100
HCA 2007 Idlisen-nne$ Oamal BENÄUF Di tmurt uâekki Tamezgunt

HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

  • Upload
    idlisen

  • View
    105

  • Download
    2

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

HCA 2007

Idli

se

n-n

ne

$ Oamal BENÄUF

Di tmurt uâekkiTamezgunt

Page 2: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 3: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 4: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Oamal BENÄUF

Di tmurt uâekkiTamezgunt

HCA 2007

Page 5: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Sɣur umeskar-agi :

- Timlilit n tɣermiwin, ungal, l'Harmattan, 2002.- Tujjma tuzzma, isefra, l'Harmattan, 2004.- Di tmurt n uɛekki, tamezgunt, 2003.- Bu tcacit ulac-it, tamezgunt, 2004.- f n ṭṭmana, tamezgunt,

2005.- Ccix lkanun, tamezgunt, 2005/2006.

Tamezgunt « » tewwi arrazen n :- Aḍris amyifi, Bgayet, 2004.- Asensayes amyifi, Tizi-Wezzu, 2004.

Aneggaru a d-yerr tawwurt, yeččur wesqi

Di tmurt uɛekki

Page 6: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

AGBUR

Asunṭec.................................................................................................... 07Asmekti.................................................................................................... 07Isnemmaren............................................................................................ 09Tazwart.................................................................................................... 11Iwadamen................................................................................................ 15Agzul......................................................................................................... 17Tamezgunt

- Tafelwit I................................................................................... 21- Tafelwit II..................................................................................31- Tafelwit III.................................................................................79

Amseglu.....................................................................................................89Amawal umezgun ...................................................................................92

Oamal Benâuf

Amezgun 5

Page 7: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 8: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

ASUNṬEC

ASMEKTI

I yimanen (tirwiḥin) n :

Yelmeẓyen n "Tefsut taberkant ",Karim Ḥemmic,

Dda Areẓqi Weld Muḥend,Dda Mesɛud Meṣbaḥ,Ḥakim At Ɛli Yeḥya,

Yusef Cwikrat,Dda Yidir At Ɛemran,

Wid yefkan tirwiḥin-nsen d asfel, akken ad yidir laṣel.

Dda Lmulud At Mɛemmer,Dda Muḥend Aɛrab Besseɛɛud,

Muḥemmed Harun,Malek Bugermuḥ,

Lmuhub, Ṭawes Ɛemruc d Faḍma At Menṣur,Wid akk i ɣ-d-yeldin allen.

Oamal Benâuf

Amezgun 7

Page 9: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 10: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Oamal Benâuf

ISNEMMAREN

Tiddukla Numidya n Wehran,Tarba

Kamal N At Zerrad,Meqqran Buridan,

Hewwari Bessay,Lyazid Welha,

Bakli Weɛmara,Yusef Merraḥi,

Remḍan Ɛebdenbi,Asqqamu Unnig n Timmuzɣa (H.C.A),

Kra n win i d-yefkan afus.

εt umezgun “Tigawt d wawal”,

9Amezgun

Page 11: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 12: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

TAZWART

« » d tamezgunt yura Ǧamal Benɛuf akken yuradaɣen « » akk d«

». D timezgunin turar terbaɛt « » n» n Wehran. Tarbaɛt-agi, ɣef

uqerru-s Ǧamal Benɛuf, tewwi arrazen ɣef tira n weḍris, tiririt sasayes… d ssinugrafya di ddeqs n ihanayen d tfaskiwin di yal tikkelt miara tt-id-necden ama ɣer temnaṭ n leqbayel neɣ ɣer temnaḍin nniḍenn tmurt n Lezzayer. Tezga tella, tezga thegga akken ad turar ɣastaswiɛt ur tserreḥ ara, ɣas yettili lḥerṣ ɣef iɛeggalen-is, ɣas ɣezzifumecwar si Wehran… alamma d tamurt n leqbayel.Di tmezgunin yettaru, Ǧamel Benɛuf yeqqar-d, si tama, ayen i ɣ-iceɣben nekkni s leqbayel d wayen iceɣben timetti tazzayrit s umata.Yessummul-d leɛyub d tkerkas yeǧǧan tamurt d weɣref azzayriseddaw tecḍaṭ n wuraw n yemdanen yerran Lezzayer d ayla-nsen sudabu i ṭṭfen d tilin llan ɣef uqerru n tmurt ɣas akken ur xuṣṣen arayergazen... Yessummul-d izerfan yettwarekḍen, amur yettwaḥewṣend laṣel yettwanekren. Yeqqar-d si tama nniḍen, azal umussnaw,tamussni d tussna. Itezzem widen itettun d widen inekren tanaṣlit,yettarra tajmilt i widen i t-yezwaren s amennuɣ d widen i s-inejrenabrid ɣer tugdut, tilelli d teɣdemt.D tilawt n tmurt d weɣref azzayri i yeṭṭfen aḥric ameqqran di tirawin nǦamal Benɛuf, tessaɣ (tilawt) lebɣi-s ɣer tira i wakken a d-yessekfelayen neṭṭlen wussan d yergazen, ad yenbec widen yeṭṭsen ayagi yakks wallalen yellan gar ifassen-is : AMEZGUN.

« », Ǧamal Benɛuf yefka azal ameqqran i wawalimi d aferdis agejdan iɣef yessefk ad yettwabnu umezgun amaziɣ sumata. Awal n ccna d isefra, awal n yenzan, awal yesseḍsayen… dwawal yessruyen wwin azal yugaren azal n wembiwel n tfekka dtedlegt imi s wawal i d-yeqqar ayen yebɣa a t-id-yini.Ccna d isefra d talɣa (neɣ tawsit) umezgun i d-yugem seg usarag neɣlḥelqa iɣef yebna umezgun n yiwet si tgejda umezgun azzayri,

Di tmurt uɛekkiwesqif n ṭṭmana Bu

tcacit ulac-it Tigawt d wawalTiddukla Tadelsant Tanaddalt Numidya

Di tmurt uɛekki

Aneggaru a d-yerr tawwurt, yeččur

11

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 13: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ɛebdelqader Ɛellula. Sliman Ɛazem, Lewnis At Mangellat… d LwennasMaɛtub ttekkan di tmezgunt-agi s kra n tukkisin si tezlatin-nsen i d-yefren Ǧamal Benɛuf akken ad yessefhem ugar imeshanayen ; d ayenyernan azal i wayen yura imi isenned ɣef wayen d-nnan imezwuraakken a t-yeḥrez si tama, akken a t-id-yesmekti si tama nniḍen. Nettafdaɣen kra seg uɣanib n tgejdit umezgun amaziɣ, Muḥya, di kra ntefyirin ideg iga neɣ yeɛjen Ǧamal Benɛuf imeslayen akken a ɣ-d-yefkayen yecban : « », « » neɣ «

».Ismawen yefka i iwadamen-is mlan-aɣ-d azgen n wayen ilaq a t-nefhem « » : Ssi Ɛebdelwaḥed, Ssi Ɛebdelbaqi, SsiMensi, Ssi Ɛalem, Cabḥa-nsen, Bu Yetran… d Dda Akli. Yal yiwen segyeḥricen-agi iɣef tebna tmetti tazzayrit tefser tilin-is s yenzan dyiznan akk d tefyirin iwulmen neɣ yeddan d tudert-is akk d twacult-is.Yeqqar i Bu Yetran « » yuɣal yettagad lexyal.Yeqqar i Ssi Ɛalem «» yuɣal yettagad tafat… Yeqqar i Dda Akli «

» yuɣal yettsetḥi.Annect-agi yakk yura-t Ǧamal Benɛuf akken ad yessefrurex tiktiwin nwiden i s-isellen (akk d widen ara t-yeɣren deg wedlis-agi yellan gar-ifassen-nwen) netta akk d terbaɛt-is ɣef usayes. Annect-agi yakkakken ad qedcen « », ad xemmmen medden i wayenwalan d wayen umi slan mi ara tekfu teḍsa imi tikkwal nekkninettaḍsa ula di txeṣṣart.« », Ǧamal Benɛuf yemla-yaɣ-d taxeṣṣart, yemla-yaɣ-dnnger, yemla-yaɣ-d tamuggit, yesseḍs-aɣ-d fell-asen di tmellaɣt n« », ayen i d-irennun ɣef waya ɣur-neɣ i d-yeggra, nekknis widen i s-yettḥessisen yessefk «ad ».Si tlufa tedder tmeṭṭut yellan « » alamma d tifranin« », Ǧamal Benɛuf yessers-aɣ zdat tidet-nninettkukru a tt-id-nini neɣ tikkwal nettagad a tt-nwali akken yettagadSsi Ɛalem tafat. Yefka-d tamuɣli-s ɣer tmurt-nneɣ d tmetti-nneɣ imiyessefk ad nissin anida d wamek nettidir akken ad ndawi leǧruḥyellan, leǧruḥ « », leǧruḥ lqayen i d-itekkensi ccfaya yefrurin, ccfaya n widen ur nessin neɣ widen yugin ad ẓrenansi i d-kkan. « », Ǧamal Benɛuf d ameskar, d asmug-

kecmeɣ ɣur Lalla n Ternit lliɣ di ṣṣber kafi yesɛa7 iseggasen n lkunji d'maladi, 7 iseggasen n lkunji peyyi, 7 iseggasen nditacma, 7 iseggasen n miz apyi, tura atan di lantrit antisipi

di tmurt uɛekki

si laman i d-yekka lxufwa yettjewwid s leqran wayeḍ yeɛreq-as ula d lḥamdu

iɣuraf n wallaɣ

Di tmurt uɛekki

tmurt uɛekkinefhem

d nniṣf lmuǧtameɛnnaḍifa wa nnaziha

yettawin tikkwal ɣer nneger

Di tmurt uɛekki

i temẓin yekrez wezgertaggara yečča-tent weɣyul

s weɣmaz mačči s uɛekkaz

Amezgun12

Di tmurt uâekki

Page 14: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

asayes d amarir i ɣ-d-yesmektin, yerra tajmilt i imezwura, nekkni sitama-nneɣ ad ak-nerr tajmilt d tameqqrant a Ǧamal Benɛuf imi d-teḥyiḍ ccfaya, tefkiḍ azal i tmussni d tussna i d-yekkan sɣur yergazend tulawin ussnanen ḍ tamezgunt-ik s tmeɣra d usirem imiskud tella tudert yella usirem, nekkni ad nekfu tazwart-agi s wawal nDda Lmulud At Mɛemmer : «

».

Yusef MERRAḤI

, kečč tekfi

Taɣawsa tis-kraḍ, tamussni, ay Azwaw, dasafu, d asafu n tafat ara yekksen ṭṭlam. Ih, tamussni am usafu ; eǧǧ-it adyesserɣ ayen yerkan, yeggran d wayen akk ur nesɛi iẓuran

13

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 15: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 16: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

IWADAMEN

Tafelwit I- Bu ccfaya- Ḥmed aselmad- 6 lmeyytin yugaden lmut

Tafelwit II- Ssi Ɛebdelwaḥed (aqerru n tmurt uɛekki)- Ssi Ɛebdelbaqi (amlawi n Ssi Ɛebdelwaḥed)- Bu Yetran (imettekki)- Ssi Rabeḥ (imettekki)- Ssi Ɛalem (imettekki)- Dda Akli (imettekki)- Nna Cabḥa-nsen (timettekkit)- Ssi Fenyan (imettekki)- Argaz (aqeddac n tɣiwant n tmurt uɛekki)- 3 ineɣmasen

Tafelwit III- Bu Ccfaya (inigi)- Ḥmed Aselmad (isli)- Tilelli n wawal (tislit)- 6 inebgawen (iqeffafen)- Acennay

15

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 17: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 18: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

AGZUL

Tafelwit I

Tafelwit II

Tafelwit III

Tuɣalin n Bu Ccfaya(15 n ddqayeq)... Di tallit ideg yettaẓ umaḍal di yal taɣulin ; nekkni

ɣal ɣer deffir, maca, nesruḥ ula d ayen i ɣ-d-yegran di ccfawat-nneɣ. Di tegnit-agi iẓemken dɣa, ara d-tili tuɣalin n Bu ccfaya, araiɛerḍen amek a ɣ-d-yerr ayen i nesruḥ. Wissen dɣa, ma ad yessiweḍad yekkes fell-aɣ talaba n tatut i yedlen allaɣen-nneɣ.

Turart n ṣa (7) twaculin(50 n d dqayeq)Adabu-nneɣ am yakk iduba umaḍal n weḥric wis-kraḍ (3), yal mi arad-yaf iman-is ɣef yiri n tesraft lqayen i t-yeggunin, ini yessiwel-d ɣerusuddes n tfernin n tkerkas akk d txidas, s wayes ara d-yessenseriman-is am wenẓad seg wudi. Maca, i wakken ad yemmed yeswi-ines,yesefk ad inadi ijufar s wayes ara yessedreg ixixxan-is ger medden. Ditaggara, wissen amek ara tefru dɣa. Seg yiwet tama, d SsiƐebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi i iberken ɣef udabu. Si tama nniḍen; d Bu yetran, Ssi Rabeḥ, Ssi Ɛalem, Dda Akli, Nna Cabḥa-nsen, akk d SsiFenyan yeggunin taqeṭṭiṭ seg waccaren n wemcic ...Niɣ qqaren : A win iɣef yeshel walluy, ḥader iman-ik di trusi.

Tameɣra(15 n ddqayeq)D tameɣra n tmussni akk d tlelli, ideg yal aqeffaf yettgensis yiwenwazal seg wazalen iheggaren iɣer tessaweḍ talsa; am wakken daɣenyal yiwen yettgensis kra seg yemdanen i d-yeǧǧan ismawen-nsen degumezruy. Taggara-s d asḥissef, imi ara mmtent tlelli akk d tmussni,maca, a d-tlal tsuta tamaynut ara yeddmen amkan... Mazal lxir arzdat.

, mačči kannettu

17

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 19: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 20: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

«»

«»

«

»

Yessefk ad yeqdec (amezgun) i kraḍ (3) imenzayen-agi :Tidet, talsa akk d ccbaḥa

Mi ara yekker wegdud ad iḥareb ɣef tmeslayt-ines, nezmer a d-ninis tidet aql-aɣ deg tegrawla tadelsant

Ɣas ma yella ad agadeɣMi d-tella ssebba a tt-nekkes

Si mkull lǧiha ttewteɣAyen ufiɣ ad wwteɣ yes-s ...

Bertolt Brecht

Kateb Yasin

Lewnis At Mangellat

19

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 21: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 22: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tuɣalin n Bu ccfayaTafelwit I

"Ayen nesselmad wa yettu-t, wa yettazu-t"Ccix Muḥend U Lḥusin

21

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 23: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Asayes 1

Tadlegt : Kraḍ iẓekwan.

Azul fell-awen !

,Tessfejɛeḍ-aɣ !

Di tallest (ṭṭlam), ad nsel i leṣwat-agi akken i mseḍfaren : lheffa n tikli uḍar,arabeɛ n tikli iɛudiwen, zzhir n tikli n lbabur, zzhir n tikli n tmacint d zzhir nwafug n ṭṭeyyara. Akken ara tiɣ tafat deg usayes, a d-banen 3 iẓekwan-nni. Ad-tekcem yiwet terbaɛt tettwasuddes seg 6 yemdanen, lsan akk tebrek,msebḍan ɣef sin leṣfuf, a d-leḥḥun alamma wwḍen-d ɣer tlemmast usayes(anda akken llan iẓekwan) ad bedden akken tallit, ssyen ad ttin : 3 a d-qablenazayez (lɣaci), 3 nniḍen a d-qablen iẓekwan-nni. A d-yekcem Ḥmed Aselmadyelsa timelsa “taklasikit”, a d-iɛeddi gar terbaɛt-nni, nutni ur t-ẓerren ara,neɣ ur bɣin ara a t-ẓren, acku zzin-as-d s weɛrur. Ad ikemmel di tikli-salamma qrib ad yeffeɣ, ad yemlil d Bu ccfaya a s-yesketket, a s-yemmeslay staɣect yerxan, ɣer tmeẓẓuɣt, ssyen ad yeffeɣ.Bu ccfaya a d-iɛeddi di tlemmast n terbaɛt-nni, nutni ur t-ẓerren ara amwakken i s-teḍra i Ḥmed, ad yeffeɣ. Dagi, segmi ara d-yekcem Ḥmed alammayeffeɣ, Bu ccfaya d nekkni ad nsell i tezlit-nni n Yidir : “Ur ẓriɣ ansi d-kkiɣ”neɣ “Tamurt umaziɣ”. Akken ara yeffeɣ Bu ccfaya, tarbaɛt-nni a d-bernenakken llan di tazwara, ad bedden akken tallit, ssyen ad gren kra isurifen degwebrid ara ten-yawin ɣer nnger. Din kan ad slen i ṣṣut s taɣect ɛlayenyessergagayen ulawen : “ Win iɛeddan iɛedda, wayeḍ ad yerǧu nnuba! ”.A t-id-yeḍfer ṣṣut n waḍu yessengugulen akk d ṣṣut uṭerḍeq n rrɛud. Dagi adnsent neɣ ad xsint teftilin deg usayes, ad nettwali kan deg tafat i d-ttakeniḥeǧǧuǧa n lebraq. At terbaɛt-nni akken yessengugul-iten waḍu, ad ṭṭfeniqerray-nsen, amzun ugaden si lhull-nni i d-yeɣlin fell-asen, a d-bernenalamma d talemmast usayes. Akken ara yexsi ṣṣut-nni n waḍu, ad ɣlin ɣerlqaɛa, a d-afen iman-nsen qqimen s talɣa n waggur. Din kan, a sen-d-yeffeɣBu ccfaya ger iẓekwan, s ubernus d amellal, a ten-id-ilaɛi.

s wewham meqqren, ɣef tikkelt

Bu ccfaya

Tarbaât

Amezgun22

Di tmurt uâekki

Page 24: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Bu ccfaya

1ru

Wis-2

Wis-3

Wis-4

Tis-5

Wis-6

1ru

Bu ccfaya

1ru

Tarbaât

Ur ttagadet, ur ttagadet.

Nekk ttɣileɣ-k d arebrab !

Nekk ttɣileɣ-k d aǧadarmi !

Nekk ttɣileɣ-k d lǧar-iw !

Nekk ttɣileɣ-k d baba !

Nekk ttɣileɣ-k d argaz-iw !

Nekk ttɣileɣ-k d gma !

,

,Jeddi seg At yehri, baba seg At yejdi, ma d nekk...

,

Bu ccfaya yewhem seg wayen yesla.

s wurfan

a d-yekker

ɣef tikkelt

I kečč wi k-ilan ?

Ini-d qbel kečč wi k-ilan !

Kečč, kečč !

23

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 25: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

1ru

Wis-2

Tarbaât

Wis-2

Wis-3

Tarbaât

Wis-3

Bu ccfaya

Wis-4

Tarbaât

Wis-4

Tis-5

Nekk seg At zegri.

Jeddi seg At lebḥer, baba seg At yeɣẓer, ma d nekk...

,

Nekk seg At hjer.

Jeddi seg uzaɣar, baba seg idurar, ma d nekk...

,

Nekk seg At ddu d uḍar.

,ḥric wi k-ilan ?

Jeddi seg At ttel, baba seg At hmel, ma d nekk...

,

Nekk seg At rwel.

Jida seg At rbu, yemma seg bru, ma d nekk...

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

i Wis-4

ɣef tikkelt

Kečč, kečč !

Kečč, kečč !

I kečč ay

Kečč, kečč !

u

24 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 26: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tarbaât

Tis-5

Wis-6

Tarbaât

Wis-6

Wis-4

Bu ccfaya

1ru

Bu ccfaya

Wis-2

Bu ccfaya

1ru

,Kemm, kemm !

Nekk seg At jbu.

Jeddi seg At ṣṣeḥ,baba seg At lemleḥ, ma d nekk...

,

Nekk seg At rrwaḥ.

,

Jeddi seg At wakal, baba seg At wawal, ma d nekk d Bu ccfaya n tikwal…Ihi kunwi akk... ( )

,ttedduḍ ?

Tedduɣ ɣer yimal.

,Anda telliḍ ?

Lliɣ deg At wuɣal. ( )

,Yella deg At wuɣal, iteddu ɣer yimal ! Ba... ba...ba... ( )

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

i Bu ccfaya

Ad iwehhi ɣer tewwurt ; meḥsub d At trewla.

i Bu ccfaya

i Bu ccfaya

Ad iwehhi ɣer tmeqbert.

s wewhamAd yezwi afus-is.

Kečč, kečč !

I kečč wi k-ilan ?

I kečč anda

25

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 27: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tarbaɛt ad qqimen wehmen.

i Tarbaɛt

s tugdiAd iwehhi ɣer tmeqbert.

i yiman-is

i Bu ccfaya

Ad iwehhi ɣer tmeqbert.

Ad twehhi ɣer wis-4.

ad ixemmem

Bu ccfaya

Wis-3

Tis-5

Bu ccfaya

1ru

Bu ccfaya

Wis-2

Bu ccfaya

Tis-5

Bu ccfaya

,Dɣa, tennam-d nefjeɛ, d acu i yessefjaɛen deg-i ?

,Argaz yeffeɣ-d si gar lmeyytin. ( ) La wen-d-yeqqar : “D acu yessefjaɛen deg-i ? “.

Aaw ! Ur teẓriḍ ara d akken lmeyytin sɛan lhiba ?!

,Iiih ! D wigi i wumi qqaren akken, “lmeyytin yugaden lmut“ !

,Ssefhem iman-ik a winnat, a neɛya si temseɛraq-ik !

Bɣiɣ a d-iniɣ d tidet, zik-nni nettagad si lmeyytin wamag tura d nutni iɣ-yettagaden ; i lemmer ahat a sen-nɛiwed timenɣiwt i tikkelt tis-snat!

Ɣas ini-yaɣ-d d acu i k-id-yewwin ɣur-neɣ ?

Usiɣ-d ad ẓureɣ yiwen umeddakel-iw. ( ) Imi iken-id-ẓriɣ dagi ; nniɣ ahat teḥwaǧem amwanes ?...

D tidet neḥwaǧ amwanes, xerṣum a s-d-temleḍ tamacahut i weqcic-agi atan yugad ! ( )

,Yerbeḥ ; a wen-d-mleɣ tamacahut n Ḥmed…

26 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 28: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Wis-2

Bu ccfaya

Wis-3

Bu ccfaya

Wis-4

Bu ccfaya

Tis-5

Bu ccfaya

1ru

Bu ccfaya

Wis-2

Bu ccfaya

Ḥmed Ddab ?

Ala !

D Ḥmed Ben Ṣelṭan ?

Xaṭi !

Ihi d Ḥmed Bay ?

Yexḍa !

D Ḥmed Umerri ?

Awwah !

,Tura a ɣ-d-yini daɣen d “ Ḥmed U Leḥlu“, amedyaz-nni n Tqerrabt !

Ḥmed Aselmad“. Staɛrabt qqaren-as : “ Ḥmed Ben Selmad l'awel“ imi d netta i d aselmadamezwaru di tmurt-nneɣ. Di Marikan, qqaren-as...

”Amadu Selmadu Wanu”.

s ukeɛɛeẓ

Mačči d netta, yettcabi-yas kan. Wagi qqaren-as “

27

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 29: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Di Rrus, qqaren-as...

“Amaduv Selmaduv Lawluv”.

Di Lalman, qqaren-as...

“Amadan Selmadan Lawlan”.

Di Fransa, qqaren-as...

,Meqqar ad nelmed cwiṭ tarumit. Qqaren-as “Amad Selmad Lawlad”.

,“Amad Selmad Lawlad” !

,Tura a ɣ-d-yini di Mali qqaren-as, “Mamadu Selmadu Walu” !

,Ihi Ḥmed-agi-inek yettwassen akk ɣer medden ?!

Ɣer wid kan yettaken azal i tmussni.

Akka am nekkni ?

,Am kra deg-neɣ kan ! ( ) Walit !

Wis-3

Bu ccfaya

Wis-4

Bu ccfaya

Tis-5

Bu ccfaya

1ru

Wis-2

Bu ccfaya

1ru

Bu ccfaya

s wesqecmeɛ

s wewham

s ukeɛɛeẓ

i Bu ccfaya

s usemḥissefAd iwehhi s uḍad-is.

Tarbaɛt-nni akk d Bu ccfaya ad ttuɣalen d timendeffirt alamma dergen. Ditegnit ara d-yekcem Ḥmed Aselmad, a d-yezzi akk i usayes, ad nsel i yiwet

28 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 30: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

tezgart si tezlit-nni n Lewnis At Mangellat :“Anida-ten wid-nni ileqqmen tamussni,anida-ten wid iseffḍen allen i lɣaci...“.

Ad xsint teftilin…

Bu ccfaya s ubernus amellal, gar 6 lmeyytin yugaden lmut.

29

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 31: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 32: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Turart n 7 twaculinTafelwit II

“A”

win iɣef yeshel walluyḤader iman-ik di trusi...

Ccix Muḥend U Lḥusin/ Si Muḥ

31

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 33: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 34: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Asayes 1

Tadlegt : Tafilt neɣ ṭṭabla d sin ikersiyen.

Ɛyiɣ, ddigutiɣ, kerheɣ iman-iw… !

(A ) Aql-i da, a Ssi Ɛebdelwaḥed !

,Mulleɣ

D acu k-yuɣen a Ssi Ɛebdelwaḥed ?

Nniɣ-ak yeḥma lḥal ; liḥala attan tekkuffer teqqim...

,Ɣas ḥṣu, ma teṭṭerḍeq tegla yes-k !

Akken ara tiɣ tafat, a d-iban umaris neɣ lbiru. A d-yekcem Ssi Ɛebdelbaqi, adyessers lekwaɣeḍ-is ɣef ṭṭabla, ad yeqqim. Ssyen a d-yekcem Ssi Ɛebdelwaḥed,ad iteddu s leɛqel, a d-yeqqar asefru-yagi n Si-Muḥ :

“Ay aṣeggad n tfireɛqasTaylut-ik bezzaf tessedBerka-k llqeḍ n tsuqqasI wallaɣ amek i iɛemmedA win iɛecqen di tmenqasḤader ṭṭabeɛ ad ak-yefsed”

A d-yezzi ad yeqqim ɣef ukersi, ad yessers iḍarren-is ɣef ṭṭabla, ad yettmeslayi yiman-is kan s usemḥissef.

d yewwet deg yedmaren-is.

s weɛdaz

s uɣiwel

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

deg-k ula d keččini !

33

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 35: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

(A ) Alaṭif ! (

)Attan t

,Akken i s-yenna akken Ssi Lewnis : “ Ma teɣliḍ lliɣ ; Telliḍ mi ara ɣliɣ ;Di lmeḥna-nneɣ d atmaten“.

,Akken qerrḥent i neffɛent a Ssi Ɛebdelbaqi ! (

) A nniɣ-ak tuḍen icc-is !

Aṭerḍeq yella yella, meqqar a tt-nesṭerḍeq akken nebɣa nekkni...

,Meɛni amek ?!

( )Amek ?! ... Amek ?! ... Amek ?!... ( ) Dayen ufiɣ-as-d ixef-is !

() Anda-t yixef-is ?!

(

,Anda-t yixef-is ihi ?!

d yefjeɛ, a d-yessers iḍarren-is ɣer lqaɛa, ad ibedd, s uduqqes. Ad-yekker ɣur-s Ssi Ɛebdelbaqi s tazzla, akken a t-iɛiwen. Dɣa ad yenneqraɛ adyeglilez di lqaɛa. Ad yerr ɣur-s Ssi Ɛebdelwaḥed, a s-ibedd zdat uqerruy-is.

a s-d-yefk afus-is, a t-id-yesker, s uḥiwet

s ukeɛɛeẓA d-yesker Ssi Ɛebdelbaqi, a

t-yawi a t-yesɣim deg wemkan-is, a d-yuɣal ula d netta s amkan-is.

s uɣiwel

A d-yekker, ad yettruḥu ad yettuɣal, ad yettmeslay i yiman-is kan.A d-isuɣ.

Yettruḥu yettuɣal. Ad iǧelleb ɣef temgerṭ n Ssi Ɛebdlbaqi, a t-yeṭṭef sitekrabaṭ, a t-yexneq. S wewham meqqren.

Ad yejxer, a s-d-yessenser takrabaṭ-nni yellan deg ufus-is. S wurfan.

s wewham

egla yes-k ula d keččini !

Amačči d wagi i d ixef-is !

)

34 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 36: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

() Attah yixef-is.

( ɛeḍ !

Wa yeḥseb-ak Rebbi !

Ihi testufaḍ !

Ṭṭef kan taneggarut ad twaliḍ, axaṭer tagi qqaren-as « tecbeḥ, terqem,teqqen lḥenni » ! Yeɛni «nazihatun wa naḍifa» ! « Propre et honnête » !( ) Qqim, qqim ! (

Tessneḍ « turart-nni n 7 twaculin » ?

Ssneɣ-tt, ih. Meɛni d acu tt-yuɣen ?!

( ) Atanumur-ik, ayen i k-ixuṣṣen a k-t-id-rnuɣ.

Yerbeḥ. Ad nẓer taggara amek ara yefru ssuq-is ?! () Efk-iyi-d tawacult n Bu yetran !

Hattah ! ( ) Meɛni « si laman i d-yekka lxuf » !

,Efk-iyi-d tawacult n Ssi Rabeḥ !

Ad yaẓ akin cwiṭ, ad iwenneɛ takrabaṭ-is, ssyen ad iger afus-is ɣer lǧib, a d-yejbed tikerḍiwin -lkerṭa- ad yesṭebṭub deg-s

Mazal-it akken ibat, s wewham.

Ssyen, a t- yamer. Ssi Ɛebdelwaḥed ad yeqqim, ma d SsiƐebdelbaqi ad ibedd zdat n Ṭṭabla.)

Ad yefk 6 tkerḍiwin i Ssi Ɛebdelwaḥed, tis-7 a tt-yessers weḥd-s.

Ad yerfed tikerḍiwin-nni, a tent-yesked, a s-yini.

A s-yefk 6 tkerḍiwin-nni.

yergagi

) A kečč tesqecmi

35

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 37: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

( ) Hattah ! Meɛni « Anda akken ay nwiɣ sɛiɣleḥbab, i qqimeɣ mebla imensi !».

( ) Efk-iyi-d tawacult n Ssi Ɛalem !

( Hattah ! Meɛni « Wa yettjewwid s leqran,wayeḍ yeɛreq-as ula d lḥemdu !».

( ). Efk-iyi-d tawacult nDda Akli !

( ). Hattah! Meɛni “aɣyul ! “.

() Efk-iyi-d tawacult n Ssi Fenyan !

( ) Atan ɣer ɣur-k i yella ! Meɛni “Ṭṭes di trakna,tiniḍ-as ccetwa ḥlawet !“.

( ) Efk-iyi-d NnaCabḥa-nsen,”Ssak”!

( ) “Acḥal i yezyen ilili, ɣas akka rẓagettara-s !”. Yella dɣa deg wawal : “efk-iyi-d yelli-k, rnu-yi-d lɛula-s dirden !“. ( ) Attan inek, mebruk fell-ak !

A s-yefk 6 tkerḍiwin-nni.

Ad yeṭṭef taɛebbuṭ-is, a t-yesked.

A s-yefk 6 tkerḍiwin-nni.)

Ad yeg am ṭṭelba-nni yeqqaren leqran, a t-yesked

A s-yefk 6 tkerḍiwin-nni

Ad yeg iḍudan-is ɣef uqerruy-is am wakken d imeẓẓuɣen n weɣyul, a t-yesked.

Ur s-yettak acemma.

Ad yeg afus-is ɣef lḥenk-is amzun d tasumta, a t-yesked.

A d-yessenser taxatemt seg uḍad-is.

A s-yefk taxatemt-nni.

I temẓin yekrez wezger,taggara i tent-yeččan d

36 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 38: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Tebra ar tugareḍ settut ! Meɛni tura a k-zerrgeɣ. Efk-iyi-d kan SsiMensi !

( ) Ssi Ɛebdelwaḥed ! ”Ayen yeɣra wuccen yeḥfeḍ-itweslugi !“.

,D acu tebɣiḍ a d-tiniḍ ?!

Bɣiɣ a k-iniɣ : a tagi terniḍ-tt-id kan sɣur-k.

,Amek i tɛeqleḍ ?!

( ) Axaṭer, attah ɣer ɣur-i i tella.

( ) Mayna ! Tebra ala Rebbi ma yezmer-ak !

I tura tfehmeḍ ?!

A tagi tban ula i uderɣal.

Ma tebɣiḍ a sen-d-xerrẓeɣ tarkasin, tebra ar seg uzekka, ar tent-lsenmeqlubi.

,Win ixeddmen lxir ur yettcawar. Ihi, si tura aql-i sbeddeɣ-k-id d

Ad yezzlez, ad yeḍs.

s wurfan

s wewham

A d-yejbed yiwet tkerḍa si lǧib-is.

Ad yerfed ifassen-is ɣer igenni.

yekker

37

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 39: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

aqerru seddaw tecḍaṭ n Sidi-k Ɛebdelwaḥed s lmendad n Sidi-ikḤakim ur nesɛi aḥkim d leɛnaya n yakk iɛessasen ur nessin yiwen seg-sen ! ( ) Ruḥ, ruḥ ɣer ccɣel-ik !

( )Err-iyi-d qbel taxatemt-iw !

Tebra ma tewwiḍ-tt ! Ɛni ur uklaleɣ ara akadu sɣur-k ? () Ladɣa imi d taxatemt n Sidna Sliman.

,N Sidna Sliman !

Ad iwehhi s uḍad-is ɣer tewwurt, a t-yamer.

Akken ara iger kra isurifen, a d-yemmekti taxatem i s-yefka, a d-yebren.

Ad yeskedtaxatemt-nni yellan deg uḍad-is.

s wewham

Ad bbɛezqen s teḍsa, ad ffɣen i sin.

Ad xsint teftilin.

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

38 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 40: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Asayes 2

Tadlegt : Tafilt ( ṭṭabla), sin ikersiyen akk d kra n ttawilat isseqdacen i lbuṭ : "liẓulwar" d tsenduqt n lbuṭ. Ugar ɣef waya, ad yilidaɣen : Akersi ameẓẓyan, ad yers ɣef ṭṭabla tis-snat, aɛnac neɣ ttaj nigelliden-nni n zik, taẓerbit d tazeggaɣt a d-tettwassu di lqaɣa.

Azul !

Azul, lɛeslama-k !

Amek ddant temsal ?

Ayen yellan deg ufus-iw xedmeɣ-t, akken qqaren : “”.

Ssneɣ-k texḍiḍ i zzux. Yernu tuɛer tiṭ n tismin !

S leḥyat-ik, a Ssi Ɛebdelwaḥed ! Yernu win i k-yesɛan deg izuɣar, uryettagad idurar.

Akken ara tiɣ tafat, a d-yettban usayes amzun d tazeqqa uheggi n lbuṭ. A d-yekcem Ssi Ɛebdelbaqi, ad iwenneɛ lekwaɣeḍ-is, ad yeqqim. A d-yekcem SsiƐebdelwaḥed yecreh.

Cwiṭ n tsusmi...

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Win yettruẓunasalu, iteddu akken yufa, mačči akken yebɣa

39

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 41: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

(Ad )Awal yeǧǧa-t-id Welǧudi “Kra teẓẓiḍ a t-tɣellteḍ, ala aberkan uqerru;ma teẓẓiḍ-t a k-yeqleɣ !“. Ahat wwḍen-d tura imettekkiyen-nni ?

A sen-d-ssiwleɣ ?

Meqqar a sen-d-teɣreḍ lqanun-nni n lbuṭ. () Ssi Ɛebdelbaqi ! Amagrad-nni aneggaru,

anef-as di lbaḍna; yeɛni gar-aneɣ kan !

Ɣas kkes aɣbel ; am wakken qqaren “Atmaten d atmaten, aɛebbuḍyebḍa-ten !“. ( ) Imettekkin n lɛezz d lḥerma, a d-kecmen !

,( ) D acu-tt lǧamba-yagi ukermus ?

Wagi d Bu yetran, lmedɛu "Lanetrit Abulitik".

Ahat, ddeqs n ṭṭradat i yexdem ihi ?

yettmeslay i yiman-is kan. Dɣa netta yettmeɛɛin-d ɣef Ssi Ɛebdelbaqi.

Akken ara iger Ssi Ɛebdelbaqikra isurifen, a t-id-yesseḥbes.

Ssyen, a sen-yessiwel.

A d-yekcem Bu yetran, yegla-d s kra n ttawilat : tameẓẓyant, lɣerḍ akk dtkerḍa n “jjiyugrafi. Anekcum-is a d-yili s yiwet tezgart si tezlit-nni, n LewnisAt Mangellat :

“Acḥal telham ay ayetmaS lemkaḥel ger ifassenMa teddaddazem iḍarrenTefkam mebɛid lhiba...”

i Ssi ƐebdelbaqiMi teḥbes tezlit.

40 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 42: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Yexdem ṭṭrad umaḍal wis-3, yexdem ṭṭrad n “ Diṭerwa”, yexdem“Landucin”. ( ) Yexdem tid n “likuntinar n ṣṣabun”,“likuntinar n wuzzal”, n ssiman...

Ddeqs ! Awal ma wezzil yefra, ma ɣezzif a d-yini kra !

,Aya, wayeḍ !

,( .) D acu -t uteftuf-agi ?

Wagi d Ssi Rabeḥ.

D Ssi Rabeḥ neɣ d mmi-s ?

D Ssi Rabeḥ “lurijinal” s yimmad-is.

Ansi i s-d-yekka akk rrbeḥ-agi ?

Kra yerbeḥ-it-id si ḥekk tterbeḥ. ( ) Kra yerbeḥ-it-id si laylatu lqedri...

Dagi, s uɣiwel.

ad yessiwel

A d-yekcem Ssi Rabeḥ, yegla-d s kra n ttawilat : Aqrab, ”ccakat”, ad iteddu adiḥetteb idrimen. Anekcum-is a d-yili s yiwet tezgart si tezlit-nni, n SlimanƐazem :

“Idrimen, idrimen idrimenMa llan ad tiliḍ mechurIdrimen, idrimen idrimenMa kfan ad tiliḍ meḥqur...”.

i Ssi ƐebdelbaqiMi teḥbes tezlit

Dagi ad yekmez iman-is.

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

41

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 43: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

D tagi i wumi qqaren akken” ”.

,Aya, wayeḍ !

Andi telliḍ a Ssi Ɛalem, a lhemm ?!

,Lliɣ di “ṣṣber-kafi”.

D acu i telliḍ txeddmeḍ di "sibar-kafi" ?!

Kecmeɣ ɣer” lalla n ternit “.

D acu i teẓriḍ di lanternat ?!

Ẓriɣ-d tamuɣli-nni n “Ssi Lmekki-bal, ḥaca-kum.

D acu i yellan deg-s ?

Yella deg-s “ Ssi lparasyun di leḥkem”.

Aah!... “Séparation”.“Makyabal” ?!

Ddunit d aḍebber, mačči d ahember

I kečč d acu twalaḍ di tmuɣli-yagi n

ad yessiwel

A d-yekcem Ssi Ɛalem s uqendur akk d ucaci iɛelleq-d tiḥreztin, yegla-d s kra nttawilat : "Lalup" (tamrit yessimɣuren ) d tektabt ad iteddu ad ijeddeb.Anekcum-is a d-yili s yiwet tezgart uẓawan (lmuziga) neɣ ahellil (lḥeḍra)-nni s waydeg ceṭṭḥen leɛlawi. Akken ara teḥbes lmuziga, Ssi Ɛalem adyesseḥbes ajdab-ines. S wurfan, i Ssi Ɛalem.

i Ssi Ɛebdelbaqi

42 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 44: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Mwataɣ d yid-s di kra yellan. Ala deg uxaluḍ ger tlawin d yergazen;dɣa tagi, tebra ma teḍra-tt !

,D acu -t Leɛǧeb-agi d-yernan ?!

,Wagi d Ssi Ɛalem, a ɣ-d-yenfeɛ Rebbi s lbaraka-s.

Yyah ! Ɣef waya i d-sliɣ akken « ṣṣber-kafi », « lalla n ternit »... Ihi dnetta i d-yesnulfan « sit »-nni : “ Yaḥḥu.Ffer ” ?! Anti tasdawit iseg d-yeffeɣ Ssi Ɛalem-agi-inek ?

Yeɣra di lǧameɛ Uzemmur, yeɣra di lǧameɛ Ijeǧǧigen; yeɣra di lǧameɛCcnuɣa, yeɣ ḍ almi d Tamuqra...

Dayen, ddeqs ! Ɣas ini-d tura, d acu n igerdasen (diplômes) i yesɛa ?

Yesɛa dduktura di lfesṭuluji, yesɛa tayeḍ di lxerṭuluji, yesɛa laliṣuns ditbehluluji...

Dayen, ddeqs ! Ihi ad yili, ddeqs n warrazen (prix) i s-d-yeḍren ?

Netta s yimmad-is d arraz...

Nniɣ-ak berka-k asqecmeɛ !

yedduqqes, i Ssi Ɛebdelbaqi

i Ssi Ɛebdelwaḥed

ra di Keččawa, yewwe

43

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 45: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Iḍer-as-d warraz n Hubel !...

,Nufel, Nufel !...

D tagi i wumi qqaren akken” Ttif amdan ur neɣri, yesɛan tamussni,wala win yeɣran di tmenqas”.

,Aya, wayeḍ !

,D acu-t uyennat-agi i d-yernan akka ?!

,Wagi d Dda Akli ; “lmedɛu: xeddam rrjal, sidhum”.

D acu n ukaryar i yesɛa ?

Lemmer i yesɛa kra ukaryar, a t-id-tafeḍ akka, di liḥala-yagi ?!

s wurfan

ad yessiwel

A d-yekcem Dda Akli, yegla-d s kra n ttawilat : Asekkreḍ neɣ timesleḥt, taqfactneɣ sella-nni ideg jemmɛen rrṣaḍ. A d-iteddu yeɛkef, am wakken yeɛya.Anekcum-is a d-yili s yiwet tezgart si tezlit-nni n Matub Lwennas :

“Tenniḍ-iyi

Teḥkiḍ-iyiDi tnac yid-wen deg wexxamTɛacem amekTeddrem amekAmek i ken-id-yettas lemnam “

i Ssi Ɛebdelbaqi

i Ssi Ɛebdelwaḥed

Di Lezzayer kečč d axeddam

44 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 46: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Dda Akli

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelwaêed

Bɣiɣ a d-iniɣ acḥal iseggasen i yexdem?

Ini-d akka. Yesɛa 7 iseggasen n "lkunji d maladi" (conge de maladie), 7iseggasen n "lkunji peyyi" (conge payer), 7 iseggasen n "ddiṭacma"(détachement), 7 iseggasen n "miz apyi "mis a pied, tura atan di "lanetrit antisipi " (la retraite anticipée)…

Dayen ddeqs ! D tagi i wumi qqaren akken ”lbaz d lbaz lɛecc-is disɣaren”.

,Aya, wayeḍ !

Nniɣ-d, aya, wayeḍ !

,Kkes afus-ik ay afenyan !

Hhay, hhay lubyan (I love you) !

, ,A nnger-ik, a tuqqiṭ-ik, d Taglizit kan i k-ixuṣṣen !

,” Nnaɣ a Muḥend a mmi ; tameṭṭut-ik d taberkant”…

ad yessiwel

A d-yekcem Ssi Fenyan yettmurud neɣ iseḥḥel. Akken ara d-yekcem adyeqqim ɣef yimi n tewwurt yiwen ur t-iẓerr. I tikkelt nniḍen ad yessiwel swurfan.

A d-tekcem Nna Cabḥa tteddu-d tettɛennin, mi ara tt-id-iwali Ssi Fenyan, a s-d-yefk afus-is akken a t-id-tezzuɣer.

s wurfan

Akken ara tt-iẓer Dda Akli, ad yerr ɣur-s a tt-yemmager

s ukeɛɛeẓ i Dda Akli

icennu i Nna Cabḥa

45

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 47: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Dda Akli

Ssi Äebdelwaêed

Bu yetran

Ssi Rabeê

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

,“Anef-as, anef-as a yemma ; ar ɣur-i d Tamarikant ; ay aɣrib-iw ah !”.

,D acu-tt Lunǧa-yagi i d-yernan ?!

D itri ! D itri !...

D agerruj ! D agerruj !...

D asefru ! D asefru !...

Tagi d Nna Cabḥa-nsen, akken qqaren : D azgen n tmetti yeɛni "nniṣflmujtameɛ". ( ) “Warau kulli rajulin imraa !".

,I tura wwḍen-d yakk imettekkiyen-nni-inek ?

,1, 2, 3, 4, 5... Ixuṣṣ Ssi Fenyan, ma d Ssi Mensi ur t-id-nencid ara, waqilanettu-t !

Aql-i da.

Anda-k a lhemm ?!

s ccna

i Ssi Ɛebdelbaqi

Ad yeffer deffir-s.

i Ssi Ɛebdelbaqi

iḥetteb

Tarbaɛt-nni merra ad ttsekkiden akin d wakka anda ara t-ẓren.

46 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 48: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Aql-i da.

Anda da ?!

,Dagi, di lqaɛa.

,A t-id-awiɣ ?

Awi-t !

Wi k-yennan awi-t-id ɣer da ?!

Aɣerda !

,Nniɣ-ak awi-t akin, m ɣer da !

,Yerḥem waldik !

,Imettekkiyen-agi-inek : wa meḍbur, wa mekṣur, wayeḍ ma iɛebbicxlaṣ !

,I tura amek ara nexdem ?!

Win iɣaben ttut-t ( ), win yegnen dlet-t (

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

ad yewwet s ufus-is di lqaɛa

i Ssi Ɛebdelbaqi

Bu yetran a d-yerfed Ssi Fenyan, a t-yessers ɣef ṭṭabla. Ssi Ɛebdelbaqi ad yiliitah, mi ara d-yezzi, a t-id-yaf akken, ad isuɣ ɣef Bu yetran.

, s wefjaɛ

i Bu yetran

Bu yetran a d-yerfed Ssi Fenyan, a t-yesbedd s tmara ger imettekkiyen.

ad yeɣli ɣer lqaɛa

i Ssi Ɛebdelbaqi

i Ssi Ɛebdelwaḥed

Yeqsed-d Ssi Mensi Ad iwehhi ɣer

ačči

47

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 49: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan Dagi ad iwehhi ɣer NnaCabḥa-nsen.

i imettekkiyen

Imettekkiyen a d-ttɛeddayen yiwen yiwen zdat Ssi Ɛebdelwaḥed, yal wa antitalɣa neɣ ṣṣifa s wayes ara d-iqeddem iman-is.

s tmeẓẓyant

Ssi Ɛebdelwaḥed, yugad, yettergigi.

s twerqet n yedrimen, a s-yesbuḥru

Ssi Ɛebdelwaḥed ad yerḥu si tismin.

a s-yesbuḥru s tezmamt

ad yezzuɣer Ssi Ɛalem

Si Ɛalem ad yerr iman-is d aderɣal n tidet, ad yebɣu a s-iger irebbi i NnaCabḥa, nettat a s-tezwi afus-is a t-twelleh ɣer Dda Akli, alamma tewwet-it-idyir rriḥa, d wamek ara yuɣal s amkan-is.

ad yecrew tidi

Ssi Ɛebdelwaḥed ad yeṭṭef anzaren-is si yir rriḥa i t-id-yettawḍen.

), ma d win iḥeḍren fket-as tunet ()

,Ihi, imettekkiyen n lɛezz d lḥerma a d-qeddmen iman-nsen !

,A win yettagaden ccwal, i lehna s wacu d-tettas !

,Win yebɣan abɣer (lfayda) yesɛu-t, win yebɣan lhemm yerwu-t !

,Win ur nezmir i nnwal, xerṣum s wawal !

,Neɣ mel-as abrid i uderɣal.

,Ur tetthennaḍ alammi ɛettben wiyaḍ !

Ssi Fenyan, qeddem-d iman-ik !

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Ssi Rabeê

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Dda Akli

Ssi Äebdelbaqi

48 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 50: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

,Rrbeḥ, a rrbeḥ !

,Cukteɣ tella kra n lbaḍna i yesɛa wemcum-agi ?! (

)

,Ṭṭes ar azal, a d-tafeḍ sseɛd-ik mazal !

,Am wakken i t-tufiḍ ṣwar s tili.

,( ) Acḥal iyesha lexrif, di ccetwa yedda ɛeryan !

,Ɛeryan !

,Tanemmirt-nwen !

,Ihi tura, ɣer-asen-d lqanun-nni n lbuṭ !

Ihi atan ar ɣur-wen, slet-d mliḥ : Amgerḍ amezwaru yeqqar-d...

” Amagrad”

Kif-kif !

i Ssi Ɛebdelwaḥed.

i yiman-isAd yaẓ ɣur-s, a s-yefk

tameẓẓuɣt.

i Ssi Ɛebdelwaḥed, s leɛqel

ad yettfa

i Ssi ƐebdelwaḥedAd tessuden afus-is nettat- a t-tsuḍ am akken tceyyeɛ-as-d sslam.

yessetḥa, yeṭṭef aserwal-is

i imettekkiyen-nni

i Ssi Ɛebdelbaqi

keččini, a win ibennun le

, !mačči amgerḍ

49

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 51: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Rnu, ssefhem-asen-d i iɛejmiyen-agi ur nessin ara taɛrabt !

Amek, amek ! Terriḍ-aɣ d iɛejmiyen !?…

”L'aɛjem”

Am ccetwa, am lexrif.

,Amgerḍ amezwaru yeqqar-d : Yal imettekki a d-yawi tawacult-ines,akken ad nẓer ma d mmi-s n laṣel. Amgerḍ wis-sin, yeqqar-d : Yalimettekki a d-imel lḥerfa-s. Amgerḍ wis-kraḍ yeqqar-d: Yal imettekkia d-imel azamul (symbole) i yextar i tḥemmalt-is. Amgerḍ wis-kuẓyeqqar-d: Yal imettekki a d-imel tuddsa (organisation) ideg arayettekki, neɣ tama iɣer ara imal. Amgerḍ wis-semmus yeqqar-d: Yalimettekki a d-imel ahil-ines. Amgerḍ wis-sḍis: Wagi ur ken-yeɛni ara.

Amek ur d aɣ-yeɛni ara ?!

,Nniɣ-awen-d ur ken-yeɛni ara !... Tura ihi, ad nɛeddi ɣer wemgerḍamezwaru. Bu yetran i twacult-inek ?

,Attan di tzeqqa uraǧu.

Ruḥ awi-ten-id !

, rfan, a d-suɣen ɣef tikkelt

ikemmel taɣuri

Ssi Ɛebdelwaḥed ad yeṭṭef aqerruy-is yugad.

, s wurfan

isuɣ fell-asen

ad yaẓ ɣur-s

, !mačči iɛejmiyen a Ssi Ɛebdelwaḥed

50 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 52: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Bu yetran

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ugaden !

D acu i ugaden ?!

Ugaden lexyal.

,A k-yeqqar ugaden lexyal !?

Ddu yid-s wali ma d tidet i d-yenna.

Jeddi, Jida, Baba, Yemma, Tameṭṭut-iw, Mmi, Yelli.

,D tidet i d-yenna ?

A wigi, ttagaden lexyal !

Ɛni d Ddunkicuṭ !?

Ṣinyur.

yewhem, i Ssi Ɛebdelwaḥed

Bu yetran ad yezwir ad yernu deffir-s Ssi Ɛebdelbaqi, ad iteddu a t-yettɛayab,alamma dergen deffir usaber (aridu) ad yebdu a s-d-yettqeddim tawacult-ines.

Mi ara d-uɣalen, a d-yezwir Bu yetran, a t-id-yeḍfer Ssi Ɛebdelbaqi.

i Ssi Ɛebdelbaqi

Di Lamančča

51

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 53: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Rabeḥ i twacult-ik ?

,Attan di tzeqqa uraǧu.

Ruḥ awi-ten-id !

Ugaden !

D acu i ugaden ?!

Ugaden tiṭ.

,A k-yeqqar ugaden tiṭ !?

Ddu yid-s wali ma d tidet i d-yenna.

Jeddi, Jida, Baba, Yemma, Tameṭṭut-iw, Mmi, Yelli.

,D tidet i d-yenna ?

ad yaẓ ɣur-s

yewhem, i Ssi Ɛebdelwaḥed

Ssi Rabeḥ ad yezwir, ad yernu deffir-s Ssi Ɛebdelbaqi ad iteddu a t-yettɛayebalamma dergen deffir usaber (aridu), ad yebdu a s-d-yettqeddim tawacult-ines.

Mi ara d-uɣalen, a d-yezwir Ssi Rabeḥ, a t-id-yeḍfer Ssi Ɛebdelbaqi.

i Ssi Ɛebdelbaqi

52 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 54: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

A wigi, ttagaden, tiṭ !

Ɛni d Ɛli Baba !?

Akk d rebɛin imukar.

Ssi Ɛalem i twacult-ik ?

,Attan di tzeqqa uraǧu.

Ruḥ awi-ten-id !

Ugaden !

D acu i ugaden ?!

Ugaden tafat.

,A k-yeqqar ugaden tafat !?

Ddu yid-s wali ma d tidet i d-yenna.

ad yaẓ ɣur-s

yewhem, i Ssi Ɛebdelwaḥed

Tikkelt-a, ad yezwir Ssi Ɛebdelbaqi ad yernu deffir-s Ssi Ɛalem, akken araawḍen ɣer tewwurt, a t-id-yeṭṭef si tayet uneggaru-yagi, a s-yini s wurfan.

53

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 55: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Dda Akli

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

Lḥerma, lḥerma ! (: Jeddi, Jida, Baba, Yemma,

Tameṭṭut-iw, Mmi, Yelli. (Ffeɣ, a k-teffeɣ terwiḥt !

,D tidet i d-yenna ?

A wigi, ttagaden, tafat !

Ɛni d Bururu !?

,Uuuwww !

Dda Akli, i twacult-ik ?

,Attan di tzeqqa uraǧu.

Ruḥ awi-ten-id !

Ssetḥan !

D acu i ssetḥan ?!

Ḥaca-k, ttraḥen d tidi.

Iteddu ad yettusu).. Mi ara dergen deffir usaber (aridu)ad yebdu a s-d-yettqeddim tawacult- ines

Mi ara d-uɣalen, Ssi Ɛalem a d-idemmerSsi Ɛebdelbaqi.)

i Ssi Ɛebdelbaqi

am Bururu

ad yaẓ ɣur-s

54 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 56: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Dda Akli

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

,A k-yeqqar ttraḥen d tidi !?

Ddu yid-s wali ma d tidet i d-yenna.

Jeddi, Jida, Baba, Yemma, Tameṭṭut-iw, Mmi,Yelli.

,D tidet i d-yenna ?

A wigi, ttraḥen d nnger !

Ɛni d itibib !?

A d ṭṭikuk… Ssi Fenyan ! () Ssi Fenyan !

Rrbeḥ, rrbeḥ !

,Ur teẓriḍ ansi ara k-d-yekk rrbeḥ, ulaɛudd ahat ad trebḥeḍ dilǧerra-s ?

yewhem, i Ssi Ɛebdelwaḥed

Dda Akli ad yezwir, ad yernu deffir-s Ssi Ɛebdelbaqi, ad iteddu a t-yettɛayab,alamma dergen deffir usaber (aridu) ad yebdu a s-d-yettqeddim tawacult-ines.

Mi ara d-uɣalen, a d-yezwir Dda Akli, a t-id-yeḍfer Ssi Ɛebdelbaqi.

i Ssi Ɛebdelbaqi

Ssi Fenyan a t-yaɣ lḥal igen, ur s-d-yettarra ara. As-yessiwel i tikkelt-niḍen.

, a d-yedduqes, a s-d-iwehhi

i Ssi Ɛebdelbaqi yerfan

55

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 57: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

,Nniɣ-ak i twacult-ik ?

Nniɣ-ak tugi a d-teddu.

,Amek tugi a d-teddu ?!

Qqaren-ak ar lbuṭ i d-iteddun.

Ihi uɣal !

Nniɣ-ak aql-i wwiɣ-d “Livridfamil”.

Awi-t-id ɣer da.

Yya-d jbed-it-id, attah dagi di lǧib-iw.

,Daɣen !

Wi yecqan ! Ulac fell-as.

I Niɣ ulac deg-s “ trafik ” ?

,Yexḍa, axaṭer yeffeɣ-d si tɣiwant n tmurt uɛekki. (

D acu-yak-t "Rripu" ?

ad ibedd zdat n Ssi Fenyan

s wurfan

s wurfan

Ssi Ɛebdelbaqi ad iger afus-is, a d-yejbed tazmamt-nni n twacult si lǧib nSsi Fenyan, ad yeḍs.

Ssi Ɛebdelbaqi.

i Ssi ƐebdelwaḥedYeqqar tazmamt, i Ssi

Fenyan.)

56 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 58: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

D jeddi.

D acu i k-tettili Rraḥa ?

D jida.

I "Ccumaǧ " ?

D baba.

I Tlexxaxt, d acu i k-tettili ?

D yemma ɛzuzu.

,A teǧǧa-d argaz ad ibarek Rebbi !

I Tguni-yagi, d acu-yak-tt ?

,D tameṭṭut-iw.

,D tameṭṭtut-is ḥacakum !

D acu-yak-t Berragda ?

s ukeɛɛeẓ

s usetḥi

s ukeɛweẓ

57

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 59: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

D mmi ɛzizen.

D acu i k-tettili Tɣimit ?

D yelli.

D tagi i tawacult neɣ ad teqqim ! ( )

Err-it-id ɣer Lǧib-iw !

,A ziɣen yexḍa-k weɛdaz ! ( ) I twacult-im aNna Cabḥa-nsen ?

,Ur sɛiɣ ara tawacult.

Amek, amek ?!

Imi tugi a d-teddu. ihi, ɣas ttɛudd ur sɛiɣ ara tawacult.

,I tura, amek ara nexdem ?!

Ẓer lqanun d acu d-yeqqar !

,Ixef amezwaru n wemgerḍ amezwaru, yeqqar-d : Tameṭṭut ur nesɛi

A s-yerr tazmamt-nni i Ssi Fenyan.

ad yerr tazmamt ɣer lǧib n Ssi FenyanAd yezzi ɣer Nna Cabḥa-nsen.

s ttnefcic

i Ssi Ɛebdelwaḥed

ad yesferfud di tewreqtin-nni

58 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 60: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

imawlan, d ddula i d imawlan-is. () I warraw-im ?

Ur sɛiɣ ara dderya.

Lqanun n tmurt-nneɣ yessebɣas wid ur nesɛi ara dderya, axaṭer ǧǧan-aɣ-d lemtel “Liẓaẓtak”…

Wellah ar tesmektaḍ-iyi-d s “listak” !

,Truḥeḍ akk d aɛebbuḍ ḍ aqerruy-ik !

,I wergaz-im ?

Briɣ-as.

,Amek, amek ?!

Nniɣ-ak briɣ-as.

,Amek ara nexdem ?!

Ẓer lkanun ; bɣiɣ a d-iniɣ ẓer lqanun, d acu d-yeqqar ?!

Dagi ad yewwet deg yedmaren-is. Ssyen,ad yernu ad yesteqsi Nna Cabḥa-nsen.

Ssi Ɛebdelbaqi mi ar yesked di Ssi Ɛebdelwaḥed, aneggaru-yagi a s-d-yeɣmez,zuni wwet nneḥ. Ssi Ɛebdelbaqi ad yesferfud di tewreqtin-nni.

i Dda Akli

i Nna Cabḥa-nsen

s wewham

i Ssi Ɛebdelwaḥed

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

, ad tečče

59

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 61: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

,Lqanun... Tameṭṭut... Argaz...

,Tebra ma teḍra-tt tagi ! Tameṭṭut mebla argaz. (

) Yif-itt wezduz umehraz.( )

,Amek ara nexdem ?!

A tt-nefk ad tejweǧ.

Yerbeḥ, yerbeḥ. ( ) Lqanun n tmurt-nneɣ,yefka lḥeqq i tmeṭṭut akken ad textir argaz i tt-iwulmen. (

)

Aql-i da.

,D tagi i wumi qqaren : Ay argaz kker a d-tzedmeḍ !...

Ur zmireɣ.

Ay argaz kker a d- tagmeḍ !

Ur zmireɣ.

Ay argaz kker a d- tjewǧeḍ !

ad yesferfud di tewreqtin-nni, i yiman-is

ad yewwet di ṭṭabla, s wurfanAd iwehhi ɣer Nna

Cabḥa-nsen, ad yernu ad iwehhi ɣer yiman-is.Dagi ad iwehhi ɣer Ssi Fenyan.

yewhem, i Ssi Ɛebdelwaḥed

Ad yesferfed di tewreqtin-nni.Dagi ad

iwehhi ɣer yiman-is.

s uɛekki

60 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 62: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

,Zemreɣ, zemreɣ...

,I jjwaǧ tzemreḍ ah ! Gen ad yesgen Rebbi tassirt-ik.

Anwi ara xtireɣ, tura ?! ( ) Bu Yetran ; d bab n yiɣil.Meqqar a yi-iḥudd. Ssi Rabeḥ d bab n wedrim ; ad iṣerref fell-i, adidireɣ di rrbeḥ ar yiri. Ssi Ɛalem d bab n tmussni, meqqar a yi-d-yettaru isefra ; nekk a ten-id ssufuɣeɣ d tiktabin, tisfifin, d wayennniḍen... Ma uɣeɣ Dda Akli ; dɣa a t-rreɣ d akli, meqqar ad yexdem fell-i ; a yi-yessirid iceṭṭiḍen, leqlul neɣ lemmaɛen, nekk a tt-rreɣ ala iyiḍes... Ma d Ssi Fenyan, wagi iban, meqqar a yi-yettɛassa axxam, nekkad stifeɣ i umenṭer. Ssi Ɛebdelbaqi d netta i d aqerruy yettxemmimen.Wigi yakk ɣef ufus-is iteddun. Meɛni Ssi Ɛebdelwaḥed a t-iɣaḍ lḥal, at-yesṭixxer. Ihi nekk, ad aɣeɣ Ssi Ɛebdelwaḥed.

,D ayagi kan i d iyi-ixuṣṣen !

,Dayen textar a Ssi Ɛebdelwaḥed ! Ihi, ɛelleq-as taxatemt.

D wigi i d imeṭṭawen n wuccen.

,Tagi ur tesɛi ara “laṭay”, nekk bɣiɣ Munika Liwinski !

Tura, laqen sin inagan ara yestenyin leɛqed-agi.

Aql-i da, ad stenyiɣ…

a d-yekker, ad ibedd i tikkelt tamezwarut

s wurfan

Ad txemmem cwiṭ.

s wewham

s uɣiwel

Ssi Ɛebdelwaḥed mi ara s-yeg taxatemt i Nna Cabḥa-nsen, ad yettru.Ssi Ɛebdelbaqi s uɛekki.

s wesnixfet

, a d-yejbed lkaɣeḍ

61

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 63: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Fenyan

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

Ssi Äebdelbaqi

Keččini fu

I kečč a Ssi Fenyan ?

Kečč a Dda Ak

Kečč ay afesyan n

li, aql-a

ḥen ifassen-ik, la yaǧuz !... A d-iɛeddi Ssi Rabeḥ akk d SsiFenyan.

Yerbeḥ, yerbeḥ.

Ur zmireɣ…

Ax efk-as taḥekket-agi-inu n “lmakiyyaj”akken ad yestenyi yes-s.

D aẓidan a Nna Cabḥa, lemmer ɣas a yi-d-ternuḍ cwiṭ !

A k-d-rnuɣ taqriḥt-ik !

,ɣ nesskellef-ik s leqdic n tmeɣra !

,Yerbeḥ.

,“ Liṭa sivil ”eg-as-d ṭṭabeɛ i leɛqed-agi ! (

A d-yaẓ ad yestenyi s twerqet n wedrim (abeyyiḍ), ad yebɣu a s-tt-yaker SsiƐebdelbaqi ur izemmer ara acku yeṭṭef-itt mliḥ s iḍudan-is.

Mi ara s-tt-yawi Ssi Ɛebdelbaqi, ad yebbeɣ deg-s aḍad n Ssi Fenyan, a t-yessers ɣef leɛqed-nni. Ssi Fenyan ad yemceḥ aḍad-is.

i Dda Akli

s weɛdaz

i Bu YetranDagi, ad

62 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 64: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

yeḍbeɛ leɛqed-nni s tmeẓẓyant-is.I Ssi Ɛalem. Yeqsed a d-yini lmeɛruf

ad yessemdi urawen-inesDagi ad iwehhi ɣer yiman-is, acku yeqsed a d-yini : Am win.

s ttnefcicAd-tecnu yiwet tezgart si tezlit-nni n Karima :

“ Ass-a nezhaS wexxam yebhaAss-a nezhaS teslit telha...”.

Dagi, tarbaɛt merra ad ttceqqiren, ad ceṭṭḥen. Ssi Ɛebdelbaqi ad yerfu, adyeddez s uḍar-is di lqaɛa.

Mi ara yetthedden cwiṭ.

A d-yaẓ, ad yeqqim ɣer tama n Ssi Ɛebdelwaḥed, ad yessiwel.

Bu Yetran a d-iɛeddi, a sen-d-yefk yiwen lɣerḍ.

yewhem, i Ssi ƐebdelbaqiBu Yetran a d-yejbed tameẓẓyant-is, ad yeṭṭef

di nnican, ad yeqqreṣ fell-asen. Ssi Ɛebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi a d-ɣlinɣer lqaɛa, a d-isuɣ Ssi Ɛebdelwaḥed.

Ssi Ɛebdelbaqi ad yessiwel i Ssi Rabeḥ, a d-yaẓuneggaru-yagi a sen-d-yefk tacacit-is. Mi ara tt-ṭṭfen, a sen-d-iḍegger aqarid(tapyast n wedrim) akken ara kkren a tt-ṭṭfen, ad ɣlin i sin.

, s isuɣan

)Ɛalem, aɣ amiɛruf ( .)

,Ammin ! ( )

,Ma d tameɣra sɣur-i. (

)

Dayen. Yeqqerṣ ṭṭbel, yefra wurar ! ( ) Ihi tura, adnɛeddit ɣer wemgerḍ wis-sin, i d-yeqqaren : Yal imettekki, a d-imellḥerfa-s. ( ) BuYetran !

,D acu-t bu tacciwin-agi ?! (

) Ad yemneɛ Rebbi aqerruy-iw !

Ttexṭi rasi wetfut ! (

)

Ɣli-d ay abexsis !...

Kečč a Ssi

Ssi Äalem

Nna Cabêa-nnsen

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

63

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 65: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

... Deg yimi-w ! (

Ya Ssi Ɛebdelwaḥed, Ya Nnayiru !...

Ya lil !

Ya Ssi Ɛebdelbaqi, Ya Muḥerramu !...

Ya ɛin !

,Amek i s-qqaren i ṣṣenf-agi n tmedyezt ?

Wagi qqaren-as « Ufṣiḥ ». A wen-d-rnuɣ wayeḍ, isem-is Zidan.

,Awwah...! Zidan-agi, ẓẓayet turart-is.

Ihi, a wen-d-awiɣ yiwen n cciɛr lmeṭḥun ! ( .)

Aha kan !

(

Ssi Ɛebdelbaqi ad yessiwel i Ssi Ɛalem, a d-yaẓ uneggaru-yagi, a sen-d-yawi asefru.)

i Ssi Ɛalem

i Ssi Ɛebdelbaqi

Yeqsed a d-yini Lmelḥun

A sen-d-yawi lemdeḥ-nni n Sliman Cabi :“...Wwin-aɣ-id lqahwa

Win i tt-yeswan ɣef lexwaAd itekker, ad yettɣimi....”)

Nufa-tt teččur d ttelwa

64 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 66: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Dagi, ad jeddben akken ma llan, alamm ɛyan

ad isuɣAd yessiwel i Dda Akli, a d-yaẓ uneggaru-yagi, a

sen-d-yefk yiwet teswalt a tt-ṭṭfen.

s wewham

Dda Akli ad yerfed asekreḍ (timeṣleḥt), ad yefreḍ yes-s, a ten-id-yesɣumber suɣebbar. Ssi Ɛebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi ad ttusun.

Ad yessiwel i Ssi Fenyan, aneggaru-yagi sitama-s a sen-d-yessiwel s leɛqel kan.

i Ssi ƐebdelbaqiAd bedden i sin zdat-s.

A sen-d-yefk tasbaḥrut. A s-sbuḥruyen.

.

,Ayya ! Cwiṭ i imelliḥen ! (

)

,D acu-tt tagi, ɛni d tunṭict ?!

Axxam-is ur d as-yezmir...

I lǧameɛ yeṭṭef-as amezzir ! ()

Rbeḥ, rbeḥ !

,Ccukteɣ tella kra n lbaḍna i yesɛa ?! ( )

Dlet-iyi-d !

Ssu-yas...

Sbuḥru-yas !

( ) Deg leɛnaya-nwen sbuḥrut-iyi-d ! ()

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

65

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 67: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nsen

Ssi Äebdelwaêed

Nna Cabêa-nsen

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Argaz ur nxeddem...

Efk-as taruka ad yellem ! ()

Attah lḥerfa-w s taɛrabt lfuṣḥa (

,Yaḥḥu...!

Ma s tmaziɣt lfuṣḥa, attah (

)

,A kkwi…! ( ) Ihi tura, ad nɛedditɣer wemgerḍ wis-kraḍ i d- yeqqaren : Yal imettekki, a d-imel azamul iyextar i tḥemmalt-is.

,Jebdeɣ amrar, yenhez wedrar. ( )

Ad yessiwel i Nna Cabḥa-nsen, a d-taẓ tneggarut-agi, a sen-d-tefk snat temḥermin.

A d-tecnu yiwet tezgart si tezlit-nni nBuɛlam Caker :“Huzz, huzz a YaminaAɛeqqa n lǧuzHuzz, huzz a YaminaTbedleḍ-t s lmuz...”.)

Dagi ad ilin ceṭṭḥen akken ma llan, akken alamma tessusem.

ad isuɣ

A d-tecnu yiwet tezgart si tezlit-nni nHawwari Ddufan :

“Cḥal nebɣi nqellec ɛemriCḥal nebɣiCḥal nebɣi nqellec ɛemriCḥal nebɣi...“.

Dagi ad ilin ceṭṭḥen akken ma llan, akken alamma tessusem.

ad isuɣMi ara tetthedden cwiṭ tegnit si ccḍeḥ-nni.

i Ssi ƐebdelwaḥedAd yuɣal s amkan-is.

66 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 68: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Rabeê

Ssi Äalem

Dda Akli

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelwaêed

Nna Cabêa-nsen

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Bu yetran

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Rabeê

,Win ur neqbiḥ, leɛmer yerbiḥ. ( )

,Bu yiles, medden akk ines. ( )

,S yiɣil aberkan, i ntett aɣrum azeddgan. ( )

,Rbeḥ, rbeḥ ! ( ) Win ijaḥen yertaḥ, i winiɛemren d acu d-yessuli ?

,

)

,Ttif tameṭṭut iḥerrzen, wala tayuga ikerrzen.

Ihi tura, ad nɛeddit ɣer wemgerḍ wis-kuẓ i d- yeqqaren : Yal imettekki,a d-imel tuddsa iɣer ara yekcem…

Neɣ tama iɣer ara imal.

,Nekk, ad kecmeɣ ɣer “l' Otan”. ( )

” Impiryalist” !

,Nekk, ad kecmeɣ ɣer “F.M.I” akk d “l'O.M.C”. ( )

i Ssi ƐebdelwaḥedAd yuɣal s amkan-is.

i Ssi ƐebdelwaḥedAd yuɣal s amkan-is.

i Ssi ƐebdelwaḥedAd yuɣal s amkan-is.

yessawel s leɛqel i Ssi ƐebdelwaḥedYuẓ-d ɣur-s, a s-yefk tameẓẓuɣt.

s wurfanA d-yuɣal s

amkan-is.

i Ssi Ɛebdelwaḥed

i Ssi ƐebdelbaqiAd yuɣal s amkan-is.

i Ssi ƐebdelbaqiAd yuɣal s amkan-is.

Yessuli-d i d-tessuliḍ kečč, a win ibennun leṣwar s tili ! (

67

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 69: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Dda Akli

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Nna Cabêa-nsen

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

”Burjwazizt” !

,Nekk, ad kecmeɣ ɣer “La Frankufuni”. ( )

”Ḥizb Fransa” !

, .Nekk, ad kecmeɣ ɣer “L'U.G.T.A”. ( )

Ad yefreḥ Sidi Ssaɛid !

,Rbeḥ, rrbeḥ ! ( ) Nekk ad kecmeɣ s usu, uad maleɣ ɣer tsumta.

,Gen, ad tegneḍ yiwet ! ( .)

,Nekk, ad kecmeɣ ɣer “l'A.A.K” ( ) akk d“l'A.P.I.C.O” ( ).

Amarezg-ik a Lewnis ! Amaseɛd-ik a Neṣru !

Ihi tura, ad nɛeddit ɣer wemgerḍ wis-semmus i d- yeqqaren : Yalimettekki, a d-imel ahil-ines.

,Atan wahil-inu : Nekk, a d-rreɣ laman di “Klab debban”, a d-ḥawceɣakk itran yellan deg igenwan, a ten-id-rreɣ ɣef tuyat-iw. Ad ɛiwneɣ

i Ssi ƐebdelbaqiAd yuɣal s amkan-is.

i Ssi ƐebdelbaqiAd yuɣal s amkan-is.

yessawel s leɛqel i Ssi ƐebdelbaqiYuẓ-d ɣur-s, a s-yefk tameẓẓuɣt.

s wurfanA d- yuɣal s amkan-is

i Ssi ƐebdelbaqiTiddukla Inaẓuren n Leqbayel

Tiddukla Uḥuddu akk d uwenneɛ n ccna n Wehran

i uzayez

68 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 70: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

“Grindayẓer” di lbuṭ i d-iteddun. ( )

I ”Ɛemmu Waḥid meskin“ ?!

I “

,Atan wahil-inu : Nekk, ad zzenzeɣ akk ayen yellan seddaw tmurt, dwayen yellan nnig tmurt ; ad zzenzeɣ “Sonatrach”, ad nidiret s leɛcurakk d zzakat. ( )

Barakat !

Xxah fell-ak !

,Atan wahil-inu : Ad geɣ yiwen ”lfesti-bal” dagi, yiwen umehrajan diFransa. Ad menɛeɣ “alef layla u layla” di Belɛebbas, Dilam Ɛli a s-geɣtilas, Numidya n Wehran terwi fell-as. ( )

Tɣezzaḍ-as!

D ayagi kan i d ddwa-s !

Atan wahil-inu : Tebra ma ɛawdeɣ a tt-sṭebṭbeɣ. A tt-rreɣ ala i “sskivajd li kunji”. Akken qqaren : ”Ragda wetmunji” ( )

Ad yuɣal s amkan-is.

i uzayez

Ad yuɣal s amkan-is.

i uzayez

Ad yuɣal s amkan-is.

, i uzayez

Ad yuɣal s amkan-is.

Ssi Ɛebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi ad wehmen.

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Rabeê

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äalem

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Dda Akli

Pikačču meskint” ?!

69

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 71: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Fenyan

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Fenyan

Nna Cabêa-nsen

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Argaz

,Rbeḥ, rbeḥ !

,Dayen, rebḥeɣ-t ufiɣ-t !

,Atan wahil-inu : Tebra ar tt-rretɛeɣ d iḍes, alamma ugareɣ “Ahllkehf”, wid-nni yegnen akken 5 leqrun. Yernu, kra yellan atan degufus-iw ; imi di targit yeshel kullci. ( )

,Atan wahil-inu : Ad ttekkiɣ deg useggas n Ledzayer di Fransa. Daya.Akken qqaren : Ttif takemmict n "l'Uru", wala ccwari n duru. Yaḥḥu...!

Ini-yas tura ur tessin ara leṣlaḥ-is !

Ihi, ruḥet tura ad tbuṭim.

Agemmuḍ (résultat) n lbuṭ !

yessawel s leɛqel i Ssi Ɛebdelbaqi

s wurfan

a d-yerfed taqerruyt-is, s leɛqel

Ad yuɣal s iḍes-is.

Ssi Ɛebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi ad wehmen.

i uzayez

Ad ffɣen mseḍfaren, wa deffir wayeḍ, ma d Ssi Fenyan a t-ibibb Dda Akli. Arad-yegrin di tzeqqa-nni, ala Ssi Ɛebdelwaḥed akk d Ssi Ɛebdelbaqi. Tallitwezzilen kan, a d-yekcem yiwen wergaz, yegla-d s yiwet twerqet.

Mi ara s-tt-yefk i Ssi Ɛebdelbaqi, ad yeffeɣ winna. Imettekkiyen-nni a d-kecmen refden-d yiwen usenduq am winna ideg ttawin lmiyyet, anagar kanNna Cabḥa-nsen i d-iteddun tettɛennin, tettcebbiḥ deg yiman-is, akk d SsiFenyan i d-yettmuruden, deg yimi-s yiwet twerqet. Mi ara d-awḍen ɣer SsiƐebdelbaqi, a s-d-ssersen asenduq-nni ɣef ṭṭabla.

70 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 72: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

,Awit-t akin ɣer lqaɛa !

,Efk-as agemmuḍ-nni n lbuṭ !

,Fiḥel ad tceqqim iman-nwen. ”l'urijinal” attah ɣer ɣur-i i tella… (

,Tḥeccmeḍ-aɣ ay afenyan !

I ineɣmasen-nni (imesjernanen) ?!

Ɛni ssetḥan ! ( ) Uryelli wayen ara neffer fell-awen. Kullec iban. Nekkni zeddigit, nexḍa itexnanasin. ( ) Ihi tura, slet-d mliḥ ! Atan ɣer ɣur-wen ugemmuḍ n lbuṭ.

: Tikkelt-a, a rrbeḥ a tafat ; ula d widyuɣen tannumi ur ttbuṭin ara, tikkelt-a buṭin. Amedya, Qabilet BniNneɛɛam : tbuṭi.

,Anɛam buṭin !

Lɛerc N at Ih, Ih : ibuṭi.

s wurfan

Mi ara t-ssersen di lqaɛa

i Ssi Fenyan

ad yesken tawerqet, s ukeɛɛeẓSsi

Ɛebdelwaḥed a t-yenbec am wakken ara s-yini ṭṭef-itt, ma ulac ad faqen. SsiƐebdelbaqi a d-yessenser tawerqet-nni seg yimi n Ssi Fenyan, a tt-yaf tebzegneɣ tellexs, a tt-yewwet s cebbaṭi (s uḍar.

ɣef tikkelt

, i Ssi Ɛebdelbaqi

Din kan a d-kecmen kraḍ(3) ineɣmasen, a ten-yemmager.

A d-yuɣal s amkan-is.Dɣa, a tt-neldi s yiwet tamawt yesɛan azal meqqren

acku d ameslay ara d-yemmeslay-

ɣef tikkelt

) Exx...! Teččureḍ-tt d ileddayen !

71

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 73: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

Tarbaât

Ssi Äebdelbaqi

,Ih buṭin !

Larijyun n Bni Wi, Wi ; tbuṭi.

,Wi buṭin !

Ṣḥab Bni Wah, Wah : buṭin.

,Wah buṭin !

Les Ait Booycot : buṭin.

,Ibwaykuṭen buṭin !

Ula d At Ni, Ni, tikkelt-a : buṭin.

,At Ni, Ni buṭin !

Tura ihi, ad nɛeddit srid ɣer ugemmuḍ aneggaru : Amḍan nyemkellsen, llan : 26 imelyunen. Amḍan n yembuṭiyen, llan : 2imelyaren d 999 imelyunen, u 999 alef, u 999. Wid ibuṭin s « ih », llan : 2imelyaren d 999 imelyunen, u 999 alef, u 996. Wid ibuṭin s « ala », llan :Ulac ! Amezwaru i d-yufraren, d Ssi Ɛebdelwaḥed.

Mebruk fell-ak, ay amnukal-nneɣ. () Ihi, simmal ara yefren Ssi Ɛebdelwaḥed imlawiyen-

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

ɣef tikkelt

I Ssi Ɛebdelwaḥed. A d-yezzi ɣerineɣmasen-nni.

Tarbaɛt-nni ad teččeḥ.

72 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 74: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

ines, a d-nerr tura ɣef yesteqsiyen n tɣamsa. Bismi-llah !

Amek ?! D amḍan n yembuṭiyen, akter n wemḍan n yemkellsen ?!

Axaṭer, buṭin yid-neɣ imeddukal-nneɣ n « ɛadem l'inḥiyyaz » ; imi urufin ara d wukud ara ddun, ddan-d yid-neɣ nekkni.

Anwi kraḍ-agi, ur nbuṭi ara ?

Yiwen d Lhacmi n Crif, axaṭer ur yestufa ara. Yeltha-d d uheggi n«C.N.S.A» (Taseqqamut taɣelnawt i usellek n Ledzayer ), tajdiṭ. Wis-sin d : Ḥmed U Bella (Ben Bella), wagi yeɛreq-as webrid. Iruḥ ɣerLɛiraq, ibuṭi ɣef Ṣeddam Ḥusin. Ma d wis-kraḍ d Ḥmed Aselmad, wagiyugi ad ibuṭi…

Winna, d amaggad !

Winna, d amecḥaḥ !

Winna, d lǧahel !

Winna, d afenyan !

,Qaḍer iman-ik... !

Ɛni tebɣam ad tennaɣem, ɣef ddra-s !

Ane$mas 1ru

Ssi Äebdelbaqi

Ane$mas wis-2

Ssi Äebdelbaqi

Bu yetran

Ssi Rabeê

Ssi Äalem

Dda Akli

Ssi Fenyan

Nna Cabêa-nsen

s wurfan, i Dda Akli

73

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 75: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Bu yetran

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

Ssi Äebdelbaqi

Ane$mas wis-3

Ssi Äebdelbaqi

Ssi Äebdelwaêed

,A t-id-awiɣ ?! ( )

,Awi-t !

( )Neḥnu ddimuqraṭiyun !

,Ddimuqraṭiya ɣer ɣur-neɣ i d- tlul !

Amek i d-yufrar Ssi Ɛebdelwaḥed u netta ur d-ibedd ara di lbuṭ ?!

Ur yelli wewham. D Sidi Ḥakim ur nesɛi aḥkim, i t-id-yesbedden slmendad iɛessasen, ur nessin yiwen seg-sen.

Dayen ! Tanemmirt-nwen… Ihi tura, ad neǧǧ tagnit i Ssi Ɛebdelwaḥedakken ad yefren imlawiyen-ines.

,Lmes'uliyya tteklif, laysa bi tecrif. (

) SsiFenyan, d iḍarren-iw ; fell-as ara yers leḥkem. (

) Dda Akli, d afus-iw ayeffus ; d netta ara irefden leḥkem. (

SsiRabeḥ, d lǧib-iw n daxel ; d netta ara iṣerrfen ɣef leḥkem

) Ssi Ɛalem, d iles-iw ; yes-s arayessiwel leḥkem. (A

)Nna Cabḥa-“nneɣ” d ul-iw ; yes-s ara yettwiḥemmel leḥkem. (

i Ssi ƐebdelbaqiDagi, yeqsed-d Ḥmed Aselmad.

s usuɣu, i Bu yetran

, yezzi ɣer Ssi ƐebdelbaqiAd ikerrec icenfiren-is, ad iwehhi ɣer ineɣmasen-nni zuni yugad seg-sen.

ad iwehhi ɣer tsenduqt n lbuṭ

Ineɣmasen-nni ad refden ifassen-nsen, ad bɣun a d-rnun isteqsiyen.S usuɣu.

ad ibedd di tlemmast n tzeqqaAd yelḥu cwiṭ ad yettxemmim, a t-id-

yeḍfer Ssi Ɛebdelbaqi, a s-d-yaẓ akersi, ad yeqqim. Ssyen, ad yebdu afran.A d-yaẓ Ssi Fenyan

yetteḥrurud, ad yeqqim zdat iḍarren n Ssi Ɛebdelwaḥed.A d-yaẓ Dda Akli, ad yeqqim ɣef

tgecrar, di tama tayeffust, ad yerfed afus ayeffus n Ssi Ɛebdelwaḥed.). (A d-yaẓ Ssi

Rabeḥ, ad yeqqim ɣef tgecrar, di tama taẓelmaṭ ; a d-iger tawerqet n wedrimɣer lǧib n daxel n Ssi Ɛebdelwaḥed.

d-yaẓ Ssi Ɛalem, ad yeqqim ɣef tgecrar, di tamatayeffust, a d-iɛelleq iles d aɣezfan, d azeggaɣ di temgerṭ n Ssi Ɛebdelwaḥed.

A d-taẓ

74 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 76: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Nna Cabḥa-nsen, ad teqqim ɣef tgecrar, di tama taẓelmaṭ ; a d-tɛelleq ul daɣezfan, d azeggaɣ deg yedmaren n Ssi Ɛebdelwaḥed.

A d-yaẓ Bu yetran, a d-ileḥḥu dtimendeffirt, ad yeffer iman-is deffir weɛrur n Ssi Ɛebdelwaḥed, ala ifassen-isi d-yettbanen, acku yessuli-ten amzun yefka mayna.

( Mi ara d-yegri weḥd-s, ala netta i wumi ur d-yettunefk ara wemkan ; adyettru, ad yettḥellil neɣ ad yettḥawat di Ssi Ɛebdelwaḥed. )

A d-yaẓ SsiƐebdelbaqi yettaḍsa, ad yuqem aɛnac neɣ ttaj n ṣṣlaṭen-nni n zik ɣef uqerruy-is, ad iɛelleq yiwen ukersi ameẓẓyan ɣef temgerṭ-is ; ad yali ɣef yiwen ukersi-nniḍen, a d-yifrir nnig-sen akk..( Dagi, a d-cnun akk ɣef tikkelt, yiwet tezgartsi tezlit-nni n Si Muḥ :

“A win iɣef yeshel walluyḤader iman-ik di trusi...”.

Ad xsint teftilin...

) Bu yetran, d aɛrur-iw, d netta ara iḥadden leḥkem. (

)

I nekkini a SsiƐebdelwaḥed ?!...

)

Ssi Äebdelbaqi

Ssi ÄebdelwaêedSsi Ɛebdelbaqi, d aqerruy-iw ; d kečč ara yesselḥun leḥkem. (

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Ssi Ɛebdelwaḥed, Ssi Rabeḥ, Ssi Ɛebdelbaqi.

75

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 77: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Bu yetran, Ssi Rabeḥ, Ssi Ɛalem, Dda Akli,Ssi Fenyan (di lqaɛa), Nna Cabḥa-nsen.

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Bu yetran, Ssi Rabeḥ, Ssi Ɛalem, Dda Akli,Nna Cabḥa-nsen, Ssi Fenyan (di lqaɛa).

76 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 78: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Nna Cabba-nsen, Ssi Ɛalem, Ssi Ɛebdelwaḥed,Ssi Ɛebdelbaqi.

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Bu yetran, Ssi Rabeḥ, Ssi Ɛalem, Dda Akli,Ssi Ɛebdelwaḥed yeddal di Ssi Fenyan (di lqaɛa),

Ssi Ɛebdelbaqi, Nna Cabḥa-nsen.

77

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 79: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 80: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

TameɣraTafelwit III

"

A d izumalS leqyud d tekmamin

Di yal tamurtGezmen-asen awal

Mi d-nnan tiquraninBenmuḥemmed / Yidir

79

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 81: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Asayes 1

Tadlegt : 3 iẓekwan, sin ikersiyen, yiwen wesɣar iɛelleq deg-slmizan, rsent fell-as semmus tcemmaɛin ceɛlent. Tiftilin ad ilint nsantneɣ xsint deg usayes.

Acḥal d amdan afeḥli / Yefkan iman-is d asfel...

Acḥal d amdan afeḥli / Yefkan iman-is d asfel ...

Ɣef yiseɣ akk d tlelli / Yeggull ad yemḥu lbaṭel...

Ɣef yiseɣ akk d tlelli / Yeggull ad yemḥu lbaṭel...

Kra ɣlin di Ccili / Wiyaḍ di ddunit kamel...

Kra ɣlin di Ccili / Wiyaḍ di ddunit kamel...

Kra ɣlin di Ccili / Wiyaḍ di temnaṭ n Leqbayel...

A d-yekcem Bu ccfaya, yelsa abernus d amellal, yerfed tacemmaɛt tuɣ neɣtecɛel, ad ibedd zdat wesɣar-nni, a d-iheggi iman-is akken a d-yini asefru.Tarbaɛt nniḍen n 6 yemdanen, lsan akk tebrek, anagar kan Tilelli i yelsantalaba n teslit, d tamellalt, a d-tekcem, tebḍa ɣef sin leṣfuf. Kraḍ mseḍfaren-ddi tama teyeffust, kraḍ nniḍen mseḍfaren-d di tama taẓelmaṭ. Yal yiwen deg-sen yerfed tacemmaɛt tuɣ. Bu ccfaya mi ara d-yeqqar asefru, nutni a d-ggaren isurifen, a s-d-ttarran.

Bu ccfaya

Tarbaât

Bu ccfaya

Tarbaât

Bu ccfaya

Tarbaât

Bu ccfaya

80 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 82: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tarbaât

Ëmed Aselmad

Tilelli n wawal

Ëmed Aselmad

Tilelli n wawal

Ëmed Aselmad

Tarbaât

Tilelli n wawal

Kra ɣlin di Ccili / Wiyaḍ di temnaṭ n Leqbayel.

Nekk isem-iw Ḥmed Aselmad, qeddceɣ di tmussni, ḥemmleɣ tilelli !( )

Nekk, isem-iw Tilelli n wawal, llan wid i yi-yessawalen “Ḥurriyatutteɛbir”, ula d nekk ḥemmleɣ tamussni ! ( )

Ɣas ulamma d tikkelt-nneɣ tamezwarut ideg nemlal, maca ḥulfaɣ amwakken nemyussan seg wacḥal-aya !

Ula d nekk rǧiɣ-k si temẓi...

,Tessawel-d Tlelli !

,A...hh !

Rriɣ iman-iw d tagugamt, d taɛeẓẓugt, wala ad dduɣ d asfel ɣeryemseɣzaɣen, axaṭer wid-nni, ḥṣiɣ ur zmiren ara ad fken iman-nsen d

Akken ara yekfu usefru-yagi, tarbaɛt-nni ad tkemmel tikli-s (asurif, asurif).Kraḍ-nni yellan di tama taẓelmaṭ, a d- zzin d azgen udewwir di tamatayeffust. Kraḍ nniḍen yellan di tama tayeffust, a d-zzin d adewwir di tamataẓelmaṭ. Bu ccfaya ad ibedd ger sin ikersiyen-nni. Dagi, akken ara ssexsinticemmaɛin-nni yellan deg ifassen-nsen, ad ceɛlent teftilin deg usayes, adqqimen. Ḥmed Aselmad yeqqim ɣef ukersi yellan di tama tayeffust, Tilelli nwawal ad teqqim ɣef ukersi yellan di tama taẓelmaṭ, Bu ccfaya yeqqim dilqaɛa gar-asen, wiyaḍ zzin-asen-d. Tiɣimit-nsen dagi tettak-d talɣa nwaggur.

Ad iwehhi ɣer Tlelli.

Ad twehhi ɣer Ḥmed Aselmad.

s wewham

s wewham

81

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 83: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

asfel ɣef ddra-w.

,Igugem Ḥmed !

,Ur ttagadet ! ur ttagadet ! D adhac kan i yedhec ; tameɣra-yagi, dtameɣra-nwen. Dagi, ulac lḥif, ulac lbaṭel, ulac tamḥeqranit ; win iwumi yella kra deg wul, a t-id-yini.

,S yisem n tugdut akk d izerfan n wemdan, a wen-buddeɣ tameɣratameggazt !

,S yisem n lfenn akk d ifennanen n ddunit, a wen-buddeɣ tameɣratameggazt !

,S yisem n tuǧǧal akk d igujilen yellan di ddunit, a wen-buddeɣtameɣra tameggazt !

,S yisem n ccbaḥa akk d leḥnana , a wen-buddeɣ tameɣra tameggazt !

,S yisem n yal ddin yellan di ddunit, a wen-buddeɣ tameɣra tameggazt

,S yisem n yakk imuḍan d wid yettumerrten di ddunit, a wen-buddeɣtameɣra tameggazt !

S yisem umezruy akk d ccfaya a wen-buddeɣ tameɣra tameggazt !

Ḥmed Aselmad ad yebɣu a d-yini kra, a d-yaf iman-is igugem.

s wewham

s leḥnana

si tama taẓelmaṭ

si tama tayeffust

si tama taẓelmaṭ

si tama tayeffust

si tama taẓelmaṭ

si tama tayeffust

Tarbaât

Tilelli n wawal

1ru si Terbaât

1ru si Terbaât

Wis-2 si Terbaât

Wis-2 si Terbaât

Wis-3 si Terbaât

Wis-3 si Terbaât

Bu ccfaya

82 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 84: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Dagi, kra n win ara d-yekkren a sen-yefk tajeǧǧigt d tunṭict i Ḥmed akk d Tlelli; nutni si tama-nsen a sen-ɛellqen yiwet cciɛa yura deg-s : “ Tudert i Tlelli” s 6tutlayin.

i Tarbaɛt

si tama taẓelmaṭA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama tayeffustA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama taẓelmaṭA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama tayeffustA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama taẓelmaṭA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama tayeffustA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

A d-yekker, ad ibedd deg wemkan-is kan.Ad yeqqim.

Tilelli n wawal

1ru si Terbaât

1ru si Terbaât

Wis-2 si Terbaât

Wis-2 si Terbaât

Wis-3 si Terbaât

Wis-3 si Terbaât

Bu ccfaya

,Wi d-yemmektan kra ?

,( ) Dr Martan LutarKing ! ( )

,( ) Maitre PatrisLumumba ! ( )

,( ) MahaṭamaƔandi ! ( )

,( ) SalvadurAlyandi ! ( )

,( ) AbrahamLinkuln ! ( )

,( ) Arnisṭu iGibara ! ( )

( ) Wid yenɣa rrebrab, wid yenɣaleḥkem, wid yefkan tirwiḥin-nsen d asfel ! ( )

Čč

83

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 85: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tilelli n wawal

1ru si Terbaât

1ru si Terbaât

Wis-2 si Terbaât

Tilelli n wawal

Wis-3 si Terbaât

,Wi ara d-yecnun tura ?

,( ) Pablu Niruda !( )

,( ) Vikṭur Xara !( .)

,( ) Ccab Ɛaziz !( )

,S yisem n wigi yakk, a d-yecnu tura !

,( ) Lwennas Matub

i Tarbaɛt

si tama taẓelmaṭA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

si tama tayeffustA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim

si tama taẓelmaṭA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.Aad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

i Tarbaɛt

si tama taẓelmaṭ d tama tayeffustA d-kkren, ad bedden zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.

Dagi, ad nsel i tezgart taneggarut si tezlit-nni n Lwennas Matub : ” Tilelli“.Akken ara tekfu tezlit-agi, ad xsint teftilin deg usayes, ad nsel i uṭerḍeq nrrṣaṣ. Akken ara ceɛlent teftilin, a d-banen wat terbaɛt-nni, ɣlin di lqaɛammuten akk, anagar kan Bu ccfaya i mazal yedder. Ssyen, a d-yekcem yiwenucennay, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan, a d-yecnu kra n tezgarseg yiwet tezlit n Ɛli Belqasmi s yezwel : ” ”. Dagi, Buccfaya ad ibedd zdat lmeyytin-nni.Acennay-nni a d-yernu kra n tezgar seg yiwet n tezlit-nniḍen n Ɛli Belqasmi syezwel : “Tifirellest n lehna”. Dagi, a d-kkren lmeyytin-nni, ad ttferfiren, adttafgen am ifirellas. Ssyen ad yeffeɣ ucennay-nni, a t-ḍefren Bu ccfaya, Tilellin wawal akk d Ḥmed Aselmad ; ara d-yegrin ala wid-nni yettferfiren amiferellas. Ineggura-yagi, ad bḍun ɣef sin leṣfuf, 3 di tama tayeffust, 3 nniḍen di

Ččaret-iyi imi-w d ijdi

Wis-2 si Terbaât,( ) Ccab Ḥesni !( )

si tama tayeffustA d-yekker, ad ibedd zdat wesɣar-nni ideg iɛelleq lmizan.Ad yuɣal s amkan-is, ad yeqqim.

84 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 86: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

tama taẓelmaṭ.

si tama taẓelmaṭA d-yekker s wewham meqqren.

si gar iẓekwan

si tama tayeffustA d-yekker s wewham meqqren.

si gar iẓekwan

si tama taẓelmaṭA d-yekker, s wewham meqqren

si gar iẓekwan

Ssyen, a d-qeddmen iman-nsen i lɣaci.

TaggaraWehran,

yennayer 2003/2953.

1ru si Terbaât

Ëmed Aselmad

1ru si Terbaât

Tilelli n wawal

Wis-2 si Terbaât

Bu ccfaya

,( ) Temmut Tmussni !

,Aql-i da, wi yi-yettqelliben ?!

,( ) Temmut Tlelli !

,Aql-i da, wi yi-yettqelliben ?!

,( .) Temmut ccfaya !

,Aql-i da, wi yi-yettqelliben ?!

85

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 87: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Seg uzelmaḍ ɣer uyeffus : Ḥmed Aselmad, Bu ccfaya, Tilelli,akk d sin seg iqeffafen, lsan tebrek.

Seg uẓelmaḍ ɣer uyeffus : Ḥmed Aselmad, Bu ccfaya, Tilelli(tettban-d am acemma), Acennay.

86 Amezgun

Di tmurt uâekki

Page 88: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Kra seg uzayez (amur deg-sen d tiwaculin) i d-yettasenɣer yermad n Tiddukla Numidya.

87

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 89: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 90: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Amseglu / annexe

89

Oamal Benâuf

Amezgun

Page 91: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Di tmurt uâekki

Tiddukla Tadelsant Numidya

B.P. 101 Oran RP 31000Tel/Fax : 041 45 56 55 Email :

Isem n terbaɛtTIGAWT D WAWAL

Azwel n tmezgunt. . . Di tmurt uƐEkki

Tawsit : Amugez (Amennuɣ d tezɣent)Taɣult : Ger Tammugit d tmellaɣt (ddrama d kumidya)-

urfan d teḍsa-Aẓawan d isemda : Ɛli Belqasmi, Yusef Bessay

Tadlegt : Muḥ Mesɛudi, Ǧilali WeɛmaraUrmisen : Tarbaɛt Tigawt d wawal

Timelsa : Ɛ/Ḥamid BaḥfirAḍris d tririt s asayes : Ǧamal Benɛuf

Amallal : Samir Zemmuri

: 8

* Arraz n weḍris : Bgayet, 2004.* Arraz usensayes : Tizi-wezzu, 2004.

AFARES : 2953/2003

Association Culturelle Numidia

[email protected]

Amḍan n ihanayen

Amezgun90

Page 92: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Oamal Benâuf

ARRAZENi s-d-yeḍren i tmezgunt-agi

Arraz n " Usensayes amyifi " di Tizi-Wezzu, 2004.

Arraz n " Weḍris amyifi" di Bgayet, 2004.

Amezgun 91

Page 93: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 94: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 95: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)
Page 96: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Tiérigin n Usqqamu Unnig n Timmuz$a

Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité

Collection “ ”

-o-O-o-

Idlisen-nne$01- Khalfa MAMRI,

02- Slimane ZAMOUCHE, , 2003.03- Omar DAHMOUNE, , 2003.04- Mohand Akli HADDADOU, , 2003.05- Hocine ARBAOUI, ( ), 2004.06- Slimane ZAMOUCHE, , 2004.07- S. HACID et K. FARHOUH, akk d : , 2004.08- Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE,

, 2004.09- Lhadi BELLA, : , 2004.10- Habib Allah MANSOURI, (

), 2004.11- Djamel HAMRI, , 2004.12- Ramdane OUSLIMANI, , 2004.13- Habib Allah MANSOURI, ,

, 2004.14- Ali KHALFA, , 2004.15- Halima AIT ALI TOUDERT, , 2004.16- Moussa OULD TALEB, , ( ), 2004.17- Mohand Akli HADDADOU, , 2004.18- Nadia BENMOUHOUB, , 2004.19- Youcef MERAHI, , 2004.20- Abdelhafidh KERROUCHE, , 2004.21- Ahmed HAMADOUCHE, , 2004.22- Slimane BELHARET, , 2005.23- Madjid SI MOHAMEDI, , 2005.24- Abdellah HAMANE, , 2005.25- Collectif, , 2005.26- Mourad ZIMU, , 2005.27- Tayeb DJELLAL, , 2005.28- Yahia AIT YAHIATÈNE, , 2006.29- Abdellah HAMANE, , 2006.30- Lounes BENREJDAL, , 2006.31- Mezyan OU MOH, , 2006.32- Abdellah ARKOUB, , 2006.33- Ali MAKOUR, , 2006.34- Y. BOULMA & S. ABDENBI, , 2006.35- Mohand Akli SALHI, , 2006.36- O. KERDJA & A. MEGHNEM, , 2006.37- Ali EL-HADJEN, , 2006.

Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n

Uvan n tegrestBu tqulhatin

Idurar ireqmanenInigan : ammud isefra

Laûel ittabaâ laûel Tafunast igujilen

LunoaAgeldun amecîuê

Agerruj n teqbaylitAkli ungif

Amawal n tmazi$t tatrart

Angal n webridAyen i $-d-nnan gar yetran

Mmi-s n igellil Tazwart s$ur Yusef MERRAËI

Tamacahut n Bas$arTaqbaylit ass s wass

Te$zi n yilesTi$ri n umsedrar

Awal $ef wawalAfus seg-m

Merwas di lberj n yiîij - aêric ITibêirt n yimedyazen

Tikli, tullizin nnivenSi tinfusin n umaval

Favma n SummerMerwas di lberj n yiîij - aêric II

Tamacahut n bu yedmimTamacahut n umeksa

Nnig wurfanËmed n ugellid

Am tmeqqunt n tjeooiginAmawal n tsekla

Amawal amecîuê n ugamaTudert d usirem

timmunent( ), 2003.Tasuqilt n Äebdennur ËAO SAÄID d Yusef RAËIMER

Lexique du corps humain

Sophonisbe

Lexique des sciences de la terre et

lexique animal

Recueil de contes amazighs

Traduction du “Petit Prince”

de St. Exupéry

édition revue

et augmentée

Recueil des prénoms amazighs

Tiérigin n A.U.T - Editions du H.C.A

Page 97: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Actes de colloques

Revue « Timmuzgha »

Autres publications

Consulting

- Actes des journées d'étude sur « »,mars 1998.

- Actes des journées d'étude sur « », mai 1998.- Actes des journées d'étude sur «

», juin 1998.- Actes des journées d'étude sur « », 2001.- Actes du colloque sur « »,2002.

- Actes du colloque international sur «», 2002.

- Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight,mars 2004.

- Actes du colloque sur « », 2006.

Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité :N° 01, avril 1999, ----- N° 13, octobre 2006.

- Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000.- Idir El-Watani, « », décembre 2001.- Etude sur « »,2004.

- Iddir AMARA,

- Kemal STITI,, HCA/ANEP, 2006

La connaissance de l'histoire de l'Algérie

L'enseignement de tamazight

Tamazight dans le système de la

communication

Approche et étude sur l'amazighité

Le mouvement national et la revendication amazighe

Tamazight face aux défis de la

modernité

Le patrimoine culturel immatériel amazigh

L'Algérie libre vivra

L'enseignement de la langue amazighe : bilan et perspectives

Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie,

HCA/ANEP, 2006.

Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la

grande Kabylie

Tiérigin n A.U.T - Editions du H.C.A

Page 98: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection

Initiée par la Direction de la promotion culturelle duHaut Commissariat à l'Amazighité

© Tous droits réservés

Dépôt Légal : 1242-2007ISBN : 978-9961-789-89-6

Conception et PAO :

“ ”

Page 99: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Achevé d'imprimer sur les presses deLes Oliviers

Tizi-Ouzou - 2007Tel : 026-21-07-19Fax : 026-21-95-40

Page 100: HCA Idlisen-Nnegh - Di Tmurt Uaekki (Djamal Benaouf)

Ǧamal Benɛuf,d ameɣnas n tmaziɣt, d amyaru, d amedyaz, d argazumazgun. Yessaẓreg-d yakan sin yedlisen ɣurTeẓrigin l'Harmattan : Amezwaru d ungal " Timlilit ntɣermiwin" i d-yeffɣen di 2002. Wayeḍ d amud isefra"Tujjma tuzzma" i d-yeffɣen di 2004. Yura daɣen kran tmezgunin, yiwet seg-sent d ta : " ... Di tmurt uɛekki". Simmal ara d-ffɣent tiyaḍ , mazal lxir ar zdat...

Ssaɛid Ẓeɛmuc