HEMOGLOBİNOPATİLER

1

Hemoglobinopatiler

• Hemoglobin molekülü (Hb A) 4 polipeptid zinciri içerir: 2 alfa, 2 beta (a2b2). – alfa zincirleri 141 aa, – beta zincirleri 146 aa içerir.

• Beta zincir ailesi genleri 11. kromozom• Alfa zinciri ailesinin genleri 16. kromozom

üzerinde bulunur.

2

• Alfa veya beta zincirlerini kodlayan genlerdeki mutasyonlar, hemoglobinin biyolojik fonksiyonunu etkileyebilir. Biyolojik fonksiyonun değiştiği durumlara hemoglobinopati denir.

• Farklı hemoglobinler değişen çevrelerin özel oksijen ihtiyaçlarını sağlamaktadır.

• Hemoglobinin başlıca fonksiyonu oksijen bağlama ve bağladığı bu oksijeni dokulara vermektir.

3

• 1949 yılında orak hücre anemisi olan hastalarda elektroforetik olarak farklı bir hemoglobin tipi tanımlanmıştır.

• Bir tek proteindeki moleküler varyasyonun bir hastalığı karakterize edecek tüm klinik, laboratuvar ve patolojik bulgularından sorumlu olabileceği bir moleküler hastalık konsepti ortaya çıkmıştır.

4

Normal insan hemoglobinleri

5

Hemoglobin tipleri

Hemoglobin Yapı Açıklama

Normal A α2β2Erişkin hemoglobinin %92’si

A1C α2β2Erişkin hemoglobinin %5’i

Diyabette glukozlanmış hemoglobin artar.

A2 α2δ2 Erişkin hemoglobinin %2’si β talasemide

yükselir

F α2γ2 Normalde %1’den az. Fetus için normal hemoglobin. β talasemide yükselir

Yetersiz Zincir Yapımı

H β4α talasemide bulunur.

Barts γ4Homozigot α talasemide hemoglobinin tümü

Zincirde yapı bozukluğu

S α2β2β zincirinde 6.pozisyondaki glutamik asit yerine valin gelmiştir.

C α2β2β zincirinde glutamik asit yerine lizin gelmiştir.

6

Hemoglobin varyantları

7

Hemoglobinopatilerin Sınıflandırılması

• Anormal hemoglobinlerin sayısı günümüzde 100’den fazla olmakla beraber, bunların yalnız bir kısmı hastalık yapmaktadır.

8

Fonksiyonel özelliklerine göre hemoglobinler şöyle sınıflandırılabilir:

1. Fizyolojik değişiklik yapmayan anormal hemoglobinler. Klinik önemleri yoktur.

2. Hemoglobin sentezinde dengesizlik durumları veya talasemi sendromları. Burada hemoglobinde yapı bozukluğu yoktur. Fakat polipeptid zincirlerinden bir tanesinin sentezi diğerine göre az veya çok azalmıştır.

3. Deforme olan hemoglobinler: S ve C hemoglobinleri

9

4. Dayanıksız hemoglobinler. Bu hemoglobinler oksidasyona dayanıksız olup, Heinz cisimcikleri şeklinde çökerler.

5. Anormal “hem” fonksiyonuna sahip olan hemoglobinler. Bu grupta M hemoglobinleri (methemoglobinemi) ile oksijene karşı ilgileri azalmış veya artmış hemoglobinler bulunur.

10

• Talassemilerde, normalde uyum içinde sentezlenen ve zincirlerinden biri sentezlenmez veya azalmış olarak sentezlenir.

11

Talasemi ve Hemoglobinopati Tanısında Kullanılan Testler

• Tam kan sayımı• Elektroforez

• IEF (Alkali elektroforez ile aynı paternde göç ederler ancak rezolüsyon çok iyidir ve daha güvenilir bir kantifikasyon vardır.)

• HPLC• DNA Analizi

12

Tam Kan Sayımı• Ortalama eritrosit hacmi (MVC) < 72 fl

– (normal 80-100)

• Eritrositlerin çap farklılığını yani anizositozu gösteren (RDW) Normal– (normal 11.5-14.5)

• Eritrosit sayısı (RBC) Artmış– (normal 4.8-5.4 x 1012/L)

• Hemoglobin Azalmış– (normal 14-16 g/dl)

13

Elektroforez

14

Alkali Hb elektroforezi (pH:8.6)

• Hb A, F, S ve C için tarama amaçlı kullanılır.

• Hb H ve Hb Bart’s gibi hızlı hemoglobinler için sensitivitesi düşüktür.

15

Asit Hb elektroforezi (pH:6.0)

• Hb G ve Hb D’nin Hb S’den ayrılmasına olanak sağlar.

• Hb E, Hb O ve Hb C’nin birbirlerinden ayrılmasına olanak sağlar.

16

HPLC

17