"5

Hat object van het opinie-onderzoek

door A. Hugas

De publieke belangstelling waarin het opinie-onderzoek zich in den laatsten tijd mag verheugen en de ontwikkeling, welke dit deel van de sta- tistiek in het buitenland en hier te lande vertoont, maken het noodzakelijk zich te bezinnen omtrent de richting waarin de ontwikkeling van het opinie- onderzoek dient te gaan. Deze richting wordt in groote mate bepaald door de keuze van de ondenverpen voor het opinie-onderzoek.

Het ondenverp, dat gewoonlijk de meeste aandacht trekt nl. het ondrrzoek naar een verkiezingsuitslag, is meer voor den enqukteur van beteekenis dan van publiek belang. Door het opinie-onderzoek kan het publiek zijn nieuwsgierigheid omtrent den uitslag van de komende verkiezingen iets vroeger bevredigen, wat op zich zelf niet erg belangrijk is. Voor den statis- ticus is dit opinie-onderzoek vooral van beteekenis omdat hij de juistheid van de door hem bij het opinie-onderzoek gevolgde methode kan vaststellen. Uit politiek oogpunt zou het van meer belang zijn indien men dergelijk opinie-onderzoek niet vlak voor de verkiezingen, maar in de periode tusschen twee verkiezingen liet plaats vinden. Men krijgt dan een beeld van de ver- schuivingen, welke op politiek terrein sinds de verkiezingen zijn opgetreden. De niogelijkheid is niet uitgesloten dat een opinie-onderzoek v66r de ver- kiezingen den uitslag van de verkiezingen eenigermate beinvloedt, doordat zij, die geen vaststaande politieke meening hebben, in den uitslag van het onderzoek een aanwijzing vinden in welke richting zij moeten mede loopen. Dit vermoeden wordt echter door de cijfers niet bevestigd. Het instellen van opinie-onderzoeken op politiek terrein zal in de meeste gevallen ver- antwoord zijn omdat men hier iets aan de menschen vraagt in hun kwaliteit van staatsburger. De publieke zaak heeft reeds geruimen tijd de belangstelling van de massa en op dit gebied bestaat dus een groote kans dat zich reeds een bepaalde meening heeft gevormd. Zoo is een onderzoek, welke nationa- liteit men wenscht te bezitten meestal volkomen gemotiveerd. Ook de in den zomer van 1945 onder andere door het A.I.P.O. gestelde vraag, wat het belangrijkste probleem is dat de regeering - in dit geval van de V.S. -- in de komende niaanden moet oplossen, lijkt mij passend. Immers, uit het gegeven antwoord kan blijken wat de geregeerden van hun regeering op dat oogenblik verwachten. In beginsel behoort echter laatstgenoemde vraag niet aan het volk maar aan het parlement ter beoordeeling te worden voor- gelegd, hoewel in een tijd zooals Nederland na de bevrijding doormaakte, het stellen van deze vraag aan het volk gerechtvaardigd kan worden geacht. Politieke onderwerpen, welke zich op het terrein van de buitenlandsche

I 16

politiek bewegen, dienen steeds met groote voorzichtigheid te worden be- handeld en zullen gewoonlijk niet voor een opinie-onderzoek geschikt zijn.

De vorming van een opinie over politieke zaken moge thans tot eenige ontwikkeling zijn gekomen, niet op elk gebied is dit echter in voldoende mate het geval.

Het opinie-onderzoek moet in beginsel alleen plaats vinden als het kennen van de meening van het publiek van waarde is.

Zonder hierbij volledig te zijn, kunnen verschillende gevallen worden onderscheiden:

Ie. aan de meening van het publiek kan op zichzelf geen waarde worden toegekend; omdat het niet in staat is zich een meening over het onder- werp te vormen.

ze. het publiek heeft zich tot nu toe geen moeite gegeven zich over het betrokken onderwerp een meening te vormen.

3e. de bij de tiiassa bestaande meening kan naar objectieve niaatstaven be- schouwd onjuist zijn.

4e. de meening van de massa kan afhankelijk zijn van den tijd waarin de meening wordt gevraagd.

In zekere mate kan als voorbeeld van het onder Ie genoemde gelden, de vraag of annexatie van Duitsch grondgebied gewenscht is. De veelzijdig- heid en ingewikkeldheid van dit vraagstul: maakt het ongeschikt voor een opinie-onderzoek. Bovendien wordt de beantwoording van deze vraag zoo kort na de Duitsche bezetting in hooge mate beheerscht door de emotie. Evenals een discussie, waarbij ernotioneele invloeden werken, weinig vrucht- dragend is, zoo zal ook aan een opinie-onderzoek over een sterk onder den invloed van de emotie staand ondenverp weinig waarde moeten worden toe- gekend. De door het A.I.P.O. gestelde vraag of de wijze waarop Duitschland wordt bestuurd bevredigend is, lijkt mij gezien het ondenverp ook niet ge- schikt voor een opinie-onderzoek.

Men zou tegen de hier geuite meening kunnen aanvoeren dat zij van weinig democratischen zin getuigt. Men hoede zich er voor het opinie-onderzoek te verbinden met het begrip democratie. Uiteraard is in een niet-democra- tisch geregeerd land een opinie-onderzoek, althans een vrij opinie-onderzoek niet bestaanbaar, maar dit wil nog niet zeggen dat een critische beperking in hetgeen men aan een opinie-onderzoek ondenverpt, ondemocratisch zou zijn. Het is democratisch dat ieder vrij zijn meening kan uiten, inaar dit houdt niet in dat het steeds van belang is de rneeniilg van de massa te leeren kennen.

Anderzijds staat het vast, dat in sommige gevallen r.og veel te weinig de

meening van de massa wordt gevraagd. Opinie-onderzoek bij arbeiders van groote ondernemingen wordt bijvoorbeeld betrekkelijk weinig toegepast. Zoo zal een opinie-onderzoek bij de arbeiders over een bepaalbe in de fabriek toegepaste of toe :e pass::n werkwijze zeer vruchtdragend kunnen zijn, om- dat het met den uitvoerenden arbeid belaste personeel daarover een waarde- volle mzening kan hebben, ook a1 belicht deze meening slechts ken zijde van het vraagstuk.

Tot het onder 2e genoemde geval, waarbij de massa zich tot nu toe gem oordeel over het betrokken onderwerp heeft gevormd, za1o.a. kunnen worden gerekend de door het Canadian Institute of Public Opinion gestelde vraag of de film over het algemeen een goede of een slechte invloed op de jeugd heeft. Het stellen van een dergelijke vraag kan zeer belangrijk zijn omdat men daarbij het onderwerp onder de publieke aandacht brengt en de massa tot nadenken dwingt. Het opinie-onderzoek heeft hier een paedagogische taak te vervullen, welke in sommige opzichten parallel loopt aan die van de pers.

In het onder 3e genoemde geval is sprake van het bij de massa bestaan van een - volgens objectieve maatstaven - onjuiste meening.

Ook hier kan het opinie-onderzoek van groote waarde zijn, omdat men ngelicht wordt over den omvang waarin de onjuiste meening heeft post gevat .

Zoo kan een vraag omtrent de redenen, welke er toe hebben geleid een be- paalde distributie-maatregel te handhaven of wederom in te voeren, de mate waarin een onjuiste meening heeft post gevat aantoonen. Uit de courant zal de onjuiste meening van het publiek ook we1 kunnen blijken. Maar den omvang van het misverstand kan het opinie-onderzoek doen zien. Hier is het opinie-onderzoek een hulpmiddel voor een doeltreffende voorlichting.

Deze opinie-onderzoeken worden vooral van waarde indien zij bij tusschen- poozen worden herhaald. Men kan zich dan een indruk vormen of er wijzi- gingen in de meening van de massa optreden en vooral of de voorlichting van bevoegde zijde omtrent het onderwerp vruchten heeft afgeworpen.

Zoo zal omtrent de vraag of loonsverhoogingen steeds den arbeider van voordeel zijn, vaak veel misverstand bestaan. Het is te verwachten dat het thans tot de massa doordringende betere inzicht zich verder zal ontwikkelen en het opinie-onderzoek kan hierbij registreeren in welke mate dit betere inzicht baanbreekt. Niet alleen op economisch terrein maar ook op medisch en hygienisch gebied zal hier nog veel kunnen worden bereikt.

De hier aangeroerde periodiciteit van het opinie-onderzoek voert tot het onder 4e genoemde punt van het tijdstip van het onderzoek. Is het tijdstip van het opinie-onderzoek van grooten invloed, dan zal het resultaat van het

onderzoek min of meer snel verouderen. Dit is 0.a. het geval met de vraag welke sigaret de Amerikanen prefereeren te rooken. Een pakkende reclame- campagne voor een of ander merk ltan deze voorkeur snel doen veranderen. Hier is feitelijk niet de meening op zich zelve van belang, maar is de mate en de snelheid waarmede de meening zich wijzigt van meer beteekenis. Reeds bij het gewoonlijk slechts een korte spanne tijds van de verkiezingen verwijderde opinie-onderzoek naar den uitslag, ziet men verschillen, wef-ke niet aan de steekproef te wijten zijn, maar kennelijk aan den invloed van nog na het opinie-onderzoek optredende gebeurtenissen.

Behalve dat de massa geen, dan we1 een onvoldoend gefundeerde of een onjuiste meening kan hebben, is ook de mogelijkheid niet uitgesloten dat er beletselen zijn, welke maken dat de geenqueteerden hun meening niet vol- komen weergeven. De beantwoording van een vraag of men belangstelling heeft voor moderne poezie zal waarschijnlijk in sterke mate beinvloed worden door het feit dat velen meenen ,,dat het niet staat” geen belangstelling te hebben voor een dergelijk onderwerp als moderne poezie. De uitslag van het opinie-onderzoek wordt hier sterk beinvloed door een psychologischen factor. Een dergelijke factor kan ook zijn invloed hebben doen gelden bij de beant- woording van de vraag of men bereid en in staat is als vrijwilliger aan den strijd tegen Japan deel te nemen. Zou niet een aantal van hen, die zich voor deze vraag gesteld zagen, moeite hebben met een ontkenning, omdat zij dit als onvaderlandslievend zouden beschouwen?

Een andere psychologische factor welke het opinie-onderzoek moeilij k binnen zijn bereik kan brengen, is de reactie welke de gestelde vraag op den geenqu6teerde heeft. De een zal de vraag spontaan beantwoorden zonder veel nadenken, terwijl de ander eerst na overweging met zijn antwoord komt. Het antwoord wordt hierdoor uiteraard beinvloed.

De beteekenis van het opinie-onderzoek gaat veel verder dan het enkel registreeren van meeningen. Zij, die het verantwoordelijke werk hebben aan- vaard leiding te geven aan het opinie-onderzoek, zullen er naar moeten streven, niet het minst door zelfbeperking, het peil van de onderzoekingen zoo hoog mogelijk op te voeren, opdat het hanteeren van dit nieuwe instru- ment bij het onderkennen van maatschappelijke verschijnselen die resultaten zal opleveren, welke er van mogen worden verwacht. De elders in dit nummer behandelde coordinatie is daartoe een eerste vereischte.

S u m m a r y In research of public opinion the selection of the subjects is of the greatest

importance, which makes it necessary t o raise a s much as possible the level of this research-work, not it? the least by restraint.