HD giai BTHH9

5/11/2018 HD giai BTHH9 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/hd-giai-bthh9 1/241

http://violet.vn/lambanmai8283 Email: [email protected]

lêi nãi ®Çu

Lµm thÕ nµo ®Ó häc giái m«n ho¸ häc? Lµm sao ®Ó cã kün¨ng t duy ®Æc trng cña Ho¸ häc, kü n¨ng tr¶ lêi vµ gi¶i çc bµi tËp

ho¸ häc? Lµm sao cã thÓ vËn dông çc kiÕn thøc Ho¸ häc vµo cuécsèng?Hy väng r»ng quyÓn s¸ch “Híng dÉn gi¶i bµi tËp ho¸ häc 9” sÏ

phÇn nµo ®¸p øng yªu cÇu cña çc em yªu thÝch m«n häc cã nhiÒuøng dông thùc tiÔn nµy.

QuyÓn s¸ch ®îc biªn so¹n theo ch¬ng tr×nh míi nhÊt cña BéGi¸o dôc vµ §µo t¹o, bao gåm 6 ch¬ng, trong ®ã 5 ch¬ng ®Çu t-¬ng øng víi 5 ch¬ng cña s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9. Mçi ch¬ng gåm

çc néi dung sau:A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt cña ch¬ng díi d¹ng s¬ ®å.B. Híng dÉn gi¶i bµi tËp s¸ch gi¸o khoaC. Çc c©u hái vµ bµi tËp tù luyÖn.

Ch¬ng 6 tr×nh bµy mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp Hãa häc.QuyÓn s¸ch “Híng dÉn gi¶i bµi tËp ho¸ häc 9” lµ quyÓn thø hai

trong bé s¸ch tham kh¶o ho¸ häc tõ líp 8 ®Õn líp 12. Çc c©u hái

vµ bµi tËp trong s¸ch ®îc biªn so¹n ®a d¹ng, trong ®ã çc kü n¨ngt duy ®Æc trng cña ho¸ häc ®îc chó träng. PhÇn tÝnh to¸n cña çcbµi tËp kh«ng qu¸ phøc t¹p. §èi víi çc c©u hái vµ bµi tËp cã híngdÉn, çc em nªn tù m×nh gi¶i tríc, nÕu cã víng m¾c míi xem phÇnhíng dÉn. Mét bµi tËp cã thÓ cã nhiÒu çch gi¶i kh¸c nhau, tuynhiªn ®¸p sè th× gièng nhau.

MÆc dï chóng t«i ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nhng do tr×nh ®é vµthêi gian biªn so¹n cßn h¹n chÕ nªn quyÓn s¸ch kh«ng thÓ tr¸nh

khái çc sai sãt. Chóng t«i ch©n thµnh c¶m ¬n mäi ý kiÕn ®ãnggãp cña çc b¹n ®äc, nhÊt lµ cña çc thÇy, c« vµ çc em häc sinh®Ó s¸ch ®îc hoµn chØnh h¬n trong lÇn t¸i b¶n sau.

Çc t¸c gi¶

3

http://violet.vn/lambanmai8283





4






Ch¬ng 1. Çc lo¹i hîp chÊt v« c¬A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt

1. Ph©n lo¹i çc chÊt v« c¬

CaO CO2 HNO3 HCl NaOH Cu(OH)2 KHSO4

NaClFe2O3 SO2 H2SO4 HBr KOH Fe(OH)3 NaHCO3

K 2SO4

2. TÝnh chÊt ho¸ häc cña çc lo¹i hîp chÊt v« c¬

B. Híng dÉn gi¶i C©u hái vµ bµi tËp s¸ch gi¸o khoaBµi 1: TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit

5

Çc hîp chÊt v« c¬

oxit axit baz¬ muèi

Oxitbaz¬

Oxitaxit

Axitcã oxi

Axitkh«ng cãoxi

Baz¬tan

Baz¬kh«ngtan

Muèiaxit

Muèitrunghoµ

Oxit baz¬

Baz¬

Muèi

Oxit axit

Axit






Kh¸i qu¸t vÒ sù ph©n lo¹i oxit

Bµi 1. Cã nh÷ng oxit sau: CaO, Fe2O3, SO3. Oxit nµo cã thÓ t¸c

dông ®îc víi:

a) Níc?

b) Axit clohi®ric?

c) Natri hi®roxit?

ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc.

H íng dÉn

a. Çc oxit t¸c dông víi níc: CaO, SO3

CaO + H2O → Ca(OH)2

SO3 + H2O → H2SO4

b. Çc oxit t¸c dông ®îc víi axit clohi®ric: CaO, Fe2O3

CaO + 2HCl → CaCl2 + H2OFe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O

c. Oxit t¸c dông víi natri hi®roxit: SO3

SO3 + 2NaOH → Na2SO4 + H2O

Bµi 2: Cã nh÷ng chÊt sau: H2O, KOH, K 2O, CO2. H·y cho biÕt nh÷ng

cÆp chÊt cã thÓ t¸c dông víi nhau?H íng dÉn

H2O KOH K 2O CO2

H2O x xKOH xK 2O x xCO2 x x x

LÊy tæng çc trêng hîp cã thÓ ph¶n øng chia 2 ta cã 4 cÆp chÊt cã

thÓ t¸c dông ®îc víi nhau.Bµi 3: Tõ nh÷ng chÊt: Canxi oxit, lu huúnh ®ioxit, cacbon ®ioxit, lu

huúnh trioxit, kÏm oxit, em h·y chän mét chÊt thÝch hîp ®iÒn vµo

çc s¬ ®å ph¶n øng sau:

a)Axit sunfuric +…. KÏm sunfat + Níc

b) Natri hi®roxit + … Natri sunfat +Níc

c) Níc + … Axit sunfur¬d) Níc + … Canxi hi®roxit

6






e) Canxi oxit + … Canxi cacbonat

Dïng çc c«ng thøc ho¸ häc ®Ó viÕt tÊt c¶ nh÷ng ph¬ng

tr×nh ph¶n øng trªn.

H íng dÉn

a) H2SO4 + ZnO ZnSO4 + H2O

b) 2NaOH + SO3 Na2SO4 + H2O

c) H2O + SO2 H2SO3

d) H2O + CaO Ca(OH)2

e) CaO + CO2 CaCO3

Bµi 4: Cho nh÷ng oxit sau: CO2, SO2, Na2O, CaO, CuO. H·y chän

mét trong nh÷ng chÊt ®· cho t¸c dông ®îc víi:

a) Níc, t¹o thµnh axit.

b) Níc, t¹o thµnh dung dÞch baz¬.

c) Axit, t¹o thµnh muèi vµ níc

d) Baz¬, t¹o thµnh muèi vµ níc.

ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉn

a. Oxit t¸c dông víi níc t¹o thµnh axit:SO2 + H2O → H2SO3

b. Oxit t¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch baz¬.Na2O+ H2O → 2NaOH

c. Oxit t¸c dông víi axit t¹o thµnh muèi vµ níc.CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O

d. Oxit t¸c dông víi baz¬ t¹o thµnh muèi vµ níc.CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O

e. Oxit t¸c dông víi cacbon ®ioxit t¹o thµnh muèi.CaO + CO2 → CaCO3

Bµi 5: Cã hçn hîp khÝ CO2 vµ O2. Lµm thÕ nµo cã thÓ thu ®îc khÝ

O2 tõ hçn hîp trªn? Tr×nh bµy çch lµm vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n

øng.

H íng dÉn

7






Trong sè çc khÝ vµ h¬i cña hçn hîp, cã mét oxit axit lµ CO2. Theo tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit axit, chÊt nµy ph¶n øng víi kiÒmt¹o thµnh muèi vµ níc. ChÊt khÝ oxi kh«ng cã tÝnh chÊt nµy. Do ®ãta chän dung dÞch Ca(OH)2 ®Ó t¸ch riªng khÝ oxi ra khái hçn hîp.

Çch lµm nh sau:

Bíc 1: Cho hçn hîp khÝ ®i qua b×nh ®ùng dung dÞch Ca(OH) 2 d,toµn bé khÝ CO2 trong hçn hîp sÏ ph¶n øng vµ oxi ®i qua v× kh«ngph¶n øng.Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2OBíc 2: KhÝ oxi cã lÉn mét Ýt h¬i níc (níc v«i trong cha hÊp thô hÕt)ta dÉn qua b×nh ®ùng dung dÞch axit sunfuric ®Æc. H¬i níc bÞaxit gi÷ l¹i, ta ®îc khÝ oxi s¹ch.Bµi 6. Cho 1,6g ®ång (II) oxit t¸c dông víi 100g dung dÞch axit

sunfuric cã nång ®é 20%.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

b) TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña çc chÊt cã trong dung dÞch

sau ph¶n øng kÕt thóc.

H íng dÉnnCuO = 1,6 : 80 = 0,02(mol). n = 20% x 100 : 98 > 0,02 axit da) Ph¬ng tr×nh ho¸ häc

CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O0,02mol 0,02mol 0,02mol

Theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc CuO ®· ph¶n øng hÕt, H2SO4 d.b) Nång ®é % çc chÊt:Sè mol CuSO4 = 0,02mol ⇒ Khèi lîng CuSO4 = 0,02 x 160 = 3,2(gam)Khèi lîng H2SO4 cßn d = 20 – (98 x 0,02) = 0,4 (gam).C% = 3,2 : (100 + 1,6) x 100% ≈ 3,35%

C% = 0,4: (100 + 1,6) x 100% ≈ 0,39%

Bµi 2 - Mét sè oxit quan träng

A - Canxi oxit

Bµi 1. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc nµo cã thÓ

nhËn biÕt ®îc tõng chÊt trong mçi d·y chÊt sau:

a) Hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ Na2O.

b) Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ CO2 vµ O2.

8

H2SO4

CuSO4

H2SO4

Canxi oxit







H íng dÉna. NhËn biÕt hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ Na2O b»ng ph¬ngph¸p ho¸ häc. Cho hai chÊt r¾n t¸c dông víi níc:


Na2O + H2O → 2NaOH DÉn khÝ CO2 tõ tõ ®i qua tõng dung dÞch, nÕu xuÊt hiÖn kÕt

tña tr¾ng th× ®ã lµ Ca(OH)2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th×®ã lµ NaOH.CO2 + Ca(OH)2→ CaCO3↓ + H2OCO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O

b. Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ CO2 vµ O2. Sö dông níc v«i trong lµmthuèc thö ®Ó nhËn biÕt khÝ CO2 do xuÊt hiÖn kÕt tña cña CaCO3,nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ khÝ oxi.

CO2 + Ca(OH)2→ CaCO3↓ + H2O

Bµi 2. H·y nhËn biÕt tõng chÊt trong mçi nhãm chÊt sau b»ng ph-

¬ng ph¸p ho¸ häc:

a) CaO, CaCO3; b) CaO, CuO.


H íng dÉna. CaCO3 vµ CaO cã thÓ dïng dung dÞch HCl ®Ó thö. NÕu xuÊt hiÖnbät khÝ th× ®ã lµ CaCO3, nÕu kh«ng cã khÝ tho¸t ra th× ®ã lµCaO.

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2(khÝ)b. CaO, CuO cã thÓ dïng níc ®Ó thö. NÕu cã ph¶n øng víi níc th×®ã lµ CaO, CuO kh«ng ph¶n øng.


Bµi 3. 200ml dung dÞch HCl cã nång ®é 3,5mol/l hoµ tan võa ®ñ

20g hçn hîp hai oxit CuO vµ Fe2O3.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

b) TÝnh khèi lîng cña mçi oxit cã trong hçn hîp ban ®Çu.

H íng dÉn

a. Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häcCuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

9






1mol 2molFe2O3 + 6HCl →2FeCl3 + 3H2O1mol 6mol

b. Khèi lîng cña mçi oxit§Æt x, y lÇn lît lµ sè mol CuO vµ Fe2O3 trong hçn hîp.

Khèi lîng hçn hîp = 80x + 160y = 20 (I)Sè mol HCl = 2x + 6y = 3,5 . 0,2 = 0,7 (II)Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ta ®îc y = 0,1, x = 0,05Khèi lîng CuO = 0,05 . 80 = 4 (g).Khèi lîng Fe2O3 = 0,1 . 160 = 16 (g)

Bµi 4. BiÕt 2,24lÝt khÝ CO2 (®ktc) t¸c dông võa ®ñ víi 200ml dung

dÞch Ba(OH)2, s¶n phÈm lµ BaCO3 vµ H2O.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

b) TÝnh nång ®é mol cña dung dÞch Ba(OH)2 ®· dïng.

c) TÝnh khèi lîng chÊt kÕt tña thu ®îc.

H íng dÉna) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

CO2 + Ba(OH)2 →BaCO3 + H2O1mol 1mol 1mol

b) Nång ®é mol cña dung dÞch Ba(OH)2

Sè mol CO2 = 2,24 : 22,4 = 0,1 = Sè mol Ba(OH)2

CM =n

V =

0,1

0, 2= 0,5 M

c) Khèi lîng chÊt kÕt tña:Khèi lîng BaCO3 = 0,1 . 197 = 19,7 (g)

B. Lu Huúnh §ioxit

Bµi 1 ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cho mçi biÕn ®æi sau:

H íng dÉnS + O2 → SO2 (1)SO2 + CaO → CaSO3 (2)SO2 + H2O → H2SO3 (3)

10

SSO

2

(1)

CaSO3

H2SO

3

Na2SO

3

Na2SO

3

(4) (5)SO

2

(2)(3)

(6)






H2SO3+ 2NaOH → Na2SO3 + H2O (4)Na2SO3 + H2SO4 → Na2SO4 + H2O + SO2 (5)SO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O (6)

Bµi 2 H·y nhËn biÕt tõng chÊt trong mçi nhãm chÊt sau b»ng ph-¬ng ph¸p ho¸ häc:

a) Hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ P2O5.

b) Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ SO2 vµ O2.

ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

H íng dÉn

a. CaO vµ P2O5 lµ mét oxit baz¬ vµ mét oxit axit. Cã thÓ cho 2 oxitt¸c dông víi níc ë hai cèc riªng biÖt. Dïng quú tÝm ®Ó thö, nÕu cãmµu xanh th× chÊt ban ®Çu lµ CaO. NÕu quú chuyÓn sang mµu®á th× chÊt ban ®Çu lµ P2O5.

CaO + H2O → Ca(OH)2 dung dÞch baz¬P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 dung dÞch axit

b. SO2 vµ O2 cã thÓ dïng tµn ®ãm ®á ®Ó thö vµ nhËn ra oxi. KhÝcßn l¹i thªm níc cÊt, l¾c vµ thö dung dÞch b»ng quú tÝm, quú tÝmchuyÓn sang mµu ®á th× khÝ ban ®Çu lµ SO2.

SO2 + H2O → H2SO3 dung dÞch axit sunfur¬

Bµi 3. Cã nh÷ng khÝ Èm (khÝ cã lÉn h¬i níc): Cacbon ®ioxit,

hi®ro, oxi, lu huúnh ®ioxit. KhÝ nµo cã thÓ ®îc lµm kh« b»ng canxi

oxit? Gi¶i thÝch.

H íng dÉnNguyªn t¾c lµm kh« çc chÊt khÝ lµ chÊt lµm kh« chØ gi÷ l¹i h¬i n-

íc mµ kh«ng t¸c dông víi chÊt ®îc lµm kh«.CaO lµ mét oxit baz¬, chØ lµm kh« ®îc: H2, O2.CaO kh«ng thÓ lµm kh« hai oxit axit SO2 vµ CO2 v× vi ph¹m nguyªnt¾c trªn. CaO cã thÓ t¸c dông víi çc oxit axit.

CaO + CO2 →CaCO3

CaO + SO2 →CaSO3

Bµi 4 Cã nh÷ng chÊt khÝ sau: CO2, H2 , O2, SO2, N2. H·y cho biÕt

chÊt nµo cã tÝnh chÊt sau:

a) NÆng h¬n kh«ng khÝ.

11






b) NhÑ h¬n kh«ng khÝ.

c) Ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ.

d) T¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch axit.

e) Lµm ®ôc níc v«i trong.

g) §æi mµu giÊy quú tÝm Èm thµnh ®á.

H íng dÉna) NÆng h¬n kh«ng khÝ: CO2, O2, SO2

b) NhÑ h¬n kh«ng khÝ: H2 , N2.

c) Ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ: H2

d) T¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch axit: CO2, SO2,

e) Lµm ®ôc níc v«i trong: CO2, SO2.

g) §æi mµu giÊy quú tÝm Èm thµnh ®á: CO2, SO2.

Bµi 5. KhÝ lu huúnh ®ioxit ®îc t¹o thµnh tõ cÆp chÊt nµo sau

®©y:

a) K 2SO3 vµ H2SO4. b) K 2SO4 vµ HCl. c) Na2SO3 vµ NaOH

d) Na2SO4 vµ CuCl2. e)Na2SO3 vµ NaCl.H íng dÉnBµi 6. DÉn 112ml khÝ SO2 (®ktc) ®i qua 700ml dung dÞch Ca(OH)2

cã nång ®é 0,01mol/l.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b) TÝnh khèi lîng çc chÊt sau ph¶n øng.

H íng dÉn

n = = 0,005(mol); n = 0,01 x 0,7 =0,007(mol)

a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: SO2 + Ca(OH)2→ CaSO3 + H2O1 mol 1mol 1mol

0,005mol 0,005mol 0,005mol

Ca(OH)2 d 0,02molb. Khèi lîng çc chÊt sau ph¶n øng:

12

SO2

0,112l

22,4 lCa(OH)2






m = 0,02 x 74 = 1,48(g); m = 0,005 x (40 + 32 + 48) =0,6(gam)

Bµi 3. TÝnh chÊt ho¸ häc cña axit

Bµi 1: Tõ Mg, MgO, Mg(OH)2 vµ dung dÞch axit sunfuric lo·ng, h·y

viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc ®iÒu chÕ

magie sunfat.

H íng dÉnMg + H2SO4 → MgSO4 + H2 (1)

MgO + H2SO4 → MgSO4 + H2O (2)Mg(OH)2 + H2SO4 → MgSO4 + 2H2O (3)

Bµi 2: Cã nh÷ng chÊt sau: CuO, Mg, Al2O3, Fe(OH)3, Fe2O3. H·y chän

mét trong nh÷ng chÊt ®· cho t¸c dông víi dung dÞch HCl sinh ra:

a) KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ.

b) Dung dÞch cã mµu xanh lam.

c) Dung dÞch cã mµu vµng n©u.d) Dung dÞch kh«ng cã mµu.


H íng dÉnCã nh÷ng chÊt sau: CuO, Mg, Al2O3, Fe(OH)3, Fe2O3 h·y chän méttrong nh÷ng chÊt ®· cho t¸c dông víi dung dÞch HCl sinh ra:a) KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ, ®ã lµhi®ro.

Mg + 2HCl →MgCl2 + H2↑b) Dung dÞch cã mµu xanh lam, dung dÞch muèi ®ång II

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2Oc) Dung dÞch cã mµu vµng n©u: Chän Fe(OH)3 hoÆc Fe2O3

Fe2O3 + 6HCl →2FeCl3 + 3H2Od) Dung dÞch kh«ng mµu: Dung dÞch MgCl2 hoÆc AlCl3

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O

Bµi 3. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng trong mçi trêng hîp sau:a) Magie oxit vµ axit nitric; d) S¾t vµ axit clohi®ric;

13

Ca(OH)

2

CaSO3

Axit HCl






b) §ång (II) oxit vµ axit sunfuric; e) KÏm vµ axit sunfuric loµng.

c) nh«m oxit vµ axit sunfuric;

H íng dÉna) Magie oxit vµ axit nitric; MgO + 2HNO3 → Mg(NO3)2 + H2O

b) §ång (II) oxit vµ axit sunfuric;CuO + H2SO4 → MgSO4 + H2Oc) Nh«m oxit vµ axit sunfuric; Al2O3 + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 +3H2Od) S¾t vµ axit clohidric; Fe + 2HCl →FeCl2 + H2

e) KÏm vµ axit sunfuric lo·ng; Zn + H2SO4 →ZnSO4 + H2

Bµi 4. Cã 10gam hçn hîp bét hai kim lo¹i ®ång vµ s¾t. H·y giíi

thiÖu ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thµnh phÇn phÇn tr¨m (theo khèi lîng)

cña mçi kim lo¹i trong hçn hîp theo:a) Ph¬ng ph¸p ho¸ häc. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b) Ph¬ng ph¸p vËt lÝ.

( BiÕt r»ng ®ång kh«ng t¸c dông víi axit HCl vµ axit H2SO4 lo·ng).

H íng dÉna) Ph¬ng ph¸p ho¸ häc

Dïng dung dich axit HCl d t¸c dông víi hçn hîp, chØ cã s¾t

ph¶n øngFe + 2HCl → FeCl2 + H2

Läc, röa vµ c©n chÊt r¾n kh«ng tan, biÕt khèi lîng cña Cu.Cßn l¹i lµ Fe.b) Ph¬ng ph¸p vËt lÝ

Cho 10g hçn hîp bét hai kim lo¹i vµo phÝa trong mét tê giÊy A4gËp ®«i. §a nam ch©m ®Õn phÝa ngoµi cña tê giÊy. Më tê giÊy ra,sÏ t¸ch riªng bét s¾t do nam ch©m hót vµ bét ®ång th× kh«ng.C©n tõng chÊt.

Bµi 4 - Mét sè axit quan träng

Bµi 1. Cã nh÷ng chÊt: CuO, BaCl2, Zn, ZnO. ChÊt nµo nãi trªn t¸c

dông víi dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng sinh ra:

a) ChÊt khÝ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ?

b) Dung dÞch cã mµu xanh lam?

c) ChÊt kÕt tña mµu tr¾ng kh«ng tan trong níc vµ axit?

d) Dung dÞch kh«ng mµu vµ níc?

14






ViÕt tÊt c¶ çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉna) ChÊt khÝ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ ë ®©y lµ H2. ChØ cã Zn t¸cdông víi dung dÞch axit HCl vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng, gi¶i phãngkhÝ H2.

Zn + HCl →ZnCl2 + H2

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2

b) Dung dÞch cã mµu xanh lam lµ mµu cña muèi ®ång II.CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2OCuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

mµu xanh lamc) ChÊt kÕt tña mµu tr¾ng, kh«ng tan trong níc vµ axit, ®ã lµBaSO4.

BaCl2 + H2SO4 → BaSO4↓ + H2Od) Dung dÞch kh«ng mµu vµ níc lµ dung dÞch ZnCl2 hay ZnSO4

ZnO + HCl → ZnCl2 + H2OZnO + H2SO4 → ZnSO4 + H2O

Bµi 2: S¶n xuÊt axit sunfuric trong c«ng nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng

nguyªn liÖu chñ yÕu nµo?

H·y cho biÕt môc ®Ých cña mçi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt axit

sunfuric vµ dÉn ra nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc?

H íng dÉnXem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9.

Bµi 3: B»ng çch nµo cã thÓ nhËn biÕt ®îc tõng chÊt trong mçi

cÆp chÊt sau theo ph¬ng ph¸p ho¸ häc

a) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4;

b) Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch Na2SO4.

c) Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch H2SO4.


H íng dÉna) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4.

LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dungdÞch cha biÕt.

Dïng thuèc thö BaCl2, nÕu chÊt nµo t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng th×®ã lµ H2SO4..

BaCl2 + H2SO4 → BaSO4↓ + H2O

15






b) Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch Na2SO4.LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dungdÞch cha biÕt.Dïng thuèc thö BaCl2, nÕu chÊt nµo t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng th× ®ãlµ Na2SO4..

BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaClc) Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch H2SO4.LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dungdÞch cha biÕt.Dïng quú tÝm ®Ó thö, nÕu quú tÝm chuyÓn sang mµu ®á th× ®ãlµ axit H2SO4.

Bµi 4*: B¶ng díi ®©y cho biÕt kÕt qu¶ cña 6 thÝ nghiÖm x¶y ra

gi÷a Fe vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng.

Trong mçi thÝ nghiÖm ngêi ta dïng 0,2 gam Fe t¸c dông víi thÓ

tÝch b»ng nhau cña axit, nhng cã nång ®é kh¸c nhau.

Nh÷ng thÝ nghiÖm nµo chøng tá r»ng:

a) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng nhiÖt ®é?

b) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng diÖn tÞch tiÕp xóc?

c) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng nång ®é axit?

ThÝ

nghiÖ

m

Nång

®é

axit

NhiÖt

®é

(0C)

S¾t ë d¹ng Thêi gian

ph¶n øng

xong (s)1 1M 25 L¸ 1902 2M 25 L¸ 853 2M 35 L¸ 624 2M 50 Bét 155 2M 35 Bét 456 3M 50 Bét 11

H íng dÉnKhi xÐt ¶nh hëng cña mét yÕu tè nµo ®ã ®Õn tèc ®é ph¶n øngth× th«ng thêng ngêi ta cè ®Þnh çc yÕu tè cßn l¹i. VÝ dô khi xÐt¶nh hëng cña yÕu tè nhiÖt ®é, ngêi ta cè ®Þnh çc yÕu tè kh¸c nh

nång ®é axit, diÖn tÝch tiÕp xóc.a) ThÝ nghiÖm 2 vµ 4.b) ThÝ nghiÖm 3 vµ 5.

16






c) ThÝ nghiÖm 4 vµ 6.

Bµi 5: H·y sö dông nh÷ng chÊt cã s½n: Cu, Fe, CuO, KOH, C6H12O6

(glucoz¬), dung dÞch H2SO4 lo·ng, H2SO4 ®Æc vµ nh÷ng dông cô

thÝ nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó lµm nh÷ng thÝ nghiÖm chøng minh r»ng:

a) Dung dÞch H2SO4 lo·ng cã nh÷ng tÝnh chÊt häc cña axit.

b) H2SO4 ®Æc cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc riªng.

ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cho mçi thÝ nghiÖm.

H íng dÉna) Dung dÞch H2SO4 lo·ng cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit.

2KOH + H2SO4 → K 2SO4 + H2OFe + H2SO4 → FeSO4 + H2

CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2Ob) Dung dÞch H2SO4 ®Æc ngoµi nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axitcßn cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc riªng.

Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + SO2↑+ 2H2O

C6H12O6 →6C + 6H2O

Bµi 6: Cho mét khèi lîng m¹t s¾t d vµo 50ml dung dÞch HCl. Ph¶nøng xong, thu ®îc 3,36lÝt khÝ (®ktc).

a) ViÕt ph¬ng trinh ho¸ häc:

b) TÝnh khèi lîng m¹t s¾t ®· tham gia ph¶n øng;

c) T×m nång ®é mol cña dung dÞch HCl ®· dïng.

H íng dÉna) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc

Fe + 2HCl →FeCl2 + H2

1mol2mol 1molb) TÝnh khèi lîng Fe ®· ph¶n øng

n = n = = 0,15(mol) m = 0,15 x 56 = 8,4(gam)

c) TÝnh CM cña dung dÞch HCl ®· dïng

CM = = 6 mol/lit = 6 M.

17

Fe

H2 22,4l

3,36l

Fe

0,05lit

0,3mol

HCl

t 0

H2SO4






Bµi 7*: Hoµ tan hoµn toµn 12,1 gam hçn hîp bét CuO vµ ZnO cÇn100ml dung dÞch HCl 3M.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b) TÝnh phÇn tr¨m theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp

ban ®Çu.c) H·y tÝnh khèi lîng dung dÞch H2SO4 nång ®é 20% ®Ó hoµ

tan hoµn toµn hçn hîp çc oxit trªn.

H íng dÉna) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2O (1)ZnO + 2HCl →ZnCl2 + H2O (2)1mol 2mol

b) TÝnh % theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp ban ®Çu.§Æt x,y lµ sè mol cña CuO vµ ZnO trong hçn hîp.Khèi lîng hçn hîp = (64 + 16) x + (65 + 16) y = 12,1(I)

80x + 81y = 12,1Sè mol axit HCl = 2(x + y) = 0,1. 3 = 0,3(II)

2x + 2y = 0,3 gi¶i hÖ ta ®îc y = 0,1 molvµ x = 0,05 mol

Khèi lîng CuO = 0,05.80 = 4,0 gam chiÕm xÊp xØ 33%Khèi lîng ZnO = 0,1.81 = 8,1 gam chiÕm xÊp xØ 67%.c) Khèi lîng axit H2SO4 20% cÇn dïng

CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O (3)ZnO + H2SO4 → Zn SO4 + H2O (4)

Sè mol H2SO4 (3) = sè mol CuO = 0,05 molSè mol H2SO4 (4) = sè mol ZnO = 0,10 molKhèi lîng H2SO4 = (0,10 + 0,05) 98 = 14,7 (gam)Khèi lîng dung dÞch H2SO4 20% cÇn dïng

m = = 73,5(gam)

Bµi 5 - Bµi LuyÖn tËp

TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit vµ axit

Bµi 1. Cã nh÷ng oxit sau: SO2, CuO, Na2O, CaO, CO2. h·y cho biÕt

nh÷ng oxit nµo t¸c dông ®îc víi:

a) Níc?

18

20

100 x14,7

H2SO4






b) Axit clohi®ric?

c) Natri hi®roxit?


H íng dÉna) Oxit t¸c dông víi níc

SO2 + H2O → H2SO3

Na2O + H2O → 2NaOHCaO + H2O → Ca(OH)2

CO2 + H2O → H2CO3

b) Oxit t¸c dông víi axit clohi®ricNa2O + 2HCl → 2NaCl + H2OCaO + 2HCl → CaCl2 + H2O

c) Oxit t¸c dông víi natri hidroxitSO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2OCO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O

Bµi 2: Nh÷ng oxit nµo díi ®©y cã thÓ ®iÒu chÕ b»ng:

a) Ph¶n øng ho¸ hîp? ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b) Ph¶n øng ho¸ hîp vµ ph¶n øng ph©n huû? ViÕt ph¬ng

tr×nh ho¸ häc:

A) H2O; B) CuO; C) Na2O; D) CO2; E) P2O5.

H íng dÉna) Oxit ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¶n øng ho¸ hîp

2H2 + O2 → 2H2O4Na + O2 → 2Na2O4P + 5O2 → 2P2O5

b) Oxit ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¶n øng ho¸ hîp vµ ph©n huû2Cu + O2 → 2 CuOCu(OH)2 → CuO + H2OC + O2 → CO2

CaCO3 → CaO + CO2

Bµi 3: KhÝ CO ®îc dïng lµm chÊt ®èt trong c«ng nghiÖp, cã lÉn t¹p

chÊt lµ çc khÝ CO2 vµ SO2. Lµm thÕ nµo cã thÓ lo¹i bá ®îc nh÷ng

t¹p chÊt ra khái CO b»ng ho¸ chÊt rÎ tiÒn nhÊt? ViÕt çc ph¬ngtr×nh ho¸ häc.

19

t o

t o






H íng dÉnSö dông canxi hi®roxit d ®Ó lo¹i bá CO2 vµ SO2 b»ng çch sôc khÝoxi cha s¹ch qua b×nh röa khÝ chøa Ca(OH)2. Bëi v× ®©y lµ kiÒmrÎ nhÊt.

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O

SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3↓ + H2O

Bµi 4: CÇn ph¶i ®iÒu chÕ mét lîng muèi ®ång sunfat. Ph¬ng ph¸p

nµo sau ®©y tiÕt kiÖm ®îc axit sunfuric:

a) Axit sunfric t¸c dông víi ®ång (II) oxit.

b) Axit sunfuric ®Æc t¸c dông víi kim lo¹i ®ång

Gi¶i thÝch cho c©u tr¶ lêi.

H íng dÉna) Axit sunfuric t¸c dông víi ®ång (II) oxit.

H2SO4 + CuO → CuSO4 + H2O (1)b) Axit sunfuric t¸c dông víi ®ång.

2H2SO4 ®Æc + Cu → CuSO4 + 2H2O + SO2 (2)So s¸nh çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc (1), (2) thÊy r»ng ®Ó ®iÒu chÕcïng mét lîng muèi ®ång (II) sunfat nh nhau, çch thø nhÊt tiÕtkiÖm axit sunfuric h¬n.

Bµi 5: H·y thùc hÞªn nh÷ng chuyÓn ®æi ho¸ häc sau b»ng çch

viÕt nh÷ng ph¬ng tr×nh ho¸ häc. (Ghi ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng,

nÕu cã.)

H íng dÉnS + O2 → SO2 (1)SO2 + O2 → SO3 (2)

SO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O (3)SO3 + H2O → H2SO4 (4)

20

S SO2

SO3

H2SO

4

SO2

H2SO

3 Na2SO

3 SO2

Na2SO

4BaSO

4

Na2SO

3

(1)

(2)

(3)

(4)

(9)

(5)

(6)

(7)

(8)

(10)

t 0

V 2O5

450 0C

t 0






2H2SO4 ®Æc+ Cu → CuSO4 + SO2 + 2H2O (5)SO3 + H2O → H2SO3 (6)H2SO3 + 2NaOH→ Na2SO3 + H2O (7)Na2SO3 + H2SO4 → SO2 + Na2SO4 + H2O (8)H2SO4 + 2NaOH→ Na2SO4 + H2O (9)Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4↓+ 2NaCl (10)

Bµi 7 - TÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬

Bµi 1. Cã ph¶i tÊt c¶ çc chÊt kiÒm ®Òu lµ baz¬ kh«ng? DÉn ra

c«ng thøc ho¸ häc cña vµi ba chÊt kiÒm. Cã ph¶i tÊt c¶ çc baz¬

®Òu lµ chÊt kiÒm kh«ng? DÉn ra c«ng thøc ho¸ häc cña nh÷ng

baz¬ ®Ó minh ho¹.

H íng dÉnBaz¬ chia lµm hai lo¹i, baz¬ tan trong níc thµnh dung dÞch gäi lµkiÒm vµ baz¬ kh«ng tan.Baz¬ kiÒm nh: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2…Baz¬ kh«ng tan nh: Fe(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2, …

Bµi 2. Cã nh÷ng baz¬ sau: Cu(OH)2, NaOH, Ba(OH)2. H·y cho biÕt

nh÷ng baz¬ nµo:a) T¸c dông ®îc víi dung dÞch HCl? b) BÞ nhiÖt ph©n huû?

c) T¸c dông ®îc víi CO2? d) §æi mµu quú tÝm thµnh

xanh?

ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

H íng dÉn

a) TÊt c¶ çc baz¬ ®Òu t¸c dông víi axit clohi®ric.Cu(OH)2 + 2HCl → CuCl2 + 2H2OBa(OH)2 + 2HCl →BaCl2 + 2H2ONaOH + HCl → NaCl + H2O

b) BÞ nhiÖt ph©n huû chØ gåm çc baz¬ kh«ng tan.Cu(OH)2 →CuO + H2O

c) T¸c dông ®îc víi CO2 chØ gåm çc kiÒm.Ba(OH)2 + CO2 → BaCO3 + H2O2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O

d) §æi mµu quú tÝm thµnh xanh lµ tÝnh chÊt riªng cña kiÒm:Ba(OH)2 vµ NaOH.

21

t 0






Bµi 3. Tõ nh÷ng chÊt cã s½n lµ Na2O, CaO, H2O vµ çc dung dÞch

CuCl2, FeCl3. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®iÒu chÕ:

a) Çc dung dÞch baz¬; b) Çc baz¬ kh«ng tan.

H íng dÉna) §iÒu chÕ çc dung dÞch baz¬.

Na2O+ H2O → 2NaOHCaO + H2O → Ca(OH)2

NhËn xÐt: §iÒu chÕ kiÒm tõ oxit baz¬ t¬ng øng.b) §iÒu chÕ çc baz¬ kh«ng tan.

CuCl2 + 2NaOH → 2NaCl + Cu(OH)2↓FeCl3 + 3NaOH → 3NaCl + Fe(OH)3↓

NhËn xÐt: §iÒu chÕ baz¬ kh«ng tan tõ muèi t¬ng øng t¸c dông víi

kiÒm.Bµi 4. Cã 4 lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét dung dÞch kh«ng mµu

sau: NaCl, Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4. ChØ ®îc dïng quú tÝm, lµm

thÕ nµo nhËn biÕt dung dÞch ®ùng trong mçi lä b»ng ph¬ng tr×nh

ho¸ häc? ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

H íng dÉn

NhËn biÕt çc lä kh«ng nh·n: NaCl, Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4.LÊy 4 ång nghiÖm, ®¸nh sè thø tù çc èng vµ thö theo çc bíc sau:Bíc 1: Nhá dung dÞch cña 4 chÊt trªn vµo mét mÈu quú tÝm. NÕuquú ho¸ xanh th× ®ã lµ çc kiÒm: Ba(OH)2 vµ NaOH. NÕu quúkh«ng ®æi mµu th× ®ã lµ NaCl vµ Na2SO4.Bíc 2. Dïng thuèc thö BaCl2 ®Ó ph©n biÖt NaCl vµ Na2SO4.

BaCl2 + Na2SO4 →BaSO4↓ + 2NaClChÊt kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra lµ NaCl.Bíc 3. Dïng dung dÞch Na2SO4 ®Ó ph©n biÖt Ba(OH)2 vµ NaOH.

NÕu cã kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ Ba(OH)2 chÊt cßn l¹i lµ NaOH.Ba(OH)2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaOH

Bµi 5. Cho 15,5 gam natri oxit Na2O t¸c dông víi níc, thu ®îc 0,5 lÝt

dung dÞch baz¬.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh nång ®é mol cña dung

dÞch baz¬ thu ®îc.

b)TÝnh thÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% cã khèi lîng riªng1,14g/ml cÇn dïng ®Ó trung hoµ dung dÞch baz¬ nãi trªn.

22






H íng dÉna) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh n«ng ®é M cña dung dÞchNaOH.

Na2O+ H2O →2NaOHn = 15,5 : ( 46 + 16) = 0,25(mol). n = 2 x 0,25 = 0,5 mol.

CM = 0,5 : 0,5 = 1 M.

b) TÝnh thÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% cã d = 1,14g/ml cÇn ®Ótrung hoµ dung dÞch trªn.

H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O1mol 2molxmol 0,5 mol x = 0,5 : 2 = 0,25(mol)

Khèi lîng H2SO4 lµ 0,25 . 98 = 24,5 (gam).

Khèi lîng dung dÞch H2SO4 20% lµ = 122,5(gam).

ThÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% lµ = 107,5(ml)

Bµi 8 - Mét sè baz¬ quan träng

Bµi 1. Cã 3 lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét chÊt r¾n

sau: NaOH, Ba(OH)2, NaCl. H·y tr×nh bµy çch nhËn

biÕt chÊt ®ùng trong mçi lä b»ng ph- ¬ng ph¸p hãa

häc. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc (nÕu cã).

H íng dÉnBíc 1: LÊy mçi ho¸ chÊt mét Ýt ra mét èng nghiÖm, thªm 1ml níccÊt cho tan hÕt chÊt r¾n, ®¸nh sè thø tù 1, 2, 3. Thªm 1 giät dungdÞch phenolphtalein vµo mçi èng nghiÖm. NÕu èng nghiÖm nµo cãmµu ®á th× ®ã lµ NaOH vµ Ba(OH)2. èng nghiÖm kh«ng cã hiÖn t-

îng g× x¶y ra th× ®ã lµ NaCl.Bíc 2: Ph©n biÖt NaOH vµ Ba(OH)2 nhê muèi Na2SO4. NÕu xuÊthiÖn kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ Ba(OH)2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g×th× ®ã lµ NaOH.

Ba(OH)2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaOH

Bµi 2. Trong phßng thÝ nghiÖm cã nh÷ng chÊt sau: v«i sèng CaO,s« ®a Na2CO3 vµ níc H2O. Tõ nh÷ng chÊt ®· cã, h·y viÕt çc ph¬ngtr×nh hãa häc ®iÒu chÕ NaOH.

H íng dÉnCho v«i sèng t¸c dông víi níc:

23

Na2O

NaOH

NaOH

20

24,5 x 100

1,14

122,5







Läc lÊy dung dÞch Ca(OH)2, cho t¸c dông víi s«®a.Na2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + 2NaOH

Bµi 3. Cã nh÷ng chÊt sau: Zn, Zn(OH)2, NaOH, Fe(OH)3, CuSO4,NaCl, HCl.

H·y chän nh÷ng chÊt thÝch hîp ®iÒn vµo mçi s¬ ®å ph¶n øng

sau vµ lËp ph¬ng tr×nh hãa häc:

a … Fe2O3 + H2O;

b. H2SO4 + … Na2SO4 + H2O;

c. H2SO4 +…. ZnSO4 + H2O;

d. NaOH + … NaCl + H2O;

e. ..... + CO2 Na2CO3 + H2O.

H íng dÉn

a) 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2Ob) H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + H2Oc) H2SO4 + Zn(OH)2 →ZnSO4 + 2H2O

d) NaOH + HCl → NaCl + H2Oe) 2NaOH + CO2 →Na2CO3 + H2O

Bµi 4: DÉn tõ tõ 1,568 lÝt khÝ CO2 (®ktc) vµo mét dung dÞch cã

hßa tan 6,4g NaOH.

a. H·y x¸c ®Þnh khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng.

b. ChÊt nµo ®· lÊy d vµ d lµ bao nhiªu (lÝt hoÆc gam)?

H íng dÉna)Sè mol CO2 = 1,568 : 22,4 = 0,07(mol)Sè mol NaOH = 6,4 : 40 =0,16 (mol)

2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O0,14mol 0,07mol 0,07mol

Khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng lµ:0,07 x 106 = 7,42(gam).

b) ChÊt d lµ NaOHSè mol NaOH d lµ 0,16 – 0,14 = 0,02(mol)

Khèi lîng NaOH d lµ 0,02 x 40 = 0,8 (gam)

24

t0

t0






B. Can xi Hi®roxit - Thang pH

Bµi 1: ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc thùc hiÖn chuyÓn ®æi hãa

häc sau:

H íng dÉnCaCO3 → CaO + CO2 (1)CaO + H2O →Ca(OH)2 (2)Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O (3)

CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O (4)Ca(OH)2 + 2HNO3 →Ca(NO3)2 + 2H2O (5)

Bµi 2. Cã ba lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét chÊt r¾n mµu tr¾ng:

CaCO3, CaO, Ca(OH)2. H·y nhËn biÕt chÊt ®ùng trong mçi lä b»ng

ph¬ng ph¸p hãa häc. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc.

H íng dÉn

Dïng níc ®Ó thö 3 mÉu trong 3 èng nghiÖm.ChÊt r¾n kh«ng tan trong níc lµ CaCO3.ChÊt r¾n t©n trong níc nhng èng nghiÖm kh«ng nãng lªn lµCa(OH)2 ChÊt r¾n t©n trong níc, èng nghiÖm nãng lªn lµ CaOCaO + H2O → Ca(OH)2 Ph¶n øng to¶ nhiÖt lµm níc s«i vµ èngnghiÖm nãng lªn.

Bµi 3. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc khi cã dung dÞch NaOH

t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 t¹o ra:a. Muèi axit b. Muèi trung hßa.

H íng dÉnH2SO4 + NaOH → NaHSO4

H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + H2O

Bµi 4. Mét dung dÞch b·o hßa khÝ CO2 trong níc cã pH = 5. H·y gi¶i

thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña CO2 víi níc.H íng dÉnV× t¹o thµnh dung dÞch axit H2CO3

25

CaCO3 CaO Ca(OH)2 CaCO3(3)(2)(1)

CaCl2

Ca(NO3)

2

(4) (5)






CO2 + H2O → H2CO3

Bµi 9 - TÝnh chÊt hãa häc cña muèi

Bµi 1: H·y dÉn ra mét dung dÞch muèi khi t¸c dông víi mét dung

dÞch chÊt kh¸c th× t¹o ra:

a. ChÊt khÝ b. ChÊt kÕt tña

ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc

H íng dÉna) T¹o ra chÊt khÝ: Dung dÞch natri cacbonat (Na2CO3) hoÆc dungdÞch natri sunfit (Na2SO3) t¸c dông víi dung dÞch axit (HCl hayH2SO4 .)

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2↑

Na2SO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + SO2↑

b) T¹o ra chÊt kh«ng tan: Dung dÞch muèi bari clorua víi dung dÞchaxit sunfuric, hay muèi natri sunfat.

BaCl2 + H2SO4 →2HCl + BaSO4↓

BaCl2 + Na2SO4→2NaCl + BaSO4↓

Bµi 2. Cã ba lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét dung dÞch muèi sau:

CuSO4, AgNO3, NaCl. H·y dïng nh÷ng dung dÞch cã s½n trong

phßng thÝ nghiÖm ®Ó nhËn biÕt chÊt ®ùng trong mçi lä. ViÕt çcph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉnB»ng m¾t thêng cã thÓ biÕt ngay lä ®ùng dung dÞch CuSO4 cãmµu xanh lam. hai lä cßn l¹i cã thÓ sö dông dung dÞch NaCl ®Óthö. Lä cã kÕt tña tr¾ng lµ AgNO3, lä kh«ng cã hiÖn tîng g× lµ NaCl.

NaCl + AgNO3 →AgCl↓ + NaNO3

Bµi 3. Cã nh÷ng dung dÞch muèi sau: Mg(NO3)2, CuCl2. H·y chobiÕt muèi nµo cã thÓ t¸c dông víi:

a. Dung dÞch NaOH;b. Dung dÞch HCl; c. Dung dÞch AgNO3

NÕu cã ph¶n øng, h·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉna) Ph¶n øng víi dung dÞch NaOHMg(NO3)2 + 2NaOH →Mg(OH)2↓+ 2NaNO3

CuCl2 + 2NaOH →Cu(OH)2↓+ 2NaClb) Kh«ng cã chÊt nµo ®· cho ph¶n øng víi dung dÞch HCl.c) Ph¶n øng víi dung dÞch AgNO3

26






CuCl2 + 2AgNO3 →2AgCl↓ + Cu(NO3)2

Bµi 4. Cho nh÷ng dung dÞch muèi sau ®©y ph¶n øng víi nhau

tõng ®«i mét, h·y ghi dÊu (x) nÕu cã ph¶n øng, dÊu (o) nÕu kh«ng:

Na2CO3 KCl Na2SO4 NaNO3

Pb(NO3)2

BaCl2

ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc ë « cã dÊu (x)

H íng dÉn


Pb(NO3)2 x x x 0BaCl2 x 0 x 0

Pb(NO3)2 + Na2CO3 → PbCO3↓ + 2NaNO3

Pb(NO3)2 + KCl → PbCl2↓ + KNO3

Pb(NO3)2 + Na2SO4 → PbSO4↓ + 2NaNO3

BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3↓ + 2NaClBaCl2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaCl

Bµi 5. Ng©m mét ®inh s¾t s¹ch trong dung dÞch ®ång (II) sunfat.C©u tr¶ lêi nµo sau ®©y lµ ®óng nhÊt cho hiÖn tîng quan s¸t ®îc?

a. Kh«ng cã hiÖn tîng nµo x¶y ra.

b. Kim lo¹i ®ång mµu ®á b¸m ngoµi ®inh s¾t, ®inh s¾t kh«ng

cã sù thay ®æi.

c. Mét phÇn ®inh s¾t bÞ hßa tan, kim lo¹i ®ång b¸m ngoµi

®inh s¾t vµ mµu xanh cña dung dÞch ban ®Çu nh¹t dÇn.d. Kh«ng cã chÊt míi nµo ®îc sinh ra, chØ cã mét phÇn ®inh

s¾t bÞ hßa tan.

Gi¶i thÝch cho sù lùa chän vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng nÕu

cã.

H íng dÉn§¸p ¸n lµ C. Mét phÇn ®inh s¾t bÞ hoµ tan, ®ång kim lo¹i mµu ®á

b¸m vµo ®inh s¾t, mµu xanh cña dung dÞch ban ®Çu bÞ nh¹t ®i.Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

27






Bµi 6. Trén 30ml dung dÞch cã chøa 2,22g CaCl2 víi 70ml dung

dÞch cã chøa 1,7g AgNO3.

a. H·y cho biÕt hiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa

häc

b. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n sinh ra.

c. TÝnh nång ®é mol cña chÊt cßn l¹i trong dung dÞch sau ph¶n

øng. Cho r»ng thÓ tÝch cña dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.

H íng dÉna) HiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ ph¬ng tr×nh ho¸ häcXuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

CaCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl↓+ Ca(NO3)2

0,005mol 0,01mol 0,01mol 0,005molb) Khèi lîng chÊt r¾n sinh ran = 2,22 : (40 + 71) = 0,02(mol) n = 1,70 : 170 =0,01(mol)

ChÊt ph¶n øng hÕt lµ AgNO3, sè mol AgCl = 0,01 Suy ra m =143,5 x 0,01 = 1,435 (g).Sè liÖu bµi ®· cho chÝnh x¸c ®Õn 0,01g cho nªn cÇn lµm trßn sèliÖu ®· tÝnh to¸n.Khèi lîng AgNO3 thu ®îc ≈ 1,44(g).c) TÝnh nång ®é mol/l cña chÊt cßn l¹i trong dung dÞch§Ó gi¶i ®îc ý (c) thùc ra ®· chÊp nhËn sai sè. Khi trén hai dungdÞch, thÓ tÝch chung thêng kh«ng ph¶i lµ phÐp tÝnh céng hai thÓtÝch cña hai dung dÞch ®Çu. ThÓ tÝch chung cã thÓ nhá h¬n hoÆclín h¬n tæng thÓ tÝch ®Çu. Trong bµi tËp nµy ta chÊp nhËn métçch gÇn ®óng thÓ tÝch chung b»ng tæng thÓ tÝch cña hai chÊtban ®Çu.n cßn l¹i sau ph¶n øng = 0,02 – 0,005 = 0,015; V = 0,07 + 0,03 =0,10 (lit)

CM = 0,015 : 0,10 = 0,15 (M).

n = 0,005 mol suy ra CM = 0,005 : 0,10 =0,05(M).

Bµi 10 - Mét sè muèi quan träng

Bµi 1. Cã nh÷ng muèi sau: CaCO3, CaSO4, Pb(NO3)2. NaCl. Muèi nµonãi trªn:

28

CaCl2

AgNO3

AgCl

CaCl2

CaCl2

Ca(NO3)2 Ca(NO3)2






a. Kh«ng ®îc phÐp cã trong níc ¨n v× tÝnh ®éc h¹i cña nã ?

b. Kh«ng ®éc nhng còng kh«ng nªn cã trong níc v× vÞ mÆn

cña nã?

c. Kh«ng tan trong níc, nhng bÞ ph©n hñy ë nhiÖt ®é cao?

d. RÊt Ýt tan trong níc vµ khã bÞ ph©n hñy ë nhiÖt ®é cao?

H íng dÉnBµi 2. Hai dung dÞch t¸c dông víi nhau, s¶n phÈm thu ®îc cã NaCl.

H·y cho biÕt hai dung dÞch chÊt ban ®Çu cã thÓ lµ nh÷ng chÊt

nµo. Minh häa b»ng çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

Bµi 3. a. ViÕt ph¬ng tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch muèi ¨n (cãmµng ng¨n).

b. Nh÷ng s¶n phÈm cña sù ®iÖn ph©n dung dÞch NaCl ë trªn

cã nhiÒu øng dông quan träng:

- KhÝ clo dïng ®Ó: 1)… 2)…, 3)…

- Khi hi®ro dïng ®Ó: 1)…, 2)…, 3)…

- Natri hi®roxit dïng ®Ó: 1)…, 2)… 3)…§iÒn nh÷ng øng dông sau ®©y vµo nh÷ng chç ®Ó trèng ë trªn

cho phï hîp:

TÈy tr¾ng v¶i, giÊy; nÊu xµ phßng; s¶n xuÊt axit clohi®ric; chÕ

t¹o hãa chÊt trõ s©u, diÖt cá d¹i; hµn c¾t kim lo¹i; s¸t trïng, diÖt

khuÈn níc ¨n; nhiªn liÖu cho ®éng c¬ tªn löa; b¬m khÝ cÇu, bãng

th¸m kh«ng; s¸t trïng, diÖt khuÈn níc ¨n; nhiªn liÖu cho ®éng c¬tªn löa; b¬m khÝ cÇu, bãng th¸m kh«ng; s¶n xuÊt nh«m, s¶n xuÊt

chÊt dÎo PVC; chÕ biÕn dÇu má.

H íng dÉn Xem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ Häc 9.

Bµi 4. Dung dÞch NaOH cã thÓ dïng ®Ó ph©n biÖt hai muèi cã

trong mçi cÆp chÊt sau ®îc kh«ng? (NÕu ®îc th× ghi dÊu (x), nÕu

kh«ng th× ghi dÊu (o) vµo çc « vu«ng.a. Dung dÞch CuSO4 vµ dung dÞch Fe2(SO4)3

29






b. Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch CuSO4

c. Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch BaCl2

ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc, nÕu cã.

H íng dÉna. Dung dÞch CuSO4 vµ dung dÞch Fe2(SO4)3

b. Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch CuSO4

c. Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch BaCl2

Bµi 5: Trong phßng thÝ nghiÖm cã thÓ dïng nh÷ng muèi KClO3

hoÆc KMnO4 ®Ó ®iÒu chÕ khÝ oxi b»ng ph¶n øng ph©n hñy.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc ®èi víi mçi chÊt.b. NÕu dïng 0,1 mol mçi chÊt th× thÓ khÝ oxi thu ®îc cã kh¸c

nhau kh«ng? H·y tÝnh thÓ tÝch khÝ oxi thu ®îc.

c. CÇn ®iÒu chÕ 1,12 lÝt khÝ oxi, h·y tÝnh khèi lîng mçi chÊt

cÇn dïng.

Çc thÓ tÝch khÝ ®îc ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

H íng dÉna. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc2KClO3 → 2KCl + 3O2

2KMnO4 → K 2MnO4 + MnO2 + O2

b. NÕu dïng 0,1 mol mçi chÊt th× thÓ khÝ oxi thu ®îc cã kh¸cnhau.

0,1mol KClO3 thu ®îc 0,15mol oxi hay 0,15 x 22,4 = 3,36 lit0,1mol KMnO4 thu ®îc 0,05mol oxi hay 0,05 x 22,4 = 1,12 lit

c. CÇn ®iÒu chÕ 1,12 lÝt khÝ oxiKhèi lîng KClO3 = 0,2 : 6 x 122,5 = 4,08 (g)Khèi lîng KMnO4 = 0,1 x 158 = 15,8 (g)

Bµi 11 - Ph©n bãn hãa häc

Bµi 1: Cã nh÷ng lo¹i ph©n bãn hãa häc: KCl, NH4NO3, NH4Cl,

(NH4)2SO4, Ca3(PO4)2, Ca(H2PO4)2, (NH4)2HPO4, KNO3

a. H·y cho biÕt tªn hãa häc cña nh÷ng ph©n bãn nãi trªn.

b. H·y s¾p xÕp nh÷ng ph©n bãn nµy thµnh hai nhãm ph©n

bãn ®¬n vµ ph©n bãn kÐp.

30

xx

0






c. Trén nh÷ng ph©n bãn nµo víi nhau ta ®îc ph©n bãn kÐp

NPK?

H íng dÉnC«ng

thøc

Tªn gäi Ph©n

bãn®¬n

Ph©n bãn

kÐp

KCl Kali clorua xNH4NO3 Amon nitrat xNH4Cl Amon clorua x(NH4)2SO4 Amon sunfat xCa3(PO4)2 Canxi

photphat IIIx

Ca(H2PO4)

2

Canxi

®ihi®rophotphat

x

(NH4)2HP

O4

Amonhi®rophotphat

x

KNO3 Kali nitrat xc. Trén nh÷ng ph©n bãn nµo thu ®îc ph©n NPK?Çch 1: NH4NO3 , (NH4)2HPO4, KNO3.Çch 2: NH4Cl, Ca(H2PO4)2, KCl.

Çch 3: (NH4)2SO4, KCl , Ca3(PO4)2 …

Bµi 2: Cã ba mÉu ph©n bãn hãa häc kh«ng ghi nh·n lµ: Ph©n kali

KCl, ph©n ®¹m NH4NO3 vµ ph©n supephotphat (ph©n l©n)

Ca(H2PO4)2. H·y nhËn biÕt mçi mÉu ph©n bãn trªn b»ng ph¬ng

ph¸p hãa häc.

H íng dÉn

LÊy 3 mÉu vµo 3 èng nghiÖm thªm kho¶ng 1ml níc l¾c ®Òu choçc chÊt r¾n tan hÕt, nhá vµi giät dung dÞch Na2CO3 vµo c¶ 3 èngnghiÖm. NÕu xuÊt hiÖn kÕt tña th× ®ã lµ ph©n supe photphat.Ca(H2PO4)2 + Na2CO3 → CaCO3↓+ 2NaH2PO4

Hai mÉu cßn l¹i cho vµo 2 èng nghiÖm riªng biÖt vµ thö b»ng dungdÞch AgNO3 nÕu xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ KCl, èng kh«ngcã hiÖn tîng g× lµ NH4NO3

AgNO3 + KCl →AgCl↓ + KNO3

Bµi 3: Mét ngêi lµm vên ®· dïng 500g (NH4)2SO4 ®Ó bãn rau.

31






a. Nguyªn tè dinh dìng nµo cã trong lo¹i ph©n bãn nµy?

b. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m cña nguyªn tè dinh dìng trong

ph©n bãn.

c. TÝnh khèi lîng cña nguyªn tè dinh dìng bãn cho ruéng rau.

H íng dÉna. Nguyªn tè dinh dìng cã trong lo¹i ph©n bãn nµy: N

b. TÝnh %N

%N =14 2

(18 2) 96

x

x + x100% = 21,2%

c. Khèi lîng N = 21,2% x 500 = 106 (gam)Bµi 12 - Mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i hîp chÊt v« c¬

Bµi 1. Mét trong nh÷ng thuèc thö nµo sau ®©y cã thÓ dïng ®Ó

ph©n biÖt dung dÞch natri sunfat vµ dung dÞch natri cacbonat.

A. Dung dÞch bari clorua. D. Dung dÞch b¹c nitrat.

B. Dung dÞch axit clohi®ric. E. Dung dÞch natri hi®roxit

C. Dung dÞch ch× natrat.Gi¶i thÝch vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉnPh¬ng ¸n B: Dung dÞch HCl, bëi v× khi x¶y ra ph¶n øng víi muèicacbonat cã hiÖn tîng sñi bät khÝ, cßn víi muèi sunfat th× kh«ng.2HCl + Na2CO3 →2NaCl + H2O + CO2↑

Bµi 2. a. Cho çc dung dÞch sau ®©y lÇn lît ph¶n øng víi nhau

tõng ®«i mét, h·y ghi dÊu (x) nÕo cã ph¶n øng x¶y ra, dÊu (o) nÕukh«ng cã ph¶n øng:

NaOH HCl H2SO4

CuSO4

HClBa(OH)2

b. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc (nÕu cã).

H íng dÉna.

32






NaOH HCl H2SO4

CuSO4 x 0 0HCl x 0 0Ba(OH)2 0 x xb. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc

CuSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2(r)HCl + NaOH → NaCl + H2OBa(OH)2 + 2HCl →BaCl2 + 2H2OBa(OH)2 + H2SO4 → BaSO4(r) + 2H2O

Bµi 3. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cho nh÷ng biÕn ®æi hãa häc

sau:

H íng dÉn2FeCl3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 6HCl(k) (1)FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3(r) + 3NaCl (2)Fe2(SO4)3 + 6NaOH → 2Fe(OH)3(r) + 3Na2SO4 (3)2Fe(OH)3(r) + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 6H2O (4)2Fe(OH)3 →Fe2O3 + 3H2O (5)

Fe2(SO4)3 →Fe2O3 + 3SO2 + 3O2 (6)

Bµi 4. Cã nh÷ng chÊt: Na2O, Na, NaOH, Na2SO4, Na2CO3, NaCl.a. Dùa vµo mèi quan hÖ gi÷a çc chÊt, h·y s¾p xÕp çc chÊt

trªn thµnh mét d·y chuyÓn hãa.

b. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc cho d·y chuyÓn hãa.

H íng dÉnCuO + H2 → Cu + H2O (1)2Cu + O2 → 2CuO (2)

CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O (3)CuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2(r) + NaCl (4)Cu(OH)2 + 2HCl → CuCl2 + 2H2O (5)

33

Fe2(SO4)3 Fe(OH)3

Fe2O

3

FeCl3

3

4

6 5

21

Cu

CuO

CuCl2

Cu(OH)2

31

26

45

to

to

to






Cu(OH)2 →CuO + H2O (6)

Bµi 13 - LuyÖn tËp ch¬ng 1:

Çc lo¹i hîp chÊt v« c¬

Bµi 1. C¨n cø vµo s¬ ®å biÓu thÞ nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc cña çchîp chÊt v« c¬, çc em h·y chän nh÷ng chÊt thÝch hîp ®Ó viÕt çc

ph¬ng tr×nh hãa häc cho mçi hçn hîp chÊt.

1. Oxit 2. Baz¬a. Oxit baz¬ +…

→Baz¬

a. Baz¬ +… → muèi +

níc;b. Oxit baz¬ +... →

muèi + níc;

b. Baz¬+... → muèi +

níc;c. Oxit axit + ... → axit; c. Baz¬ +... → muèi +

baz¬;d. Oxit axit +... → muèi

+ níc;

d. Baz¬ → oxit baz¬

+ níc.e. Oxit axit + oxit

baz¬ → ...3. Axit 4. Muèi

a. Axit + ...→ muèi +

hi®ro;

a. Muèi + ...→ axit +

muèi;b. Axit +....→ muèi +n-

íc;

b. Muèi + ... → muèi +

baz¬;c. Axit +... → muèi + n-

íc;

c. Muèi +... → muèi +

muèi;d. Axit + ...→ muèi +

axit;

d. Muèi +...→ muèi +

kim lo¹i;e. Muèi → ... +...

H íng dÉnOxit axit t¸c dông víi níc:

CO2 + H2O → H2CO3

Oxit axit t¸c dông víi dung dÞch kiÒm:CO2 + 2 NaOH → Na2CO3 + H2O

34

t0

t0






Oxit baz¬ t¸c dông víi dung dÞch axit HCl:

Na2O + 2HCl → 2 NaCl + H2O

Oxit baz¬ t¸c dông víi oxit axit:Na2O + CO2 → Na2CO3

Axit t¸c dông víi muèi :H2SO4 + Ba(NO3)2 → BaSO4 ↓ + 2 HNO3

Axit t¸c dông víi baz¬:

2KOH + H2SO4 → K 2SO4 + 2 H2O

KiÒm t¸c dông víi muèi :

CuCl2 + 2NaOH → 2NaCl + Cu(OH)2↓

Muèi t¸c dông víi muèi:

MgSO4 + BaCl2 → MgCl2 + BaSO4↓Muèi t¸c dông víi kim lo¹i:

Fe + CuSO4 → Cu + FeSO4

Muèi bÞ nhiÖt ph©n:

2KMnO4 to → K 2MnO4 + MnO2 + O2

Baz¬ bÞ nhiÖt ph©n huû:

Cu(OH)2 to → CuO + H2O

Bµi 2. §Ó mét mÈu natri hi®roxit trªn tÊm kinh trong kh«ng khÝ,

sau vµi ngµy thÊy cã chÊt r¾n mµu tr¾ng phñ ngoµi. NÕu nhá vµi

giät dung dÞch HCl vµo chÊt r¾n tr¾ng thÊy cã khÝ tho¸t ra, khÝ

nµy lµm ®ôc níc v«i trong. ChÊt r¾n mµu tr¾ng lµ s¶n phÈm ph¶n

øng cña natri hi®roxit víi:

a. Oxi trong kh«ng khÝ.

b. H¬i níc trong kh«ng khÝ.

c. Çcbon ®ioxit vµ oxi trong kh«ng khÝ.

d. Cacbon ®ioxit vµ h¬i níc trong kh«ng khÝ.

e. Cacbon ®ioxit trong kh«ng khÝ.

H·y chän c©u ®óng. Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc

minh häa.

H íng dÉn

35






Ph¬ng ¸n cO2 + 4Na → 2Na2O.CO2 + Na2O → Na2 CO3.

Bµi 3. Trén mét dung dÞch cã hßa tan 0,2 mol CuCl2 víi mét dung

dÞch cã hßa tan 20g NaOH Läc hçn hîp çc chÊt sau ph¶n øng, ®îc

kÕt tña vµ níc läc. Nung kÕt tña ®Õn khi khèi lîng kh«ng ®æi.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

b. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n thu ®îc sau khi nung.

c. TÝnh khèi lîng çc chÊt cã trong níc läc.

H íng dÉn

Sè mol NaOH = 2040

= 0,5 (mol) > 0,4 cho nªn NaOH cßn d sau ph¶n

øng.a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häcCuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaCl

0,2mol 0,4mol 0,2mol 0,4mol

Cu(OH)2 → CuO + H2O

0,2mol 0,2molb. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n thu ®îc sau khi nung.

m = 0,2 x (64 + 16) = 16 (gam)

c. TÝnh khèi lîng çc chÊt cã trong níc läc

m = (0,5 – 0,4) 40 = 4 (gam)

m = 0,4 x 58.5 = 23,4 (gam)

C. Bµi tËp bæ sung

Bµi 1 Cho 20 g hçn hîp hai oxit d¹ng bét lµ CuO vµ Fe2O3. Dïng khÝCO ®Ó khö hoµn toµn hai oxit thµnh kim lo¹i th× thu ®îc 14,4 ghçn hîp hai kim lo¹i.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.b. TÝnh thµnh phÇn % theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn

hîp.

36

to

CuO

NaOH d

NaCl






H íng dÉn.a. Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

CuO + CO → Cu + CO2 (1)x mol x molFe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2 (2)

y mol 2y molb. TÝnh thµnh phÇn % theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp®Çu.

Khèi lîng hçn hîp = 80x + 160y = 20 (I)Khèi lîng hai kim lo¹i = 64x + 112y = 14,4 (II)

Gi¶i ra ta ®îc x = 0,05 vµ y = 0,1, khèi lîng CuO = 0,05. 80 = 4,0(g),khèi lîng Fe2O3 = 0,1. 160 = 16,0 (g).

Thµnh phÇn % cña CuO = 4,0 : 20 .100% = 20%

Thµnh phÇn % cña Fe2O3 = 16,0 : 20 .100% = 80%

Bµi 2 Nung 26,8 g hçn hîp hai muèi CaCO3 vµ MgCO3 thu ®îc 6,72lit khÝ CO2(®ktc).

a. TÝnh khèi lîng CaO vµ MgO thu ®îc.b. HÊp thô hoµn toµn lîng khÝ CO2 ë trªn vµo 250ml dung dÞch

NaOH 2M. C« c¹n dung dÞch th× thu ®îc nh÷ng chÊt nµo? TÝnhkhèi lîng mçi chÊt.

H íng dÉn

a. n = 6,72 : 22,4 = 0,3(mol)

CaCO3 →CaO + CO2

xmol xmol xmolMgCO3 →MgO + CO2

ymol ymol ymolKhèi lîng cña hai muèi = 100x + 84y = 26,8 (I)

Sè mol cña hai muèi = x + y = 0,3 (II)Gi¶i hÖ ta ®îc x = 0,1 y = 0,2m = 0,1 x 56 = 5,6 gm = 0,2 x 40 = 8,0 g.

b. n = 0,3 mol nNaOH = 0,25 x 2 = 0,5 (mol)Sè mol NaOH lín h¬n sè mol CO2 nhng cha gÊp hai lÇn, cho nªn t¹ora hçn hîp hai muèi. Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2Oa mol 2a mol a mol

CO2 + NaOH → NaHCO3 b mol b mol b mol

Sè mol CO2 = a + b = 0,3 (I)

37

CO2

t o

t o

CaO MgO

CO2






Sè mol NaOH = 2a + b = 0,5 (II)Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ta ®îc a = 0,2(mol) , b = 0,1(mol)

m = 0,2 x 106 = 21,2(g); m = 0,1 x 84 = 8,4(g)

Bµi 3 Cho 1,02 gam oxit nh«m (Al2O3) t¸c dông víi 100 ml dung

dÞch axit clohi®ic (HCl) 1M.a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) TÝnh nång ®é mol/l cña çc chÊt trong dung dÞch sau ph¶n

øng. Coi thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ sau ph¶nøng.H íng dÉna. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O1mol 6mol 2mol

Sè mol Al2O3 lµ 1,02 : 102 = 0,01 (mol).Sè mol HCl ®· ph¶n øng lµ 0,06 mol < 0,1 mol t¹o thµnh 0,02 molAlCl3..b. Nång ®é mol/l cña çc chÊt trong dung dÞch sau ph¶n øng.CM HCl = ( 0,1 - 0,06) : 0,1 = 0,4M; CM AlCl3 = 0,02 : 0,1 = 0,2M.

Bµi 4. Hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc biÓu diÔn d·y biÕn®æi sau, kÌm theo ®iÒu kiÖn (nÕu cã):

CaCO3 →CaO →Ca(OH)2 →CaCO3

H íng dÉnCaCO3 → CaO + CO2 (1)CaO + H2O → Ca(OH)2 (2)Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O (3)

Bµi 5. Hoµ tan hoµn toµn 20g hçn hîp CuO vµ Fe2O3 vµo võa ®ñ500ml dung dÞch H2SO4 0,7M.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) TÝnh khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp ban ®Çu.

H íng dÉnSè mol H2SO4 = 0,5lit x 0,7mol/lit = 0,35 mol§Æt x, y lÇn lît lµ sè mol cña CuO vµ Fe2O3, ta cã ph¬ng tr×nh

vÒ khèi lîng hçn hîp: 80x + 160y = 20 (I)Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc:CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O (1)

x mol x molFe2O3 + 3H2SO4 →Fe2(SO4)3 + 3H2O(2)y mol 3y mol

38

(1) (2) (3)

Na2CO3 NaHCO3






Theo ph¬ng tr×nh (1), (2) sè mol axit HCl = x + 3y = 0,35 (II)KÕt hîp (I) vµ (II) ta cã x = 0,05 , y = 0,1

m = 80 . 0,05 = 4(g)

m = 160 . 0,1 = 16(g)

Bµi 6. Cho 0,224 lit khÝ CO2(®ktc) hÊp thô hoµn toµn võa ®ñ vµo500ml dung dÞch canxi hi®roxit. S¶n phÈm thu ®îc lµ CaCO3 vµH2O.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) X¸c ®Þnh CM cña dung dÞch Ca(OH)2 ®· dïng.c) TÝnh khèi lîng CaCO3 thu ®îc.

H íng dÉnSè mol CO2 = 0,224l : 22,4l/mol = 0,01 mol

a. Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3↓ + H2O0,01mol 0,01mol 0,01mol

b. Theo ph¬ng tr×nh ph¶n øng, sè mol Ca(OH)2 b»ng sè mol CO2

b»ng 0,01 mol.Nång ®é cña Ca(OH)2 CM = 0,01mol: 0,5lit = 0,02 M.c. Khèi lîng chÊt kÕt tña thu ®îc0,01mol . 100g/mol = 1,00 g.

Bµi 7. Cho hçn hîp khÝ A gåm CO, CO2 vµ SO2 cã tû khèi so víihi®ro lµ 20,5. BiÕt sè mol cña CO2 vµ SO2 trong hçn hîp b»ng nhau.

a. TÝnh thµnh phÇn % theo thÓ tÝch cña tõng khÝ trong hçnhîp.

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M tèi thiÓu ®Ó chuyÓntoµn bé çc oxit axit trong 2,24 lit hçn hîp khÝ A (®ktc) thµnh muèitrung hoµ.

H íng dÉn¸p dông ph¬ng ph¸p khèi lîng mol trung b×nha. TÝnh khèi lîng mol trung b×nh cña hçn hîp A.

MA = = 20,5 . 2 = 41

Çch gi¶i 1: sè mol CO2 vµ SO2 lµ nh nhau, do ®ã khèi lîng moltrung b×nh cña hçn hîp hai khÝ lµ

39

CuO

Fe2O3

M1n

1+ M

2n

2+

…n

1+ n

2+

…

64 + 44

1 + 1






M hh = = 54

NhËn xÐt: MA = (54 + 28) : 2 = 41, hay sè mol CO b»ng sè molcña hai khÝ cßn l¹i.VËy % SO2 = % CO2 = 25% vµ % CO = 50%.

Çch gi¶i 2: §Æt n1, n2, lµ sè mol cña CO vµ CO2, SO2.28n1 + 64n2 + 44n2 = 41(n1 + 2n2)28n1 + 108n2 = 41(n1 + 2n2)26n2 = 13n1

n1 = 2n2 VËy % SO2 = % CO2 = 25% vµ % CO = 50%.b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M tèi thiÓu ®Ó chuyÓn toµn béçc oxit axit thµnh muèi trung hoµ.

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2OSO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O

Tæng sè mol NaOH = 2 .2n2 = 2. 0,05 = 0,1 (mol). ThÓ tÝch NaOH 1M tèi thiÓu cÇn dïng lµ 0,1 : 1 = 0,1 (lit)

Bµi 8. DÉn 1,12 lit hçn hîp khÝ CO2 vµ SO2 cã tû khèi so víi hi®ro lµ27 ®i qua dung dÞch canxi hi®roxit d.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) TÝnh khèi lîng mçi muèi.c) TÝnh thµnh phÇn % theo thÓ tÝch cña hçn hîp khÝ ban ®Çu.

H íng dÉn

n = = 0,05(mol);

Khèi lîng mol trung b×nh cña hçn hîp (Mhh) = 27 x2 = 54

a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3 + H2O

xmol xmol

= = 54 (I)

CO2 + Ca(OH)2→CaCO3 + H2Oymol ymol

x + y = 0,05 (II)

Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh bËc nhÊt ta ®îc x = 0,025mol y = 0,025mol

40

Hçn hîp

1,12l

22,4 l

Mhh

0,05

64x +44y






b. Khèi lîng çc chÊt sau ph¶n øng:m = 0,025 x 100 = 2,5(gam);

m = 0,025 x (40 + 32 + 48) = 3,0(gam)

c. Thµnh phÇn % theo thÓ tÝch cña hçn hîp khÝ ban ®Çu.Sè mol cña CO2 = sè mol SO2 = 0,025 mol.%SO2 = % CO2 = 50%.

Bµi 9. Hoµn thµnh d·y biÕn ®æi ho¸ häc sau, kÌm theo ®iÒu kiÖn(nÕu cã).

MgO →MgCl2 →Mg(OH)2 →MgSO4 →Mg(OH)2 →MgO.H íng dÉn

MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O (1)MgCl2 + 2NaOH →Mg(OH)2↓ + 2NaCl (2)Mg(OH)2 + H2SO4 → MgSO4 + 2H2O (3)MgSO4 + 2NaOH → Mg(OH)2↓ + 2Na2SO4 (4)

Mg(OH)2 → MgO + H2O (5) Bµi 10.Cã nh÷ng chÊt sau: Na2CO3, CuO, Mg, Al2O3, Fe2O3 h·y chän mét

trong nh÷ng chÊt ®· cho t¸c dông víi dung dÞch HCl sinh ra:a. KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ.b. Dung dÞch cã mµu xanh lam.c. Dung dÞch cã mµu vµng chanh,d. Dung dÞch kh«ng mµu.e. KhÝ nÆng h¬n kh«ng khÝ vµ kh«ng duy tr× sù ch¸y.

H íng dÉna. KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ, ®ã lµhi®ro, chän Mg.

Mg + 2HCl →MgCl2 + H2↑b. Dung dÞch cã mµu xanh lam lµ dung dÞch muèi ®ång II, chänCuO.

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2Oc. Dung dÞch cã mµu vµng chanh lµ dung dÞch muèi s¾t III, chänFe2O3

Fe2O3 + 6HCl →2FeCl3 + 3H2Od. Dung dÞch kh«ng mµu chän Al2O3

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2Oe. KhÝ nÆng h¬n kh«ng khÝ vµ kh«ng duy tr× sù ch¸y, lµ khÝ CO2

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2↑

41

(1) (2) (3) (4) (5)

CaCO3

CaSO3

t o






Bµi 11.Cho 10,0 g hçn hîp hai kim lo¹i ë d¹ng bét lµ Fe vµ Ag t¸c dông víidung dÞch axit HCl d. ThÓ tÝch khÝ thu ®îc lµ 2,24 l(®ktc).

a. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b. TÝnh thµnh phÇn % theo khèi lîng cña mçi kim lo¹i. BiÕt Fe= 56 ®vC.H íng dÉna. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

Dïng dung dich axit HCl d t¸c dông víi hçn hîp, chØ cã s¾tph¶n øng

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

1mol 1mol0,1mol 0,1mol

Khèi lîng Fe = 0,1 . 56 = 5,6 (gam). Khèi lîng Cu lµ 10,0 – 5,6 = 4,4(gam).

b. Thµnh phÇn % cña mçi kim lo¹i:%Fe = (5,6: 10,0) 100% = 56%;%Cu = (4,4 : 10,0) 100% = 44%

Bµi 12. Cho 12,0 g hçn hîp hai kim lo¹i d¹ng bét lµ Fe vµ Cu t¸c

dông víi 200ml dung dÞch H2SO4 2M th× thu ®îc 2,24 l khÝ hi®ro(®ktc) dung dÞch B vµ m gam chÊt kh«ng tan.a. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc .b. TÝnh khèi lîng mçi kim lo¹i cã trong hçn hîp vµ x¸c ®Þnh m.c. TÝnh nång ®é mol/l cña çc chÊt sau ph¶n øng. Coi thÓ tÝch

dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.H íng dÉna. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc .H2SO4 2M lµ dung dÞch lo·ng, chØ t¸c dông víi Fe, kh«ng t¸c dông víi

Cu. H2SO4 + Fe → FeSO4 + H2

1mol 1mol 1mol 1molb. TÝnh khèi lîng mçi kim lo¹i cã trong hçn hîp vµ x¸c ®Þnh m.Sè mol H2 = 2,24 : 22,4 = 0,1 (mol) = Sè mol H2SO4 ph¶n øng lµ 0,1mol = Sè mol Fe = Sè mol FeSO4.mFe = 0,1 . 56 = 5,6 (g) mCu = 12,0 – 5,6 = 6,4 (g).PhÇn chÊt kh«ng tan m lµ khèi lîng Cu = 6,4 (g)c. TÝnh nång ®é mol/l cña çc chÊt sau ph¶n øng

Sè mol H2SO4 ban ®Çu lµ 0,2 . 2 = 0,4 M. Sè mol H2SO4 cßn l¹i lµ0,4 – 0,1 = 0,3 (mol) .CM H2SO4 = 0,3 ; 0,2 = 1,5M

42






CM FeSO4 = 0,1 : 0,2 = 0,5M.

Bµi 13. Hoµn thµnh d·y biÕn ®æi ho¸ häc sau, mçi mòi tªn t¬ngøng víi mét ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

A →B → C →H2SO4 →CuSO4

H íng dÉnDïng ph¬ng ph¸p suy luËn ngîc ta cã C lµ SO3, B lµ SO2, A cã thÓ lµS hoÆc FeS2. Theo bµi ra ta cã çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc sau:

S + O2 →SO2 (1)HoÆc 4FeS2 + 11O2 →8SO2 + 2Fe2O3

2SO2 + O2 →2SO3 (2)

SO3 + H2O →H2SO4 (3)H2SO4 + CuO →CuSO4 + H2O (4)

Bµi 14.B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc h·y nhËn biÕt çc cÆp chÊt sau:

a) Dung dÞch HCl vµ H2SO4.b) Dung dÞch MgCl2 vµ Na2SO4.c) Dung dÞch MgSO4 vµ H2SO4.

H íng dÉn

B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc nhËn biÕt çc cÆp chÊt:a. Dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4. Dïng thuèc thö BaCl2, nÕuchÊt nµo t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ H2SO4..

BaCl2 + H2SO4 → BaSO4↓ + H2Ob. Dung dÞch MgCl2 vµ dung dÞch Na2SO4.Çch 1: Dïng thuèc thö BaCl2, nÕu chÊt nµo t¹o thµnh kÕt tñatr¾ng th× ®ã lµ Na2SO4..

BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaClÇch 2: Dïng thuèc thö NaOH, nÕu cã kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµMgCl2.

MgCl2 + 2NaOH → Mg(OH)2↓ + 2NaCl

c) Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch H2SO4. Dïng quú tÝm ®Ó thö,nÕu quú tÝm chuyÓn sang mµu ®á th× ®ã lµ axit H2SO4.

Bµi 15.Cho 10,0g hçn hîp Cu vµ CuO t¸c dông víi 200ml dung dÞch H2SO4

2M. Sau khi ph¶n øng kÕt thóc, läc, t¸ch riªng phÇn kh«ng tan, c©nnÆng 6,0g.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng.

43

+ O2

(1)

+ O2 / V 2O5

(2)

+H2O

(3) (4)

V 2O5






b) TÝnh thµnh phÇn % cña mçi chÊt trong hçn hîp ®Çu.c) TÝnh nång ®é mol/l cña çc chÊt sau ph¶n øng. Coi thÓ

tÝch cña dung dÞch kh«ng thay ®æi.

H íng dÉn

a) Dung dÞch H2SO4 2M lµ dung dÞch axit lo·ng. Cu lµ kimlo¹i ®øng sau H trong d·y ho¹t ®éng cña kim lo¹i nªn kh«ngph¶n øng víi H2SO4 lo·ng. ChØ x¶y ra ph¶n øng: CuO +H2SO4 → CuSO4 + H2O

1mol 1mol 1mol0,05 0,05 0,05

b) Khèi lîng chÊt r¾n kh«ng tan lµ cña Cu = 6,0g.Khèi lîng CuO lµ 4,0g

c) Çc chÊt tan gåm CuSO4 vµ H2SO4 d

CM = 0,05 : 0,2 = 0,25M

CM = (0,4 – 0,05): 0,2 = 1,75M

Bµi 16. Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit H2SO4 lo·ng vµ H2SO4 ®Æc.Cho çc vÝ dô minh ho¹.H íng dÉn

a) Dung dÞch H2SO4 lo·ng cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit.2KOH + H2SO4 → K 2SO4 + H2OFe + H2SO4 → FeSO4 + H2

CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2Ob) Dung dÞch H2SO4 ®Æc ngoµi nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axitcßn cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc riªng.

Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + SO2↑+ 2H2O

C6H12O6 →6C + 6H2O

Bµi 17.Hoµ tan hoµn toµn m gam Fe võa ®ñ vµo 50ml dung dÞch HCl chabiÕt nång ®é. Ph¶n øng kÕt thóc thu ®îc 3,36 lit khÝ hi®ro (®ktc).a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.b) TÝnh khèi lîng Fe ®· ph¶n øng.c) TÝnh CM cña dung dÞch HCl ®· dïng.

H íng dÉn

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häcFe + 2HCl →FeCl2 + H2

1mol2mol 1mol

44

t 0

H2SO4

CuSO4

H2SO4






b) TÝnh khèi lîng Fe ®· ph¶n øng

n = n = = 0,15(mol) → m = 0,15 x 56 =8,4 (gam)

c) TÝnh CM cña dung dÞch HCl ®· dïng

CM = = 6 mol/lit = 6 M.

Bµi 18.Cho 12,1g hçn hîp CuO vµ MgO t¸c dông võa ®ñ víi 100ml dung

dÞch axit HCl 3M.a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) TÝnh % theo khèi lîng cña hçn hîp.c) NÕu thay axit HCl b»ng dung dÞch H2SO4 20% th× khèi lîng

axit cÇn dïng lµ bao nhiªu gam?H íng dÉna) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2O (1)ZnO + 2HCl →ZnCl2 + H2O (2)

1mol 2molb) TÝnh % theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp ban ®Çu.§Æt x,y lµ sè mol cña CuO vµ ZnO trong hçn hîp.Khèi lîng hçn hîp = (64 + 16) x + (65 + 16) y = 12,1(I)

80x + 81y = 12,1Sè mol axit HCl = 2(x + y) = 0,1. 3 = 0,3(II)

2x + 2y = 0,3 gi¶i hÖ ta ®îc y = 0,1 molvµ x = 0,05 mol

Khèi lîng CuO = 0,05.80 = 4,0 gam chiÕm xÊp xØ 33%

Khèi lîng ZnO = 0,1.81 = 8,1 gam chiÕm xÊp xØ 67%.c) Khèi lîng axit H2SO4 20% cÇn dïngCuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O (3)ZnO + H2SO4 → Zn SO4 + H2O (4)

Sè mol H2SO4 (3) = sè mol CuO = 0,05 molSè mol H2SO4 (4) = sè mol ZnO = 0,10 molKhèi lîng H2SO4 = (0,10 + 0,05) 98 = 14,7 (gam)Khèi lîng dung dÞch H2SO4 20% cÇn dïng

m = = 73,5(gam)

45

20

100

x14,7H2SO4

Fe

H2 22,4l

3,36l

Fe

0,05lit

0,3mol

HCl






Bµi 19. Tr×nh bµy çch ph©n lo¹i baz¬, nªu çc vÝ dô minh ho¹.H íng dÉnBaz¬ chia lµm hai lo¹i, baz¬ tan trong níc thµnh dung dÞch gäi lµ

kiÒm vµ baz¬ kh«ng tan.Baz¬ kiÒm nh: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2…Baz¬ kh«ng tan nh: Fe(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2, …

Bµi 20.Cho çc baz¬: Cu(OH)2, NaOH, Ba(OH)2, Mg(OH)2, Al(OH)3. Trong sèçc baz¬ trªn chÊt nµo cã thÓa) t¸c dông víi axit HCl.b) bÞ nhiÖt ph©n huû.

c) t¸c dông víi CO2.d) ®æi mµu quú tÝm thµnh xanh.H íng dÉna. TÊt c¶ çc baz¬ ®Òu t¸c dông víi axit clohi®ric.

Cu(OH)2 + 2HCl → CuCl2 + 2H2OBa(OH)2 + 2HCl →BaCl2 + 2H2ONaOH + HCl → NaCl + H2O

b. BÞ nhiÖt ph©n huû chØ gåm çc baz¬ kh«ng tan.Cu(OH)2 →CuO + H2O

Mg(OH)2 →MgO + H2O2Al(OH)3 →Al2O3 + 3H2O

c. T¸c dông ®îc víi CO2 chØ gåm çc kiÒm.Ba(OH)2 + CO2 → BaCO3 + H2O2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O

Bµi 21. B»ng mét ph¬ng tr×nh ho¸ häc h·y ®iÒu chÕ çc baz¬sau:

a) NaOH vµ Ca(OH)2.b) Cu(OH)2 vµ Fe(OH)3.

H íng dÉna) §iÒu chÕ çc dung dÞch baz¬.

Na2O+ H2O → 2NaOHCaO + H2O → Ca(OH)2

NhËn xÐt: §iÒu chÕ kiÒm tõ oxit baz¬ t¬ng øng.b. §iÒu chÕ çc baz¬ kh«ng tan.

CuCl2 + 2NaOH → 2NaCl + Cu(OH)2↓

FeCl3 + 3NaOH → 3NaCl + Fe(OH)3↓NhËn xÐt: §iÒu chÕ baz¬ kh«ng tan tõ muèi t¬ng øng t¸c dông víikiÒm.

46

t 0

t 0

t 0






Bµi 22. NhËn biÕt çc ho¸ chÊt ®ùng trong çc lä kh«ng d¸n nh·nsau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc: NaCl, Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4.H íng dÉnNhËn biÕt çc lä kh«ng nh·n: NaCl, Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4.

LÊy 4 èng nghiÖm, ®¸nh sè thø tù çc èng vµ thö theo çc bíc sau:B íc 1 : Nhá dung dÞch cña 4 chÊt trªn vµo mét mÈu quú tÝm. NÕuquú ho¸ xanh th× ®ã lµ çc kiÒm: Ba(OH)2 vµ NaOH. NÕu quúkh«ng ®æi mµu th× ®ã lµ NaCl vµ Na2SO4.B íc 2 . Dïng thuèc thö BaCl2 ®Ó ph©n biÖt NaCl vµ Na2SO4.

BaCl2 + Na2SO4 →BaSO4↓ + 2NaClChÊt kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra lµ NaCl.B íc 3. Dïng dung dÞch Na2SO4 ®Ó ph©n biÖt Ba(OH)2 vµ NaOH.NÕu cã kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ Ba(OH)2, chÊt cßn l¹i lµ NaOH.


Bµi 23.Hoµ tan hoµn toµn 15,5 g Na2O vµo níc ®îc 500ml dung dÞch A.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh nång ®é M cña dungdÞch A.

b) TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 20% cã d = 1,10 g/ml cÇnthiÕt ®Ó trung hoµ 100ml dung dÞch A.H íng dÉn

a. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh nång ®é M cña dung dÞchNaOH.Na2O+ H2O →2NaOH

n = 15,5 : ( 46 + 16) = 0,25(mol). n = 2 x 0,25 = 0,5 mol.

CM = 0,5 : 0,5 = 1 M.

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 20% cã d = 1,10g/ml cÇn ®Ó trunghoµ 100ml dung dÞch A.

HCl + NaOH → NaCl + H2O1mol 1molxmol 0,1mol → x = 0,1 (mol)

Khèi lîng HCl lµ 0,1 . 36,5 = 3,65 (gam). Khèi lîng dung dÞch HCl 20% lµ = 18,25 (gam).

ThÓ tÝch dung dÞch HCl 20% lµ ≈ 16,59 (ml)

47

Na2O

NaOH

NaOH

20

3,65 x 100

1,10

18,25






Bµi 24. NhËn biÕt çc ho¸ chÊt ®ùng trong çc lä kh«ng d¸n nh·nsau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc:MgCl2 , Ba(OH)2, NaOH, Na2CO3, HCl.

H íng dÉn

Bíc 1: LÊy mçi ho¸ chÊt mét Ýt ra mét èng nghiÖm, thªm 1ml níccÊt cho tan hÕt chÊt r¾n, ®¸nh sè thø tù 1, 2, 3, 4, 5. LÊy ho¸ chÊttõ mçi èng nghiÖm b»ng èng hót nhá giät, nhá lªn mét mÈu quútÝm . NÕu quú tÝm chuyÓn sang mµu ®á th× ®ã lµ HCl, nÕu quútÝm chuyÓn sang mµu xanh th× ®ã lµ NaOH vµ Ba(OH)2. èngnghiÖm kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra th× ®ã lµ NaCl vµ Na2CO3.

Bíc 2: Ph©n biÖt NaCl vµ Na2CO3 b»ng dung dÞch HCl, nÕu thÊy cãkhÝ tho¸t ra th× ®ã lµ èng nghiÖm chøa Na2CO3, chÊt kh«ng cã

hiÖn tîng g× x¶y ra lµ NaCl.2HCl + Na2CO3 →2NaCl + H2O + CO2↑

Bíc 3: Ph©n biÖt NaOH vµ Ba(OH)2 nhê muèi Na2CO3. NÕu xuÊthiÖn kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ èng nghiÖm chøa Ba(OH)2, nÕukh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ NaOH.

Ba(OH)2 + Na2CO3 →BaCO3↓ + 2NaOHChÊt r¾n tr¾ng

Bµi 25. §iÒu chÕ Cu(OH)2 tõ çc ho¸ chÊt CaO, H2O, HCl vµ CuO.ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.H íng dÉnCho CuO t¸c dông víi axit HCl ®Ó ®iÒu chÕ muèi CuCl2

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2OCho v«i sèng t¸c dông víi níc:


Läc lÊy dung dÞch Ca(OH)2, cho t¸c dông víi dung dÞch CuCl2:

CuCl2 + Ca(OH)2 →Cu(OH)2↓ + CaCl2

Bµi 26. Cho s¬ ®å çc ph¶n øng sau, chän ho¸ chÊt thÝch hîp®iÒn vµo vÞ trÝ dÊu hái vµ thµnh lËp çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc (kÌmtheo ®iÒu kiÖn nÕu cã).a) Fe(OH)3 ? + 3H2Ob) ? + NaOH Na2SO4 + ?c) ? + Zn(OH)2 ZnSO4 + 2H2Od) ? + HCl NaCl + H2O

e) ? + CO2 Na2CO3 + H2OH íng dÉn

48

t0






a) 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2Ob) CuSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2↓

c) H2SO4 + Zn(OH)2 →ZnSO4 + 2H2Od) NaOH + HCl → NaCl + H2Oe) 2NaOH + CO2 →Na2CO3 + H2O

Bµi 27.DÉn tõ tõ 1,12 lit khÝ CO2 vµo 100ml dung dÞch Ba(OH)2 2M.

a) TÝnh khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng.b) Nång ®é CM cña Ba(OH)2 sau ph¶n øng, coi thÓ tÝch dung

dÞch kh«ng thay ®æi.H íng dÉna. Sè mol CO2 = 1,12 : 22,4 = 0,05(mol).Sè mol Ba(OH)2 = 0,10lit . 2mol/lit = 0,20mol.

So s¸nh sè mol cña hai chÊt thÊy r»ng Ba(OH)2 d, do ®ã chØ t¹o raBaCO3

Ba(OH)2 + CO2 →BaCO3 + H2O0,05mol 0,05mol 0,05mol

Khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng lµ:0,05 x 197 = 9,85 (gam).

b. ChÊt d lµ Ba(OH)2

Sè mol Ba(OH)2 d lµ 0,20 – 0,05 = 0,15 (mol)Nång ®é Ba(OH)2 d lµ 0,15 : 0,1 = 1,50M

Bµi 28. Hoµn thµnh d·y biÕn ho¸ ho¸ häc sau, kÌm theo ®iÒukiÖn, nÕu cã.

→ Ca(OH)2 →CaCO3 →CaCl2CaCO3 →CaO

→ CaCl2 →CaCO3 →Ca(HCO3)2

H íng dÉn

CaCO3 →CaO + CO2 (1)CaO + H2O →Ca(OH)2 (2)Ca(OH)2+ CO2 →CaCO3 + H2O (3)CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 (4)CaO+ 2HCl → CaCl2 + 2H2O (5)CaCl2 + Na2CO3→ CaCO3 +2NaCl (6)CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2 (7)

Bµi 29.H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng gi÷a NaOH víi 0,1mol H2SO4.NhËn xÐt vÒ çc ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng.

49

(1) (2) (3) (4)

(5) (6) (7)

t0






H íng dÉna. T¹o ra muèi axit.NaOH + H2SO4 → NaHSO4 + H2O0,1mol 0,1molNhËn xÐt: Ph¶n øng chØ t¹o ra muèi axit khi sè mol NaOH nhá

h¬n hay b»ng 0,1mol.b. T¹o ra muèi trung hoµ.2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O0,2 0,1NhËn xÐt: Ph¶n øng chØ t¹o ra muèi trung hoµ khi sè mol NaOH lính¬n hay b»ng 0,2mol.c. T¹o ra hçn hîp c¶ hai muèi.NaOH + H2SO4 → NaHSO4 + H2O2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O

NhËn xÐt: Ph¶n øng t¹o ra hçn hîp hai muèi khi sè mol NaOH lính¬n 0,1mol, nhng nhá h¬n 0,2mol .

Bµi 30 Cho dung dÞch hçn hîp A gåm HCl 0,1M vµ H2SO4 0,1M.CÇn bao nhiªu ml dung dÞch NaOH 1M ®Ó trung hoµ 100ml dungdÞch A?H íng dÉnÇc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

HCl + NaOH → NaCl + H2O (1)

1mol 1molH2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 +2H2O (2)1mol 2moln = 0,1.0,1 = 0,01 (mol); n = 0,1 . 0,1 = 0,01(mol)

n = 0,01 + 0,02 = 0,03 (mol).

VNaOH = 0,03 : 1 = 0,03 lit

Bµi 31. Tr¶ lêi “cã “ nÕu x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc hoÆc “kh«ng”nÕu kh«ng x¶y ra ph¶n øng vµo çc « trèng trong b¶ng sau:

NaCl NH4NO3 Na2CO3 Na2SO4

HClNaOHBaCl2H2SO4

ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.H íng dÉn

NaCl NH4NO3 Na2CO3 Na2SO4

HCl cã

50

HClH

2SO

4

NaOH






NaOH cãBaCl2 cã cãH2SO4 cã cãViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.

2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2

NaOH + NH4NO3 →NH3 + H2O + NaNO3

BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaClBaCl2 + Na2SO4 →BaSO4 + 2NaClH2SO4 + NaCl → HCl + NaHSO4

2H2SO4 + Na2CO3 → H2O + CO2 + 2NaHSO4

Bµi 32. §iÒu kiÖn ®Ó x¶y ra ph¶n øng trao ®æi gi÷a çc dungdÞch lµ g×? Cho çc vÝ dô minh ho¹.H íng dÉn§iÒu kiÖn ®Ó x¶y ra ph¶n øng trao ®æi gi÷a çc dung dÞch lµ:a. T¹o ra chÊt khÝ: Dung dÞch natri cacbonat (Na2CO3) hoÆc dungdÞch natri sunfit (Na2SO3) t¸c dông víi dung dÞch axit (HCl hayH2SO4 .)Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2↑

Na2SO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + SO2↑

b. T¹o ra chÊt kh«ng tan: dung dÞch muèi bari clorua víi dung dÞch

axit sunfuric, hay muèi natri sunfat.BaCl2 + H2SO4 →2HCl + BaSO4↓

BaCl2 + Na2SO4→2NaCl + BaSO4↓

Bµi 33. NhËn biÕt çc ho¸ chÊt Na2SO4, AgNO3, MgCl2, Na2CO3

b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc, viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.H íng dÉnB íc 1 . Dïng thuèc thö HCl, nÕu cã khÝ tho¸t ra lµ Na2CO3, nÕu cãkÕt tña tr¾ng lµ AgNO3

2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + CO2 + H2OHCl + AgNO3 → AgCl↓ + HNO3

B íc 2 . Çc muèi cßn l¹i gåm Na2SO4, MgCl2 dïng NaOH ®Ó thö, nÕucã kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ MgCl2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th×®ã lµ Na2SO4.

2NaOH + MgCl2 → Mg(OH)2 + 2NaCl

Bµi 34. Cho çc ho¸ chÊt: CuCl2, Mg(NO3)2, CaCO3, Na2SO3. Trong sèçc chÊt ®· cho, chÊt nµo cã thÓ t¸c dông víi:

a. dung dÞch NaOH.b. dung dÞch HCl.c. dung dÞch AgNO3

51






H íng dÉna. Ph¶n øng víi dung dÞch NaOHMg(NO3)2 + 2NaOH →Mg(OH)2↓+ 2NaNO3

CuCl2 + 2NaOH →Cu(OH)2↓+ 2NaClb. Ph¶n øng víi dung dÞch HCl.

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2ONa2SO3 + 2HCl → 2NaCl + SO2 + H2Oc. Ph¶n øng víi dung dÞch AgNO3

CuCl2 + 2AgNO3 →2AgCl↓ + Cu(NO3)2

Bµi 35. Cho b¶ng sau, ®iÒn dÊu x nÕu x¶y ra ph¶n øng vµ dÊu 0nÕu kh«ng x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶nøng ho¸ häc.


Pb(NO3)2

BaCl2H íng dÉn


Pb(NO3)2 x x x 0BaCl2 x 0 x 0

Çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc:Pb(NO3)2 + Na2CO3 → PbCO3↓ + 2NaNO3

Pb(NO3)2 + KCl → PbCl2↓ + KNO3

Pb(NO3)2 + Na2SO4 → PbSO4↓ + 2NaNO3

BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3↓ + 2NaClBaCl2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaCl

Bµi 36.Cho 100ml dung dÞch CaCl2 0,20M t¸c dông víi 100ml dung dÞchAgNO3 0,10M.a. Nªu hiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.b. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n sinh ra.c. TÝnh nång ®é mol/l cña chÊt cßn d sau ph¶n øng. Coi thÓ tÝchthu ®îc b»ng tæng thÓ tÝch cña hai dung dÞch ban ®Çu.H íng dÉna. HiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ ph¬ng tr×nh ho¸ häc

XuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:CaCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl↓+ Ca(NO3)2

0,005mol 0,01mol 0,01mol 0,005mol

52






b. Khèi lîng chÊt r¾n sinh ran = 0,2 . 0,1 = 0,02(mol) n = 0,1.0,1 =0,01(mol)

ChÊt ph¶n øng hÕt lµ AgNO3, sè mol AgCl = 0,01mol

Suy ra m = 143,5 x 0,01 = 1,435 (g).Sè liÖu bµi ®· cho chÝnh x¸c ®Õn 0,01g cho nªn cÇn lµm trßn sèliÖu ®· tÝnh to¸n.Khèi lîng AgNO3 thu ®îc ≈ 1,44(g).c. ChÊt cßn d lµ CaCl2

n = 0,02 – 0,005 = 0,015 (mol). CMCaCl2 = = 0,075M.

Bµi 37. H·y nhËn biÕt çc cÆp chÊt sau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸häc.a. NaCl vµ Na2CO3.b. HCl vµ H2SO4.c. NaOH vµ Ba(OH)2

H íng dÉna. Nhá axit HCl vµo hai dung dÞch, nÕu cã khÝ tho¸t ra th× ®ã lµNa2CO3 chÊt cßn l¹i lµ NaCl.

2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2↑

b. Dïng dung dÞch BaCl2 ®Ó thö, nÕu cã kÕt tña tr¾ng ®ã lµ H-2SO4, chÊt kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ HCl.

H2SO4 + BaCl2 → BaSO4↓ + 2HClc. Dïng dung dÞch muèi Na2SO4 ®Ó thö, nÕu xuÊt hiÖn kÕt tña

tr¾ng th× ®ã lµ Ba(OH)2, chÊt kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµNaOH..


Bµi 38. Cho mét hçn hîp khÝ A gåm 2,00mol CO2, 1,00mol SO2,0,50 mol CO, 0,30 mol H2 vµ 0,20 mol O2.a. TÝnh khèi lîng mol trung b×nh cña hçn hîp A.b. Hçn hîp A nÆng hay nhÑ h¬n kh«ng khÝ.

H íng dÉn.a. TÝnh khèi lîng mol trung b×nh cña hçn hîp A.

MA = =

= 43,25

53

CaCl2

AgNO3

AgCl

CaCl20,0150,2

M1n

1+ M

2n

2+

…n

1+ n

2+

…

44,2 + 64 + 0,5.28 + 0,3.2+ 0,2.32

2,0 + 1,0 + 0,5+0,3 + 0,2






b. Kh«ng khÝ cã M = 29 < MA= 43,25 suy ra A nÆng h¬n kh«ngkhÝ.

Bµi 39. Cho hçn hîp gåm 11,0 gam Al vµ Fe t¸c dông võa ®ñ víi

Vml axit H2SO4 2M th× thu ®îc 8,96 lit khÝ hi®ro (®ktc).a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc.b. TÝnh khèi lîng tõng kim lo¹i trong hçn hîp.c. TÝnh V.

H íng dÉn.a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc.

2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2

xmol1,5xmol 1,5xmolFe + H2SO4 → FeSO4 + H2

ymol ymol ymolb. TÝnh m vµ khèi lîng tõng kim lo¹i trong hçn hîp.Khèi lîng hai kim lo¹i = 27x + 56y = 11,0 (I)

Tæng sè mol hi®ro = 1,5x + y = 8,96 : 22,4 = 0,4 (II) KÕtqu¶ x = 0,2 mol, y = 0,1 mol.mFe = 0,1 .56 = 5,6 (g) , mAl = 0,2 . 27 = 5,4 (g).c. TÝnh V.NhËn xÐt sè mol H2SO4 = sè mol H2 = 0,4 (mol).

ThÓ tÝch H2SO4 2M = 0,4 : 2 = 0,2 (lit).

Bµi 40. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc ®Ó ®iÒu chÕmuèi MgCl2 b»ng 7 çch kh¸c nhau.H íng dÉnViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc ®Ó ®iÒu chÕ muèi MgCl2b»ng 7 çch kh¸c nhau.1. Kim lo¹i t¸c dông víi axit

Mg + 2HCl → MgCl2 + H2

2. Kim lo¹i t¸c dông víi muèiMg + CuCl2 → MgCl2 + Cu

3. Oxit kim lo¹i t¸c dông víi axitMgO + 2HCl → MgCl2 + H2O4. Hi®roxit t¸c dông víi axit

Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 + H2O5. Hai muèi tan t¸c dông víi nhau

BaCl2 + MgSO4 → MgCl2 + BaSO4↓

6. Muèi t¸c dông víi axitMgCO3 + 2HCl → MgCl2 + H2O + CO2

7. Kim lo¹i t¸c dông víi phi kimMg + Cl2 → MgCl2

Bµi 41.

54






NhËn biÕt çc chÊt sau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc: CO2, SO2, O2 .ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.H íng dÉnBíc 1: Dïng tµn ®ãm ®á ®a vµo tõng b×nh khÝ, nÕu tµn ®ãm bïngchÊy th× ®ã lµ khÝ oxi (O2).

Bíc 2:Hai khÝ cßn l¹i dÉn qua b×nh ®ùng níc brom, nÕu mÊt mµun©u ®á th× ®ã lµ khÝ SO2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµCO2.

Bµi 42 . Cho dông cô nh h×nh vÏ:Cã thÓ dïng dông cô nµy ®Ó ®iÒu chÕ trongphßng thÝ nghiÖm chÊt khÝ nµo trong sè çckhÝ sau: Cl2, H2, O2, HCl, CO2?

NÕu ®îc, ghi râ c«ng thøc ho¸ häc çc ho¸ chÊt A,B, C cho tõng trêng hîp vµ viÕt çc ph¬ng tr×nhho¸ häc cña ph¶n øngH íng dÉn Dông cô ®· cho lµ dông cô ®iÒu chÕchÊt khÝ tõ chÊt láng vµ chÊt r¾n, cã thÓ ®iÒu chÕ khÝ Cl2 vµ HCltrong sè 5 khÝ ®· cho.Trêng hîp ®iÒu chÕ clo: A lµ HCl ®Æc, B lµ KMnO4 (MnO2), C lµ Cl2.

Çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc:

16HCl + 2KMnO4 → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O

hoÆc 4HCl + MnO2 → MnCl2 + 2H2O + Cl2

Trêng hîp ®iÒu chÕ HCl: A lµ dung dÞch H2SO4 ®Æc, B lµ NaCl tinh

thÓ, C lµ HCl.

NaCl + H2SO4 → NaHSO4 + HCl.

D. Bµi tËp tù luyÖnBµi 43.H·y gi¶i thÝch t¹i sao çc biÖn ph¸p kÜ thuËt sau ®îc ¸p dông trongqu¸ tr×nh nung v«i.

a) §¸ v«i vµ than cho vµo lß nung kh«ng ®îc qu¸ lín, còngkh«ng qu¸ nhá.

b) Dïng qu¹t m¸y thæi giã vµo lß nung v«i.

55






Bµi 44. Trung hoµ 100ml H2SO4 2M b»ng dung dÞch A lµ hçn hîp NaOH 0,1Mvµ KOH 0,15M.


b) TÝnh thÓ tÝch cña dung dÞch A tèi thiÓu ph¶i dïng.

Bµi 45.Nung 10,0 g ®¸ v«i (CaCO3) ®Õn ph¶n øng hoµn toµn, thu ®îc 5,6g v«i sèng (CaO) vµ V lit khÝ CO2 (®ktc). HÊp thô hoµn toµn lîngkhÝ CO2 trªn vµo 100ml dung dÞch NaOH 1,5M.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng th× thu ®îc bao nhiªu gam

muèi khan.

c) Cho toµn bé lîng v«i sèng trªn vµo níc, pha lo·ng ®Ó t¹othµnh níc v«i trong. Hái cã thÓ thu ®îc bao nhiªu lÝt níc v«i trong,biÕt r»ng 1 lit níc ë 200C hoµ tan ®îc 2,0 g Ca(OH)2.

Bµi 46.Cã 5 èng nghiÖm ®ùng tõng ho¸ chÊt riªng biÖt, kh«ng d¸n nh·n:Na2SO4, NaCl, NaNO3, HCl, Na2CO3. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc h·ynhËn biÕt tõng chÊt, viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

Bµi 47.a) §iÒu chÕ muèi Fe2(SO4)3 b»ng 5 ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÕtçc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.

b) §iÒu chÕ muèi CuCl2 b»ng 5 ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÕt çcph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.

Bµi 48.Cho 100ml dung dÞch MgCl2 2M t¸c dông víi 100ml dung dÞchNaOH cha biÕt nång ®é, thu ®îc m gam kÕt tña tr¾ng A. Nung

nãng A ë nhiÖt ®é cao ®Õn khi ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn thu ®îca gam chÊt r¾n. §Ó trung hoµ lîng NaOH d cÇn sö dông 100mldung dÞch axit HCl 1M.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b) TÝnh nång ®é mol/l cña dung dÞch NaOH ban ®Çu.c) TÝnh m vµ a.

Bµi 49. Trong nh÷ng chÊt cã c«ng thøc cho díi ®©y, chÊt nµo cã thÓ t¸c

dông víi dung dÞch axit H2SO4 lo·ng, axit H2SO4 ®Æc, dung dÞchCa(OH)2, dung dÞch NaOH:SO2, Cu, Fe2O3, Na2CO3, BaCl2.

56






ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc t¬ng øng.

Bµi 50.Hoµ tan hoµn toµn 7,2 g hçn hîp A gåm CuO vµ Cu trong dung dÞchaxit H2SO4 ®Æc, nãng d th× thu ®îc 1,12 l khÝ SO2 (®ktc).

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra.b) TÝnh khèi lîng cña tõng chÊt trong hçn hîp ban ®Çu.c) Cã bao nhiªu gam muèi ®ång sunfat ®îc t¹o thµnh.

Bµi 51.Nhóng mét ®inh s¾t s¹ch vµo 50ml mét dung dÞch muèi ®ångsunfat (CuSO4) 2M, sau mét thêi gian lÊy ®inh s¾t ra, röa s¹ch, lµmkh« vµ c©n l¹i, thÊy khèi lîng t¨ng thªm 0,16 gam. BiÕt r»ng toµnbé lîng ®ång sinh ra b¸m trªn bÒ mÆt cña ®inh s¾t.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra.b) TÝnh khèi lîng cña Fe bÞ hoµ tan vµ lîng Cu ®îc gi¶i phãng.c) Cã bao nhiªu gam muèi s¾t (II) sunfat ®îc t¹o thµnh.

Ch¬ng 2: Kim lo¹iA. Tãm t¾t lÝ thuyÕt.

57Kim lo¹i

TÝnhchÊt- VËt lÝ

¨n mßnkim lo¹ib¶o vÖ ¨n

mßn kim






tÝnh chÊt chung cña kim lo¹i

58

• TÝnh chÊt vËt lÝ:

+ TÝnh chÊt chung: TÝnh dÎo, ¸nh kim,dÉn ®iÖn,

dÉn nhiÖt tèt.

+ TÝnh chÊt riªng: §é cøng, nhiÖt ®é nãng ch¶y,

tØ khèi.

• TÝnh chÊt ho¸ häc:- T¸c dông víi phi kim

+ T¸c dông víi oxi t¹o oxit.

+ T¸c dông víi çc phi kim kh¸c t¹o thµnh muèi.

- T¸c dông víi axit: t¸c dông víi çc axit nh HCl, H2SO4

lo·ng t¹o thµnh muèi vµ gi¶i phãng H2(Kim lo¹i ®øng tríc

H trong d·y ho¹t ®éng ho¸ häc)

- ¹ ¹ ¹

- Nh«m- S¾t- øng

Hîp kim:- Gang- ThÐp

D·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña kim lo¹iK, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag,

- D·y ho¹t ®éng ho¸ häc :

K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb,(H), Cu, Ag, Au

- ý nghÜa:

+ Møc ®é ho¹t ®éng cña kim lo¹i gi¶m dÇn.

+ Kim lo¹i tríc Mg t¸c dông víi níc t¹o kiÒm vµ

gi¶i phãng H2.

+ Kim lo¹i ®øng tríc ( trõ Na, K, Ca, Ba...) ®Èy






B. híng dÉn gi¶i c©u hái vµ Bµi tËp s¸ch gi¸o khoa

Bµi 15 - TÝnh chÊt vËt lý cña kim lo¹i

Bµi 1: H·y nªu tÝnh chÊt vËt lý vµ øng dông t¬ng øng cña kim lo¹i.

H íng dÉn

TÝ nh

chÊt

vËt lÝ

Çc øng dông cña kim lo¹i

TÝnh

dÎo

Kim lo¹i ®îc rÌn, d¸t máng, kÐo sîi

®Ó chÕ t¹o nhiÒu ®å vËt kh¸c nhau:

dao, kÐo, soong, nåi, « t«, xe m¸y...DÉn

®iÖn

ChÕ t¹o d©y dÉn ®iÖn: Al, Cu, Ag,

AuDÉn

nhiÖt

Dông cô nÊu ¨n: Hîp kim kh«ng gØ

(inox) cuÈ s¾t.¸nh

kim

ChÕ t¹o ®å trang søc vµ çc vËt

dông trang trÝ: Au, Ag, Pt...§é

cøng

Kim lo¹i cã ®é cøng cao ®îc dïng

®Ó chÕ t¹o mòi khoan, vá vµ xÝch

xe t¨ng, ...NhiÖt

®é

nãng

ch¶y

Kim lo¹i cã nhiÖt ®é nãng ch¶y cao

nh W ®îc dïng ®Ó chÕ t¹o d©y tãc

bãng ®Ìn

Khèi l-

îng

riªng

Çc kim lo¹i nhÑ vµ bÒn ®îc dïng

trong c«ng nghiÖp hµng kh«ng, chÕ

t¹o m¸y bay, tµu vò trô nh Al, Mg,

Ti...§é d·n

nënhiÖt

§é d·n në nhiÖt cña thÐp (hîp kim

cña Fe) xÊp xØ ®é d·n në nhiÖt cñabª t«ng. §ã lµ lÝ do ®Ó x©y dùng

59






çc c«ng tr×nh bª t«ng cèt thÐp.

Bµi 2. H·y chän nh÷ng tõ (côm tõ) thÝch hîp ®Ó ®iÒn vµo chç

trèng trong çc c©u sau ®©y:

a. Kim lo¹i vonfam ®îc dïng lµm d©y tãc bãng ®Ìn ®iÖn lµ do

cã......... cao.

b. B¹c, vµng ®îc dïng lµm.................. v× cã ¸nh kim rÊt ®Ñp.

c. Nh«m ®îc dïng lµm vËt liÖu chÕ t¹o vá m¸y bay lµ do……..

vµ……

d. §ång vµ nh«m ®îc dïng lµm………… lµ do dÉn ®iÖn tèt.

e. …………. ®îc dïng lµm dông cô nÊu bÕp lµ do bÒn trong

kh«ng khÝ vµ dÉn nhiÖt tèt.

1. Nh«m; 2. BÒn; 3. NhÑ; 4. NhiÖt ®é nãng ch¶y

5. D©y ®iÖn 6. §å trang søc.

H íng dÉn

a – 4, b – 6, c – 2, 3, d – 5, e – 1.

Bµi 3: Cã çc kim lo¹i sau: ®ång, kÏm, magie, natri, b¹c. H·y chØ ra

hai kim lo¹i dÉn ®iÖn tèt nhÊt.

H íng dÉn

Hai kim lo¹i dÉn ®iÖn tèt nhÊt lµ Ag vµ Cu.

Bµi 4: H·y tÝnh thÓ tÝch 1mol cña mçi kim lo¹i (nhiÖt ®é, ¸p suÊt

trong phßng thÝ nghiÖm), biÕt khèi lîng riªng (g/cm3) tng øng lµ: DAl

= 2,7; DK = 0,86; DCu = 8,94.H íng dÉn

D = => V =

- ThÓ tÝch cña 1 mol Al: V = = 10 (cm3)

- ThÓ tÝch cña 1 mol K: V = ≈ 45,34 (cm3)

60

M

D

M

V

27

2,7

64

8,94

39

0,86






- ThÓ tÝch cña 1 mol Cu: V = ≈ 7,16 (cm3)

Bµi 5: H·y kÓ tªn ba kim lo¹i ®îc sö dông ®Ó:

a. Lµm vËt dông gia ®×nh.b. S¶n xuÊt dông cô, m¸y mãc.

H íng dÉn

a. Lµm vËt dông gia ®×nh: s¾t Fe, nh«m Al, ®ång Cu

b. S¶n xuÊt dông cô, m¸y mãc: Fe, Al, crom Cr

Bµi 16 - TÝnh chÊt hãa häc cña kim lo¹i

Bµi 1. Kim lo¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc nµo? LÊy thÝ dô vµ viÕt

çc ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa víi kim lo¹i magie.

H íng dÉn

Kim lo¹i t¸c dông víi phi kim

2Mg + O2 → 2MgO

Mg + Cl2 → MgCl2Kim lo¹i tríc H t¸c dông víi dung dÞch axit t¹o muèi vµ gi¶i phãng

hi®ro.


Kim lo¹i (trõ Na, Ca, K...) t¸c dông víi dung dÞch muèi cuÈ kim lo¹i

ho¹t ®éng yÕu h¬n gi¶i phãng kim lo¹i vµ t¹o ra muèi míi

Mg + CuCl2 → Cu + MgCl2Bµi 2. H·y hoµn thµnh ph¬ng tr×nh hãa häc theo çc s¬ ®å ph¶n

øng sau ®©y:

a. .............. + HCl → MgCl2 + H2

b. ………. + AgNO3 →Cu(NO3)2 + Ag

c. ………. + …….. → ZnO;

d………. + Cl2 → CuCl2;

e. ……… + S → K 2S.

61






H íng dÉn

a. Mg + 2HCl →MgCl2 + H2

b. Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag

c.2Zn + O2 → 2ZnOd Cu + Cl2 → CuCl2

e. 2K + S →K 2S.

Bµi 3: ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc x¶y ra gi÷a çc

cÆp chÊt sau ®©y:

a. KÏm + Axit sunfuric lo·ng; b. KÏm + Dung dÞch b¹c natratc. Natri + Lu huúnh; d. Canxi + Clo.

H íng dÉn

a. Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2

b. Zn + AgNO3 → Zn(NO3)2 + 2Ag

c. 2Na + S → Na2S

d. Ca + Cl2 → CaCl2

Bµi 4: Dùa vµo tÝnh chÊt hãa häc cña kim lo¹i, h·y viÕt çc ph¬ng

tr×nh hãa häc biÓu diÔn çc chuyÓn hãa sau ®©y:

H íng dÉn

Mg + Cl2 → MgCl2 (1)

2Mg + O2 → 2MgO (2)

62

MgO MgSO4

Mg(NO3)2

MgCl2 MgS

Mg

(2)(3)

(5)

(4)

(1)






Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2 (3)

Mg + Cu(NO3)2 → Mg(NO3)2 + Cu (4)

Mg + S → MgS (5)

Bµi 5: Dù ®o¸n hiÖn tîng vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc

khi:

a. §èt d©y s¾t trong khÝ Clo.

b. Cho mét ®inh s¾t vµo èng nghiÖm ®ùng dung dÞch CuCl2.

c. Cho mét viªn kÏm vµo dung dÞch CuSO4.

H íng dÉna. §èt d©y s¾t trong khÝ Clo.

D©y s¾t ch¸y s¸ng trong khÝ clo, t¹o ra khãi mµu n©u.

2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3

b. Cho mét ®inh s¾t vµo èng nghiÖm ®ùng dung dÞch CuCl2.

Mµu xanh cña dung dÞch nh¹t dÇn, ®inh s¾t phñ mét líp ®ång

mµu ®á.Fe + CuCl2→ FeCl2 + Cu

c. Cho mét viªn kÏm vµo dung dÞch CuSO4.

Mµu xanh cña dung dÞch nh¹t dÇn, viªn kÏm ®îc bao phñ mét líp

®ång mµu ®á.

Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu

Bµi 6: Ng©m mét l¸ kÏm trong 20g dung dÞch muèi ®ång sunfat10% cho ®Õn khi ph¶n øng kÕt thóc. TÝnh khèi lîng kÏm ®· ph¶n

øng víi dung dÞch trªn vµ nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch sau

ph¶n øng.

H íng dÉn

Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu

Sè mol CuSO4 = 20 10%160 x = 0,0125 (mol) = Sè mol Zn ph¶n øng.

63






m = 0,0125 x 65 = 0,8125 (g)

Cø 1mol Zn ph¶n øng th× khèi lîng dung dÞch t¨ng thªm 1 gam

0,0125mol Zn 0,0125 gam

m = 0,0125 x 161 = 2,0125 (gam)

C% =2,0125

100%20,0125

x = 10%

Bµi 7: Ng©m mét l¸ ®ång trong 20ml dung dÞch b¹c natrat cho tíi

khi ®ång kh«ng thÓ tan thªm ®îc n÷a. LÊy l¸ ®ång ra, röa nhÑ,

lµm kh« vµ c©n th× thÊy khèi lîng l¸ ®ång t¨ng thªm 1,52g. H·y x¸c

®Þnh nång ®é mol cña dung dÞch b¹c natrat ®· dïng (gi¶ thiÕt

toµn bé lîng b¹c gi¶i phãng b¸m hÕt vµo l¸ ®ång).

H íng dÉn

Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag

64g Cu tan vµo dung dÞch th× cã 216g Ag b¸m vµo thanh ®ång,

1mol 2mol 1mol 2mol m t¨ng 152g

xmol = 0,02 1,52g

CM =0,02

0,02= 1M

Bµi 17 - D·y ho¹t ®éng hãa häc cña kim lo¹i

Bµi 1: D·y çc kim lo¹i nµo sau ®©y ®îc s¾p xÕp ®óng theo chiÒu

ho¹t ®éng hãa häc t¨ng dÇn.

A. K, Mg, Cu, Al, Zn, Fe; D. Zn, K, Mg, Cu, Al, Fe;B. Fe, Cu, K, Mg, Al, Zn; E. Mg, K, Cu, Al, Fe.

C. Cu, Fe, Zn, Al, Mg, K;

H íng dÉn

D·y A sai v× K lµ kim lo¹i m¹nh nhÊt trong d·y nµy nhng xÕp ®Çu

d·y.

D·y B sai v× Fe lµ kim lo¹i m¹nh h¬n Cu trong d·y nµy nhng xÕp tr-íc.

64

Zn

ZnSO4

ZnSO4

AgNO3






D·y D, E sai v× Zn, Mg, K lµ nh÷ng kim lo¹i m¹nh nhÊt trong d·y nµy

nhng xÕp ®Çu d·y.

Ph¬ng ¸n ®óng lµ C.

Bµi 2: Dung dÞch ZnSO4 cã lÉn t¹p chÊt lµ CuSO4. Dïng kim lo¹i nµo

sau ®©y ®Ó lµm s¹ch dung dÞch ZnSO4? H·y gi¶i thÝch vµ viÕt ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng.

a. Fe; b. Zn; c. Cu; d. Mg.

H íng dÉn

Chän ph¬ng ¸n b, khi ®ã x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc

Zn + CuSO4 → Cu + ZnSO4

NÕu dïng çc kim lo¹i kh¸c sÏ t¹o thµnh çc t¹p chÊt míi, kh«ng lµm

s¹ch ®îc ZnSO4

Bµi 3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc:

a. §iÒu chÕ CuSO4 tõ Cu.

b. §iÒu chÕ MgCl2 tõ mçi chÊt sau: Mg, MgSO4, MgO, MgS.

(Çc hãa chÊt cÇn thiÕt coi nh cã ®ñ).

H íng dÉn

a. §iÒu chÕ CuSO4 tõ Cu

Zn + CuSO4 → Cu + ZnSO4

b. §iÒu chÕ MgCl2 tõ mçi chÊt sau: Mg, MgSO4, MgO, MgS.


MgSO4 + BaCl2 → MgCl2 + BaSO4(r)MgO + 2HCl → MgCl2 + H2O

MgS + 2HCl → MgCl2 + H2S

Bµi 4. H·y cho biÕt hiÖn tîng x¶y ra khi cho:

a. KÏm vµo dung dÞch ®ång clorua.

b. §ång vµo dung dÞch b¹c nitrat.

c. KÏm vµo dung dÞch magie clorua.d. Nh«m vµo dung dÞch ®ång clorua.

65






ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc, nÕu cã.

H íng dÉn

a. KÏm vµo dung dÞch ®ång clorua.

HiÖn tîng kÏm tan dÇn, ®ång mµu ®á b¸m vµo thanh kÏm.

Zn + CuCl2 → Cu + ZnCl2

b. §ång vµo dung dÞch b¹c nitrat.

HiÖn tîng ®ång tan dÇn, b¹c b¸m vµo thanh ®ång.


c. KÏm vµo dung dÞch magie clorua.

Kh«ng x¶y ra ph¶n øng.d. Nh«m vµo dung dÞch ®ång clorua.

HiÖn tîng nh«m tan dÇn, ®ång mµu ®á b¸m vµo thanh nh«m.

2Al + 3CuCl2 →2AlCl3 + 3Cu

Bµi 5. Cho 10,5g hçn hîp hai kim lo¹i Cu, Zn vµo dung dÞch H2SO4

lo·ng d, ngêi ta thu ®îc 2,24 lÝt khÝ (®ktc).

a. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.b. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n cßn l¹i trong dung dÞch sau ph¶n

øng.

H íng dÉn

a. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2

65g 22,4l6,5g 2,24l

b. Khèi lîng chÊt r¾n kh«ng tan lµ: 10,5 – 6,5 = 4,0 (g)

Bµi 18 - Nh«m

Bµi 1. H·y ®iÒn vµo b¶ng sau nh÷ng tÝnh chÊt t¬ng øng víi nh÷ng øng dông cña

nh«m

TÝnh chÊt

cña nh«m

øng dông cña nh«m

1 Lµm d©y dÉn ®iÖn

66






2 ChÕ t¹o m¸y bay, «t«, xe

löa...3 Lµm dông cô gia ®×nh: nåi

xoong, khung cöa...

H íng dÉn TÝnh chÊt

cña nh«m

øng dông cña nh«m

1 TÝnh chÊt

dÉn ®iÖn

tèt, nhÑ h¬n

®ång

Lµm d©y dÉn ®iÖn

2 BÒn vµ nhÑ ChÕ t¹o m¸y bay, «t«, xe

löa...3 TÝnh chÊt

dÉn nhiÖt

tèt, bÒn,

nhÑ

Lµm dông cô gia ®×nh: nåi

xoong, khung cöa...

Bµi 2. Th¶ mét m¶nh nh«m vµo çc èng nghiÖm chøa çc dung

dÞch sau:

a. MgSO4; b. CuCl2; c. AgNO3; d. HCl

Cho biÕt hiÖn tîng x¶y ra. Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa

häc.

H íng dÉn

a. Kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra, bëi v× nh«m ®øng sau magie.

b. HiÖn tîng nh«m tan dÇn, ®ång mµu ®á b¸m vµo thanh nh«m.

2Al + 3CuCl2 →2AlCl3 + 3Cu

c. HiÖn tîng nh«m tan dÇn, b¹c b¸m vµo thanh nh«m.

Al + 3AgNO3 →Al(NO3)3 + 3Ag

d. HiÖn tîng nh«m tan dÇn, cã khÝ hi®ro tho¸t ra.2Al + 6HCl →2AlCl3 + 3H2

67






Bµi 3. Cã nªn dïng x«, chËu, nåi nh«m ®Ó ®ùng v«i, níc v«i t«i

hoÆc v÷a x©y dùng kh«ng? H·y gi¶i thÝch.

H íng dÉn

Kh«ng nªn dïng x«, chËu, nåi nh«m ®Ó ®ùng v«i, níc v«i t«i hoÆc

v÷a x©y dùng, bëi v× nh«m bÞ ph¸ huû trong m«i trêng kiÒm. Ban

®Çu líp oxit nh«m bÞ ph¸ huû theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc:

Al2O3 + Ca(OH)2 →Ca(AlO2)2 + H2O (1)

Sau ®ã, nh«m t¸c dông víi níc:

2Al + 6H2O → 2Al(OH)3 + 3H2 (2)

Nh«m hi®roxit bÞ ph¸ huû trong m«i trêng kiÒm:2Al(OH)3 + Ca(OH)2 → Ca(AlO2)2 + 4H2O (3)

Çc ph¶n øng (2) vµ (3) cø tiÕp diÔn m·i cho ®Õn khi nh«m bÞ ph¸

huû hoµn toµn, do ®ã kh«ng nªn dïng x«, chËu, nåi nh«m ®Ó ®ùng

v«i, níc v«i t«i hoÆc v÷a x©y dùng.

Bµi 4. Cã dung dÞch muèi AlCl3 lÉn t¹p chÊt lµ CuCl2. Cã thÓ dïng

chÊt nµo sau ®©y ®Ó lµm s¹ch muèi nh«m? Gi¶i thÝch vµ viÕt ph-¬ng tr×nh hãa häc.

A. AgNO3; B HCl; C. Mg; D. Al; E. Zn

H íng dÉn

Chän ph¬ng ¸n D.

Dïng Al d ®a vµo dung dÞch, x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc:

2Al + 3CuCl2 →2AlCl3 + 3CuBµi 5. Thµnh phÇn hãa häc chÝnh cña ®Êt sÐt lµ: Al2O3. 2 SiO2. 2

H2O. H·y tÝnh phÇn tr¨m khèi lîng cña nh«m trong hîp chÊt trªn.

H íng dÉn

Khèi lîng Al trong mét mol ®Êt sÐt = 2 x 27 = 54(g)

Khèi lîng mol ®Êt sÐt = 54 + 48 + 2(28 + 32) + 2(16 + 2) = 258

(g) Thµnh phÇn % cña Al =

54100%

258 x = 21,1%

68






Bµi 6. §Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn phÇn tr¨m khèi lîng cña hçn hîp A

gåm nh«m vµ magie ngêi ta thùc hiÖn hai thÝ nghiÖm sau:

ThÝ nghiÖm 1: Cho m gam hçn hîp A t¸c dông hÕt víi dung dÞch

H2SO4 lo·ng d, thu ®îc 1568 ml khÝ ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

ThÝ nghiÖm 2: Cho m gam hçn hîp A t¸c dông víi dung dÞch

NaOH d, th× ph¶n øng xong thÊy cßn l¹i 0,6gam chÊt r¾n.

TÝnh phÇn tr¨m khèi lîng cña mçi chÊt trong hçn hîp A.

H íng dÉn

Çc ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra trong thÝ nghiÖm 1:

Mg + H2SO4 lo·ng,d → MgSO4 + H2 (1)

xmol xmol

2Al + 3H2SO4 lo·ng,d → Al2(SO4)3 + 3H2 (2)

ymol 1,5 ymol

Ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra trong thÝ nghiÖm 2:

2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2

Khèi lîng chÊt r¾n cßn d lµ cña Mg = 0,6 gamx =

0,6

24= 0,025 suy ra thÓ tÝch H2 ë (1) = 0,025 x 22400 =

560ml

ThÓ tÝch H2 do (2) t¹o ra = 1568 – 560 = 1008ml

Sè mol H2 do (2) t¹o ra =1008

22400= 0,045 mol

Khèi lîng Al = 0,045 271, 5

x = 0,81(gam)

Thµnh phÇn % theo khèi lîng cña hçn hîp A lµ:

% Mg =0,6

100%0,6 0,81

x+ = 42,55% %Al = 100 - 42,55 = 57,45%

Bµi 19 - S¾t

Bµi 1. S¾t cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc nµo? ViÕt çc ph¬ng tr×nh

hãa häc minh häa.

H íng dÉn

69






S¾t t¸c dông víi khÝ oxi:

3Fe + 2O2 → Fe3O4

S¾t t¸c dông víi çc phi kim kh¸c t¹o thµnh muèi :

2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3S¾t t¸c dông víi dung dÞch axit t¹o thµnh muèi vµ gi¶i phãng

hi®ro :

Fe + 2HCl→ FeCl2 + H2

S¾t t¸c dông víi dung dÞch muèi cña kim lo¹i ho¹t ®éng yÕu h¬n:

Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

Bµi 2. Tõ s¾t vµ çc hãa chÊt cÇn thiÕt, h·y viÕt çc ph¬ng tr×nhhãa häc ®Ó ®iÒu chÕ ®îc çc oxit riªng biÖt: Fe3O4, Fe2O3 vµ ghi râ

®iÒu kiÖn ph¶n øng, nÕu cã.

H íng dÉn

§èt ch¸y s¾t trong oxi thu ®îc Fe3O4

3Fe + 2O2 → Fe3O4

§iÒu chÕ Fe2O3


FeCl3 + 3NaOH →Fe(OH)3 + 3NaCl

2Fe(OH)3 →Fe2O3 + 3H2O

Bµi 3. Cã bét kim lo¹i s¾t lÉn t¹p chÊt nh«m. H·y nªu ph¬ng ph¸p

lµm s¹ch s¾t.

H íng dÉnCho hçn hîp nh«m vµ s¾t vµo dung dÞch kiÒm lo·ng, d

2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2

ChÊt r¾n cßn l¹i lµ Fe, dïng ph¬ng ph¸p läc ®Ó t¸ch riªng Fe.

Bµi 4. S¾t t¸c dông ®îc víi chÊt nµo sau ®©y?

a. Dung dÞch muèi Cu(NO3)2; b. H2SO4 ®Æc, nguéi; c. KhÝ

Cl2

d. Dung dÞch ZnSO4

70

to






ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc vµ ghi ®iÒu kiÖn, nÕu cã.

H íng dÉn

Fe kh«ng t¸c dông víi H2SO4 ®Æc, nguéi vµ dung dÞch ZnSO4.

Fe t¸c dông víi Cu(NO3)2 khÝ Cl2.


Fe + Cu(NO3)2 →Cu + Fe(NO3)2

Bµi 5. Ng©m bét s¾t d trong 10 ml dung dÞch ®ång sunfat 1M.

Sau khi ph¶n øng kÕt thóc, läc ®îc chÊt r¾n A vµ dung dÞch B.

a. Cho A t¸c dông víi dung dÞch HCl d. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n

cßn l¹i sau ph¶n øng.b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M võa ®ñ kÕt tña hoµn

toµn dung dÞch B.

H íng dÉn

a. Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

0,01mol 0,01mol 0,01mol

A gåm Fe d vµ 0,01mol Cu, chØ cã Fe ph¶n øng víi HClFe + 2HCl → FeCl2 + H2

Khèi lîng Cu cßn l¹i sau ph¶n øng lµ 0,01 x 64 = 0,64 gam

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M võa ®ñ kÕt tña hoµn toµn

dung dÞch B.

FeSO4 + 2NaOH →Fe(OH)2 + Na2SO4

0,01mol 0,02molVNaOH =

0,02

1= 0,02 lit = 20ml

Bµi 20 - Hîp kim s¾t: Gang, thÐp

Bµi 1. ThÕ nµo lµ hîp kim? ThÕ nµo lµ gang vµ thÐp? Nªu thµnh

phÇn, tÝnh chÊt, øng dông cña gang vµ thÐp.

H íng dÉn

Xem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9.

Bµi 2. H·y cho biÕt nguyªn t¾c s¶n xuÊt gang vµ viÕt çc ph¬ng

71






tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

Nguyªn t¾c s¶n xuÊt gang lµ dïng cacbon monoxit khö oxit s¾t ë

nhiÖt ®é cao trong lß luyÖn kim (Lß cao).

Çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

C(r) + O2(k) → CO2(k) (1)

C(r) + CO2(k) → 2CO(k) (2)

3CO(k) + Fe2O3 (r)→2Fe + 3CO2(k) (3)

Bµi 3. H·y cho biÕt nguyªn t¾c luyÖn gang thµnh thÐp vµ viÕt çcph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

Nguyªn t¾c luyÖn gang thµnh thÐp: Oxi ho¸ mét sè kim lo¹i, phi

kim ®Ó ®a ra khái gang phÇn lín çc nguyªn tè cacbon, silic,

mangan...

Çc ph¬ng tr×nh hãa häc.2Fe + O2 to → 2FeO (1)

FeO + C to → Fe + CO (2)

2FeO + Si to → 2Fe + SiO2 (3)

FeO + Mn to → Fe + MnO (4)

Bµi 4. Nh÷ng khÝ th¶i (CO2, SO2…) trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gangthÐp cã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn m«i trêng xung quanh? DÉn ra

mét sè ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch. Thö nªu biÖn ph¸p ®Ó chèng «

nhiÔm m«i trêng ë khu d©n c gÇn c¬ së s¶n xuÊt gang thÐp.

H íng dÉn

CO2 lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra hiÖu øng nhµ kÝnh lµm cho tr¸i

®Êt Êm dÇn, b¨ng hai cùc tan nhanh cã thÓ nhÊn ch×m nhiÒu

thµnh phè, lµng m¹c ven biÓn.

72






SO2 lµ nguyªn nh©n g©y ra hiÖn tîng ma axit, pH thÊp lµm cho

®éng thùc vËt bÞ chÕt, ph¸ huû çc c«ng tr×nh x©y dùng ...

2SO2 + O2 → 2SO3

SO2 + H2O →H2SO3

SO3 + H2O →H2SO4

§Ó chèng « nhiÔm çc khÝ trªn cã thÓ dïng çc biÖn ph¸p sau:

- Trång nhiÒu c©y xanh trong khu vùc d©n c c¹nh nhµ m¸y

®Ó lµm gi¶m khÝ CO2.

- X©y dùng hÖ thèng xö lÝ khÝ th¶i, thu håi SO2.

Bµi 5. H·y lËp çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo s¬ ®å sau ®©y:a.

Cho biÕt ph¶n øng nµo x¶y ra trong qu¸ tr×nh luyÖn gang,

ph¶n øng nµo x¶y ra trong qu¸ tr×nh luyÖn thÐp, chÊt nµo lµ chÊt

oxi hãa, chÊt nµo lµ chÊt khö?

H íng dÉn

FeO + Mn

to →Fe + MnO (a)

Fe2O3 + 3CO to → 2Fe + 3CO2 (b)

2FeO + Si to → 2Fe + SiO2 (c)

FeO + C to → Fe + CO (d)

Çc ph¶n øng x¶y ra trong qu¸ tr×nh luyÖn gang: b

Çc ph¶n øng x¶y ra trong qu¸ tr×nh luyÖn thÐp: a, c, d.

Bµi 6. TÝnh khèi lîng quÆng hematit chøa 90% Fe2O3 cÇn thiÕt ®Ó

73

FeO + Mn Fe + MnOt0

b. Fe2O

3+ CO Fe + CO

2

t0

c. FeO + Si Fe +SiO

2

t0

d. FeO + C Fe + COt0






s¶n xuÊt ®îc 1 tÊn gang chøa 95% Fe. BiÕt hiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh

lµ 80%.

H íng dÉn

Fe2O3 + 3CO to → 2Fe + 3CO2

1mol 2mol

160 112

x tÊn 0,95 tÊn

x =0,95 160

112

x

MÆt kh¸c hiÖu suÊt lµ 0,8 vµ quÆng hematit chØ cã 90% Fe2O3 do

®ã khèi lîng quÆng hematit cÇn sö dông lµ:0,95 160

112 0,8 0,9

x

x x= 1,885 (tÊn)

Bµi 21 - Sù ¨n mßn kim lo¹i vµ b¶o vÖ kim lo¹i kh«ng bÞ ¨n

mßn

Bµi 1. ThÕ nµo lµ sù ¨n mßn kim lo¹i? LÊy ba thÝ dô vÒ ®å vËt bÞ

¨n mßn kim lo¹i xung quanh ta.H íng dÉn

Xem ®Þnh nghÜa trang 64 s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9.

Çc thÝ dô: CÇu Long Biªn, vá tµu thuû, cöa s¾t …

Bµi 2. T¹i sao kim lo¹i bÞ ¨n mßn? Nh÷ng yÕu tè nµo ¶nh hëng tíi

sù ¨n mßn kim lo¹i? LÊy thÝ dô minh häa.

H íng dÉnKim lo¹i bÞ ¨n mßn lµ do ¶nh hëng cña m«i trêng mµ nã tiÕp xóc,

trong ®ã çc yÕu tè nh:

- §é Èm cña m«i trêng

- NhiÖt ®é cña m«i trêng

- B¶n chÊt ho¸ häc cña m«i trêng

- Kim lo¹i nguyªn chÊt bÒn h¬n kh«ng nguyªn chÊt.

Bµi 3. Nªu çc biÖn ph¸p ®· ®îc sö dông ®Ó b¶o vÖ kim lo¹i kh«ng

74






bÞ ¨n mßn. Nªu hai thÝ dô cô thÓ mµ b¶n th©n em ®· lµm ®Ó b¶o

vÖ ®å dïng b»ng kim lo¹i trong gia ®×nh.

H íng dÉn

Çc biÖn ph¸p ®· ®îc sö dông ®Ó b¶o vÖ kim lo¹i:

1. Ng¨n kh«ng cho kim lo¹i tiÕp xóc víi m«i trêng: S¬n, m¹, b«i dÇu

mì..

§Ó ®å vËt n¬i kh« r¸o, 2. ChÕ t¹o hîp kim bÒn, Ýt bÞ ¨n mßn.

Nªu cÊc thÝ dô:

- Thêng xuyªn lau chïi s¹ch sÏ bÕp dÇu, bÕp ga

- S¬n l¹i cæng s¾t.

Bµi 4. Sù ¨n mßn kim lo¹i lµ hiÖn tîng vËt lÝ hay hiÖn tîng hãa häc?

LÊy thÝ dô chøng minh.

H íng dÉn

Sù ¨n mßn kim lo¹i lµ hiÖn tîng hãa häc.

ThÝ dô: 2Fe + 3Cl2 →2FeCl3

Bµi 5. H·y chän c©u ®óng:

Con dao kh«ng bÞ gØ nÕu:

a. Sau khi dïng, röa s¹ch, lau kh«.

b. C¾t chanh råi kh«ng röa.

c. Ng©m trong níc tù nhiªn hoÆc níc m¸y l©u ngµy.

d. Ng©m trong níc muèi mét thêi gian.

H íng dÉn

Chän ph¬ng ¸n a.

Ph¬ng ¸n b kh«ng ®îc v× chanh cã m«i trêng axit.

Ph¬ng ¸n c kh«ng ®îc v× níc tù nhiªn vµ níc m¸y cã kh¶ n¨ng ¨n

mßn.

Ph¬ng ¸n d kh«ng ®îc v× níc muèi cã kh¶ n¨ng ¨n mßn cao.


75






Kim lo¹i

Bµi 1. H·y viÕt hai ph¬ng tr×nh hãa häc trong mçi trêng hîp sau

®©y:

- Kim lo¹i t¸c dông víi oxi t¹o thµnh oxit baz¬.

- Kim lo¹i t¸c dông víi phi kim t¹o thµnh muèi.

- Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch axit t¹o thµnh muèi vµ gi¶i

phãng khÝ hi®ro.

- Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch muèi t¹o thµnh muèi míi vµ kim

lo¹i míi.

H íng dÉn

- Kim lo¹i t¸c dông víi oxi t¹o thµnh oxit baz¬.

4Na + O2 → 2Na2O

2Mg + O2 → 2MgO

- Kim lo¹i t¸c dông víi phi kim t¹o thµnh muèi.


Mg + Cl2 → MgCl2- Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch axit t¹o thµnh muèi vµ gi¶i phãng

khÝ hi®ro.


Mg + 2HCl→ MgCl2 + H2

- Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch muèi t¹o thµnh muèi míi vµ kim lo¹i

míi.Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu


Bµi 2. H·y xÐt xem çc cÆp chÊt sau ®©y, cÆp chÊt nµo cã ph¶n

øng? Kh«ng cã ph¶n øng?

a. Al vµ khÝ Cl2; b. Al vµ HNO3 ®Æc nguéi;

c. Fe vµ H2SO4 ®Æc nguéi d. Fe vµ dung dÞch Cu(NO3)2

ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc (nÕu cã).

76






H íng dÉn

a. Al vµ khÝ Cl2

2Al + 3Cl2 →2AlCl3

b.Al vµ HNO3 ®Æc nguéi kh«ng ph¶n øng.

c. Fe vµ H2SO4 ®Æc nguéi kh«ng ph¶n øng

d. Fe vµ dung dÞch Cu(NO3)2

Fe + Cu(NO3)2 → Cu + Fe(NO3)2

Bµi 3. Cã 4 kim lo¹i: A, B, C, D ®øng sau Mg trong d·y ho¹t ®éng

hãa häc. BiÕt r»ng:

- A vµ B t¸c dông víi dung dÞch HCl gi¶i phãng khÝ hidro.- C vµ D kh«ng cã ph¶n øng víi dung dÞch HCl.

- B t¸c dông víi dung dÞch muèi cña A vµ gi¶i phãng A.

- D t¸c dông ®îc víi dung dÞch muèi cña C vµ gi¶i phãng C.

H·y x¸c ®Þnh thø tù s¾p xÕp nµo sau ®©y lµ ®óng (theo

chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn):

a. B, D, C, A; b. D, A, B, C; c. B, A, D, C;

d. A, B, C, D; e. C, B, D, A

H íng dÉn

- A vµ B t¸c dông víi dung dÞch HCl gi¶i phãng khÝ hidro.chøng

tá A vµ B ®øng tríc H trong d·y ho¹t ®éng ho¸ häc.

- C vµ D kh«ng cã ph¶n øng víi dung dÞch HCl. chøng tá C vµ D

®øng sau H trong d·y ho¹t ®éng ho¸ häc.

- B t¸c dông víi dung dÞch muèi cña A vµ gi¶i phãng A chøng tá

B ®øng tríc A. theo chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn.

- D t¸c dông ®îc víi dung dÞch muèi cña C vµ gi¶i phãng C

chøng tá D ®øng tríc C theo chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn.

VËy ph¬ng ¸n ®óng lµ c: B A D C.

Bµi 4. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn sù chuyÓn hãa sau

®©y:

77

b. Fe FeSO4

Fe(OH)2

FeCl2

(1) (2) (3)

a. Al Al2O3 AlCl3 Al(OH)3 Al2O3 AlAlCl

3

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

(1) (2) (3)c. FeCl

3Fe(OH)

3Fe

2O

3Fe Fe

3O

4

(4)






H íng dÉn

a. D·y chuyÓn ho¸ cña nh«m:

4Al + 3O2 →2Al2O3 (1)

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O(2)

AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl (3)2Al(OH)3 to →Al2O3 + 3H2O (4)

2Al2O3 Dienphannongchay → 4Al + 3O2 (5)

2Al + 3Cl2 → 2AlCl3 (6)

b. D·y chuyÓn ho¸ cña s¾t:

Fe + H2SO4 lo·ng →FeSO4 + H2 (1)

FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 + Na2SO4 (2)Fe(OH)2 + 2HCl → FeCl2 + H2O (3)

c. D·y chuyÓn ho¸ cña hîp chÊt s¾t:

FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl (1)

2Fe(OH)3 to →Fe2O3 + 3H2O (2)

Fe2O3 + 3CO to →2Fe + 3CO (3)

3Fe + 2O2→ Fe3O4 (4)

Bµi 5. Cho 9,2 gam mét kim lo¹i A ph¶n øng víi khÝ clo d t¹o thµnh

23,4 gam muèi. H·y x¸c ®Þnh kim lo¹i A, biÕt r»ng A cã hãa trÞ I.

H íng dÉn

2A + Cl2 → 2ACl

2mol 1mol

Khèi lîng Clo ph¶n øng = 23,4 – 9,2 = 14,2

78






Sè mol Cl2 =14,2

71= 0,2 ⇒Sè mol A = 0,2 x 2 = 0,4

Khèi lîng mol cña A =9, 2

0, 4= 23 ⇒A lµ Na.

Bµi 6. Ng©m mét l¸ s¾t cã khèi lîng 2,5 gam trong 25ml dung

dÞch CuSO4 15% cã khèi lîng riªng lµ 1,12g/ml. Sau mét thêi gian

ph¶n øng, ngêi ta lÊy l¸ s¾t ra khái dung dÞch, röa nhÑ, lµm kh«

th× c©n nÆng 2,58g.

a. H·y viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.

b. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña çc chÊt trong dung dÞch sauph¶n øng.

H íng dÉn

a. Ph¬ng tr×nh hãa häc:

Fe + CuSO4 →FeSO4 + Cu

56g 64g khèi lîng t¨ng 8g

xg= 0,56g yg = 0,64g 0,08gb. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña çc chÊt trong dung dÞch sau ph¶n

øng

- m dung dÞch sau ph¶n øng = m dung dÞch ban ®Çu + mFe tan –

mCu =

= (25 x 1,12) – 0,08 = 27,92 (g)

- m = 15% x(25 x 1,12) = 4,2 (g)- m = 4,2 – (0,01x160) =2,6 (g)

C% =2, 6

27,92 ≈ 9,31%

C% =0,01 152

27,92

x ≈ 5,44%

Bµi 7. Cho 0,83gam hçn hîp gåm nh«m vµ s¾t t¸c dông víi dung

dÞch H2SO4 lo·ng d. Sau ph¶n øng thu ®îc 0,56 lÝt khÝ ë ®ktc.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

79

CuSO4

CuSO4cßn d

CuSO4cßn d

FeSO4






b. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m theo khèi lîng cña mçi kim lo¹i

trong hçn hîp ban ®Çu.

H íng dÉn §Æt x vµ y lµn lît lµ sè mol Al vµ Fe trong hçn hîp.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc

2Al + 3H2SO4 lo·ng, d →Al2(SO4)3 + 3H2

xmol 1,5xmol

Fe + H2SO4 lo·ng, d → FeSO4 + H2

ymol ymol

Theo çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc ta cã:

Sè mol H2 = 1,5x + y =0,56

22,4 = 0,025 mol (I)

Khèi lîng hai kim lo¹i = 27x + 56y = 0,83 (II)

Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh bËc nhÊt víi hai Èn sè x vµ y

Nh©n ph¬ng tr×nh (I) víi 18 råi lÊy (II) – (I) ta cã

38y = 0,83 –0,45 = 0,38 ⇒y = 0,01 vµ x = 0,015

% cña Al =

0,01 27

0,83

x

≈ 32,53% %Fe = 100% - 32,53% = 67,47%Bµi 24 - ¤n tËp häc kú 1

Bµi 1.ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn çc chuyÓn hãa sau

®©y:

H íng dÉn

a. 2Fe + 3Cl2 →FeCl3 (1)

FeCl3 + 3NaOH →Fe(OH)3 + 3NaCl (2)

Fe(OH)3 + H2SO4 →Fe2(SO4)3 + H2O (3)

Fe2(SO4)3 + BaCl2 → FeCl3 + BaSO4 (4)

b. Fe(NO3)3 + 3NaOH →Fe(OH)3 + 3NaNO3 (1)

80

(1) (2)

b. Fe(NO3)3 Fe(OH)3 Fe2O3 Fe FeCl2Fe(OH)2

a. Fe FeCl3

Fe(OH)3

Fe2(SO

4)

3

FeCl3

(4)(3)

(1) (5)(4)(3)

(2)






2Fe(OH)3 to →Fe2O3 + 3H2O (2)

Fe2O3 + 3CO to →2Fe + 3CO (3)

Fe + 2HCl →FeCl2 + H2 (4)


Bµi 2. Cho 4 chÊt sau: Al, AlCl3, Al(OH)3, Al2O3. H·y s¾p xÕp 4 chÊt

nµy thµnh hai d·y chuyÓn hãa (mçi d·y ®Òu gåm 4 chÊt) vµ viÕt

çc ph¬ng tr×nh hãa häc t¬ng øng ®Ó thùc hiÖn çc d·y chuyÓn

hãa ®ã.

H íng dÉna. Al (1) → AlCl3 (2 ) → Al(OH)3 (3) → Al2O3 (4 ) → Al

2Al + 3Cl2 →2AlCl3 (1)

AlCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl (2)

2Al(OH)3 to →Al2O3 + 3H2O (3)

2Al2O3 Dienphannongchay → 4Al + 3O2 (4)

b. Al (1) → Al2O3 (2 ) →AlCl3 (3) → Al(OH)3 (4 ) → Al2O3

4Al + 3O2 → 2Al2O3 (1)

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O (2)

AlCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl (3)

2Al(OH)3 to →Al2O3 + 3H2O (4)

Bµi 3. Cã ba kim lo¹i lµ nh«m, b¹c, s¾t. H·y nªu ph¬ng ph¸p hãa

häc ®Ó nhËn biÕt tõng kim lo¹i. Çc dông cô hãa chÊt coi nh cã ®ñ.

ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc ®Ó nhËn biÕt.

H íng dÉn

- LÊy 3 mÉu kim lo¹i cho t¸c dông víi dung dÞch HCl, kim lo¹i kh«ng

ph¶n øng lµ Ag.2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2 (1)

81






Fe + 2HCl →FeCl2 + H2 (2)

- Nhá tõ tõ dung dÞch NaOH vµo hai èng nghiÖm ®ùng hai dung

dÞch thu ®îc ë thÝ nghiÖm trªn, nÕu xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng sau

®ã khi d kiÒm kÕt tña tan th× kim lo¹i ban ®Çu lµ Al.AlCl3 + 3NaOH →Al(OH)3(r) + 3NaCl (3)

Al(OH)3 + NaOH → NaAlO2 + 2H2O (4)

- NÕu chØ xuÊt hiÖn kÕt tña mµu tr¾ng xanh, kÕt tña dÇn chuyÓn

sang mµu n©u trong kh«ng khÝ th× kim lo¹i ban ®Çu lµ Fe.


4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3(r mµu n©u ®á) (6)

Bµi 4. Axit H2SO4 lo·ng ph¶n øng víi tÊt c¶ çc chÊt trong d·y chÊt

nµo díi ®©y?

a. FeCl3, MgO, Cu, Ca(OH)2; b. NaOH, CuO, Ag, Zn;

c. Mg(OH)2, CaO, K 2SO3, NaCl; d. Al, Al2O3, Fe(OH)2, BaCl2

H íng dÉn- Kh«ng ph¶i a v× cã Cu lµ kim lo¹i ®øng sau H.

- Kh«ng ph¶i b v× cã Ag lµ kim lo¹i ®øng sau H.

- Kh«ng ph¶i c v× cã NaCl kh«ng t¸c dông víi H2SO4 lo·ng.

Ph¬ng ¸n ®óng lµ d.

Bµi 5. Dung dÞch NaOH cã ph¶n øng víi tÊt c¶ çc chÊt trong d·y

chÊt nµo sau ®©y?a. FeCl3, MgCl2, CuO, HNO3 b. H2SO4, SO2, CO2, FeCl2

c. HNO3, HCl, CuSO4, KNO3 d. Al, MgO, H3PO4, BaCl2

H íng dÉn

- Kh«ng ph¶i a v× cã CuO lµ oxit baz¬ kh«ng t¸c dông víi kiÒm.

- Kh«ng ph¶i c v× cã KNO3 lµ muèi cña kim lo¹i kiÒm.

- Kh«ng ph¶i d v× cã MgO lµ oxit baz¬ kh«ng t¸c dông víi kiÒm.Ph¬ng ¸n ®óng lµ b.

82






Bµi 6. Sau khi lµm thÝ nghiÖm cã nh÷ng khÝ th¶i ®éc h¹i sau: HCl,

H2S, CO2, SO2. Cã thÓ dïng chÊt nµo sau ®©y ®Ó lo¹i bá chóng lµ

tèt nhÊt?

a. Níc v«i trong; b. Dung dÞch HCl; c. Dung dÞch NaCl; d. Níc

H íng dÉn

Ph¬ng ¸n tèt nhÊt lµ dïng níc v«i trong.

Bµi 7. B¹c d¹ng bét cã lÉn t¹p chÊt ®ång, nh«m. B»ng ph¬ng ph¸p

hãa häc, lµm thÕ nµo ®Ó thu ®îc b¹c tinh khiÕt. Çc hãa chÊt coi

nh cã ®ñ.

H íng dÉn

Cho b¹c cã lÉn t¹p chÊt lµ nh«m vµ ®ång vµo dung dÞch AgNO3 d

Al + 3AgNO3 →Al(NO3)3 + 3Ag

Cu + 2AgNO3 →Cu(NO3)2 + 2Ag

Sau khi ph¶n øng hoµn toµn ta läc sÏ thu ®îc Ag tinh khiÕt.

Bµi 8. Trong phßng thÝ nghiÖm, ngêi ta lµm kh« çc khÝ Èm b»ng

çch dÉn khÝ nµy ®i qua çc b×nh cã ®ùng çc chÊt h¸o níc nhng

kh«ng cã ph¶n øng víi khÝ cÇn lµm kh«.

Cã çc chÊt lµm kh« sau: H2SO4 ®Æc, CaO. Dïng hãa chÊt nµo

nãi trªn ®Ó lµm kho mçi khÝ Èm sau ®©y: khÝ SO2, khÝ O2, khÝ

CO2. H·y gi¶i thÝch sù lùa chän ®ã.

H íng dÉn

- H2SO4 ®Æc cã thÓ lµm kh« c¶ ba khÝ trªn: khÝ SO2, khÝ O2, khÝ

CO2.

- CaO chØ lµm kh« ®îc khÝ O2. Bëi v× CaO cã thÓ ph¶n øng víi çc

khÝ SO2, vµ khÝ CO2.

Bµi 9. Cho 10 gam dung dÞch muèi s¾t clorua 32,5% t¸c dông víi

dung dÞch b¹c nitrat d th× t¹o thµnh 8,61 gam kÕt tña. H·y t×m

c«ng thøc hãa häc cña muèi s¾t ®· dïng.

H íng dÉn

83






Khèi lîng muèi s¾t clorua = 10 x 32,5% = 3,25(g)

Khèi lîng muèi AgCl = 8,61g

Sè mol AgCl =8,61

143,5= 0,06 (mol)

Khèi lîng cña clo = 0,06 x 35,5 = 2,13 (g)

Khèi lîng cña Fe = 3,25 – 2,13 = 1,12 (g)

Sè mol Fe =1,12

56= 0,02 (mol)

Gäi c«ng thøc muèi lµ FexOy ta cã tû lÖ x

y=

0,02

0,06hay x = 1, y = 3

C«ng thøc muèi cÇn t×m lµ FeCl3

Bµi 10. Cho 1,96 g bét s¾t vµo 100ml dung dÞch CuSO4 10% cã

khèi lîng riªng lµ 1,12g/ml.


b. X¸c ®Þnh nång ®é mol cña chÊt trong dung dÞch khi ph¶n

øng kÕt thóc. Gi¶ thiÕt r»ng thÓ tÝch cña dung dÞch sau ph¶n øng

thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.

H íng dÉn


Fe + CuSO4 → Cu + FeSO4

1mol 1mol 1mol 1mol

b. X¸c ®Þnh nång ®é mol çc chÊt sau ph¶n øng:

Sè mol Fe =

1,96

56 = 0,035 ⇒Sè mol FeSO4 = 0,035

Sè mol CuSO4 =100 1,12 10

100 160

x x

x= 0,07⇒Sè mol CuSO4 d = 0,035

CM = CM =0,035

0,1= 0,35M

C – Bµi tËp bæ sung

Bµi 1. H·y Chän çc chÊt phï hîp ®Ó hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh

ho¸ häc theo çc s¬ ®å sau ®©y:

A. …………. + 2HCl → FeCl2 + H2

84

CuSO4

FeSO4






B. ……….. + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag

C. …………...+ ……… → 2MgO

D. ……………+ Cl2 → AlCl3

E.……………

+ S → Na2SF. Ba + ......... → Ba(OH)2 + H2

G. Fe + CuCl2 ....... + ............

H íng dÉn . A-Fe . B- Cu. C-Mg-O2. D-Al. E-Na, F-H2O, G - FeCl2, Cu

Bµi 2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra (nÕu cã) gi÷a çc chÊt

sau ®©y:a. Cu + H2SO4 lo·ng. c. Mg + Dung dÞch b¹c nitrat.

b. Cu + Cl2. d. Al + S.

H íng dÉn: a. Cu + H2SO4 Kh«ng x¶y ra

b. Cu + Cl2 CuCl2

c. Mg + 2AgNO3 Mg(NO3)2 + 2Ag.

d. 2Al + 3S Al2S3

Bµi 3. Dùa vµo tÝnh chÊt ho¸ häc cña kim lo¹i, h·y viÕt çc ph¬ng

tr×nh

ho¸ häc biÓu diÔn çc chuyÓn hãa sau ®©y:

FeCl3 FeSO4

Fe

Fe(NO3)2 FeCl2H íng dÉn:

1. Fe + Cu(NO3)2 Fe(NO3)2 + Cu

2. 2Fe + 3Cl2 2FeCl3

3. Fe + H2SO4 FeSO4 + H2.

4. Fe + 2HCl FeCl2 H2

85

1

2 3

4






Bµi 4. Cho 21g hçn hîp gåm 2 kim lo¹i Cu, Zn vµo dung dÞch

H2SO4 lo·ng d, ngêi ta thu ®îc 3,36 lÝt khÝ (®ktc).

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc .

b. TÝnh khèi lîng çc kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu.

H íng dÉn .

a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng

Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2

b. Sè mol cña Zn: n = n = 3,36:22,4 = 0,15 mol.

Khèi lîng m = 0,15.65 = 9,75 (g)

Khèi lîng m = 21 - 9,75 = 11,25 g

Bµi 5. Dung dÞch muèi Al(NO3)3 lÉn t¹p chÊt lµ AgNO3. Cã thÓ dïng

chÊt nµo sau ®©y ®Ó lµm s¹ch muèi nh«m ? Gi¶i thÝch vµ viÕt ph-

¬ng tr×nh ho¸ häc.

a. AgNO3 b. HCl c. Mg d. Al

e. Zn

H íng dÉn. Dïng Al ®Ó lµm s¹ch

Al + 3AgNO3 → Al(NO3)3 + 3Ag

Bµi 6. Thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña ®Êt sÐt lµ: Al2O3.

2SiO2.xH2O. Trong ®ã x lµ sè mol H2O cã trong 1 mol ®Êt sÐt. T×m

x biÕt % khèi lîng Al trong ®Êt sÐt lµ 13,18%. ( Al = 27, O = 16, H

= 1, Si = 28)

H íng dÉn. Khèi lîng ph©n tö: M = 102 + 2.60 + 18.x

khèi lîng cña Al trong ®Êt sÐt lµ :

%m = .100 = 13,18%

=> x = 2.

86

2.27

102 + 120 +

18.x

Zn

Zn H2

Cu






Bµi 7. Mét hçn hîp A gåm nh«m vµ magie cã khèi lîng m gam ®îc

chia lµm 2 phÇn nh nhau:

PhÇn I : Cho t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 lo·ng d, thu ®îc 1568ml

khÝ ë (®ktc)

PhÇn II: Cho t¸c dông víi dung dÞch NaOH d thÊy cßn l¹i 0,6 g chÊt

r¾n. TÝnh m.

H íng dÉn . Gäi sè mol cña Mg vµ Al trong mçi phÇn lµ a vµ b.

- Khi hoµ tan trong dung dÞch H2SO4

Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2

a .............................. a

2Al + 3H2SO4 →2Al2(SO4)3 + 3H2

b ...........................................1,5b

Sè mol H2: a + 1,5b = = 0,07 mol.

- Khi hoµ tan trong dung dÞch NaOH d chØ cã Al tan, chÊt kh«ng

tan lµ MgnMg = a = 0,6:24= 0,025 mol. => b= 0,03 mol

VËy khèi lîng Mg trong hçn hîp lµ: 0,6 (g)

Khèi lîng cña Al lµ 0,03.27= 0,81(g) => m = 2.(0,6 + 0,81) =

2,82 g

Bµi 8. H·y cho biÕt hiÖn tîng x¶y ra vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸häc ®Ó gi¶i thÝch çc hiÖn tîng khi cho:

a. §inh s¾t vµo dung dÞch ®ång clorua.

b. Thanh ®ång vµo dung dÞch b¹c nitrat.

c. Thanh b¹c vµo dung dÞch ®ång clorua.

H íng dÉn .

a. Kim lo¹i Cu tho¸t ra, b¸m vµo thanh s¾t, dung dÞch cã mµu xanhnh¹t dÇn.

87

1,568

22,4






b. Kim lo¹i Ag tho¸t ra, b¸m vµo thanh Cu, dung dÞch chuyÓn tõ

kh«ng mµu sang mµu xanh.

c. Kh«ng cã hiÖn tîng g×.

Bµi 9. Ng©m mét l¸ ®ång trong 500ml dung dÞch AgNO3 ®Õn khi

ph¶n øng hoµn toµn. LÊy l¸ ®ång ra, röa nhÑ, lµm kh« vµ c©n th×

thÊy khèi lîng l¸ ®ång t¨ng thªm 15,2g. H·y x¸c ®Þnh nång ®é mol

cña dung dÞch b¹c nitrat ®· dïng.

H íng dÉn . Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag

Cø 1 mol Cu ph¶n øng khèi lîng l¸ ®ång t¨ng: 2.108 -64 = 152 g.

vËy x mol ………………………………………………….. 15,2 g

=> x = 0,1 mol.

Sè mol AgNO3 ph¶n øng n = 2.0,1 = 0,2 mol

Nång ®é AgNO3 lµ CM = 0,2:0,5 = 0,4M.

Bµi 10. Ng©m s¾t d trong 200ml dung dÞch CuSO4 0,5M. Sau khi

ph¶n øng kÕt thóc, läc ®îc chÊt r¾n A vµ dung dÞch B.

a. Cho A t¸c dông víi dung dÞch HCl d. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n cßn

l¹i sau ph¶n øng.

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M võa ®ñ ®Ó kÕt tña hoµn

toµn dung dÞch B. Läc kÕt tña ®em nung ngoµi kh«ng khÝ ®Õn

khèi lîng kh«ng ®æi thu ®îc bao nhiªu gam chÊt r¾n.

H íng dÉn

a. Ng©m bét Fe trong dung dÞch CuSO4 cã ph¶n øng :

Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

Fe d bÞ hoµ tan trong dung dÞch HCl, chÊt r¾n cßn l¹i lµ Cu cã khèi

lîng :

mCu

= 64.0,2.0,5 = 0,64(g)

b. Dung dÞch B t¸c dông NaOH:

88






FeSO4 + 2NaOH Fe(OH)2 + Na2SO4

sè mol NaOH: n = 2n = 2n = 2.0,1 = 0,2 mol

=> VNaOH = 0,2: 1 = 0,2(l)

4Fe(OH)2 + O2 →2Fe2O3 + 4H2OKhèi lîng kÕt tña thu ®îc: m = 0,05.160 = 8g

Bµi 11. Cho thanh s¾t nÆng 15 g vµo 500 ml dung dÞch AgNO3

0,1M. Sau khi ph¶n øng hoµn toµn lÊy thanh s¾t ra, sÊy kh« c©n

nÆng m gam vµ thu ®îc dung dÞch A.

a. TÝnh m.b. Cho toµn bé dung dÞch A t¸c dông víi dung dÞch NaOH d, läc

nung kÕt tña ngoµi kh«ng khÝ ®Õn khèi lîng kh«ng ®æi thu ®îc

bao nhiªu gam chÊt r¾n.

H íng dÉn .

a. ph¬ng tr×nh ph¶n øng : Fe + 2AgNO3 → Fe(NO3)2 + 2Ag

n = 0,5.0,1 = 0,05 mol- 2 mol AgNO3 ph¶n øng khèi lîng thanh s¾t t¨ng 2.108 - 56 = 160 g

0,05 mol ............................................................... = 4 g

Khèi lîng thanh s¾t sau ph¶n øng lµ m = 15 + 4 = 19 g

b. Dung dÞch A thu ®îc n = 0,05:2 = 0,025 mol

Fe(NO3)2 +2NaOH Fe(OH)2+ 2NaNO3

4Fe(OH)2 + O2 2Fe2O3 + 4H2On = 1:2n = 0,025:2 = 0,0125 mol

m = 0,0125.160 = 2 g

Bµi 12. Cho 78 gam mét kim lo¹i A ph¶n øng víi khÝ clo d t¹o thµnh

149 gam muèi. H·y x¸c ®Þnh kim lo¹i A, biÕt r»ng A cã hãa trÞ I.

H íng dÉn. ph¬ng tr×nh ho¸ häc2A + Cl2 →2ACl

89

NaOH FeSO4 CuSO4

Fe2O3

AgNO3

160.0,052

Fe(NO3)2

Fe2O3 Fe(OH)2

Fe2O3






2A ........ 2(A+35,5)

78 ........ 149g => A = 39: A lµ K

Bµi 13. Ng©m mét l¸ s¾t cã khèi lîng 28 gam trong 250 ml dung

dÞch CuSO4. Sau khi ph¶n øng hoµn toµn, ngêi ta lÊy thanh s¾t ra

khái dung dÞch, röa nhÑ, lµm kh« th× c©n nÆng 28,8g.

a. H·y viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b. TÝnh nång ®é CM cña dung dÞch CuSO4.

H íng dÉn .


b. Cø 1 mol Fe t¸c dông 1 mol CuSO4 sinh ra Cu b¸m vµo thanh Feth× khèi lîng t¨ng 64- 56 = 8 gam.

Sè mol CuSO4 ph¶n øng : n= = 0,1 mol.

Nång ®é CuSO4 ban ®Çu: CM = = 0,4 M

Bµi 14. Cho 16,6g hçn hîp gåm nh«m vµ s¾t t¸c dông víi dungdÞch H2SO4 lo·ng d. Sau ph¶n øng thu ®îc 1,12 lÝt khÝ ë (®ktc).

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

b. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m theo khèi lîng cña mèi kim lo¹i trong

hçn hîp ban ®Çu.

H íng dÉn.

a. 2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2

a ......................................1,5 a

Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2

b .............................. b

b. Sè mol H2 tho¸t ra: n = 1,12/22,4 = 0,05 mol

27a + 56b = 16,6 => a = 0,2

1,5a + b = 0,5 b = 0,2% Khèi lîng çc kim lo¹i trong hçn hîp :

90

28,8-

28

8

27. 0,2

16,6

0,1

0,25






% mAl = .100% = 32,5%

% mFe = (100 - 32,5)% = 67,5%

Bµi 15. Cã 3 kim lo¹i nh«m, b¹c, magie. H·y nªu ph¬ng ph¸p ho¸häc ®Ó nhËn biÕt tõng kim lo¹i. Çc dông cô ho¸ chÊt coi nh ®ñ,

viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt.

H íng dÉn. - Dïng dung dÞch HCl nhËn biÕt ®îc b¹c: Kh«ng tan

- Dïng dung dÞch NaOH nhËn biÕt ®îc Al vµ Mg: Al tan cßn Mg

kh«ng tan.

Bµi 16. Cho 20 g dung dÞch muèi s¾t clorua 16,25% t¸c dông víi

dung dÞch b¹c nitrat d th× t¹o thµnh 8,61 gam kÕt tña. H·y t×m

c«ng thøc cña muèi s¾t.

H íng dÉn . FeClx + xAgNO3 Fe(NO3)x + xAgCl

56 + 35,5.x ....................... 143,5.x

= 3,25 ...................... 8,61

=> 8,61(56 + 35,5.x) = 3,25. 143,5.x

=> x = 3: FeCl3

Bµi 17. Nh÷ng kim lo¹i nµo sau ®©y t¸c dông ®îc víi dung dÞch

HCl

A. Mg B. Fe

C. Al D. Ca E TÊt c¶ çc kim lo¹i trªn.

Bµi 18. Nh÷ng kim lo¹i nµo sau ®©y ®Èy ®îc Cu ra khái dung

dÞch CuSO4

A. Fe C. Ba

B. Ag D. TÊt c¶ çc kim lo¹i trªn

91

20.

16,25

100






Bµi 19. Cã thÓ dïng dung dÞch HCl ®Ó nhËn biÕt çc chÊt r¾n

sau ®©y hay kh«ng? NÕu ®îc h·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

vµ nªu hiÖn tîng nhËn biÕt.

A. Cu vµ Al

B. CuO vµ Fe

C. Fe vµ Fe2O3

D. CuO vµ FeO

H íng dÉn .

A. Cu kh«ng tan, Al tan vµ cã khÝ tho¸t ra

2Al + 6HCl →2AlCl3 + 3H2

B. C¶ 2 cïng tan nhng Fe cho khÝ tho¸t ra


C. T¬ng tù B.

D. C¶ 2 cïng tan, CuO cho dung dÞch mµu xanh ®Æc trng.

Bµi 20. Mét hçn hîp A gåm Ca vµ Mg cã khèi lîng 8,8 g. NÕu hoµ

tan hÕt hçn hîp nµy trong níc th× thu ®îc 2,24 l khÝ H2 (®ktc).

a. TÝnh khèi lîng mçi kim lo¹i trong hçn hîp A.

b. NÕu hoµ tan hÕt còng lîng hçn hîp trªn trong dung dÞch HCl th×

thÓ tÝch H2 (®ktc) thu ®îc lµ bao nhiªu?

H íng dÉn .

a. Khi hoµ tan hçn hîp trong níc chØ cã Ca t¸c dông

Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2

0,1 ................................. 0,1 mol

Khèi lîng Ca: m = 0,1.40 = 4 g

Khèi lîng Mg: m = 8,8 - 4 = 4,8 g

b. Khi hoµ tan trong dung dÞch HCl

Ca +2HCl → CaCl2 + H2

0,1 .......................... 0,1 molMg +2HCl → MgCl2 + H2

92






0,2 .......................... 0,2 mol

Sè mol H2 thu ®îc : n = 0,1 + 0,2 = 0,3 mol

ThÓ tÝch H2 : V = 0,3.22,4 = 6,72 lit

Bµi 21. Hoµ tan hoµn toµn 7,8 g hçn hîp Mg vµ Al vµo dung dÞch

HCl thu ®îc 8,96(l) H2 (®ktc).

a. TÝnh % khèi lîng mçi kim lo¹i trong hçn hîp.

b. Khi c« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu ®îc bao nhiªu gam muèi

khan.

H íng dÉn .

a. Mg + 2HCl MgCl2 + H2

a ..................... a .... a mol

2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2

b .................... b .... 1,5b mol

Sè mol H2 thu ®îc n = 8,96:22,4 = 0,4 mol

=> 24a + 27b = 7,8 => a= 0,1

a + 1,5b = 0,4 b = 0,2

mMg = 0,1.24 = 2,4 g

%mMg = .100 = 30,77% %mAl = 100 - 30,77 =

69,23%

b. Khèi lîng muèi khan thu ®îc khi c« c¹n dung dÞch :

m = m + m = 0,1.95 + 0,2.135,5 = 36,2 g

Bµi 22. H·y chän ho¸ chÊt cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh çc ph¬ng

tr×nh ho¸ häc sau:

1. .......... + 2HCl → FeCl2 + H2

2. .............+ H2SO4 → Al2(SO4)3 + H2

3. Ca + ............... →CaCl2 + H2

4. ..............+ Cl2 → NaCl

93

2,4

7,8

MgCl2 AlCl3






5. K + ............. → K 2O

H íng dÉn. 1. Fe 2. Al

3. HCl 4. Na 5. O2

Bµi 23. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra theo s¬ ®åchuyÓn ho¸ sau:

Ca CaO Ca(OH)2 CaCO3

CaSO4 CaCl2

H íng dÉn.

1. Ca + O2 2CaO

2. CaO + H2O Ca(OH)2

3. Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O

4. CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O

5. Ca(OH)2 + H2SO4 CaSO4 + 2H2O

6. Ca(OH)2 + 2HCl CaCl2 + 2H2O

7. CaCO3 + 2HCl

CaCl2 + CO2 + H2OBµi 24. Cho 1,2 g kim lo¹i M ho¸ trÞ II t¸c dông hÕt víi khÝ Clo. Sau

ph¶n øng thu ®îc 4,75 g muèi.

a. X¸c ®Þnh kim lo¹i M.

b. TÝnh thÓ tÝch Cl2 (®ktc) ®· tham gia ph¶n øng.

H íng dÉn.

a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng M + Cl2 → MCl2

M ............... M + 71

1,2 ............ 4,75

=> 4,75.M = 1,2.(M + 71)

=> M = 24 : Mg

b. n = nMg = 0,05 mol.

=> V = 0,05.22,4 = 1,12 lit

94

1 23 4 5 6 7

Cl2

Cl2






Bµi 25. §èt ch¸y hÕt 4,05 g kim lo¹i ho¸ trÞ n duy nhÊt trong oxi.

Sau khi ph¶n øng hoµn toµn thu ®îc 7,65 g oxit. X¸c ®Þnh kim lo¹i

M.

H íng dÉn. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng 4M + nO2 → 2M2On

4M ............... 4M + 32n

4,05 ............ 7,65

=> M = 9n

=> M = 27, n= 3 lµ phï hîp: Al

Bµi 26. Kim lo¹i Al cã tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc biÖt, t¸c dông ®îc víi

dung dÞch NaOH theo ph¬ng tr×nh ph¶n øng :

Al + NaOH + H2O → NaAlO2 + H2

a. H·y c©n b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng trªn.

b. TÝnh khèi lîng Al cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu chÕ 6,72 lit H2(®ktc).

H íng dÉn .

a. 2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2

b. 2.27 ......................................................3.22,4

x .......................................................... 6,72

Khèi lîng Al cÇn lÊy: m = = 5,4 gam

Bµi 27. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo sù chuyÓn hãa sau:Al (1) → AlCl3 (2 ) → Al(OH)3 (3) → NaAlO2 (4 ) → Al(OH)3 (5) →

Al2O3 (6 ) → Al

H íng dÉn

1. 2Al + 3Cl2 →2AlCl3

2. AlCl3 + 3NaOH →Al(OH)3 + 3NaCl

3. Al(OH)3 + NaOH → NaAlO2 + 2H2O4. NaAlO2 + CO2 + 2H2O → Al(OH)3 + NaHCO3

95

t0

®pnc

2.27.6,723.22,4






5. 2Al(OH)3 → Al2O3 + 3H2O

6. 2Al2O3 → 4Al + 3O2

Bµi 28. Nªu hiÖn tîng vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ratrong çc thÝ nghiÖm sau:

1. Cho miÕng nh«m vµo dung dÞch CuCl2.

2. Cho miÕng nh«m vµo dung dÞch H2SO4 lo·ng.

3. Cho miÕng nh«m vµo dung dÞch AgNO3.

4. Cho miÕng nh«m vµo dung dÞch NaCl.

H íng dÉn .1. MiÕng nh«m tan dÇn, cã kim lo¹i tho¸t ra b¸m vµo miÕng nh«m,

dung dÞch chuyÓn dÇn sang mµu xanh.

2Al + 3CuCl2 2AlCl3 + 3Cu

2. MiÕng nh«m tan dÇn, cã khÝ kh«ng mµu tho¸t ra:

2Al + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2

3. MiÕng nh«m tan dÇn, cã kim lo¹i tho¸t ra b¸m vµo miÕng nh«m.Al + 3AgNO3 Al(NO3)3 + 3Ag

Bµi 29. Dung dÞch AlCl3 cã lÉn FeCl2. Lµm thÕ nµo ®Ó lµm s¹ch

muèi AlCl3.

H íng dÉn . Cho miÕng Al vµo dung dÞch

2Al + 3FeCl2

2AlCl3 + 3Fe

Bµi 30. Cã 3 kim lo¹i Na, Al, Fe chØ dïng níc cã thÓ nhËn biÕt ®îc

çc kim lo¹i nµy hay kh«ng ? NÕu ®îc h·y nªu hiÖn tîng nhËn biÕt

vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉn .

- ChØ cã Na tan trong H2O: 2Na + 2H2O →2NaOH + H2

- Al vµ Fe cho t¸c dông víi dung dÞch NaOH thu ®îc, chØ cã Al tan.

96






Bµi 31. Mét hçn hîp A gåm Al vµ Mg. Hoµ tan m (g) A trong dung

dÞch HCl d thu ®îc 10,08 l H2(®ktc). NÕu còng hoµ tan m (g) A

trong dung dÞch NaOH thÊy cßn l¹i 3,6 g kim lo¹i kh«ng tan. TÝnh

m

H íng dÉn . - Khi hoµ tan trong dung dÞch HCl

2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2

a . ........................ 1,5.a


b ............................. b

Sè mol H2: n = 10,08.22,4 = 0,45 mol => 1,5.a + b = 0,45- Khi hßa tan trong dung dÞch NaOH chØ Al tan, chÊt r¾n cßn l¹i lµ

Mg

nMg = b = 3,6:24 = 0,15 mol => a = 0,2mol

m = (0,2.27) + (0,15.24) = 9 (g)

Bµi 32. Cho tan hoµn toµn 0,54gam mét kim lo¹i cã ho¸ trÞ III trong

dung dÞch HCl d thu ®îc 0,672 lit H2(®ktc). ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸häc d¹ng tæng qu¸t vµ x¸c ®Þnh kim lo¹i.

H íng dÉn . Gäi M lµ kÝ hiÖu cña kim lo¹i ho¸ trÞ III

PTP¦: 2M + 6HCl → 2MCl3 + 3H2

2M gam ........................3.22,4 lit

0,54 ............................. 0,672

=> M = = 27 => M lµ Al

Bµi 33. Hoµ tan hÕt m gam Al vµo dung dÞch H2SO4 ®Æc, nãng.

Sau ph¶n øng thu ®îc 3,36 l khÝ SO2(®ktc).

a. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

b. TÝnh m.H íng dÉn .

97

0,54.3.22,4

2.0,672






a. 2Al + 6H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3SO2+ 6H2O

b. nAl = n = = 0,1 mol.

m = 0,1.27 = 2,7 g

Bµi 34. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo sù chuyÓn hãa sau:a. Fe (1) → FeCl2 (2 ) → FeCl3 (3) → Fe(OH)3 (4 ) → Fe2O3 (5) →

Fe

Híng dÉn.

a. 1. Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

2. 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3

3. FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl4. 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O

5. Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2

Bµi 35. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc nÕu cã khi cho s¾t t¸c dông víi

çc chÊt sau: dung dÞch CuCl2, H2SO4 ®Æc nguéi, H2SO4 lo·ng,

AlCl3, Cl2.

H íng dÉn . Fe + CuCl2 → FeCl2 + Cu

Fe + H2SO4 lo·ng → FeSO4 + H2


Bµi 36. Ngêi ta ®iÒu chÕ Fe tõ quÆng Pirit theo s¬ ®å sau:

FeS2 (1) → Fe2O3 (2 ) → Fe


b. §Ó ®iÒu chÕ ®îc 1 tÊn Fe th× khèi lîng FeS2 cÇn lµ bao nhiªu.

BiÕt hiÖu suÊt cña c¶ qu¸ tr×nh lµ 70%.

H íng dÉn.

a. 4FeS2 + 11O2 → 2Fe2O3 + 8SO2 (1)

Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2 (2)

98

23

SO22.3,363.22,4

t0

t0

t0

t0






b. Ta thÊy FeS2 Fe

120 ... 56

m ..... 1 tÊn

V× hiÖu suÊt 70% nªn lîng FeS2 cÇn lµ : m =120 100

70 56

x

x ≈ 3,06 tÊn

Bµi 37. Hßa tan 14,4 g mét oxit s¾t trong dung dÞch HCl d thu ®-

îc 25,4 g muèi.

X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc cña oxit s¾t ®ã.

H íng dÉn .

FexOy + 2yHCl → xFeCl2y/x + yH2O

56.x+16.y ................ 56.x + 71.y

14,4 ..................... 25,4

=> (56.x + 16.y).25,4 = (56.x + 71.y).14,4

=> x = y VËy oxit lµ FeO

Bµi 38. §èt ch¸y hoµn toµn 1,12g Fe trong b×nh chøa khÝ Clo, thÊy

thÓ tÝch cña khÝ clo gi¶m ®i 0,672 lit (®ktc). H·y x¸c ®Þnh muèi

clorua t¹o thµnh. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc .

H íng dÉn

nFe = 1,12:56 = 0,02 mol

Sè mol clo ph¶n øng : n = 0,672:22,4 = 0,03 mol.

Sè mol nguyªn tö clo: nCl = 0,03.2 = 0,06.

Ta cã tØ lÖ mol Fe : Cl = 0,02 : 0,06 = 1: 3

VËy CTPT cña muèi clorua lµ FeCl3.

PTP¦: 2Fe + 3Cl2 →2FeCl3

Bµi 39. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc h·y nhËn biÕt çc chÊt r¾n sau:

a. Fe, FeO, Cu, CuOb. Al, Al2O3, NaCl, Cu

99






H íng dÉn

a. Hßa tan çc chÊt trong dung dÞch HCl d:

+ ChÊt kh«ng tan lµ Cu

+ ChÊt tan ®ång thêi cã khÝ tho¸t ra lµ Fe

Fe +2HCl → FeCl2 + H2

+ ChÊt tan t¹o dung dÞch mµu xanh lµ CuO

CuO + 2HCl →CuCl2 + H2O

+ ChÊt tan t¹o dung dÞch kh«ng mµu lµ FeO

FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O

b. - Hßa tan hçn hîp trong níc. ChØ cã NaCl tan- Cho çc chÊt kh«ng tan t¸c dông víi dung dÞch HCl:

+ ChÊt tan ®ång thêi cã khÝ tho¸t ra lµ Al

2Al +6HCl → 2AlCl3 + 3H2

+ ChÊt tan lµ Al2O3:

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O

+ ChÊt r¾n cßn l¹i kh«ng tan lµ CuBµi 40. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc h·y t¸ch çc chÊt sau khái hçn

hîp :

a. Cu, Al, Fe

b. CuO, CaO, Cu

c. NaCl, CaCl2, CuCl2

H íng dÉn .a. Hßa tan hçn hîp trong dung dÞch HCl t¸ch Cu kh«ng tan.

2Al +6HCl → 2AlCl3 + 3H2


- Cho dung dÞch thu ®îc ( Chøa AlCl3 vµ FeCl2) t¸c dông hÕt víi Al

thu ®îc Fe

2Al + 3FeCl2 2AlCl3 + 3Fe

100






- Dung dÞch AlCl3 cho t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch NaOH, läc

kÕt tña ®em nung, thu chÊt r¾n, ®iÖn ph©n nãng ch¶y thu ®îc Al

AlCl3 +3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl

2Al(OH)3 → Al2O3 + 3H2O2Al2O3 → 4Al + 3O2

b.- Hßa tan hçn hîp trong H2O d, t¸ch çc chÊt kh«ng tan lµ Cu vµ

CuO


- Sôc CO2 vµo dung dÞch, läc chÊt r¾n kÕt tña, nung thu ®îc CaO

Ca(OH)2 + CO2 →CaCO3 + H2OCaCO3 → CaO + CO2

- Hßa tan hçn hîp Cu vµ CuO vµo dung dÞch HCl, läc thu ®îc Cu

kh«ng tan.

CuO +2HCl →CuCl2 + H2O

- Cho dung dÞch CuCl2 t¸c dông NaOH d, läc kÕt tña ®em nung thu

®îc CuO:CuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaCl

Cu(OH)2 → CuO + H2O

Bµi 41. Cho 11,2 g kim lo¹i M hãa trÞ III t¸c dông hÕt víi dung dÞch

HCl thu ®îc 4,48 l H2 (®ktc). X¸c ®Þnh M

H íng dÉn .

M + 2HCl → MCl2 + H2nM = n = 0,2 mol => M = 11,2:0,2 = 56 : Fe

Bµi 42. Cho mét miÕng Zn nÆng 13 g vµo 67,5 g dung dÞch

CuCl2 60%.

a. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng. TÝnh khèi lîng kim lo¹i thu ®îc sau

ph¶n øng.

b. TÝnh nång ®é % khèi lîng çc chÊt thu ®îc trong dung dÞch sau

ph¶n øng.

101

®pnc

H2






H íng dÉn .

a. Zn + CuCl2 → ZnCl2 + Cu

n = 13:65 = 0,2 mol

m = = 40,5 gn = 40,5:135 = 0,3 mol

=> CuCl2 d. nCu = nZn = 0,2 mol

Khèi lîng kim lo¹i thu ®îc : mCu = 0,2.64 = 12,8 g

b. V× khèi lîng Zn vµ Cu t¬ng ®¬ng nhau nªn khèi lîng dung dÞch

thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ mdd =

67,5 g

%m = .100 = 20%

% m = .100 = 40%

Bµi 43. Cho mét hçn hîp gåm Na, Fe vµ Cu cã khèi lîng 44,4 g.

Chia hçn hîp lµ 2 phÇn nh nhau:

- PhÇn I : T¸c dông hÕt víi níc thu ®îc 2,24 l khÝ (®ktc).- PhÇn II: T¸c dông hÕt víi dung dÞch H2SO4 lo·ng thu ®îc 6,72 l khÝ

(®ktc)

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ tÝnh % khèi lîng mçi kim lo¹i

trong hçn hîp ban ®Çu.

b. Sau ph¶n øng ë phÇn II, dung dÞch thu ®îc cho t¸c dông víi

dung dÞch NaOH d, läc kÕt tña ®em nung ngoµi kh«ng khÝ ®Õnkhèi lîng kh«ng ®æi thu ®îc bao nhiªu gam chÊt r¾n.

H íng dÉn . §Æt sè mol Na, Fe, Cu trong mçi phÇn lµ a, b, c. ta cã

23a + 56b + 64c = 22,2 (I)

- PhÇn I: T¸c dông víi H2O

2Na + 2 H2O → 2NaOH + H2

a .................................... 0,5an = 0,5a = 2,24:22,4 = 0,1 => a = 0,2.

102

Zn

CuCl267,5.60

100

CuCl2

CuCl2d

0,1.13567,5

ZnCl2d

0,2.13667,5

H2






- PhÇn II: T¸c dông dung dÞch HCl

2HCl + 2Na → 2NaCl + H2

2 ................. 0,5a


b ............................ b

n = 0,5a + b = 6,72:22,4 = 0,3

=> a = 0,2

b = 0,2

c = 0,1%mNa= . 100% = 20,72%

%mFe = .100% = 50,45%

%mCu = (100 - 20,72 - 50,45)% = 28,83%

Bµi 45. Cho tan hoµn toµn 4,0 gam hçn hîp gåm Mg vµ Fe trong

dung dÞch HCl d, thu ®îc 2,24 lit H2(®ktc).


b. TÝnh % khèi lîng mçi kim lo¹i trong hçn hîp.

H íng dÉn .


a ................................... a


b . .................................... b

24a + 56b = 4 => a = 0,05

a + b = 0,1 b = 0,05

% mMg = .100% = 30%

103

H2

0,2.2322,2

0,2.5622,2

0,05.244






%mFe = (100 – 30)% = 70%

Bµi 46. Cã m gam hçn hîp Al vµ Fe ®îc chia lµm 2 phÇn b»ng nhau:

- PhÇn I: Cho t¸c dông dung dÞch NaOH d thu ®îc 6,72 lit khÝ H2.

- PhÇn II: Cho t¸c dông víi HCl d thu ®îc 8,96 lit H2.Çc khÝ ®Òu ®îc ®o ë ®ktc. TÝnh m?.

H íng dÉn .

- PhÇn I: 2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2

a 1,5a

- PhÇn II: 2Al + 3HCl → 2AlCl3 + 3H2

a 1,5aFe + 2HCl → FeCl2 + H2

b b

ë phÇn I: Sè mol H2 : 1,5a = 6,72:22,4 = 0,3

=> a = 0,2

ë phÇn II: Sè mol H2 : 1,5a + b = 8,96:22,4 = 0,4

=> b = 0,1VËy khèi lîng hçn hîp m = 2.( 0,2.27 + 0,1.56) = 22 gam.

Bµi 47. Cho mét luång khÝ CO d ®i qua 2,32g mét oxit s¾t nung

nãng, khi ph¶n øng kÕt thóc s¶n phÈm khÝ ®îc dÉn qua b×nh chøa

dung dÞch Ca(OH)2 d thu ®îc 4,00 gam kÕt tña.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.b. X¸c ®Þnh CTPT cña oxit s¾t.

H íng dÉn .

a. FenOm + mCO → nFe + mCO2

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O

b. Theo çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ta cã:

n = n = n = 4:100= 0,04 molSè mol cña O trong oxit ; nO = nCO = 0,04 mol

104

CO CO2 CaCO3






Khèi lîng cña Fe trong oxit: mFe = 2,32 – 16.0,04 = 1,68 g.

Sè mol cña Fe trong oxit: nFe = 1,68:56 = 0,03 mol

Ta cã: nFe : nO = 0,03: 0,04 = 3:4

VËy CTPT cña oxit lµ: Fe3O4

Bµi 48. Cho 16,1 g hçn hîp 2 kim lo¹i Cu vµ Zn vµo 200 g dung

dÞch AgNO3 50%. Khi ph¶n øng hoµn toµn ngêi ta thu ®îc 54g mét

kim lo¹i duy nhÊt.

a. TÝnh khèi lîng AgNO3 ®· ph¶n øng.

b. TÝnh khèi lîng çc muèi thu ®îc sau ph¶n øng.

H íng dÉn .Khi hçn hîp kim lo¹i t¸c dông víi hçn hîp çc muèi th×

kim lo¹i m¹nh t¸c dông víi muèi cña kim lo¹i yÕu tríc.

a. Sau ph¶n øng chØ thu ®îc 1 kim lo¹i, v× VËy hçn hîp Cu vµ Zn

ph¶n øng hÕt.

Zn + 2AgNO3 → Zn(NO3)2 + 2Ag

a 2a a 2a


b 2b b 2b

nAg = 54:108 = 0,5 mol

=> 65a + 64b = 16,1 a = 0,1

2a + 2b = 0,5 b = 0,15

Sè mol AgNO3 ph¶n øng : n = 0,5 mol

Khèi lîng AgNO3: m = 0,5.170 = 85 g

b. Sau ph¶n øng dung dÞch thu ®îc :

n = 0,1 => m= 0,1.189 = 18,9 g

n = 0,15 => m = 0,15.188 = 28,2g

m = - 85 = 15g

D. Bµi tËp tù luyÖn

105

Zn(NO3)2

Cu(NO3)2

AgNO3 d

200.50100






Bµi 49. Hoµn thµnh çc s¬ ®å ph¶n øng sau:

1. Fe + ......... → Fe(NO3)2 + Ag

2. .........+ HCl → AlCl3 + H2

3. Zn + CuSO4 →....... + .........4. Al + FeSO4 →.......+ ........

5. .......+ ............ → FeCl2 + Cu

Bµi 50. ChØ dïng kim lo¹i h·y nhËn biÕt çc dung dÞch muèi sau:

AlCl3, FeCl2, CuCl2, AgNO3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ nªu

hiÖn tîng nhËn biÕt.

Bµi 51. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng thùc hiÖn s¬ ®å chuyÓn

hãa sau:

a. Al AlCl3 Al(OH)3 Al2O3 Al Al2(SO4)3

Al(NO3)3

b. Cu

CuO

CuCl2

Cu(OH)2

Cu(NO3)2

CuCl2

CuBµi 52. Cho çc cÆp chÊt sau ®©y t¸c dông víi nhau. H·y viÕt ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng nÕu chóng x¶y ra:

a. Al vµ O2 b. Al vµ dung dÞch H2SO4 ®Æc nguéi

c. Fe vµ Cl2 d. Fe vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng, nguéi

e. Al vµ dung dÞch FeCl2. f. Fe vµ dung dÞch AlCl3

Bµi 53. Hßa tan hÕt 13 g mét kim lo¹i hãa trÞ II trong dung dÞch

HCl d thu ®îc 4,48 l H2(®ktc) . X¸c ®Þnh kim lo¹i.

§¸p sè: Zn

Bµi 54. §èt ch¸y hÕt 4,8 g kim lo¹i M hãa trÞ n kh«ng thay ®æi

trong kh«ng khÝ thu ®îc 8g oxit. X¸c ®Þnh M

§¸p sè: Mg

106

1 2 3 45

6 7

1 2 3 4 56






Bµi 55. Mét hçn hîp gåm Mg vµ Fe cã khèi lîng 10,4g. Hßa tan hÕt

hçn hîp trong dung dÞch HCl thu ®îc 6,72 l H2(®ktc) . TÝnh khèi l-

îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu.

§¸p sè: Mg : 4,8g Fe : 5,6g

Bµi 56 Hßa tan 5,4g Al vµo 800 ml dung dÞch HCl 1M. Sau khi

ph¶n øng hoµn toµn thu ®îc khÝ X vµ dung dÞch Y.

a. TÝnh thÓ tÝch khÝ X (®ktc).

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M cÇn thiÕt cho vµo dung

dÞch Y ®Ó thu ®îc nhiÒu kÕt tña nhÊt. TÝnh khèi lîng kÕt tña ®ã,

§¸p sè. a. VX

= 6,72 lit

b. VNaOH = 500 ml. m = 15,6 g

Bµi 57. Cho mét thanh Mg vµo dung dÞch CuSO4. Sau mét thêi

gian lÊy thanh Mg ra, sÊy kh« thÊy khèi lîng t¨ng 8g so víi ban ®Çu.

Dung dÞch thu ®îc cho t¸c dông víi dung dÞch NaOH d thu ®îc

21,4g hçn hîp 2 hi®roxit kh«ng tan. TÝnh khèi lîng CuSO4 trong

dung dÞch ban ®Çu.§¸p sè: m= 48g.

Ch¬ng 3 : Phi kim.S¬ lîc b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc .

107

Al(OH)3

CuSO4






A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt

I. TÝnh chÊt ho¸ häc chung cña phi kim

1. T¸c dông phi kim lo¹i t¹o muèi

Cl2 + Ca →CaCl2

2. T¸c dông oxi t¹o oxit:

C + O2 →CO2

3. T¸c dông hi®ro .

Cl2 + H2 → 2HCl

4. So s¸nh ®é ho¹t ®éng hãa häc cña phi kim

F > O > Cl > Br > S > P…II. Clo

1. Clo cã nh÷ng tÝnh chÊt chung cña phi kim

* Clo + kim lo¹i → muèi

* Clo + hi®ro →hi®ro clorua

* Clo + oxi → kh«ng t¸c dông

2. Clo cã nh÷ng tÝnh chÊt riªnga) T¸c dông víi níc

108

Phi kim

TÝnh chÊt :- VËt lÝ - Hãa häc

Mét sè hîpchÊt cña phikim

- Clo- Cacbon- Silic

-Çc oxit cñacacbon.- Axit cacbonic.- Muèicacbonat

S¬ lîc vÒ b¶ng hÖ thèng tuÇnhoµn






Cl2 + H2O HCl + HClO

( axit hiopoclor¬)

HClO lµ axit yÕu, kh«ng bÒn, cã tÝnh oxi hãa rÊt m¹nh, cã t¸c

dông tÈy mµu, v× vËy clo Èm cã tÝnh tÈy mµu.

b) T¸c dông víi dung dÞch baz¬:

Cl2 + NaOH → NaCl + NaClO + H2O ( níc Gia - ven)

3. §iÒu chÕ

- Trong PTN: Dïng chÊt oxi hãa m¹nh nh: MnO2, KMnO4, KClO3,

CaOCl2.... t¸c dông víi dung dÞch HCl ®Æc.

MnO2 + 4HCl →

MnCl2 + Cl2↑

+ 2H2O2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2↑+ 8H2O

2.Trong CN: §iÖn ph©n dd NaCl ®Ëm ®Æc (cã mµng ng¨n kh«ng

cho khÝ Cl2 tho¸t ra t¸c dông víi NaOH trong dd t¹o ra níc Gia-ven)

2NaCl + 2H2O → 2NaOH + H2↑+ Cl2↑

III. Cacbon

1. TÝnh chÊt ho¸ häca) T¸c dông víi oxi: Cacbon ch¸y trong oxi hay trong kh«ng khÝ t¹o

ra khÝ CO2, ph¶n øng táa nhiÖt: C + O2 →

0t CO2

b) T¸c dông víi oxit kim lo¹i : ë nhiÖt ®é cao cacbon khö ®îc nhiÒu

oxit kim lo¹i

thµnh kim lo¹i: 2ZnO + C →

0t 2Zn + CO2

2CuO + C →

0t

2Cu + CO2

SnO2 + C →

0t Sn + CO2

c) T¸c dông víi níc; ë nhiÖt ®é cao, cacbon cã thÓ khö ®îc h¬i níc,

t¹o thµnh hçn hîp khÝ CO vµ H2. Hçn hîp nµy cã tªn lµ khÝ than ít.

KhÝ than ít ®îc dïng lµm nhiªn liÖu khÝ hoÆc ®iÒu chÕ hi®ro trong

c«ng nghiÖp.

C + H2O →

CO + H2

(nãng) (h¬i)

109






2. Mét sè hîp chÊt cña Cacbon.

a. CO ( Cacbon oxit)

- Lµ chÊt khÝ kh«ng mµu, kh«ng mïi, rÊt ®éc.

- Cã tÝnh khö m¹nh, CO khö ®îc nhiÒu oxit kim lo¹i ë nhiÖt ®é cao;

CO ch¸y trong oxi hoÆc trong kh«ng khÝ, to¶ nhiÒu nhiÖt.

- Kh«ng t¸c dông víi níc, kiÒm vµ axit ë ®iÒu kiÖn thêng (CO lµ oxit

trung tÝnh).

b. CO2 (cacbon ®ioxit)

- Lµ chÊt khÝ kh«ng mµu, nÆng h¬n kh«ng khÝ.

- Lµ mét oxit axit: t¸c dông víi níc, víi kiÒm vµ oxit baz¬.

c. H2CO3 (axit cacbonic)

- Lµ mét axit yÕu, kh«ng bÒn, dÔ bÞ ph©n huû thµnh CO2 vµ H2O.

Axit cacbonic chØ tån t¹i trong dung dÞch.

- BÞ çc axit m¹nh h¬n ®Èy ra khái muèi:

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 ↑+ H2O

d. Muèi Cacbonat. Cã hai lo¹i muèi cacbonat lµ muèi trung hoµ vµ

muèi axit.

- T¸c dông víi dung dÞch axit m¹nh, dung dÞch baz¬, dung dÞch

muèi.

- DÔ bÞ nhiÖt ph©n gi¶i phãng CO2

IV. Silic. C«ng nghiÖp silicat

1. Silic.( Si )

- Lµ chÊt r¾n, mµu x¸m, khã nãng ch¶y, dÉn ®iÖn kÐm.

- Lµ phi kim ho¹t ®éng yÕu, kh«ng ph¶n øng víi H2. ë nhiÖt ®é

cao, silic ph¶n øng víi oxi t¹o ra SiO2

2. C«ng nghiÖp silicat.C«ng nghiÖp silicat gåm s¶n xuÊt ®å

gèm, thuû tinh, xim¨ng tõ nh÷ng hîp chÊt thiªn nhiªn cña silic.

V.S¬ lîc vÒ b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc

- S¾p xÕp çc nguyªn tè ho¸ häc theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn

tÝch h¹t nh©n nguyªn tö.

110






- Do nhµ b¸c häc ngêi Nga, Mendeleep ph¸t hiÖn vµ c«ng bè vµo

n¨m 1869.

- CÊu t¹o cña b¶ng:

- «: Mçi nguyªn tè chiÕm mét « trong b¶ng hÖ thèng tuÇn

hoµn, vÝ dô H ë « sè 1, O ë « sè 8, Al ë « sè 13 ...

- Chu k×: Gåm çc nguyªn tè cã cïng sè líp electron, vÝ dô chu

kú 1 chØ cã 1 líp electron, chu kú 2 gåm çc nguyªn tè cã hai líp

electron...

- Nhãm: Gåm çc nguyªn tè cã cïng sè electron líp ngoµi cïng,

vÝ dô: K, Na ë nhãm 1 cã 1 electron líp ngoµi cïng...

- Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn vÒ cÊu t¹o nguyªn tö vµ tÝnh chÊt

cña çc nguyªn tè

a. Khi ®i tõ ®Çu tíi cuèi chu k× theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn

tÝch h¹t nh©n:

• Sè electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö t¨ng dÇn tõ 1 ®Õn 8

( trõ chu k× 1)

• TÝnh kim lo¹i cña çc nguyªn tè gi¶m dÇn ®ång thêi tÝnh phi

kim t¨ng dÇn.

b. Trong mét nhãm, khi ®i tõ trªn xuèng díi theo chiÒu t¨ng

dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n:

• Sè líp electron cña nguyªn tö t¨ng dÇn.

•

TÝnh kim lo¹i cña çc nguyªn tè t¨ng dÇn ®ång thêi tÝnh phikim gi¶m dÇn

B. híng dÉn gi¶i C©u hái vµ bµi tËp s¸ch gi¸o khoa

Bµi 25 – tÝnh chÊt cña phi kim

Bµi 1. H·y chän c©u ®óng:

111






a. Phi kim dÉn ®iÖn tèt.

b. Phi kim dÉn nhiÖt tèt.

c. Phi kim chØ tån t¹i ë hai tr¹ng th¸i r¾n, khÝ.

d. Phi kim dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt kÐm.

H íng dÉn

Ph¬ng ¸n ®óng lµ d.

Bµi 2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc cña S, C, Cu, Zn víi khÝ O2.

Cho biÕt çc oxit t¹o thµnh thuéc lo¹i nµo. ViÕt c«ng thøc çc axit

hoÆc baz¬ t¬ng øng víi mçi oxit ®ã.

H íng dÉn

Ph¬ng tr×nh hoÊ häc Axit t¬ng

øng

Baz¬ t-

¬ng øngS + O2 → SO2 oxit

axit

H2SO3

C + O2 → CO2 oxit

axit

H2CO3

2Cu + O2 → 2CuOoxit baz¬

Cu(OH)2

2Zn+ O2 → 2ZnO

oxit lìng tÝnh

H2ZnO2 Zn(OH)2

Bµi 3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc vµ ghi ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn khi

cho hi®ro ph¶n øng víi:

a. Clo b. Lu huúnh c. BromCho biÕt tr¹ng th¸i cña çc chÊt t¹o thµnh.

H íng dÉn

a. H2 + Cl2 to → 2HCl (khÝ)

b. H2 + S to →H2S (khÝ)

c, H2 + Br2 to → 2HBr (khÝ)

Bµi 4. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc gi÷a çc cÆp chÊt sau ®©y

112






(ghi râ ®iÒu kiÖn, nÕu cã):

a. KhÝ flo vµ hi®ro;

b. Bét s¾t vµ bét lu huúnh;

c. Cacbon vµ oxi;

d. KhÝ hi®ro vµ lu huúnh.

H íng dÉn

a. KhÝ flo vµ hi®ro:

H2 + F2 → 2HF (khÝ)

b. Bét s¾t vµ bét lu huúnh:

Fe + S to →FeS

c. Cacbon vµ oxi:

C + O2 → CO2

d. KhÝ hi®ro vµ lu huúnh.

H2 + S to → H2S

Bµi 5. Cho s¬ ®å biÓu diÔn chuyÓn hãa sau:

a. T×m c«ng thøc çc chÊt thÝch hîp ®Ó thay cho tªn chÊt

trong s¬ ®å.

b. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn chuyÓn hãa trªn.

H íng dÉn

a. S (1) → SO2(2 ) → SO3

(3) → H2SO4(4 ) →Na2SO4

(5) → BaSO4

b. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn chuyÓn hãa trªn.

S + O2 → SO2 (1)

2SO2 + O2, xt to → 2SO3 (2)

SO3 + H2O → H2SO4 (3)

H2SO4+ 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O (4)Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaCl (5)

113

Phi kim oxit axit (1) oxit axit (2) axit

muèi sunfat tan

(1) (2) (3) (4) (5)

(5)






Bµi 6. §èt hçn hîp gåm 5,6gam s¾t vµ 1,6 gam lu huúnh trong m«i

trêng kh«ng cã kh«ng khÝ thu ®îc hçn hîp chÊt r¾n A. Cho dung

dÞch HCl 1M ph¶n øng võa ®ñ víi A thu ®îc hçn hîp khÝ B.

a. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 1M ®· tham gia ph¶n øng.

H íng dÉn

a. Çc ph¬ng tr×nh hãa häc:

Fe + S →FeS (1)

n =5,6

56= 0,1 mol; n =

1, 6

32= 0,05 mol ⇒Fe cßn d.

Hçn hîp A gåm Fe d 0,05mol vµ FeS 0,05mol.

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 (2)

FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S (3)

Hçn hîp B gåm H2 d vµ H2S.

b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 1M ®· tham gia ph¶n øng

Theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc (2) vµ (3) tæng sè mol HCl b»ng hai

lÇn tæng sè mol Fe vµ FeS = (0,05 + 0,05)x2 = 0,2 (mol)

ThÓ tÝch dung dÞch HCl 1M =0, 2

1= 0,2(lit)

Bµi 26 - Clo

Bµi 1.. Khi dÉn khÝ clo vµo níc x¶y ra hiÖn tîng vËt lÝ hay hiÖn tînghãa häc? H·y gi¶i thÝch.

H íng dÉn

Khi dÉn khÝ clo vµo níc x¶y ra c¶ hiÖn tîng vËt lÝ vµ hiÖn tîng hãa

häc. Gi¶i thÝch: Clo tan trong níc lµ hiÖn tîng vËt lÝ.

Clo cßn ph¶n øng víi níc:

Cl2 + H2O → HCl + HClO

114

Fe S






Bµi 2. Nªu tÝnh chÊt hãa häc cña clo. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa

häc minh häa.

H íng dÉn

Xem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9.

Bµi 3.ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc khi cho clo, lu huúnh, oxi ph¶n

øng víi s¾t ë nhiÖt ®é cao. Cho biÕt hãa trÞ cña s¾t trong nh÷ng

hîp chÊt t¹o thµnh.

H íng dÉn

2Fe + 3Cl2 to → 2FeCl3 ; Fe cã ho¸ trÞ III

Fe + S to → FeS; Fe cã ho¸ trÞ II.

3Fe + 2O2 to → Fe3O4; Fe cã ho¸ trÞ II vµ III.

Bµi 4. Sau khi lµm thÝ nghiÖm, khÝ clo d ®îc lo¹i bá b»ng çch sôc

khÝ clo vµo:

a. Dung dÞch HCl; b. Dung dÞch NaOH

c. Dung dÞch NaCl; d. Níc.

Trêng hîp nµo ®óng? H·y gi¶i thÝch.

H íng dÉn

Trêng hîp b ®óng, bëi v× x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc:

Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaClO + H2O

Bµi 5. DÉn khÝ clo vµo dung dÞch KOH, t¹o thµnh dung dÞch hai

muèi. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

Cl2 + 2KOH → KCl + KClO + H2O

Bµi 6. Cã ba khÝ ®îc ®ùng riªng biÖt trong ba lä lµ: Clo, hi®ro

clorua, oxi. H·y nªu ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó nhËn biÕt tõng khÝ

®ùng trong mçi lä.

H íng dÉn

Dïng tµn ®ãm ®á ®Ó nhËn ra khÝ oxi, tµn ®ãm sÏ bïng ch¸y thµnh

ngän löa trong khÝ oxi.

Hai lä cßn l¹i dïng gi¸y quú tÝm tÈm ít ®Ó ph©n biÖt, nÕu quú

115






chuyÓn sang mµu ®á th× ®ã lµ lä ®ùng khÝ HCl, nÕu quú tÝm

mÊt mµu th× ®ã lµ lä khÝ clo.

Bµi 7. Nªu ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ khÝ clo trong phßng thÝ nghiÖm.

ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa.

H íng dÉn

Cã thÓ sö dông çc chÊt oxi ho¸ nh MnO2, KMnO4 t¸c dông víi dung

dÞch axit HCl ®Æc.

MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 + 2H2O

2KMnO4 + 16HCl→

2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2OBµi 8. Trong c«ng nghiÖp, clo ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¬ng ph¸p

nµo? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉn

Trong c«ng nghiÖp, clo ®îc ®iÒu chÕ ë quy m« lín, gi¸ thµnh rÎ

b»ng çch ®iÖn ph©n dung dÞch muèi ¨n b·o hoµ cã mµng ng¨n.

2NaCl + 2H2O dpmangngan → 2NaOH + H2 + Cl2

Bµi 9. Cã thÓ thu khÝ clo b»ng çch ®Èy níc ®îc kh«ng? H·y gi¶i

thÝch.

Cã thÓ thu khÝ clo b»ng çch ®Èy kh«ng khÝ ®îc kh«ng? H·y

gi¶i thÝch vµ m« t¶ b»ng h×nh vÏ. Cho biÕt vai trß cña H2SO4 ®Æc.

H íng dÉn

- Kh«ng thÓ thu khÝ clo b»ng çch ®¶y níc v× clo ph¶n øng víi níc

vµ tan ®Êng kÓ trong níc.

- Cã thÓ thu khÝ clo b»ng çch ®Èy kh«ng khÝ, cã thÓ dïng dông cô

theo s¬ ®å sau:

116






Theo thø tù tõ tr¸i qua ph¶i lµ b×nh röa khÝ ®ùng H2SO4 ®Æc ®Ó

hót Èm lµm kh« khÝ clo, b×nh thø hai ®ùng khÝ clo kh«, b×nh thø

ba ®ùng dung dÞch NaOH ®Ó ®Ó phßng clo ®· ®Çy trµn ra kh«ng

khÝ lµm « nhiÔm.Bµi 10. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M ®Ó t¸c dông hoµn toµn

víi 1,12 lÝt khÝ clo (®ktc). Nång ®é mol cña çc chÊt sau ph¶n øng

lµ bao nhiªu? Gi¶ thiÕt thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng

kÓ.

H íng dÉn

2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O

n =1,12

22,4= 0,05 mol n = 2 x 0,05 = 0,1 mol

TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 1M =0,1

1= 0,1 (lit)

Nång ®é mol cña çc chÊt sau ph¶n øng:

CM = CM =0,05

0,1

= 0,5 M

Bµi 11. Cho 10,8 gam kim lo¹i M hãa trÞ III t¸c dông víi clo d th×

thu ®îc 53,4 gam muèi. H·y x¸c ®Þnh kim lo¹i M ®· dïng.

H íng dÉn

Trong nh÷ng bµi x¸c ®Þnh nguyªn tè ph¶i x¸c ®Þnh khèi lîng mol

cña nguyªn tè ®ã råi so s¸nh ®Ó biÕt ®ã lµ nguyªn tè ho¸ häc nµo.

2M + 3Cl2 → 2MCl32mol 3mol

117

H2SO

4

®Æc

KhÝ clo

KhÝ clokh«

Cl2

NaOH

NaClO NaCl






Sè mol clo =53, 4 10,8

71

−= 0,6 mol

Sè mol M =2 0,6

3

x= 0,4 mol

Khèi lîng mol cña M = 10,80, 4 = 27 ⇒M lµ Al.

Bµi 27 - Çc bon

Bµi 1. D¹ng thï h×nh cña nguyªn tè lµ g×? Cho hai thÝ dô.

H íng dÉn

Çc ®¬n chÊt kh¸c nhau cña cïng mét nguyªn tè lµ nh÷ng d¹ng thï

h×nh.

Nguyªn tè oxi cã hai d¹ng thï h×nh lµ oxi vµ ozon.

Nguyªn tè cacbon cã çc d¹ng thï h×nh chÝnh lµ: kim c¬ng, than

ch×, than v« ®Þnh h×nh, fuleran (C60)

Bµi 2. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña cacbon víi oxit sau:

a. CuO; b. PbO; c. CO2; d. FeO

H·y cho biÕt lo¹i ph¶n øng; vai trß cña C trong çc ph¶n øng;

øng dông cña çc ph¶n øng ®ã trong s¶n xuÊt.

H íng dÉn

a. C + 2CuO → CO2 + 2Cu

b. C + 2PbO →CO2 + Pb

c. C + CO2 → 2CO

d. C + 2FeO → CO2 + Fe

Çc ph¶n øng thuéc lo¹i oxi ho¸ khö, trong ®ã vai trß cña C lµ

chÊt khö.

Bµi 3. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc hãa häc thÝch hîp cña A, B, C, D

trong thÝ nghiÖm ë h×nh vÏ 3.10. Nªu hiÖn tîng thÝ nghiÖm vµ viÕt

118






ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

A cã thÓ lµ C; B lµ CuO; C lµ khÝ CO2; D lµ Ca(OH)2

Bµi 4. T¹i sao sö dông than ®Ó ®un nÊu, nung g¹ch ngãi, nung v«i

l¹i g©y « nhiÔm m«i trêng. H·y nªu biÖn ph¸p chèng « nhiÔm m«i

trêng vµ gi¶i thÝch.

H íng dÉn

C + O2 → CO2 KhÝ g©y hiÖu øng nhµ kÝnh

CO2 + C→

2CO KhÝ ®écNgoµi ra çc t¹p chÊt nh S khi ch¸y t¹o ra SO2

S + O2 → SO2 khÝ g©y ra ma axit.

BiÖn ph¸p chèng « nhiÔm

- Gi¶m nhu cÇu sö dông than, thay b»ng çc nhiªn liÖu s¹ch

nh khÝ tù nhiªn, n¨ng lîng mÆt trêi, thuû ®iÖn, søc giã…

- Trång c©y g©y rõng ®Ó gi¶m khÝ CO2.Bµi 5. Trong c«ng nghiÖp, ngêi ta sö dông cacbon ®Ó lµm nhiªn

liÖu. TÝnh nhiÖt lîng táa ra khi ®èt ch¸y 5 kg than chøa 90%

cacbon, biÕt 1 mol cacbon ch¸y táa ra 394kJ.

H íng dÉn

5kg than = 5000g; Sè mol C nguyªn chÊt =5000 90

100 12

x

x= 375 mol

Lîng nhiÖt to¶ ra khi ®èt 5kg than = 375 x 394 = 147750 kj

Bµi 28 - Çc oxit cña cacbon

119

A + B

D

C






Bµi 1. H·y viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña CO víi: a. KhÝ O2 b. CuO

Cho biÕt: Lo¹i ph¶n øng; ®iÒu kiÖn ph¶n øng; vai trß cña CO vµ

øng dông cña mçi ph¶n øng ®ã.

H íng dÉn

2CO + O2 →2CO2 (1)

CO + CuO → CO2 + Cu (2)

Çc ph¶n øng trªn thuéc lo¹i ph¶n øng oxi ho¸ - khö, trong ®ã CO

®ãng vai trß lµ chÊt khö.

(1) ®îc sö dông ®Ó cung cÊp n¨ng lîng, vÝ dô khÝ than kh«

hoÆc khÝ than ít ®Òu cã thµnh phÇn quan träng lµ CO.(2) §îc sö dông trong qu¸ tr×nh luyÖn kim, vÝ dô luyÖn gang.

Bµi 2. H·y viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña CO2 víi: dung dÞch NaOH,

dung dÞch Ca(OH)2 trong trêng hîp:

a. TØ lÖ sè mol2CO NaOHn :n 1:1= b. Tû lÖ sè mol

2 2CO Ca (OH)n :n 2:1=

H íng dÉn

a. TØ lÖ sè mol2CO NaOHn :n 1:1=

CO2 + NaOH →NaHCO3

b. Tû lÖ sè mol2 2CO Ca (OH)n :n 2:1=

2CO2 + Ca(OH)2 → Ca(HCO3)2

Bµi 3. Cã hçn hîp hai khÝ CO vµ CO2. Nªu ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó

chøng minh sù cã mÆt cña hai khÝ ®ã. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa

häc.H íng dÉn

- DÉn hçn hîp hai khÝ ®i qua dung dÞch níc v«i trong d, cã hiÖn tîng

vÈn ®ôc do t¹o thµnh chÊt r¾n kh«ng tan lµ CaCO3.

CO2 + Ca(OH)2 →CaCO3 + H2O

- ChÊt khÝ cßn l¹i lµ CO ®îc dÉn qua èng thuû tinh nung nãng ®ùng

mét líp máng CuO bét mµu ®en, sau vµi phót xuÊt hiÖn ®ång kimlo¹i mµu ®á b¸m vµo thµnh èng thuû tinh:

120






CO + CuO (r¾n, ®en) to → Cu(®á) + CO2

Bµi 4. Trªn bÒ mÆt cña hè níc t«i v«i l©u ngµy thêng cã líp mµng

chÊt r¾n. H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa

häc.

H íng dÉn

Do trong kh«ng khÝ cã CO2 ®· ph¶n øng víi Ca(OH)2 ë bÒ mÆt

tiÕp xóc cña dung dÞch vµ kh«ng khÝ t¹o thµnh líp mµng chÊt

r¾n lµ CaCO3.


Bµi 5. H·y x¸c ®Þnh thµnh phÇn % vÒ thÓ tÝch cña mçi khÝ trong

hçn hîp CO vµ CO2, biÕt çc sè liÖu thùc nghiÖm sau:

- DÉn 16 lÝt hçn hîp CO vµ CO2 qua níc v«i trong d thu ®îc khÝ

A.

- §Ó ®èt ch¸y A cÇn 2 lÝt khÝ oxi.

Çc thÓ tÝch khÝ ®îc ®o ë cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt.

H íng dÉn

KhÝ A lµ khÝ CO

2CO + O2 →2CO2

2V 1V

ThÓ tÝch oxi lµ 2 lit cho nªn thÓ tÝch CO lµ 4 lit.

%CO =4

100%16

x = 25%; % CO2 = 100 – 25 = 75%

Bµi 29 - axit cacbonic vµ muèi cacbonat

Bµi 1. H·y lÊy thÝ dô chøng tá r»ng H2CO3 lµ axit yÕu h¬n HCl vµ

lµ axit kh«ng bÒn. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

ThÝ dô chøng tá r»ng H2CO3 lµ axit yÕu h¬n HCl vµ lµ axit kh«ng

bÒn.

2HCl + CaCO3 → CaCl2 + H2CO3

H2CO3 → H2O + CO2

121






Bµi 2. Dùa vµo tÝnh chÊt hãa häc cña muèi cacbonat, h·y nªu tÝnh

chÊt cña muèi MgCO3 vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa.

H íng dÉn

a. T¸c dông víi dung dÞch axit

MgCO3 + 2HCl → MgCl2 + H2O + CO2

b. T¸c dông bëi nhiÖt

MgCO3 to → MgO + CO2

Bµi 3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn chuyÓn hãa sau:

H íng dÉn

C + O2 →CO2 (1)

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O (2)

CaCO3 to → CaO + CO2 (3)

Bµi 4. H·y cho biÕt trong çc cÆp chÊt sau ®©y, cÆp nµo cã thÓ

t¸c dông víi nhau?

a. H2SO4 vµ KHCO3; d. CaCl2 vµ Na2CO3

b. K 2CO3 vµ NaCl; e. Ba(OH)2 vµ K 2CO3

c. MgCO3 vµ HCl;

Gi¶i thÝch vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc.

H íng dÉn

CÆp chÊt Ph¬ng tr×nh ho¸ häca. H2SO4 vµ

KHCO3

H2SO4 + 2KHCO3 → 2CO2 + K 2SO4

+ 2H2Ob. K 2CO3 vµ

NaCl

Kh«ng ph¶n øng v× kh«ng t¹o

chÊt r¾n(↓), khÝ(↑)c. MgCO3 vµ

HCl

MgCO3 + 2HCl → MgCl2 + H2O +

CO2(khÝ)d. CaCl2 vµ

Na2CO3

CaCl2 + Na2CO3→ CaCO3(r¾n) +

2NaCle. Ba(OH)2 Ba(OH)2 + K 2CO3→ BaCO3(r¾n) +

122

C CO2 CaCO3 CO2(2)(1) (3)






vµ K 2CO3 2KOHBµi 5. H·y tÝnh thÓ tÝch khÝ CO2(®ktc) t¹o thµnh ®Ó dËp t¾t ®¸m

ch¸y nÕu trong b×nh ch÷a ch¸y cã dung dÞch chøa 980 g H2SO4 t¸c

dông víi dung dÞch NaHCO3.

H íng dÉn

H2SO4 + NaHCO3 →NaHSO4 + H2O + CO2

1mol 1mol = 22,4 lit

980

98= 10 mol 10 x 22,4 = 224lit

ThÓ tÝch CO2 t¹o thµnh ë ®ktc lµ 224 lit.

Bµi 30 - Silic. C«ng nghiÖp silicatBµi 1. H·y nªu mét sè ®Æc ®iÓm cña nguyªn tè silic vÒ tr¹ng th¸i

thiªn nhiªn, tÝnh chÊt vµ øng dông.

H íng dÉn

Xem s¸ch gi¸o khoa ho¸ häc 9.

Bµi 2. H·y m« t¶ s¬ lîc çc c«ng ®o¹n chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ®ågèm.

H íng dÉn

Giai ®o¹n 1: Nhµo ®Êt sÐt, th¹ch anh, fenspat víi níc thµnh vËt

liÖu dÎo råi t¹o h×nh, sÊy kh« thµnh çc ®å vËt.

Giai ®o¹n 2: Nung çc ®å vËt trong lß gèm ë nhiÖt ®é thÝch hîp.

Bµi 3. Thµnh phÇn chÝnh cña xi m¨ng lµ g×? Cho biÕt nguyªn liÖuchÝnh vµ m« t¶ s¬ lîc çc c«ng ®o¹n s¶n xuÊt xi m¨ng.

H íng dÉn

- Thµnh phÇn chÝnh cña xi m¨ng lµ canxi silicat vµ canxi aluminat

- Çc nguyªn liÖu chÝnh: §Êt sÐt, ®¸ v«i, quÆng s¾t…

- Çc c«ng ®o¹n chÝnh:

+ NghiÒn nguyªn liÖu thµnh bét, trén víi níc råi nung ë nhiÖt®é cao thµnh clinke.

123






+ NghiÒn clinke vµ trén phô gia thµnh xi m¨ng.

Bµi 4. S¶n xuÊt thñy tinh nh thÕ nµo? ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n

øng hãa häc x¶y ra trong qu¸ tr×nh nÊu thñy tinh.

H íng dÉn

Nguyªn liÖu chÝnh: Çt th¹ch anh, ®¸ v«i, x« da.

Çc ph¬ng tr×nh hãa häc x¶y ra trong qu¸ tr×nh nÊu thñy tinh:

CaCO3 to → CaO + CO2

CaO + SiO2 →CaSiO3

Na2CO3 + SiO2→ Na2SiO3 + CO2

Bµi 31 - S¬ lîc vÒ b¶ng tuÇn hoµn

çc nguyªn tè hãa häc

Bµi 1. Dùa vµo b¶ng tuÇn hoµn, h·y cho biÕt cÊu t¹o nguyªn tö,

tÝnh chÊt kim lo¹i, phi kim cña çc nguyªn tè cã sè hiÖu nguyªn tö

7, 12, 16.

H íng dÉn

• Nguyªn tè cã sè hiÖu 7 lµ N thuéc chu kú 2, vµ nhãm VA

H¹t nh©n cã 7+ ®iÖn tich nguyªn tè, líp vá cã 7 electron chia thµnh

hai líp, líp trong cã 2 electron vµ líp ngoµi cã 5 electron.

Nguyªn tè N thÓ hiÖn tÝnh chÊt phi kim.

• Nguyªn tè cã sè hiÖu 12 lµ Mg thuéc chu kú 3, vµ nhãm IIA

H¹t nh©n cã 12+ ®iÖn tich nguyªn tè, líp vá cã 12 electron chiathµnh ba líp, líp trong cïng cã 2, líp gi÷a cã 8 vµ líp ngoµi cã 2

electron.

Nguyªn tè Mg thÓ hiÖn tÝnh chÊt kim lo¹i.

• Nguyªn tè cã sè hiÖu 16 lµ S thuéc chu kú 3, vµ nhãm VIA

H¹t nh©n cã 16+ ®iÖn tich nguyªn tè, líp vá cã 16 electron chia

thµnh ba líp, líp trong cïng cã 2, líp gi÷a cã 8 vµ líp ngoµi cïng cã 6electron.

124






Nguyªn tè S thÓ hiÖn tÝnh chÊt phi kim.

Sau ®©y lµ s¬ ®å çu t¹o nguyªn tö çc nguyªn tè 7, 12 vµ 16

+7 +12 +16

N Mg S

Bµi 2. BiÕt X cã cÊu t¹o nguyªn tö nh sau: ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ

11+, ba líp electron, líp ngoµi cïng cã 1 electron. H·y suy ra vÞ trÝ

cña X trong b¶ng tuÇn hoµn vµ tÝnh chÊt hãa häc c¬ b¶n cña nã.

H íng dÉn

VÞ trÝ cña X trong b¶ng HTTH: Chu kú III, nhãm IA, « sè 11, Na

TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n lµ tÝnh kim lo¹i.

2Na + Cl2 → 2NaCl

4Na + O2 →2Na2O

2Na + 2HCl → 2NaCl + H2

2Na + 2H2O → 2NaOH + H2

Bµi 3. Çc nguyªn tè trong nhãm IA ®Òu lµ nh÷ng kim lo¹i m¹nh t-

¬ng tù natri: t¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch kiÒm vµ gi¶i

phãng hi®ro, t¸c dông víi víi oxi t¹o thµnh oxit, t¸c dông víi phi kim

kh¸c t¹o thµnh muèi… ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa víikali.

H íng dÉn

2K + Cl2 →2KCl

4K + O2 → 2K 2O

2K + 2HCl → 2KCl + H2

2K + 2H2O → 2KOH + H2

Bµi 4. Çc nguyªn tè nhãm VII ®Òu lµ nh÷ng phi kim m¹nh t¬ng tù

125






clo (trõ At): t¸c dông víi hÇu hÕt kim lo¹i t¹o muèi, t¸c dông víi hi®ro

t¹o hîp chÊt khÝ. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa víi brom.

H íng dÉn

2Na + Br2 →2NaBr

H2 + Br2 → 2HBr

Bµi 5. H·y cho biÕt çch s¾p xÕp nµo sau ®©y ®óng theo chiÒu

tÝnh kim lo¹i gi¶m dÇn:

a. Na, Mg, Al, K; b. K, Na, Mg, Al; c. Al, K, Na, Mg;

d. Mg, K, Al, Na. Gi¶i thÝch sù lùa chän.

H íng dÉnChän ph¬ng ¸n b.

Bµi 6. H·y s¾p xÕp çc nguyªn tè sau theo chiÒu tÝnh phi kim

t¨ng dÇn: F, O, N, P, As. Gi¶i thÝch.

H íng dÉn

As, P, N, O, F

As, P, N lµ çc nguyªn tè phi kim cïng ë nhãm VA, tõ As – N theo

chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n gi¶m dÇn tÝnh phi kim t¨ng.

O vµ F cïng chu kú II, theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng tÝnh phi

kim t¨ng.

Bµi 7. a. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc cña hîp chÊt khÝ A, biÕt r»ng:

- A lµ oxit cña lu huúnh chøa 50% oxi.

- 1 gam khÝ A chiÕm thÓ tÝch lµ 0,35 lÝt ë ®ktc.

b. Hßa tan 12,8 gam hîp chÊt khÝ A vµo 300ml dung dÞch NaOH

1,2M. H·y cho biÕt muèi nµo thu ®îc sau ph¶n øng? TÝnh nång ®é

mol cña muèi (gi¶ thiÕt thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng

kÓ).

H íng dÉn

a. Khèi lîng mol cña A =

22,4

0,35 = 64

Khèi lîng S = 50% x 64 = 32 suy ra A lµ SO2

126






b. X¸c ®Þnh muèi t¹o thµnh sau ph¶n øng:

Sè mol SO2 =12,8

64= 0,2 mol; Sè mol NaOH = 0,3 x 1,2 = 0,36 mol

1<Tû lÖ sè mol NaOH : Sè mol SO2 < 2

X¶y ra çc ph¶n øng ho¸ häc:

SO2 + NaOH →NaHSO3

xmol xmol xmol

SO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O

ymol 2ymol ymol

Ta cã: x + y = 0,2 (I)\

x + 2y = 0,36 (II) ⇒y = 0,16 mol vµ x = 0,04 mol

CM =0,04

0,3M CM =

0,16

0,3M


Phi kim - S¬ lîc b¶ng tuÇn hoµn

çc nguyªn tè hãa häc

Bµi 1. C¨n cø vµo s¬ ®å 1, h·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc víiphi kim cô thÓ lµ lu huúnh.

H íng dÉn

S + H2 → H2S (1)

S + Fe →FeS (2)

S + O2 → SO2 (3)

Bµi 2.. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn tÝnh chÊt hãahäc cña clo theo s¬ ®å 2.

127

NaHSO3 Na2SO3

Phi kim Oxit axitHîp chÊtkhÝ

Muèi

(1) (3)

(2)






H íng dÉn

Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

H2 + Cl2 → 2HCl (1)

2Na + Cl2 → 2NaCl (2)

2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O (3)

H2O + Cl2 → HCl + HClO (4)

Bµi 3. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn tÝnh chÊt hãahäc cña cacbon vµ mét sè hîp chÊt cña nã theo s¬ ®å 3. Cho biÕt

vai trß cña cacbon trong çc ph¶n øng ®ã.

H íng dÉn

Çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

2C + O2 to → 2CO (1)

C + O2 → CO2 (2)

2CO + O2 →

2CO2 (3)CO2 + C → 2CO (4)

128

Níc clo

Níc JavenHi®roclorua Clo

Muèiclorua

(1)(2)

(3)

(4)

C CO2

CaCO3

CO2

CO Na2CO

3

(2)

(1) (3)

(4)

(5)

(6)(7)

(8)






CO2 + CaO → CaCO3 (5)

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O (6)

CaCO3 to → CO2 + CaO (7)

Na2CO3 + 2HCl → CO2 + 2NaCl + H2O (8)

Bµi 4. Nguyªn tè A cã sè hiÖu nguyªn tö lµ 11, chu k× 3, nhãm I

trong b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè hãa häc. H·y cho biÕt:

- CÊu t¹o nguyªn tö cña A.

- TÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng cña A.

- So s¸nh tÝnh chÊt hãa häc cña A víi çc nguyªn tè l©n cËn.

H íng dÉn

- A lµ Na, cã 3 líp electron : 2, 8, 1

- TÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng lµ tÝnh kim lo¹i.

- Tinh kim lo¹i cña Na m¹nh h¬n cña Mg (12) vµ Li (3)

- Tinh kim lo¹i cña Na yÕu h¬n cña K (19)

Bµi 5. a. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc cña mét lo¹i oxit s¾t, biÕt r»ng

khi cho 32gam oxit s¾t nµy t¸c dông hoµn toµn víi khÝ cacbon oxit

th× thu ®îc 22,4 gam chÊt r¾n.

b. ChÊt khÝ sinh ra ®îc hÊp thô hoµn toµn b»ng dung dÞch níc

v«i trong d. TÝnh khèi lîng kÕt tña thu ®îc.

H íng dÉn

a. Trong 32 g FexOy cã 32 – 22,4 = 9,6 g oxi

Ta cã tû sè x : y =

22,4

56

:

9,6

16 = 0,4

: 0,6 = 2

: 3C«ng thøc cña oxit s¾t lµ Fe2O3

b. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc

Fe2O3 + 3CO to → 3CO2 + 2Fe

1mol 3mol 3mol

Sè mol Fe2O3 =32

160= 0,2 mol suy ra sè mol CO2 lµ 0,6 mol


129






0,6mol 0,6mol

Khèi lîng CaCO3 = 0,6 x 100 = 60 gam.

Bµi 6. Cho 69,6 gam MnO2 t¸c dông víi dung dÞch HCl ®Æc d thu

®îc mét lîng khÝ X. DÉn khÝ X vµo 500ml dung dÞch NaOH 4M thu

®îc dung dÞch A. TÝnh nång ®é mol cña çc chÊt trong dung dÞch

A. Gi¶ thiÕt r»ng thÓ tÝch dung dÞch sau ph¶n øng thay ®æi kh«ng

®¸ng kÓ.

H íng dÉn

Sè mol MnO2 =69,6

55 32+= 0,8, KhÝ X lµ Cl2


0,8mol 0,8mol

Cl2 + 2NaOH →NaCl + NaClO + H2O

0,8mol 1,6mol 0,8mol 0,8mol

Sè mol NaOH ban ®Çu = 4 x 0,5 = 2 mol,

Sè mol NaOH d = 2 – 1,6 = 0,4mol

CM = CM = 0,8 : 0,5 = 1,6M

CM = 0,4 : 0,5 = 0,8M


Bµi 1. Khi ®èt ch¸y lu huúnh, cacbon, photpho trong khÝ oxi ®îc

çc oxit axit. C«ng thøc cña çc axit t¬ng øng víi çc oxit axit ®ã

lÇn lît lµ:

a. H2S, H2CO3, H3PO4.

b. H2SO3, H2CO3, H3PO4.

c. H2SO4, H2CO3, H3PO4.

d. H2SO4, H2SO3, H3PO4.

H íng dÉn §¸p ¸n b.

130

NaCl NaClO

NaOH






Bµi 2. Trong hîp chÊt víi hi®ro, nguyªn tè phi kim X cã hãa trÞ III.

Thµnh phÇn % khèi lîng cña hi®ro trong hîp chÊt ®ã lµ 17,65%. X¸c

®Þnh X.

H íng dÉn . XH3

%mH = .100 = 17,65

=> X = 14 : N.

CTPT cña nit¬ víi hi®ro: NH3

Bµi 3. KhÝ X cã tØ khèi h¬i so víi khÝ hi®ro lµ 17. §èt 3,4 gam khÝ

X thu ®îc 2,24 lÝt SO2 (®ktc) vµ 1,8(g) H2O. T×m c«ng thøc ph©ntö cña khÝ X.

H íng dÉn . MX = 2.17 = 34

nS = 0,1 mol. nH = 0,2 mol. Trong X kh«ng chøa oxi. H2S

Bµi 4. §èt hçn hîp 8,4(g)s¾t vµ 3,2(g) lu huúnh trong b×nh kÝn

®Õn khi kÕt thóc ph¶n øng. S¶n phÈm thu ®îc cho ph¶n øng víi

dung dÞch HCl d. TÝnh thÓ tÝch khÝ tho¸t ra (®ktc).

H íng dÉn . nFe = 8,4:56 = 0,15 mol ; nS = 3,2:32=0,1 mol

Fe + S → FeS

(1)

0,1<----- 0,1 ----> 0,1 mol

S¶n phÈm thu ®îc gåm 0,1 mol FeS, (0,15-0,1) = 0,05 mol Fe.FeS + 2 HCl → FeCl2 + H2S ↑

(2)

Fe + 2 HCl → FeCl2 + H2 ↑

(3)

Tõ (2) vµ (3) => sè mol H2S = 0,1 mol , sè mol H2 = 0,05 mol.

ThÓ tÝch khÝ thoat ra (®ktc): V = (0,1+0,05).22,4 = 3,36 lit

131

3X +

3






Bµi 5. §èt ch¸y hoµn toµn 6,2g P ngoµi kh«ng khÝ thu ®îc hîp chÊt

X. Cho X vµo b×nh chøa 286ml H2O thu ®îc dung dÞch Y. TÝnh

nång ®é % cña dung dÞch Y. BiÕt khèi lîng riªng cña H2O lµ 1g/ml

H íng dÉn . nP = 31

2,6

= 0,2 mol

2P + 5O2 → P2O5 (X)

0,2 mol -------------> 0,1mol

P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 (Y)

0,1 mol -------------> 0,2mol

n = 0,1 mol => m = 142.0,1 = 14,2 gam

m = V.D = 286.1 =286gam.

mdd = 14,2 + 286 = 200,2 gam

mctan = m = 98.0,2 = 19,6 gam.

%m =2,200

6,19.100% = 9,79%

Bµi 6. DÉn 2,24 lit CO2(®ktc) vµo dung dÞch cã hoµ tan 6,4 gam

NaOH thu ®îc dung dÞch X gåm 2 muèi. TÝnh khèi lîng mçi muèithu ®îc trong X.

H íng dÉn . n = 2,24:22,4 = 0,1 mol

nNaOH = 6,4:40 = 0,16 mol.

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : CO2 + NaOH → NaHCO3

x x x

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2Oy 2y y

Theo ph¶n øng ta cã: x + y = 0,1 => x = 0,04

x + 2y = 0,16 y = 0,06

m = 0,04.84 = 3,36 g

m = 0,06.106 = 6,36g

Bµi 7. Chän ph¬ng ¸n ®óng trong çc ph¬ng ¸n sau, trong ®ã tÊtc¶ çc chÊt ®Òu t¸c dông ®îc víi oxi:

132

P2O5 P2O5

H2O

H3PO4

H3PO4

CO2

NaHCO3

Na2CO3






a. P, Fe, CH4, CaOb. P, KCl, Fe, CH4

c. CH4, SO2, S, Cd. TÊt c¶ çc ph¬ng ¸n trªn

§¸p ¸n ®óng: c.

Bµi 8. X¸c ®Þnh sè ph©n tö H2 trong 1 ml khÝ hi®ro ë ®ktc .H íng dÉn

Sè ph©n tö H2 =1000.4,22

16,02.1023= 2,69.1019

Bµi 9. Mét ph©n tö chøa nguyªn tè lu huúnh vµ oxi trong ®ã mçinguyªn tè ®Òu chiÕm 50% khèi lîng.

TØ lÖ sè nguyªn tö S vµ O trong ph©n tö lµ:

a. 1:1 b. 1: 2 c. 2: 1 d. 1: 3H íng dÉn§¸p ¸n: b.V× S = 32 vµ O = 16§Ó khèi lîng cña 2 nguyªn tè b»ng nhau th× trong ph©n tö

nÕu cã 1 nguyªn tö S th× ph¶i cã 2 nguyªn tè O.

Bµi 10. Ngêi ta ph©n tÝch mét hçn hîp gåm khÝ SO2 vµ SO3 ®îc2,4g lu huúnh vµ 2,8g oxi.

TØ lÖ mol SO2 vµ SO3 trong hçn hîp lµ:a. 1: 1 b. 1: 2 c. 1: 3 d. 2: 1

H íng dÉn§¸p ¸n: d.§Æt a, b lµ sè mol SO2 vµ SO3

Ta cã: (a+b).32 = 2,4(2a + ab).16 = 28

Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ®îc a = 0,05; b = 0,025

b

a=

025,0

05,0=1

2.

Bµi 11. Mét dung dÞch H2SO4 cã sè mol H2SO4 b»ng sè mol H2O. X¸c®Þnh nång ®é % cña H2SO4 trong dung dÞch trªn.H íng dÉn

Gi¶ sö trong dung dÞch H2SO4 cã: sè mol H2SO4 = sè mol H2O =1mol.

% H2SO4 =1898

98

+.100% = 84,48%

Bµi 12. H·y chØ ra trong çc chÊt: SO2, SO3, CuO, CuSO4. ChÊt nµo

cã hµm lîng oxi nhá nhÊt?H íng dÉnSuy luËn: O = 16; S = 32; Cu = 64

133






Qui Cu sang S (1 nguyªn tö Cu thay b»ng 2 nguyªn tö S). TÝnhtrung b×nh 1 nguyªn tö S kÕt hîp víi bao nhiªu nguyªn tö O

SO2 SO3 CuO CuSO4

1: 2 1: 3 1:2

11:

3

4

So s¸nh: 3 > 2 > 3

4

> 2

1

KÕt luËn: ChÊt cã hµm lîng oxi nhá nhÊt lµ CuO. Bµi 13. TØ khèi cña khÝ A so víi khÝ B lµ 0,5, tØ khèi cña khÝ B sovíi khÝ C lµ 1,75, H·y x¸c ®Þnh tØ khèi cña khÝ A so víi khÝ C.H íng dÉnGäi khèi lîng mol cña çc khÝ A, B, C lÇn lît lµ: A, B, C.

B5,0A5,0B

A=→= → 75,1

BC75,1

CB

=→=

75,1

BB5,0

CA =

= 875,0B75,1.B5,0=

Bµi 14. §èt hçn hîp 8,4(g)s¾t vµ 3,2(g) lu huúnh trong b×nh kÝn

®Õn khi kÕt thóc ph¶n øng. S¶n phÈm thu ®îc cho ph¶n øng víi

dung dÞch HCl d thu ®îc khÝ nµo?.

H íng dÉn KhÝ thu ®îc lµ H2 vµ H2S.

Fe + S →

0t FeS

Theo ph¬ng tr×nh: n (ph¶n øng) = n (ph¶n øng)

Ta cã: n > n => Hçn hîp r¾n ( Fed , FeS ) + HCl → H2 vµH2S

Bµi 1 5 . H·y chän chÊt khÝ ë cét çc chÊt ®Ó ghÐp víi cét çch®iÒu chÕ cho phï hîp.Çch ®iÒu chÕ Çc chÊt

a. Nung CaCO3 ®Õn kho¶ng 1000o C ®Ó ®iÒuchÕ khÝ.................

1. H2

b. Cho axit HCl ®Æc t¸c dông víi MnO2 ®Ó ®iÒuchÕ khÝ.............

2. O2

c. Cho Zn t¸c dông víi axit H2SO4 lo·ng ®Ó ®iÒuchÕ khÝ………

3. Cl2

d. NhiÖt ph©n KClO3 víi xóc t¸c lµ MnO2 ®Ó ®iÒuchÕ khÝ…….. 4. CO2

134

Fe S

Fe S






Bµi 1 6. Mét lo¹i muèi s¾t clorua chøa 34,46% s¾t vµ 65,54% clo.X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña muèi s¾t clorua.H íng dÉn §Æt c«ng thøc cña muèi lµ FexCly

Ta cã: x: y = 3:15,3554,65

:5646,34

=

C«ng thøc lµ FeCl3.Bµi 1 7. CÇn dïng chÊt nµo trong nh÷ng chÊt (KMnO4, MnO2,KClO3, PbO2) t¸c dông víi axit HCl ®Ó ®iÒu chÕ khÝ Cl2 sao cho lîngHCl Ýt nhÊt?H íng dÉn

2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 +8H2O (1)


(2) KClO3 + 6HCl → KCl + 3Cl2 + 3H2O(3)

PbO2 + 4HCl → PbCl2 + Cl2 + 2H2O(4)

§Ó thu ®îc 1mol Cl2 th× sè mol HCl cÇn ë çc trêng hîp trªn lµ:

ë (1): 2,35

16=

ë (2): 4

ë (3): 23

6=

ë (4): 4 mol So s¸nh: 2 < 3,2 < 4 = 4 VËy dïng KClO3 th× tiÕt kiÖm®ù¬c HCl nhÊt.

Bµi 18. Cho kim lo¹i Ca t¸c dông víi khÝ clo thu ®îc 22,2(g) muèi

clorua. X¸c ®Þnh thÓ tÝch khÝ clo ®· tham gia ph¶n øng ë (®ktc).

H íng dÉn Ca + Cl2 → CaCl2

n = n =111

2,22= 0,2mol => V = 0,2 .22,4 =

4,48 lit.

Bµi 1 9. Hai mÉu kim lo¹i s¾t cã khèi lîng b»ng nhau vµ b»ng 2,8g.Mét mÉu cho t¸c dông víi Cl2 vµ mét mÉu cho t¸c dông víi dungdÞch HCl.

X¸c ®Þnh khèi lîng muèi clorua thu ®îc.

H íng dÉnnFe = )mol(05,0

56

8,2=

135

Cl2 CaCl2 Cl2






m 2FeCl = 127.0,05 = 6,35gm 3FeCl = 162,5 .0,05 = 8,125

Tæng khèi lîng 2 muèi: 6,35 +8,125 = 14,475g

Bµi 20. HÊp thô hoµn toµn 0,448 lit khÝ clo (®ktc) vµo bëi 50 ml

dung dÞch NaOH 1M. TÝnh nång ®é CM cña çc chÊt trong dung

dÞch thu ®îc .

H íng dÉn .

Sè mol Cl2: n = 0,448 : 22,4 = 0,02 mol

Sè mol NaOH : n = 0,05 .1 = 0,05 mol.

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaClO +

H2O

0,02 0,04 0,02 0,02

CM = CM = 0,02 : 0,05 = 0,4M

Sè mol NaOH d: n = 0,05 - 0,04 = 0,01 mol

CM(NaOH) = 0,01: 0,05 = 0,2M

Bµi 21. Trong phßng thÝ nghiÖm clo cßn ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng : KMnO4 + HCl → KCl + MnCl2

+ Cl2 + H2O

a. H·y c©n b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng .

b. TÝnh lîng KMnO4 ®Ó ®iÒu chÕ ®îc 11,2 lit Cl2(®ktc).

c. NÕu thay KMnO4 b»ng MnO2 th× cÇn bao nhiªu gam MnO2 ®Ó®iÒu chÕ ®îc lîng Cl2 ë trªn.

H íng dÉn .

a. 2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O

b. 0,2 < ---------------- 0,5 mol

m = 0,2.158 = 31,6 gam

c. MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2

+ 2H2O0,5 < ------------------- 0,5

136

(NaCl) (NaClO)

KMnO4






m = 0,5.87 = 43,5 gam

Bµi 22. Ngêi ta cho HCl t¸c dông víi KMnO4 (hoÆc MnO2) ®Ó ®iÒu

chÕ khÝ clo trong phßng thÝ nghiÖm. BiÕt ph¶n øng gi÷a HCl vµ

KMnO4 diÔn ra nh sau:

16 HCl + 2 KMnO4 → 2KCl + MnCl2 + 5Cl2↑ + 8

H2O.

NÕu lÊy cïng sè mol KMnO4 hoÆc MnO2 th× chÊt nµo cho lîng khÝ

clo nhiÒu h¬n?

H íng dÉn

ViÕt 2 ph¬ng tr×nh ®iÒu chÕ Cl2 tõ MnO2 vµ KMnO4 víi HCl. sau

®ã so s¸nh tØ lÖ sè mol.

MnO2 + 4 HCl → MnCl2 + Cl2 ↑ + 2 H2O

(1)

a mol --------------------------> a mol

2 KMnO4 + 16 HCl → 2KCl + MnCl2 + 5Cl2↑ + 8

H2O (2)

a mol ------------------------------------>2

5a mol

So s¸nh sè mol Cl2 tho¸t ra ë 2 trêng hîp trªn Ta cã2

5a > a

Tõ (1) vµ (2) =>NÕu lÊy cïng sè mol MnO2 hoÆc KMnO4 th× lîng

clo t¹o thµnh nhiÒu h¬n nÕu dïng KMnO4 .

Bµi 23. §un nãng 16,8 gam bét Fe víi 6,4gam bét S trong ®iÒu

kiÖn kh«ng cã kh«ng khÝ, thu ®îc chÊt r¾n A. Hoµ tan A b»ng

dung dÞch HCl d thu ®îc khÝ B. Cho B ®i chËm qua dung dÞch

Pb(NO3)2 t¸ch ra kÕt tña D mµu ®en.

a. TÝnh thÓ tÝch khÝ B(®ktc) vµ khèi lîng kÕt tña D.

b. CÇn bao nhiªu lit O2(®ktc) ®Ó ®èt ch¸y hoµn toµn khÝ B.

137

MnO2






H íng dÉn .

a. nFe = 16,8 : 56 = 0,3 mol

nS = 6,4 : 32 = 0,2 mol.

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : Fe + S → FeS

0,2 mol --> 0,2 ----> 0,2 mol.

ChÊt r¾n A gåm: 0,2 mol FeS vµ (0,3 - 0,2) = 0,1 mol Fe d.

T¸c dông víi dung dÞch HCl:

FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S

0,2 mol ----> 0,2 mol


0,1 mol ----> 0,1 mol

KhÝ B gåm H2S vµ H2 dÉn vµo dung dÞch Pb(NO3)2:

Pb(NO3)2 + H2S → PbS+ 2HNO3

0,2 mol --> 0,2 mol

VB = ( 0,2 + 0,1 ).22,4 = 6,72 (l)mD = mPbS = 0,2 . 239 = 47,8 gam

b. 2H2S + 3O2 → 2SO2 + 2H2O

0,2 --> 0,3 mol

2H2 + O2 → 2H2O

0,1 --> 0,05 mol

VO2 = ( 0,3 + 0,05).22,4 = 7,84 lit.

Bµi 2 4. Cho 8,7 gam MnO2 t¸c dông víi HCl ®Æc d thu ®îc mét l-

îng khÝ X. KhÝ X hÊp thô hoµn toµn vµo 500ml dung dÞch NaOH

0,4M ë nhiÖt ®é thêng thu ®îc dung dÞch A. Çc chÊt cã trong

dung dÞch A lµ:

a. NaOH, NaCl.

b. NaOH , NaClO.

138






c. NaCl, NaClO, NaOH.

d. NaCl, NaClO.

H íng dÉn MnO2 + 4 HCl → MnCl2 + Cl2 ↑ + 2 H2O

(1)

Cl2 + 2 NaOH → NaCl + NaClO + H2O

(2)

Ta cã n = n = 8,7: 87 = 0,1 mol

n = 0,5x0,4 = 0,2 mol = 2 n

VËy theo ph¬ng tr×nh ph¶n øng (2) Cl2 ph¶n øng võa hÕt víi

NaOH, dung dÞch A gåm NaCl, NaClO (®¸p ¸n d).

Bµi 2 5. Mét hîp chÊt t¹o bëi 2 nguyªn tè lµ C vµ O. BiÕt tØ lÖ vÒ

khèi lîng cña C vµ O lµo

c

m

m=

8

3. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña

hîp chÊt trªn.H íng dÉn

V× C = 12 vµ O = 16 ®Ó ®îc mét nguyªn tö C trong ph©n tö th×tØ sè

8

3cÇn nh©n c¶ tö vµ mÉu sè víi 4 ®îc

32

12. Suy ra ph©n tö cã

1 nguyªn tö C vµ 2 nguyªn tö O C«ng thøc ph©n tö cña hîp chÊt lµ:CO2

Bµi 2 6. Mét chÊt khÝ cã tØ khèi so víi H2 lµ 14. Ph©n tö cã 85,7%CvÒ khèi lîng cßn l¹i lµ H. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña chÊt khÝtrªn.H íng dÉn: Gäi c«ng thøc ph©n tö cña chÊt khÝ lµ: CxHy

Khèi lîng ph©n tö CxHy = 2.14 = 28.Sè nguyªn tö C: x =12.100

7,85.28= 2

Sè nguyªn tö H: y =1.100

)7,85100.(28 −

= 4

=> C«ng thøc ph©n tö cña chÊt khÝ lµ: C2H4

Bµi 2 7. Cho bét than d vµo hçn hîp 2 oxit Fe2O3 vµ CuO ®un nãng®Ó ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn thu ®îc 2g hçn hîp kim lo¹i vµ 2,24lit khÝ CO2 duy nhÊt (®ktc). ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng, x¸c dÞnh

khèi lîng hçn hîp 2 oxit ban ®Çu. H íng dÉn.

2 Fe2O3 + 3 C → 4Fe + 3CO2

139

Cl2 MnCl2

NaOH Cl2






2 CuO + C → 2 Cu + CO2

C chiÕm oxi cña oxit t¹o ra CO2. 2COn = (2,24:22,4) = 0,1 mol=> On = 2. 0,1 = 0,2 mol ; mO = 16. 0,2 = 3,2gmhhoxit= mkimlo¹i + mO = 2 + 3,2= 5,2g

Bµi 28. Khi luyÖn quÆng s¾t thµnh gang ngêi ta dïng khÝ CO lµmchÊt khö. KhÝ CO ®îc t¹o thµnh tõ 1 tÊn than chøa 96% cacbon.

HiÖu suÊt chuyÓn cacbon thµnh CO lµ 80%. ThÓ tÝch thu khÝ CO

t¹o thµnh (®ktc) lµ bao nhiªu?.

H íng dÉn: m = 1000.103 . 96% = 960.103 gam

Ph¬ng tr×nh: 2C + O2 → 2 CO

12 (g)--------------------> 28 (g)960.103 gam-------------> ? gam

m = (960.103.28:12) gam .

V = (960.103.28:12):28.22,4.80% = 1433,6.103 (l)

Bµi 29. Ngêi ta cho h¬i níc d ®i qua 12,5 (g) than nãng ®á chøa

96% cacbon thu ®îc 35,84 (l) hçn hîp khÝ CO vµ H2 (®ktc). TÝnh

hiÖu suÊt cña ph¶n øng trªn.H íng dÉn m = 12,5 . 96% = 12 gam => n =12:12 =

1mol

Ph¬ng tr×nh: C + H2O →

0t CO + H2

1mol 1mol 1mol

HiÖu suÊt ph¶n øng: H =2.4,22

84,35= 80%

Bµi 30. DÉn khÝ CO2 vµo níc cÊt cã pha vµi giät quú tÝm ®îc dung

dÞch A. Sau ®ã ®un nãng dung dÞch A mét thêi gian. Çc hiÖn tîng

x·y ra lµ:

A) Dung dÞch cã mÇu xanh sau ®ã kh«ng mÇu

B) Dung dÞch cã mÇu ®á sau ®ã ®æi mÇu xanh

C) Dung dÞch cã mÇu ®á sau ®ã kh«ng mÇu

D) Dung dÞch kh«ng mÇu sau ®ã xuÊt hiÖn mÇu ®á

§¸p ¸n C

140

CO

CO

C

C C






H2O + CO2 → H2CO3 ( axit cacbonic - quú tÝm hãa ®á)

§un nãng CO2 tho¸t khái dung dÞch

Bµi 31. §Ó ph©n biÖt khÝ CO2 vµ khÝ SO2 cã thÓ dïng:

A) Dung dÞch Ca(OH)2 B) Dung dÞch Br2

C) Dung dÞch NaOH

D) Dung dÞch NaCl

H íng dÉn Ph¬ng ¸n B

SO2 + Br2 + 2 H2O → 2HBr + H2SO4

Bµi 32. Hçn hîp A gåm s¾t vµ oxit s¾t cã khèi lîng 5,92gam. ChokhÝ CO d ®i qua hçn hîp A nung nãng, sau ph¶n øng khÝ tho¸t racho t¸c dông víi dung dÞch Ca(OH)2 d ®îc 9 gam kÕt tña. X¸c ®Þnhkhèi lîng s¾t trong hçn hîp ban ®Çu.H ¬ng dÉn

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O

0,09 <-------------- 1009 = 0,09

Khi ph¶n øng CO lÊy oxi cña s¾t oxit thµnh CO2. (CO +O → CO2)Ta cã sè mol CO2 = sè mol CO = sè mol nguyªn tö oxi cã trong

oxit s¾t

mO = 0,09 . 16 = 1,44 (gam)

mFe = 5,92 - 1,44 = 4,48 (gam)

Bµi 33. Khi khö hoµn toµn hçn hîp gåm (FeO, Fe2O3, Fe3O4) b»ngkhÝ CO thÊy cã 4,48 lÝt CO2 ( ®ktc) tho¸t ra. X¸c ®Þnh thÓ tÝch CO( ®ktc) ®· tham gia ph¶n øng.H íng dÉn:

CO lÊy O cã trong çc oxit (FeO, Fe2O3, Fe3O4) t¹o ra CO2 : ( CO+ O → CO2)

nCO = 2COn → VCO = 2COV = 4,48 lÝt

Bµi 34. DÉn 10 lit hçn hîp khÝ gåm N2, CO, CO2 (®ktc) lÇn lît qua

èng chøa CuO nung nãng d, vµ b×nh ®ùng dung dÞch Ca(OH)2 d

141

(n©u®á) (kh«ng mµu)






thÊy trong èng xuÊt hiÖn 16g Cu vµ trong b×nh cã 37,5g kÕt tña.

TÝnh thÓ tÝch khÝ trong hçn hîp.

H íng dÉn. Gäi sè mol cña CO vµ CO2 lÇn lît lµ x,y.

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng

CO + CuO →

ot CO2 + Cu

x mol x mol x mol

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O

x+y (x+y) mol

mCu = 64.x = 16 => x = 0,25 mol

Khèi lîng CaCO3: m = 100.(x + y) = 37,5 => y = 0,125 mol.

nCO = x = 0,25 mol =>

%VCO = .100 = 56%

%VCO2 = .100 = 28%

%VN2 = 100% - (56 + 28)% = 16%.

Bµi 3 5. Dïng khÝ CO khö hoµn toµn 4 g hçn hîp CuO vµ PbO ë nhiÖt®é cao. KhÝ sinh ra sau ph¶n øng ®îc dÉn vµo b×nh ®ùng dungdÞch Ca(OH)2 d thu ®îc 10g kÕt tña. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng,tÝnh khèi lîng hçn hîp Cu vµ Pb thu ®îc.H íng dÉn . CuO + CO → Cu + CO2 (1)

PbO + CO → Pb + CO2(2)CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O

(3)Tõ(1), (2) ta thÊy CO lÊy oxi cña oxit t¹o thµnh CO2 : ( CO +O

→CO2 )

nO cña oxit = nCO = nCO2= nCaCO3 =100

10= 0,1

mO = 16 . 0,1 = 1,6g; mCu + Pb = 4 – 1,6 = 2,4g

Bµi 3 6. ChØ dïng thªm H2O vµ CO2 h·y nhËn biÕt 4 chÊt r¾n ®ùngtrong 4 lä riªng biÖt : NaCl, Na2CO3, CaCO3, BaSO4.

142

0,125.22,4

10

0,25.22,4

10






H íng dÉn .- Hßa vµo níc ®îc 2 nhãm chÊt+ Tan lµ: NaCl, Na2CO3 ( nhãm1)+ Kh«ng tan lµ: CaCO3, BaSO4 ( nhãm 2)- LÊy Ýt bét 2 chÊt kh«ng tna lµ CaCO3 vµ BaSO4 cho vµo èng

nghiÖm chøa níc råi sôc CO2 vµo tan ®îc CaCO3 vµ BaSO4 kh«ngtan.CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2

- LÊy dung dÞch Ca(HCO3)2 ®æ çc dung dÞch nhãm 1 cã kÕttña lµ dung dÞch Na2CO3

Na2CO3 + Ca(HCO3)2 →CaCO3 ↓+ 2NaHCO3

Bµi 3 7. Khö hoµn toµn 24g hçn hîp CuO vµ Fe2O3 cã tØ lÖ mol 1 : 1cÇn 8,96 lÝt CO (®ktc). X¸c ®Þnh phÇn tr¨m khèi lîng cña CuO vµ

Fe2O3 trong hçn hîp ban ®Çu.H íng dÉn . Gäi sè mol CuO = Fe2O3 = x mol

CuO + CO → Cu + CO2

(1)x x

Fe2O3 + 3CO → Fe + 3CO2

(2)x 3x

vµ tõ (1) vµ (2) suy ranCO (1) = nCuO = x = 1,04.4,22

96,8= mol

%CuO = %33,33%100.24

1,0.80= → %Fe2O3 = (100 – 33,33)% = 67,67%

Bµi 3 8. Cho hçn hîp khÝ gåm (CO vµ CO2) qua dung dÞch níc v«i

trong d thÊy cã 25(g) kÕt tña, khÝ tho¸t ra khö hoµn toµn võa ®ñ

víi 40(g) CuO ë nhiÖt ®é cao. TÝnh thÓ tÝch hçn hîp khÝ ban ®Çu ë

®ktc.

H íng dÉn CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2O

CO + CuO →

0t Cu + CO2

n = n = 25:100 = 0,25 mol

n = n = 40 : 80 = 0,5 mol

143

CO2CaCO3

CO CuO






=> ThÓ tÝch hçn hîp = (0,25+0,5) . 22,4= 16,8 lit

Bµi 3 9. Mét hçn hîp khÝ cã chøa (CO vµ CO2) ngêi ta sôc hçn hîp

khÝ nµy vµo dung dÞch níc v«i trong d thÊy cã 25(g) kÕt tña vµ cã

2,8(l) khÝ (®ktc) tho¸t ra. X¸c ®Þnh thÓ tÝch hçn hîp (CO vµ CO2)

ban ®Çu ë ®ktc.

H íng dÉn

CO2 t¸c dông víi dung dÞch níc v«i trong, khÝ tho¸t ra lµ 2,8 (l) CO

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2O n = n = 0,25mol

=> ThÓ tÝch hçn hîp = V + V = 0,25.22,4 + 2,8 =

8,4 (l)

Bµi 40. Ngêi ta dïng Na2CO3 ®Ó lo¹i bá çc muèi Ca(NO3)2,Mg(NO3)2, Ca(HCO3)2, Mg(HCO3)2 cã trong níc tù nhiªn. H·y viÕt çcph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉn

Na2CO3 + Ca(NO3)2 → CaCO3 ↓ + 2NaNO3

Na2CO3 + Mg(NO3)2 → MgCO3 ↓ + 2NaNO3

Na2CO3 + Ca(HCO3)2 → CaCO3 ↓ + 2NaHCO3

Na2CO3 + Mg(HCO3)2 → MgCO3 ↓ + 2NaHCO3

Bµi 4 1. Cã 3 dung dÞch hçn hîp (NaHCO3, Na2CO3), (NaHCO3,Na2SO4) vµ (Na2CO3, Na2SO4). ChØ dïng thªm cÆp dung dÞch nµosau ®©y ®Ó nhËn biÕt?

a. Ba(NO3)2 vµ HNO3 b. KCl vµ HCl

c. K 2SO4 vµ H2SO4 d. KCl vµ NaOH

H íng dÉn

§¸p ¸n: a. Ba(NO3)2 vµ HNO3 Cho Ba(NO3)2 vµo tõng dung dÞch. Läc t¸ch lÊy kÕt tña cho t¸c dôngvíi HNO3, níc läc còng cho t¸c dông víi HNO3

144

CO2Ca(OH)2

CO2 CO






1) Na2CO3 + Ba(NO3)2 → BaCO3 ↓+ 2NaNO3

KÕt tña: BaCO3 + 2HNO3 →Ba(NO3)2 + H2O + CO2 ↑ Níc läc: NaHCO3 + HNO3 → NaNO3 + H2O + CO2 ↑2) Na2SO4 + Ba(NO3)2 →BaSO4 ↓+ 2NaNO3

KÕt tña: BaSO4 + HNO3 → kh«ng t¸c dôngNíc läc: NaHCO3 + HNO3 → CO2 ↑3) Na2CO3 + Ba(NO3)2 →BaCO3 ↓+ 2NaNO3

Na2SO4 + Ba(NO3)2 → BaSO4 ↓ + 2NaNO3

KÕt tña: ( BaCO3 vµ BaSO4) + HNO3 → ChØ tan mét phÇn.Níc läc: ( NaNO3, Ba(NO3)2 d) + HNO3 → Kh«ng t¸c dông

Bµi 4 2. H·y chän mét trong çc chÊt: Qïy tÝm, phenolphtalein,AgNO3, BaCl2 ®Ó nhËn biÕt 4 dung dÞch riªng biÖt: NaOH, H2SO4,HCl, Na2CO3.H íng dÉn : Dïng thuèc thö lµ: BaCl2

Cho BaCl2 vµo 4 dung dÞch trªn dung dÞch cã kÕt tña lµ H2SO4 vµNa2CO3

BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 ↓+ 2HClBaCl2 + Na2CO3 → BaCO3↓ + 2NaCl

LÊy mét trong çc dung dÞch cßn l¹i lÇn lît t¸c dông víi 2 kÕt tñatrªn, nÕu kÕt tña tan lµ BaCO3 vµ dung dÞch ®· lÊy lµ HCl. KÕt tñakh«ng tan lµ BaSO4 vµ dung dÞch ®· lÊy lµ NaOH.

Bµi 43. Mét lo¹i thñy tinh cã thµnh phÇn nh sau: 18,43% K 2O;

10,98% CaO; 70,59% SiO2 (theo khèi lîng). X¸c ®Þnh c«ng thøc hãa

häc cña lo¹i thñy tinh trªn.

H íng dÉn §Æt c«ng thøc cña thñy tinh lµ: x (K 2O). y (CaO). z

(SiO2)

x : y : z =O K O K

M 2

2% :CaOCaO

M % :

2

2%SiOSiO

M = 1 : 1 : 6

C«ng thøc cña thñy tinh lµ: K 2O. 2CaO. 6SiO2.

Bµi 44. Trong hîp chÊt víi hi®ro nguyªn tè R cã hãa trÞ IV trong

®ã hi®ro chiÕm 25% vÒ khèi lîng. C«ng thøc cña hîp chÊt ®ã lµ:

a. PH3 b. CH4 c. SiH4. d. NH3.

H íng dÉn

145






NhËn thÊy trong çc lùa chän chØ cã cacbon vµ silic cã hãa tri IV

trong hîp chÊt víi hi®ro: ( CH4 ) . KiÓm tra:4

CH

H M

m

= 16

1.4.100% =

25% ®óngBµi 45. Cho 1,11 gam mét kim lo¹i t¸c dông víi níc, thu ®îc 1,792

lÝt H2 ë ®ktc. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i kiÒm trªn.

H íng dÉn

Gäi kim lo¹i kiÒm lµ M, theo ®Ò bµi: Sè mol H2= 08,04,22

792,1=

2M + 2H2O → 2 MOH + H2 ↑0,16 <-------------------------- 0,08 mol

→M = 94,616,011,1= ®vC (tra b¶ng HTTH) ta cã kim lo¹i kiÒm lµ: Li

D - Bµi tËp tù luyªn.

Bµi 46. Khi ®èt 2,4 (g) cacbon víi 3,36(l) khÝ oxi (®ktc) th× lîng

khÝ CO2 tèi ®a thu ®îc sinh ra ë ®ktc lµ bao nhiªu?§S: 3,36 lit

Bµi 47. Mét b×nh cøu háa cã chøa dung dÞch NaHCO3 vµ dung

dÞch H2SO4 ®ñ cho ph¶n øng. Luîng NaHCO3 trong b×nh lµ 840(g).

§Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y thÓ tÝch khÝ CO2(®ktc) cã thÓ t¹o thµnh tõ

b×nh cøu háa trªn sÏ lµ bao nhiªu?

§S: 224 litBµi 48. Cã 3 dung dÞch K 2CO3, K 2SO4, Ba(HCO3)2. Cã thÓ dïng dung

dÞch nµo díi ®©y ®Ó nhËn biÕt çc dung dÞch trªn?

a. Dung dÞch HCl b. Dung dÞch NaOH

c. Dung dÞch H2SO4 d. TÊt c¶ ®Òu ®îc

§S: cBµi 49. Mét häc sinh lµm 2 thÝ nghiÖm sau:

146






ThÝ nghiÖm 1: Cã 2 cèc thuû tinh, cèc (A) ®ùng 10g CaCO3 vµ cèc(B) 10g KHCO3 ®Æt trªn 2 ®Üa c©n th¨ng b»ng, sau ®ã cho vµomçi cèc 100 ml dung dÞch HCl 1M. KÕt thóc ph¶n øng, 2 ®Üa c©në vÞ trÝ nµo? H·y chän ph¬ng ¸n ®óng:

a. Th¨ng b»ngb. §Üa ®Æt cèc (A) thÊp h¬n

c. §Üa ®Æt cèc (B) thÊp h¬n

ThÝ nghiÖm 2 : NÕu thay (100 ml dung dÞch HCl 1M) b»ng (100 mldung dÞch HCl 2,5 M) råi tiÕp tôc lµm thÝ nghiÖm nh trªn. KÕt thócph¶n øng, 2 ®Üa c©n ë vÞ trÝ nµo? H·y chän ph¬ng ¸n ®óng:

a. Th¨ng b»ng

b. §Üa ®Æt cèc (A) thÊp h¬n

c. §Üa ®Æt cèc (B) thÊp h¬n

§S: ThÝ nghiÖm 1: §¸p ̧ n: b ThÝ nghiÖm 2: §¸p ̧ n: a Bµi 50. Mét lo¹i thuû tinh cã thµnh phÇn: 75% SiO2; 12% CaO; 13%Na2O. X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc cña thuû tinh nµy díi d¹ng çc

oxit.§S: Na2O. CaO. 6SiO2

Bµi 51. H·y chØ ra c©u tr¶ lêi ®óng:a. Sµnh lµ vËt liÖu cøng, gâ kh«ng kªu, cã mµu n©u hoÆc

x¸m.b. Sø lµ vËt liÖu cøng, xèp, kh«ng mµu, gâ kªuc. Xi m¨ng lµ vËt liÖu kh«ng kÕt dÝnhd. Thuû tinh, sµnh, sø, xi m¨ng ®Òu cã chøa mét sè muèi

silicat trong thµnh phÇn cña chóng.§S: d

Bµi 52. Khi ng©m hçn hîp çc bét kim lo¹i Mg, Cu, Fe trong dungdÞch CuSO4 d? KÕt thóc ph¶n øng thu ®îc dung dÞch A vµ chÊt r¾nB. H·y x¸c ®Þnh thµnh phÇn cña A vµ B.§S: Dung dÞch A: MgSO4, FeSO4, CuSO4.

ChÊt r¾n B: CuBµi 53. §èt 3,4 gam khÝ X thu ®îc 2,24 lÝt SO2 (®ktc) vµ 1,8g n-

íc, biÕt khÝ X cã tØ khèi ®èi víi oxi b»ng 1,0625. X¸c ®Þnh c«ngthøc ph©n tö cña khÝ X.§S: H2S

147






Bµi 54. Cho çc phi kim sau: Si, P, Cl, S. H·y s¾p xÕp theo thø tùtÝnh phi kim t¨ng dÇn.§S: Si < P < S < Cl

Bµi 55. Cho çc kim lo¹i sau: Mg, Al, Ba, K, Na. H·y s¾p xÕp theothø tù tÝnh kim lo¹i gi¶m dÇn.§S: K > Na > Ba > Mg > Al.

Bµi 56. Nguyªn tè R t¹o thµnh hîp chÊt khÝ víi hi®ro cã c«ng thøc

chung lµ RH4. trong hîp chÊt cã hãa trÞ cao nhÊt víi oxi chøa 72,73%

lµ oxi vÒ khèi lîng. X¸c ®Þnh tªn nguyªn tè R vµ c«ng thøc ph©n tö

cña oxit trªn.

§S: CO2

Bµi 57. Mét oxit cña mét kim lo¹i M, cã tØ lÖ vÒ khèi lîng cña oxi so

víi khèi lîng cña kim lo¹i M lµ 3:7 vµ tØ lÖ sè nguyªn tö oxi so víi sè

nguyªn tö kim lo¹i M trong ph©n tö lµ 1,5. X¸c ®Þnh c«ng thøc

ph©n tö cña oxit trªn.

§S: Fe2O3

Ch¬ng 4 : Hi®rocacbon. Nhiªn liÖu

A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt

I. Mªtan:

- Lµ hîp chÊt no: + CTPT CH4 H

+ CTCT H - C - H

148

Hi®rocacbon

MetanCH

4

EtilenC2H

4

Axetilen

C2H

2

Benzen

C6H

6

DÇu

má.KhÝ

thiªn

nhiªn

NhiªnliÖu

Lµ nh÷ng hîpchÊtchØ chøa C vµ

H

|

|






H

- TÝnh chÊt ho¸ häc : + Ph¶n øng thÕ Clo

+ Ph¶n øng ch¸y.

- Lµ nguån nhiªn liÖu, nguyªn liÖu trong ®êi sèng vµ c«ng

nghiÖp.

II. Etilen

- Lµ hîp chÊt kh«ng no

+ CTPT : C2H4

+ CTCT

- TÝnh chÊt: + Ph¶n øng ch¸y.

+ Ph¶n øng céng.

+ Ph¶n øng trïng hîp.

- Lµ nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬.

III. Axetilen

- Lµ hîp chÊt kh«ng no+ CTPT : C2H2

+ CTCT CH CH

- TÝnh chÊt: + Ph¶n øng ch¸y.

+ Ph¶n øng céng.

- Lµ nguyªn liÖu vµ nhiªn liÖu trong c«ng nghiÖp.

IV. Benzen- Lµ chÊt láng, cã cÊu t¹o m¹ch vßng kh«ng no.

+ CTPT: C6H6

+ CTCT

- TÝnh chÊt: + DÔ tham gia ph¶n øng thÕ

+ Khã tham gia ph¶n øng céng

+ Tham gia ph¶n øng ch¸y.

149

CH2 = CH2






B. híng dÉn gi¶i Bµi tËp s¸ch gi¸o khoa

Bµi 34 - Kh¸i niÖm vÒ hîp chÊt h÷u c¬ vµ hãa häc h÷u c¬

Bµi 1. Dùa vµo d÷ kiÖn nµo trong sè çc d÷ kiÖn sau ®©y ®Ó cã

thÓ nãi mét chÊt lµ v« c¬ hay h÷u c¬?

a. Tr¹ng th¸i (r¾n, láng, khÝ); c. §é tan trong níc;

b. Mµu s¾c; d. Thµnh phÇn nguyªn tè.

H íng dÉn

d. Thµnh phÇn nguyªn tè.

Bµi 2. Chän c©u ®óng nhÊt trong çc c©u sau:

a. Hãa häc h÷u c¬ lµ ngµnh hãa häc chuyªn nghiªn cøu çc hîp

chÊt cã trong tù nhiªn.

b. Hãa häc h÷u c¬ lµ ngµnh hãa häc chuyªn nghiªn cøu çc hîp

chÊt cña cacbon trõ CO, CO2 vµ çc muèi cacbonat.

c. Hãa häc h÷u c¬ lµ ngµnh hãa häc chuyªn nghiªn cøu vÒ çc

hîp chÊt h÷u c¬.

d. Hãa häc h÷u c¬ lµ ngµnh hãa häc chuyªn nghiªn cøu çc

chÊt trong c¬ thÓ sèng.

H íng dÉn

150

Çch x¸c ®Þnh CTPT hîp chÊt h÷u c¬:

T×m CTPT hîp chÊt h÷u c¬, tøc lµ ta ph¶i t×m sè

nguyªn tö cña tõng nguyªn tè cã trong mét ph©n tö.

- Ch¼ng h¹n t×m x, y, z trong ph©n tö C x Hy O z.

- Ph©n tÝch m gam chÊt h÷u c¬ A thÊy cã mC gam C,

mH gam H vµ mO gam O. BiÕt khèi lîng mol cña hîp chÊt

lµ M, ta cã tØ lÖ:

M16z12x






b. Hãa häc h÷u c¬ lµ ngµnh hãa häc chuyªn nghiªn cøu çc hîp

chÊt cña cacbon trõ CO, CO2 vµ çc muèi cacbonat.

Bµi 3. H·y so s¸nh phÇn tr¨m khèi lîng cña cacbon trong çc chÊt

sau: CH4, CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3.

H íng dÉn

Thø tù %C gi¶m dÇn nh sau: CH4, CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3.

Gi¶i thÝch: Trong çc chÊt trªn, mçi ph©n tö chØ chøa mét nguyªn

tö C, do ®ã phÇn tö sè lµ kh«ng ®æi, %C chØ phô thuéc vµo khèi l-

îng mol. Khèi lîng mol cµng t¨ng th× %C trong ph©n tö cµng nhá.

Bµi 4. Axit axetic cã c«ng thøc C2H4O2. H·y tÝnh thµnh phÇn phÇn

tr¨m khèi lîng cña çc nguyªn tè trong axit axetic.

H íng dÉn

Axit axetic cã c«ng thøc: CH3COOH, cã khèi lîng mol lµ 60

%C =24

100%60

x = 40%; %O =32

100%60

x ≈ 53,3%;

%H = 4 100%60

x ≈ 6,67%

Bµi 5. H·y s¾p xÕp çc chÊt: C6H6, CaCO3, C4H10, C2H6O, NaNO3,

CH3NO2, NaHCO3, C2H3O2Na vµo çc cét thÝch hîp trong b¶ng sau:

Hîp chÊt h÷u c¬Hîp chÊt v«

c¬Hi®rocacb

on

DÉn xuÊt cña

hi®rocacbon

H íng dÉn

Hîp chÊt h÷u c¬Hîp chÊt v«

c¬

Hi®rocacb

on

DÉn xuÊt cña

hi®rocacbonC6H6 C2H6O CaCO3

151






C4H10 C2H3O2Na

CH3NO2,

NaNO3

NaHCO3

Bµi 35 - CÊu t¹o ph©n tö hîp chÊt h÷u c¬

Bµi 1. H·y chØ ra nh÷ng chç sai trong çc c«ng thøc sau vµ viÕt l¹i

cho ®óng:

a.

CH

H

H

H

O

b.

C C

H

HH

H

Cl H

c,

C C

HH

HH

H H

C«ng thøc a sai ho¸ trÞ cña cacbon vµ oxi.

C«ng thøc b sai ho¸ trÞ cña C vµ Cl.

C«ng thøc c sai ë ho¸ trÞ cña C vµ H.

Çc c«ng thøc ®óng lµ:

a.

C O

H

H

H

H

b.

C C

H

H

H

H

H

Cl

c,

C C

H

H

H

H

H

H

Bµi 2. H·y viÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña çc chÊt cã c«ng thøc ph©n

tö sau:

CH3Br, CH4O, CH4, C2H6, C2H5Br.BiÕt r»ng brom cã hãa trÞ I.

H íng dÉn

CH3Br CH4O CH4

C Br

H

H

H

C O

H

H

H

H

C H

H

H

H

C2H6 C2H5Br

152






C C

H

H

H

H

H

H

C C

H

H

H

H

H

Br

Bµi 3. H·y viÕt c«ng thøc cÊu t¹o d¹ng m¹ch vßng øng víi çc c«ngthøc ph©n tö sau: C3H6, C4H8, C5H10.

H íng dÉn

C3H6, C4H8, C5H10

2HC CH2

C

H2

2HC CH2

H2C CH2

2HC CH2

H2C CH2

CH2

Bµi 4. Nh÷ng c«ng thøc cÊu t¹o nµo sau ®©y biÓu diÔn cïng mét

chÊt?

H íng dÉn

153

H H

H O C C H

H H

H H

H C O C H

H H

a.

b.

H H

H C C O H

H Hd.

H

H C OH H C H

H

e.

H H

H C C H H O H

c.






b vµ e biÓu diÔn cïng mét chÊt.

a, c, d biÓu diÔn cïng mét chÊt.

Bµi 5. Ph©n tö hîp chÊt h÷u c¬ A cã hai nguyªn tè. Khi ®èt ch¸y 3

gam chÊt A thu ®îc 5,4 gam H2O. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö

cña A, biÕt khèi lîng mol cña A lµ 30gam.

H íng dÉn

Sè mol cña A = 3 : 30 = 0,1 mol

Sè mol H2O = 5,4 : 18 = 0,3 mol. Sè mol H lµ 0,3 x 2 = 0,6mol

Sè mol cña H trong 1 mol A lµ 0,6 : 0,1 = 6 (mol)

Khèi lîng cña H trong 1 mol A lµ 0,6 : 0,1 = 6 (g)

Khèi lîng cña C trong 1 mol A lµ 30 – 6 = 24 (g)

Sè mol C trong mét mol A lµ 24 : 12 = 2 (mol); A lµ C2H6

Bµi 36 - Metan

Bµi 1. Trong çc khÝ sau: CH4, H2. Cl2, O2

a. Nh÷ng khÝ nµo t¸c dông víi nhau tõng ®«i mét?

b. Hai khÝ nµo trén víi nhau t¹o ra hçn hîp næ?

H íng dÉn

a. Nh÷ng khÝ t¸c dông víi nhau tõng ®«i mét:

CH4 vµ O2; H2 vµ Cl2; H2 vµ O2 vµ CH4 víi Cl2.

b. Hai khÝ trén víi nhau t¹o ra hçn hîp næ gåm:

CH4 vµ O2; H2 vµ Cl2; H2 vµ O2

Bµi 2. Trong çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc sau, ph¬ng tr×nh hãa häc

nµo viÕt ®óng? Ph¬ng tr×nh hãa häc nµo viÕt sai?

154

a. CH4 + Cl2 CH2Cl2 +

H2;

b. CH4 + Cl2 CH2 + 2HCl;

c. 2CH4 + Cl2 2CH3Cl + H2

¸nh s¸ng

¸nh s¸ng

¸nh s¸ng

¸nh s¸ng






H íng dÉn

a, b, c viÕt sai. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc c viÕt ®óng.

Bµi 3. §èt ch¸y hoµn toµn 11,2 lÝt khÝ metan. H·y tÝnh thÓ tÝch

khÝ oxi cÇn dïng vµ thÓ tÝch khÝ cacbonic t¹o thµnh. BiÕt çc thÓ

tÝch khÝ ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

H íng dÉn

CH4 + 2O2 →CO2 + 2H2O

1mol 2mol 1mol

Sè mol CH4 = 11,2 : 22,4 = 0,5 mol = sè mol CO2

Sè mol O2 = 0,5 x 2 = 1mol

ThÓ tÝch O2 = 22,4 lit ThÓ tÝch CO2 = 22,4 x 0,5 = 11,2 lit

Bµi 4. Cã mét hçn hîp khÝ gåm CO2 vµ CH4. H·y tr×nh bµy ph¬ng

ph¸p hãa häc ®Ó:

a. Thu ®îc khÝ CH4

b. Thu ®îc khÝ CO2

H íng dÉn

a. Thu ®îc khÝ CH4

DÉn hçn hîp khÝ ®i qua dung dÞch níc v«i trong d, CO2 bÞ gi÷ l¹i.

CO2 + Ca(OH)2→ CaCO3 + H2O

b. Thu ®îc khÝ CO2

§èt ch¸y hoµn toµn hçn hîp trong khÝ oxi võa ®ñ, lµm l¹nh cho h¬i

níc ngng tô, khÝ cßn l¹i lµ CO2.

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O

Bµi 37 - Etilen

Bµi 1. H·y tÝnh sè liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt ®«i gi÷a nh÷ng nguyªn tö

cacbon trong ph©n tö çc chÊt sau:

a. CH3 - CH3; b. CH2 = CH2; c. CH2 = CH - CH = CH2

H íng dÉn

155






a. Cã mét liªn kÕt ®¬n

b. Cã mét lliªn kÕt ®«i.

c. Cã hai liªn kÕt ®«i xen kÏ mét liªn kÕt ®¬n.

Bµi 2. §iÒn tõ thÝch hîp "cã" hoÆc "kh«ng" vµo çc cét sau:

Cã liªn kÕt

®«i

Lµm mÊt mµu

dung dÞch

brom

Ph¶n øng

trïng hîp

T¸c dông

víi oxi

MetanEtilenH íng dÉn

Cã liªn kÕt®«i

Lµm mÊt mµu

dung dÞch

brom

Ph¶n øngtrïng hîp

T¸c dôngvíi oxi

Metan 0 0 0 cãEtilen cã cã cã cã

Bµi 3. H·y nªu ph¬ng ph¸p hãa häc lo¹i bá khÝ etilen cã lÉn trong

khÝ metan ®Ó thu ®îc metan tinh khiÕt.

H íng dÉn

DÉn khÝ metan lÉn t¹p chÊt ®i qua dung dÞch brom.

C2H4 + Br2 → C2H4Br2

Metan kh«ng t¸c dông víi dung dÞch brom. Ta thu ®îc metan tinh

khiÕt.

Bµi 4.§Ó ®èt ch¸y 4,48 lÝt khÝ etilen cÇn ph¶i dïng:

a. Bao nhiªu lÝt oxi?

b. Bao nhiªu lÝt kh«ng khÝ chøa 20% thÓ tÝch oxi?

BiÕt thÓ tÝch çc khÝ ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

H íng dÉn

a. Sè mol C2H4 = 4,48 : 22,4 = 0,2 (mol)

C2H4 + 3O2 →

2CO2 + 2H2O0,2mol 0,3mol

156






ThÓ tÝch oxi = 0,3 x 22,4 = 6,72 (lit)

b. ThÓ tÝch kh«ng khÝ

Vkk = 5 x 6,72 = 33,6 (lit)

Bµi 38 - Axetilen

Bµi 1. H·y cho biÕt trong çc chÊt sau:

CH3 - CH3; CH ≡ CH; CH2 = CH2; CH4; CH ≡ C - CH3

a. ChÊt nµo cã liªn kÕt ba trong ph©n tö?

b. ChÊt nµo lµm mÊt mµu dung dÞch brom?

H íng dÉn

a. CH≡

CH vµ CH≡

C - CH3 cã liªn kÕt 3.b. ChÊt lµm mÊt mµu dung dÞch brom:

CH ≡ CH; CH2 = CH2 vµ CH ≡ C - CH3

Bµi 2. CÇn bao nhiªu ml dung dÞch brom 0,1M ®Ó t¸c dông hÕt víi:

a. 0,224 lÝt etilen ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

b. 0,224 lÝt axetilen ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

H íng dÉna. Sè mol C2H4 = 0,224 : 22,4 = 0,01 (mol)


0,01mol 0,01mol

ThÓ tÝch dung dÞch brom =0,01

0,1= 0,1 (lit)

b. Sè mol C2H2 = 0,224 : 22,4 = 0,01 (mol)

C2H2 + 2Br2 →C2H2Br4

0,01mol 0,02mol

ThÓ tÝch dung dÞch brom =0,02

0,1= 0,2 (lit)

Bµi 3. BiÕt r»ng 0,1 lÝt khÝ etilen (®ktc) lµm mÊt mµu 50 ml dung

dÞch brom. NÕu dïng 0,1 lÝt khÝ axetilen (®ktc) th× cã thÓ lµm

mÊt mµu bao nhiªu ml dung dÞch brom trªn.H íng dÉn

157






Suy luËn t¬ng tù bµi 2 ë trªn.

0,1 lit khÝ C2H2 cã thÓ lµm mÊt mµu 50 x 2 = 100 (ml) dung dÞch

brom.

Bµi 4. §èt ch¸y 28ml hçn hîp khÝ metan vµ axetilen cÇn ph¶i dïng

67,2 ml khÝ oxi.

a. TÝnh phÇn tr¨m thÓ tÝch cña mçi khÝ trong hçn hîp.

b. TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 sinh ra.

(Çc thÓ tÝch khÝ ®o ë cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt).

H íng dÉn

a. TÝnh phÇn tr¨m thÓ tÝch cña mçi khÝ trong hçn hîp

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O (1)

xml 2xml xml

C2H2 +5

2O2 →2CO2 + H2O (2)

yml 2,5yml 2yml

ThÓ tÝch hai khÝ lµ x + y = 28 (I)

ThÓ tÝch khÝ oxi = 2x + 2,5y = 67,2 (II)

Suy ra y = 22,4 (ml) vµ x = 28 – 22,4 = 5,6 (ml)

b. TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 sinh ra.

V= x + 2y = 5,6 + (2 x 22,4) = 50,4 (lit)

Bµi 5. Cho 0,56 lÝt (®ktc) hçn hîp khÝ gåm C2H4, C2H2 t¸c dông hÕt

víi dung dÞch brom d lîng brom ®· tham gia ph¶n øng lµ 5,6 gam.

a. H·y viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.b. TÝnh phÇn tr¨m thÓ tÝch cña mçi khÝ trong hçn hîp.

H íng dÉn

a. H·y viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc.


xmol xmol

C2H2 + 2Br2 →C2H2Br4

ymol 2ymol

158






b. TÝnh phÇn tr¨m thÓ tÝch cña mçi khÝ trong hçn hîp.

x + y =0,56

22,4= 0,025 (mol) (I)

Sè mol Br2 = x + 2y =5,6

160= 0,035 (mol) (II)

y = 0,01 mol vµ x = 0,015 mol

ThÓ tÝch C2H4 = 0,015 x 22,4 =0,336 (lit)

ThÓ tÝch cña C2H2 = 0,01 x 22,4 = 0,224 (lit)

Bµi 39 - Benzen

Bµi 1. CÊu t¹o ®Æc biÖt cña ph©n tö benzen lµ:a. Ph©n tö cã vßng 6 c¹nh.

b. Ph©n tö cã ba liªn kÕt ®oi.

c. Ph©n tö cã vßng 6 c¹nh chøa ba liªn kÕt ®«i xen kÏ ba liªn

kÕt ®¬n.

d. Ph©n tö cã vßng 6 c¹nh chøa liªn kÕt ®«i vµ liªn kÕt ®¬n.

H·y chän c©u ®óng nhÊt trong çc c©u trªn.H íng dÉn

c. Ph©n tö cã vßng 6 c¹nh chøa ba liªn kÕt ®«i xen kÏ ba liªn

kÕt ®¬n.

Bµi 2. Mét sè häc sinh viÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña benzen nh sau:

H·y cho biÕt c«ng thøc nµo viÕt ®óng, viÕt sai. T¹i sao?

H íng dÉn

Çc c«ng thøc a vµ c viÕt sai v× cã cÊc liªn kÕt ®«i liªn tôc.

Çc c«ng thøc b, d vµ e viÕt ®óng v× cã cÊc liªn kÕt ®«i xen kÏ liªn

kÕt ®¬n.

159

(a) (b) (c) (d) (e)






Bµi 3. Cho benzen t¸c dông víi brom t¹o ra brombenzen:

a. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc (cã ghi râ ®iÒu kiÖn ph¶n øng).

b. TÝnh khèi lîng benzen cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ 15,7 gam

brombenzen. BiÕt hiÖu suÊt ph¶n øng ®¹t 80%.

H íng dÉn

a. C6H6 + Br2, Fe to → C6H5Br + HBr

b. TÝnh khèi lîng benzen cÇn dïng

Sè mol C6H5Br =15,7

157= 0,1 (mol)

Khèi lîng C6H6 =78 0,1

100

80

x x = 9,75 (gam)

Bµi 4. H·y cho biÕt chÊt nµo trong çc chÊt sau ®©y cã thÓ lµm

mÊt mµu dung dÞch brom. Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc

(nÕu cã).

H íng dÉn

Çc chÊt b vµ c cã thÓ lµm mÊt mµu dung dÞch brom. Bëi v×

chóng lµ çc hi®rocacbon m¹ch hë cã liªn kÕt ®«i trong ph©n tö,

cã kh¶ n¨ng ph¶n øng céng víi dung dÞch brom t¹o thµnh hîp chÊt

kh«ng mµu.

Bµi 40 - DÇu má vµ khÝ thiªn nhiªn

Bµi 1. Chän nh÷ng c©u ®óng trong çc c©u sau:

a. DÇu má lµ mét ®¬n chÊt.

b. DÇu má lµ mét hîp chÊt phøc t¹p.

c. DÇu má lµ mét hçn hîp tù nhiªn cña nhiÒu lo¹i hi®rocacbon.

d. DÇu má s«i ë mét nhiÖt ®é x¸c ®Þnh.

e. DÇu má s«i ë nh÷ng nhiÖt ®é kh¸c nhau.

H íng dÉn

Chän ph¬ng ¸n c vµ e.

160

CH3 - CH3CH

2= CH - CH =

CH2

CH3

- C ≡

CH (d)(c)(b)(a)






Bµi 2. §iÒn nh÷ng tõ thÝch hîp vµo çc chç trèng trong çc c©u

sau:

a. Ngêi ta chng cÊt dÇu má ®Ó thu ®îc...

b. §Ó thu thªm ®îc x¨ng, ngêi ta tiÕn hµnh.... dÇu nÆng.

c. Thµnh phÇn chñ yÕu cña khÝ thiªn nhiªn lµ........

d. KhÝ má dÇu cã.... gÇn nh khÝ thiªn nhiªn.

H íng dÉn

a. Ngêi ta chng cÊt dÇu má ®Ó thu ®îc x¨ng

b. §Ó thu thªm ®îc x¨ng, ngêi ta tiÕn hµnh crackinh dÇu

nÆng.

c. Thµnh phÇn chñ yÕu cña khÝ thiªn nhiªn lµ metan

d. KhÝ má dÇu cã thµnh phÇn gÇn nh khÝ thiªn nhiªn.

Bµi 3. §Ó dËp t¾t x¨ng dÇu ch¸y ngêi ta lµm nh sau:

a. Phun níc vµo ngän löa.

b. Dïng ch¨n ít trïm lªn ngän löa.

c. Phñ çt vµo ngän löa.

Çch lµm nµo trªn lµ ®óng. Gi¶i thÝch

H íng dÉn

TuyÖt ®èi kh«ng dïng níc (a) ®Ó ch÷a ch¸y do x¨ng, d©u v× lµm

cho ®¸m ch¸y cµng lan réng h¬n.

Cã thÓ dïng ph¬ng ¸n (b) nÕu ®¸m ch¸y cha lan réng hoÆc (c)

Bµi 4. §èt ch¸y V lÝt khÝ thiªn nhiªn chøa 96% CH4 ,2% N2 vµ 2%

CO2 vÒ thÓ tÝch. Toµn bé s¶n phÈm ch¸y ®îc dÉn qua dung dÞch

Ca(OH)2 d thÊy t¹o ra 4,9 gam kÕt tña.

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc x¶y ra (biÕt N2, CO2 kh«ng

ch¸y).

b. TÝnh V (®ktc).

H íng dÉn

a. ViÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc

CH4 + O2 →CO2 + 2H2O (1)

161






CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O (2)

b. TÝnh V (®ktc).

Sè mol CaCO3 = 4,9 : 100 = 0,049 mol = Sè mol CO2

Theo (1) sè mol CH4 vµ sè mol CO2 sinh ra lµ b»ng nhau, do ®ãthÓ tÝch cña chóng còng nh nhau chiÕm 96%.

Tæng % thÓ tÝch CO2 lµ 96% + 2% = 98%

98%V = 0,049 x 22,4 ⇒V =0,049

22,4 10098

x x = 1,12 (lit)

Bµi 41 - Nhiªn liÖu

Bµi 1. §Ó sö dông nhiªn liÖu cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cung cÊp kh«ng

khÝ hoÆc oxi:

a. Võa ®ñ; b. thiÕu; c. d

H·y chän trêng hîp ®óng vµ gi¶i thÝch.

H íng dÉn

Chän trêng hîp c. Gi¶i thÝch ®Ó ®«t ch¸y hoµn toµn nhiªn liÖu, tiÕt

kiÖm vµ ®Ó b¶o vÖ m«i trêng

Bµi 2. H·y gi¶i thÝch t¹i sao çc chÊt khÝ dÔ ch¸y hoµn toµn h¬n

çc chÊt r¾n vµ chÊt láng.

H íng dÉn

Bëi v× chÊt khÝ tiÕp xóc víi khÝ oxi tèt h¬n.

Bµi 3. H·y gi¶i thÝch t¸c dông cña çc viÖc lµm sau:a. T¹o çc hµng lç trong çc viªn than tæ ong.

b. Qu¹t giã vµo bÕp lß khi nhãm.

c. §Ëy bít cöa lß khi ñ bÕp.

H íng dÉn

Trêng hîp a nh»m t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a than vµ oxi.

Trêng hîp b nh»m t¨ng lîng khÝ oxi tiÕp xóc víi than. Trêng hîp c nh»m gi¶m diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a than vµ oxi.

162






Bµi 4. H·y quan s¸t h×nh vÏ 4.24 trang 132 s¸ch gi¸o khoa vµ cho

biÕt trêng hîp nµo ®Ìn sÏ ch¸y s¸ng h¬n, Ýt muéi than h¬n.

Tr¶ lêi: Trêng hîp b ®Ìn ch¸y s¸ng h¬n, Ýt muéi than h¬n. Gi¶i

thÝch do sù ®èi lu cña kh«ng khÝ ë trêng hîp b tèt h¬n, cung cÊp

®Çy ®ñ oxi h¬n cho sù ch¸y.


Hi®rocacbon - Nhiªn liÖu

Bµi 1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o ®Çy ®ñ vµ thu gän cña çc chÊt h÷u

c¬ cã c«ng thøc ph©n tö sau: C3H8; C3H6; C3H4

H íng dÉn

C«ng thøc cÊu t¹o thu gän

C3H8 3HCH2

C CH3

C3H6 CH2 CH CH3 ; hoÆc

2HC

CH2

CH2

C3H4 HC C CH3

C«ng thøc cÊu t¹o ®Çy ®ñ

C3H8

CH

H

H

C

H

C

H

H

H

H

C3H6

CH

H

C

H

C

H

H

H

hoÆc

C

C

H

C

H

H

H

H

H

C3H4

C C CH

H

H

H

Bµi 2. Cã hai b×nh ®ùng hai chÊt khÝ lµ CH4, C2H4. ChØ dïng dung

dÞch brom cã thÓ ph©n biÖt ®îc hai chÊt khÝ trªn kh«ng? Nªu çch

tiÕn hµnh.

H íng dÉnSôc tõng khÝ vµo èng nghiÖm ®ùng dung dÞch brom, nÕu mµu

163






n©u ®á cña dung dÞch biÕn mÊt th× ®ã lµ khÝ C2H4. ChÊt kh«ng

lµm mÊt mµu dung dÞch brom lµ CH4.

Bµi 3. BiÕt 0,01 mol hi®rocacbon X cã thÓ t¸c dông tèi ®a víi 100

ml dung dÞch brom 0,1M. VËy X lµ hi®rocacbon nµo trong sè çc

chÊt sau?

A. CH4; B. C2H2; C. C2H4 D. C6H6

H íng dÉn

Trong 4 hi®rocacbon trªn, cã hai ch©t CH4 vµ C6H6 kh«ng lµm mÊt

mµu dung dÞch brom. Nh vËy chØ cßn lùa chän gi÷a ph¬ng ¸n B :

C2H2 vµ C: C2H4

NhËn xÐt: C2H4 cã mét liªn kÕt ®«i cho nªn sè mol brom tèi ®a mµ

chÊt nµy t¸c dông b»ng sè mol cña nã. Trong khi C2H2 cã mét liªn

kÕt 3 cho nªn sè mol brom tèi ®a mµ chÊt nµy t¸c dông b»ng hai

lÇn sè mol cña C2H2.

Theo bµi ra, sè mol hi®rocacbon = 0,01 = sè mol brom = 0,1 x 0,1

Ta kÕt luËn ph¬ng ¸n C: C2H4 lÇ ®óng.

Bµi 4. §èt ch¸y 3 gam chÊt h÷u c¬ A, thu ®îc 8,8 gam khÝ CO2 vµ

5,4 gam H2O.

a. Trong chÊt h÷u c¬ A cã nh÷ng nguyªn tè nµo?

b. BiÕt ph©n tö khèi cña A nhá h¬n 40. T×m c«ng thøc ph©n

tö cña A.

c. ChÊt A cã lµm mÊt mµu dung dÞch brom kh«ng?

d. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña A víi clo khi cã ¸nh s¸ng.

H íng dÉn

a. Trong chÊt h÷u c¬ A cã nh÷ng nguyªn tè nµo?

Khi ®èt ch¸y chÊt h÷u c¬, toµn bé C sÏ chuyÓn thµnh CO2 vµ toµn

bé H sÏ chuyÓn thµnh H2O. NÕu tæng khèi lîng cña C vµ H b»ng khèi

lîng ch¸t h÷u c¬ ®em ®èt ta kÕt luËn thµnh phÇn ph©n tö chØ cã

C vµ H. NÕu tæng nµy nhá h¬n th× phÇn cßn l¹i lµ O.

164






Khèi lîng C =8,8 12

44

x=2,4 (g); Khèi lîng H =

5 ,4 2

18

x= 0,6 (g)

mC + mH = 2,4 + 0,6 = 3,0 ⇒A chØ gåm C vµ H.

b. BiÕt ph©n tö khèi cña A nhá h¬n 40. T×m c«ng thøc ph©n

tö cña A.

Çch 1: BiÖn luËn MA < 40 cho nªn sè mol C lín nhÊt cã thª lµ 2.

MÆt kh¸c do s¶n phÈm ch¸y cã sè mol CO2 = 0,2 < sè mol H2O =

0,3 cho nªn A lµ hi®rocacbon no

A lµ C2H6 MA = 24 + 6 = 30

Çch 2: §Æt c«ng thøc ph©n tö cña A lµ CxHy theo tinh to¸n ë phÇn

a ta cã tû lÖ: x : y =2, 4

12:

0,6

1= 2 : 6 = 1 : 3

C«ng thøc ®¬n gi¶n nhÊt cña A lµ CH3

C«ng thøc ph©n tö lµ (CH3)n víi MA < 40 th× n = 2

C«ng thøc ph©n tö cña A lµ C2H6 MA = 24 + 6 = 30

c. ChÊt A cã lµm mÊt mµu dung dÞch brom kh«ng?

A lµ hi®rocacbon no cho nªn kh«ng lµm mÊt mµu dung dÞch brom.d. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña A víi clo khi cã ¸nh s¸ng.

C2H6 + Cl2 anhsang → C2H5Cl + HCl


Bµi 1. H·y so s¸nh % khèi lîng cña cacbon trong çc chÊt sau: C2H6,C2H5Cl, C2H4Cl2, C2H3Cl3.

165






H íng dÉn . % vÒ khèi lîng :

%C(C2H6) = .100 = 80%

%C(C2H5Cl) = .100 = 37,2%

%C(C2H4Cl2) = .100 = 28,23%

%C(C2H3Cl3) = .100 = 20,08%

VËy %C(C2H6) > %C(C2H5Cl) > %C(C2H4Cl2)> %C(C2H3Cl3)

NhËn xÐt: Khèi lîng C trong çc hîp chÊt lµ kh«ng ®æi. Khèi lîng

ph©n tö cµng lín th× %C trong ph©n tö cµng nhá.Khi thay thÕ

nguyªn tö H trong ph©n tö b»ng çc nguyªn tö Cl, khèi lîng ph©n töt¨ng lªn v× vËy %C cµng nhá.

Bµi 2. Rîu etylic cã c«ng thøc C2H6O. H·y tÝnh thµnh phÇn phÇn

tr¨m khèi lîng cña çc nguyªn tè trong rîu etylic.

H íng dÉn: MC2H6O = 46

%C = x100 = 52,17%

%O = 100 = 34,78%

%H = (100 - 52,17 - 34,78)% = 13,05%

Bµi 3. Ph©n tö hîp chÊt h÷u c¬ A chØ chøa C vµ H. Khi ®èt ch¸y 9

gam chÊt A thu ®îc 16,2 gam H2O. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©ntö cña A, tØ khèi h¬i cña A so víi H2 lµ 15.

H íng dÉn Khèi lîng cña H trong 16,2 g H2O lµ

mH = 2x16,2/18= 1,8 g

Khèi lîng C trong A lµ : mC = 9 - 1,8 = 7,2g

CTPT A cã d¹ng CxHy: M = 15.2 = 30

166

2430

2464,5

248524

119,5

24

46

1646






Ta cãm

30

m

y

m

12x

HC

==

=> x = = 2 ; y = = 6

VËy CTPT cña A lµ C2H6.

Bµi 4. Khi ph©n tÝch 2,3 gam mét hîp chÊt h÷u c¬ A, thÊy cã 1,2g

C, 0,3 g H vµ 0,8(g)O. H·y x¸c ®Þnh:

a) TÝnh % khèi lîng çc nguyªn tè trong h÷u c¬ A

b) CTPT cña A biÕt tØ khèi cña A ®èi víi H2 lµ 23.

c) CTCT cña A.

H íng dÉn a) 52,17%1002,3

1,2%C ≈×=

13,04%1002,3

0,3%H ≈×=

34,79%1002,3

0,8%O ≈×=

b) Khèi lîng mol cña A: M = 23. 2 = 46(g)

§Æt c«ng thøc cña A lµ CxHyOz , ta cã tØ lÖ:

3,2

46

8,0

16

3,02,1

12===

z y x

Gi¶i ra, ta ®îc: x = 2, y = 6, z = 1. VËy CTPT cña A lµ: C2H6O

c) A cã 2 cÊu t¹o:

H H

H C C O H

H H(Rîu etylic)

H H

H C O C H

H H(®i metyl ete).

Bµi 5 Mét hîp chÊt h÷u c¬ A cã chøa 40%C; 6,67%H vµ 53,33% O

vÒ khèi lîng. H·y x¸c ®Þnh

a) CTPT cña A biÕt tØ khèi h¬i cña A so víi H2 lµ 15.

b) CTCT cña A.

H íng dÉn a) 100g A cã mC = 40; mh = 6,67 vµ mO = 53,33

167

7,2.3012.9

1,8.301.9






- Khèi lîng mol cña A: M = 15.2 = 30

- §Æt CT cña A: CxHyOz, ta cã tØ lÖ:

100

30

33,53

16

67,640

12===

z y x

Gi¶i ra ta ®îc x = 1, y = 2, z = 1. VËy CTPT cña A lµ: CH2O

b) A cã cÊu t¹o:

H C H

O (Andehit fomic).

Bµi 6.§èt ch¸y hoµn toµn 6,2 gam mét hîp chÊt A chøa (C, H, N);thu ®îc níc, 8,8 gam CO2 vµ 2,24 lÝt N2 (®ktc) . H·y x¸c ®Þnh:

a) CTPT cña A biÕt M = 31

b) CTCT cña A biÕt trong hîp chÊt Nit¬ cã ho¸ trÞ (III).

H íng dÉn : a) Lîng C, H, N trong 6,2 gam A

+ 44g CO2 cã 12g C

8,8g CO2 cã mC → mC 4,244

128,8==

x

+ 22,4 lÝt N2 cã 28g N

2,24 lÝt N2 cã mN →mN 2,822,4

2,24x28==

+ mH = 6,2 - mC - mN = 1,0 (gam)

- §Æt CT cña A lµ CxHyNz ta cã tØ lÖ:

2,6

31

8,2

16

14,2

12===

z y x

Gi¶i ra ta ®îc x= 1; y= 5; z= 1. VËy CTPT cña A lµ: CH5N.

b) A cã cÊu t¹o:

H H

H C N H

H(metyl amin)

168






Bµi 7. §èt ch¸y hoµn toµn 100ml hîp chÊt h÷u c¬ chøa 2 nguyªn tè,

cÇn 350ml O2 vµ thu ®îc 200ml CO2. X¸c ®Þnh CTPT vµ CTCT cña

hîp chÊt biÕt çc thÓ tÝch ®Òu ®îc ®o ë cïng ®iÒu kiÖn

H íng dÉn

- Hîp chÊt h÷u c¬ chøa 2 nguyªn tè ph¶i cã Cacbon, nguyªn tè

thø hai chØ cã thÓ lµ hidr«. C«ng thøc cã d¹ng CxHy

- Ph¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y:

OH2

yxCO)O

4

y(xHC 222yx +→++

1 .............. )4

(y

x + ........ x (ml)

100 .......... 350 ..............200 (ml)

ta cã tØ lÖ:200350

4

100

1 x

y x

=

+

=

Gi¶i ra, ta ®îc x= 2, y= 6. CTPT: C2H6.

Cã cÊu t¹o:

H H H C C H (Etan)

H H

Bµi 8. Mét hîp chÊt h÷u c¬ 2 nguyªn tè cã khèi lîng mol b»ng 30.

BiÕt trong hîp chÊt h÷u c¬, nguyªn tö cña nguyªn tè Cacbon lu«n

cã ho¸ trÞ (IV). BiÖn luËn t×m c«ng thøc.

H íng dÉn

- CTPT cña hîp chÊt h÷u c¬ cã d¹ng CxHy

- Ta cã khèi lîng mol cña hîp chÊt:

M = 12x + y = 30

Hay: y = 30 - 12x

x, y nguyªn d¬ng:

x= 1 → y= 18: kh«ng cã CT phï hîp

x= 2 → y= 6: C2H6: phï hîp

x≥ 3 → y < 0 lo¹i. VËy CTPT cña hîp chÊt lµ C2H6.

169






Bµi 9. §Ó ®èt ch¸y 4,48 lÝt khÝ metan cÇn ph¶i dïng:

a) Bao nhiªu lÝt oxi?

b) Bao nhiªu lÝt kh«ng khÝ chøa 20% thÓ tÝch khÝ oxi?

BiÕt thÓ tÝch çc khÝ ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

H íng dÉn .

Sè mol metan: n = 4,48:22,4 = 0,2mol

Ptp: CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O

0,2 .... 0,4 mol

a. ThÓ tÝch oxi cÇn : V = 0,4.22,4 = 8,96 (l)

b. ThÓ tÝch kh«ng khÝ : V = 8,96.100:20 = 44,8(l)

Bµi 10. BiÕt r»ng 0,224 lÝt khÝ etilen(®ktc) lµm mÊt mµu 50ml

dung dÞch brom.

a. TÝnh nång ®é CM cña dung dÞch brom.

b. NÕu còng dïng dung dÞch brom trªn th× lµm mÊt mµu bao nhiªu

ml axetilen(®ktc).H íng dÉn :

a. C2H4 + Br2 → C2H4Br2

0,01 ... 0,01 mol

Nång ®é dung dÞch Br2 : CM = 0,01:0,05 = 0,2M

b. Axetilen t¸c dông víi Br2, cÇn gÊp ®«i lîng Br2 so víi etilen. V× vËy

cïng thÓ tÝch Br2 th× lµn mÊt mµu hÕt 0,224:2 = 0,112 lit axetilen.

Bµi 11. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc( cã ghi râ ®iÒu kiÖn ph¶n

øng) khi cho benzen t¸c dông dung dÞch Br2. TÝnh khèi lîng benzen

cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ 31,4 gam brombenzen. BiÕt hiÖu suÊt ph¶n

øng ®¹t 60%.

H íng dÉn .a. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc

170

Br|






b. 78 ............................ 157 g

m .................................... 31,4 g

V× H = 80% nªn khèi lîng benzen cÇn: m = = 26 g

Bµi 12. . H·y cho biÕt chÊt nµo trong çc chÊt sau ®©y cã thÓ lµm

mÊt mµu dung dÞch brom. Gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc

(nÕu cã).

CH2= CH2 ; CH3 - CH = CH2 ; CH CH ; CH3 - CH3 ; CH4

A B C DE

H íng dÉn. Çc chÊt lµm mÊt mµu dung dÞch Br2 lµ: A, B vµ C

Çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng :

a. CH2= CH2 + Br2 → CH2Br - CH2Br

b. CH3 - CH = CH2 + Br2 → CH3 - CH -CH2

c.

CH CH + 2Br2 CH - CH

Bµi 13. §èt ch¸y 6 gam chÊt h÷u c¬ A, thu ®îc 17,6 gam khÝ CO2

vµ 10,8 gam H2O.

a) Trong chÊt A cã nh÷ng nguyªn tè nµo?

b) T×m c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt MA= 30.

c) ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc cña A víi clo khi cã ¸nh s¸ng.

H íng dÉn .

a. mH = 2.10,8:18 = 1,2g

mC = 12.17,6:44 = 4,8g

mO = 6 - 1,2 - 4,8 = 0. VËy trong A cã C vµ H.

171

+ Br2 Fe,to + HBr

31,4.78.100157.60

| |Br Br

| |

Br Br

Br Br| |






b. Gäi CTPT cña A lµ CxHy cã M = 30

Ta cãm

30

m

y

m

12x

HC

==

=> x = = 2 ; y = = 6

VËy CTPT cña A lµ C2H6.

c. T¸c dông víi Clo. C2H6 + Cl2 → C2H5Cl + HCl

Bµi 14. §èt ch¸y hoµn toµn 1,6 gam mét hidrocacbon A. Toµn bé

s¶n phÈm ch¸y ®îc dÉn vµo b×nh chøa dung dÞch Ca(OH)2 d, thÊy

t¹o thµnh 10g kÕt tña. X¸c ®Þnh tªn chÊt A. BiÕt CTPT cña A trïng

víi CT ®¬n gi¶n nhÊt.

H íng dÉn

CO2 + Ca(OH)2 →CaCO3 ↓+ H2O

0,1 1,0100

10= mol

0,1nnn3CaCO2COC===

mC = 12.0,1 = 1,2 (g)mH = 1,6 - 1,2 = 0,4 (g)

A cã d¹ng CxHy, ta cã tØ lÖ:

1,6

M

0,4

y

1,2

12x==

V× kh«ng biÕt M, nªn ta biÕn ®æi tØ lÖ thøc:

.4:14,0:1,01

4,0:

12

2,1: === y x

VËy CTPT cña A lµ CH4 (Metan)

Bµi 15. Khi cho mét hidrocacbon A t¸c dông víi clo trong nh÷ng

®iÒu kiÖn thÝch hîp, ngêi ta thu ®îc s¶n phÈm B chøa mét nguyªn

tö clo cã tØ khèi h¬i ®èi víi hidro lµ 25,25. X¸c ®Þnh CTPT cña A.

ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

H íng dÉn- MB = 25,25 = 50,5 (g)

172

4,8.3012.6

1,2.301.6






- CTPT cña B cã d¹ng CxHyCl

(x, y nguyªn d¬ng), ta cã

MB = 12x + y + 35,5 = 50,5

Hay: y = 15 - 12xx= 1→y= 3 →CTPT cña B: CH3Cl

CTPT cña A: CH4

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl

(metan) (metyl clorua).

Bµi 16. Ngêi ta ®iÒu chÕ muéi than vµ hidro b»ng çch nhiÖtph©n metan. Hái, nÕu dïng 560 lÝt metan th× ®iÒu chÕ ®îc bao

nhiªu gam than vµ bao nhiªu lÝt H2 (çc thÓ tÝch ®îc ®o ë ®ktc).

H íng dÉn

2522,4

560n

4CH == (mol)

- Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

CH4 to

→ C + 2H2↑

25 25 2.25 = 50

mC = 12 . 25 = 300 (gam)

112022,4x502HV == (lÝt).

Bµi 17. §èt ch¸y hoµn toµn 3,8 gam hçn hîp A gåm CH4 vµ CO thu

®îc 4,48 lÝt CO2. H·y tÝnh;

a) Thµnh phÇn % theo thÓ tÝch çc chÊt trong hçn hîp A (biÕt

çc thÓ tÝch ®Òu ®îc ®o ë ®ktc).

b) 2OV cÇn dïng cho ph¶n øng ch¸y.

H íng dÉn

a) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O

x .......... 2x ............x (mol)

173

¸nh s¸ngkhuªch tan






2 CO + O2 → 2CO2

y .......... 0,5y ..... y (mol)

Gäi x, y lµ sè mol CH4 vµ CO trong 3,8 g A. Theo gi¶ thuyÕt ta

cã:mA = 16x + 28y = 3,8 (1)

0,222,4

4,48yxn

2CO==+= (2)

Gi¶i hÖ ta ®îc: x= 0,15 mol CH4;

y= 0,005 mol CO

%CH4 75%x1000,050,15

0,15 =

+

=

25%x1000,050,15

0,05%CO =

+

=

b) 0,5y)22,4(2x2OV +=

= 22,4 . 0,325 = 7,28 (lÝt)

Bµi 18. Cho mét luång khÝ hidrocacbon léi qua dung dÞch níc brom

lÊy d, thu ®îc s¶n phÈm chøa 2 nguyªn tö brom, trong ®ã brom

chiÕm 85,1% vÒ khèi lîng. X¸c ®Þnh CT cña hidrocacbon, ViÕt ph-

¬ng tr×nh ph¶n øng

H íng dÉn. C«ng thøc cña hîp chÊt chøa brom cã d¹ng: CxHyBrz.

Theo gi¶ thiÕt ta cã

160

=

85,

182x + y +

160

10

0Hay: 12x + y + 160 = 160 .

1,85

100= 188

y = 28 - 12x

§Ó phï hîp víi ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè chØ cã x = 2, y = 4 lµ

phï hîp. VËy CTPT cña hidro cacbon lµ C2H4 (etylen)

- Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: CH2 = CH2 + Br2 → CH2Br - CH2Br.

Bµi 19. DÉn 10 lÝt hçn hîp gåm CH4 vµ C2H4 vµo b×nh chøa dung

dÞch Brom, thÊy níc Brom bÞ nh¹t mµu mét phÇn vµ cã khèi lîng

174






t¨ng lªn 8,4 gam. TÝnh % V mçi khÝ trong hçn hîp. BiÕt çc thÓ tÝch

®Òu ®îc ®o ë ®ktc.

H íng dÉn ChØ cã C2H4 ph¶n øng

C2H4 + Br2 → C2H4Br2.

§é t¨ng khèi lîng cña b×nh chøa Brom lµ lîng C2H4 ®· ph¶n øng

:

0,328

8,4

4H2Cn == (mol)

6,720,322,44H2CV =×= (lÝt)

6,72%10010

6,72

4H2%C =×=

32,8%67,21004%CH =−= .

Bµi 20. DÉn 10 lÝt hçn hîp A (®ktc) gåm CH4, C2H4, CO2 lÇn lît qua

b×nh (1) chøa dung dÞch Ca(OH)2 d vµ b×nh (2) chøa dung dÞch

Brom d. ThÊy b×nh (1) xuÊt hiÖn 10 gam kÕt tña, b×nh (2) khèi l-

îng t¨ng thªm 5,6 gam.

a) ViÕt çc ptpø

b) TÝnh % V mçi khÝ trong hçn hîp A

H íng dÉn

a) ë b×nh 1:

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓+ H2O

ë b×nh (2)

C2H4 + Br2 →C2H4Br2

- CH4 ®i qua c¶ hai b×nh vµ kh«ng t¸c dông víi Ca(OH)2 vµ

dung dÞch Br2.

b) 2,240,122,42

COV0,1100

10

3CaCOn

2COn =×=→=== (l)

4,480,222,44H2CV0,2

28

5,6

4H2Cn =×=→==

22,4%10010

2,24

2%CO =×=

175






44,8%10010

4,48

4H2%C =×=

32,8%44,8-22,41004%CH =−=

Bµi 21. Trong phßng thÝ nghiÖm, ngêi ta ®Òu chÕ khÝ etilen tõ rîuetylic theo ph¬ng tr×nh :

C2H5OH C2H4 + H2O

a) Hái nÕu dïng 230 ml rîu etylic cã khèi lîng riªng D= 0,8 g/ml

khÝ ®iÒu chÕ ®îc bao nhiªu lÝt etilen (ë §KTC). BiÕt hiÖu suÊt cña

pø lµ 80%.

b.TÝnh lîng polietilen khi trïng hîp lîng etilen ®iÒu chÕ ®îc.

H íng dÉn a. - 1840,8230V.Dm (OH)5H2C =×== (gam)

- Ph¬ng tr×nh ph¶n øng :

C2H5O

H

C2H4

↑+

H2

O

4(mol)

46

184

OH5H2Cn4H2Cn ===

4H2CV

(theo lÝ thuyÕt) = 22,4. 4 = 89,6 (lÝt)

4H2CV

(thùc tÕ) = 89,6 .100

80= 71,68 (lÝt)

b) 4H2Cn (thùc tÕ) = 4. 0,8 = 3,2 (mol) 89,63,2284H2C =×=m (gam)

nC2H4 (- CH2 - CH2 -)n

mpolietylen = 4

H

2

Cm

= 89,6 (gam).

Bµi 22. DÉn 0,448 lÝt mét hidrocacbon (®ktc) vµo b×nh chøa dung

dÞch brom lÊy d, thÊy khèi lîng b×nh t¨ng lªn 0,52 gam. H·y x¸c

®Þnh:

a) C«ng thøc cÊu t¹o cña hidrocacbon.

b) Lîng brom ®· ph¶n øng .H íng dÉn

176

H2SO4®

1700C

H2SO4®

1700C

Xóc t¸c

t0, p






a) C«ng thøc hidrocacbon cã d¹ng: CxHy

m = ∆ m (b×nh) = 0,52

0,0222,4

0,448

yHxCn ==

260,02

0,52y12xyHxCM ==+=

Hay y= 26 - 12x.

§Ó phï hîp víi ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè chØ cã x= 2, y= 2 lµ

phï hîp. VËy CTPT cña hi®rocacbon lµ: C2H2 CTCT: H - C ≡ C - H

(axetilen).

b) V× brom cã d, nªn ptpø: C2H2 + 2Br2 → C2H2Br4

0,02 ..... 0,04

2Br m = 160.0,04 = 6,4 (g)

Bµi 23. Hçn hîp A gåm C2H2, H2 cã tØ khèi ®èi víi hidro lµ 5. H·y x¸c

®Þnh:

a) %V mçi khÝ trong hçn hîp A.

b) NÕu ®èt ch¸y hoµn toµn 6,72 lÝt hçn hîp A (®ktc) s¶n

phÈm ch¸y ®îc dÉn vµo b×nh chøa dung dÞch Ca(OH)2 d. Hái khèi l-

îng b×nh t¨ng bao nhiªu gam. TÝnh khèi lîng kÕt tña t¹o thµnh.

H íng dÉn

a) Khèi lîng cña 1 mol hçn hîp A: M= 5.2 = 10

§Æt: n = x → n = 1- x, ta cã:

M = 26x + 2(1 - x) = 10

3

1= x mol C2H2 vµ 1 -

3

1=

3

2mol H2

%C2H2 = 33,33%; %H2 = 66,67%.

b) nA = 3,04,22

72,6= → 0,1 mol C2H2 vµ 0,2 mol H2

C2H2 + 2,5 O2 → 2CO2 + H2O0,1 ................. 0,2. ........0,1 mol

H2 + 0,5 O2 →H2O

0,2 .......................0,2 mol

177

CxHy

C2H2 H2






CO2 + Ca(OH)2 = CaCO3 ↓+ H2O0,2 ....................... 0,2 mol

∆ mB = OHCO 22mm + = 44.0,2 + 18(0,1 + 0,2) = 14,2 (gam)

0,2nn23 COCaCO == => 20(g)100x0,2m

3CaCO ==

Bµi 24. DÉn 1,12 lÝt (®ktc) hçn hîp A gåm C2H4, C2H2 vµo b×nh

chøa dung dÞch Br2. ThÊy níc Brom nh¹t mµu mét phÇn vµ khèi lîng

cña b×nh t¨ng lªn 1,34(g). TÝnh % thÓ tÝch mçi khÝ trong A.

H íng dÉn C2H4 + Br2 → C2H4Br2

x

C2H2 + 2Br → C2H2Br4

y

05,04,22

12,1

An == (mol)

mA = ∆ mb×nh = 1,34 (g)

Gäi x, y lµ sè mol C2H4 vµ C2H2 trong hçn hîp ta cã:

nA = x + y = 0,05 (1)mA = 28x + 26y = 1,34 (2)

Gi¶i hÖ (1), (2) ta ®îc:

x = 0,02 mol C2H4 → % C2H4 = 40%x1000,05

0,02=

y = 0,03 mol C2H2 →% C2H2 = 60%x1000,05

0,03=

Bµi 25. Cho 10 gam hçn hîp A gåm CaC2, CaO t¸c dông víi níc d, thu®îc 2,24lÝt mét chÊt khÝ (®ktc).

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

b) TÝnh % khèi lîng mçi chÊt trong A.

H íng dÉn .

a) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

CaC2 + 2H2O → C2H2 ↑+ Ca(OH)2


178






b) 2CaCn

=0,1(mol)

22,4

2,24

2H2Cn ==

2CaCm = 64 x 0,1 = 6,4

%CaC2 = 64%x10010

6,4=

%CaO = (100 – 64)% = 36%

Bµi 26. X lµ mét hidrocacbon cã tØ lÖ sè nguyªn tö cña çc nguyªn

tè lµ: 1:1. MÆt kh¸c khi ®èt ch¸y hoµn toµn 1 mol X th× thu ®îc sè

mol CO2 n»m trong kho¶ng 5 < 2COn < 7

a) X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña X.

b) BiÕt X cã cÊu t¹o m¹ch vßng, liªn kÕt ®¬n xen kÏ víi liªn kÕt®«i. X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña X, ®äc tªn.

H íng dÉn

a) X cã d¹ng CnHn, ph¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y:

CnHn +4

5nO2 →nCO2 +

2

nH2O

1 ................ n (mol)

Theo gi¶ thiÕt: 5 < n < 7

V× n nguyªn → n = 6. VËy CTPT cña X lµ: C6H6

Bµi 27. Y lµ mét hidrocacbon, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp, Y

t¸c dông ®îc víi Brom khan t¹o thµnh s¶n phÈm chøa 1 nguyªn tö

brom, trong ®ã brom chiÕm 50,95% khèi lîng. X¸c ®Þnh CTPT cña

Y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

H íng dÉn .S¶n phÈm chøa brom cã d¹ng CxHyBr. Theo gi¶ thiÕt ta cã

179

HC

H C C H

H C C H

C

H

(Benzen)






M Y = 12x + y + 80 = 80.95,50

100= 157

y = 77 - 12x

KÕt hîp víi c«ng thøc cña çc chÊt ®îc häc trong ch¬ng tr×nh, chØ

cã x = 6,y = 5 lµ phï hîp. C«ng thøc cña s¶n phÈm: C6H5Br.

C«ng thøc cña Y lµ C6H6.


C6H6 + Br2 Fe C6H5Br + HBr.(khan)

Bµi 28. Ngêi ta ®iÒu chÕ Benzen tõ axetilen theo ph¬ng tr×nh:

3 C2H2 C6H6

NÕu dïng 26,88 lÝt axetilen (®ktc) th× ®iÒu chÕ ®îc bao nhiªu ml

Benzen. BiÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 90% vµ khèi lîng riªng cña

Brom lµ 0,8 gam/ml.

H íng dÉn1,2

22,4

26,88n

22HC == (mol)


3 C2H2 C6H6

66 HCm (lÝ thuyÕt) = 78,04 = 3,12 (gam)

66 HCm (thùc tÕ) = 3,12. 08,28

100

90= (gam)

35,10,8

28,08

D

mV

66HC === (ml)

Bµi 29. KhÝ thiªn nhiªn cã thµnh phÇn 96%CH4, 2% CO2, 2% N2 vÒ

thÓ tÝch. H·y tÝnh:

a) TØ khèi cña hçn hîp trªn ®èi víi H2.

b) ThÓ tÝch kh«ng khÝ chøa 20% O2 ®Ó ®èt chóng 2,24 lÝt hçn hîp

khÝ trªn.

H íng dÉn

180

C6000C

C6000C






a) 1 mol hçn hîp khÝ thiªn nhiªn cã khèi lîng:

M =100

96.16 +

100

2.28 +

100

2.44 = 16,8 (g)

8,42

16,8d

2hh/H ==

b) 1,04,22

24,2= mol khÝ cã 0,096

100

960,1n

4CH =×=

chØ cã CH4 ch¸y ®îc theo ph¬ng tr×nh:

CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O

0,096 .....2.0,096 = 0,192 (mol)

4,30080,19222,4V2O =×= (lÝt)

V(kh«ng khÝ) = 4,3008 . 504,2120

100= (lÝt)

D. Bµi tËp tù luyÖn.

Bµi 30 §èt ch¸y hoµn toµn 0,45 gam mét hîp chÊt h÷u c¬ X, thu ®-

îc 0,66 CO2 vµ 0,27g H20, H·y x¸c ®Þnh:

a. % khèi lîng çc nguyªn tè trong X.

b. CTPT vµ CTCT cña X biÕt dX/H2 = 15.

§¸p sè: a. 40%C; 6,67H vµ 53,33%O.

b. CH2O; H - C - H

O

Bµi 31. Hîp chÊt h÷u c¬ A cã thµnh phÇn khèi lîng çc nguyªn tè:

53,33%C, 15,55%H vµ 31,12%N.

a. ViÕt CTCT cña A. BiÕt N trong hîp chÊt cã hãa trÞ III.

b. T×m CTCT cña A. BiÕt A cã ph©n tö khèi lµ 45 ®.v.C.

§¸p sè : a. CH3 - CH2 - NH2 vµ CH3 - NH - CH3

b. C2H7N

Bµi 32. §èt ch¸y hoµn toµn 100 ml mét hidrocacbon cÇn 650 ml O2

vµ thu ®îc 400 ml CO2.

a, X¸c ®Þnh CTPT cña hidro cacbon. BiÕt çc thÓ tÝch ®Òu ®îc ®o

ë cïng ®iÒu kiÖn.

181






b, ViÕt çc CTCT cña hidrocacbon.

§¸p sè. a. C4H10 b. CH3CH2CH2CH3 vµ CH3 - CH - CH3

CH3

Bµi 33. §èt ch¸y hoµn toµn 2,3g mét hîp chÊt h÷u c¬ A thu ®îc

2,24 lÝt CO2 (®ktc) vµ 2,7g H2O.

a, X¸c ®Þnh CTPT cña A. BiÕt CTPT cña A trïng víi c«ng thøc ®¬n

gi¶n nhÊt.

b, ViÕt çc CTCT cña A.

§¸p sè a. C2H6O; b. CH3 - CH2 - OH vµ CH3 - O - CH3

Bµi 34. Mét hîp chÊt h÷u c¬ A chøa 3 nguyªn tè C, H, O cã tû khèi

víi hidro lµ 22. X¸c ®Þnh CTPT vµ CTCT cã thÓ cã cña A.

§¸p sè a. C2H4O b. CH3 - CH = O vµ CH2 = CH - OH vµ CH2 - CH2

O

Bµi 35. Mét ankan X cã CTPT C5H12. Khi cho t¸c dông víi Cl2, askt,

theo tØ lÖ mol 1:1 thu ®îc 1 s¶n phÈm thÕ duy nhÊt. X¸c ®Þnh

CTCT cña X.

Bµi 36. Cho 4,8g mét hidro cacbon X tham gia ph¶n øng thÕ víi Clo

thu ®îc 2 s¶n phÈm thÕ chøa 1 nguyªn tö Clo vµ 2 nguyªn tö Clo,

cã tû lÖ mol t¬ng øng lµ 2 : 1. Trong ®ã tû khèi h¬i cña s¶n phÈm

chøa 2 Clo ®èi víi hidro lµ 42,5.

a, X¸c ®Þnh c«ng thøc cña X.

b, Sè mol cña mçi s¶n phÈm thÕ.

§¸p sè: a. CH4; b. 0,2 mol CH3Cl vµ 0,1 mol CH2Cl2

Bµi 37. TØ khèi cña hidro cacbon A ®èi víi NO lµ 1,4. X¸c ®Þnh

CTCT vµ CTPT cña A. BiÕt khi ®èt ch¸y A thu ®îc sè mol CO2 b»ng

sè mol H2O.

§¸p sè CTPT: C3H6 ; CTCT: CH3 - CH = CH2 vµ CH2 CH2

CH2

182






Bµi 38. TØ khèi cña hidro cacbon X ®èi víi hidro lµ 20. X¸c ®Þnh

CTCT vµ CTPT cña X. BiÕt khi ®èt ch¸y X thu ®îc sè mol CO2 b»ng

1,5 lÇn sè mol H2O.

§¸p sè: CTPT: C3H4; CTCT: CH3 - C CH vµ CH = CH

CH2

Bµi 39. TØ khèi h¬i cña mét hidro cacbon Y ®èi víi H2 lµ 39. X¸c

®Þnh CTPT cña Y biÕt khi ®èt ch¸y Y thu ®îc sè mol CO 2 b»ng 2

lÇn sè mol H2O.

§¸p sè C6H6

Bµi 40. DÉn 2,2 lit (®ktc) hçn hîp X gåm CH4, C2H4 , CO2 lÇn lît quab×nh I chøa dung dÞch Ca(OH)2 d vµ b×nh II chøa dung dÞch Br2 d.

BiÕt ë b×nh I xuÊt hiÖn 2,0g kÕt tña, b×nh II khèi lîng t¨ng thªm

0,84 gam. TÝnh % thÓ tÝch mçi khÝ trong hçn hîp.

§¸p sè 50% CH4; 30% C2H4 vµ 20% CO2

Bµi 41. DÉn 2,24 lÝt hçn hîp X gåm CH4, C2H4, C2H2 vµo b×nh chøadung dÞch Br2 lÊy d, khÝ tho¸t ra khái b×nh cã thÓ tÝch lµ 1,12 lit

vµ cã 11,2 gam Br2 ph¶n øng. TÝnh % V mçi khÝ trong X. BiÕt çc

thÓ tÝch ®Òu ®îc ®o ë ®ktc.

§¸p sè 50% CH4, 30% C2H4 vµ 20% C2H2

Bµi 42. DÉn 0,448 lit C2H2 (®ktc) vµo dung dÞch cã chøa 4,8 gam

Brom. Níc Brom cã bÞ mÊt mµu hoµn toµn kh«ng. TÝnh sè mol s¶nphÈm thu ®îc.

§¸p sè Dung dÞch Brom mÊt mµu hoµn toµn.

0,01 mol C2H2Br2 vµ 0,01 mol C2H2Br4

Bµi 43. Cho 7,8 gam Benzen t¸c dông víi Clo cã xóc t¸c hîp s¾t

nung nãng thu ®îc 14,7 gam hîp chÊt X lµ dÉn xuÊt chøa Clo. X¸c

®Þnh CTPT cña X.§¸p sè C6H4Cl2

183






Bµi 44. Cho çc ph¶n øng:

1. Al4C3 + 12 H2O 3 CH4 + 4 Al( OH )3

2. CaCl2 + 2H2O C2H2 + Ca( OH )2

Cho 17,6 gam hçn hîp Al4C3, CaC2 t¸c dông hÕt víi níc d thu ®îc31,2 gam kÕt tña Al( OH )3. TÝnh thÓ tÝch khÝ thu ®îc sau ph¶n

øng.

§¸p sè 6,72 lit CH4 vµ 1,12 lÝt C2H2

Bµi 45. Hçn hîp X gåm CH4 vµ C2H6 cã tû khèi ®èi víi kh«ng khÝ lµ

0,6. TÝnh thÓ tÝch cña oxi ®Ó ®èt ch¸y hoµn toµn 3 lit hçn hîp X.

BiÕt çc thÓ tÝch ®Òu ®îc ®o ë cïng ®iÒu kiÖn.§¸p sè VO2 = 6,45 (l)

Bµi 46. Gi¶ sö x¨ng lµ hçn hîp cïng sè mol cña 2 hidrocacbon C5H12

vµ C6H14.

a. Hái 1 lit h¬i x¨ng (®ktc) nÆng bao nhiªu gam?

b. CÇn bao nhiªu lit kh«ng khÝ chøa 20% lÝt O2 vÒ thÓ tÝch ®Ó ®èt

ch¸y hoµn toµn 3,16 gam x¨ng.§¸p sè a. 3,53 gam; 39,2 lit kh«ng khÝ

Ch¬ng V: DÉn xuÊt cña hi®rocacbon. polime

A. Tãm t¾t lý thuyÕt

184

DÉn xuÊtHi®rocac

bon

Rîuetylic

Axitaxetic

ChÊtbÐo

Glucoz¬

Saccaro

z¬

Tinh bétXeluloz

¬

Hîp chÊt caoph©n tö. Polime






1. Rîu etylic

- Rîu etylic lµ chÊt láng, kh«ng mµu, tan v« h¹n trong níc.

- §é rîu lµ sè ml rîu etylic nguyªn chÊt cã trong 100ml hçn hîp rîu víi

níc.

- C«ng thøc cÊu t¹o cña rîu etylic lµ CH3 – CH2 – OH. Nhãm - OH lµm

cho rîu etylic cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng:

- TÝnh chÊt hãa häc:

+) Ph¶n øng ch¸y: Rîu etylic ch¸y víi ngän löa mµu xanh, táa

nhiÒu nhiÖt.

C2H6O(l) + 3O2(k) →

0t 2CO2 (k) + 3H2O (h)

+) Ph¶n øng víi natri:

2CH3 – CH2 – OH + 2Na → 2CH3 – CH2 – ONa + H2↑

- §iÒu chÕ: C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2

C2H4 + H2O C2H5OH

2. Axit axetic

- Axit axetic lµ chÊt láng, kh«ng mµu, vÞ chua, tan v« h¹n

trong níc. C«ng thøc cÊu t¹o lµ CH3 – COOH(C2H4O2)

- Axit axetic lµ mét axit h÷u c¬, cã tÝnh chÊt chung cña axit.

Ph¶n øng víi rîu etylic t¹o ra etylaxetat:

CH3-C

O

OHHO-CH

2-CH

3+ CH3-C

O

O-CH2-CH

3

+

- §iÒu chÕ:

CH3 – CH2 – OH + O2 → m eng iÊm CH3COOH + H2O

C4H8 + 5/2O2 →

ot xt , 2CH3COOH + H2O

3. ChÊt bÐo:

- ChÊt bÐo cã ë trong m« mì cña ®éng vËt, trong qu¶ vµ h¹t

185

H2OH2SO4 ®, t0

lªn men

axit






- ChÊt bÐo nhÑ h¬n níc, kh«ng tan trong níc, tan ®îc trong benzen,

dÇu háa...

- ChÊt bÐo lµ hçn hîp nhiÒu este cña glixerol víi çc axit bÐo vµ cã

c«ng thøc chung lµ: (R – COO)3 C3H5

glixerol CH2 - OH R - : C17H35 -|

CH - OH C17H33_ - |CH2 - OH C15H31 -

- ChÊt bÐo bÞ thuû ph©n trong axit hoÆc kiÒm

(RCOO)3C3H5 + 3H2O → a x i t C3H5(OH)3 + 3RCOOH

(RCOO)3C3H5 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa

(xµ phßng)- Ph¶n øng thñy ph©n chÊt bÐo trong m«i trêng kiÒm lµ ph¶n øng

xµ phßng hãa.

4. Glucoz¬

- Glucoz¬ cã CTPT C6H12O6, lµ chÊt r¾n mµu tr¾ng, vÞ ngät, dÔ tan

trong níc.

- TÝnh chÊt hãa häc:+) Ph¶n øng tr¸ng g¬ng(oxi hãa glucoz¬)

Glucoz¬ + hîp chÊt cña b¹c → Axit gluconic + b¹c

+) Ph¶n øng lªn men rîu:

C6H12O6 → − )3230(- 0

Cîumenr 2C2H5OH + 2CO2

5. Saccaroz¬

- Saccaroz¬ cã c«ng thøc ph©n tö C12H22O11, lµ chÊt r¾n, vÞ ngät,dÔ tan trong níc.

- Saccaroz¬ kh«ng cã ph¶n øng tr¸ng g¬ng, bÞ thñy ph©n khi ®un

nãng víi dung dÞch axit, t¹o ra glucoz¬

C12H22O11 + H2O →

0,t AxÝt C6H12O6 + C6H12O6

(Saccaroz¬) (Glucoz¬) (Fructoz¬)

6. Tinh bét vµ xenluloz¬

186






- Tinh bét vµ xenluloz¬ lµ nh÷ng chÊt r¾n, mµu tr¾ng, kh«ng tan

trong níc.

- C«ng thøc chung cña tinh bét vµ xenluloz¬ lµ (-C6H12O5 -)n

- Ph¶n øng thñy ph©n

(-C6H12O5 -)n + nH2O →

0,t Axit nC6H12O6

(glucoz¬)

- Tinh bét t¸c dông víi iot t¹o ra mµu xanh ®Æc trng. §un nãng mµu

xanh biÕn mÊt, ®Ó nguéi l¹i hiÖn ra.

- Tinh bét vµ xenluloz¬ ®îc t¹o thµnh trong c©y xanh nhê qu¸

tr×nh quang hîp:

6nCO2 + 5nH2O → clorophinas , (- C6H10O5 -)n + 6nO2

7. Protein:

- Protein cã ph©n tö khèi rÊt lín, cã cÊu t¹o ph©n tö rÊt phøc t¹p, ®-

îc t¹o thµnh tõ nhiÒu lo¹i aminoaxit. Mçi ph©n tö aminoaxit lµ mét

“m¾t xÝch” trong ph©n tö protªin.

- TÝnh chÊt cña protein:

+) Ph¶n øng thñy ph©n

Protein + níc → (bazo)Axit Hçn hîp aminoaxit

+) Sù ®«ng tô: Khi ®un nãng hoÆc thªm rîu etylic, lßng tr¾ng

trøng bÞ kÕt tña.

+ Sù ph©n hñy bëi nhiÖt: Protein bÞ ph©n hñy khi ®un nãng

m¹nh vµ kh«ng cã níc, t¹o ra nh÷ng chÊt bay h¬i cã mïi khÐt.

8. Polime

- Polime lµ nh÷ng chÊt cã ph©n tö khèi rÊt lín do nhiÒu m¾t xÝch

liªn kÕt víi nhau t¹o nªn. VÝ dô: Polietilen (- CH2 – CH2 -)n; tinh bét

vµ xenluloz¬ (- C6H10O5 -)n...

- Polime gåm hai lo¹i: Polime thiªn nhiªn vµ polime tæng hîp.

- Polime thêng lµ chÊt r¾n, kh«ng bay h¬i, hÇu hÕt kh«ng tan trong

níc vµ çc dung m«i th«ng thêng, bÒn v÷ng trong tù nhiªn.

187






- ChÊt dÎo, t¬, cao su lµ çc d¹ng øng dông chñ yÕu cña polime.

Chóng la nguån nguyªn liÖu quan träng trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt.

B. híng dÉn gi¶i C©u hái vµ bµi tËp s¸ch gi¸o khoa

Bµi 44 - Rîu etylic

Bµi 1. Rîu etylic ph¶n øng ®îc víi natri v×:

a. Trong ph©n tö cã nguyªn tö oxi.

b. Trong ph©n tö cã nguyªn tö hi®ro vµ nguyªn tö oxi.

c. Trong ph©n tö cã nguyªn tö cacbon, hi®ro vµ oxi.

d. Trong ph©n tö cã nhãm -OH

H·y chän c©u ®óng trong çc c©u trªn.

Tr¶ lêi:

Chän ph¬ng ¸n d.

Bµi 2. Trong sè çc chÊt sau: CH3 CH3; CH3 CH2 OH;

C6H6; CH3 O CH3, chÊt nµo t¸c dông ®îc víi Na? ViÕt ph¬ng

tr×nh hãa häc.

Tr¶ lêi:

2CH3 CH2 OH + 2Na → 2CH3 CH2 ONa + H2

Bµi 3. Cã ba èng nghiÖm:èng 1 ®ùng rîu etylic;

èng 2 ®ùng rîu 960;èng 3 ®ùng níc.Cho Na d vµo çc èng nghiÖm trªn, viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa

häc.

H ãng dÉn

èng 1 cã ph¶n øng cña rîu víi Na:


èng 2 cã ph¶n øng cña rîu vµ níc víi Na:

188







2H2O + 2Na → 2NaOH + H2

èng 3 cã ph¶n øng cña níc víi Na:

2H2O + 2Na → 2NaOH + H2 Bµi 4. Trªn çc chai rîu ®Òu cã ghi çc sè, thÝ dô 450, 180, 120

a. H·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña çc sè trªn.

b. TÝnh sè ml rîu etylic cã trong 500ml rîu 450.

c. Cã thÓ pha ®îc bao nhiªu lÝt rîu 250 tõ 500ml rîu 450?

H ãng dÉn

a. Gi¶i thÝch ý nghÜa cña çc sè trªn.Rîu 45o cã nghÜa lµ trong 100ml hçn hîp rîu níc cã 45ml rîu nguyªn

chÊt. T¬ng tù nh vËy ®ãi víi rîu 18o vµ 12o.

b. TÝnh sè ml rîu etylic cã trong 500ml rîu 450.

Vrîu =45 500

100

x= 225ml

c. Cã thÓ pha ®îc bao nhiªu lÝt rîu 250 tõ 500ml rîu 450

¸p dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo, ta cã:

§Æt V lµ thÓ tÝch níc cã ®é rîu lµ 0o, ta cã tû lÖ:

500

V

=25

20 ⇒ V = 400 (ml). ThÓ tÝch rîu bá qua hiÖu øng thÓ tÝch lµ

900ml = 0,9 (lit)

Bµi 5. §èt ch¸y hoµn toµn 9,2 gam rîu etylic.

a. TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 t¹o ra ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.

b. TÝnh thÓ tÝch kh«ng khÝ (ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn) cÇn dïng

cho ph¶n øng trªn, biÕt oxi chiÕm 20% thÓ tÝch cña kh«ng khÝ.

H ãng dÉnSè mol rîu =

9, 2

46= 0,2 mol

189

45o 25

0o

25o






a. TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 t¹o ra ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn

C2H5OH + 3O2 → 2CO2 + 3H2O

0,2mol 0,6mol 0,4mol

VCO2

= 0,4 x 22,4 = 8,96 litb. TÝnh thÓ tÝch kh«ng khÝ (ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn)

VO2 = 0,6 x 22,4 = 13,44 lit ⇒Vkk = 13,44 x 5 = 67,2 lit

Bµi 45: Axit axetic

Bµi 1. H·y ®iÒu nh÷ng tõ thÝch hîp vµo çc chç trèng.

a) Axit axetic lµ chÊt …, kh«ng mµu, vÞ…, tan….. trong níc.

b) Axit axetic lµ nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ………c) GiÊm ¨n lµ dung dÞch…………..tõ 2-5%.

d) B»ng çch ……. butan víi chÊt xóc t¸c thÝch hîp ngêi ta thu

®îc axit axetic.

H ãng dÉn

a) Axit axetic lµ chÊt láng kh«ng mµu, vÞ chua tan tèt trong n-

íc.

b) Axit axetic lµ nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ t¬ nh©n t¹o,

phÈm nhuém, dîc phÈm, chÊt dÎo, thuèc diÖt c«n trïng…

c) GiÊm ¨n lµ dung dÞch axit axetic cã nång ®é tõ 2-5%.

d) B»ng çch oxi ho¸ butan víi chÊt xóc t¸c thÝch hîp ngêi ta

thu ®îc axit axetic.

Bµi 2. Trong çc chÊt sau ®©y:

a) C2H5OH; b) CH3COOH; c) CH3CH2CH2 -OH;

ChÊt nµo t¸c dông víi Na ? NaOH ? Mg ? CaO ? ViÕt çc ph¬ng

tr×nh ho¸ häc.

H ãng dÉn

C¶ bèn chÊt ®Òu t¸c dông víi Na:

190

d) CH3

- CH2

–

C

O

OH






2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2

2CH3 COOH + 2Na → 2CH3 COONa + H2

2CH3 CH2CH2OH + 2Na → 2CH3 CH2CH2ONa + H2

2CH3 CH2COOH + 2Na →2CH3 CH2COONa + H2

ChØ cã hai axit t¸c dông víi NaOH, Mg vµ CaO

CH3 COOH + NaOH → CH3 COONa + H2O

2CH3 COOH + Mg → (CH3 COO)2Mg + H2

2CH3 CH2COOH + CaO → (CH3 CH2COO)2Ca + H2O

CH3 CH2COOH + NaOH →CH3 CH2COONa + H2O

2CH3 CH2COOH + Mg → (CH3 CH2COO)2Mg + H2

2CH3 CH2COOH + CaO → (CH3 CH2COO)2Ca + H2O

Bµi 3. Axit axetic cã tÝnh axit v× trong ph©n tö:

a. Cã hai nguyªn tö oxi.

b. Cã nhãm - OH

c. Cã nhãm - OH vµ nhãm

d. Cã nhãm - OH kÕt hîp víi nhãm t¹o thµnh nhãm

H·y chän c©u ®óng trong çc c©u trªn

H ãng dÉn

Chän ph¬ng ¸n d.

Bµi 4. Trong çc chÊt sau ®©y, chÊt nµo cã tÝnh axit? Gi¶i thÝch.

H ãng dÉn

ChØ cã chÊt a cã tÝnh chÊt axit, v× nhãm – COOH g©y nªn tÝnh

chÊt axit.

Bµi 5. Axit axetic cã thÓ t¸c dông ®îc víi nh÷ng chÊt nµo trong çc

chÊt sau ®©y: ZnO, Na2SO4, KOH, Na2CO3, Cu, Fe?

191

C = O

C = OO

OH- C

c. CH2 - C

OH

a. CH3 - CO

OHb. CH3 - C

O

H

O

H|






ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc (nÕu cã)

H ãng dÉn

ZnO, KOH, Na2CO3, Fe

CH3 COOH + KOH → CH3 COOK + H2O

2CH3 COOH + Fe → (CH3 COO)2Fe + H2

2CH3 COOH + ZnO → (CH3 COO)2Zn + H2O

2CH3 COOH + Na2CO3 → 2CH3 COONa + H2O + CO2

Bµi 6. H·y viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®iÒu chÕ axit axetic tõ:

a) Natri axetat vµ axit sunfuric.

b) Rîu etylic.H ãng dÉn

a. CH3 COONa + H2SO4 →CH3 COOH + NaHSO4

b. C2H5OH + O2 mengiam → CH3COOH + H2O

Bµi 7. Cho 60 gam CH3 - COOH t¸c dông víi 100gam CH3 - CH2 - OH

thu ®îc 55 gam CH3 - COO - CH2 - CH3.

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tªn gäi cña ph¶n øng.b) TÝnh hiÖu suÊt cña ph¶n øng trªn.

H ãng dÉn

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tªn gäi cña ph¶n øng

CH3 COOH + C2H5OHH2SO4 CH3 COOC2H5 + H2O

Ph¶n øng nµy cã tªn gäi lµ ph¶n øng ho¸ este.b) TÝnh hiÖu suÊt cña ph¶n øng trªn.

H =55

100%88

x = 62,5 %

Bµi 8.Cho dung dÞch axit axetic nång ®é a% t¸c dông võa ®ñ víi

dung dÞch NaOH nång ®é 10%, ®îc dung dÞch muèi cã nång ®é

10,25%. H·y tÝnh a?

H íng dÉn.

192






§Æt x lµ sè mol cña axit axetic tham gia ph¶n øng:

CH3COOH + NaOH →CH3COONa + H2O

x (mol) x (mol) x (mol)

¸p dông c«ng thøc C% = 100.m

m

dd

ct

Ta cã:

Víi CH3COOH:COOH)dd(CH

COOHCH

3

3

m

m.100 ↔

)( 3

.60

100 COOH CH dd m

xa=

→ mdd (CH 3 COOH) = 100..60

a

x

Víi NaOH: 10% =ddNaOH

NaOH

m

m

↔ 0,10 =ddNaOH m x.40 ↔ mdd NaOH = 1,0

.40x

Víi CH3COONa: 10,25% = 100..82

dd m

x

→ mdd = 100.25,10

.82 x

mdd = mdd (CH3COOH) + mdd(NaOH)

↔ 100.25,10

.82 x

= 100..60

a

x+

40.100

10

x → a = 15%

Bµi 46 - Mèi liªn hÖ gi÷a etilen,

rîu etylic vµ axit axetic

Bµi 1. Chän çc chÊt thÝch hîp thay vµo çc ch÷ çi råi hoµn thµnh

çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc theo nh÷ng s¬ ®å chuyÓn ho¸ sau:

a) + → − − →2H O3 2xuctac Mengiam

A CH CH OH B ;

b) CH2 = CH2 D

E

H ãng dÉn

a) A lµ C2H4, B lµ CH3COOHCH2 = CH2 + H2O xuctac → CH3-CH2-OH

193

dung dÞch Br2

Trïng hîp






C2H5OH + O2 mengiam → CH3COOH + H2O

b) D lµ C2H4Br2, E lµ (-CH2-CH2-)n

CH2 = CH2 + Br2 → CH2Br-CH2Br

c)nCH2 = CH2

, ,to p xt →(-CH2-CH2-)n

Bµi 2. NÕu hai ph¬ng ph¸p ho¸ häc kh¸c nhau ®Ó ph©n biÖt hai

dung dÞch C2H5OH vµ CH3COOH.

H ãng dÉn

Çch 1: Dïng quú tÝm, lÊy èng hót nhá mçi giät chÊt láng cña hai

chÊt trªn vµo mét mÈu quú tÝm. NÕu quú tÝm ho¸ ®á th× ®ã lµ

axit, chÊt kh«ng lµm thay ®æi mµu quú tim lµ rîu.

Çch 2: Dïng dung dÞch Na2CO3 ®Ó thö. Nõu cã bät khÝ xuÊt hiÖn

th× ®ã lµ axit axetic, ch¸t cßn l¹i lµ rîu.

2CH3COOH + Na2CO3 → 2CH3COONa + CO2 + H2O

Bµi 3. Cã ba chÊt h÷u c¬ cã c«ng thøc ph©n tö lµ C2H4, C2H4O2,

C2H6O ®îc kÝ hiÖu ngÉu nhiªn lµ A, B, C. BiÕt r»ng:

- ChÊt A vµ C t¸c dông ®îc víi nhau.

- ChÊt B kh«ng tan trong níc.

- ChÊt C t¸c dông ®îc víi Na2CO3.

H·y x¸c ®Þnh c«ng htøc ph©n tö vµ viÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña

A, B, C.

H ãng dÉn

ChÊt C lµ C2H4O2, B lµ C2H4, A lµ C2H6O.

C«ng thøc cÊu t¹o cña çc chÊt lµ:

A: CH3CH2OH; B: CH2=CH2; C:3HC C

O

OH

Bµi 4. §èt ch¸y 23gam chÊt h÷u c¬ A thu ®îc s¶n phÈm gåm 44

gam CO2 vµ 27 gam H2O.

a) Hái trong A cã nh÷ng nguyªn tè nµo?

194






b) X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña A, biÕt tØ khèi h¬i cña A

so víi hi®ro lµ 23.

H ãng dÉn

a) Hái trong A cã nh÷ng nguyªn tè : C, H, O.

b) MA= 23 x 2 = 46, A lµ rîu etylic C2H5OH

Bµi 5. Cho 22,4 lÝt khÝ etilen (ë ®ktc) t¸c dông víi níc cã axit

sunfuric lµm xóc t¸c, thu ®îc 13,8gam rîu etylic. H·y tÝnh hiÖu suÊt

ph¶n øng céng níc cña etilen.

H ãng dÉn

CH2 = CH2 + H2O xuctac → CH3-CH2-OH

1mol 46g

H =13,8

100%46

x = 30%

Bµi 47 - ChÊt bÐo

Bµi 1. Chän c©u ®óng nhÊt trong çc c©u sau:

a) DÇu ¨n lµ este.

b) DÇu ¨n lµ este cña glixerol.c) DÇu ¨n lµ mét este cña glixerol vµ axit bÐo.

d) DÇu ¨n lµ hçn hîp nhiÒu este cña glixerol vµ çc axit bÐo.

H ãng dÉn

Chän ph¬ng ¸n d.

Bµi 2. Hoµn thµnh çc chÊt sau ®©y b»ng çch ®iÒu nh÷ng tõ

thÝch hîp vµo chç trèng.a) ChÊt bÐo….. tan trong níc nhng…… trong benzen, dÇu ho¶.

b) Ph¶n øng xµ phßng ho¸ lµ ph¶n øng…… este trong m«i trßng

….. t¹o ra….. vµ……

c) Ph¶n øng cña chÊt bÐo víi níc trong m«i trêng axit lµ ph¶n

øng ………. nhng kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng…….

H ãng dÉn

195






a) ChÊt bÐo kh«ng tan trong níc nhng tan trong benzen, dÇu

ho¶.

b) Ph¶n øng xµ phßng ho¸ lµ ph¶n øng thuû ph©n este trong

m«i trßng kiÒm t¹o ra Glixeron vµ muèi cña çc axit bÐo.

c) Ph¶n øng cña chÊt bÐo víi níc trong m«i trêng axit lµ ph¶n

øng thuû ph©n nhng kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng xµ phßng ho¸.

Bµi 3. H·y chän nh÷ng ph¬ng ph¸p cã thÓ lµm s¹ch vÕt dÇu ¨n

dÝch vµo qu©n ¸o.

a) GiÆt b»ng níc;

b) GiÆt b»ng xµ phßng.

c) TÈy b»ng cån 960;

d) TÈy b»ng x¨ng.

Gi¶i thÝch sù lùa chän ®ã.

H ãng dÉn

Chän ph¬ng ¸n d.

Bµi 4. §Ó thuû ph©n hoµn toµn 8,58kg mét lo¹i chÊt bÐo cÇn võa

®ñ 1,2kg NaOH, thu ®îc 0,368kg glixerol vµ m kg hçn hîp muèi cña

çc axit bÐo.

a) TÝnh m.

b) TÝnh khèi lîng xµ phßng b¸nh cã thÓ thu ®îc tõ m kg hçn hîp

çc muèi trªn. BiÕt muèi cña çc axit bÐo chiÕm 60% khèi lîng cña

xµ phßng.

H ãng dÉn

a) TÝnh m.

¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng ta cã:

m = 8,58 + 1,2 – 0,368 = 9,412 (kg)

b) TÝnh khèi lîng xµ phßng b¸nh: m =9,412

10060

x ≈ 15,69

Bµi 48 - LuyÖn tËpRîu etylic, axit axetic vµ chÊt bÐo

196






Bµi 1. Cho çc chÊt sau: rîu etylic, axit axetic, chÊt bÐo. Hái:

a) Ph©n tö chÊt nµo cã nhãm - OH? Nhãm - COOH?

b) ChÊt nµo t¸c dông ®îc víi K? víi Zn? víi NaOH? víi K 2CO3?

ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

H ãng dÉn

a) Ph©n tö chÊt nµo cã nhãm - OH? Nhãm – COOH

Rîu etylic cã nhãm – OH; Axit axetic cã nhãm – COOH.

b) ChÊt nµo t¸c dông ®îc víi K? víi Zn? víi NaOH? víi K 2CO3

Rîu etylic chØ t¸c dông víi K

2C2H5OH + 2K →2C2H5OK + H2

ChÊt bÐo chØ t¸c dông víi NaOH

2HC OCOR

HC

H2C

OCOR

OCOR

+ 3NaOH

2HC OH

HC

H2C

OH

OH

+ 3RCOONa

Axit axetic ph¶n øng víi c¶ bèn chÊt trªn.

CH3 COOH + NaOH → CH3 COONa + H2O2CH3 COOH + 2K → 2CH3 COOK + H2

2CH3 COOH + Zn → (CH3 COO)2Zn + H2

2CH3 COOH + K 2CO3 → 2CH3 COOK + H2O + CO2

Bµi 2. T¬ng tù chÊt bÐo, etyl axetat còng cã ph¶n øng thuû ph©n

trong dung dÞch axit, dung dÞch kiÒm. H·y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n

øng ho¸ häc x¶y ra khi ®un etyl axetat víi dung dÞch HCl, dung

dÞch NaOH.

H íng dÉn

CH3COOC2H5 + HCl CH3COOH + C2H5Cl

CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH

Bµi 3. H·y chän çc chÊt thÝch hîp ®iÒn vµo çc dÊu hái råi hoµn

thµnh çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc sau:

a) C2H5OH + ---? +H2

197






b) C2H5OH + 0t → CO2 +?

c) CH3COOH + --- ? CH3COOK +?

d) CH3COOH +? 20

H SOdac

t → CH3COO2H5 +?

e) CH3COOH +? --- ? ? + CO2 +?f) CH3COOH +? --- ? ? + H2

h) ChÊt bÐo +? --- ? ? + Muèi cña çc axit bÐo

H ãng dÉn

a) 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa +H2

b) C2H5OH + 3O2 0t → 2CO2 + 3H2O

c) CH3COOH + KOH → CH3COOK + H2O

d) CH3COOH + C2H5OH 20

H SOdac

t → CH3COOC2H5 +H2O

e) CH3COOH + O2 → 2H2O + 2CO2

f) 2CH3COOH + 2Na → 2CH3COONa + H2

h) ChÊt bÐo + natri hidroxit → Glixerol + Muèi cña çc axit bÐo

Bµi 4. Cã ba lä kh«ng nh·n ®ùng ba chÊt láng lµ: rîu etylic, axitaxetic, dÇu ¨n tan trong rîu etylic. ChØ dïng níc vµ quú tÝm, h·y

ph©n biÖt çc chÊt láng trªn.

H ãng dÉn

- Nhá mçi giät ch¸t láng trªn vµo mét mÈu giÊy quú tim, nÕu quú

chuyÓn sang mµu hång th× ®ã lµ axit axetic. Cßn hai chÊt kh«ng

lµm quú tÝm ®æi mµu.- LÊy 2 èng nghiÖm, mçi èng ®ùng 1ml níc, thªm vµo mçi èng 1ml

chÊt láng cßn l¹i. NÕu thµnh dung dÞch trong su«t th× ®ã lµ rîu

etylic, nÕu t¸ch thµnh hai líp chÊt láng, th× ®ã lµ dÇu ¨n tan trong

rîu, bëi dÇu ¨n kh«ng tan trong níc.

Bµi 5. Khi x¸c ®Þnh c«ng thøc cña çc chÊt h÷u c¬ A vµ B, ngêi ta

thÊy c«ng thøc ph©n tö cña A lµ C2H6O, cßn c«ng thøc ph©n tö cña

B lµ C2H4O2. §Ó chøng minh A lµ rîu etylic, B lµ axit axetic cÇn ph¶i

198






cÇn lµm thªm nh÷ng thÝ nghiÖm nµo? ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc

minh ho¹ (nÕu cã).

H ãng dÉn

• Chøng minh C2H6O lµ rîu etylic cÇn lµm thÝ nghiÖm víi Na. Rîu

etylic míi t¸c dông víi Na t¹o thµnh khÝ hi®ro, cßn mét ®ång

ph©n kh¸c cña rîu lµ ®i metyl ete kh«ng t¸c dông víi Na.

2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2

• Chøng minh C2H4O2 lµ axit axetic mµ kh«ng ph¶i lµ este cÇn

chøng tá trong ph©n tö axit cã H mang tÝnh axit cã thÓ ph¶n

øng víi Na2CO3 t¹o thµnh çc bät khÝ CO2.

2CH3 COOH + Na2CO3 → 2CH3COONa + H2O + CO2

Bµi 6. Khi lªn men dung dÞch lo·ng cña rîu etylic, ngêi ta ®îc giÊm

¨n.

a) Tõ 10 lÝt räu 80 cã thÓ t¹o ra ®îc bao nhiªu gam axit axetic?

BiÕt hiÖu suÊt qu¸ tr×nh lªn men 92% vµ rîu etylic cã D =

0,8g/cm3.

b) NÕu pha khèi lîng axit axetic trªn thµnh dung dÞch giÊm 4%

th× khèi lîng dung dÞch giÊm thu ®îc lµ bao nhiªu?

H ãng dÉn

a. Khèi lîng rîu etylic =10000 8

100 0,8

x

x=1000 (g)

C2H5OH + O2 mengiam → CH3 COOH + H2O

Khèi lîng CH3 COOH thu ®îc =1000 92

6046 100

x x

x= 1200 (g)

b. Khèi lîng giÊm 4% thu ®îc lµ:

1200100

4 x = 30000 (g)

Bµi 7. Cho 100gam dung dÞch CH3COOH 12% t¸c dông võa ®ñ víi

dung dÞch NaHCO3 8,4%.

a) H·y tÝnh khèi lîng dung dÞch NaHCO3 ®· dïng.

199






b) H·y tÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch muèi thu ®îc

sau ph¶n øng.

H ãng dÉn

a) H·y tÝnh khèi lîng dung dÞch NaHCO3 ®· dïng.

CH3COOH + NaHCO3 → CH3COONa + H2O + CO2

0,2 mol 0,2 mol 0,2 mol 0,2mol

Sè mol CH3COOH =100 12

100 60

x

x= 0,2 mol = sè mol NaHCO3

Khèi lîng dung dÞch NaHCO3 =100 84 0, 2

8,4

x x=200 (g)

b) H·y tÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch muèi thu ®îc sauph¶n øng.

Khèi lîng dung dÞch sau p = 100 + 200 – (44x0,2) = 291,2 (g)

Khèi l¬ng CH3COONa = 0,2 x 82 = 16,4 (g)

C% CH3COONa =16,4

100%291,2

x ≈ 5,63%

Bµi 50 - glucoz¬

Bµi 1. H·y kÓ tªn mét sè lo¹i qu¶ chÝn cã chøa glucoz¬.

H ãng dÉn

Qu¶ nho Qu¶ chuèi

Bµi 2. Chän mét thuèc thö ®Ó ph©n biÖt çc dung dÞch sau b»ng

ph¬ng ph¸p ho¸ häc. (Nªu râ çch tiÕn hµnh.)

a) Dung dÞch glucoz¬ vµ dung dÞch rîu etylic.

b) Dung dÞch glucoz¬ vµ dung dÞch axit axetic.

H ãng dÉnDung dÞch glucoz¬ cã ph¶n øng tr¸ng g¬ng, cßn rîu etylic vµ axit

200






axetic ®Òu kh«ng cã ph¶n øng nµy. Do ®ã cã thÓ dïng thuèc thö

AgNO3 trong NH3 d ®Ó ph©n biÖt hai cÆp chÊt trªn.

Bµi 3. TÝnh lîng glucoz¬ cÇn lÊy ®Ó pha ®îc 500ml dung dÞch

glucoz¬ 5% cã D = 1,0 g/cm3.

H ãng dÉn

1cm3 = 1ml; Khèi l¬ng dung dÞch glucoz¬ = 500 x1= 500 (gam)

Khèi lîng glucoz¬ =500 5

100

x= 25 (gam)

Bµi 4. Khi lªn men glucoz¬, ngêi ta thÊy tho¸t ra 11,2 lit khÝ CO2 ë

®ktc

a) TÝnh khèi lîng rîu etylic t¹o ra sau khi lªn men.b) TÝnh khèi lîng glucoz¬ ®· lÊy lóc ban ®Çu, biÕt hiÖu suÊt

qu¸ tr×nh lªn men lµ 90%.

H ãng dÉn

a) TÝnh khèi lîng rîu etylic t¹o ra sau khi lªn men.

C6H12O6 lenmen → 2C2H5OH + 2CO2

Sè mol CO2 = 11,2 : 22,4 = 0,5 molKhèi lîng rîu etylic = 0,5 x 46 = 23 (gam)

b) TÝnh khèi lîng glucoz¬ ®· lÊy lóc ban ®Çu, biÕt hiÖu suÊt

qu¸ tr×nh lªn men lµ 90%.

Khèi lîng glucoz¬ =0,25 180

10090

x x = 50 (gam)

Bµi 51 - Saccaroz¬

Bµi 1. Khi pha níc gi¶i kh¸t cã níc ®¸ ngêi ta cã thÓ lµm nh sau:

a) Cho níc ®¸ vµo níc, cho ®êng, råi khuÊy.

b) Cho ®êng vµo níc, khuÊy tan, sau ®ã cho níc ®¸.

H·y chän çch lµm ®óng vµ gi¶i thÝch.

H ãng dÉn

201






Çch b ®óng, bëi nÕu cho ®¸ tríc lµm gi¶m ®é tan cña ®êng trong

níc.

Bµi 2. H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc trong s¬ ®å chuyÓn ho¸

sau:

Saccaroz¬ → →(1) (2)Glucozo etylic

H ãng dÉn

C12H22O11 + H2O , H to+ → C6H12O6 + C6H12O6 (1)

S©ccroz¬ glucoz¬ fructoz¬

C6H12O6 lenmen → 2C2H5OH + 2CO2 (2)

Bµi 3. H·y gi¶i thÝch t¹i sao khi ®Ó ®o¹n mÝa l©u ngµy trong

kh«ng khÝ, ë ®Çu ®o¹n mÝa thêng cã mïi rîu etylic.

H ãng dÉn

Xem cÊc ph¬ng tr×nh ph¶n øng (1), (2) ë bµi 2.

Bµi 4. Nªu phong ph¸p ho¸ häc ph©n biÖt ba dung dÞch sau:

glucoz¬, rîu etylic, saccaroz¬.

H ãng dÉn

Dïng ph¶n øng tr¸ng b¹c ®Ó nhËn ra ®êng glucoz¬.

Hai chÊt cßn l¹i ®îc thªm vµi giät axit sunfuric vµ ®un nãng trong 5

phót. S¶n phÈm ®îc trung hoµ axit, cho tham gia ph¶n øng tr¸ng

bËc, nÕu x¶y ra ph¶n øng th× chÊt ban ®Çu lµ saccaroz¬., chÊt

kh«ng ph¶n øng lµ rîu.

Bµi 5. Tõ mét tÇn níc mÝa chøa 13% saccaroz¬ cã thÓ thu ®îc bao

nhiªu kil«gam saccaroz¬? Cho biÕt hiÖu suÊt thu håi ®êng ®¹t

80%.

H ãng dÉn

Khèi lîng saccaroz¬.=1000 13

80100 100

x x

x= 104 (kg)

Bµi 6. Khi ®èt ch¸y mét lo¹i gluxit (thuéc mét trong çc chÊt sau:

glucoz¬, saccaroz¬), ngêi ta thu ®îc khèi lîng H2O vµ CO2 theo tØlÖ lµ 33:88.

202






X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc cña gluxit trªn.

H ãng dÉn

Ta cã tû lÖ: nC : nH =88

44 :

33 2

18

x= 2 :

33 2

18

x= 36 : 66 = 12 : 22

Tû lÖ nµy phï hîp víi saccarozo.

KÕt luËn : Gluxit trªn lµ saccarozo

Bµi 52 - Tinh bét vµ xenluloz¬

Bµi 1. Chä tõ thÝch hîp (xenluloz¬ hoÆc tinh bét) råi ®iÒn vµo çc

chç trèng:

a) Trong çc lo¹i cñ, qu¶, h¹t cã chøa nhiÒu…

b) Thµnh phÇn chÝnh cña sîi b«ng, gç, nøa lµ…c) Tinh bét lµ… cña con ngêi.

H ãng dÉn

a) Trong çc lo¹i cñ, qu¶, h¹t cã chøa nhiÒu tinh bét .

b) Thµnh phÇn chÝnh cña sîi b«ng, gç, nøa lµ xenluloz¬

c) Tinh bét lµ l¬ng thùc quan träng cña con ngêi.

Bµi 2. Chän c©u ®óng trong çc c©u sau:a) Xenluloz¬ vµ tinh bét cã ph©n tö khèi nhá.

b) Xenluloz¬ cã phÇn tö khèi nhá h¬n tinh bét.

c) Xenluloz¬ vµ tinh bét cã phÇn tö khèi b»ng nhau.

d)Xenluloz¬ và tinh bét ®Òu cã ph©n tö khèi rÊt lín, nhng

ph©n tö khèi cña xenluloz¬ lín h¬n nhiÒu so víi tinh bét.

H ãng dÉnPh¬ng ¸n ®óng lµ d.

Bµi 3. Nªu phong ph¸p ho¸ häc nhËn biÕt çc chÊt sau:

a) Tinh bét, xenluloz¬.

b) Tinh bét, glucoz¬, saccaroz¬.

H ãng dÉn

a) Dïng níc nãng ®Ó thö, nÕu tan t¹o thµnh dung dÞch keo (håtinh bét) th× ®ã lµ tinh bét. Xenlulo kh«ng tan.

203






b) Dïng ph¶n øng tr¸ng g¬ng ®Ó nhËn ra glucoz¬. Hai chÊt cßn

l¹i hßa tan vµo níc råi thö b»ng Cu(OH)2 nÕu t¹o ra dung dÞch

mµu xanh lam th× ®ã lµ saccaroz¬. Tinh bét kh«ng hoµ tan

®îc Cu(OH)2.

Bµi 4. Tõ tinh bét ngêi ta s¶n xuÊt ra rîu etylic theo hai giai ®o¹n

sau:

a) (-C6H10O5 -)n NuocAxit

+ → C6H12O6 hiÖu suÊt 80%

b) C6H12O6 0ruou

30 32 C− → C2H5OH hiÖu suÊt 75%

H·y viÕt ph¬ng tr×nh theo çc giai ®o¹n trªn. TÝnh khèi lîng r-

îu etylic thu ®îc tõ mét tÊn tinh bét.H ãng dÉn

(-C6H10O5 -)n + nH2ONuocAxit

+ → nC6H12O6 (1)

C6H12O6 0ruou

30 32 C− → 2C2H5OH + 2CO2 (2)

Bµi 53 - Protein

Bµi 1. H·y ®iÒn nh÷ng tõ hoÆc côm tõ thÝch hîp vµo çc dÊu

chÊm:a) Çc protein ®Òu chøa çc nguyªn tè………

b) Proteicã ë………….cña ngêi, ®éng vËt, thùc vËt nh…….

c) ë nhiÖt ®é thêng díi t¸c dông cña men, protein ………..t¹o ra

çc amino axit.

d) Mét sè protein bÞ ……….khi ®un nãng hoÆc cho thªm mét

sè ho¸ chÊt.H ãng dÉn

a) C, H, O, N vµ mét lîng nhá lu huúnh, photpho, kim lo¹i.

b) Protein cã ë trong c¬ thÓ cña ngêi, ®éng vËt, thùc vËt nh

trøng, thÞt, s÷a, tãc, sõng, mãng, rÔ th©n l¸, qu¶, h¹t.

c) ë nhiÖt ®é thêng díi t¸c dông cña men, protein thuû ph©n

t¹o ra çc amino axit.

204






d) Mét sè protein bÞ kÕt tña khi ®un nãng hoÆc cho thªm

mét sè ho¸ chÊt.

Bµi 2. H·y cho (giÊm hoÆc chanh) vµo s÷a bß hîac s÷a ®Ëu nµnh.

Nªu hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch.

H ãng dÉn

X¶y ra sù kÕt tña protein. Gi¶i thÝch çc protein cña s÷a bß

hay s÷a ®Ëu nµnh tan trong níc t¹o thµnh dung dÞch keo. Dung

dÞch keo nµy bÞ ®«ng tô khi thªm giÊm hay chanh vµo.

Bµi 3. Cã hai m¶nh lôa bÒ ngoµi gièng nhau: Mét ®îc dÖt b»ng sîi

t¬ t»m vµ mét ®îc dÖt b»ng sîi chÕ t¹o tõ gç b¹ch ®µn. Cho biÕt

çch ®¬n gi¶n ®Ó ph©n biÖt chóng.

H ãng dÉn

LÊy ë mçi m¶nh luË mét vµi sîi nhá, ®em ®èt, nÕu cã mïi

khÐt nh tãc ch¸y th× ®ã lµ lôa t¬ t»m.

Lôa nh©n t¹o tõ gç b¹ch ®µn kh«ng cã mïi khÐt nh vËy.

Bµi 4. a) So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ thµnh phÇn, cÊu

t¹o ph©n tö cña axit aminoaxetic (H2N -CH2 -COOH) víi axit axetic.

b) Hai ph©n tö axit aminoaxetic kÕt hîp víi nhau b»ng çch

t¸ch -OH cña nhãm -COOH vµ H cña nhãm -NH2. H·y viÕt ph¬ng

tr×nh ho¸ häc.

H ãng dÉn

a) So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau

C«ng thøc

ph©n tö

Giièng nhau Kh¸c nhau

H2N –CH2 –

COOH

Cã nhãm –

COOH

ThÓ hiÖn tÝnh

axit

H2N –

CH3COOH Cã nhãm –COOH

205






ThÓ hiÖn tÝnh

axit

b) Ph¬ng tr×nh ho¸ häc

H2NCH2COOH + H2NCH2COOH → H2NCH2CONHCH2COOH + H2O

Bµi 54 - Polime

Bµi 1 Chän c©u ®óng nhÊt trong çc c©u sau:

a) Polime lµ nh÷ng chÊt cã ph©n tö khèi lín.b) Polime lµ nh÷ng chÊt cã ph©n tö khèi nhá.

c) Polime lµ nh÷ng chÊt cã ph©n tö khèi lín do nhiÒu lo¹i

nguyªn tö liªn kÕt víi t¹o nªn.

d) Polime lµ nh÷ng chÊt cã ph©n tö khèi rÊt lín do nhiÒu m¾t

xÝch liªn kÕt víi t¹o nªn.

H ãng dÉnChän ph¬ng ¸n d.

Bµi 2. H·y chän nh÷ng tõ thÝch hîp råi ®iÒn vµo çc chç trèng:

a) Polime thêng lµ chÊt……(1)….kh«ng bay h¬i.

b) HÇu hÕt çc polime ®Òu……(2)…….. trong níc vµ çc dung

m«i th«ng thêng.

c) Çc polime cã s½n trong thiªn nhiªn gäi lµ polime……(3)..cßn çc polime do ngêi tæng hîp ra tõ çc chÊt ®¬n gi¶n gäi lµ

polime……(4)………

d) Polietilen vµ poli(vinyl clorua) lµ lo¹i polime……(5)…….cßn

tinh bét vµ xenlulo lo¹i polime (6)

H ãng dÉn

(1)- r¾n; (2) – kh«ng; (3) thiªn nhiªn; (4) tæng hîp; (5) tæng hîp; (6)thiªn nhiªn.

206






Bµi 3. Trong çc ph©n tö polime sau: Polietilen, xenluloz¬, tinh bét

(amilopectin), poli(clorua), nh÷ng ph©n tö polime nµo cã cÊu t¹o

m¹ch gièng nhau? H·y chØ râ lo¹i m¹ch cña çc ph©n tö polime ®ã.

H ãng dÉn

MËch th¼ng: Polietilen, xenluloz¬, poli(clorua).

M¹ch nh¸nh: Amilopectin.

Bµi 4. Poli(vinyl clorua) viÕt t¾t lµ PVC lµ polime cã nhiÒu øng

dông trong thùc tiÔn nh lµm èng dÉn níc, ®å gi¶ da, v¶i s¬n… PVC

cã cÊu t¹o m¹ch nh sau:

a) H·y viÕt c«ng thøc chung vµ c«ng thøc mét m¾t xÝch cña

PVC.

b) Lµm thÕ nµo ®Ó ph©n biÖt ®îc da gi¶ lµm b»ng PVC vµ da

thËt?

H ãng dÉna) C«ng thøc chung: (-CH2-CHCl-)n mét m¾t xÝch: -CH2-CHCl-

b) Ph©n biÖt ®îc da gi¶ lµm b»ng PVC vµ da thËt: §èt mét mÈu

nhá PVC vµ da thËt, nÕu cã mïi khÐt nh tãc ch¸y th× ®ã lµ da

thËt. ChÊt cßn l¹i lµ PVC.

Bµi 5. Khi ®èt ch¸y mét lo¹i polime chØ thu ®îc khÝ CO2 vµ h¬i níc

víi tØ lÖ sè mol CO2: sè mol H2O b»ng 1:1.Hái polime trªn thuéc lo¹i nµo trong sè çc polime sau:

Polietilen, poli(vinyl clorua), tinh bét,? T¹i sao?

H ãng dÉn

XÐt c«ng thøc chung cña cÊc polime:

(-CH2-CH2-)n, polietilen; (-CH2-CHCl-)n Poli(vinyl clorua); (C6H10O5)n

thÊy r»ng tû lÖ nH : nC = 2 : 1 hay nH2O ; nCO2 = 1: 1 chØ phï hîpvíi

207

- CH2 - CH - CH2 - CH - CH2 - CH - CH2 - CH…

Cl

|

Cl

|

Cl

|

Cl

|…






(-CH2-CH2-)n, polietilen.

Bµi 56 - «n tËp cuèi n¨m

PhÇn I – Hãa häc v« c¬

Bµi 1. H·y nhËn biÕt tõng cÆp chÊt sau ®©y b»ng ph¬ng ph¸p ho¸

häc:

a) Dung dÞch H2SO4 vµ dung dÞch CuSO4:

b) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch FeCl2;

c) Bét ®¸ v«i CaCO3 vµ Na2CO3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

(nªu cã).

H ãng dÉn

a) Dung dÞch H2SO4 vµ dung dÞch CuSO4:

• Hai dung dÞch nµy cã thÓ ph©n biÖt b»ng m¾t thêng. Dung

dÞch CuSO4 cã mµu xanh, dung dÞch H2SO4 ®Æc kh«ng mµu,

s¸nh.

• B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc: Cho hai chÊt trªn vµo 2 èng

nghiÖm ®ùng s½n dung dÞch NaOH, nÕu cã kÕt tña xanh nh¹t

th× ®ã lÇ CuSO4, chÊt kh«ng t¹o ra kÕt tña lµ H2SO4

CuSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Cu(OH)2(r¾n, x©nh nh¹t)

b) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch FeCl2;

Dïng dung dÞch NaOH ®Ó thö, nÕu xuÊt hiÖn kÕt tña, ®Ó l©u

trong kh«ng khÝ chuyÓn thµnh mµu n©u ®á th× ®ã lµ dung

dÞch FeCl2, HCl kh«ng cã hiÖn tîng g×.

208






FeCl2 + 2NaOH →2NaCl + Fe(OH)2

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3(r¾n, n©u ®á)

c) Bét ®¸ v«i CaCO3 vµ Na2CO3.

Çch 1. Dïng níc ®Ó hoµ tan, CaCO3 kh«ng tan, Na2CO3 tan. ChÊtkh«ng tan vµ chÊt tan ®Òu cho t¸c dông víi HCl ®Òu cã bät khÝ

tho¸t ra.

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2

Çch 2. Cho hai chÊt trªn t¸c dông víi HCl tríc, t¹o ra hai dung

dÞch, thªm dung dÞch Na2CO3 vµo c¶ hai dung dÞch trªn, nÕu cãkÕt tña th× chÊt ban ®Çu lµ CaCO3.ChÊt kh«ng cã hiÖn tîng g×

lµ Na2CO3.

CaCl2 + Na2CO3 → CaCO3 + 2NaCl

Bµi 2. Cã çc chÊt sau: FeCl3, Fe2O3, Fe, Fe(OH)3, FeCl2. H·y lËp

thµnh mét d·y biÕn ho¸ vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc. Ghi râ

®iÒu kiÖn ph¶n øng.H ãng dÉn

FeCl3(1) → Fe(OH)3

(2 ) → Fe2O3(3) → Fe

(1) → FeCl2


2Fe(OH)3 to → Fe2O3 + 3H2O (2)

Fe2O3 +3COto → 2Fe + 3CO2 (3)

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 (4)

Bµi 3. Cã muèi ¨n vµ çc ho¸ häc chÊt cÇn thiÕt. H·y nªu 2 ph¬ng

ph¸p ®iÒu chÕ khÝ clo. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc.

H ãng dÉn

Çch 1: §iÖn ph©n dung dÞch muèi ¨n b·o hoµ cã mµng ng¨n.

2NaCl + 2H2Odienphan → 2NaOH + H2 + Cl2

Çch 2: §iÒu chÕ HCl ®Æc, råi cho t¸c dông víi MnO2.

209






NaCl + H2SO4 → NaHSO4 + HCl

4HCl + MnO2 → MnCl2 + Cl2 + 2H2O

Bµi 4. Cã çc b×nh ®ùng khÝ riªng biÖt lµ: CO2, Cl2, CO, H2.

H·y nhËn biÕt mçi khÝ trªn b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc. ViÕt çcph¬ng tr×nh ho¸ häc nÕu cã.

H ãng dÉn

Dung dÞch níc v«i trong ®Ó nhËn ra CO2.

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓+ H2O

CO, H2 cã thÓ nhËn ra nhê ph¶n øng khö bét CuO mµu ®en thµnh

Cu mµu ®á.CO + CuO → Cu + CO2 nhËn ra CO2 nhê níc v«i trong.

H2 + CuO → Cu + H2O

Cl2 kh«ng cã çc ph¶n øng ho¸ häc trªn.

Bµi 5. Cho 4,8gam hçn hîp A gåm Fe, Fe2O3 t¸c dông víi dung dÞch

CuSO4 d. Sau khi ph¶n øng kÕt thóc, läc lÊy phÇn chÊt r¾n kh«ng

tan, röa kh«ng tan, röa s¹ch b»ng níc. Sau ®ã, cho phÇn chÊt r¾nt¸c dông víi dung dÞch HCl d th× cßn l¹i 3,2 gam chÊt r¾n mµu ®á.


b) TÝnh thµnh phÇn % çc chÊt trong hçn hîp A ban ®Çu.

H ãng dÉn

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ho¸ häc

Fe + CuSO4 → Cu + FeSO4 (1)

Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O (2)

PhÇn chÊt r¾n mµu ®á kh«ng tan lµ Cu.

b) TÝnh % vÒ khèi lîng çc chÊt trong A.

Theo (1) sè mol Fe trong A b»ng sè mol Cu = 3,2 : 64 = 0,05 mol

%Fe =0,05 56

100%

4,8

x x ≈ 58,3%; % Fe2O3 ≈ 41,7%

PhÇn II - Ho¸ häc h÷u c¬

210






Bµi 1. Nh÷ng chÊt sau ®©y cã ®iÓm g× chung (thµnh phÇn, cÊu

t¹o, tÝnh chÊt)?

a) Metan, etilen, axetilen, benzen.

b) Rîu etylic, axit axetic, glucoz¬, protein.

c) Protein, tinh bét, xenluloz¬, polietilen.

d) Etyl axetat, chÊt bÐo.

H ãng dÉn

§Æc ®iÓm chung cña çc chÊt trong tõng d·y

D·y chÊt Thµnh

phÇn

CÊu t¹o TÝnh

chÊta) Metan,

etilen, axetilen,

benzen.

C vµ H Ph¶n øng

ch¸y t¹o ra

CO2 vµ

H2Ob) Rîu

etylic, axit

axetic,glucoz¬,

protein.

C, H vµ

O

Ph¶n øng

ch¸y t¹o ra

CO2 vµH2O

c) Protein,

tinh

bét,xenluloz¬,

polietilen.

C vµ H polime Ph¶n øng

ch¸y t¹o ra

CO2 vµ

H2O

d) Etyl

axetat, chÊt

bÐo.

C, H vµ

O

§Òu lµ

çc este

Ph¶n øng

ch¸y t¹o ra

CO2 vµ

H2O

211






Bµi 2. Dùa trªn ®Æc ®iÓm nµo, ngêi ta xÕp çc chÊt sau vµo cïng

mét nhãm:

a)DÇu má, khÝ tù nhiªn, than ®¸, gç.

b) Glucoz¬, saccaroz¬, tinh bét, xenluloz¬.

H ãng dÉn

a)DÇu má, khÝ tù nhiªn, than ®¸, gç lµ çc nhiªn liÖu.

b) Glucoz¬, saccaroz¬, tinh bét, xenluloz¬ lµ çc hîp chÊt

gluxit.

Bµi 3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng thùc hiÖn çc biÕn ®æi ho¸

häc sau:

Tinh bét →(1) Glucoz¬ →(2) Rîu etylic →(3) Axit axetic →(4) Etyl

axetat →(5) Rîu etylic

H ãng dÉn

(-C6H10O5 -)n + nH2ONuocAxit

+ → nC6H12O6 (1)

C6H12O6 0ruou

30 32 C− → 2C2H5OH + 2CO2 (2)

2C2H5OH + 2O2 mengiam

→ 2CH3COOH + 2H2O (3)CH3COOH + C2H5OH 2

0

H SOdac

t → CH3COOC2H5 +H2O (4)

CH3COOC2H5 + NaOH → C2H5OH + CH3COONa (5)

Bµi 4. Chän c©u ®óng trong çc c©u sau:

a. Metan, etilen, axetilen ®Òu lµm mÊt mµu dung dÞch brom.

b. Etilen, axetilen, benzen ®Òu lµm mÊt mµu dung dÞch brom.

c. Metan, etilen, benzen, ®Òu khong lµm mÊt mµu dung dÞch

brom.

d. Etilen, axetilen, bezen ®Òu kh«ng lµm mÊt mµu dung dÞch

brom.

e. Axetilen, etilen ®Òu lµm mÊt mµu dung dÞch brom.

H ãng dÉn

Chän ph¬ng ¸n e.

Bµi 5. Nªu ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó ph©n biÖt çc chÊt sau:

212






a. CH4, C2H2, CO2

b. C2H5OH, CH3COOC2H5, CH3COOH.

c. Dung dÞch glucoz¬, dung dÞch saccaroroz¬, dung dÞch axit

axetic.

H ãng dÉn

a. Dïng níc v«i trong ®Ó nhËn ra CO2, hai chÊt khÝ cßn l¹i cho léi

qua dung dÞch brom, nÕu chÊt nµo lµm mÊt mau dung dÞch brom

th× ®ã lµ C2H2. CH4 kh«ng lµm mÊt mµu dung dÞch brom.

Bµi 6. §èt ch¸y 4,5 gam chÊt h÷u c¬ thu ®îc 6,6 gam khÝ CO2 vµ

2,7 gam H2O. BiÕt khèi lîng mol cña chÊt h÷u c¬ lµ 60gam.

X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña chÊt h÷u c¬.

H ãng dÉn

§Æt c«ng thøc chÊt h÷u c¬ lµ CxHyOz

Khèi lîng C =6,6 12

44

x= 1,8 (g)

Khèi lîng H =2 ,7 2

18

x= 0,3 (g) ⇒Khèi lîng O = 4,5 – 1,8 – 0.3 =2,4(g)

Ta cã tû lÖ: x : y : z =1,8

12 :

0,3

1 :

2, 4

16= 0,15 : 0,3 : 0,15= 2 : 4 : 2

C«ng thøc ®¬n gi¶n nhÊt lµ C2H4O2

C«ng thøc ph©n tö : (C2H4O2)n n =60

24 4 32+ += 1

Vëy c«ng thøc ph©n tö cña chÊt h÷u c¬ lµ C2H4O2

Bµi 7. §èt ch¸y chÊt h÷u c¬ X b»ng oxi thÊy s¶n phÈm t¹o ra gåmcã CO2, H2O, N2. Hái X cã thÓ lµ nh÷ng chÊt nµo trong çc chÊt sau:

Tinh bét, benzen, chÊt bÐo, cao su, protein.

H ãng dÉn

X cã thÓ lµ protein.


Bµi 1. H·y chän c©u ®óng trong çc c©u sau:a) Rîu 450 khi s«i, cã nhiÖt ®é kh«ng thay ®æi

213






b) Trong 100g rîu 450, cã 45g rîu vµ 55g H2O

c) Natri cã kh¶ n¨ng ®Èy ®îc tÊt c¶ çc nguyªn tö hi®ro ra khái

ph©n tö rîu etylic

d) Trong rîu etylic, natri chØ ®Èy ®îc nguyªn tö hi®ro trong

nhãm –OH.

H íng dÉn.

C©u ®óng lµ d

Bµi 2. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra trong çc trêng hîp:

a) Cho natri vµo hçn hîp rîu etylic vµ benzen

b) Cho natri vµo rîu

H íng dÉn. Çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra:

a) 2Na + 2C2H5OH → 2C2H5ONa + H2↑

Na + C6H6 → kh«ng ph¶n øng

b) Na ph¶n øng víi H2O tríc

2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑

Sau ®ã Na sÏ ph¶n øng víi rîu:2Na + 2C2H5OH → 2C2H5ONa + H2↑

Bµi 3. So s¸nh kh¶ n¨ng hßa tan trong níc cña rîu etylic víi metan,

axetilen vµ benzen. Tõ ®ã h·y chän c©u ®óng trong çc c©u sau:

a) Rîu etylic tan nhiÒu trong níc v× cã 2 nguyªn tö cacbon

b) Rîu etylic tan nhiÒu trong níc v× cã 6 nguyªn tö cacbon

c) Rîu etylic tan nhiÒu trong níc v× trong ph©n tö cã nhãm – OHd) Rîu etylic tan nhiÒu trong níc v× trong ph©n tö cã 2 nguyªn tö

C vµ 6 nguyªn tö hi®ro.

H íng dÉn.

Çc hi®rocacbon kh«ng tan trong níc

Rîu etylic tan v« h¹n trong níc. Kh¶ n¨ng hßa tan trong níc cña rîu

etylic lµ do cã nhãm – OH.C©u c) lµ c©u ®óng.

214






Bµi 4. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng khi cho CH3COOH t¸c dông víi

çc chÊt: Ca, CaO, Ca(OH)2, CaCO3, C2H5OH. Nªu dÊu hiÖu ph¶n øng.

H íng dÉn.

+) 2CH3COOH + Ca → (CH3COO)2Ca + H2↑

Canxi tan ra vµ cã khÝ H2↑tho¸t ra

+) 2CH3COOH + CaO → (CH3COO)2Ca + H2O

V«i sèng tan ra, ph¶n øng táa nhiÖt

+) 2CH3COOH + Ca(OH)2 → (CH3COO)2Ca + 2H2O

Ph¶n øng táa nhiÖt

+) 2CH3COOH + CaCO3→ (CH3COO)2Ca + H2O +CO2↑

Cã hiÖn tîng sñi bät do khÝ CO2 tho¸t ra, ®¸ v«i tan ra.

+ CH3COOH + C2H5OH →

042 t,SOH CH3COOC2H5 + H2O

XuÊt hiÖn chÊt láng kh«ng mµu, mïi th¬m, kh«ng tan trong níc næi

lªn trªn mÆt níc.

Bµ i 5. Hai chÊt h÷u c¬ A vµ B cã c«ng thøc ph©n tö lµ C2H4O2. X¸c®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A vµ B biÕt:

A ph¶n øng ®îc víi Na, NaOH

B chØ ph¶n øng ®îc víi NaOH, kh«ng ph¶n øng víi Na

H íng dÉn.

+ A ph¶n øng ®îc víi Na, NaOH nªn A lµ axit → C«ng thøc cÊu t¹o

CH3

C

OH

O

+ Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

2CH3COOH + 2Na → 2CH3COONa + H2

+ B chØ ph¶n øng ®îc víi NaOH, kh«ng ph¶n øng víi Na → B lµ

este

C«ng thøc cÊu t¹o: OCH3

C

O

H

215






PTP¦:

OCH3

C

O

H NaOH CH3

OHC

O

H

ONa

+ +

Bµi 6. Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó nhËn biÕt ba chÊt láng:

benzen, etylic, axit axetic.

H íng dÉn. Dùa vµo tÝnh chÊt cña axit axetic kh¸c víi tÝnh chÊt cña

rîu etylic, kh¸c víi tÝnh chÊt cña benzen ®Ó nhËn biÕt theo çc çch

sau:

Çch 1: Dïng quú tÝm nhËn ra axit axetic, quú tÝm hãa ®á.

Çch 2: Dïng Na2CO3 hoÆc CaCO3 nhËn ra axit axetic, sñi bät khÝ

CO2.

2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + CO2↑ + H2O

Çch 3: Dïng kim lo¹i m¹nh nh: Mg, Fe, Zn,... nhËn ra axit axetic,

kim lo¹i tan dÇn vµ cã khÝ H2 bay ra.

2CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2↑

Sau khi nhËn ra CH3COOH, ta ph©n biÖt rîu etylic vµ benzen

b»ng çch cho lÇn lît tõng chÊt t¸c dông víi Na, rîu etylic cã ph¶n

øng t¹o khÝ H2 bay ra, benzen kh«ng cã ph¶n øng:

C2H5OH + Na → C2H5ONa + 1/2 H2↑

Bµi 7. Hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau:

a) ? + ?→

CH3COONa + H2↑

b) ? + ? →CH3COONa + H2O + CO2↑

c) ? + CH3COOH → (CH3COO)2Ca + ? + ?↑

H íng dÉn.

a) 2CH3COOH + 2Na → 2 CH3COONa + H2↑

b) CH3COOH + Na2CO3 → 2CH3COONa + H2O + CO2↑

c) 2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + H2O + CO2↑

216






Bµi 8. Tõ etilen viÕt çc PTP¦ (ghi râ ®iÒu kiÖn) ®iÒu chÕ çc chÊt

sau: axit axetic, etyl axetat.

H íng dÉn.

C2H4 + H2O → 42

SOH C2H5OH

C2H5OH + O2 → mengiÊm CH3COOH + H2O

CH3COOH + C2H5OHH2SO4,to

CH3COOC2H5 + H2O

Bµi 9. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng (ghi râ ®iÒu kiÖn nÕu cã)

®Ó thùc hiÖn d·y biÕn hãa sau:

Tinh bét (1)

Glucoz¬ →

)3(

rîu etylic →

)4(

axit axeticXenluloz¬ (2)

H íng dÉn.

(1) (C6H10C5)n + nH2O → ng·axitlo n C6H12O6

(2) (C6H10C5)m + mH2O →

0t,ng·axitlo m C6H12O6

(3) C6H12O6 → − Cmen

03230, 2C2H5OH + 2CO2

(4) C2H5OH + O2 →

mengiÊm

CH3COOH + H2OBµi 1 0. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã ghi ®iÒu kiÖn ®Ó thùc

hiÖn chuyÓn hãa trong s¬ ®å:

CH2 = CH2(1) → C2H5OH (2 ) → CH3COOH (3) → (CH3COO)2Zn

↓(4CH3COOC2H5 (5) → CH3COONa

H íng dÉn.

(1) CH2 = CH2 + H2O → CH3CH2OH(2) CH3CH2OH + O2 →

mengiÊm CH3COOH + H2O

(3) 2CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2↑

(4)CH3COOH + C2H5OHH2SO4,to

CH3COOC2H5 + H2O

(5) CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH

Bµi 11. A, B, C lµ ba chÊt h÷u c¬ cã çc tÝnh chÊt sau.

-Khi ®èt ch¸y A, B ®Òu thu ®îc sè mol CO2 b»ng sè mol H2O

- B lµm mÊt mµu dung dÞch brom

217






- C t¸c dông ®îc víi Na

- A t¸c dông víi Na vµ NaOH

Hái A, B, C lµ nh÷ng chÊt nµo trong sè çc chÊt sau: C4H8, C2H4O2,

C3H8O

H·y viÕt c«ng thøc cÊu t¹o

H íng dÉn.

A t¸c dông ®îc vãi Na vµ NaOH. VËy theo ®Ò bµi A lµ axit vµ cã

c«ng thøc ph©n tö lµ C2H4O2. C«ng thøc cÊu t¹o lµ CH3COOH.

- C t¸c dông ®îc víi Na, vËy C cã c«ng thøc ph©n tö lµ C3H8O vµ

cã c«ng thøc cÊu t¹o lµ :CH

3CH

OH

CH3

hoÆc CH3 – CH2 – CH2OH

- B lµm mÊt mµu dung dÞch níc brom → B lµ C4H8 vµ cã c«ng thøc

cÊu t¹o:

CH2 = CH – CH2 – CH3 hoÆc CH3 – CH = CH – CH3

Bµi 12. Cã çc chÊt sau:C2H5OH, CH3COOH, CH3COOC2H5, (C17H35COO)3C3H5

a) Nh÷ng chÊt nµo tan nhiÒu trong níc

b) Nh÷ng chÊt nß cã ph¶n øng thñy ph©n

c) Nh÷ng chÊt nµo cã thÓ chuyÓn hãa trùc tiÕp cho nhau.

H·y viÕt s¬ ®å chuyÓn ho¸ gi÷a çc chÊt trªn.

H íng dÉn.a) Çc chÊt tan nhiÒu trong níc C2H5OH, CH3COOH

b) Çc chÊt cã ph¶n øng thñy ph©n: CH3COOC2H5, (C17-

H35COO)3C3H5

c) Çc chÊt chuyÓn hãa cho nhau theo s¬ ®å:

C2H5OH CH3COOH

218






CH3COOC2H5

Bµi 13. ChÊt h÷u c¬ A lµ chÊt r¾n mµu tr¾ng ë ®iÒu kiÖn thêng

tan nhiÒu trong níc. Khi ®èt ch¸y A chØ thu ®îc CO2 vµ H2O. A lµ

chÊt nµo trong çc chÊt sau:

a, Etilen b) rîu etylic c) Axit axetic

d) chÊt bÐo e) glucoz¬.

H íng dÉn. A lµ glucoz¬ (v× lµ chÊt r¾n mµu tr¾ng) §¸p ¸n e

Bµi 14. Nªu çch ph©n biÖt çc dung dÞch sau:

Rîu etylic, axit axetic, saccaroz¬.

H íng dÉn. LÊy mçi dung dÞch mét Ýt lµm mÉu thö.

- Nhóng quú tÝm vµo mçi mÉu thö, nhËn ®îc axit axetic v× lµm

quú tÝm hãa ®á.

- Cho vµo mçi dung dÞch vµi giät axit H2SO4 ®un nãng. Sau ®ã

hßa dung dÞch b»ng NaOH råi thùc hiÖn ph¶n øng tr¸ng g¬ng.

Dung dÞch nµo cã ph¶n øng tr¸ng g¬ng, ®ã lµ dung dÞch

saccaroz¬.

C12H22O11 + H2O →

042 t,SOH C6H12O6 + C6H12O6

Glucoz¬ Fructoz¬

C6H12O6 + Ag2O → k iÒmC6H12O7 + 2Ag↓

Bµi 15. Tõ tinh bét vµ çc hãa chÊt cïng çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt.

H·y viÕt viÕt s¬ ®å ph¶n øng ®iÒu chÕ etylaxetat.

H íng dÉn.S¬ ®å:

(- C6H10O5 -)n → C6H12O6 → C2H5OH →CH3COOH → CH3COOC2H5

Bµi 16 Cã 5 lÝt rîu 95 0. Hái thªm bao nhiªu lÝt níc nguyªn chÊt ®Ó

thµnh rîu 450.

H íng dÉn.C«ng thøc tÝnh ®é rîu: §é rîu =1V

V x100

Trong ®ã V1 lµ thÓ tÝch rîu nguyªn chÊt, V lµ thÓ tÝch hçn hîp rîu,níc,

219






VËy trong 5 lit rîu 950 th× thÓ tÝch rîu nguyªn chÊt ( Vr.n.c ) lµ:

V1 =100

5.95 = 4,75 lit

Tõ 4,75 lÝt rîu pha thµnh rîu 450 th× thÓ tÝch dung dÞch rîu

450 lµ

V =45

75,4 .100 = 10,56 lit

⇒ThÓ tÝch níc nguyªn chÊt cßn pha vµo 5 lit rîu 950 trªn lµ:

Vníc = 10,56 – 5 = 5,56 lÝt

Bµ i 17. T×m c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña mét rîu

d¹ng ROH, biÕt 0,32 gam rîu t¸c dông hÕt víi natri gi¶i phãng 112

ml H2 (®ktc).

H íng dÉn.

ROH + Na → RONa +2

1H2 ↑

n 2H =4,22

112,0= 0,005 mol

Theo ph¬ng tr×nh ph¶n øng, nROH = 2 n 2H =0,005 x 2 = 0,01

mol

0,32 g rîu cã sè mol lµ 0,01 mol

⇒Mrîu =n

m

=01,0

32,0= 32

MROH = 32 ⇒MR- = 32 – 17 = 15. VËy R- lµ gèc CH3-

VËy rîu lµ CH3OH.

Bµi 18. §èt ch¸y hoµn toµn 3,0gam chÊt h÷u c¬ A chøa C, H, O thu

®îc 6,6 gam khÝ CO2 vµ 3,6 g H2O.

a) H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña A, biÕt khèi lîng mol cña

A lµ 60g.

b) ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cã thÓ cã cña A, biÕt ph©n tö A cã

nhãm - OHc) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng cña A víi natri.

220






H íng dÉn.

a) Gäi c«ng thøc cña A lµ CxHyOz

§èt ch¸y 3g A ®îc 6,6g CO2 vµ 3,6g H2O

VËy mC trong 3g A lµ 4,4

6,6

. 12 = 1,8g

MH trong 3g A lµ18

6,3 . 2 = 0,4g

VËy trong 3g A cã 3 – (1,8 + 0,4) = 0,8 (g) O

Ta cã quan hÖ:

60(g) A → 12.x(g) C →y(g) H → 16.z (g) O

3(g) A → 1,8(g) C → 0,4 (g) H → 0,8 (g) O

⇒x =12.3

8,1.60= 3 ⇒y =

3

4,0.60= 8 ⇒z =

3.16

8,0.60= 1

C«ng thøc cña A lµ C3H8O

b) C«ng thøc cÊu t¹o cña A cã thÓ lµ:

CH3 – CH2 – CH2 – OH hoÆc CH3 – CH – CH3

|OH

c) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng cña A víi Na:

2 CH3 – CH2 – CH2 – OH + 2Na → 2 CH3CH2CH2ONa + H2↑

hoÆc2CH3 – CH – OH + 2Na → 2CH3 – CH – ONa + H2↑

| |CH3 CH3

Bµi 19. Cho 10ml rîu 960

t¸c dông víi natri lÊy d:a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ x¶y ra

b) T×m thÓ tÝch vµ khèi lîng rîu nguyªn chÊt ®· tham gia

ph¶n øng, biÕt khèi lîng riªng cña rîu lµ 0,8g/ml

c) TÝnh thÓ tÝch hi®ro thu ®îc ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn,

biÕt khèi lîng riªng cña níc lµ 1g/ml.

H íng dÉn.a) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

221






2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑ (1)

2Na + 2C2H5OH → 2C2H5ONa + H2↑ (2)

b) §é rîu = .100

10ml rîu 960 → V rîu = ml6,910096.10= →VH 2 O = 10 – 9,6 = 0,4 ml

Theo c«ng thøc m = V. D →m rîu = 9,6 . 0,8 = 7,68g

c) Natri ph¶n øng víi níc tríc, hÕt níc th× ph¶n øng tiÕp víi rîu.

Natri d do vËy theo ph¬ng tr×nh (1), (2)

nH 2 =2

1( nH 2 O + nC 2 H 5 OH) (1’)

DH 2 O = 1 g/ml → mH 2 O = 0,4 . 1 = 0,4g → nH 2 O = 184,0

(1”)

nrîu =46

68,7(1”’)

Tõ (1’), (1”), (1”’): ta cã nH 2 =2

1(18

4,0+

46

68,7) ≈ 0,0946 mol

→VH 2 = 0,0946 . 22,4 = 2,119 lÝt

Bµi 20. ChÊt h÷u c¬ A cã chøa C, H, O cã khèi lîng lµ 60gam. §èt

ch¸y hoµn toµn 3gam A råi cho s¶n phÈm vµo b×nh 1 ®ùng H2SO4

®Æc. So ®ã qua b×nh 2 ®ùng dung dÞch Ca(OH)2 d. Sau ph¶n øng

thÊy ë b×nh 2 cã 10gam kÕt tña vµ khèi lîng b×nh 1 t¨ng them 1,8

gam.

1) H·y x¸c ®Þnh CTPT cña A

2) ViÕt CTCT cã thÓ cã cña A, biÕt A lµm quú tÝm chuyÓn thµnh

mµu ®á.

H íng dÉn.

ChÊt A chøa C, H, O khi ch¸y sÏ sinh ra CO2 vµ H2O. Khi ®i qua

b×nh 1 ®ùng H2SO4 ®Æc th× níc bÞ hÊp thô, vËy khèi lîng níc lµ

1,8gam

Qua b×nh 2 cã ph¶n øng:

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 ↓+ H2O

222

Vr.n.c

Vdd






Theo ph¶n øng nCO 2 = nCaCO 3 = mol1,0100

10=

VËy khèi lîng cacbon cã trong 3 gam A lµ: 0,1 .12 = 1,2g

Khèi lîng hi®ro cã trong 3 gam A lµ: 0,1 .2 = 0,2g

Khèi lîng oxi cã trong 3 gam A lµ: 3 - (1,2 + 0,2) = 1,6 g§Æt c«ng thøc ph©n tö cña A lµ CxHyOz

Ta cã: 60gam A → 12.x gam C → y gam H → 16.z gam O

3 gam A → 1,2 gamC →0,2 gam H → 1,6 gam O

Ta cã: x = 212.3

60.2,1= ; y = 4

3

60.2,0= ; z = 2

16.360.6,1=

VËy CTPT cña A lµ: C2H4O2

V× A lµm quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á → A lµ axit (A cã nhãm –

COOH). VËy c«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ: CH3COOH

Bµi 21. TÝnh khèi lîng dung dÞch axit axetic thu ®îc khi lªn men 50

lÝt rîu 40. BiÕt khèi lîng riªng cña rîu etylic lµ 0,8g/ml vµ hiÖu suÊt

cña qu¸ tr×nh lªn men lµ: 92%

H íng dÉn. Trong 50 lÝt rîu etylic 40 cã lÝt24.

10050

= rîu nguyªn chÊt. VËy khèi

lîng rîu etylic cã trong 50 lÝt rîu 40 lµ:

m = V . D = 2 .1000 . 0,8 = 1600g.

V× hiÖu suÊt ®¹t 92% nªn khèi lîng rîu ®· lªn men lµ:

g1472100

92.1600= .

Sè mol rîu ®· lªn men lµ: mol3246

1472=

Ph¶n øng lªn men: C2H5OH + O2 → giÊm,men CH3COOH + H2O

32 mol ------------> 32 mol

VËy khèi lîng cña CH3COOH t¹o ra lµ:

60 . 32 = 1920 gam

Bµi 22. Cho m gam hçn hîp A gåm CH3COOH vµ CH3COOC2H5 t¸cdông víi dung dÞch NaOH 1M th× võa hÕt 300 ml. T¸ch lÊy toµn bé

223






lîng rîu etylic t¹o ra råi cho t¸c dông víi Na thu ®îc 2,24 lÝt khÝ H2

(®ktc)

a) H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

b) TÝnh thµnh phÇn % khèi lîng cña mçi chÊt trong hçn hîp

H íng dÉn.

Gäi sè mol CH3COOH lµ: x

Sè mol CH3COOC2H5 lµ: y

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng víi NaOH:

CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

X --------> x

CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH

y --------> y

Sè mol NaOH ph¶n øng lµ: x + y = 3,0=1.1000300

mol

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng cña rîu etylic víi Na:

2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2 ↑

y ------------------> 0,5.y

Ta cã 0,5.y = 1,0=4,22

24,2 → y = 0,2 mol

Thay y = 0,2 vµo ph¬ng tr×nh: x + y = 0,3 →x = 0,1 mol

VËy khèi lîng axit axetic lµ: 60 .0,1 = 6g

Khèi lîng etyl axetat lµ: 88 . 0,2 = 17,6g

Khèi lîng hçn hîp lµ: 6 + 17,6 = 23,6gVËy % CH3COOH = %42,25%100.

6,23

6=

% CH3COOC2H5 = (100 - 25,42)% = 74,58%.

Bµi 2 3. Hçn hîp X gåm axit axetic vµ mét axit h÷u c¬ cã c«ng thøc

CnH2n + 1COOH. TØ lÖ sè mol t¬ng øng cña 2 axit lµ 1 : 2. Cho a gam

hçn hîp 2 axit t¸c dông võa ®ñ víi 300 ml dung dÞch NaOH 1M råi

c« c¹n th× thu ®îc 27,4g hçn hîp hai muèi khan.

a) H·y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra

224






b) X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña axit

c) TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m khèi lîng cña mçi axit trong

hçn hîp

H íng dÉn.

Gäi sè mol cña axit axetic trong hçn hîp lµ x

→ Sè mol cña axit CnH2n + 1COOH trong hçn hîp lµ 2x


CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

x mol ---> x mol x mol

CnH2n +1COOH + NaOH → CnH2n + 1COONa + H2O2.x mol ----> 2.x mol 2.x mol

Theo bµi ta cã: nNaOH = 3,0=1.1000300

mol →x + 2.x = 0,3 → x = 0,1

Khèi lîng cña CH3COONa lµ: 0,1. 82 = 8,2g

Khèi lîng cña CnH2n + 1COONa lµ: 0,2 ( 14n + 68) = 2,8n + 13,6

Theo ®Ò bµi: 8,2 + 2,8n + 13,6 = 27,4 → n = 2 → C2H5COOH

Ta cã khèi lîng cña axit axetic lµ 60 . 0,1 = 6g

Khèi lîng cña C2H5COOH lµ: 74 . 0,2 = 14,8g

→ % khèi lîng cña CH3COOH = )8,146(

6

+.100% = 28,85%

→ % C2H5COOH = ( 100 – 28,85)% = 71,15%

Bµi 24. §un nãng hçn hîp gåm 5g rîu vµ 3,3 g axit axetic trong®iÒu kiÖn cã H2SO4 ®Æc lµm xóc t¸c. TÝnh khèi lîng este thu ®îc

biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng este hãa lµ 60%.

H íng dÉn.Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

CH3COOH + C2H5OH →

ot SO H ,42 CH3COOC2H5 + H2O

Theo bµi ra n OHHC 52 = 46

5≈ 0,1087 mol

n COOHCH3 = 055,060

3,3= mol

225






Tõ ph¬ng tr×nh ph¶n øng ta thÊy tØ lÖ: n OHHC 52 : n COOHCH3 =

1: 1

Theo bµi ra: n OHHC 52 > n COOHCH3 ⇒ hiÖu suÊt ph¶n øng tÝnh

theo axit axetic.H = 60% ⇒n COOHCH3 (ph¶n øng) = 055,0.

10060

= 0,033 mol

⇒n 523 HCOOCCH = n COOHCH3 (ph¶n øng) = 0,033 mol

⇒meste = 0,033 (15 + 44 + 29) = 2,904 g

Bµi 25. Mét hîp chÊt h÷u c¬ Y chøa C, H, O. §èt ch¸y 0,2 mol Y

b»ng lîng võa ®ñ lµ 8,96 lÝt O2 (®ktc). Cho toµn bé s¶n phÈm ch¸y

lÇn lît ®i chËm qua b×nh 1 ®ùng 100g dung dÞch H2SO4 96,48%

b×nh 2 ®ùng lîng d dung dÞch KOH vµ toµn bé çc s¶n phÈm ch¸y

®ã bÞ hÊp thô hÕt. Sau thÝ nghiÖm ta thÊy nång ®é dung dÞch

H2SO4 ë b×nh 1 lµ 90%, ë b×nh 2 cã 55,2 g muèi ®îc t¹o thµnh.

a) ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng.

b) X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña Y. BiÕt Y t¸c

dông víi dung dÞch KHCO3 gi¶i phãng CO2↑

c) ViÕt çc PTP¦ cña Y víi çc chÊt sau (nÕu cã):

Cu, Zn, CuO, SO2, Cu(OH)2, Na2CO3.

H íng dÉn. Gäi CTPT cña Y lµ CxH YOz

CxH YOz + (x + 4

y

- 2z

)O2 →

0t

xCO2 + 2

y

H2O

Theo bµi ra n 2O =4,22

96,8= 0,4 mol

KhÝ ®i ra sau ph¶n øng hÊp thô vµo H2SO4 ®Æc lµm gi¶m

nång ®é axit xuèng do ®ã níc ®· hÊp thô.

100 g H2SO4 96,48% ⇒m 42SOH =100

48,96.100= 96,48 g

⇒C% míi = 90% =O H m

2100

48,96+

.100 ⇒ OH2m = 7,2g

226






n Y = 0,2 mol ⇒ theo PT ®èt ch¸y x2,0n2CO =

OH2n = 0,2.

2

y= 0,1.y =

18

2,7 ⇒y = 4

KhÝ ®i vµo b×nh 2 bÞ hÊp thô lµ CO2

CO2 + 2 KOH → K 2CO3 + H2O

32COK n =138

2,55= 0,4 mol

⇒ 2COn = 32COK n = 0,4 mol ⇒ 0,2 x = 0,4 ⇒x = 2

Theo ph¬ng tr×nh ®èt ch¸y 2On = (x +

4

y-2

z) . n Y

thay sè: 0,4 = (x + 4

y

- 2z

) . 0,2 ⇒ (x + 4

y

- 2z

) = 2

x = 2, y = 4 ⇒z = 2. CTPT lµ C2H4O2.

Do Y t¸c dông víi KHCO3 → Y lµ axit cã nhãm – COOH ⇒ CTCT cña Y

lµ:

CH3 C

OH

O

c) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng

2CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2↑

2CH3COOH + CuO → (CH3COO)2Cu + H2O

2CH3COOH + Cu(OH)2 → (CH3COO)2Cu + 2H2O

2CH3COOH + Na2CO3 → 2CH3COONa + H2O +

CO2↑

Bµ i 26. Khi thùc hiÖn ph¶n øng xµ phßng hãa 1 lo¹i chÊt bÐo A

b»ng dung dÞch NaOH, ngêi ta thu ®îc glixerol vµ hçn hîp gåm hai

muèi C17H35COONa vµ C15H31COONa víi tØ lÖ sè mol t¬ng øng lµ 2:

1. H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cã thÓ cã cña lo¹i chÊt bÐo nµy.

H íng dÉn.

227






V× chÊt bÐo A khi thñy ph©n chØ t¹o ra hai muèi cña axit. §ã

lµ C17H35COONa vµ C15H31COONa víi tØ lÖ sè mol t¬ng øng lµ 2: 1.

VËy este A chøa hai gèc axit C17H31COO – nªn cÊu t¹o cña este A lµ:

CH2 – OOCC17H35 CH2 – OOCC17H35

| |CH – OOCC17H35 hoÆc CH – OOCC15H31

| |CH2 – OOCC15H31 CH2 – OOCC17H35

Bµi 27. Cho 2 lÝt dung dÞch glucoz¬ lªn men rîu lµm tho¸t ra 17,92

lÝt khÝ cacbonic (®ktc). TÝnh nång ®é mol cña dung dÞch glucoz¬

biÕt hiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh lªn men chØ ®¹t 40%.H íng dÉn.

Theo bµi ra 2COn =4,22

92,17= 0,8 mol

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng lªn men

C6H12O6 → −

03230,men 2 C2H5OH + 2CO2↑

0,4 mol <--------------- 0,8 mol

VËy sè mol glucoz¬ cã trong 2 lÝt dung dÞch lµ: 0,4 .40

100= 1 mol

Nång ®é cña dung dÞch glucoz¬: CM =V

n=2

1= 0,5 (mol/l)

Bµ i 28. Khi ph©n tÝch chÊt X ®îc t¸ch ra tõ s¶n phÈm thñy ph©n

protein ngêi ta thÊy khèi lîng mol lµ 75g. §èt ch¸y 1,5 gam X thÊy

t¹o ra 1,76 g CO2; 0,9g H2O vµ 0,28 gam N2.

a) H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña X

b) ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña X.

H íng dÉn.

a) Khèi lîng çc chÊt sinh ra khi ®èt ch¸y 1 mol X lµ:

2COm = 5,1

76,1.75 = 88 (gam)→ Trong 1 mol X cã mC =

44

88. 12 = 24 g

OH2m = 5,1

5,7.9,0

= 45 (gam) → Trong 1 mol X cã mH = 18

45

. 2 = 5 g

228






Trong 1 mol X cã mN = 5,1

28,0. 75 = 14 g

Gäi c«ng thøc cña X lµ CxHyOzNt

Ta cã: 12.x + y + 16.z + 14.t = 75 (*)

VËy 12.x = 24 → x = 2, y = 5; 14.t = 14 → t = 1

Thay çc gi¸ trÞ cña x, y, t vµo (*) ta ®îc 16.z =32 → z =2

VËy c«ng thøc cña X lµ C2H5O2N

V× X t¸ch ra tõ s¶n phÈm thñy ph©n protein nªn nã lµ

amoniaxit. VËy c«ng thøc cÊu t¹o lµ:

CH2 – COOH

|NH2

Bµi 2 9. Poli (vinyl clorua) viÕt t¾t lµ PVC ®îc ®iÒu chÕ tõ vinylcloruaCH2 = CHCla) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y rab) TÝnh khèi lîng poli (vinyl clorua) thu ®îc tõ 1 tÊn vinyl clorua

biÕt hiÖu suÊt cña ph¶n øng lµ 85%.

c) §Ó thu ®îc 1 tÊn PVC cÇn bao nhiªu tÊn vinyl clorua, gi¶ thiÕt

hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 90%

H íng dÉn.

a) Ph¶n øng ®iÒu PVC

n CH2 = CH →

ot xt p ,, (- CH2 - CH - )n

| |

Cl Cl

b) Theo ph¶n øng cø 62,5. n (tÊn) CH2 = CHCl th× ®îc 62,5.n tÊnPVC.

VËy theo lý thuyÕt tõ 1 tÊn vinyl clorua sÏ thu ®îc 1 tÊn PVC, v×hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 85% nªn khèi lîng PVC thùc tÕ thu ®îc lµ 1x

100

85= 0,85 tÊn

c) Khèi lîng vinyl clorua cÇn dïng lµ:

90

1. 100 = 1,11 tÊn

229






C. Bµi tËp tù luyÖn

Bµi 30. Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p hãa häc nhËn biÕt çc dung dÞch

trong níc: rîu etylic, axit axetic, glucoz¬, saccaroz¬.

Bµi 31. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã ghi ®iÒu kiÖn ®Ó thùc

hiÖn chuyÓn hãa trong s¬ ®å:

CaCO3 CaO CaC 2 C2H2

C2H4

C2H5OH → )6( CH3COOH →

)7( CH3COONa.

Bµi 32. Cã 5 lÝt rîu 300, ®Ó thµnh rîu 450 th× cÇn cho thªm bao

nhiªu gam rîu nguyªn chÊt. BiÕt Drîu (nguyªn chÊt) = 0,8 g/ml

§S: 1088g

Bµi 33. Cã 5 lÝt rîu 500 vµ 5 lÝt rîu 300. Hái khi pha trén hai lo¹i rîu

trªn th× dung dÞch míi cã ®é rîu b»ng bao nhiªu?

§S: 400

Bµ i 34. Oxi hãa 0,2 mol rîu etylic thµnh axÝt axetic. LÊy hçn hîp

sau ph¶n øng cho t¸c dông víi Na (d) thu ®îc 3,92 lÝt H2 (®ktc).

TÝnh hiÖu suÊt ph¶n øng oxi hãa.

§S: H = 75% (Híng dÉn: hçn hîp sau ph¶n øng cã CH3COOH, H2O,

C2H5OH d ®Òu ph¶n øng víi Na)

Bµi 35. §un nãng hçn hîp gåm 8,05 g rîu etylic vµ 36g axit axetic cã

H2SO4 ®Æc xóc t¸c thu ®îc 12,32 g etylaxetat. TÝnh hiÖu suÊt ph¶n

øng este hãa nãi trªn.

§¸p sè: H = 80%

Bµi 36. Cho 10,6 gam Na2CO3 vµo dung dÞch CH3COOH 0,5M. Ph¶n

øng x¶y ra hoµn toµn. Lîng khÝ tho¸t ra ®îc dÉn vµo b×nh ®ùng 1

lÝt dung dÞch Ca(OH)2 0,075 M. TÝnh

a) ThÓ tÝch dung dÞch CH3COOH ®· dïng (võa ®ñ)

230

(1) +C, t0 cao,(2)+H

2O,(3)

H2,Pd(4

)

H2O.(5)






b) Khèi lîng kÕt tña sinh ra trong b×nh ®ùng Ca(OH)2

§¸p sè: a) 400 ml

b) 5 g CaCO3

Bµi 37. Cho 9,7g hçn hîp X gåm axit axetic vµ axit A cã c«ng thøc

CmH2m+1COOH t¸c dông víi dung dÞch NaOH 1M th× võa hÕt 150ml.

a.X¸c ®Þnh CTPT cña A. BiÕt tØ lÖ sè mol cña axit axetic vµ A trong

hçn hîp lµ 2: 1.

b. TÝnh thµnh phÇn % khèi lîng cña mçi chÊt trong A .

c. ViÕt CTCT cña A.

§S: C2H5COOH

% CH3COOH =61,86%

% C2H5COOH = 38,14%

Bµi 38. §èt ch¸y hoµn toµn 50 ml rîu etylic cha râ ®é rîu. Cho toµn

bé s¶n phÈm vµo níc v«i trong d, ngêi ta thu ®îc 40g kÕt tña. X¸c

®Þnh ®é rîu, biÕt khèi lîng riªng cña C2H5OH lµ 0,8 g/ml.

§S: 230.

Bµi 39. T¹i mét nhµ m¸y s¶n xuÊt rîu tõ gç, trong mét ngµy ®ªm

ngêi ta s¶n xuÊt ®îc 6 tÊn rîu etylic 96%.

a) TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 tho¸t ra (ë ®ktc)

b) Lîng CO2 ®ã cã thÓ t¹o ra bao nhiªu gam Na2CO3 khi cho qua

dung dÞch NaOH d.

§S: a) 2800 lÝt CO2.

b) 13,2 tÊn Na2CO3

Bµi 40. Cã 3.9 g hçn hîp 2 rîu CH3OH vµ C2H5OH. §em ®èt ch¸y hçn

hîp trªn råi cho s¶n ph¶m ®i qua níc v«i trong d thÊy t¹o thµnh 15 g

kÕt tña.

TÝnh sè gam mçi rîu trong hçn hîp ban ®Çu.

§S: 1,6 g CH3OH, 2,3 g C2H5OH

Bµi 41. §Ó trung hoµ 0,74 g mét axit d¹ng RCOOH cÇn dïng 50 ml

dung dÞch NaOH 0,2 M.

231






a, X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña axit.

b, LÊy 0,74 g axit trªn t¸c dông víi rîu etylic. TÝnh lîng este thu ®îc,

biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng ®¹t 70%

§S: C2H5COOH

Khèi lîng este 0,714 g

Bµi 42. Cho 39 g glucoz¬ tham gia ph¶n øng tr¸ng g¬ng. T¹o

thµnh bao nhiªu gam bac kÕt tña, nÕu hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 75%.

NÕu len men mét lîng glucoz¬ nh thÕ th× thu ®îc bao nhiªu gam r-

îu etylic vµ lÝt khÝ CO2 , nÕu hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 80%.

§S mAg↓ = 32,4 g

Khèi lîng C2H5OH = 14,2 g

VCO2 = 5,16 lÝt

Bµi 43. §èt ch¸y 0,37 g chÊt A chøa çc nguyªn tè C, H, O thu ®îc

0,27 g níc vµ 336 ml khÝ CO2 (ë ®ktc). TØ khèi h¬i cña A ®èi víi

metan b»ng 4,625.

a, X¸c ®Þnh CTPTcña chÊt A.

b, X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A, biÕt r»ng A ph¶n øng ®îc víi

Na, NaOH.

§S CTPT C3H6O2

Axit CH3CH2COOH

Bµi 44. Tinh bét ®îc t¹o thµnh trong c©y xanh theo ph¬ng tr×nh

ho¸ häc sau:

6nCO2 + 5nH2O → clorophinas , (- C6H10O5 -)n + 6nO2

Hái ®Ó t¹o thµnh 8,1 tÊn tinh bét, c©y xanh ®· hÊp thô bao nhiªu

tÊn khÝ CO2 vµ gi¶i phãng bao nhiªu tÊn oxi. Tõ sè liÖu trªn em cã

suy nghÜ g× vÒ t¸c dông cña c©y xanh víi m«i trêng.

§S: khèi lîng CO2 = 132 tÊn

khèi lîng O2 = 92 tÊn

232






ch¬ng 6: Mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp ho¸ häc

I. Ph¬ng ph¸p b¶o toµn khèi lîng .

Néi dung: Tæng khèi lîng çc chÊt tham gia ph¶n øng b»ng tæng

khèi lîng çc chÊt t¹o thµnh sau ph¶n øng.

A + B → C + D

mA + mB = mC + mD

- øng dông:

+ TÝnh khèi lîng çc chÊt trong ph¶n øng .

+ TÝnh khèi lîng dung dÞch sau ph¶n øng : mdd = mban ®Çu -

mkÕt tña - mbay h¬i

VÝ dô 1: Cho m gam BaCl2 t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch chøa

10,6 g Na2CO3. Sau ph¶n øng thu ®îc 19,7g kÕt tña vµ dung dÞch

A.a. TÝnh m.

b. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc bao nhiªu gam chÊt r¾n khan.

Híng dÉn .

a. BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl

0,1 0,1 0,1

m = 0,1x208 = 20,8gb. m = m + m - m =

= 20,8 + 10,6 - 19,7 = 11,7 gam

VÝ dô 2. Hoµ tan 58,5 gam NaCl vµo 200g dung dÞch AgNO3. Sau

ph¶n øng hoµn toµn thu ®îc 143,5g kÕt tña. TÝnh nång ®é %

NaNO3 thu ®îc sau ph¶n øng .

Híng dÉn .NaCl + AgNO3 → AgCl + NaNO3

233

NaCl BaCl2 Na2CO3 BaCO3






mdd = 58,5 + 200 - 143,5 = 115 g

m = 1x85 = 85g

%m = 85/115x100 = 73,9%

VÝ dô 3. Hoµ tan hÕt 3 gam muèi MCO3 b»ng dung dÞch HCl thu

®îc dung dÞch A vµ 0,672 (l) CO2(®ktc). Hái c« c¹n A th× thu ®îc

bao nhiªu gam muèi khan.

Híng dÉn . MCO3 + 2HCl → MCl2 + CO2 + H2O

0,03 0,06 0,03 0,03

0,03

m = m + m - m - m =

= 3 + 0,06x36,5 - 0,03x44 - 0,03x18 = 3,33g

VÝ dô 4. §èt ch¸y hoµn toµn m gam hçn hîp gåm C2H6 vµ C2H4 cÇn

8,96 lit O2(®ktc) thu ®îc 6,72 lit CO2(®ktc) vµ 3,6 gam níc. TÝnh

m.

Híng dÉn.

mhh = m + m - m

= 3,6 + 6,72x44/22,4 - 8,96x32/22,4 = 4 g.

II. Ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng.

- Thêng ®îc sö dông trong bµi to¸n:

+ Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch muèi.

+ Muèi cacbonat t¸c dông víi dung dÞch HCl, H2SO4...

- PTPU: Kim lo¹i 1 + Muèi 1 → Kim lo¹i 2 + Muèi 2

NhËn xÐt:

+ Kim lo¹i 1 ph¶n øng vµ tan trong dung dÞch .

+ Kim lo¹i 2 sinh ra vµ b¸m vµo thanh kim lo¹i 1.

+ Khèi lîng thanh kim lo¹i 1 t¨ng hoÆc gi¶m phô thuéc vµo

khèi lîng kim lo¹i 1 tan ra vµ khèi lîng kim lo¹i 2 b¸m vµo.

234

NaNO3

NaNO3

MCl2 MCO3 HCl CO2 H2O

H2O CO2 O2






+ Sù chªnh lÖch khèi lîng thanh kim lo¹i 1 tríc vµ sau ph¶n øng

:

m = | mKL 2 - mKL 1+ |

- Khi biÕt ®îc ®é t¨ng gi¶m khèi lîng cña thanh kim lo¹i 1 cã thÓtÝnh sè mol çc chÊt trong ph¶n øng.

VÝ dô 1. Nhóng 1 thanh s¾t cã khèi lîng 12 g vµo 400 ml dung

dÞch CuSO4 sau khi ph¶n øng hoµn toµn lÊy thanh s¾t ra, sÊy kh«

c©n nÆng 13,6 gam.

a. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. TÝnh nång ®é dung dÞch

CuSO4.

b. TÝnh khèi lîng kim lo¹i b¸m vµo thanh s¾t vµ nång ®é CM chÊt

thu ®îc trong dung dÞch sau ph¶n øng.

Híng dÉn .


Cø 1 mol Fe t¸c dông víi 1mol CuSO4 khèi lîng thanh s¾t t¨ng 64 -

56 = 8 gam.

VËy x mol .........................................................................13,6 - 12 =

1,6 gam.

=> n = n = n = 1,6/8 = 0,2 mol.

CM = 0,2/0,4 = 0,5M

b. Khèi lîng Cu b¸m vµo thanh s¾t: m = 64x0,2 = 12,8 gam

Nång ®é dung dÞch FeSO4 trong dung dÞch thu ®îc sau ph¶n øng

:

CM = 0,2/0,4 = 0,5 M

VÝ dô 2. Cho thanh s¾t nÆng 10 g vµo 200 ml dung dÞch AgNO3

0,1M. Sau khi ph¶n øng hoµn toµn lÊy thanh s¾t ra, sÊy kh« c©n

nÆng m gam. TÝnh m.

Híng dÉn

Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : Fe + 2AgNO3 →Fe(NO3)2 + 2Ag

235

Fe CuSO4

FeSO4

(CuSO4)






n = 0,2x0,1 = 0,02 mol

- 2 mol AgNO3 ph¶n øng khèi lîng thanh s¾t t¨ng 2x108 - 56 = 160

g

0,02 mol ............................................................... = 1,6 g

Khèi lîng thanh s¾t sau ph¶n øng lµ m = 10 + 1,6 = 11,6 g

VÝ dô 3. Cho thanh Zn nÆng 25 g vµo dung dÞch CuSO4. Sau khi

ph¶n øng hoµn toµn thÊy thanh Zn cã khèi lîng 23 gam. TÝnh khèi l-

îng CuSO4 ®· tham gia ph¶n øng.

Híng dÉn . Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu

1 mol CuSO4 t¹o ra Cu b¸m vµo thanh Zn khèi lîng thanh Zn gi¶m:

65 -64 = 1 g

a mol .........................................................................................25 -

23 = 2gam

VËy ®· cã 2 mol CuSO4 ph¶n øng . Khèi lîng m = 2x160 = 320 gam.

VÝ dô 4. Hoµ tan hÕt 3 gam muèi MCO3 b»ng dung dÞch HCl thu

®îc dung dÞch A vµ V(l) CO2(®ktc). C« c¹n A th× thu ®îc 3,33 gam

muèi khan.

a. TÝnh V?

b. X¸c ®Þnh M.

Híng dÉn .

a. MCO3 + 2HCl →MCl2 + CO2 + H2O

Cø 1 mol MCO3 p t¹o thµnh MCl2 th× khèi lîng t¨ng M + 60 - (M +

71) = 11gam

x mol .......................................................................................3,33 -3

= 0,33 g

VËy sè mol MCO3 ph¶n øng lµ n = 0,33/11 = 0,03 mol

n = n = 0,01 mol => V = 0,01x22,4 = 0,672 lit.

b. M = 3/0,03 = 100 => M = 40 : Ca

236

AgNO3

160x0,022

CO2 MCO3

MCO3






VÝ dô 5. Cho mét thanh s¾t cã khèi lîng 20 g vµo 500 ml dung

dÞch hçn hîp gåm Cu(NO3)2 0,04 M vµ AgNO3 0,02M. Sau mét thêi

gian ph¶n øng lÊy thanh s¾t ra c©n nÆng 21,68 gam vµ thu ®îc

dung dÞch A. TÝnh nång ®é CM çc chÊt trong dung dÞch A. Cho

r»ng thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.

Híng dÉn .S¾t sÏ t¸c dông víi ® AgNO3 tríc:

Fe + 2AgNO3 → Fe(NO3)2 + 2Ag (1)

1 mol Fe t¸c dông 2 mol AgNO3 khèi lîng thanh s¾t t¨ng: 2x108 - 56

= 160 gam.

VËy 0,5x0,02 = 0,01 AgNO3 t¸c dông khèi lîng t¨ng: 1,6

gam.

Khèi lîng thanh s¾t t¨ng do t¸c dông víi Cu(NO3)2 lµ : 1,68 - 1,6 =

0,08 gam.

Fe + Cu(NO3)2 → Fe(NO3)2 + Cu (2)

1 mol Fe t¸c dông 1 mol Cu(NO3)2 khèi lîng thanh s¾t t¨ng: 64 - 56

= 8 gam.

Sè mol Cu(NO3)2 ®· ph¶n øng : n = 0,08/8 = 0,01 mol

VËy trong dung dÞch A gåm: n = 0,01/2 + 0,01 =

0,015 mol

CM = 0,015/0,5 = 0,03M

n = 0,02 - 0,01 =

0,01 mol

CM = 0,01/0,5 = 0,02M

III. Ph¬ng ph¸p dïng çc gi¸ trÞ trung b×nh.

M = =

Trong ®ã: M1, M2... lµ khèi lîng ph©n tö çc chÊt.

237

Fe(NO3)2

Fe(NO3)

2

Cu(NO3)

2

d

Cu(NO3)2 d

mhh

nhh

M1.n

1+ M

2n

2+ ...

n1

+ n2

+ ....






n1, n2... lµ sè mol çc chÊt.

M1 < M < M2

Ph¬ng ph¸p thêng ®îc dïng trong çc bµi to¸n:

+ TÝnh sè mol, khèi lîng çc chÊt trong 1 hçn hîp.

+ T×m khèi lîng ph©n tö çc kim lo¹i trong cïng nhãm.

+ T×m çc chÊt trong cïng d·y ®ång ®¼ng.

VÝ dô 1. Mét hçn hîp khÝ gåm CO vµ CO2 cã thÓ tÝch 11,2 lit

(®ktc) vµ cã tØ khèi h¬i so víi H2 lµ 20,4. TÝnh sè mol mçi khÝ

trong hçn hîp.

Híng dÉn

Gäi sè mol CO vµ CO2 trong hçn hîp lµ a vµ b. a + b = 11,2/22,4

= 0,5 (I)

d = 20,4 => M = 20,4x2 = 40,8

M = =

40,8 (II)

(I) vµ (II) => Sè mol CO : a = 0,1 mol

CO2: b = 0,4 mol.

VÝ dô 2. Hßa tan hoµn toµn 2,84 g hçn hîp 2 muèi MCO3 vµ

NCO3( trong ®ã M vµ N lµ çc kim lo¹i hãa trÞ II, trong cïng mét

ph©n nhãm vµ thuéc 2 chu k× liªn tiÕp nhau) b»ng dung dÞch HCl

thu ®îc 0,672 lit khÝ CO2(®ktc). T×m M vµ N.

Híng dÉn .

Gäi CT chung cña 2 muèi lµ MCO3:

MCO3 + 2HCl → MCl2 + CO2 + H2O

0,03 .............................................0,03

M = 2,84/0,03 = 94,67 => M = 34,67

M1 < M < M2 vµ 2 kim lo¹i kÕ tiÕp nhau trong nhãm II nªn

2 kim lo¹i ®ã lµ: Mg: 24 vµ Ca: 40

238

hh/H2

30a + 44ba + b

MCO3






VÝ dô 3. §èt ch¸y hoµn toµn mét hçn hîp gåm 2 ankan kÕ tiÕp

nhau trong d·y ®ång ®¼ng, thu ®îc 11,2 lit (®ktc) CO2 vµ 12,6 g

H2O. X¸c ®Þnh CTPT cña 2 ankan.

Híng dÉn .§Æt c«ng thøc chung cña 2 ankan lµ CnH2n+2:

CnH2n+2 +3 1

2

n +O2 → nCO2 + (n+1)CO2

n .............n+1

0,5 ..... 0,7

=> 0,7n = 0,5 (n+1)

=> n = 2,5; n1 < n < n2

V× 2 chÊt kÕ tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng nªn n1 = 2, n2 = 3.

VËy 2 ankan lµ : C2H6 vµ C3H8

VÝ dô 4. Mét hçn hîp gåm 2 anken h¬n kÐm nhau 28 ®vC. Khi lµm

bay h¬i 5,88g hçn hîp chiÕm thÓ tÝch 3,36(l) (®ktc). X¸c ®Þnh

c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña çc anken.

Híng dÉn .

C«ng thøc ph©n tö chung cña 2 anken lµ : CnH2n cã M = 14nSè mol hçn hîp : n = 3,36/22,4 = 0,15 mol

M = 5,88/0,15 = 39,2. => n = 39,2 / 14 = 2,8. V× anken nªn n > 1.

2 anken h¬n kÐm nhau 2 C nªn: n1 = 2; n2 = 4. VËy 2 anken lµ

C2H4 vµ C4H8.

IV. Ph¬ng ph¸p ®êng chÐo.

Lµ ph¬ng ph¸p ®îc dïng trong çc bµi to¸n vÒ pha chÕ dung dÞchcã cïng lo¹i nång ®é.

1. Pha çc dung dÞch cã cïng nång ®é %.

Pha chÕ m1 gam dung dÞch A cã nång ®é C1% víi m2 gam dung

dÞch A cã nång ®é C2%. Gäi C% lµ nång ®é dung dÞch thu ®îc. Ta

cã:

m1 ............. C1 | C - C2 |

239

C






m2 ............... C2 | C1 - C |

=>

=

VÝ dô 1. CÇn ph¶i pha chÕ bao nhiªu gam dung dÞch NaCl 10% víi

100 g dung dÞch NaCl 4% ®Ó thu ®îc dung dÞch NaCl 6%.

H íng dÉn:Gäi m lµ khèi lîng dung dÞch NaCl 10%

m ............ 10 2

m/ 100 = 2/4 hay m =

100x2/4 = 50g

100 .............. 4 4

VÝ dô 2. Trén lÉn 50 g dung dÞch H2SO4 98% víi 75 g dung dÞch

H2SO4 68%. TÝnh nång ®é % dung dÞch H2SO4 thu ®îc.

Híng dÉn .

Gäi m lµ khèi lîng dung dÞch NaCl 10%

50 ............ 98 C - 68

75 .............. 68 98 - C

=>

= => 75(C - 68) = 50(98 - C )

=> C = 80VËy khi trén lÉn sÏ thu ®îc 125 g dung dÞch H2SO4 80%.

VÝ dô 3. TÝnh khèi lîng H2O cÇn cho vµo 250 g dung dÞch NaNO3

75%®Ó thu ®îc dung dÞch NaNO3 50%.

Híng dÉn .

H2O ®îc coi nh dung dÞch NaNO3 0% v× vËy cã thÓ sö dông ph¬ng

ph¸p ®êng chÐo:m ............ 0 25

240

m1

m2

| C - C2 || C1 - C |

6

C

5075

C - 6898 - C

50






250 ............. 75 50

=>

= => m = 125 g

VËy cÇn trén 125 g níc vµo 250 g dung dÞch NaNO3 75% ®îc 375

g dung dÞch NaNO3 50%.

VÝ dô 4. TÝnh khèi lîng NaCl cÇn cho vµo 150 g dung dÞch NaCl

25% ®Ó thu ®îc dung dÞch NaCl 40 %. TÝnh khèi lîng dung dÞch

thu ®îc .

Híng dÉn .

Khi trén thªm chÊt tan th× nång ®é ta cã lµ 100%.

m ............ 100 25

150 ..............75 60

=>

= => m = 26,5g

VËy cÇn trén 26,5 g NaCl.

Khèi lîng dung dÞch NaCl thu ®îc lµ : m = 26,5 + 150 = 176,5 g.

2. Pha çc chÊt cã cïng nång ®é CM.

Pha chÕ V1 lit dung dÞch A cã nång ®é CM(1) víi V2 lit dung dÞch A

cã nång ®é CM(2). Gäi CM lµ nång ®é dung dÞch thu ®îc. Ta cã:

V1 ............. C1 | CM - C2 |

V2 ............... C2 | C1 - CM |

=>

=

VÝ dô 5. CÇn bao nhiªu ml dung dÞch H2SO4 1M ®Ó pha víi 50 ml

H2SO4 2M thu ®îc dung dÞch H2SO4 1,2M

Híng dÉn:

241

m25

0

2550

40

2560

m15

0

CM

V1

V2

| CM - C2 || C1 - CM |






Gäi V lµ thÓ tÝch dung dÞch H2SO4 1M: V1 ......... 1 0,8

50 ......... 2 0,2

= = > V = 200

VËy cÇn ph¶i pha 200 ml dung dÞch H2SO41M.

VÝ dô 6. TÝnh thÓ tÝch H2O vµ dung dÞch MgSO4 2M cÇn ®Ó pha

®îc 100ml dung dÞch MgSO4 0,4M.

Híng dÉn: Gäi V lµ thÓ tÝch H2O cÇn cho vµo, khi ®ã thÓ tÝch dung

dÞch MgSO4 2M lµ 100 - V. V ................. 0 1,6

100 - V ........... 2 0,4

= => V = 20

VËy pha 20 ml dung dÞch MgSO4 2M víi 80 ml H2O ®Ó thu ®îc 100

ml dung dÞch MgSO4 0,4 M.

VÝ dô 7. CÇn trén lÉn dung dÞch NaOH 1,2M víi dung dÞch NaOH

2,5M theo tØ lÖ thÓ tÝch nh thÕ nµo ®Ó thu ®îc dung dÞch NaOH

1,5M.

Híng dÉn .

Gäi V1 vµ V2 lÇn lît lµ thÓ tÝch cña NaOH 1,2M vµ 2,5 M ta cã:

V1 ......... 1,2 1,0

V2 ......... 2,5 0,3

=

242

1,2

V50

0,80,2

0,4

1,60,4

V100 - V

V1

V21,00,3

1,5






VËy cÇn ph¶i pha chÕ dung dÞch NaOH 1,2M víi dung dÞch NaOH

2,5M theo tØ lÖ thÓ tÝch 10 : 3 th× thu ®îc dung dÞch NaOH

1,5M.



Documents

HD giai BTHH9