Her şey kayıt altında olsa? Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Elektrik Enerjisinin Sertifikasyonu

7 Kasım 2012, İstanbul

Gündem

Ne? Sertifikasyondan kastımız nedir?

Neden? Neden Türkiye’de sertifikasyona ihtiyaç var?

Nasıl? Dünyada Nasıl uygulanmaktadır?

Değerlendirme ve Öneri

Gündem

Ne? Sertifikasyondan kastımız nedir?

Neden? Neden Türkiye’de sertifikasyona ihtiyaç var?

Nasıl? Dünyada Nasıl uygulanmaktadır?

Değerlendirme ve Öneri

4

Sertifikalar üretilen ve tüketilen elektrik enerjisinin yenilenebilir enerji kaynağı ile üretilmiş

olduğuna ve düşük karbon emisyonuna sahip olduğuna ilişkin kesin kanıt sunmaktadır.

Türkiye’ deki mevcut durumda verilen sertifikalar temelde yenilenebilir enerjiye dayalı elektrik

üretimi yapan tesisi sertifikalandırdığından bu ihtiyaçları karşılamamakta olup kastedilen

sertifikasyon YEK Belgelerinden çok farklıdır.

Yenilenebilir Enerjiye

Dayalı Elektrik Enerjisi

için Sertifikasyon

Yenilenebilir Enerji Sertifikalarında, tesiste üretilen enerji

sertifikalandırılmakta, sertifikalar kayıt altına alınmakta ve

tüketildiği anda kayıtlardan düşülmek suretiyle takip edilebilmekte

ve tüketiciye sunulan enerji asıl kaynağına dair ispat özelliği

taşıyabilmektedir.

Sertifikasyondan kasıt: Yenilenebilir enerjiye dayalı elektriğin üretildiği ve tüketildiği anda kayda alınmasını sağlayan yapı

Yenilenebilir Enerji

Kaynak (YEK) Belgesi

YEK Belgesi üretim yapan tesisi belgelendirmekte ve burada

üretilen elektrik enerjisinin emisyon ticaretinden ve yenilenebilir

enerji destekleme mekanizmalarından istifade edebilmesine

dayanak sağlamaktadır.

5

Sertifikasyondan kasıt: Yenilenebilir enerjiye dayalı elektriğin üretildiği ve tüketildiği anda kayda alınmasını sağlayan yapı

AAA RES Elektrik Üretim

A.Ş. Tarafından üretilen

enerji miktarı tesis

sayacından geçtiği an

itibariyle veritabanında

kayda alınır:

Sertifika oluşur

AAA RES Elektrik Üretim

A.Ş. İle arasında ikili

anlaşma olan ZZZ A.Ş. İkili

anlaşmaya esas miktardaki

elektriği tükettiği (sayaçtan

geçtiği an itibariyle) anda

tüketilen enerji miktarı

veritabanındaki kayıttan

düşülür:

Sertifika envanterden

düşülür (iptal edilir)

Üretilen enerji havuza

(şebekeye) verilir

Üretici:

AAA RES Elektrik Üretim A.Ş.

Serbest tüketici:

ZZZ A.Ş.

6

Gündem

Ne? Sertifikasyondan kastımız nedir?

Neden? Neden Türkiye’de sertifikasyona ihtiyaç var?

Nasıl? Dünyada Nasıl uygulanmaktadır?

Değerlendirme ve Öneri

7

Sertifikasyon ihtiyacını bugün az hissediyoruz, yarın daha çok hissedeceğiz (1/2)

Piyasa gelişiyor, tüketiciler de….

Piyasa gelişme gösterdikçe tüketiciler daha bilinçli ve seçici olmaktadır. Satın

aldıkları enerjinin kaynağını ve çevreye olan etkisini de öğrenmek ve bunu

kanıtlayan bir mekanizmanın bulunmasını istemektedirler.

Yenilenebilir enerjiye dayalı elektriğin bir

ürün olarak farklılaşması söz konusu…

İklim değişikliği gerçeği, çevresel kaygılar ve sosyal sorumluluk gibi saiklerle

tüketiciler özellikle temiz enerjiye dayalı olarak üretilen elektrik enerjisini satın

almak isteyebilmektedir.

İhracat imkanları genişliyor…

Yenilenebilir enerjiye yönelik ciddi hedefleri olan Avrupa Birliğine ihracat

imkanları söz konusu. Burada ve ihracata konu olacak yenilenebilir enerjiye

dayalı elektriğe ilişkin ispat mekanizmasını ön plana çıkarmaktadır.

8

Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 2008/72/EC sayılı direktifinde tüketicilerin satın

aldıkları yenilenebilir enerjiye ilişkin olarak şeffaf bir şekilde bilgilendirilmesi gerektiği

belirtilmiştir.

Sertifikasyon ihtiyacını bugün az hissediyoruz, yarın daha çok hissedeceğiz (2/2)

Piyasanın olgunluğu arttıkça giderek bilinçlenen tüketici ve yeni ticaret

alternatiflerinin ortaya çıkması YEK Belgeleri haricinde bir ispat mekanizmasını

zorunlu kılmaktadır.

Yenilenebilir enerji pazarımız hızla artan yenilenebilir enerjiye dayalı kurulu

kapasitesi ve elektrik enerjisi üretimi ile önemli bir büyüme kaydetmektedir.

An itibariyle çok şiddetli hissedilmemekle beraber, olgunlaşan diğer piyasalarda

olduğu gibi orta vadede sertifikasyon ihtiyacı ön plana çıkacaktır.

9

Gündem

Ne? Sertifikasyondan kastımız nedir?

Neden? Neden Türkiye’de sertifikasyona ihtiyaç var?

Nasıl? Dünyada Nasıl uygulanmaktadır?

Değerlendirme ve Öneri

10

Avrupa Birliği (1/3)

European Energy

Certificate System

(EECS)

Avrupa Birliği genelinde kullanılan sertifikasyon sistemi European Energy

Certificate System (EECS) adı altında, belli standartlara tabi olmak

kaydıyla ülkeler tarafından ayrı ayrı geliştirilen bir sistemdir. EECS, Birlik

çapında bir merkezi sistem olmayıp sadece ortak prensipler

doğrultusunda işleyen ve diğer ülkelerde geçerliliği olan bir sertifikasyon

sistemini ifade etmektedir.

Sertifikasyon Kurumları

Birliği- Association of

Issuing Bodies (AIB)

EECS’yi uygulayan ülkelerin ortak kurallara uyması ve aynı standartları

taşıması, Sertifikasyon Kurumları Birliği (AIB) tarafından garanti altına

alınmaktadır. AIB, her bir ülkede sertifika sağlayıcı olan kurumun İlkeler

ve Çalışma Kuralları (Principles and Rules of Operation – PRO) olarak

bilinen kurallar çerçevesinde işlemesini temin etmektedir.

11

Avrupa Birliği (2/3)

Renewable Energy

Certificates (RECs) Guarentee of Origin (GO)

Yenilenebilir Enerji Direktifi

(2009/28/EC) uyarınca

sertifikasyon yapısının

kurulması zorunlu ancak

katılım gönüllü

Yapının kurulması da katılım da

gönüllülük esasına dayalı

Sertifika vermeye yetkili kurum

devlet tarafından

yetkilendirilmiştir

Sertifika vermeye yetkili kurum

özel sektör girişimi ile

yetkilendirilmiştir

Sertifikasyona ilişkin gereken yasal altyapıda sıkıntı olan

ülkelerde RECs (Yenilenebilir Enerji Sertifikaları) kaynak

Garantisi Belgeleri ile aynı amaca hizmet etmekte ve rahatlıkla

kullanılmaktadır.

Sertifikalar,

Üretimin hangi yenilenebilir

enerji kaynağı ile yapıldığı,

Üretim tarihi

Üretim tesisinin adı, lokasyonu,

kapasitesi, kurulum tarihi

Hangi teşvik

mekanizmalarından

yararlanıldığı

ID numarası

gibi bilgileri veritabanı kayıtlarında

taşırlar.

Sertifikaların fiyatları serbest

piyasada arz ve talep dengesine

göre oluşmaktadır.

12

Avrupa Birliği (3/3)

• Avrupa Birliğinde 18 ülke AIB’’ye üyedir.

• Bu 18 üyeyi temsil eden birimlerin 8’i iletim sistem

işletmecisi, 6’sı düzenleme kurumu iken 4’ü de özel

şirket olarak görev yapmaktadır.

Düzenleyici Kurum

Üye olmaya aday

Diğerleri (STK vs.)

Sistem İşletmecisi

13

• Diğer mekanizmalara benzer şekilde,

Hindistan’da da şebekeye verilen her 1

MW’lık enerji için 1 adet yenilenebilir

enerji sertifikası oluşturulmaktadır.

• Üretilen elektrik enerjisi dağıtım

şirketlerine satılırken, ilgili REC’ler de

dağıtım şirketi veya diğer tüzel kişilere

satılabilmektedir.

• 2003 Elektrik Kanunu’nda belirtildiği üzere Elektrik Düzenleme Komisyonu (State Electricity Regulatory Commisions),

dağıtım şirketlerinin toplam enerji ihtiyaçlarının belli bir yüzdesini yenilenebilir enerji kaynaklarından kullanmasına dair

hedef belirlemiştir. Yenilenebilir enerji sertifikasyonları, Renewable Purchase Obligation olarak bilinen bu hedefleri

karşılamakta önemli rol oynamaktadır.

• Yenilenebilir kaynaktan üretilen her 1 MW elektrik

için ilgili üreticiye 1 sertifika düzenlenir.

• Sertifika, sistemi düzenleyen kayıt merkezi

tarafından oluşturulur.

• Kayıt merkezi aynı zamanda sertifikanın transferi

aşamasında da takibini sürdürmektedir.

• Tipik bir sertifika, o sertifikaya özel kimlik numarası,

üretim tesisinin yeri ve ismi, üretilen elektriğin

kaynağı, üretim tarihi ve geçerlilik süresi gibi bilgileri

barındırmaktadır.

• Sertifika, ilgili elektrik enerjisi

tüketildiğinde iptal olmaktadır.

• İptali gerçekleştirilen

sertifikanın transferi veya

ticareti yapılamaz.

• Yenilenebilir enerji

sertifikaları ömrü süresince

herhangi bir tarafta

bulunabilmektedir.

• Bu taraf, sistem

çerçevesince kabul gören

üretici, trader, yükümlülüğü

bulunan bir kurum veya

herhangi bir alıcı

olabilmektedir.

Yenilenebilir Enerji Sertifikasının Düzenlenmesi Mülkiyet

(Transferi / Ticareti) Sertifikanın İtfası

Hindistan (1/2)

Yenilenebilir

Enerji

Elektrik Enerjisi

Yenilenebilir Enerji

Sertifikası

Dağıtım Şirketleri

Dağıtım Şirketleri

Yükümlülüğü Olan

Şirketler

Gönüllü Piyasalar

14

• Bölgesel Yük Tevzi

Merkezi ile İzleme

Kurulu ve REC Kayıt

Merkezi’nin REC

mekanizmasının

işlemesinde önemli

rolü bulunmaktadır.

• Görev ve

sorumlulukların iyi bir

şekilde tanımlanması

sistemin geleceği için

önem teşkil etmektedir.

Yenilenebilir kaynağa

dayalı üretilen enerji

şebekeye verilerek

gerçek zamanlı olarak

tüketilir.

Şebekeye verilen

elektrik miktarının

sayımı ve enerjinin

kaydı Bölgesel Yük

Tevzi Merkezi

tarafından yapılır.

Raporlara göre Kayıt

Merkezi uygun

sayıdaki sertifikayı

oluşturur ve ilgili

yenilenebilir enerji

üreticisi adına

düzenler.

Yük Tevzi Merkezi

kayıtlı yenilenebilir

enerji projelerine ilişkin

bilgileri aylık olarak

Kayıt Merkezi ile

paylaşır.

Yenilenebilir enerji

üreticisi, Yenilenebilir

Enerji Sertifikası Kayıt

Merkezine (REC

Registry) şebekeye

verilen enerji ve

Bölgesel Yük Tevzi

Merkezi’nin onayladığı

miktar kadar sertifika

düzenlemesi için talepte

bulunur.

Elektrik Üretimi ve

Şebekeye

Verilmesi

Sertifika

Düzenlenmesi için

İstek Yapılması

Elektrik Üretiminin

Teyit Edilmesi

Sertifikanın

Oluşturulması ve

Düzenlenmesi

Kayıt Merkezi, bölgesel bazlı

ve yükümlülüğü olan tüzel kişi

bazlı olarak yenilenebilir enerji

sertifikası hareketlerini

raporlayarak bölgesel

düzeydeki İzleme Kurulu’na

iletir.

İzleme Kurulu, rapordaki

bilgiler ışığında Bölgesel

Elektrik Düzenleme

Kurumu’na yükümlülüklerin

özetine ilişkin 3 aylık

raporlama yapar.

Yükümlülüğü olan tüzel

kişiler piyasadan ya da

direkt olarak üreticiden

aldıkları sertifikaları

yükümlülük oranlarını

karşılaması amacıyla

sonlandırmak için Kayıt

Merkezine başvurur.

Kayıt Merkezi düzenlenen

ve iptali için geri aldığı

sertifikaların kaydını

düzenli şekilde sürdürür.

Düzenlenen sertifika

ikili anlaşma ya da

toplayıcı (aggregator)

yoluyla herhangi bir

alıcıya satılır.

Yenilenebilir Enerji

Sertifikasının

Satılması

Sertifikanın

Sonlandırılması

Uyumluluk

Raporlaması

Hindistan (2/2)

Yenilenebilir

Enerji Üreticisi

Şebekeye Gelen

Elektrik

Şebekeden

Çıkan Elektrik

Erişimi olan

Kullanıcılar

Dağıtım

Şirketleri

Diğer Yükümlü

Kullanıcılar

Diğer Üreticiler

(Captive Generators)

Ticaret Platformu

Yük Tevzi

Merkezi

Enerji

Hesaplaması

REC Kayıt

Merkezi

REC düzenlemesi

için başvuru

REC’in

düzenlenmesi

REC’in İptali

Enerji Hesaplamasının

Teyidi

İzleme Kurulu Uyumluluk Raporlaması

Bölgesel Elektrik

Düzenleme

KurumuÇeyrek Yıllık Raporlama

1 2

3

4 5

6

1 1

7

REC Satın Alım Anlaşması

/ Ticareti

15

Gündem

Ne? Sertifikasyondan kastımız nedir?

Neden? Neden Türkiye’de sertifikasyona ihtiyaç var?

Nasıl? Dünyada Nasıl uygulanmaktadır?

Değerlendirme ve Öneri

16

Türkiye İçin Önerilen Yaklaşım

Yenilenebilir enerji pazarımız hızla artan yenilenebilir enerjiye dayalı kurulu kapasitesi ve elektrik

enerjisi üretimi ile önemli bir büyüme kaydetmektedir.

Piyasanın olgunluğu arttıkça giderek bilinçlenen tüketici ve yeni ticaret alternatiflerinin ortaya

çıkması YEK Belgeleri haricinde bir ispat mekanizmasını zorunlu kılmaktadır.

Özellikle Avrupa Birliği ile ticaret imkanları ve tüketicinin satın aldığı elektrik enerjisinin

yenilenebilir olduğuna dair bir ispata daha fazla ihtiyaç duyması ile sertifikasyon mekanizmasının

eksikliği hissedilmeye başlamıştır. An itibariyle çok şiddetli hissedilmemekle beraber, olgunlaşan

diğer piyasalarda olduğu gibi kısa zamanda sertifikasyon ihtiyacı ön plana çıkacaktır.

Türkiye’nin sertifikasyon sistemi kurmak için şimdi harekete geçmesi, ihtiyacın daha

fazla hissedileceği dönemde hazır olmasını sağlayacaktır.

Türkiye’nin, Avrupa Birliği’ndeki sertifikasyon sistemini düzenleyen AIB’nin

çerçevesini çizdiği sistemi benimsemesinin, özellikle Avrupa Birliği ile ticaret

imkanları açısından uygun olacağı düşünülmektedir.

17

Sertifikasyon için AIB Üyeliği ve Standart Prosedürler Süreç

5. Aşama

Sertifika

Düzenlenme

sine

Başlanması

4. Aşama

AIB Onayının

Alınması

3. Aşama

Piyasanın

İşleyişine İlişkin

Ana Protokolün

Hazırlanması

2. Aşama

Kayıtlara İlişkin

Yazılımın

Seçilmesi,

Uygulanması ve

Test Edilmesi

1. Aşama

Sertifika düzenleyici

Kurumun Tayin

Edilmesi

- Gerekli görülmesi

durumunda

Düzenleyici Kurumu

desteklemesi için

üçüncü taraflar da

tayin edilebilir.

Sertifikasyon Kurumları Birliği’ne (AIB) üye olarak akredite bir sistem altyapısı kurulması

önerilmektedir.

AIB’ye üyelik süreci standart bir süreç olup tüm ülkeler için aynıdır. 5 aşamalı bu süreç

aşağıdaki gibidir:

18

Sertifikasyon için AIB Üyeliği ve Standart Prosedürler Finansal Hususlar – Maliyetler

AIB Üyelik Ücreti Sistem Kurulum Maliyeti İşletim Giderleri

Üyelik ücreti, sabit ücret ve

faaliyetlere bağlı ücretlerden

oluşmaktadır.

Bu ücretlerin hesabında, üye

olunan sertifikasyon programı

sayısı ve bir önceki sene

düzenlenen sertifikasyon miktarı

önem taşımaktadır.

Sertifikasyon sisteminin

üzerinde işleyeceği elektronik

sistemin yazılım ve donanım

itibariyle kurulmasını

kapsamaktadır.

Sertifikasyon sistemini işletecek

organizasyonun personel

giderleri, genel masrafları ve

yazılımın bakım masraflarını

kapsamaktadır.

(*) Verilen işyükü rakamları AIB üyesi ülkelerdeki sertifikasyon kurumları ile görüşülerek alınmış olup ülkenin durumuna göre değişiklik göstermektedir.

19

Sertifikasyon için AIB Üyeliği ve Standart Prosedürler Finansal Hususlar – Gelirler

Yıllık ve Aylık

Hesap İşletim

Ücreti

İlk Kayıt Ücreti Sertifika Başına

Komisyon

Katılımcılardan yıllık

sabit bir hesap işletim

ücreti ve artı olarak

aylık hesap ücretleri

alınmaktadır.

Katılımcılar üretim

tesislerini kayıt

ettirirken üretim tesisi

başına bir ücret

ödemektedirler.

Kayıt ettirilen her bir

sertifika başına

0,001€/MWh komisyon

alınarak, AIB’ye sertifika

başına yapılan 0,01

€/MWh ödeme doğrudan

katılımcıya yansıtılmış

olmaktadır.

Ticari İşlem Başına

Komisyon

Sertifikaların her el

değiştirmesinde

transfer ücreti

alınması

planlanmaktadır.

AIB, üye ülkelere, katılımcılardan nasıl bir ücret alması gerektiği konusunda tam bir serbesti

sağlamıştır. Ülkeler kendi ihtiyaç ve şartlarına uygun ücret toplama yapısını kurmaktadırlar.

20

Sabit Ücret Faaliyete Bağlı Ücret

• Yıl içinde düzenlenen sertifikasyon sayısına göre

(sınır 1,5 milyon sertifika) üyenin küçük ya da büyük

çapta üye olduğu belirlenir.

• Küçük üyeler (<1,5 milyon sertifika) sabit masraf

olarak ilk sertifikasyon programı için 5.000€, ek

sertifikasyon programları için de her bir program

başına 1.000€ ödemektedirler.

• Büyük üyeler (>1,5 milyon sertifika) ise ilk

sertifikasyon programı için 20.000€, ek sertifikasyon

programları için ise her bir program başına 5.000€

ödemektedirler.

• Düzenlenen her sertifika için 0,01€ faaliyet

ücreti alınmaktadır.

• Büyük üyeler ilk 1,5 milyon sertifika için ücrete

tabi tutulmamaktadırlar.

• Faaliyet ücreti küçük üyeler için 35.000€, büyük

üyeler için ise 20.000€ olarak sınırlandırılmıştır.

Örnek aidat: Türkiye 2011 yılında AIB üyesi olsaydı sertifikasyon üyelik ücreti olarak 11 milyon MWh’in*

üzerinde yenilenebilir enerjiye dayalı elektrik enerjisi üretimi ile (> 11 milyon sertifika) büyük üyeler

arasında yer alacak ve tek program uygulayacağı için 20.000€ sabit+20.000€** faaliyete bağlı olmak

üzere yıllık 40.000€ düzeyinde ücret ödeyecekti.

Sertifikasyon için AIB Üyeliği ve Standart Prosedürler Maliyetler -AIB’ye Üyelik Ücreti

(*) 2010 yılı sonu itibariyle yenilenebilir enerjiye dayalı (Rüzgar, nehir tipi hidroelektrik, jeotermal ve atık olarak

üretilen elektrik enerjisi miktarı olup sayıya barajlı hidroelektrik santrallerden yenilenebilir kapsamına girenler dahil

edilmemiştir.

(**) Büyük üyeler için tayin edilmiş olan 20.000€’lik üst limit uyarınca , hesaplanan değer daha yüksek olmakla

beraber 20.000 alınmıştır.

Deloitte, faaliyet alanı bir çok endüstriyi kapsayan özel ve kamu sektörü müşterilerine denetim, vergi, danışmanlık ve kurumsal finansman hizmetleri sunmaktadır. Küresel bağlantılı 150’den fazla

ülkedeki üye firması ile Deloitte, nerede faaliyet gösterirse göstersin, başarılarına katkıda bulunmak için müşterilerine birinci sınıf kapasitesini ve derin yerel deneyimini sunar. Deloitte’un

182.000’inden fazla uzmanı, mükemmelliğin standardı olmayı kendilerini adamıştır.

Deloitte uzmanları; ortak kültürün sağladığı birlik, pazar ve müşterilere sağlanan katma değer, birbirlerine olan bağlılık ve kültürel çeşitliliğin gücü ile tek bir bütündür. Uzmanlar, sürekli öğrenim,

mücadele isteyen deneyimler ve zengin kariyer olanakları sunan bu çevrede çalışır. Deloitte uzmanları kurumsal sorumluluğu güçlendirmeye, kamu güvenini oluşturmaya ve toplumlarında pozitif

bir etki yaratmaya kendilerini adamışlardır.

Deloitte; bir veya birden fazla, ayrı ve bağımsız birer yasal varlık olan, İngiltere mevzuatına gore kurulmuş olan Deloitte Touche Tohmatsu Limited ve üye firma ağına atfedilmektedir. Deloitte

Touche Tohmatsu Limited ve üye firmalarının yasal yapısının detaylı açıklaması için lütfen www.deloitte.com/about adresine bakınız.