HAZIRLAYAN: TAETTİN ÇALIK · 2018-10-28 · HAZIRLAYAN: TAETTİN ÇALIK 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNE GÖRE VATANDAŞLIK DERS NOTLARI 2 HUKUKUN KAYNAKLARI Yazılı Kaynaklar

HAZIRLAYAN: TACETTİN ÇALIK

2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNE GÖRE VATANDAŞLIK DERS NOTLARI www.kpssvatandaslik.com 1



HUKUKUN KAYNAKLARI

Yazılı Kaynaklar

Anayasa KanunlarCumhurbaşkanı Kararnamesi

Milletlerarası Andlaşmalar

Yönetmelikler

Yazısız Kaynaklar

Örf ve Adet Hukuku

Yardımcı Kaynaklar

Doktrin (Öğreti)

İçtihatlar (Mahkeme Kararları)

I- YAZILI KAYNAKLAR:

Normlar Hiyerarşisi:

•Tanım: Bir hukuk düzeninde bulunan yazılı kaynaklar rastgele bir sıralama içinde değil, hiyerarşik bir düzen içerisinde bulunurlar. Bu hiyerarşiyenormlar hiyerarşisi denir.

Anayasa

Kanun=OHAL CB Kararnamesi=

Milletlerarası Andlaşmalar=İBK

CB Kararnamesi

Yönetmelik

Anayasanın Üstünlüğü Prensibi: Yazılı kaynakların hiçbirisi kendinden üstte bulunan bir norma aykırı olamaz. Örneğin:

• Bir tüzük, ne bir Anayasaya ne de bir kanuna aykırı olamaz. • Yine hiçbir kanun anayasaya aykırı olamaz.

Bu duruma aynı zamanda «Anayasanın Üstünlüğü İlkesi» de denir.



Yüksek Mahkemeler

Danıştay

Anayasa Mahkemesi

Yargıtay

Uyuşmazlık Mahkemesi

2017’de Kaldırılan Yüksek Mahkemeler

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

(AYİM)

Askeri Yargıtay

DEVLETİN TEMEL ORGANLARI

1- Yasama

TBMM

2- Yürütme

Cumhurbaşkanı

3- Yargı

Bağımsız Mahkemeler

1876 Kanuni Esasi

•Meşruti Monarşi

1921 Anayasası

•Meclis Hükümeti Sistemi

1924 Anayasası

•Karma Hükümet Sistemi (Kuvvetler Birliği Görevler Ayrılığı)

1961 Anayasası

•Parlamenter Sistem

1982 Anayasası

•Parlamenter Sistem

•2017 değişikliği ile birlikte

•"Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi"

1982 ANAYASASININ İLKLERİ

• Cumhurbaşkanı Yardımcısı - Kamu Denetçiliği Kurumu

•Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi - RTÜK (2005)

•Devlet Denetleme Kurulu - OHAL CB Kararnamesi

•Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu - Meclis dışından da Cumhurbaşkanı seçilebilmesi

•YÖK - HSK

•Vakıf Üniversiteleri - CB'nin yönetmelik çıkarma yetkisi



YARGI YOLU

KAPALI İŞLEMLER

İdareninYargıdan Muafİşlemleri

CB (OHAL) Kararnamesi

HSK Kararları

İstisna:

Meslekten Çıkarma

(2010 Değişikliği ile)Yüksek Askerî Şüranın

terfi işlemleri ile

kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırmakararları (2010 Değişikliği ile)

Yüksek Hakem Kurulu Kararları

Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararları

Spor Federasyonu Tahkim Kurulu Kararları

Silahlı Kuvvetlerin Disiplin Cezaları

Yasama İşlemleriİnkılap Kanunları

Milletlerarası Anlaşmalar

Yargı İşlemleriYSK Kararları

Sayıştay Kararları



YASAMA

YASAMANIN ÖZELLİKLERİ

Yasama Organı: TBMM

Milletvekili Sayısı: 600

Meclisin temel görevi: Kanun yapmak

TBMM seçimleri 5 yılda bir yapılır.

Yasama yetkisinin GENELLİĞİ:

TBMM istediği her konuda kanun çıkarabilir.

Yasama yetkisinin ASLİLİĞİ:

Yasama yetkisini kullanmak yasama organınınbirincil görevidir. Bu yetkiyi kullanmak içinherhangi bir organ tarafından yetkilendirilmesinegerek yoktur.

İstisnası: OHAL (CB) Kararnamesi

Yasama yetkisinin DEVREDİLMEZLİĞİ:

Yasama yetkisi TBMM’ye aittir. Bu yetki başkabir organa devredilemez.

İstisnası: OHAL (CB) Kararnamesi

Yasama Yetkisinin Sürekliliği:

Yasama yetkisi hiçbir şekilde kesintiye uğramaz.

• İki seçim arasında geçen dönemdir.

• 1982 Anayasasına göre olağan yasama dönemi 5 yıldır. Yasama Dönemi

•Doğrudan CB

• TBMM Başkanı

•Dolaylı olarak

• üyelerin beşte birinin yazılı istemi üzerine TBMM Başkanı

Olağanüstü Toplantıya Çağırma

**Birleştirme kuralı: MV seçimleri ile yerel seçimler son 1 yıl içinde yapılacaksa birleştirilir. 2017 ‘de kaldırıldı!!!

** Milletvekili OLABİLMEK için İl Seçim Kurulu’ndan mazbata almalı

** YEMİN ; GÖREVE BAŞLAYABİLMEK İÇİN + MV haklarından faydalanabilmesi için.



•TBMM YETER SAYILARI

Toplantı Yeter Sayısı

•Bir toplantının başlayabilmesi için gereken MV sayısıdır.

•TBMM 'nin Toplantı yeter sayısı

• En az 1/3 (200 MV)

Karar Yeter Sayısı

• TBMM'nin karar verebilmesi için gereken MV sayısıdır.

• Olağan karar usulü BASİT ÇOĞUNLUK

ARA SEÇİMLER

TBMM üyelerinden boşalma olması halinde yapılan seçimdir.

Seçimler sadece boşalan ilde veya seçim bölgesinde yapılır.

a) Milletvekili sayısının % 5’inden az üyelik boşalırsa

* Genel seçimden itibaren 30 ay geçmiş olmalı

* Sonraki genel seçime 1 yıl kala yapılamaz.

* Ara seçim geriye kalan 6 aylık sürede yapılır.

* TBMM’nin isteğine bağlıdır.

b) Milletvekili sayısının % 5’inden fazla üyelik boşalırsa

* 3 ay içinde TBMM karar verir.

* Genel seçime 1 yıl kala yapılmaz.

* Zorunludur.

c) Bir il/seçim çevresinde hiç milletvekili kalmazsa

* 90 günü izleyen ilk Pazar günü

* Zorunludur.

ERKEN SEÇİM KARARI

TBMM Kararı İle Yenileme (Özfesih)

TBMM ÜTS 3/5 çoğunluğu ile 360 MV

Genel seçimi ile CB seçimi birlikte yapılır.

BMM CB’nin ikinci döneminde karar verirse

Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.

CB'nin TBMM'yi Yenilemesi

CB’nin seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde;

Genel seçimi ile CB seçimi birlikte

DİKKAT!!! Bu kararın verildiği günden sonra gelen 60. günü takip eden

ilk Pazar günü Cumhurbaşkanı ile TBMM genel seçimi birlikte yapılır.



MİLLETVEKİLİ (MV) OLABİLME ŞARTLARI

TC vatandaşı olmak

En az ilkokul mezunu olmak

18 yaşını doldurmuş olmak

(2017 değişikliği)

Askerlikle ilişiği olmamak (2017 değişikliği)

Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak

Taksirli suçlar hariç

toplam bir yıldan fazla hapis cezası almamak

(Affa uğrarsa olur)

-Zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, dolandırıcılık,sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibiyüz kızartıcı suçlardan hüküm giymemek,

- Resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma,

- Devlet sırlarını açığa vurma,

- Terör eylemlerine katılma ve

- Bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik gibi

suçlarından hüküm giymemek.

Bu suçlar affa uğrasa bile MV olamaz.

MİLLETVEKİLLİĞİNİ SONA ERDİREN HALLER

Sona Erme (Kendiliğinden)

CB Seçilme

Ölüm

T.C vatandaşlığından çıkarılma

Mazbatanın iptali (YSK tarafından)

CB Yardımcısı/Bakan olarak atanma

Düşürülme

TBMM Kararı İle

Devamsızlık

- 1 ayda mazeretsiz, izinsiz 5 birleşime

- ÜTS Salt çoğunluğu

İstifa

- Basit çoğunluk

Bağdaşmazlık

- Gizli Oylama / Basit çoğunluk

Mahkeme Kararı İle

* Kısıtlanma

* Kesin hüküm giyme

İlgili MV/herhangi bir MV

7 gün içinde AYM’ye

Karar 15 gün

TBMM Başkanının

Genel Kurulda kararı okuması

gerek

AYM’ye itiraz hakkı yoktur.



Siyasi Parti Gruplarına Tanınan Yetkiler Siyasi Parti Gruplarının Karar Alamadığı Konular

Cumhurbaşkanlığına aday göstermek

Genel görüşme isteme

Meclis araştırması isteme

Kapalı oturum isteme

Meclis çalışmalarına ve komisyonlarına üye sayıları oranında

katılırlar.

TBMM Başkanlığına

aday gösteremez.

Meclis soruşturması

görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.

Yasama dokunulmazlığı


Kişisel Verilerin Korunması Kurulu’nun üye seçiminde


MİLLETVEKİLLİĞİNİN DÜŞMEDİĞİ DURUMLAR

TBMM Başkanı Seçilme

Dokunulmazlıkların Kaldırılması

Partisinden İstifa Etme

Partisinin Kapatılmasına Neden Olma

MİLLETVEKİLLİĞİ İLE BAĞDAŞMAYAN İŞLER

(Yasama Uyumsuzluğu)

KİT’lerde çalışamaz.

Yönetim + Denetim Kurulu üyeliği

Sendikaların

Kamu yararına çalışan derneklerin

Devletten yardım alan vakıfların,

Meslek kuruluşlarının

Yürütme organı tarafından bir işle görevlendirilemez

Taahhüt işi yapamaz.

Anayasada belirtilen kurum ve kuruluşlarda

Ücret karşılığı iş takipçiliği

Komisyonculuk,

Müşavirlik yapamazlar.Temsilcilik ve hakemlik yapamaz



YASAMA İŞLEMLERİ

Anayasa Değişiklikleri

Kanun

Maddi Kanun

- Soyut, Genel, Sürekli

- Türk Ticaret Kanunu

- Türk Medeni Kanunu

- Türk Borçlar Kanunu

- Türk Ceza Kanunu vb.

Şekli Kanun

Özel nitelikli kanunlar

- Bütçe Kanunu

- Kesin Hesap Kanunu

- MAA'yı OnaylamayıUygun Bulma Kanunu

- Genel ve Özel Af Kanunu(3/5 Nitelikli Çoğunluk Orman yakma cezası afkapsamında değildir.)

- MV'lerin Ödenek veYollukları Kanunu

- Para basılması Kanunu

Parlamento Kararları

* CB Yardımcısı / Bakanların denetlenmesi

* CB Yardımcısı / Bakanlar için meclis soruşturması açılması

* Savaş ilanı

* Erken seçim kararı verilmesi

* TBMM Başkanı'nın seçimi – 4 tur

* Sayıştay başkan ve üyelerinin seçimi

* RTÜK üyelerinin seçimi

* Kamu Başdenetçisinin seçimi – 4 tur

* AYM üyelerinin seçimi – 3 tur 3 üye

* HSK üyelerinin seçimi - 3 tur 7 üye

* TSK'nın yurt dışına gönderilmesi (Tezkere)

* TBMM İç Tüzük değişikliği

* Milletvekili üyeliğinin düşürülmesi

* Yasama dokunulmazlığının kaldırılması

NOT: TBMM İç Tüzük değişikliği, Milletvekili üyeliğinindüşürülmesi, Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararalarıyargısal denetime tabidir.

Dava, 7 gün içinde, ilgili ya da herhangi bir MV tarafındanAYM'ye açılır. AYM 15 gün içinde karar verir.



KANUN PROJESİ

Kanun Teklifi: Milletvekilleri

TBMM BAŞKANLIĞI

İLGİLİ KOMİSYON

TBMM GENEL KURULU

Görüşülür. Oylanır. Kanunlaşır.

CUMHURBAŞKANI

(15 gün içinde)

VETO

TBMM

Ya Aynen Kabul ÜTS Salt çoğunluğu ile - CB Veto edemez.

Ya da Değiştirerek Kabul ederse Veto/Kabul edebilir

KABUL

Resmi Gazetede Yayımlanır.

KANUNLARIN OLUŞUM SÜRECİ

Yürürlük tarihi varsa o tarihte; Yoksa RG’de yayınlandığı tarihten itibaren 45 gün sonra



Bütçe Kanunları 1 yıllığına çıkarılır.

Bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde Geçici Bütçe Kanunu çıkartılır.

Aksi halde yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanır.

Bütçe Kanunları, Anayasal denetime tabidir.

TBMM üyeleri, bütçe kanunu teklifinin Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Harcanabilecek tutarın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile aşılabileceğine dair bütçe kanununa hüküm konulamaz.

Kesin Hesap Kanunu teklifini CB hazırlar. Kesin Hesap Kanunu, Bütçe Kanununu denetlemek için çıkarılır.

Bütçe Komisyonu, Bütçe Kanunu teklifini Genel Kurula, Kesin Hesap Kanunu teklifiyle birlikte sunar. Genel Kurul, Kesin Hesap Kanunu teklifini, yeni

yıl Bütçe Kanunu teklifiyle beraber görüşerek karara bağlar.

Bütçe Kanunu, harcama yapılmadan önce çıkarılırken; Kesin Hesap Kanunu, harcama yapıldıktan sonra çıkarılır.

Sayıştay, TBMM adına Bütçe Kanunu’na uyulup uyulmadığını gösteren bir «genel uygunluk bildirimi» verir.

MALİ YILBAŞI (1 Ocak)

75 Gün

55 Gün 20 Gün

CB, Bütçe Kanunu teklifini TBMM’ye sunar.

75 Gün En geç 6 ay içinde

75 Gün

CB, Kesin Hesap Kanunu teklifini TBMM’ye sunar.

Sayıştay, Meclis adına denetim yapar ve Genel Uygunluk Bildirimini TBMM’ye

sunar.

Bütçe Komisyonunda

görüşülür.

55 Gün 20 Gün

TBMM Genel

Kurulunda görüşülür.

(Basit Çoğunluk)

BÜTÇE KANUNU KESİN HESAP KANUNU

Bütçe Komisyonunda

(40 Üye) görüşülür.

TBMM Genel Kurulunda görüşülür.

(Basit Çoğunluk)

İktidar 25 Muhalefet veya bağımsız 15

Kabul edilirse CB (Veto edemez.) RG’de yayımlanır.



• Yazılı olarak

• En geç 15 gün içerisinde cevaplanmalı

• Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara sorulur.

• Amaç bilgi edinmektir.

Yazılı Soru

• Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemeden ibarettir.

• - Öncelikle en az 20 milletvekili tarafından Meclise önerge verilmelidir.

- 2 konu dışında her konuda yapılabilir :

1- Devlet sırları ve 2- Ticari sırlar.

Meclis Araştırması

• - Toplum ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesidir.

- 20 milletvekilinin yazılı önergesi gereklidir.Genel görüşme

• CB Yardımcılarının görevleriyle ilgili işlediği suçlardan CEZAİ SORUMLULUKLARININ araştırılması

• Bakanların

• ÜTS salt çoğunluğu Soruşturma açılması ister

• Önerge en geç bir ay içinde görüşülür

• Soruşturma ÜTS 3/5 çoğunluğu

• Gizli oy ile açılır.

• Siyasi Parti Grupları görüşme yapıp karar alamaz.

• Yüce Divana sevk (AYM) ÜTS 2/3 çoğunluğu (400 MV) ile olur.

• *** CB Yardımcılarının/Bakanların Yüce Divana sevki

• Yüce Divan yargılaması 3 ay içerisinde tamamlanır.

• Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen;

• CB Yardımcılarının/Bakanların görevi sona erer.

Meclis Soruşturması



TBMM KARAR USULLERİ

Basit Çoğunluk

Toplantıya katılanlarınsalt çoğunluğu

ÜTS'nın 1/4 + 1 'den

az olamaz.

En az 151 olmalı

Nitelikli Çoğunluk

2/3 400 MV

Seçim;

- TBMM Başkanı

- Kamu Başdenetçisi

- AYM üyeleri

- HSK üyeleri

CB + CB Yardımcısı ve Bakanların

Yüce Divana sevk kararı

3/5 360 MV

Genel - Özel Af Kanunu

Anayasa değişikliği kabulü

TBMM tarafındanseçimlerin yenilenmesikararı

CB + CB Yardımcısı veBakanlar için

meclis soruşturmasının açılması

Üye tam sayısının salt çoğunluğu 301 MV

Devamsızlık nedeniyleMV’nin düşürülmesi

Geri gönderilenkanunu aynen kabulü

CB + CB Yardımcısı veBakanlara yönelik

meclis soruşturması önergesinin teklifi



YÜRÜTME

CB SEÇİMLERİ

•*** 5 yıl - 2007

*** Halk seçer. CB seçimleri ile Genel Seçimler aynı anda yapılır!!!

*** En fazla 2 kez - 2007

*** Varsa partisi ile ilişiği kesilmez (2017 Anayasa Değişikliği)

•*** Milletvekilliği kendiliğinden düşer

CB'NİN SEÇİLME YETERLİLİĞİ

•*** Türk Vatandaşı olmak *** 40 yaşını doldurmak

•*** Yükseköğrenim mezunu olmak *** Milletvekili seçilme şartlarını taşımak

ADAY GÖSTERME

• Siyasi parti grupları,

• Son genel seçimlerde geçerli oyların tek başına veya birlikte EN AZ YÜZDE 5’İNİ alan siyasi partiler

• en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.

SEÇİM USULÜ

•*** Birinci oylama (Genel Oy) Geçerli oyların salt çoğunluğu Sonuçlanmazsa

•*** İkinci Oylama En çok oy alan iki aday Geçerli oyların çoğunluğunu alan (ikinci Pazar günü)

•*** İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde;

• boşalan adaylığına en çok oy alan 3. aday ikame edilir.

•*** İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde oylama referandum (Halk Oylaması) şeklinde yapılır.

•Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.

•Seçimlerin tamamlanamaması halinde; yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

•**** CB makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde kırk beş gün içinde CB seçimi yapılır.

•*** Yenisi seçilene kadar CB Yardımcısı vekâlet eder.

•*** Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa TBMM seçimi de CB seçimi ile birlikte yenilenir. Seçim: Makamın boşaldığı günden sonra gelen 60. günü takip eden ilk Pazar günü yapılır...

•*** Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa; seçilen CB, TBMM seçim tarihine kalan süreyi tamamlar. Bu süre dönemden sayılmaz. Genel seçimlerinin yapılacağı tarihte her iki seçim birlikte yapılır. Seçim: makamın boşaldığı günden sonra gelen 45 gün içindeki son Pazar günü yapılır.



CUMHURBAŞKANININ SORUMLULUĞU

CEZAİ SORUMLULUK:

- CB’nin bir suç işlediği iddiasıyla CEZAİ SORUMLULUKĞUNUN araştırılması mümkündür!!!

*** Teklif ÜTS salt çoğunluğu

*** Önerge en geç 1 ay içinde görüşülür

*** Soruşturma ÜTS 3/5 çoğunluğu / Gizli oy ile açılır.

* Siyasi Parti Grupları görüşme yapıp karar alamaz.

Yüce Divana sevk (AYM) ÜTS 2/3 çoğunluğu (400 MV) ile olur.

Yüce Divan yargılaması 3 ay içerisinde tamamlanır.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen CB'nin görevi sona erer.

Hakkında soruşturma açılan CB seçim kararı alamaz.

CUMHURBAŞKANININ GÖREVLERİ

Yasamayla ilgili görevleri

* TBMM açılış konuşmasını yapmak (gerekli görürse)

toplantıya çağırmak (olağanüstü)

seçimlerinin yenilenmesi (erken seçim)

* Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir. (2017)

* Yasaları yayımlamak / VETO

* Anayasa değişikliklerine yayımlamak/VETO/halkoyuna sunmak,

- Anayasa Değişiklikleri

- Kanunların, İptal davası açmak

- TBMM İçtüzüğü değişiklikleri

- CB Kararnamesi

Yargıyla ilgili görevleri

*** Danıştay 1/4 üyesi

*** AYM 12 üyesini seçer.

*** HSK 4 üyesini seçer.

*** Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Vekilini seçer.

CB üye seçmez - Yargıtay'a, -Uyuşmazlık Mahkemesine,

- Sayıştay'a ve - YSK'ya



CUMHURBAŞKANININ GÖREVLERİ

Yürütmeyle ilgili görevleri

* Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

* Devlet başkanı sıfatıyla; Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder;

Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.

* Cumhurbaşkanı Yardımcılarını ve Bakanları atamak ve görevlerine son vermek

* Üst kademe kamu yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek

bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenler.

* Genelkurmay Başkanı atamak,

* DDK üyelerini ve Başkanını atamak + inceleme, araştırma ve denetleme yaptırmak,

* Yükseköğretim Kurulu (YÖK) üyelerini seçmek,

* Rektörleri seçmek

* Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.

* Milli Güvenlik Kurulu'nu olağanüstü toplantıya çağırmak / Başkanlık etmek,

* OHAL ilan etmek

* Olağan dönemde ve OHAL’de CB Kararnamesi çıkarmak

* Kanunların uygulanmasını sağlamak için ve aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarmak

* Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Bakanlıkların kurulması/kaldırılması

* Bütçe Kanunu ve Kesin Hesap Kanunu teklifi hazırlamak

* Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,

* TBMM adına Başkomutanlığı temsil etmek,

* TSK'nın kullanılmasına karar vermek,

* Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile cezalarını hafifletmek ya da cezalarını kaldırmak

* Milli güvenliğin sağlanmasından + Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM'ye karşı CB sorumludur.

BAŞKOMUTANLIK;

Türkiye Büyük Millet Meclisinin

manevi varlığından ayrılamaz ve

Cumhurbaşkanı tarafından temsil

olunur.

Genelkurmay Başkanı;

Silahlı Kuvvetlerin komutanı

olup,

Savaşta Başkomutanlık

görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına

yerine getirir.



CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE

BAKANLAR

CB, bir veya daha fazla CB yardımcısı atayabilir.

CB yardımcıları ve bakanlar;

milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından

CB tarafından atanır/görevden alınır.

MV’leri CB yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.

CB yardımcıları ve bakanlar TBMM önünde and içerler.

CB’ye karşı sorumludur.

Herhangi bir nedenle boşalması halinde kırk beş gün içinde CB seçimi yapılır.

Yenisi seçilene kadar CB Yardımcısı vekâlet eder.

Cumhurbaşkanının hastalık/yurt dışına çıkma gibi sebeplerle

geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde,

CB Yardımcısı vekâlet eder.

MV seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasından

CB tarafından atanır/görevden alınır.

* Bakanlığın kurulması ve kaldırılması CB Kararnamesi ile

* Bakanlıklarda En yüksek hiyerarşik amir bakan

En yüksek hiyerarşik memur müsteşar



CB'NA BAĞLI KURULUŞLAR

a) Devlet Denetleme Kurulu

Başkan ve üyeleri, Cumhurbaşkanınca atanır.

Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev süresi

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

Cumhurbaşkanının emriyle her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetlemeleri yapar

* Yargı kuruluşları hariç

- Bütün kamu kuruluşları - Türk Silahlı Kuvvetleri

- Sendikaları - Kamu yararına çalışan dernekleri

- Devletten yardım alan, vergiden muaf olan vakıfları - KİT’leri

- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını

b) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı

c) Savunma Sanayii Müsteşarlığı

MİLLİ GÜVENLİK KURULU (MGK)

Üyeler

Siviller: Bakanların Şifresi İDAM

* Cumhurbaşkanı * İçişleri Bakanı * Adalet Bakanı

* CB Yardımcısı * Dışişleri Bakanı * Milli Savunma Bakanı

Askerler:

* Genelkurmay Başkanı * Kara/Hava/Deniz Kuvvetleri Komutanları

Özellikleri

* Milli güvenlik siyasetiyle ilgili tavsiye

* 1961 Anayasası

* Başkanı Cumhurbaşkanı Olağanüstü toplantı

* 2 ayda bir toplanır (2001).

* CB yoksa CB yardımcısı vekalet eder

* Milli Güvenlik Genel Sekreterliği, MGK üyesi değildir.

* MGK Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.



OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM ŞEKİLLERİ

OLAĞANÜSTÜ HAL (OHAL)

Cumhurbaşkanı en fazla 6 aylığına RG'de yayımlandığı anda yürürlüğe girer.

Aynı gün TBMM'ye sunulur Onay/ Red (RG'de yayımlanır ve yürürlükten kalkar.) / Kısaltabilir -Uzatabilir.

CUMHURBAŞKANININ TALEBİYLE

TBMMher defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir.

Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.

SEFERBERLİK

Cumhurbaşkanı

SAVAŞ

TBMM

Olağanüstü Hal İlan Sebepleri

Savaş hali, Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi,

Seferberlik, Ayaklanma,

Kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, Ülkenin bölünmezliğini tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması,

Şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, Doğal afet veya tehlikeli salgın hastalık yada ağır ekonomik bunalım

Anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması,

OHAL’de Kolluk Yetkisi

Sivil Makamlarda

Bir ilde OHAL ilan edilmişse ilin valisi

Birden fazla il veya bölgede ilan edilmişse OHAL Bölge Valisi

Birden fazla bölgede veya Türkiye genelinde ilan edilirse Cumhurbaşkanı

OHAL’in Sonuçları

Olağanüstü Hal Sonuçları:

1- Vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir.

Dikkat: Bu yükümlülüklerin nasıl getirileceği KANUN ile düzenlenecektir!!!

2- Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir.

3- CB Cumhurbaşkanlığı kararnamesi (OHAL) çıkartabilir.



CB hazırlar ve RG’de yayımlar.

RG'de yayınlandığı anda yürürlüğe girer.

Yayınlandığı gün TBMM'ye sunulur. Sunulmazsa (YOKLUK)

Savaş ve mücbir sebeplerle TBMM’nin toplanamaması hariç; 3 ay içerisinde TBMM’de görüşülür/karara bağlanır. Aksi halde kendiliğinden yürürlükten kalkar.

TBMM kabul ya da red RG’de yayım!!!

CB Kararnamesi Çıkarma Yetkisi: Cumhurbaşkanı

Çıkarılma süreci: CB hazırlar RG’de yayımlar Tarih varsa o tarihte; Tarih yoksa Yayınlandığı gün yürürlüğe girer!!!

Yetki: ANAYASADAN alır

Hukuki Statüsü:

CB Kararnamesi Normlar Hiyerarşisinde kanunun altında yer alır!!!

CB Kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde kanun hükümleri uygulanır.

TBMM aynı konuda kanun çıkarırsa CB Kararnamesi hükümsüz hale gelir.

Konu: «Yürütme yetkisine ilişkin» bütün konularda

Çıkarılamayan Durumlar:

Kanunda açıkça düzenlenen konularda

Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda

Temel haklar

Kişi hak ve ödevleri

Siyasi hak ve ödevler

Yargısal Denetim: AYM denetler

OHAL (CB) Kararnamesi Çıkarma

Süreci



OHAL (CB) Kararnamesi

Çıkarma Yetkisi: Cumhurbaşkanı

Yetki: ANAYASADAN alır

Hukuki Statüsü: OHAL (CB) Kararnameleri Kanun hükmündedir!!!

Konu: SERT ÇEKİRDEK HAKLAR HARİCİNDE her konuda

Çıkarılamayan Durumlar: Çekirdek haklara dokunamaz (MİYAD):

(M)asumiyet Karinesi

(İ)şkence Yasağı

(Y)aşam Hakkı

(A)leyhe suç ve cezanın geriye yürümemesi

(D)in, vicdan ve ifade hürriyeti

Yargısal Denetim: AYM denetleyemez.

•Cumhurbaşkanı

•Bakanlıklar

•Kamu tüzel kişileri (Ör: Üniversite, Belediye)

ÇIKARMA YETKİSİ

•Kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve

•Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzereKONU

•Anayasaya, kanunlara, CB Kararnamelerine uygun olmalı

•Kanunla düzenlenmeyen bir konuda yönetmelik çıkarılamaz.GEÇERLİLİK ŞARTI

•Yönetmeliklerin hepsi Resmi gazetede yayımlanmaz.

•Hangi yönetmeliklerin RG’de yayımlanacağı kanunda belirtilir.

•Yerel: Yayımlanmaz.

•Genel: Yayımlanır.

ÇIKARILMA SÜRECİ

•Denetimi, bölgesel ve genel olarak yapılır.

•Yerel: İptali için İdare Mahkemesine dava açılır

•Genel: İptali için Danıştay’a dava açılır.

YARGISAL DENETİM

YÖNETMELİKLER



NORM ESAS ŞEKİL

ANAYASA

DEĞİŞİKLİĞİ

10 Gün

ESAS BAKIMINDAN DENETİM YAPILMAZ!!! Cumhurbaşkanı

TBMM üye tam sayısının 1/5’i

KANUN

60 Gün 10 Gün

CB

TBMM üye tam sayısının 1/5’i (110 MV)

TBMM’de en fazla üyeye sahip

iki siyasi parti grubuna

Cumhurbaşkanı

TBMM üye tam sayısının 1/5’i

CB KARARNAMESİ

+

TBMM İÇ TÜZÜĞÜ

60 Gün 60 Gün

CB




CB




SOYUT NORM DENETİMİ (İPTAL DAVASI)

ESAS YÖNÜNDEN

İçerik

Sebep bakımından anayasaya aykırılık olup olmadığı

Amaç ve Konu

ŞEKİL YÖNÜNDEN:

Kanun ve TBMM İçtüzüğü bakımından;

*** Son oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı.

Anayasa değişiklikleri bakımından;

1. Teklif: 1/3 oranında (200) MV

2. Görüşme: İvedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı

3. Oylama: En az 3/5 360 ve Gizli Oylama



SAYI, ORAN ve YAŞLARLA ANAYASA HUKUKU 1/3 (200 MİLLETVEKİLİ)

Toplantı yeter sayısı

Anayasa değişikliği için teklif sayısı

1/5 (110 MİLLETVEKİLİ)

Anayasa mahkemesine dava açabilmek için gereken milletvekili sayısı

Meclis olağanüstü toplantıya meclis başkanı aracılığıyla çağırabilecek milletvekili sayısı

TBMM Üye Tam Sayısının SALT ÇOĞUNLUĞU: (301 MİLLETVEKİLİ)

Devamsızlık nedeniyle MV’nin düşürülmesi

Geri gönderilen kanunu aynen kabulü

CB + CB Yardımcısı ve Bakanlara yönelik meclis soruşturması önergesinin teklifi

TBMM Başkanlığı ve Kamu Baş Denetçiliği seçiminde 3.tura kalınması durumunda istenen oy oranı

TBMM’nin Anayasa Mahkemesine üye seçiminde 2.turda istenen oy oranı

3/5 (330 MİLLETVEKİLİ)

TBMM’nin seçimleri yenileme kararı alması için gereken oy

Anayasa değişiklik teklifinin kabulü için istenen en az oy oranı

Genel ya da özel af ilanı için aranan oy oranı

CB + CB Yardımcısı ve Bakanlar için meclis soruşturmasının açılması

20 MİLLETVEKİLİ

Siyasi parti grubu oluşturabilmek için gereken milletvekili sayısı

Meclis araştırması, genel görüşme için önerge verebilme

2/3 OY ORANI

Meclis Başkanı Ve Kamu Baş Denetçisi seçiminde ilk 2 oylamada istenen oy oranı

TBMM’nin Anayasa Mahkemesine ve HSK’ya üye seçiminde 1. turda istenen oy oranı

Anayasa mahkemesinin anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ve devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar vermesi

için istenen oy oranı (DİKKAT! Bu mecliste değil, Anayasa Mahkemesinde karar alabilmek için istenen oy oranıdır.)

TBMM’nin toplantıya katılan üyelerinin yarısından 1 fazlasına BASİT ÇOĞUNLUK olarak nitelendirilir. Ama bu sayı meclis üye

tamsayısının 1/4+1 ‘den (151 MV’den) az olamaz.

Üye tamsayısının salt çoğunluğu, 3/5’i, 2/3’ü, 3/4’ü NİTELİKLİ ÇOĞUNLUKTUR.



5 GÜN

Meclis başkanlığı seçiminde adaylık ve tamamlanması gereken süre

7 GÜN

Dokunulmazlığı kaldıran milletvekili veya üyeliği düşürülen milletvekilinin Anayasa Mahkemesine başvurması gereken süre

10 GÜN

Anayasa değişiklikleri ve kanunların şekil bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla dava açma süresi

TBMM Başkanının seçim takvimi 10 günde tamamlanması gerekir.

15 GÜN

TBMM çalışmalarına 15 günü geçmemek üzere ara verilebilir.

Milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması veya üyeliğinin düşürülmesi kararına karşı Anayasa Mahkemesine açılan iptal davaları sonrasında anayasa

mahkemesi 15 gün içinde kararını açıklar.

Cumhurbaşkanı kanunları 15 gün içinde yayımlanır.

45 GÜN

Kanunların yürürlük tarihi belirtilmediyse yürürlüğe girme tarihi

Cumhurbaşkanlığı seçimi, istifa veya ölüm gibi nedenlerle seçim yapılıyorsa boşalmayı takip eden 45 gün içinde tamamlanır.

60 GÜN

Kanunların esas bakımından CB Kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüklerinin şekil veya esas yönünden denetimi için dava açma süresi

75 Gün

CB bütçe kanun teklifini mali yılbaşından 75 gün önce sunar.

Sayıştay 75 gün içerisinde “Genel Uygunluk Bildirimi” yapması gerekir.

90 GÜN

Bir ilin ya da seçim çevresinin hiç milletvekili kalmaması durumunda 90 gün sonraki ilk Pazar günü seçim yapılır.

1 Ay

Milletvekillerinin 1ay içinde 5 birleşim mazeretsiz devamsızlık yapmaları milletvekilliğini düşüren nedendir.

Meclis soruşturması önergesinin genel kurulda 1 ay içinde görüşülüp oylanması gerekir.

3 Ay

Meclisin tatili 3 ayı geçemez.

TBMM üye tam sayısını %5 ‘inin boşalması halinde ara seçim tarihini kararlaştırır.

4 AY

Olağanüstü hal meclis tarafından en fazla 4 ay uzatılabilir. (CB’nin talebi üzerine)

5 Ay

Somut norm denetim itiraz edilen norm için AYM 5 ay içinde görüş bildirebilir.

6 AY

Olağanüstü hal ilan süresi



1 YIL

TBMM tarafından reddedilen teklifler red tarihinden itibaren 1 tam yıl geçmedikçe yeniden verilmez ( aynı yasama dönemi içinde)

Savaş nedeniyle seçimler en fazla 1 yıl ertelenebilir.

Seçim kanunlarında meydana gelen değişiklikler 1 yıl içindeki seçimlere uygulanmaz.

Genel seçimlere son 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.

2 Yıl

Bir yasama döneminde ilk seçilen TBMM Başkanının görev süresidir.

5 Yıl

Olağan dönemde yasama dönemi süresi

Yerel seçimler 5 yılda bir yapılır.

10 Yıl

Somut norm denetiminde AYM normun iptal talebini reddederse 10 yıl geçmedikçe aynı norm için iptal itirazı yapılamaz.

18 Yaşını Doldurma

Milletvekili seçilme şartı

Belediye Başkanlığı seçilme şartı

İl Genel Meclisi seçilme şartı

Belediye Meclisi Üyeliği seçilme şartı

Muhtar seçilme şartı

İhtiyar Heyeti üyeliği seçilme şartı

Memur seçilme şartı

Oy kullanabilme şartı

Siyasi Partiye üyelik şartı


Cumhurbaşkanı seçilme şartı

Kamu denetçisi seçilme şartı


Anayasa Mahkemesine üye seçimi

YÖK’ün gösterdiği adaylar

Üst Düzey Yöneticiler

1. Sınıf Hakim ve Savcılar

Serbest Avukatlar


Kamu Baş Denetçisi seçimi



KOLLUK FAALİYETLERİ

İdari Kolluk

Suçu önlemeye ve kamu düzeninisağlamaya yönelik

Genel İdari Kolluk

Polis ve Bekçi (İçişleri)

Jandarma (İçişleri)

Sahil Güvenlik

(İçişleri Bakanlığı)

Özel İdari Kolluk

(Belli gereksinim)

Zabıta

Güvenlik Koruyucusu

(2016 KHK ile değişti)

Orman Muhafaza Memuru

Gümrük Muhafaza Memuru

Adli Kolluk

Suç işlendikten sonra

Cumhuriyet Savcısına bağlı

Siyasi Kolluk

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT)

Genel İdari Kolluk Makamları Cumhurbaşkanı, İçişleri Bakanı, Valiler, Kaymakamlardır.



TÜZEL KİŞİLER

Devlet Tüzel Kişileri

- Gelirleri Devletten karşılanır.

- Özel bütçesi yok (Ayrı bi tüzel kişilikleri yok!!)

- Yönetmelik çıkaramaz.

- Hiyerarşi ilkesi geçerlidir.

ÖRNEĞİN: Bakanlıklar, İl, İlçe.

Kamu Tüzel Kişileri

Gelirleri hazineden + özel bütçe

- Özel Bütçe varsa ayrı bir tüzel kişiliği var.

- Yönetmelik çıkarabilir.

- Vesayet ilkesi

- - Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.

ÖRNEĞİN: İl özel İdaresi, Belediye, Köy, Üniversiteler.

TÜRKİYE'NİN İDARİ TEŞKİLAT YAPISI

Merkezden Yönetim

Başkent Teşkilatı Taşra Teşkilatı

Yerinden Yönetim

Yerel Yerinden Yönetimler Hizmet Yerinden Yönetimler

Devlet Tüzel Kişisi Kamu Tüzel Kişisi



MERKEZDEN YÖNETİM

Başkent Teşkilatı

CB

Bakanlıklar

Yardımcı Kuruluşlar

- Danıştay- Danışma Görevi

- Sayıştay- Mali denetim

- Milli Güvenlik Kurulu- Tavsiye

- Sosyal ve Ekonomik Konsey (2010)- Tavsiye

Taşra Teşkilatı

İl Genel İdaresi

İlçe İdaresi

Bucak İdaresi

Bölge İdareleri

Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kuruluşlar

Devlet Denetleme Kurulu

Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı

Savunma Sanayii Müsteşarlığı

(***CB'ye bağlı olmasına rağmen Kamu Tüzel Kişisi'dir!!!)

Bakanlar

(21 Bakan)

* Bakanlığın kurulması ve kaldırılması

CB Kararnamesi ile

En yüksek hiyerarşik amir bakan

En yüksek hiyerarşik memur müsteşar



ÖNEMLİ NOTLAR

Merkezden Yönetimin Genel Özellikleri

1- Devlet tüzel kişisidir.

2- CB hariç, atama ile gelirler.

3- Hiyerarşi ilişkisi / Ast-üst ilişkisi

4- Yönetmelik çıkartamazlar. (İstisna:Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar)

2014 yılında Bir taşra yönetim birimi olan bucak kaldırıldı.

Vali Atama: CB Kararnamesi

Kaymakam Atama: CB Kararnamesi

Yerel Seçimlerde Seçimle Başa Gelenler

İl Özel İdaresi

İl Genel Meclisi

Belediye

Belediye Başkanı Belediye Meclisi

Büyükşehir Belediyesi

Büyükşehir Belediye Başkanı

Köy

Muhtar İhtiyar Heyeti

***DİKKAT Büyükşehir Belediye Meclisini halk seçmez. İlçe Belediye Başkanları, BB Belediye Meclisini oluşturur.

18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı aşağıdaki görevlere aday olabilir (2018 değişikliği) !!!

belediye başkanlığına, il genel meclisi belediye meclisi üyeliğine muhtar, ihtiyar heyeti



• İl Genel İdaresi - TBMM

• İlçe - CB

• Bucak - MGK Genel Sekreterliği

• Diyanet İşleri Başkanlığı - MİT (CB'ye Bağlı)

• Emniyet Genel Müdürlüğü - YSK

• Tapu Genel Müdürlüğü - CB Yardımcıları

• Jandarma Genel Komutanlığı - Bakanlıklar

• Sahil Güvenlik Komutanlığı - Yargı Organları

• Sayıştay - Mahalle

• Müsteşarlıklar (İstisna: Savunma Sanayi Müsteşarlığının vardır) - Fakülteler

TÜZEL KİŞİLİĞİ OLMAYAN KURULUŞLAR

KAMU GÖREVLİLERİ

Memur

«Asli ve Sürekli»

Sözleşmeli Personel

«Zaruri ve istisnai hallerde»

«özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde»

İşçi

«Hizmet sözleşmesi»

Documents

HAZIRLAYAN: TAETTİN ÇALIK · 2018-10-28 · HAZIRLAYAN: TAETTİN ÇALIK 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNE GÖRE VATANDAŞLIK DERS NOTLARI 2 HUKUKUN KAYNAKLARI Yazılı Kaynaklar