9, aa. 1-3 : ed. Leon., tom. XI, 103, p. 142.54 Cfr. Ibid. III, q. 33, a. 2, ad 3m ; q. 46, a. 6 : ed. Leon. tom. XI, 1903, pp.342, 433.55 Tit. 3, 4.

29

Eucharistiam, ut acerrimos eius cruciatus eiusquemortem, ut nobis benigne concessamSanctissimam eius Matrem, ut Ecclesiam pronobis conditam, ac denique Spiritum Sanctum inApostolos et in nos missum – hæc, dicimus,omnia admiremur oportet veluti triplicis eiusamoris documenta ; itemque oportet eiusSacratissimi Cordis pulsus amantissimomeditemur animo quibus terrenæ peregrinationistempus ipse quasi meriti visus est, usque adsupremum momentum illud, quo, ut Evangelistætestantur, « clamans voce magna dixit :Consummatum est. Et inclinato capite, tradiditspiritum »56. Tum eius Cordis palpitatio constititac desiit, eiusque sensibilis amor intermissus estusque dum ipse, triumphata morte, e sepulcroresurrexit. Postquam autem eius corpus,sempiternæ gloriæ statum adeptum, DiviniRedemptoris animo, mortis victoris iterumconiunctum est, Cor eius Sacratissimumimperturbabili ac placido pulsu moveri numquamdestitit nec desistet, eiusque triplicem amoremsignificare numquam pariter desinet, quo DeiFilius cum suo cælesti Patre devincitur et cumhominum communitate universa, cuius ipse plenoiure mysticum est caput.

III

56 Matth. 27, 50 ; Io. 1, 30.

30

Nunc vero, Venerabiles Fratres, ut ex piishisce considerationibus uberes possimussalutaresque colligere fructus aliquantispermeditari ac contemplari libet multiplicesServatoris nostri Iesu Christi humanos divinosqueaffectus, quos quidem eius Cor per mortalis vitæcursum participando rettulit, ac nunc refert,æternumque per ævum referet. Ex Evangeliipræsertim paginis lux nobis affulget, quacollustrati ac roborati divini huius Cordissacrarium ingredi possumus, unaque cumApostolo gentium admirari « abundantes divitiasgratiæ [Dei] in bonitate super nos in ChristoIesu »57.

Una cum humano ac divino pulsatur amoreadorandum Iesu Christi Cor, postquam MariaVirgo magnanimum illud verbum « Fiat »pronuntiavit, ac Dei Verbum, ut animadvertitApostolus : « ingrediens mundum dicit : Hostiamet oblationem noluisti, corpus autem aptastimihi ; holocautomata pro peccato non tibiplacuerunt. Tunc dixi : Ecce venio ; in capite libriscriptum est de me ut faciam, Deus, voluntatemtuam. In qua tate sanctificati sumus peroblationem corporis Christi semel »58. Amoreitidem commovebatur, humanæ suæ voluntatisaffectibus divinoque amori concordissimo, cumin Nazarethana domo cælestia conserebat

57 Eph. 2, 7.58 Hebr. 10, 5-7, 10.

31

colloquia cum dulcissima Matre sua, et cumIosepho putativo patre, cui oboediens laboriosampræstabat operam in tignariorum fabrorum arte.Ac triplici illo, de quo diximus, amore exercebaturin diuturnis suis apostolicis peregrinationibushabendis ; in innumeris patrandis miraculis,quibus vel mortuos ab inferis evocabat, vel omnegenus ægrotis sanitatem impertiebat ; inexantlandis laboribus ; in sudore, fame, sititoleranda ; in nocturnis vigiliis, quibus cælestemPatrem amantissime precabatur ; in orationibusdenique habendis et in parabolis proponendisexplicandisque ; illis nominatim, quæ demisericordia agunt, ut de drachmate deperdito, deamissa ove, et de prodigo filio ; quibus quidem inrebus et verbis, ut Gregorius Magnusanimadvertit, ipsum Dei Cor manifestatur :« Disce Cor Dei in verbis Dei, ut ardentius adæterna suspires »59.

Impensiore autem caritate Iesu Christi Corpermovebatur, cum ex ore eius verba eliciebanturincensissimum amorem spirantia. Ita, ut exemplaproponamus, cum turbas defatigatas famequeaffectas cerneret, exclamabat : « Misereor superturbam »60 ; et cum Ierusalem dilectissimamurbem suam peccatis obcæcatam prospiceret,ideoque extremæ destinatam ruinæ, hoc effatumedebat : « Ierusalem, Ierusalem, quæ occidis

59 Registr. epist. lib. IV, ep. 31 ad Theodorum medicum : PL LXXVII, 706.60 Marc. 8, 2.

32

prophetas et lapidas eos qui ad te missi sunt,quoties volui congregare filios tuos,quemadmodum gallina congregat pullos suos subalas et noluisti ! »61. Ob amorem autem ergaPatrem suum, et ob sanctam indignationempalpitavit Cor eius, cum vidit sacrilegumcommercium in Templo fieri cuius violatoreshisce verbis increpavit : « Scriptum est : Domusmea domus orationis vocabitur ; vos autemfecistis illam speluncam latronum »62.

At peculiari amore pavoreque commotum estCor eius cum acerrimorum cruciatuum horamiam imminere prospexit, ac naturali motuingruentibus doloribus ac morti repugnans,exclamavit : « Pater mi, si possibile, est, transeat ame calixiste »63 ; invicto autem amore summaqueægritudine, cum a proditore osculo exceptus,hisce verbis eum allocutus est, quæ extremumvidentur misericordissimi Cordis eiusinvitamentum amico datum, qui impio, foedifragoobstinatissimoque animo eum carnificibustraditurus erat : « Amice, ad quid venisti ? OsculoFilium hominis tradis ? »64 ; miseratione veroamoreque impensissimo, cum piis mulieribus sibiillacrimantibus, immeritum crucis suppliciumsubituro, dixit : « Filiæ Ierusalem, nolite flere

61 Matth. 23, 37.62 Matth. 21, 13.63 Matth. 26, 39.64 Matth. 26, 50 ; Luc, 22, 48.

33

super me, sed super vos ipsas flete, et super filiosvestros... ; quia si in viridi ligno hæc faciunt, inarido quid fiet ? »65.

Ac tandem Divinus Redemptor, ex crucependens, Cor suum sensit variis vehementibusqueæstuare affectibus, hoc est amoris flagrantissimi,consternationis, misericordiæ, incensissimidesiderii, serenæque requietis ; quos quidemaffectus hæc effata significanter indicant : « Pater,dimitte illis ; non enim sciunt quid faciunt »66 ;« Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquistime ? »67 ; « Amen dico tibi, hodie, mecum eris inParadiso »68 ; « Sitio »69 ; « Pater, in manus tuascommendo spiritum meum »70.

Quisnam vero queat illos Divini Cordispulsus, infiniti eius amoris indices, dignedescribere, quos iis temporis momentis edidit,cum maxima dona hominibus impertiit : hoc estsemet ipsum in Eucharistiæ Sacramento,Sanctissimam Matrem suam, ac sacerdotalenobiscum communicatum munus ?

Etiam antequam Ultimam Cenam cumdiscipulis suis manducaret, Christus Dominus,cum nosceret se instituturum esse Sacramentum

65 Luc. 23, 28. 31.66 Luc. 23, 34.67 Matth. 27, 46.68 Luc. 23, 43.69 Io. 19, 28.70 Luc. 23, 46.

34

Corporis et Sanguinis sui, cuius effusione NovumFoedus consecrandum erat, Cor suum senseratvehementibus excitari motibus, quos Apostolishisce verbis significavit « Desiderio desideravi hocpascha manducare vobiscum, antequam patiar »71 ;qui quidem motus vehementiores etiam proculdubio fuere, cum « accepto pane, gratias egit, etfregit, et dedit eis dicens : Hoc est Corpus meum,quod pro vobis datur, hoc facite in meamcommemorationem. Similiter et postquamcenavit, dicens : Hic est calix novum testamentumin Sanguine meo, qui pro vobis fundetur »72.

Merito igitur asseverari potest divinamEucharistiam, utpote Sacramentum etSacrificium, quorum alterum hominibus impertit,alterum vero ipsemet perpetuo immolat « ab ortusolis usque ad occasum »73, itemque sacerdotiumdona profecto esse Sacratissimi Cordis Iesu.

Cuius quidem Sacratissimi Cordispretiosissimum quoque donum est, ut diximus,Maria Dei Mater alma, nostrumque omniumamantissima Mater. Quæ enim Redemptorisnostri Genetrix fuit secundum carnem, eiusquesocia in Hevæ filiis revocandis ad divinæ gratiævitam, ea merito fuit totius humani generisspiritualis salutata Mater. Quam ad rem S.Augustinus de ea scribit : « Plane mater

71 Luc. 22, 15.72 Luc. 22, 19-20.73 Mal. 1, 11.

35

membrorum Salvatoris, quod nos sumus quiacooperata est caritate, ut fideles in Ecclesianascerentur qui illius capitis membra sunt »74.

Atque incruento sui ipsius dono, sub speciepanis et vini, Servator noster Iesus Christusadiungere voluit, tamquam præcipuumdocumentum intimæ infinitæque caritatis suæ,cruentum Crucis Sacrificium. Qua quidem agendiratione exemplum præbuit excelsæ illius caritatis,quam quasi summam amoris metam discipulissuis proposuerat hisce verbis : « Maiorem hacdilectionem nemo habet, ut animam suam ponatquis pro amicis suis »75. Quamobrem Iesu ChristiFilii dei amor, per Golgothæ Sacrificium, Deiipsius amorem luculenter significanterquepatefacit : « In hoc cognoscimus caritatem Dei,quoniam ille animam suam pro nobis posuit ; etnos debemus pro fratribus animam ponere »76. Acreapse Divinus Redemptor noster amore magisquam vi carnificum Cruci affixus est ; eiusquevoluntarium holocaustum supremum donum est,quod singulis hominibus impertiit secundumpressam illam Apostoli sententiam : « Dilexit me,et tradidit semetipsum pro me »77.

Nullum igitur dubium esse potestsacratissimum Cor Iesu, cum sit, intima prorsus

74 De sancta virginitate, VI : PL XL, 399.75 Io 15, 13.76 1 Io. 3, 16.77 Gal. 2, 20.

36

ratione, Incarnati Verbi vitæ particeps, atque adeoveluti Divinitatis instrumentum assumptumfuerit, haud minus quam cetera humanæ naturæmembra, in divinæ gratiæ divinæqueomnipotentiæ operibus exsequendis78, legitimumetiam immensæ illius caritatis symbolum esse, quapermotus Servator noster per suum profusumSanguinem mysticum cum Ecclesia inivitmatrimonium : « Per caritatem pro Ecclesia sibi insponsam coniungenda passus est »79. Ex vulneratoigitur Redemptoris Corde Ecclesia, utpoteRedemptionis Sanguinis administra, nata est, exeodemque Sacramentorum gratia, ex qua Ecclesiæfilii supernam vitam hauriunt, uberrime profluxit,ut in sacra Liturgia legimus : « Ex Corde scissoEcclesia Christo iugata nascitur. Qui Corde fundisgratiam »80. De huius symboli ratione, quæ neantiquis quidem Patribus scriptoribusqueecclesiasticis ignota erat, Doctor Communis,quasi eorundem vocibus resonans, hæc scribit :« Ex latere Christi fluxit aqua ad abluendum,sanguis autem ad redimendum. Et ideo sanguiscompetit sacramento Eucharistiæ, aqua autemsacramento Baptismi ; qui tamen habet vimablutivam ex virtute sanguinis Christi »81. Quod

78 Cfr. S. Thom., Sum. Theol. III, q. 19, a. 1 : ed. Leon. tom. XI, 1903, P.329.79 Sum. Theol. Suppl. q. 42, a. a ad : ed. Leon. tom. XII, 1906, p. 81.80 Hymn. ad Vesp. Festi Ssmi Cordis Iesu.81 Sum. Theol. III, q. 66, a. 3, ad 3 : ed. Leon. tom. XII, 1906, p. 65.

37

heic de latere Christi scribitur, a milite vulneratoet aperto, idem de Corde eius dicendum est quodprofecto lancea suo ictu attigit, quandoquidemmiles ea de causa eam vibraverat, ut de IesuChristi cruci fixi morte certo modo constaret.Quamobrem Sacratissimi Cordis Iesu vulnus, iammortali hac vita functi, per sæculorum decursumvivida imago est illius caritatis sponte editæ, quaDeus Unigenam suum hominibus redimendisdedit, et qua Christus nos omnes tam vehementeradamavit ut semet ipsum pro nobis in Calvariæloco cruentam hostiam immolaret : « Christusdilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobisoblationem et hostiam Deo in odoremsuavitatis »82.

Postquam Servator noster ad cælum ascendituna cum corpore æternæ gloriæ splendoribusornato, seditque ad dexteram Patris,flagrantissimo amore, quo etiam Cor eius palpitat,Ecclesiam suam sponsam prosequi non desiit. Inmanibus siquidem, in pedibus et in laterefulgentia vulnerum signa præfert, quæ triplicemab se adeptam victoriam repræsentant, hoc est dedæmone, de peccato, de morte ; atque habetitidem in Corde suo, quasi in scrinio pretiosissimorepositos, immensos illos meritorum thesauros,triplicis eiusdem triumphi fructus, quos redemptohumano generi largiter impertit. Hæc est veritasconsolationis plena, quam Apostolus gentium82 Eph. 5, 2.

38

hisce verbis asseverat : « Ascendens in altumcaptivam duxit captivitatem, dedit donahominibus. Qui descendit, ipse est et qui ascenditsuper omnes cælos, ut impleret omnia »83.

Spiritus Sancti donum, ad discipulos missi,primum est signum perspicuum munificæ caritatiseius post triumphalem ascensum ad dexteramPatris. Siquidem post dies decem, SpiritusParaclitus a cælesti Patre datus super eosdescendit, in Cenaculo congregatos, secundumillud, quod in Ultima Cena promiserat : « Egorogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobis,ut maneat vobiscum in æternum »84. Qui quidemSpiritus Paraclitus, cum sit mutuus Amorpersonalis, hoc est Patris erga Filium et Filii ergaPatrem, ab utroque mittitur, ac species indutusquasi linguarum ignis in eorum animos infunditdivinæ caritatis copiam ceterorumque cælestiumcharismatum. Huius divinæ caritatis infusio ab eoetiam Corde Servatoris nostri orta est, « in quosunt omnes thesauri sapientiæ et scientiæabsconditi »85. Est enim hæc caritas Iesu Cordiseiusque Spiritus donum ; qui quidem est SpiritusPatris et Filii, ex quo et Ecclesiæ ortus et eiusmirabilis propagatio panditur ad universasethnicorum gentes, quas idolorum cultus,fraternum odium, morum corruptio ac violentia

83 Eph. 4, 8. 10.84 Io. 14, 16.85 Col. 2, 3.

39

foedaverant. Hæc divina caritas est Cordis Christieiusque Spiritus pretiosissimum donum ; quæApostolis et Martyribus fortitudinem illamimpertiit, qua roborati ad mortem usque, heroummore obitam, certaverunt, ut Evangelii veritatemprædicarent effusoque sanguine testarentur ; quæEcclesiæ Doctoribus studium incensissimumindidit catholicæ fidei illustrandæ tutandæque ;quæ Confessorum virtutes aluit, eosque adutilissima mirandaque excitavit opera suæceterorumque saluti æternæ ac temporariæprofutura ; quæ denique Virginibus suasit utsponte iucundeque sensuum voluptatibusabstinerent, seseque omnino cælestis Sponsiamori consecrarent. Divinæ huic caritaticelebrandæ, quæ ex Incarnati Verbi Cordeexundans, in omnium credentium animos SanctiSpiritus ope infunditur, gentium Apostolus illumvictoriæ hymnum edidit, qui Iesu Christi Capitiseiusque mystici corporis membrorum triumphumde iis omnibus prædicaret, quæ instauranduminter homines Divinum amoris Regnum quovismodo præpedirent : « Quis nos separabit acaritate Christi ? tribulatio ? an angustia ? anfames ? an nudistas ? an periculum ? anpersecutio ? an glaudius ? Sed in his omnibussuperamus propter eum qui dilexit nos. Certussum enim quia neque mors, neque vita, nequeangeli, neque principatus, neque virtutes, nequeinstantia, neque futura, neque fortitudo, neque

40

altitudo, neque profundum, neque creatura aliapoterit nos separare a caritate Dei, quæ est inChristo Iesu Domino nostro »86.

Nihil igitur vetat quominus sacratissimumIesu Christi Cor adoremus, utpote particeps atquenaturale ac significantissimum symboluminexhaustæ illius caritatis, qua Divinus Redemptornoster adhuc flagrat erga hominum genus. Illudsiquidem, etsi mortalis huius vitæperturbationibus iam obnoxium non est, vivittamen ac palpitat, atque indissolubili modo cumDivini Verbi Persona, et in ipsa et per ipsam cumdivina voluntate eius coniungitur. Quamobrem,cum Cor Christi redundet divino humanoqueamore, et cum omnium gratiarum thesaurorumprædives sit, quos Redemptor noster sua vita, suiscruciatibus suaque morte acquisivit, fons estprofecto perennis illius caritatis, quam ipsiusSpiritus effundit in omnia mystici sui corporismembra.

Cor igitur Servatoris nostri imaginemquodammodo refert divinæ personæ Verbi,itemque duplicis naturæ, humanæ nempedivinæque ; atque in eo considerare possumusnon modo symbolum sed etiam veluti summamtotius mysterii nostræ Redemptionis. Cumsacratissimum Iesu Christi Cor adoramus, in ipsoet per ipsum tum increatum Divini Verbiamorem, tum humanum pariter eius amorem86 Rom. 8, 35. 37-39.

41

ceterosque affectus atque virtutes adoramus,quandoquidem uterque amor Redemptoremnostrum permovit ad sese pro nobis universaqueEcclesia Sponsa sua immolandum, secundumApostoli sententiam : « Christus dilexit Ecclesiam,et se ipsum tradidit pro ea, ut illam sanctificaret,mundans lavacro aquæ in verbo vitæ, ut exhiberetipse sibi gloriosam Ecclesiam, non habentemmaculam, aut rugam, aut aliquid huiusmodi, sedut sit sancta et immaculata »87.

Ut Christus dilexit Ecclesiam, ita triplici eoamore, de quo diximus, eam adhuc impensissimeadamat, qui quidem eum quasi advocatum88

nostrum permovet, ut gratiam nobis etmisericordiam conciliet a Patre, « semper vivensad interpellandum pro nobis »89. Preces, quæ exinexhausto eius amore eliciuntur et admoventurad Patrem intermittuntur numquam. Ut « indiebus carnis suæ »90, ita nunc in Cælistriumphans, Cælestem Patrem haud minoreefficacitate adprecatur ; eique, qui « sic dilexitmundum, ut Filium suum Unigenitum daret ; utomnis qui credit in eum non pereat, sed habeatvitam æternam »91, Cor suum ostendit vivum, etquasi sauciatum impensioreque æstuans amore,

87 Eph. 5, 25-27.88 Cfr. 1 Io. 3, 1.89 Hebr. 7, 25.90 Hebr. 5, 7.91 Io. 3, 16.

42

quam cum exanimum Romani militis lanceavulneratum est : « Propterea vulneratum est (Cortuum), ut per vulnus visibile vulnus amorisinvisibile videamus »92.

Haud dubium igitur est cælestem Patrem,« qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sedpro nobis omnibus tradidit illum »93, a tantoAdvocato tam vehementi amore rogatum, pereum nullo non tempore uberem demissurum essein homines universos divinarum gratiarumcopiam.

IV

Voluimus, Venerabiles Fratres, per summalineamenta vobis christianoque populo proponereintimam Sacratissimi Cordis Iesu cultus naturamperennesque divitias, quæ ex eo oriuntur, proutiex doctrina divinitus patefacta, quasi ex primariofonte panduntur. Putamus autemanimadversiones has Nostras, quæ Evangelii lucecollustrantur, in comperto posuisse hunc cultumnihil aliud, ad summam quod pertinet, esse nisiIncarnati Verbi divini humanique amoris cultum,atque etiam nisi illius amoris cultum, quo cælestisquoque Pater et Spiritus Sanctus peccatoreshomines prosequuntur ; nam, ut Angelicus docet,Augustæ Trinitatis caritas humanæ Redemptionis92 S. Bonaventura, Opusc. X : Vitis mystica, c. III, n. s ; Opera Omnia. AdClaras Aquas [Quaracchi] 1898, tom. VIII, p. 164 ; cfr. S. Thom. Sum.Theol. III, p. 54, a. 4 : ed. Leon. tom. XI, 1903, p. 513.93 Rom. 8, 32.

43

principium est, quatenus in humanam Iesu Christivoluntatem, et in adorandum Cor eius uberrimeexundans, eum eadem caritate permotum induxitad suum sanguinem profundendum, ut nos apeccati captivitate redimeret94 : « Baptismo habeobaptizari, et quomodo coarctor usquedumperficiatur »95.

Persuasum igitur habemus cultum, quoamorem Dei et Iesu Christi erga hominum genusprosequimur per augustum signum transverberatiCordis Redemptoris cruci affixi, numquam fuissea fidelium pietate plane alienum, quamvis claraluce innotuerit ac miro quodam modo in Ecclesiaquoquoversus sit propagatus temporibus a nostrisnon ita remotis, maxime postquam divinum hocarcanum Dominus ipse quibusdam filiis suis,supernorum munerum copia donatis, privatimpatefecerat, quos etiam nuntios ac præconeseiusdem sibi elegerat.

Re enim vera nullo non tempore fuerunthomines Deo præcipue devoti, qui, AlmæDeiparæ, Apostolorum, insignium EcclesiæPatrum exempla secuti, adversus sanctissimamChristi naturam humanam, et præsertim ergavulnera, quibus eius corpus in salutari cruciatuumperpessione fuit dilaceratum, cultum adorationis,gratiarum actionis et amoris adhibuerunt.

94 Cfr. Sum. Theol. III, q. 48, a. 5 : ed. Leon. tom. XI, 1903, p. 467.95 Luc. 12, 50.

44

Præterea, nonne verbis ipsis : « Dominusmeus, et Deus meus »96, quæ Thomas Apostoluseffatus est, quæque ex incredulo in fideisectatorem eum mutatum esse significavere, hauddubia continetur professio fidei, adorationis etamoris, e vulnerata Domini humana natura admaiestatem divinæ Personæ emergens ?

Quodsi transfixo Servatoris Corde hominessemper vehementius sunt adacti ad excolenduminfinitum eius amorem, quo mortalium genuscomplectitur, quandoquidem cuiusvis ætatischristifidelibus verba Zachariæ prophetæ, aIoanne Evangelista ad Iesum cruci affixumtranslata, dicta sunt : « Videbunt in quemtransfixerunt »97, est tamen fatendum non nisipaulatim ac progressione quadam idem Corpeculiaris cultus obsequiis esse ornatum, quasiimaginem amoris humani et divini in VerboIncarnato insidentis.

Perstringere autem volentibus huiusce cultusinsignes quasi gradus per temporum, si pietatemspectes, ordines, statim no mina occurruntquorundam, qui, hac in re præcipuam famamadepti, tamquam antesignani habendi suntreligionis formæ, quæ privatim atquepedetemptim in religiosis sodalitatibus magismagisque invalescebat. Ut exempla afferamus, dehoc Sacratissimi Cordis Iesu cultu firmando

96 Io. 20, 28.97 Io. 19, 37 ; cfr. Zach. 12, 10.

45

magisque in dies provehendo bene meruerunt S.Bonaventura, S. Albertus Magnus, S. Gertrudis, S.Catharina Senensis, B. Henricus Suso, S. PetrusCanisius, S. Franciscus Salesius. S. Ioannes Eudesauctor fuit primi officii liturgici, honoriSacratissimi Cordis Iesu celebrandi, cuius quidemsollemne festum, multis Episcopis Galliæprobantibus, die XX mensis Octobris annoMDCLXXII primum peractum est. Atpotissimum profecto locum in iis, quinobilissimum hoc religionis genus promoverunt,obtinet S. Margarita Maria Alacoque, quæ, B.Claudio de la Colombiere, pietatis magistro ipsius,adiutricem præbente operam, id, præclaro studioincensa, est assecuta, ut huiusmodi cultus ratio totaucta incrementis, non sine magna christifideliumadmiratione, constitueretur, atque, amoris etsatisfactionis proprietatibus insignis, a ceterisdistingueretur pietatis christianæ formis98.

Satis est hanc memoriam illius ætatis, qua hicSacratissimi Cordis Iesu cultus augescebat,repetere, ut plane intellegamus mirabilem eiusprogressionem esse ex eo profectam quod cumnatura christianæ religionis omnino congrueret,quippe quæ esset religio amoris. Cultum ergohuiusmodi non inde exordium sumpsissedicendum est, quod a Deo sit privatim patefactus,neque repente in Ecclesia exstitisse ; sede fidevivida fervidaque sponte effloruisse pietate, qua98 Cfr. Litt. Enc. Miserentissimus Redemptor : A.A.S. XX, 1928, pp. 167-168.

46

homines, supernis cumulati muneribus, inadorandum Redemptorem et gloriosa eius vulneraerant affecti, immensi amoris eiusdem quasitestimonia perfringentia animos quam maxime.Proinde, ut patet, ea, quæ S. Margaritæ Mariærevelata sunt, nihil novi doctrinæ catholicæattulerunt. Earum autem momentum in eo est,quod Christus Dominus – Sacratissimum Corsuum ostendens – modo extraordinario etsingulari mentes hominum ad mysterium amorismisericordissimi Dei erga genus humanumcontemplandum colendumque advocare voluit.Hac siquidem peculiari manifestatione ChristusCor suum expressis ac repetitis verbis indicavittamquam symbolum, quo homines adcognitionem et agnitionem amoris suiallicerentur ; simulque tamquam signum et pignusconstituit misericordiæ et gratiæ pro Ecclesiænecessitatibus nostrorum temporum.

Præterea hunc cultum ex ipsis christianædoctrinæ dimanare principiis, eo apertedemonstratur, quod Sedes Apostolica priusapprobavit hoc sollemne liturgicum quam scriptaS. Margaritæ Mariæ ; nam, non proprie rationemhabens privatæ cuiusvis patefactionis divinituspatratæ, sed fidelium votis benigne obsecundans,Sacrum Consilium religionis ritibus præpositum,decreto die XXV mensis Ianuarii annoMDCCLXV lato, et a Decessore NostroClemente XIII die VI mensis Februarii eiusdem

47

anni approbato, Episcopis Polonis et RomanæArchiconfraternitate a Sacratissimo Corde Iesu,quæ vocatur, festum liturgicum concessitcelebrandum, quod quidem Apostolica Sedes eoconsilio fecit ut hoc modo ampliaretur cultus iamexsistens ac vigens, cuius esset « symbolicerenovare memoriam illius divini amoris »99, quoServator noster impulsus est ut victimam sepræberet hominum crimina expiantem.

Primam vero hanc approbationem, privilegiinomine factam certisque arctatam finibus, alterapost unum fere sæculum est subsecuta, longemaioris momenti ac sollemnioribus conceptaverbis. Decretum dicimus, ut supramemoravimus, a Sacro Consilio religionis ritibustuendis die XXIII mensis Augusti annoMDCCCLVI editum, quo Decessor Noster imm.mem. Pius IX, preces Episcoporum Galliæ etuniversi fere nominis Catholici admittens, festumSacratissimi Cordis Iesu ad totam pertinere iussitEcclesiam, ab eaque rite celebrari mandavit100.Quod factum non immerito sempiternæ estchristifidelium memoriæ commendandum, nam,quemadmodum in liturgia eiusdem sollemnisscriptum videmus : « Exinde cultus SacratissimiCordis quasi flumen exundans, prolutis

99 Cfr. A. Gardellini, Decreta authentica, 1857, n. 4579, tom. III, p. 174.100 Cfr. Decr. S. C. Rit., apud N. Nilles, De rationibus festorum SacratissimiCordis Iesu et purissilni Cordis Mariæ, 5a ed., Innsbruck, 1885, tom. I. p. 167.

48

impedimentis omnibus, per totum se orbemeffudit ».

Ex iis, quæ hactenus, Venerabiles Fratres,exposuimus, perspicue patet e divinis litteris, exdoctrina a maioribus tradita, e sacra liturgia, quasie liquido altoque fonte fidelibus re petendum essecultum Sacratissimi Cordis Iesu, si in intimameius naturam cupiant penetrare, eamque piemeditantes, pabulum accipere ad alendumaugendumque religionis ardorem. Quodsi cultushic assidue, mente illuminata altiusqueperspiciente exerceatur, fieri non potest quinanimus fidelis ad suavem illam cognitionemcaritatis Christi perveniat, quæ summam efficitvitæ christianæ, ut Apostolus, de se ipso expertus,docet : « Huius rei gratia flecto genua mea adPatrem Domini nostri Iesu Christi ut det vobissecundum divitias gloriæ suæ virtute corroborariper Spiritum eius in interiorem hominem ;Christum habitare per fidem in cordibus vestris,in caritate radicati et fundati ; ut possitis scireetiam supereminentem scientiæ caritatem Christi,ut impleamini in omnem plenitudinem Dei »101.Cuius omnia complectentis plenitudinis Deiclarissima imago est ipsum Cor Christi Iesu :plenitudinem dicimus misericordiæ, quæ propriaest Novi Testamenti, in quo « benignitas ethumanitas apparuit Salvatoris nostri Dei »102,

101 Eph. 3, 14. 16-19.102 Tit. 3, 4.

49

nam : « Non misit Deus Filium suum in mundumut iudicet mundum, sed ut salvetur mundus peripsum »103.

Ecclesiæ igitur, hominum magistræ, semperfuit persuasum, ex quo priora de cultuSacratissimi Cordis Iesu legitima ediditdocumenta, primarias huius rationes, hoc estactus amoris et satisfactionis, quibus infinitusamor Dei erga mortalium genus colatur, minimeesse materialismi, qui dicitur, et superstitionisveneno infectas, sed eundem cultum esse formampietatis, quo plane perficiatur religio ad animumattinens et vera omnino, quam ipse Servator,mulierem Samaritanam allocutus, prænuntiavit :« Venit hora, et nunc est, quando veri adoratoresadorabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam etPater tales quærit, qui adorent eum, Spiritus estDeus ; et eos, qui adorant eum, in spiritu etveritate oportet adorare »104.

Nefas igitur est asserere contemplationemphysici Cordis Iesu impedire quominus adintimum Dei amorem perveniatur, et animum invia, qua ad summas proficiat virtutes, remorari.Quam falsam mysticam doctrinam Ecclesiaomnino reicit, quemadmodum, per DecessoremNostrum fel. rec. Innocentium XI locuta,commenta respuit eorum, qui ista effutiebant :« Nec debent (animæ huius viæ internæ) elicere

103 Io. 3, 17.104 Io. 4, 23-24.

50

actus amoris erga beatam Virginem, Sanctos authumanitatem Christi : quia, cum ista obiectasensibilia sint, talis est amor erga illa. Nullacreatura, nec beata Virgo nec Sancti sederedebent in nostro corde : quia solus Deus vult illudoccupare et possidere »105. Qui ita sentiunt, eosliquet opinari imaginem Cordis Christi nihil altiussignificare quam eius sensibilem amorem, atqueadeo non esse huiusmodi ut in ea, quasi in novofundamento, innitatur cultus latriæ, qui solum adid pertinet, quod suapte natura est divinum. Athanc sacras imagines interpretandi rationemomnino falsam esse non est quin videat, cumlatius patens earundem significatio nimis arctisfinibus circumscribatur. Contra atque hi, sentiuntdocentque theologi catholici, e quibus S. Thomashæc scribit : « Imaginibus non exhibetur religioniscultus, secundum quod in seipsis considerantur,quasi res quædam : sed secundum quod suntimagines ducentes in Deum incarnatum. Motusautem qui est in imaginem, prout est imago, nonsistit in ipsa, sed tendit in id cuius est imago. Etideo ex hoc quod imaginibus Christi exhibeturreligionis cultus, non diversificatur ratio latriæ,nec virtus religionis »106. Ad ipsam igitur VerbiIncarnati Personam, ut ad finem, dirigitur cultusqui, comparate sane æstimandus, imaginibus

105 Innocentius XI, Constit. Ap. Coelestis Pastor, 19 Novembris 1687 ;Bullarium Romanum, Romæ, 1734, tom. VIII, p. 443.106 Sum. Theol. II-II, q. 81 a. 3 ad 3m : ed. Leon. tom. IX, 1897, p. 180.

51

adhibetur, sive reliquiæ sunt ad acerba, quæServator nostra causa pertulit, tormentapertinentes, sive simulacrum ipsum, vi atquesignificatione cetera superans omnia, scilicettransverberatum Cor Christi in crucem acti.

Itaque a re corporali, quæ est Cor ChristiIesu, eiusque naturali significatione nobis licetaddecetque nos, christiana fide suffultos,ascendere non solum ad contemplandum eiusamorem, qui sensibus percipiatur, sed altius etiamad considerandum et adorandum celsissimumamorem infusum ; ac denique, suavi pariter etsublimi quodam animi cursu, ad meditandum etadorandum Amorem divinum Verbi Incarnati ;quandoquidem e fide, qua credimus utramquenaturam, humanam ac divinam, in PersonaChristi esse unitam, mente concipere possumusnecessitudines illas arctissimas quæ intersensibilem amorem physici Cordis Iesuintercedunt et duplicem amorem, spiritualemquidem, humanum scilicet ac divinum. Hi enimamores non tantum una simul exsistentes dicendisunt in adorabili Persona Divini Redemptoris, sedetiam inter se naturali nexu coniuncti, quatenusdivino humanus sensibilisque subiciuntur, atqueillius analogicam similitudinem referunt. Nonautem contendimus Cor Iesu ita esseintellegendum ut in eo habeatur et adoreturimago formalis, quæ dicitur, seu signumperfectum et absolutum eius amoris divini, cum

52

intima huius essentia nullo modo adæquari possitquavis creata imagine ; sed christifidelis, Cor Iesuexcolens, una cum Ecclesia signum adorat etquasi vestigium Caritatis divinæ, quæ eo progressaest ut etiam Corde Verbi Incarnati hominumgenus adamaret tot flagitiis contaminatum.

Necesse est ergo ut in hoc doctrinæ capitetanti momenti tantæque prudentiæ unusquisqueanimo semper teneat veritatem naturalis symboli,quo physicum Cor Iesu ad Personam Verbirefertur, totam niti in veritate primariahypostaticæ unionis ; si quis autem verum essehoc negaverit, falsas opiniones, ab Ecclesia nonsemel reiectas, instauret, utpote quæ uni Personæin Christo, utraque tamen natura distinctamanente et integra, adversentur.

Qua præcipua veritate constituta, mentepercipimus Cor Iesu esse cor personæ divinæ, hocest Verbi Incarnati, atque adeo eo repræsentari etquasi sub oculos subici totum amorem, quonosmet est complexus et etiamnum complectitur.Quam ipsam ob causam tantum est cultuiSacratissimi Cordis tribuendum ut existimeturabsolutissima, si usum et exercitationem spectes,professio christianæ religionis. Hæc enim estreligio Iesu, quæ tota posita est in Mediatorehomine ac Deo ; ita ut ad Cor Dei pervenirinequeat nisi per Cor Christi, quemadmodum ipseait : « Ego sum via, et veritas, et vita. Nemo venit

53

ad Patrem, nisi per me »107. Quæ cum ita sint,facile colligimus cultum Sacratissimi Cordis Iesu,ad ipsam rei naturam quod attinet, esse cultumamoris, quo Deus per Iesum nos dilexit, ac simulnostri exercitationem amoris, quo in Deum et inceteros ferimur homines ; vel, ut aliis utamurverbis, huiusmodi cultus in amorem Dei erga nosintenditur, in eum nempe qui adoretur, cui gratiæagantur, cuius ad imitationem vivatur : eoquespectat, tamquam ad finem assequendum, utamorem, quo Deo ceterisque devincimurhominibus, ad perfectionem absolutionemqueperducamus, alacrius in dies exsequendomandatum novum, quod Divinus MagisterApostolis quasi sacram hereditatem dedit, cumdiceret : « Mandatum novum do vobis, ut diligatisinvicem, sicut dilexi vos. Hoc est præceptummeum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos »108.Quod mandatum reapse novum est et Christiproprium, nam, ut ait Aquinas : « Brevisdifferentia Novi et Veteris Testamenti ; ut enimdicit Ieremias : "Feriam domui Isræl foedusnovum"109. Quod autem mandatum istud in VeteriTestamento ex timore et amore sancto erat,pertinebat ad Novum Testamentum : unde hocmandatum erat in veteri lege, non tamquam

107 Io. 14, 6.108 Io. 13, 34 ; XV, 12.109 Ier. 31, 31.

54

proprium eius, sed ut præparativum novælegis »110.

VAntequam scribendi finem facimus de

germana huiusmodi cultus ratione eiusquechristiana præstantia, quas hactenus vobisconsiderandas proposuimus – pulcherrimas saneac solacii plenas – Nos, Apostolici munerisconscientia ducti, quod quidem primum BeatoPetro concreditum est post triplicem in ChristumDominum amoris professionem peractam,opportunum ducimus vos iterum, VenerabilesFratres, ac per vos universos quotquot in Christohabemus dilectissimos filios adhortari, utcontentiore usque studio suavissimam hancreligionis formam promovere studeatis ; hincenim nostris etiam temporibus utilitates plurimasorituras esse confidimus.

Re quidem vera, si allata argumenta„ quibustransfixi Cordis Iesu cultus innititur, riteperpenduntur, omnibus profecto perspicuum est,heic non de communi pietatis forma agi, quamcuilibet ad arbitrium liceat ceteris posthabere autparvi pendere, sed de religionis obsequio, quod adchristianam adipiscendam perfectionem quammaxime conducat. Nam si « devotio – secundumipsam theologicam eamque communemnotionem, quam Doctor Angelicus tradit – nihil

110 Comment. in Evang. S. Ioann., c. XIII, lect. VII, 3, ed. Parmæ, 1860, tom.X, p. 541.

55

aliud esse videtur quam voluntas quædamprompte tradendi se ad ea quæ pertinent ad Deifamulatum »111, num Dei famulatus magis debitusac necessarius esse potest, itemque nobilior acsuavior, quam qui amori valeat inservire ? Quidvero Deo gratius acceptiusque famulatu illo, quidivinæ caritati obsequatur, quique amoris causaipsi præstetur, quandoquidem quodlibet servitiumultro exhibitum quodammodo donum est, atqueamor « habet rationem primi doni, per quodomnia dona gratuita donantur »112 ? Summo igiturin honore habenda est ea religionis forma, cuiusope homo magis Deum colit ac diligit, sesequefacilius atque expeditius divinæ devovet caritati ;et quam ipse Redemptor noster proponerechristianoque populo commendare dignatus est,itemque Summi Pontifices memorandis editisdocumentis tutati sunt magnisque laudibusexornarunt. Quamobrem temerariam acdetrimentosam rem egerit Deumque ipsumoffenderit quisquis insigne hoc a Iesu ChristoEcclesiæ datum beneficium parvi existimaverit.

Quæ cum ita sint, haud dubium est quinchristifideles, sacratissimo Redemptoris Cordiobsequium tribuentes, officio obtemperent sanegravissimo, quo Deo servire tenentur, ac simulCreatori Redemptorique se suaque omniaaddicant, sive quæ intime sentiunt, sive quæ in

111 Sum. Theol. q. 82, a. I : ed. Leon. tom. IX, 1897, p. 187.112 Ibid. I, q. 38, a. 2 : ed. Leon., tom. IV, 1888, p. 393.

56

vitæ actione operantur, pareantque hoc mododivino illi mandato : « Diliges Dominum Deumtuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et extota mente tua, et ex tota virtute tua »113. Iisdemprætera firma certitudo est, se ad Deumcolendum non ob privatum commodumpræcipue permoveri, quod corpus vel animum,præsentem vel æternam vitam respiciat, sed obipsius Dei bonitatem, cui obsequium præstarecontendunt, eum redamando, adorando,eidemque debitas persolvendo grates. Nisi ita sit,cultus Sacratissimi Cordis Iesu germanæchristianæ religionis indoli minime congruat, cumhomo huiusmodi obsequio non divinum amorempræsertim colat ; atque adeo haud immerito utialiquando fieri solet, de nimio sui ipsius amore acsollicitudine arguuntur, qui nobilissimum hocpietatis genus perperam intellegunt aut minusrecte in usum deducunt. Quamobrem firmiteromnes persuasum habeant, in cultu augustissimoCordi Iesu exhibendo, non externa pietatis operaprimas potioresque habere partes, nec causampotissimum ex beneficiis esse petendam, quæChristus Dominus idcirco privatispollicitationibus spopondit, ut homines præcipuacatholicæ religionis officia, amoris nempe atqueexpiationis, ferventiore studio persolverent, atqueita suo etiam ipsorum spirituali emolumentoquam maxime consulerent.113 Marc. 12 30 ; Matth. 22, 37.

57

Itaque, ad istiusmodi devotionis formamalacriter amplectendam, universos Nostroscompellimus in Christo filios, sive qui defluentesex Redemptoris Corde salutares aquas haurire iamassuescunt, sive præsertim qui spectatorum morecurioso dubitantique animo eminus adspiciunt.Sedulo iidem considerent de cultu agi, ut iamdiximus, qui in Ecclesia iam diu invaluit, ipsisqueEvangelicis Litteris solide innititur ; cui doctrina amaioribus tradita sacraque Liturgia aperte favent,et quem Romani ipsi Pontifices innumerisamplissimisque laudibus extulerunt ; qui quidemnon satis habuerunt festum in honoremaugustissimi Redemptoris Cordis instituere et aduniversam Ecclesiam pertinere, verum etiamauctores fuerunt qui eidem Sacratissimo Cordiuniversum humanum genus sollemni ritu dicarentac devoverent114. Accedunt denique ubereslætissimique fructus exinde in Ecclesiam derivati,hoc est innumeri ad christianam religionemreditus, multorum fides vividius excitata, arctiorchristifidelium cum amantissimo Redemptorenostro coniunctio : quæ omnia hisce potissimumnovissimis deceniis crebrioribusluculentioribusque significationibus ante oculosprodiere.

114 Cfr. Leo XIII, Enc. Annum Sacrum : Acta Leonis, vol. XIX, 1900, p. 71sq. ; Decr. S. C. Rituum, 28 Iun. 1899, in Decr. Auth. III, n. 3712 ; Pius XI,Enc. Miserentissimus Redemptor : A.A.S. 1928, p. 177 sq. ; Decr. S. C. Rit., 29Ian. 1929 : A.A.S. XXI, 1929, p. 77.

58

Dum mirandum huiusmodi circumspicimusspectaculum, pietatem scilicet erga SacratissimumCor Iesu tam late apud omnes christifideliumordines propagatam atque incensam, grato saneiucundoque perfundimur consolationis sensu ; acpostquam debitas persolvimus Redemptori nostrogrates, qui bonitatis infinitus est thesaurus, facerenon possumus quin iis omnibus paterno animogratulemur qui sive e clero, sive ex laicorumordine in hunc promovendum cultum actuosamsuam contulerunt operam.

Quamquam vero, Venerabiles Fratres, pietasin Sanctissimum Cor Iesu salutares ubique peperitchristianæ vitæ fructu, neminem tamen fugit,militantem in terris Ecclesiam, ac præsertimcivilem hominum consortionem, nondum plenamillam attigisse absolutamque perfectionis formam,quæ Iesu Christi Mystici Ecclesiæ Sponsihumanique generis Redemptoris, votis optatisquerespondeat. Haud pauci enim Ecclesiæ filii huiusmatris vultum, quem in se ipsi referunt, nimiismaculis, nimiis rugis deturpant ; non omneschristifideles ea morum sanctitudine nitent, adquam divinitus vocantur ; peccatores in malerelictam Patris domum non omnes sunt reversi,ut inibi denuo stolam primam115 induant atqueanulum, fidei erga animi sui sponsum insigne,digito recipiant ; non omnes ethnici homines intermembra Mystici Corporis Christi adhuc sunt115 Luc. 15, 22.

59

cooptati. Nec satis. Nam si acerbo Nos afficitdolore languescens bonorum fides, quorum inanimis, fallaci terrestrium rerum cupiditatedeceptis, divinæ caritatis ardor defervet, acpedetemptim restinguitur, multo vehementiusexcruciant impiorum hominum molimina, qui,veluti ab inferno hoste excitati, nunc cummaxime, implacabili apertoque odio flagrant inDeum, in Ecclesiam, ac præsertim in Eum qui interris Divini Redemptoris personam gerit, eiusqueerga homines caritatem repræsentat, secundumvulgatissimam illam Mediolanensis Doctorissententiam « is enim interrogatur de quodubitatur, sed Dominus non dubitat qui [Petrum]interrogat, non ut disceret, sed ut doderet quemelevandus in cælum, amoris sui nobis vicariumrelinquebat »116.

Re quidem vera odium in Deum in eosquequi Dei vice legitime funguntur, eiusmodidelictum est, quo maius numquam patrare possithomo, ad Dei imaginem et similitudinem creatus,necnon ad eius perfuendam amicitiam perfectamperpetuoque in cælo mansuram destinatus ;siquidem odio in Deum quam maxime a SummoBono homo disiungitur, eodemque impellitur adrespuendum a seipso a suisque proximis quidquida Deo proficiscitur, quidquid cum Deo coniungit,

116 Exposit. in Evang. sec. Lucam, I. X, n.175 PL XV, 1942.

60

quidquid ad Deum perfruendum perducit, hoc estveritatem, virtutem, pacem, iustitiam117.

Cum igitur, pro dolor, cernere sit, eorumnumerum, qui æterni Numinis hostes se iactant,alicubi crebrescere, itemque commenticiamaterialismi placita re et opinione propagari,effrenamque cupiditatum licentiam passim extolli,quid mirum si multorum in animis deferveatcaritas, quæ christianæ religionis suprema lex est,quæ veræ perfectæque iustitiæ fundamentumexstat firmissimum et quæ pacis castarumquedeliciarum fons est præcipuus ? Etenim, utServator noster admonuit : « Quoniam abundavitiniquitas, refrigescet caritas multorum »118.

Tot malorum oblato conspectu, quæ, si aliasumquam, hodie potissimum singulos homines,domesticos convictus, nationes, universumqueterrarum orbem tam acriter perturbant, undenamest, Venerabiles Fratres, medicina quærenda ?Num pietatis forma inveniri potest, quæaugustissimo Cordis Iesu cultu præstantior sit,quæ congruentius respondeat propriæ catholicæfidei indoli, quæ aptius hodiernis Ecclesiæ atquehumani generis necessitatibus succurrat ?Quodnam religionis obsequium hoc nobilius,suavius, salubrius, quandoquidem cultus, de quoagitur, totus in ipsam Dei caritatem119 dirigitur ?

117 Cfr. S. Thom., Sum. Theol. q. 34, a. 2 : ed. Leon. tom. VIII, 1895, p. 274118 Matth. 24, 12.119 Cfr. Enc. Miserentissimus Redemptor : A.A.S., XX, 1928, p. 166.

61

Denique quid efficacius caritate Christi – quampietas erga Sacratissimum Cor Iesu cotidie magisauget et fovet – christifideles permovere potest adevangelicam legem in vitæ actionem reapsededucendam, qua quidem posthabita, ut præclaremonent Spiritus Sancti verba : Opus iustitiæpax »120, haudquaquam veri nominis pacem interhomines haberi licet ?

Quapropter, proximi Decessoris Nostriexemplum secuti, universis Nostris in Christofiliis perplacet iterum illa monitoria adhibereverba quibus Leo XIII, imm. mem., ad exitumvergente superiore sæculo, christifideles omnesallocutus est, itemque quotquot de sua ipsorumdeque civilis societatis salute sincero animo suntsolliciti : « En alterum hodie oblatum oculisauspicatissimum divinissimumque signum :videlicet Cor Iesu sacratissimum splendidissimocandore inter flammas elucens. In eo omnescollocandæ spes : ex eo hominum petenda atqueexspectanda salus »121.

Flagrantissimis quoque Nostris in optatis est,ut devotionis obsequium erga Cor Iesu tamquamunitatis, salutis, pacis vexillum sibi habeant etfontem omnes qui christiano gloriantur nomine,quique ad Regnum Christi in orbe stabiliendumoperose decertant. Attamen ne quis putet,

120 Is. 32, 17.121 Enc. Annum Sacrum : Acta Leonis, vol. XIX, 1900, p. 79 ; Enc.Miserentissimus Redemptor : A.A.S., XX, 1928, p. 167.

62

huiusmodi obsequio aliquid ex ceteris detrahireligionis formis, quibus populus christianus,Ecclesia duce, divinum prosequiturRedemptorem. Sed contra incensa erga Cor Iesupietas cultum præsertim sacratissimæ Crucis,necnon amorem erga augustissimum altarisSacramentum procul dubio fovebit et provehet.Enimvero asserere possumus quod quidem ea,quæ S. Gertrudi ac S. Margaritæ Mariæ a IesuChristo revelata sunt, mirabili modo illustrant –neminem umquam de Iesu Christo cruci affixoapta prorsus ratione sentire, nisi cui mystica ipsiusCordis penetralia patuerint. Nec facile percipereerit vim amoris, quo Christus compulsus nobis seipse exhibuit spirituale alimentum, nisi peculiarimodo Eucharistici Cordis Iesu cultum fovendo,cuius est recolere, ut verbis utamur DecessorisNostri fel. rec. Leonis XIII, « supremæ dilectionisactum quo Redemptor Noster omnes Cordis suidivitias effundens, ut nobiscum ad exitum usquesæculorum moram ageret, adorabile instituitEucharistiæ Sacramentum »122. Etenim « nonminima eius Cordis particula est Eucharistia,quam nobis ex tanta Cordis sui dedit caritate »123.

Denique, desiderio vehementer permotifirma opponendi repagula impiis osorum Dei et

122 Litt. Apost. quibus Archisodalitas a Corde Eucharistico Iesu ad S. Ioachim deUrbe erigitur, 17 Febr. 1903 : Acta Leonis, vol. XXII, 1903, p. 307 sq. ; cfr.Enc. Miræ caritatis, 22 Maii 1902 : Acta Leonis, vol. XXII, 1903, p. 116.123 S. Albertus M., De Eucharistia, dist. VI, tr. I, c. I : Opera Omnia, ed.Borgnet, vol. XXXVIII, Parisiis, 1890, p. 358.

63

Ecclesiæ machinationibus, itemque domesticamet civilem societatem ad Dei proximorumqueamorem iterum adducendi, asseverare nondubitamus, cultum Sacratissimi Cordis Iesuefficacissimam divinæ caritatis disciplinam esse ;divinam caritatem dicimus, qua nitatur oportetRegnum Dei in singulorum animis, in domesticoconvictu, in nationibus stabiliendum,quemadmodum idem Decessor Noster piæ mem.sapientissime monet : « Iesu Christi regnum adivina caritate vim et formam sumit : diligeresancte atque ordine, eius est fundamentum etsumma. Ex quo illa necessario fluunt, officiainviolate servare : nihil alteri de iure detrahere :humana cælestibus inferiora ducere : amorem Deirebus omnibus anteponere »124.

Quo vero ex cultu erga augustissimum CorIesu in christianam familiam, imo et in omnegenus hominum copiosiora emolumenta fluant,curent christifideles, ut eidem cultus etiam ergaImmaculatum Dei Genetricis Cor arcte copuletur.Cum enim ex Dei voluntate in humanæRedemptionis peragendo opere Beatissima VirgoMaria cum Christo fuerit indivulse coniuncta,adeo ut ex Iesu Christi caritate eiusque cruciatibuscum amore doloribusque ipsius Matris intimeconsociatis sit nostra salus profecta, congruitomnino ut a christiano populo, quippe qui aChristo per Mariam divinam vitam sit adeptus,124 Enc. Tametsi : Acta Leonis, vol. XX, 1900, p. 303.

64

post debita erga Sacratissimum Cor Iesu exhibitaobsequia, etiam Cordi amantissimo cælestisMatris adiuncta pietatis, amoris, grati expiantisqueanimi studia præstentur. Cui quidemsapientissimo suavissimoque Dei Providentisconsilio omnino concinit memorandus illeconsecrationis ritus, quo Ipsimet Ecclesiamsanctam itemque universum terrarum orbemIntaminato Cordi Beatæ Mariæ Virginissollemniter dicavimus ac devovimus125.

Cum autem hoc volvente anno, ut supraattigimus, feliciter primum expleatur sæculum exquo iussu Decessoris Nostri fel. rec. Pii IXfestum Sacratissimi Cordis Iesu in universacelebratur Ecclesia, vehementer cupimus,Venerabiles Fratres, ut sæcularis huiusmodimemoria a christiano populo publicis adorationis,gratiarum actionis, expiationisque obsequiisdivino Cordi Iesu exhibendis ubique sollemniteragatur. Quæ quidem christianæ lætitiæchristianæque pietatis sollemnia peculiarissimoreligionis ardore profecto celebrabuntur –coniunctis quidem cum christifidelium omniumcaritatis vinculis communibusque precibus – inNatione illa, ex qua, non sine Dei nutu. sanctavirgo huius cultus fautrix ac præco indefatigabilisortum duxit.

Interea suavissima recreati spe, atque animoiam illos præcipientes spirituales fructus, quos ex125 Cfr. A.A.S. XXXI, 1942, p. 345 sq.

65

cultu sacratissimi Cordis Iesu – si quidem rectaquam proposuimus, ratione intellegatur, atque adrem actuosa opera deducatur – affluenter inEcclesia orituros confidimus, supplicesadmovemus Deo preces, ut hisce flagrantissimisvotis Nostris valido gratiarum suarum præsidiobenignus obsecundet ; idque, divino adspiranteNumine, auspicato contingat, ut ex statis huiusanni celebrationibus pia christifidelium ergaSacratissimum Cor Iesu voluntas maiora in diesincrementa capiat, latiusque in terrarum orbeuniverso pateat omnibus suavissimum eiusimperium et regnum : regnum nempe « veritatis etvitæ ; regnum sanctitatis et gratiæ ; regnumiustitiæ, amoris et pacis »126.

Horum autem munerum in auspicium, cumvobis singulis, Venerabiles Fratres, tum cleropopuloque curis vestris concreditis, iis nominatimqui dedita opera Sacratissimi Cordis Iesu cultumfovent ac provehunt, Apostolicam Benedictionemeffuso animo impertimus.

Datum Romæ, apud S. Petrum, die XV mensis Maii, annoMDCCCCLVI, Pontificatus Nostri duodevicesimo.

126 Ex Miss. Rom. Præf. Iesu Christi Regis.

66