Dok11z Ey/ii! Üniversitesi

İlah!Jat Fakültesi Dergisi

2012/2, Sqyı 36, ss. 267-301.

HISIMALİ ÇELEBİ'NİN EBUSSU' ÜD'A AİT BEDİ' İYYE ŞERHİ

A. Cüneyt EREN

M. Vecih UZUNOGLU

ÖZET

*

Bedi' iyye, Hz. Peygamber'in methine dair yazılan ve her beyrinde en az bir bedi' sanatı ihtiva eden nazım türüdür. V1II/XIV. asırdan sonra ortaya çıkan bu nazım türüne ait pek çok kaside nazmeclilmiş olup bunlardan biri de Ebussu'ıld Efendi'nin Bedt<qye'sidir. 27 beyitten oluşan ve 43 bedii sanat ihtiva eden bu kaside Hısım Ali Çelebi tarafından şerheclilmiştir. Makalemizde temel hedefimiz, sözkonusu bu yazma halindeki şerhin tahkikini yapmak ve içeriği hakkında bilgiler vermektir. Bunun yanında Bedic[)!ye türü, Ebussu'ıld Efendi ve Hısım Ali Çelebi hakkında da bilgiler verdik.

Anahtar Kelimeler: Bedt<qye, Ebussu' ud Efendi, Hısım Ali Çelebi, Şerh, Bedi' iyyat.

HISIMALİ CHALABİ'S COMMENTARY ON ABUSSUÜD'S BADİ'İYYAH

ABSTRACT

The BadiciJıyah isa kind of Arabic poem which has one badi'i art in each couplet. It is written for praising the prophet Muhammad (peace be upon him). There are a lot of qasidas on this kind of poem which was born after V1II/XIVth century. Abussu'ıld Afandi has a qasida on Badic!Jyah which consists of 27 couplet and 43 badi' i arts. Hısım Ali Chalabi wrote a commentary on it. In this article, our main goal is to edit this manuscript and to give information about it. In addition, we alsa give same information about the Badi' iyah itself and, Abussu' ud Mandi and Hısım Ali Chalabi.

Keywords: Badic!Jyah, Abussu' ıld Mandi, Hısım Ali Chalabi, Commentary, Badi' iyyat.

Doç. Dr., DEÜ İlalıiyat Fak., Arap Dili ve Belağan, cuneren@gmail.com

Doç. Dr., DEÜ İlalıiyat Fak., Arap Dili ve Belağan, vecih.uzun@deu.edu.tr

268 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

I. GİRİŞ

Becli', kelime olarak; 'be-de- ca (t-4] fiilinden türemiştir. Kelimenin lügat

anlamı "efi ve benzeli ol1llqyan1 ôiıcesinde herhangi bir ô'meği blllti111Jıqyan1 yenilik1

orijinallik1 aslı'lik ve icatn demektir1• Genel olarak 'halk' [~] kelimesinin bir

yönünü ifade etmektedir. Bir terim olarak Becli' iyye'nin en yaygın tanımı; Hz. Peygamber'in medbine dair nazmedilen2 ve her beytinde en az bir becli' . sanatı ihtiva eden kasidelere verilen adclır. Çoğulu becli' iyyat olup bu kip ile kullanımı daha yaygınclır.

Becli' iyyat, içerik olarak dini bir örgüye sahiptir. Nazmedilmesindeki hedeflerin başında Hz. Peygamberi medh ve sena ile onun şefaatini dilemek gelir. Edebi bir tür olmasının yanında fikri bir sanattır. Diğer bir ifadeyle becli' iyyatta asıl hedef sadece edebi sanatların sergilenmesi değildir. Bu sanatlar Hz. Peygamber'in hayatının anlatılmasında ve onun medh ü sena edilmesinde kullanılmaktaclır. Bu yönüyle b~cli' iyyatın oluşumunda elini düşüncenin edebi sanattan daha önemli yer teşkil ettiği, bu sanatların "amaç" olarak değil, "araç" olarak kullanıldığı ortaya çıkmaktaclır.

Peygamber sevgisinin halk kitleleri içinde yayılmasında önemli rolü olan becli' ilminin tarihi seyrine bakıldığında bu ilmin, önceleri beyan ve ineanı içinde yer aldığı, ancak zamanla belagat içerisinde kendine özgü müstakil bir yer bulduğu görülecektir.

Bu türe ait ilk numuneler acidedilebilecek şiirler daha ilk dönemlerden itibaren, henüz Hz. Peygamber (s.a.v.) hayatta iken Hassan b. Sabit, Abdullah b. Revaha ve IG' b b. Zuheyr gibi şair sahabiler tarafından metlıiye adı altında kaleme alınmıştır. Daha sonra Emeviler ve Abbasiler devrinde gelişimine devam eden bu tür asırlar boyu tekarnili ederek günümüze dek gelmiştir. Şunu hemen ifade etmek gerekir ki, Hz. Peygamberi (s.a.v.) methetmek amacıyla nazmedilen her kaside becli' iyye değildir. Metlıiyenin becli' iyye kabul edilebilmesi için bazı şartlar getirilmiştir: Kisidenin en az 100 beyitten oluşması, her beyirinin bedi' i sanatlardan en az bir tanesini içermesi, Basit balıriyle nazmedilmesi, kesieli mim ile kafiyelenmesi3 şart koşulmuşt:ur4. Bu yüzden Hassan b. Sabit, 'Abdullah b.

Becli' kelimesinin sözlük anlamı için Bkz. İbn Reşik el-Kayrevaru, el- 'U!Jide ji !Jiebiisini'ni'r ve ddiibihi ve nakdih, Dirıı'l-Cil, Beyrut 1981, I, 265; Muhammed b. Bekr er-Razi, MHhtiim's-Srbah, Şam 1978, s. 4 3; İbn Manzılr, Lisiinii'/- 'Arab, Dirıı'l-Ma 'arif, Kahire, ts., I, 229.

Konusu Hz. Peygamber olmayan becli 'iyyeler de vardır. Mesela ilk becli 'i yy e yazarlanndan olan 'Ali b. 'Osman el-İrbili (ö. 670/1264) Bedi'!lJ•e'sinde kardeşlerini, el-Hılri Nikolas (ö. 1755) ve Nasif el-Yılzici (ö. 1871) Hz. 'İsa'yı metbetmişlerdir. Bkz. 'Ali Ebu Zeyd, e/­Bedi'!lJ•iit, !Jef'etiihii, tatawumba, esemhii, 'Alemü'l-Kütüb, 1983, s. 136, 154,.

Her ne kadar beyitlerde kafiyenin kesreli minı olması gerektiği şart koşulsa da daha sonraki dönemlerde bu şarta uyulmadığı ve kesreli minı dışında başka kafiyeli kasideterin yazıldığı

Hısl!JJ Ali Çelebf'11i11 Ebt~ssttfid'a Ait Bedf!Jye Ş erhi 269

Revaha ve IG' b b. Zuheyr gibi Peygamber şairlerinin methiyeleri ile İmam Busiri (ö. 694/1295)'nin Kaslde-i Biinle'si bedi'i sanatlar içermediğinden

bedi' iyyattan sayılmamışlarclır. Gerçek anlamda bu türe ait ilk örnekler VIII/XN. asırdan sonra kaleme alınan methiyelerde karşımıza çıkmaktadır.

Arap edebiyatında ilk bedi' iyyeyi kimin nazmettiği ile ilgili olarak farklı görüşler olmakla birlikte genel kanaat bu türe ait ilk örneğin Safiyyuddin el-Hilli (ö. 750/1349) tarafından ortaya konulduğu yönündedirs. Onu takip eden yıllarda bu türde örnekler giderek çoğalıruş ve 100 kadar b edi' iyye nazmedilmiştir. B edi' iyyelerdeki edebi sanatıann çok olması, bu edebi sanatların okuyucuya gösterilmesi ve izah edilmesi ihtiyacını doğurmuş ve dolayısıyla bu durum manzumelerin şerh edilme ihtiyacını doğurmuştur. Bu yüzden b edi' iyyeler genellikle ya bizzat nazmedenleri ya da başkaları tarafından

şerhedilmişlerdir. Bu sahada kaleme alınan belli başlı bedi' iyyeler ile bunlara ait şerhlerden bazıları hakkında kısaca bilgi vermek istiyoruz:

1- el-Kafiyetü'l-bedf iyye fi'l-meda'ihi'n-nebeviyye: Safiyyuddin el­Hilli'ye ait olan ve 14 5 beyitten oluşan bu b edi' iyye 151 b edi' i sanatı

içermektedir. el-Hilli bedi' iyyesini Şerhii'I-Kqft.yeti'l-bedfc!J!J,e jf cllltt!JJi'l-be!ağati ve !Jlehôsini'l-bedfc adıyla şerh etmişt:iti. Aynca sözkonusu bedi' iyye Muhammed b. el-IGsırn b. Zakılr (ö. 1120/1708) tarafından7, daha sonra Abdulğaniy er-Rafi' i el-Farılki (ö.1308/1890) tarafından ei-Cevherii's-senf jf Jerhi bedfc[y;ıeti's-Sajf adıyla

şerh edilmiştir8.

2- el-Hulletü's-siyera fi medhi hayri'l-vera: İbn Cabir el-Endelüsi (ö. 780/1378)'ye ait olan bu bedi' iyye müellifinin ama olması nedeniyle Bedfc!Jyett~'!­c,mryôn adıyla da bilinir. 177 beyitten oluşan sözkonusu bedi' iyye elli bir bedi' i sanat ihtiva etmektedir9• Kaside İbn Cabir tarafından muhtasar şekilde, yakın dostu Ebu Ca' fer Ahmed b. Yusuf er-Ru' ayni el-Endelüsi (ö. 779 /1377)

görülmüştür. Bkz. Eren Cüneyt, Pv:ga11Jbeni11ize Adaliimf lvfa!liflllleler: Bedf'!JJ•dt, Sütun Yayuılan, İstanbul2005, s. 47, 96, 100, 103, 104.

<Ali Ebu Zeyd, ei-Bedf<!JJ,dt, nef'etiihd, tatavımmhd, esemhd, <Aıemü'l-Kütüb, 1983, s. 47.

Ebu Zeyd, ei-Bedt<!Jyat, s. 55-67.

Safiyyudclin el-Hilli, Şerhr/1-KD.ft.J•eti'J-bedF!JJ•e ft <Hfrillli'J-beldğati ve lltehdsini'J-bedt< (tbk. Nesib Neşiidi), Diiru Siidır, Beyrut 1992.

Bağdatlı İsmail Paşa, Hed!JJ•etii'J- <Arijirı Es!lldii'I-1V!iiellifin Asam'/-iVIHsamıifin, İstanbul 1951, II, 310; Ömer Rıza Kehhiile, MH'celllii'J-lvfiiellifin, Muessesetü'r-Risiile, Beyrut 1993, ID, 598.

Eserin yazma nüshası Kral Suud Üniversitesi h.iitüphanesi numara: 3218 z de bulunmaktadır. Bkz. htt:p://makhtota.ksu.edu.sa/makhtota/3468/1 (01.04.2012)

İbn Cabir el-Endelusi, ei-HHIIetH's-sfyerd ft !lledhi hqyri'J-verd (tbk. 'Ali Ebu Zeyd), 'Aıemu'l­Kütüb, Beyrut 1985; Hulusİ Kılıç, ''Bediiyyiit" mad. DİA İsialii Ans., İstanbul 1992 0f, 323).

270 Cüne}~-"E,~l\[~M. Vecih UZUNOGLU

tarafından ise geniş bir şekilde şerh edilmiştir. er-Ru' ayni'nin şerhi "Tırdift'l-

HHIIe fi fifd'i'l-ğHIIe" adıyla bilinmektedir10• ·

3- el-' Ikdü'l-bedi' fi medhi'§-§e:fi' : Zeynüddin Şa' b an b. Muhamrhed b. Davıld el-Asan (ö. 828/1424)'ye ait olup ei-Bedf'fyyetii'l-kiibra adıyla da bilinir. Becli' iyye 400 beyitten ibaret olup 240 becli' i sanatı ihtiva etmektedir. Becli' iyyeler içinde en uzun olanıdır. el-Asılri'nin bundan başka iki becli' iyyesi daha vardır ki bunlardan birincisi ei-Bedf'ijyetli'I-Viista adında olup 308 b.eyitten oluşmakta ve 300 becli' i sanat ihtiva etmektedir. İkincisi ise Bedf'11'l-bedf' ft medhi'nefi' isminde olup 169 beyitten oluşmakta ve 201 becli' i sanat içermektedir. Bu kaside el-Hilli'nin becli' iyyesine nazire olup ei-Bedf'fy)'efii's-S11ğra adıyla da bilinir. el-Asan'nin becli'iyyelerinin hiç biri şerh edilmemiştirıı.

4- el-Cevahirü'l-lfu:ni.' a fi tecrılsi'l-fera'idi'l-cfu:ni' a li'l-me' ani'r­ra'i' a: İbnu'l-Mukri adıyla meşhur olan Şerefüddin İsmail b. Ebi Bekr b. Abdiliili el-Yemeni (ö. 837 /1433)'ye aittir. Kaside 144 beyitten ibaret olup 150 becli' i sanat ihtiva etmehedir. Yine bizzat müellifi tarafından ei-Ferfdetii'I-Cami'a li '/-me' ani 'r-ra 'i' a adıyla şerh edilmiştirt2.

5- Bedi'iyyetü İbn Hicce el-Hamevi: Adından da anlaşılacağı üzere Ebu Bekr b. Hicce el-Hamevi (ö. 837 /1433)'ye ait olup 142 bey:itten oluşm~tadır. 147 becli'i sanat ihtiva eden eser yine İbn Hicce tarafından Hizanetii'l-edeb ve ğqyetii'l-ereb adıyla şerh edilmiş 13, daha sonra Siibtltii'l-hHcce 'ala'l­Mevsılf ve'l-Hıllf li-İbn Hicce ismiyle ihtisar edilmiştir. Kaside müellifin dışında Muhammed b. Ahmed b. 'Osman el-Bestılrni (ö. 842/1438) tarafından, aynca Muhammed b. 'İsa b. Mahmud b. Ken'an (ö. 1153/1740) tarafından el­Mehdsinii'l-!JIIIrdb:ye fi wbi'I-JIIa!liflmeti'l-bedf'fyye adıyla14 ve Bolus 'Avvad tarafından el- 'Ikdii'l-bedf'Ji femıi'l-bedf' ismiyle şerh edilmiştir15 •

1° Ebu Ca' fer er-Ru' ayni el-Gırnati, Kitlıbii't-tırlı'{j'l-hlllle ı·e pfôi'l-ğlll!e (thk. Reca' Seyy:id Cevhen): Müessesetü's-Se!cifeti'l-Cfuni'iyye, İskenderiye, t.y.; Ebu Zeyd, ei-Bedi'fyylıt, s.75-77.

11 Zeynüddin el-Asan, Bedi'!J:yôtii'I-As!ıri (thk. Hil:ll Naa), Vezaretü'l-Evlcif, Bağdat 1977; Ebu Zeyd, ei-Bedi'fyylıt, s.84-89.

12 Ebu Zeyd, ei-Bedi'!J:ylıt, s.90-92. 13 İbn Hicce el-Hamevi, Hizlıuetll '1-edeb ı~ ğlıyetii'l-ereb (thk. Saliliaddin el-Hevvan), Mektebetü'l­

' Asriyye, Sayda 2006.

14 Ebu Zeyd, ei-Bedf'!J:J•Iıt, s.93-95.

15 Bolus 'Avviid, el- 'Ikdii'l-bedi'Jftnni'l-bedi', Diiru'l-Mevasim, Beyrut 2000.

Hısm1 Ali Çelebi'nin Ebt1sst1t1d'a Ait Bedffyye Şerhi 271

6- Nazmü'l-bedr fi medhi hayri' ş-şefi': Celilleddin es-Süyılti (ö. 911/1505)'ye ait olup 133 beyitten ibarettir. 147 bedici sanat ihtiva eden bu bedic iyye bizzat müelli:fi tarafından şerh edilmiştir16.

7- Bedr u'l-bedr fi medhi'ş-şefi': c Aişe bnt. Yusuf b. Ahmed el­Bac Uniyye (ö. 922/1516)'ye ait olan bu bedic iyye 127 beyitten oluşmakta ve 129 b edi c i sanat içermektedir. el-Ba c Uniyye bu kasidesini muhtasar bir şekilde şerh etmiştir. c Ali Ebu Zeyd' e gör bu bedic iyye, şerhiyle birlikte ei-Fethıt'I-JJJiibfn jf !Jiedhi'I-EJJJfn adıyla bilinmektedir17. Bunlardan başka el-Bac Uniyye'nin ei-FethH'I-11/IIbfn jf medhi '!-Emin adıyla bilinen diğer bir kasidesi daha vardır ki bu kaside 144 _ beyitten oluşmakta ve 144 bedic i sanat ihtiva etmektedir ıs.

8- Nesematü'l-eshar fi medhi'n-nebiyyi'l-muhtar: c Abdülğani b. İsmail b. 'Abdilğani en-Nablusi (ö. 1143/1730)'ye ait olup 150 beyitten oluşmaktadır. 155 bedic i sanatı ihtiva eden bu bedic iyye bizzat müelli:fi tara­fından Nifehtitii'!-eifıar ca!a NeseJJJati'!-eshtirjf nıedhi'n-Nebfyyi'I-M11htar adıyla şerh edilmiştirı9. Manzumenin bir kısmı Manastırlı İsmail Hakkı tarafından Türkçeye tercüme ve şerh edilerek Mekteb mecmuasında yayırnlanmıştır20.

Yukanda zikredilen bedic iyyelerin haricinde;

c İzzuddin 'Ali b. el-Huseyn el-Mevsıli (ö.789/1387)'nin Bedfc!Jyetii'!­lVf.evsılf,

Vedhüddin 'Abdurrahman b. Muhammed ez-Zebidi el-Yemeni (ö. 803 /1400)'nin ei-Cevherii'r-rific ve vechii'I-Jlle c anfjf JJJa c rifeti enva ci'!-bedfc,

c İsa b. Haccac b. 'İsa b. Şeddad es-Sa' d1 (ö. 807 /1404)'nin Bedfc!YJ,etll İbn Haccac,

İbnü'l-Hayyat 'Abdurrahman b. Muhammed b. Süleyman el-Hamevi (ö. · 840/14 36) 'nin el-Me c anf'lj!etftJJe ve '1-JJJebanf'r-rahfme,

16 Celalüddin es-Süyuti, NaiJIIii'l-bedrjf tJiedbi hq)'lif-tifi' (thk. 'Adil Ahmed Abdülmevcıld- 'Ali Muhammed Mu'avvad), Daru'l-Kalemi'l-'Arabi, Haleb 1995; Ebu Zeyd, ei-Bedf'!Jyiit, s.l00-102.

17 Ebu Zeyd, ei-Bedi'!YJ•iit, s.1 05-106.

18 'Aişe bnt. Yusuf el-Ba' uniyye, e/-Fetbr/1-llliibfn jfllledbi'I-Eillin (thk. Mehdi Es' ad 'Arrar), Daru'l-Kütübi'l-'İlrniyye, Beyrut 2007; Ebu Zeyd, ei-Bedi'!YJ•iit, s.103-107.

19 'Abdulğani en-Nablusi, Ntftbiitr/1-ezbiir 'ala nesetJJati'l-esbiirjfllledbi'n-neb!YJ•i'l-tJJIIbtiir, 'Aıemu'l­Kütüb, Beyrut 1984; Ebu Zeyd, ei-Bedi'!Jyiit, s.126-128.

zo Manastırlı İsmail Hakkı, "' Abdulğani Nablusi'nin Nesematu'l-eshar fi medhi'n-nebiyyi'l­muhtılr Adlı Bedi' iyyesinin Tercüme ve Şerbi", Mekteb, İstanbul 1311, V, 205-208; VI, 250-252; VIII, 345-349; IX, 410-412; X, 437-438; XI, 487-489; XII, 541 -543; XIII, 583-584; XIV, 4-6; XV, 52-54; :1..'VII, 161-164; XIx, 251-253; XXI, 343-346.

272 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

İbnü'l-Hah1f Ebü'l-'Abbas Ahmed b. Muhammed el-Himyeri (ö. 899 /1493)'nin ıv1evdhibii'l-bedfc ft cilmi'l-bedfC,

Tacüdclin 'Abdülvehhab b. Ahmed b. Muhammed b. 'Aralışah (ö. 901/1495)'ın Şifaii'l-kelftJJ bi medhi'11-Neb!Jyi'l-Kedm,

'Abdurrahman b. 'Ahmed b. 'Ali el-Hum ey di ( ö. 1005/ 1596)'nin Temlfhll'f-bedf' bi medfhi'ş-ŞeftC,

Ebü'l-Vefa b. Ömer b. Abdilvehhab b. el-'Urdi (ö. 1071/1660)'i:ıin et­Tırdzp'l-bedfc ft imfidiibi 'ş-Ş efi c,

Kasım b. Muhammed el-Bekred el-Halebi (ö. 1169/ 1755)'nin ef-cikdii'l­bed{ ft medhi'ş-feftc,

'Ali b. Muhammed Tacüddin b. 'Abdülmuhsin el-Kal'i el-Mekki (ö. 1172/1758)'nin Mijtahll'lferec ft medhi' dlf'd-derec,

Muhammed b. Mustafa b. Kemalidelin el-Bekri (ö. 1196/ı781)'nin İ11en/J11'1-İidh ft medhi Resfililliih,

Tahir el-Cezairi'nin (ö. 1338/1919)'nin Bedfctt't-tefhfs ve tefhfs11'l-bedfc21gjbi daha pek çok edip tarafından bedi' iyyeler nazmedilmiştir.

Makalemize konu olan bedi' iyye ise Ş~h11lislam Eb11ss11 ct/d Efendi'nin kaleme aldığı Bedfcryye'sidir22• Burada önce Ebussu' ud Efendi hakkında daha sonra da bedi' iyyesi ve şerhi ile ilgjli bilgi vermek istiyoruz.

II. EBUSSU'UD EFENDi

Müftilenam, şeyhu'l-islam, sultanü'l-müfessirin, hatimetu'l-müfessirin, muallirn-i sam gibi unvanlarla anılan Ebussuud Efendi 896/1490 yılında İstanbul'a civar Meteris (Metris-Müderris) köyünde dünyaya geldi. Tam adı Ebussuı1d Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-' Imadi' dir. "Hünkarların şeyhi, şeyhlerin hünkarı" olarak tanınan babası Şeyh Muhyiddin Muhammed Yavsi el-İskilibi, Çorum'un İskilip ilçesine bağlı İmad (Direklibel) köyündendir. Annesi Sultan Hatun, bazı tarihçilere göre Ali Kuşçu'nun kardeşinin, bazılarına göre ise bizzat Ali Kuşçu'nun kendi kızıdır23.

zı Ebiı Zeyd, ei-Bedi'fyyôt, s.71 vd.; Hülusi Kılıç, a.g.mad., DİA r.y, 323).

22 Bkz. Eren Cüneyt, "Şeyhulislfun Ebussu'ud Efendi'nin Bedi'iyyesi", EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 7, sy. 14, Erzurum 2003; a.mlf., P~ygambeıinıizeAdallllllf MalliJime/er, s.107.

23 Şeyhillislam Ebussu'ud Efendi, İrfôd-11'/- 'ak/i 's-selim ilô mezô;•ô'I-Kitôbi'I-Kerim, Beyrut 1999, I, 7; Nev' !zade 'Acii, Hadô'ik.tt'l-hadô'ik fl Tekt11ileti'f-.Şakô'ik, İstanbul 1989, II, 18Ş; Peçev1 İbrahim Efendi, Peçevi Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 1980, I, 52; Müstakimzade

Hısmı Ali Çelebi'nin Eb11ssmld'a Ait Bedf!Jy Ş erhi 273

Ebussuıld Efeneli ilk tahsilini babasından yapmıştır. Daha sonra Müeyyedzade 'Abdurrahman Efendi, Mevlana Seyyicli Karamani ve bazı rivayerlere göre İbn Kemal'den ders alnuştır24.

Tahsilini tamamladıktan sonra memuriyet hayatına başlayan Ebussuıld Efeneli çok kısa zamanda yüksek ilmi paydere ulaşmıştır. 922/1516 yılında inegöl'deki İshakpaşa Medresesine, 927 /1520'de Davutpaşa Medresesine, 928/1521'de Mahmutpaşa Medresesine, 931/1524'te Vezir Mustafa Paşa'nın Gebze'de inşa ettirdiği medreseye ilk müderris olarak tayin edildi. 932/1525'te Bursa Sultaniyesi'ne, 934/1527'de Medaris-i Seruan'dan Müfti Medresesine tayin edildi ve bu görevde beş yıl kaldı. 939 /1532'de Bursa kadısı olduktan altı ay sonra 940/1533'te İstanbul kadısı oldu. Dört yıl sonra 944/1537'de Rumeli kazaskerliğine tayin edildi. Kara Bağdan, Estergon ve Buclin seferlerine paclişahın yanında katıldı ve Buclin'in fethinden sonra şehirde ilk Cuma namazını kıldırdı. Sekiz yıl Rumeli kazaskeri olarak görev yaptı ve 952/1545 yılında Şeyhülislam oldu. Tam otuz yıl bu görevde kalan Ebussuıld Efeneli 982/1574 yılında 87 yaşında iken vefat etti. Cenazesi Eyüp Camii civarında kendisi tarafından inşa ettirilen sıbyan mektebinin haziresine defnedilcli25.

Kaynaklarda uzun boylu, ince yapılı, uzun sakallı, güler yüzlü, vakur ve faziletli olarak tanıtılan Ebussuıld Efeneli'nin bayram tatilleri dışında dersini asla ihmal etmediği, müftülüğü sırasında her gün yüzlerce fetva vermesiyle meşhur olduğu nakleclilir26.

KanUni Sultan Süleyman, Ebussu' ıld Efeueliye karşı büyük saygı duymuş, Süleymaniye Camii'nin temelini teberrüken ona attırmıştır27. Ebussuıld Efendi, devrinin en nüfuzlu adamlarından biri olduğu halde siyasi işlere kanşmanuş ve nüfuzunu kullanmaktan uzak durmuştur2B.

Süleyman Efendi, Devhatii'l-nief4J'İh, İstanbul 1978, s. 24; Şemseddin S:imi, K.ôll1risu'I-A' /ani, İstanbul, 1306, I, 722; İsmail Paşa, Hed!Jptii'/- 'Arifbr, IT, 253; Bursalı Mehmet Tahir, Os!llalllı Miiellijleri, İstanbul, ts., I, s. 306; Baysun, M. Cavid, "Ebussuı1d", İA, IV, s. 92; Akgündüz, Ahmed, "Ebussuı1d", DİA, X, 365.

24 Hısım Ali Çelebi, el-' Ikdii'l-nJalliJf!IJ ft ifiidili'r-Rrilll, Daru'l-Kütübi'l-' Arabiyye, Beyrut 1975, s.364; Mecdi Efendi, HadaikrtJ-!ekiiik, İstanbul, 1989, I, 313, 314, 349 vd.; 'Atıü, Hadiiik, II, 83; Bursalı, OstJJarılr Miiellijleri, I, 226, 255, 306, 352.

25 Kınalızade Hasan Çelebi, Tezkimtiij-pt'arii, (nşr. İbrahim Kutluk), Ankara 1978, I, 348, 349; 'Atıü, a.g.e., II, 184-185; Peçevi, Tarih, I, 52; Müstakimzade, a.g.e., s. 24-25.; Şemseddin S:imi, a.g.e., I, 722; Baysun, a.g.e., IV, 93.

26 'Acii, a.g.e., II, 186; Peçevi, Tarih, I, 52; Müstakimz3.de, a.g.e.) s. 26.; Akgündüz, a.g.tJJad.J DİA, X, 366.

27 Süleyman Ateş, ''Ebussu' ı1d Efendi", Kıtr'all lviesqjı: İlll1i Arqtımialar Dergisi, cilt: I, sy. 9, 1998, s. 6; Akıncı, Sım, "3 Mezar Taşı 3 İlim Adamı", Hqyat Tarih lviectmlası, yıl: 6, sy: 2, 1970, s. 76.

28 Abdullah Aydemir, "Ebussu'ı1d Efendi II", Djyarıef İI!Jii Dergi, cilt XII, sayı: 3, 1973, s. 137.

274 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

Ebussuud Efendi pek çok talebe yetiştirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, m. Murad ve m. Mehmet devirlerinde şeyhülislamlık, kazaskerlik

· yapan ve diğer ilmi mevkilerde bulunan birçok :ilimin hocası olmuştur.

Şeyhillislam Mruulzade Seyyid Mehmet (ö. 992/1584), Abdülkadir Şeyhl (ö. 1002/1593), Hoca Sadedclin (ö. 1008/1599), Bostanzade Mehmed (ö. 1006/1597), Sun'ullah Efendi (ö. 1021/1612) gibi meşihat makamına şeref verenler; Bostanzade Mustafa (ö.1014/1605), meşhur Şair Baki (ö.1008/1599), Kınalızade Hasan Çel eb~ Fudayl b. 'Ali Cemali (ö. 991/ 1583) ve 'Ata'ullah Efendi (ö. 979 /1571)'dir29.

Özellikle tefsir ve fıkıh sahasında devrinin otoritesi sayılan Ebussu'ud Efendi bazı meselelerde ictihad etmiş, tahriçlerde bulunmuş ve bazı delilleri diğerlerine tercih etmiştir. Tasavvuf mesleğine yönelmemiş, bunurıla birhl.i:e onlara karşı açıkça cephe de almamıştır. Toplum zararına olan, irisanları karşı karşıya getirebilecek akınılara şiddetle karşı durmuştur. Özellikle sosyal düzeni bozacak, İslam birliğini sarsacak, İslam'ın saf akidesirıi bulandıracak konularda çok hassas davranmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu sınırları içirıde bulunan eyalet, vilayet, kaza ve diğer idari bölümler içindeki arazi mülkiyeri ile ilgili yaptığı kanurınameler büyük önemi haizdir. Fetva geleneğine uygun olarak hazırladığı bu kanurınaı:nelere Osmanlı·tımar ve zeamet teşkilatı ile arazi teşkilatına dair hükümleri koymuştur. Budin Kanunnamesi ile Üsküp ve Selanik livaları kanurınameleri bunların en meşhurlandır30.

Türkçe, Arapça ve Farsça dillerini çok iyi derecede bilen Ebussu'ud Efendi özellikle Arapça şiir nazmında güçlü bir dile sahiptir31. Arapça şiirleri içinde en meşhur olanı Kaside-i Jvlimiyye adıyla bilirıen marızumesidir. Bu şiirleri sayesinde, fıkıh ve tefsir sahasındaki şöhretine şiiri de eklemiştir. Pek çok şair tarafından nazire ve şerh yazılan Kaside-i Jvlimiyye şu beyicle başlar:

"S elmacık 'tali so11ra bir aJi}t ve istek var IJitdır?

0'111111 sevgisi11de11 başka bir karasevdave aşk var IJitdır?"

29 Baysun, a.g.f!lad., İA, N, 94.; Aydemir, Abdullah, a.g.m., s. 139-140.

30 Mücteba Uğur, "Ölümünün 400. Yıldönümü Münasebetiyle Ebussu'ıld Efeneli ve Eserleri", Dlj·amt İlflli Dergi, cilt: XIII, sy. 4, 1974, s. 206.; Pehlul Düzenli, Osf!lollft Hukukpts/1 Şryhiilislôllı Ebumuid Efendi ı·e Fetı:ii/an, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış doktora tezı), Konya 2007, s.52-54.

31 İstanbul kütüphanelerinde Ebussu' ıld Efendiye ait pek çok yazma halinde kaside vardır. Örneğin bkz: Veliyyüddin Efendi Ktp., nr. 3182, 3209; Laleli, nr. 3641.

HısıtJı Ali Çelebi'nin Eb11ssm1d'a Ait Bedf!Y.J'e Ş erhi 275

Ebu'l-'Ala el-Macarri (ö. 449/1057)'nin elifve mim harfleriyle kafiyeli felsefi kasidesine nazire olarak yazılan32 ve doksan beyit civarında olan bu kasideye c Abdurrahman el-c Abbas, 'İzzüddin Alıdulaziz el-Mekki, Şernsüddin Muhammed el-:M:ısd, Muslihuddin el-Lar!, c Ali b. c Alıdilaziz Hüsam b. Hfu:nid tarafından nazire yazılrruş; Garsüddin Ahmed b. İbrahim el-Halebi (ö. 971/1563), Radiyüddin Muhammed b. İbrahim el-Halebi el-Hanbeli (ö. 959/1551), Şemsüddin Muhammed b. el-Hanbeli el-Halebi, Abdurrahman c Alemşah (ö. 987 /1579) Ümmüveledzade c Ali tarafından şerh yazılrruştır33.

Kinuni Sultan Süleyman vefat ettiği zaman cenaze namazını Ebussuc ud Efendi kıldırrnıştır. Bu cihan hükümdarının vefatı üzerine pek çok mersiye yazılrruştır. Bunlardan biri de Ebussu c u d Efendinin kaleme aldığı ve şu

beyitlerle başlayan mersiyesidir:

Ju !-: ~ ~ jj }> • ~~~u -d-- ~ <X ' rJ"'.) l

-d_,Wı ~ ~ı_r.ıı ~ Z;ıSj

((YıldmtJJ sesi Jlli b11, yoksa S i/ra Jllt i!flendi? Zira yeJ]'iiifi bir sur s esryle kaplantmf

İnsanlığa kork11nç bir felaket çöleiii ve tlıahlilklit Tilr'daki bq;'gmlığı tattı"

Ebussuc ud Efendi başta Tefsir ve Fıkıh olmak üzere Tasavvuf, Akaid, Kelam, Dil ve Edebiyat gibi pek çok alanda eser bırakmıştır. Fakat onu hem kendi döneminde hem de sonraki dönemlerde meşhur eden eserleri İtJiidii'l­(akli's-selfm illi mezi!J'a'I-Kıtr'lini'l- (aifm isimli tefsiri ile fetva ve kanunnameleridir. Tefsiri, Abdullah Aydemir tarafından doktora tezi olarak incelenrniştir34. Hanefi fıkhı esas alınarak yazılan bu eser 973/1565 yılında Kanuni Sultan Süleyman'a takdim edilmiştir. İslam aleminin her tarafında şöhret bulan bu eser Kur'an ayetlerinin derin manalarma güzelce nüfuz ettiği, inceliklerini maharetle dile getirdiği için çok büyük rağbet görmüştür. ez-Zemahşed'nin ei-Keulifı ile Kadı Beydavi'nin Envlim't-Ten:if!inden sonra bu eserin ulaştığı şöhret ve itibar derecesine ulaşmış başka bir tefsir yoktur35.

32 Süleyman Ateş, ''Ebussu'ı'ıd Efendi", Kıtr'au J.\1escyı: İliili Araflımta/ar Dugisi, cilt: I, sy. 9, 1998, s. 7.

33 'Acil, a.g.e., II, 170, 178, 183 vd., 259, 187; Katib Çelebi, Ke[/iiiRJmriu, II, 1347, 1919; Şemseddin Sarru, Kiilmisu'I-A <tii111, I, 722.

34 Abdullah Aydemir, Bijyiik Tiirk Bilgilli Şf!yhiilislôtJI Ebussu <ri d Efe u di ve T efsirdeki Metodu, Diyanet

İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1968.; a.mlf., "Ebussu'ı'ıd Efendi (III)", Dfymret İ/mi Dergi, Ankara cilt: XII, sy. S, 1973, s. 286 vd.

35 Katip Çelebi, Ke{/iiiRJmtiu, I; (55; Mücteba Uğur, a.g.m., s. 206.

276 Cüneyt EREN-M. Vecih UZUNOGLU ~-~- ---~-- ----- - -- - - . -

Ebussu' ud Efendi'nin diğer önemli bazı eserleri ise şunlardır36:

Kanunnameler: Arazi, toprak mülkiyeri ve vergiler ile ilgili kanunnamelerdir.

Risilletun fi'l-Edciyeti'l-Me'sfue: Duaname olarak da bilinen eser Türkçe dua mecmuasıdır.

Fetvillar: Ebussu'ud Efendinin vermiş olduğu fetvalardır. İskilipli Veli Y egan ile B üzenzade Mehmed b. Ahmed, Şeyhl Efendi gibi şahıslar tai:aJından toplanmıştır.

Mevkifu'l-cUkill fi Vakfi'l-MenkUl: Nakit paranın vakfedilebileceğine dair Arapça bir risaledir.

Me' akıdü't-Tarraf fi evveli Sfueti'l-Feth mine'l-Keşşaf: ez­Zemahşeri'ye ait ei-Keffdfın Feth suresi 48. ayetin tefsiri ile ilgili bir haşiyedir.

Sakatatü'l-c avam: Galacit olarak da bilinen bu eser Türkçe olup yanlış h.-ullanımlar hakkındadır. ·

Hasmü'l-Hilaf fi'l-mesh c ale'l-hifaf: Meshin caiz olduğu ile ilgili bir risaledir.

Tehafutü'l-Emcad fi evveli kitabi'l-cihad: el-Baberti'nin el- (İn4Je adlı Hidqye şerhinin cihad bölümüne dair haşiyesidir.

Gamezatü'l-Melih fi evveli kasri'l-am mine't-TelVih: UsUlü Fıkha dair et-Tenkfh'in Taftazaru tarafından et-TeMh adıyla yapılan şerhinin bir bölümüne yapılan ta' likdir.

Sevakibü'l-Enzar fi eva'ili'l-Menar: en-Nesefi'nin usulü fıkha dair eseri 1.\iendm '1-Envdlın ilk kısımlarına ait haşiyedir.

Marı1zat: Kanuni Sultan Süleyrnanın emriyle tertip edilmiş, çeşitli

konuları içeren talirnatlardır.

IV. BEDİc İYYENİN TANITIMI

Tahkilcini yaptığınuz bu yazma Ebussu' ud Efendiye ait olup Süleymaniye Kütüphanesi, Lilleli bölümü 3707 nurnarada kayıtlıdır. 27 beyitten oluşmakta ve diğer becli' iyyelerin aksine Kfım.il bahrindedir. Her beytinde dört veya beş çeşit becli sanatı mevcuttur. Bu özelliği ile benzerleri arasında ayn bir yeri olduğu muhakkaktır.

36 Ebussu'ıld Efendinin eserleri ile ilgili bilgi için bkz. Aydeınir, a.g.e., s. 23-30; Mücteba Uğur, a.g.m., s. 206-207; Pehlul Düzeuli, a.g.feiJ s. 47-64.

HısttJJ Ali Çelebi'nin Ebt~sstttld'a Ait Bedijyye Ş erhi 277

Söz konusu B edi' iyye, Hısım Ali Çelebi tarafından şerh edilmiştir. Buna dair kayıt, Ezher Kütüphanesi 313376 nurnarada kayıtlı bulunan el- cİkdt~'l­mallifl!JJ fl ifkri efadıli'r-RfJm isimli yazma eserde geçmektedir. Yazma eserin baş tarafında Ali Çelebi hakkına bilgi verilirken müellifin, Ebussu' ud Efendiye ait:

~~.lh ~g :; _;.; ~, ~~1 ..:.. ; 'a; -,a; ;~iıı 0 beyiriyle başlayan kasideyi şerh ettiği zikredilmektedir. Ali Çelebi'nin bu

bedi' iyyeyi yarım gün gibi kısa bir zamanda şerhettiğine dikkat çekilmektedir37•

Burada önce şarih hakkında, ardından da bedi' iyyenin içeriği ile ilgili bilgiler vermek uygun olacal..1:1r.

A- Hısım Ali Çelebi:

Osmanlı aJ.imi ve biyografi yazarı olup Jviinik Ali Çelebi veya Hısım Ahizade olarak meşhurdur. Tam adı el-Mevla Ali b. el-Kadi Uzun Bill b. Muhammed (ö. 992/1584)'tir. Ulemadan Alanyalı Uzun Bill Efendi'nin oğlu olup 934/1528'de doğmuştur. Babası gibi ilim mesleğinde yetişmiş ve bazı

medreselerde müderrislik yapmıştır38 • Bir süre Manisa müftülüğü görevini ifa etmiş daha sonra 1583 yılında Maraş kadılığına tayin edilmiştir. Bir yıl sonra, 992/1584'te orada vefat etmiştir.

'Ali Çelebi aşırı ses sizliği, durgunluğu ve yumuşak başlılığı sebebiyle ''Munuk", h.-üçük ve sevimli oluşundan dolayı "Jviinik" veya "Manık" ve Ahizade Efendi ile olan akrabalığından dolayı da "Hısım" lakaplarıyla anılır.

Taşköprüzade'nin e{-Şaka'ikt~'n-ntlcmanjyye adlı eserine yazdığı el-' İkdii'l-1Jıanif1JJJ fl ifkri efadıli'r-RIJm adlı Arapça zeyl ile meşhur olmuştur. Bu eserde, 1560-1574 yılları arasında yaşayan seksen bir alimin hayat hikayelerini anlatmaktadır. Hepsi çağdaşı olan bu şahıslar hakkında verdiği bilgiler, birinci elden kaynak olmaları yönüyle değerlidirler. Eser, daha yazıldığı yüzyılda Alımed b. İbrahim tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir.

'Ali Çelebi'nin mezkllr eserinin dışında Hqym'l-kelatJı ft't-tekassi can ağlati'l­cavam39 adlı halk arasında yaygın dil hataları hakkında kaleme aldığı bir lügat ile

37 lVIinik Ali Çelebi, el- <Jkdii'l-tJJOIIiJf!ll fl efôdili'r-Rı1lll, Ezher Üniv. Kütüphanesi, Yazma no: 313376, vr. 2a; Bu eser 1299 ve 1310 yıllannda İbn Hallikan'ın Veff!J'Ôfii'I-A)'ôn isimli eserinin kenannda basılmış tır. Aynca 1975 yılında Beyrut'ta Daru'l-Kicibi'l-' Arabi tarafından

Taşköprüzade'nin eş-Şakô'ilw'n-NII<!IIÔII!JJ'e fl <UimJôi'd-Devleti'l- <oslllôii!JJ'e isimli eseri ile birlib.-ı:e basılrnıştır. Bkz. Taşköprüzade, eş-Şakôiht'n-JJII c,;,ôn!JJ•e fi <lllelllôi'd-Devleti'l- <osiJJôn!JJ•e ve yelibi el- <Jkdii'I-MmıiJ1"' fl ifkri efôdrli'r-Rı1lll, Daru'l-Kütübi'l-' Arabiyye, Beyrut 1975.

38 Tahsil ettiği ilimler ve vazife yaptığı medreseler için bkz. lVIinik Ali Çelebi, el- <Jkdii'I-11Ja/lif1"' fl efôdili'r-Riilll, Ezher Üniv. Kütüphanesi, Yazma nr. 313376, vr. 1b-2a.

39 Hatim Salihed-Damin bu eseri 1983 yılında tahkik ederek neşretıniştir. Bkz. 'Ali b. Bill el­Kostantini, Ht!Jm'l-kelô!JJ fi't-tekassi <an ağlôti'l- < aviilli (thk. Hatim Salih ed-Damin), Müessesetü'r-Risrue, Bey:nıt 1983.

278 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

Niidiretii'z-zamiin fi tiiJihi'l-YeJJJel1 adında Yemen tarihi ile ilgili yazdığt bir kitabı mevcuttur. Fakat Yemen tarilli ile ilgili olan bu eserin herhangi bir nüshasına

. rastlanamamıştır. Müellif aynca, Diirer ve Gureri tenkili etmiş ve üzerine başiye yazmıştır, İbn Kemal'in Ta!J•fm'I-Miftiih isimli şerhine İfiidatii'I-Fettiih ft hiijryeti Tağ)'fli'l-1\1iftiih adıyla haşiye, el-Merğin:ini'nin ei-Hid4Je isimli eserine haşiye

yazmış ve Şeyh Ömer b. Mehmed eş-Şfu:ni'nin Nisiibii'I-İhtisiib isimli fetva mecmuasını tercüme etmişt:ir4o.

B- Bedi'iyyenin içeriği:

Yukanda zikredildiği üzere bedi' iyye 27 beyitten oluşmaktadır. Beyideri şerh eden 'Ali Çelebi, eserine harnciele ve salvele ile başlamış, kasideden sitayişle bahsetmiş, müellifi Ebussu'ud'un ismini zikrederek ona senada ve duada bulunmuş ve manzurı:le hakkında bilgiler vermiştir. Kaside IGrnil bahrinde olup altı adet Mütefa' ilün tef' ilesinden meydana gelmektedir. Bazen sak.il olan Sebeb'e irız olan illetten dolayı Müstef'ilün şeklinde de gelebilmektecJi:r41•

Şirilıin ifadesine göre kaside terhlb ve terğib42 için kaleme alınmıştır. Terhlb önce zikredilmiştir zira en önemli hedef insanları kötülüklerden ve faydasız işlerden alıkoymak ve kalpleri gereksiz şeylerden temizleyerek Terğlb için söylenecek şeylerin yerleşmesi için yer açmaktır.

Ebussu' ud Efendi insaniann dünyaya dalclıklarını, ömürlerini onu marnur etme ve süsleme yolunda harcaclıklarını, doğru yoldan ayrılarak

çevrelerinde olup bitenlerden ibret almadıklarını görünce, onların bu dünyada kendilerini ebedi zannettiklerini hayal etmiş ve onlara uyarı, hatırlatma ve kınama babından bedi' iyyesine şu bey:it ile başlamıştır:

S iiliin/an )'er/e bir olan, duvarlan tavanlanm/ı iizenne )'tkılan bu yerler kimindir?

Ali Çelebi beyideri şerh ederken kelimeleri teker teker ele alır ve haklarında bilgiler verir. Kelimelerin cümle içindeki konumunu zikreder ve muhtemel irab şekilleri üzerinde durur. Bazen bir münasebet ile yol bulup

nahve ait bir konu ile ilgili istidradi bilgiler verir. Örneğin )4JJI kelimesinin

.ıo :tvlinik Ali Çelebi, el-' Ikdii'l-mallifillı fi eflidili'r-Rıillı, Ezher Üniv. Kütüphanesi, Yazma nr. 313376, vr. 1b-2a.; 'Ali b. Bali, a.g.e., s.4-5; 'Acii, a.g.e., II, 279-280; Kıltib Çelebi, KqfiliKfllllill, II, 1766; İsmail Paşa, Hed!J:J·etii'I-'Anjl!ı, I, 749; Abdulkadir Özcan, "Ali Çelebi, Hısun" mad., DİA, II, 385.

41 Kfunii bahrinin zihaflan için bkz. Tura!, Hüseyin, Arap Edebfyatında Am'(, Ensar, İstanbul 2011, s. 113.

42 Terğib, insanı bir şeyi yapmaya veya elde etmeye rağbetlendirme ve teşvik etme; Terhlb ise kişiyi bir şeyden sakındırrna ve kötü akibetten korh."Utrna anlamındadır.

Hısı/Jl Ali Çelebi'nin Ebt~ssmld'a Ait Bedffyye Ş erhi 279

başındaki Lam-ı Ta' riften bahsederken Alıd-i Zibni için olan Elif-Larn hakkında malumat vermiştir. Kelime ile ilgili bilgiler, kelimeler arası münasebet

ve ince tahlillerden sonra beyitte geçen bedii sanatları " ... ~1 ~+i ~" diyerek

zikreder. Şarih bu metodunu eserin sonuna kadar devarn ettirir.

Bedıct;ye'de toplam 43 bedii sanat mevcuttur. En fazla kullamlan tenasub sanatı olup ll kez yer almıştır. Diğer sanatlar ise şunlardır: İştikak (5 kez), cem' (4), mura'atu'n-nazir (4), cem' ma'a't-taksim (2), tıbak (2), iğrak (2), tevfik (2), idmac (1 ), istitba' (1), tebyin (1 ), tecihülü'l-' arif (1), tecnlsu'l-muzeyyel (1), tezad (1), taksim (1), seci' (1), şibhu'l-iştikak (1), lüzılmu ma la yelzem (1), mutabakat (1).

280 Cüneyt EREN-M. Vecih UZUNOGLU

VI. YAZMA

[1/b]

~-'' ~-'' ..1ıı M

>~~\!d~ ,.;ıu.~~ .;ıt;;ı~ .;ıu.1~, ~~ 2tf~ ,sı~~ J~\;1,.~ sı~' 1~ı;. t~ı ~ .1!3-1 ~?ı ,... ~ ,J .. ~J 5 =ı ;.- ... .,. 4... 3 J ... ... ...

'< ,:_ "11- ''NI ·1 1..~1 ~ ,0WJ' 01'-~\ ~"'->-- a.i-~\J -'• ' 0~- "..J ~~- ..:...JS:. ~ ' n j""-"""., :r ~ , ., ,:.r~, .J, . '-! . J v- ı..s- .. -- r:r .0l5j~ı- J ' ~Lı 1 'tj < .ü'ı ,JT ~~- 0~ - :ı ., 1-r"' ; ~ .:1-- -- ~J ' .

} " J ~ ... .J. ~J J J ,::; J

·(tJ) ö3t; .1955 ..:..~ 'J~w, )3 'J~ ı:)'j y_;;.ll 0~ :)ıli ,..;_JEl :6j,!J;)I

·(f:!) ~~\; ·~ljt.:..ll _p.:...Jı ,)ı,; :t)l 2

" J , :ıJ ... ... ?'J J ~ " ,

jl5 ·~l.{j_;.;JJ .~ı~ :)ıli ,~13,1.:; ~~ .Jı:,f .X3 y_;;.ll .\.,;_~ ..t>--1 =r$~1:!.1' ·~\.:.. .:r. ~ ~ 3

.241/24,1993 ~.JL<:ip •r.?Fa'l s-ıt;;jl~ ~1Jl'3 1338 .1982 ..:..~ ·~=~~ı-,l-<:ıı

, 1w ,)w;.;.. ~ ' - 'f J' 111 -..;;.Wı- 0d1 ·• •1'~ lı .., :./"' ll.J:; U 01.5', 1w ~ 1!,-- • • ı ,.)ı.:;.;:.. V:, . .:r- t:-"" - - , ' -· '? u- ,, . ~ --- - V:, ~ '-{"'J ~"""'• . 4

. 79/3 .1969 ..:.._,;;ı .Jt;ıı .:r-iıı p;. f':>ı.;;~ı_, 1250/3 .1970 ö~illı •F ı:)':! ~w.1ı :j,l1

.(0}) ~~\; 'J~ ı:)'i y_;;.ll 0~ :j,l1 ,;_}ilı :01)11

-(/) gı,; ,.};t.:.JI jWI :j,l1 ,~: _p 6

,.,.) ... ... " " ~ " .. .. .11 "~ { J ....

,ı:; p li9 0H" r.?~tLı .:it-ı ~ .~ı;.ı ı:.r. ~r.:-ı ı:.r. 5'-Y ı:.r. .:,..;ı ı:.r. ~~ ı:.r. ~sı .:r. 0li..\S> ~ .. ... .. .. .. ...

~~~~ yi..:Jf 163 .1969 ö~WI '~.JLO..Jı jl~ ,~ ı:)'j ~.JLO..Jı :j,l1 .~u~l k. <yi)>~! k id

.6/5 .~]ı.:r-lı' ~ r':>ı.;;~, Jı.i_, 112/1<1959 ~wı ,....;)LO..Jı .Jı5 ,r.?))\;lJ - .. .. ..... .. ...

Hısım Ali Çelebi'nin Ebt~sstltld'a Ait Bedffyye Ş erhi 281

:-ı • ı.)'::::

~~ .,ı,-" 0 u..Lı .:ı:..'S®ı- , t.:...ıı lı-ı .,ı, . .; . t.::. . ~·! . .:..ıG . l,Ç. ı .)tb;J .,ı, 9 1.... • J ~ V • -- - J ~C:! J V ı;r. i ı;r. ~ :J ı;r. 0 ı;r. .r! 0! J

1626 '1 01 <27 ,d . '':1 J IM.iı : .t.~j .. --ıı .!lll.! ~ :J.- ·--"'-~~\ t•d J. .6ı w,.ı~ıı .....,L:J~ı ·- ı;r.' "d r' ~ 'J ı:.r! J ~ ; :F ı.[- . -,:-· --. - - '.J' ;

.30/6 •JtJlı ı)!iıı ?-: f'>~~~ . ..:..;.:ıı ılı ~ · ®ı ı·~ ,ı, ·· ~~<--~ -.:.::.. 10 ' • ı:.r! <,?.. ır-- '? ~~c.; •

. .ı: J'~ c:Jlt; _;Jt.ı ~: 72 ~)lı ,..1 Öj~ ıJ ll ' " ..... )' ... .....

·~ Y..J' .-.. b~'! 01 ..# ~ Jı .:;- ~.f}j .~~)'1 ~ ~~)'~ ,~j, ~.1>.-j ~~\ .::,..\12-ı 12

-\>.2.."1... ..:...:'J-1' & [; ;Jı'ı... ~~ ~ ~~ ._kıı' ~- -'?- ~t>.2..:ıı . ' 1;8'b1;ıı. bk:.:.:~ı • - } ' - • ı:.r! -- - :ı., . --- ; - ı:.r! -- <..? j - - ' ~ - - . • -1 • - '

.(~) ~~t; 'J~ <))'';'_;.ll.)~ :_;Wi <jhJI .::,_,\12-1 ~ j~j ,~~ c;şf

-~~ [; t~~ ~~\ ıJ ıl.(:, (1~) 13

-~ ~,~)ı..p.- &! 4ı yjl ::;._, t= 16 ı_, )lı,..; ôj~ ~ 14

.J.. .J ;) .. .J ııJ ... ~.J J " 1; J ;;--, .(.J...S) ·~l-', .~:.:~ . ·:ı ._,<ıı .:ıu: ·~:.:ı . 'ti.;.; ı -ıı ~~tS' ''dı :..L.,.wı 1s ;.,...- 0!, ,..,.- - r' c.; (" <S - .T... -- ;

282 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNC_)GLU

·<Ji'J) ;;ı; ,)fo_. ı).Y y.Jilı 0~ :;hll ,~ :Jft 11

.~~ı;~~ "ıı.:.,L'" *"~' ~~ t; 1s

.3ıı :fi ı; ·~' Lll ~lı ~;ıljj J>-jj •Jitı t; 0\.f ·~ ~\5,. .k. ·d 0 ~t:. 0 r310 c.r"r .:r. ~\? Y> 19

iliı ~~~ ~P ~ J~ i,y, pı;,.1 ;l? J15 jıı :d~ J~ f~' ~ ,_,;, ?,i y. 9,1>- .;~ t; ;\?fP d~ tı~ ~ ;l? rP 01 r:r<:ı' 0Tjıı p.1 l.il_, .(so ı.ı'Jı ,,; ;jJ-) ~ 0~ ~~ r-:ı1 01 ~~ ~~.x r-<:ı i; J 4İ1'~ 1 .ı,,~\ vi~,., >w~- ·l~i .:S ·j 41;& : -1~ .J:j J ı;.·<-~ 0\5,. .ı, ·~• ,~·ı •~·.:..ı

#... , t,; r ~ , ,. .. \:J~ tl ; u ü""" • .r r y u #J ; :r:.. ı.?,' ı_;i,.J \:J~ ~

.• ı;ı,~ ,_..!..:.).ıL : p i..~~ t.e1 ~4 i,\? 01 0y:.;J,!iı ?>ı;_, ·< 8-6 .:..t.'Jı ·r' ~r) ~~'>yı d 407 V , •• ,i.l.ıı -.i.<Jı 'IS •ıS •tl\ !llli.iı· -~ı < li : ·l~ ' . .. "' .3ıı '{S':l;,j ._:, U·.__:;...,· Jr.! ••• • ; ) -~ .J ~ t" C!d .r rr Ç0 !""" r :r ; . ;J

.8/4 •JtJlı.:.rıiıl .?-: f'>t::~~ 1133/1

.487/4 .1968 ..:.._?.! 'J~W. )IS •ı,?~ ~1 t:.i3 :j;l\

. (' ' ·'ii ' ili· ' 1 '~1 ' ili :1..: 40- 39 .:..L'JI ,wiA.II ö• ~ ., 21 ~ .:.rı,r- .:ı-: J ı..r:;J .:ı-: r . . ·- .:.ı- 'f

.1ı '>l.i ,~s~ı c~ ~~e~ ~-' Js. .)o~ı ç'>~ı ~ :J ~.ı i; ;;. ~ ~ j~, yı, Jt;,...Jı 22

J, J ~ .. J. ~J ,. .. :: !. ::

. <r-<.,) ;:;ı; 'J-"ı:"" ı).Y y/l' .:ı~ :pı .~~y~ ;.:;..Gı: r~' 23

.(Jr) ;,~.o ,.}ıı.:..ıı 3~1 :;hll •C:J3' •jı-:43ı 24

Hısı11ı Ali Çelebi'nin Ebttssıtild'a Ait Bedifyye Ş erhi 283 ~~~ - - - - --

.110-101 '~JJill ~ ç8fı ~ :_;1ll )51 ~ı;~ 25

~ '" .<ll ZJU · ·1~!\ , L<tı - ~jo- ' i; .)lS' ( 1 ' ,1 ı.Jı J', '.,t.; "tbJI' -•-- -ı- . -ı.;.. 26 'J, yı! '-;"r - ·.r- '~ .X _,.,.. JJ- ~, Y_, ~-' ~ Y' i--- .t. ~ 'i-'~J J~ ·i

. (i:Y") ~~ı;

. ....JI 01.ıl.iJ 1 ~<ll 0\J.~ :J..ıı- ,J:1LI f 0~~ 1 l ..b,.o.)\ ö.L ~ '~" :ıı- 1 ~~ll 0\J.~ ~ -1 ;- 0~!! 1 ,:Jo.l\ 27 ; -; - -- ı.r- . -' ~ - -' ) ,'r ) - -' - - .X .r::--""'~ ı.r- . -' ı.P>J 'r -'

. (.lJ) gı; 'J_,k. J'J y_;)l Zıl:..J :_;k]i - -,~1; ~ Js. ~~.llJ ~~ ~ 8>)'3 ,y1ı.;.3ı c.~~~~ :J :-'-"..i~ ah~~· dı 4<iı ~~~ 2s

·t~i . ~ <1S:.:.Jı :Jt li- ,Ltj ~'-"'11 ..;ılı .ı:J.ilı ;J~.:u J~ı- ,.!.!_/'dı 0 S ,;G ·- ~~~ 0'1 , ~t>...Jı ---. < .r- r.,ş:~ ) ~ - :.;-, -- -- - ; -' ~ - ) ·'~'< - J c::J""' .182,~JJil'~ç8f1~:

284 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOÇ';-LU

?ı ~ J J ~J ~ J ~ ;.-~ J 1

~\ Y:..'-'1 )\) ·~.#JI ~~~\;ll~_# C) tl::a;1\ :pl ,~1 HJ ı.:_.,_;~~~\ p. j> 29

.199 <1985 .;:.;Jftı

.200, . -~"' c.--b.>Jı- w,~ı: .t~i ,.ı.S'8ı ı;.G; r~ .~.~·,, ~ ~~ ~ ~ 3o <.ffr .. , -c-, /""' ----- ~u.:--. -- ··- J

J d J ~ ,,, " ~ ~~ ,, ... ... ı .,. .. ... ,.. J ... 1 J ; 31 :_;!:jl ,.11}1~ )illi L:::ıil ~Li:-'\ 0--J <;illi 0j>j 31!\;!.JI Jj.i jkj .~~j ~ ~~ ~ lll\;!JI ~J, Jlj-11

.661/1 .1994 ~~ .~;Jı )ı)·~~ ;~ı

;i;. ı~. J' .i:ı ·L 'JJI 1 .Wı '.-~ ~~\5'' ~ '1 t,. SıJ,ıj Uz. ~ ~ Yb iı J' IC. ~ J Wl •1 {ıj 32 - , ı.r --" r J ç r.:r ~ , -- . ~ J J -'ol ı..r J :J ~ .. .. .. J ,.. ~ .. ~ J .. " !. ...

. ·:-e:ıı .::..,ı;s- :·ı;.:ı ,t::uı · '' 1 Lı ~~ ·~- ~ J~Z-," ::1ı ı· 8ı ı ~ı..Gil ·ı ,uı ·· ...ı.Bı ı:ı:::>- . , r - ~ , c:!' 'J ~r J Y!J J , - - J · '1 -

.389 ·~.#JI ~ tL:a;1~ 1314 .1320 Jr,it:...ı 'l?rUI J~~ <?,_~

~ çı:.lfı A : ;h]i -~' ~ r~~~ .:,.-;ı ı; ~uiı er: ~G; ~ı; .;1 ~yı ~? ~ ~.1= 01 p,3 33

.249 ·~pll

LL:i '-'- ,_r .:ıt;.;.3, •-:iı-' ·'·11-):.: 1ı;; ...ı~ ,Swı.. ":/ ~8 ı;- ·1 ,., ~~ı ·• 0 01 ~ 34 --J ~" <ıt , . _ J""""'Cl u--cı r .., --J , • - • " r <..~:! c ı.r t.:-·· J

.:ıt;;l~ ç;P~ ~Wı ~~.:ı~~ 1356 ·~.?Jı ~tl::a;11 :;Wi -~~#ı ;l$-l}j Li~~ ~j

.349 <1987 .;:.;Jp. .~ı~~ ,~ı..:r-1ıl ~?

Hısım Ali Çelebi'nin Ebt1sst111d'a Ait Bedi'jyye Şerhi 285

:d ~ı 0 ' , __ 01':- ~'j \Jı . Uıı 1:--.- "-~~- J J. iu J·~ı ~~~ ,~ı.:;- ~ı; j~~' ~ ~~ ' _,_,........,... '~' ~ ~ ı.s--J ''-':i dY" ' ~ {..5"'"""' ' j

jf }~i.tJ ~ ~~ [4/a] '~~ IJ._?j }~1ıı d!l!ı;. ~~ dlı sı_;:j~ ..:.,jl:P ~J ı#~

.34~ı ..f-~ .!Dj ,~ı.::.J)'ı ~~(1 _;f :?ı.li3ı t;j- Ç~t~ ,:. 1 ,"; ,j3~i ~ j~

. ı;.p.. .)s. J41 llJj ~J:.f ~ b ~l t:>.-J. '.?::U ı &_;.Jı ~\iJı

;~~~ ~ t~i ~G. ~j ''?~!Jlı li ~ ~ ~.J.j ~_,~IS'~~~ /JJı J.ç. ~ ~_Hı .:J ''- U\ı, Gl . - I.J1Jı 35j.k J~ 1::-. Ü\15 u', .lJı ·~ 1:--.- -'·lJ ,a d\.:,11 J.r-" ı.( .;r" } - ' r..s- ' .;j ]_, - .j. r..s- .J:i:?" '

_4_Ç.-lk!.iı r ,ı~~ .• ·5:ijı ı dı ı .!:ıı ~G- ~~ .:G:. ~ \', ,~- ~~., ' J j ~ '-! }.r ~ ~ ) Ç.. ' -- ~ ; ;

ılı- ' -;t1:':ıı ~.:i.S1J ,..::_j•<~ ı ,_tj ! J. \.>. '< -·<~J <'' u f;" ~.·~-ı<--! .:J:;J \,;;.;;.ı .d Jj ~~ :.r ~ ~ ..X ~_r:;.- ~ .:r (,.>, ~..X . ~ . ı.,?,.

' ' '

.jJt ,g._, ~j~ j.ı ..)Wı ..)~~ı ~il~! ~fo ı;:. '=.>~~ ~_, ,~~ J.ç. c...:J -ı'' .. ~,'le -ı~ .iıı -ı -.of ,:,t..1;j . • ... ../ '-. ~ . 'L:., S'-r•f \.:.::.. ~~~~u 'ı <1.rı­r..r--~r..; ı.)"""'J'"' 0 -~. -0. lj. (,.>,. ---U"'l'J

286

~'·.::- ,li.i>. tı.L ·• .Jı - .::..ı....:.t ı... -- ~, -. !Jr- ··ı ~~ J~ .J..; U:,..( ,;ı.; ·~U'''"" ~j ' -- j ' ' '-! --· ~ -- C' ·ı.r' '~-IS"'" ' 'i' ·"r-ı ' ır;

~ ~Uıı ~j ~ı JJ~ 0}2 ~~~ı Js:. ~-,~=ı~ '~J~ı Js:. jf ~\.;Ll·~ \Jl -t~L:..

ffl' cblJ ,~ ~~ r-ı ffl' cblJ 'FJ ~tJı i::J LI .)ı i~~ ;..<::..ıı Çi') ,~~ ;-sJ ~~ ~ ffl' 36 J •1 J , ... • ., .... J .,. ;,~ ı

··.'' :•1:.:1 ••• ..ı...ı.:":J\ J\.•11 ~<li •lô• ,.ilil-1 ~ J\Z .r.iJ\ .J,· ~ •'\C. -~\ .:..Jj .r.iJ\ ~-'.Jl''\1~~~ \'"""'"' r ., ~ rr ..r-'J - Y'- ~ ~ ~ .r . Y'-. :.r-. ı- .....-.110/4 ,..:ı~ .r~\ jl> '"'""~.:ıl~\

illi :·Uj. ~':/1 0\.;, .)(·li;.·,.~- 2, 4Jt...:....I~(L; l5J..o .) ... ıs~- k:. •'·, Liıt. .)~ lıill 37 . r r , u, P .:.ı , • • • ~ • J :.ı . r-' c , J

.303/3 .1940 ..:ı~ '.r~l )IS ,~.ll~\ ~j p. <)') ~}JI

! - J''l0~ -!JJ1.:.3- ,L- .ddıı k .iıı J.!.· t,..ı; •• ~~.ı;- •'''' , «.w~ .:ı!;_:_,- ...ı·f :< .:o:- 3s if ) '' . rJ,. ı.s- ,_, Cl -- ' ~ • ·-' ,:J' r-' ,., -~ J ,;..ı ~ ·'r-t.ill ,~~\.:.JI .i? ,..J "" ,ı.:., ." >jl ." ..;.~ ." ·1 c. ." >jl ." -1 '~ ." t;(j _ı" (.ol; ..;t1:11 ~ ç_(;;.

\ ,. 1..: ';/" 1 y· \· ~ y· V ..J y· ı..J!; y· \· ~ y· ı..)":; ,. y· ., \,J" • -1· • ,:;--' .. J d J .... .., .... ,,.. .. , .. , .1': .. :; .. • ;:; ' J ....

• ~~: •lc:ı .\::i ,J.!'I jJ.'II ı.:.,..ı; a· ,._, i:ll ;;,:,ı·<':;;;U,· t:J:, V.[O-, \'.' .W.Ç. ..)ı\ 1'- ..)ı\ j.1-• 12,<· !'""" r , ,;~ ,_, :r ·- - J , '.;---; --""' . :.ı .. r-' ,. ı..s- ~ cı 'T

.430/5 ,ı.S...;sjı .:ııillı ·-t ,. ...

·ili ! - ~- ,öı·' ıı S!( ·· ~ ~ ·.:-1 juı- ,i.l.J ' ', ·- .i ~~- .: . .i-<' ı· .)\k;J 'ı·· ! i..oJ" S'~ı 39 r ıJ' ~ :l .:r cı ·~ ~ ;J -, Llr-1 Ç7" T cr '?~ t':'!i"" .X ~!~"" cı

~ ,j..;JI ~G js. J1ı _pj e-JI ~j ~i-;•lı ~~ ~ ,.)~ Sj( :j:-T ~j .§I]!JI .p.- ~ ~ :~- ,ıi~:iı · ' •ı ..ı..ili· w;.~ı ·'''1 J1 .)~ S'1 : .-. T -..:-1- . .u !J~ .61 ı ı · l ,.:ı.:ts.· ö·' -·ıı .r'J ' ı.;ı--" --- J - <r-' ı:; ; Cl ? ~-' -·- ı· ' --' ~ :.ı :;r-:-

..ı:.J .....,}.ıı ~1' · : ·Ui ... Cıt.:.J S!(-~·~~ t..:..,' '·'- · '.-.:.ıı ··t~ı- ~-- ---..ı . ..' <'· .t.o '·ı .. , ' ' ~ r ~ <.? ~ - ·'r' .:r' ı.f":'...r-'~ ~ --~ :ı t:JJ ..Y u.:-ı • ı-'

.386/2 .1989 OJ7Ull .j.uı..ı ç..<::; ,eş~ı:il;lı .]~Ull

Hısım Ali Çelebi'nin Ebt~ssllild'a Ait Bedf!Jye Şerhi 287

~"'~_, .;ıyt-1 ~ .JL:.-::<.1)11 ~_, ı ~:Tç. ~\SJ1 ~ ~~Y--' ,jftyl _,;.~~u ,~j.lıı..ı, ~~ Gjll , J , , ,

. 'ı~t; , ~ - ., < ıJtiWII ~·.:i., i 1~1 ~i- ~~~ ~ 1!::11 ~G.~ . .'~JI .< , - ':,11 ~ ', ~~~~~ ,Jt;!..l ı.r ~ ' -- !) 5 ~ J.r· ~ ' 5 ~ ı.? -; ~ '

.;ıi,.zl..l < !T~f ~~~ -ı• .!JJ~ ~ - ,~:a;dl ~~ ;J\fiıl J W~ ·t;; "'~ J .)r :T~1 ' -- <X C' ) ~ ' <X-' '-' c.:r ' ; . .; ı.r ; ı

288 _ ~~ __ ~--- --~----Ç~~rt_§REN-M. Vecih UZUNOGLU

0_r~ ':?l> 'Yı Jl :?l>-'Yı f~l ~ Y.lBl1 ,tı.:p1ı ı.lSj '~~?~ f~\Jı, ,~0~ _;iıı .J_;:;., '~ 0f 0-! _%( .J~ı 0~ '~ ~ f~'jl ~ '~~~ &! ~15 ~_;.;~ı~ ~ j-<J

. 45 ~_;;a.;ıı •• ıı jl • ~~~~~ < j~ı d ··=ıı ılı ,y -' . ~ ~ ~ ~ '' --; ;~

.... :ı 1. " "' "'.J ;:;;:;; "' :ı .J. {, :ı . · ffiı Sı-_.ı- J~')ll ~...:ll !.l...L.:;.'' ,_·!~ö.:U\ <'- \..:4 ~,~4 ...:ll J~l < - ,JI'' :;1 ok J~l q, :r!-' .JJ -- --. )fl. ';;'-- u:ı r...:r-· -- ~ ' ~~ ~J .J '

[5/b] ~ ~t;Jı, ,~ı~ JL> ~" ,~ı e.lı=J ~tEJ~ ~(,Ş"'r 'Y~~~ ~ ~~ • .::...., < ~· -. :Gı ·ı~t t~J. ~ ·t ~~ Jı.>- 0\::J ~. r-·ı ·t ,. ··=ıı . V l?" , ı.r - -' , - - --- Ll"'~ -' --;

. 46~.Wı ~~ ·: ::ıı ~~ ~ .~ PJı, ~ .:J3 ,~~ r:4 '7'~<Jı6~

,G~ ·i ,lJ,- ·i ,.)\fb.:i;,. :i:.b\jl • l.:l-L iJ ;t •1<, ':li • i.:l-L '(s:;,U ~S:::; 1 ~ <J,! \~;lı~" •,:11 45 -- - i ---' i -- :) ---- . cl' J ; '} u- ~ cl' J ; ~ u - (' J ıp- -; .. ;:; ,. " ... ? ... ı:ıf , ~... ... " ...

:-_., -ıı •-,.~.J;Jı •:Lı • ı.:l-L \Y.~ .:ı~--,:; .:ıı.. .;, es ---ıı ı • Lı L.:-31< (.ot>- 'ı.ıı- .::..,~ ,ı;<Li) : ı:i. ı..ş .. '-1! _,J... ~ V_, :. ~ _, - :. _, -~ ~ -:. ..1 .. r;-~ -' ı.)'"'!r"" :r

,~?' ~ t~~ı :~1 ·<···t~ı 8..iı Sjjll iık) :;i (t;ı.iıı ,~)uı ,~ıiıı ,~ı..:...ıı ,~ı.;Ji)

.72-66 ,._:.,_,ft! ,~ı)~ ,~ı 1-P :A! sıı.;;ıı t43 1223

1483 '~ .S~ı :~i'~" 0? Cr!~~ H~ı.;.wfıı ?-f ,r;T t; 5~ Sf? .:P.l!.iı ~.31 46

.207 ,c:_~ı 1-fl' :A! ~A' r-4_, ( ') !3~ ~ '" .-<li .)t;J . ·t1ı • •, ıı ~-- ~--ıı ,.:,, 47

• -"' • 'JJ .;r.ı '-:T'r _ ·.r- '~<$"""' ~...~-' r '.ri-

Hısım Ali Çelebf'miı Eb11SSt111d'a Ait Bedf!Jtye Ş erhi 289

.)f W 0L>-" j~ ~ "ıls-j-ili W 0T" j~ ,"S~ı ~L>.." ~ "0T 0T" j-4>\ı~ ,~\.>.. ~Tj

~ ,~ı ~':ıs c~ t}L ~~ı p._,.;_, ,+<f-3ı ~ ~ ti~ .;ı~\1'-j ı)f Lili , "ıJS' j.ili

·: ~;ıı ~~ ~ ·4?~ ~~f ~j .z.ı;t ,(.$-;.,~~dı~~-'~ (?/JJı ~jııı.15j ":;~jıı

·~-- ;:ıı c:~~ 53J~;Jı

.~Gl\; t~IJ ~~~~" ~Z;ı ~1 'i 50

· ·Uj ~~-li::.:.. :ll o..i.J, ~-! (j, \i ~·~\;-ı \ı%~·,! ı.;;.ı l \!;-' 1 'l Sw '1;~· dı Uı .)\5'111 51 • .r'-' • --· ~ - - -- ~ :r-J ..........,.. J J ~ı- J - .J '

.236,~0~1

: ·t~j .i:..J.ı ~-ı;~· :lı '\11~\5' ,hJı ~-li::.:., :/1 o.l;, ~~ SW. '::/- i.:...,. '::/ ~ -~ :J '1;~· dı .)\5'111 52 .r'-' ----~ .J ---:; ~---- -- J- '1 J: .J '

.233 ,~ı..:...ıı jWI

'15, .Jı~:ıı 0~1 .. :.A>~I .:;,& :·U\,~ \ ~ ·, ..~>-1' 1'-l ~ <~! ..:;.,WSJ'~ı oJ. 53 J t.$-1 ~ .. ..; .. ... ~ ~ MO j tl '"'! ~~ "' ~ ı.;- ~ ~~ tl ... 1 _1

.770/1 <1984 JJ.:]eı ,.:ıLO~

290

.~d~ [6/b]

J .. ., J "" .,. J

,~ ı~1ı15J ,~ 1~1 t~ı ~ J~ ,~t>Jıı ~ Wt;!Jı ~.) ı~1 ~ 0l-.3 ,~;i 1~1 ~ J~ 0pJJI ~/;UJ~ .:Y) 1~1 ~j Uj ~81 ~ pj ,~f G jJ~G ,~ı:L;.~ı ~ _Hj

. .;ı~u~ ;:ı_,s_,~dı

, .. ~:ıı ~ tiliı- ·.b :·1·~i ,"--·8ı"- "~8ı" ,_,_ ,~G:3ı> "Y ~8 ~- ·j ,.: ~ s1 ~.v- . -- -ç - ı..f'-:"; .rı J:!J -' . ~-' . . - - -' r (:!:" J

.215

Hısım Ali Çelebi'nin EblfSSIIt1d'a Ait Bedf!J!ye Ş erhi 291

<:~lı- J' ,;, ·\ ·--· ~Jı ~·tıu •lJJı ·• ~ -L::., -·- ~.~J ~Jı- • -·-~ ~~--ı:;~~~~ ~~' ~) _r:>- !) :r'"' 'J 'i..::..>) ~..... ~ ,...:;_,J'-'P ~--;. ~ !)

,.__;.. ~ ;;J,t.;.. ')lı J ıiıLı 1ıı ~ , ı+.}ı öı.:i.i.lı J .;""L::.. ·( 1ıı ıs -ıı H.~:! ı • ~dl .;.,-w ',-"'" ~ ' !) ; .J ; ı.;; . -!) ' ; :J ) ı.;; .J 0; ' "V' J :J

tp~ ~ıs .:ıLC0 J 0\ ~~~ _;\ ,~LJı J.i J~ 1-.~ 4! jl.iJI .:)t.:;:,U ,S\4>( ~ •{i ,...:;_,4f..l "' :; L!' ... ... ... ~,..... ... ...

,~ '1 ~ ~ y)bJı:; ,~\ ~Gfılı ,~ e~\ıı ~~Y tJ.r.Jı s~\_;\ [7 /aJ 8~-1~ J;ı~

. '· ... :ıı ...:...:JI ~~ ~ .ö\~1 .• 58 a:;L<::Jı- ;G.;..Jıi,..L;j. ö'~Jii.lı .v ~r , .. -----. 0":! , 'i ,. ~ , ""' ., --:----- '·P

,~ ~wı:; '.r-A ~~g~:·-":Jı j_,t ,$:slil2~ı ,df.-J \i# ~;..::o ısı..rb ~.r~ J~J ... .. -' ...

..::_;;;, c:si ,~ı~ U'Js ~t;ı~ ~ ~:0 ıjJ ,~ p. dl iıJ~ (,.;\14-ı:; ,~.PJ ~~~_;i ı~~-· ":J\ ,.ı..::a.:J":J <'J ,,:. ;~-, j ,;, "~..;" ,"•·w ~'43" J ~~ -~ SC":JI' ,ı.>...J ~ı~. e~- - -- i ~ ~ :~ , i.?.J , ~ -; -- ....,

ı ~ı·:~ .:.LJ -~• ,~(-ı ...:ı;Uı 1~.::......:.;; ~ı ~ı::f;; ,ı ~·ı:: .J. -ı .::es -lı ~ı -L ~ ' IŞ-..! -~ -- ~ • ' ._r-__, ~ .J ı..r- ı$' ' J

.59!-';-• .. ıı- ~dıı- !:~ı...:...:Jı ~~ ~ . '"'lı- ,.ı.:; . .l')lı <'--,_ı.l.i":Jı J~<::J c-~ . ~ c-· - -· ----- · L.r:! r~ - , ıY.:-1 "- - - - -

.ll ı~:.Jı ~~·ı~!.~ ·( -12 J ' . 'ı.ı-- j

.0ls'.? Js. ~ '~ ~

.(_,_5) ~3LA 'J~ .:)'J y_;ll 0L:..J :j23\ ı<?_?.l Cr- ~\..:....:<:l'jiJ ~\3-1 ~J~ : l,:;l.<Ji 58

J ~J "' .... :ı ... ~;:: J ;... ~ ı .... J ,. ,::; .... ..." ,,. ... 59 :_;1]1 .?JI ~ ~\ll\5' fl' ~ _p. : ~'-=-ıl J"'~ ~ _p.j ~~IJ 0? J.S' fl' (-r ~\lll jbl}' jk

.245 ' . !:ı,~ 811 '-~i: ı;f-Jr ... , , Ç - ı.r::-:-

.~d LA !.-~-11· "v ·-" ~\11 dı ·· 60 . c-=---~ ır' --- - '-?

J~l L<:,iıı dj ~~~ j>- J-İl~ 0_,~ 0L;4Jı 0ı5j ,0iıı Q~ ~li)IJ ,L<:,iıı ~ J'3Y'3 'ıf y_;.:;. 6ı ~~ '1~ ıı.>~l J'>~.>, ,\f J8\fl ö·~ ,:.,GS" :·U\,:.,;.~~ .'Ic ·~ L:ı ~{\;~·.u ,..ı;..- -li ~ıt

.r ' ) .. '.}" - '?- - /" . . - .F \' :r ['T-""" ~ J -- :; ı.;, ı..r

.293/1 '1988

292 Cüneyt EREN-M. Vecih UZUNOGLU

'~.J4Jı Jç_ ,". :a3 j\3,.\ ,_,( .]J~I ~ ,pı _;( .J;> ~l ~ı5:J~ '~.J~ \; ~ \.4f ,. '•:ıı ılli,.! ~._ili -4Jı- ~J.Jı< .JL<JI -~~~ 0fa.J- ,ı~-· '~c-·( J'>li.Jı · • <-ıL~~ -·; ' :.;-- ) " -~ .,;--- j ~ j ' c:;:-' ı.r; -

J'>l1ıı. : ··ıı J :;:,:;, ,ı ~:ıı<f \~\ "J~ı J '0''1 ~ll :J'~ ," Lr ..:::.,~ ~~" :'' ~­

' ..1 .r-- .]':-; .) "+"'~ ~ ~ ' - .; ' ~' ~~- ...,....-;

~~ ~·: =~ Jf 4 ,~\5Jı ~\5J~ <H\ilı ~j5 .1 ,..;.ı ı ~1.. ~lı 0-! ~~ 0§ ~ ~ '.,tm •'1 ~ii 0Li ,~~de...., 1~( u '\Ji.JI J"~ .u <ISJ \' '~ ,-G( J f;:,_ ,,. \3..1 '-l r "' ~ ~ -; , J - i.r u- '1-.r"'-' ,. - -. ~ <.?.J •

~ı.::Jı ı)-~ii of ,ö-'\1:.1 ı) ~ii oi ,ö5WI ili~ ı) ~,<of ,,.\i.Jı ·~ ı) ı;ii oi ,.._Kıı ~ı:bJ ' ~ 7 ..1 { '" 7 ..1 { ' ' 7 y { '- ; ~ 7 -', { ; '

ı ~ ; .di w'~ -ıı ·U Li , ıJ~ı W l ~ ' ı.;. L;:. ı d~ ı, ~ ~ • '· -, i;,.~ ~ , ID. ~ı ~ y- . -/.r' ı.;~ ..r'"' t!ı _, ,:;s- :J e.'"T' c,foJ c.r: ~ ..~- .J

,~ili~ t~ c; ~Y. Jlı ~ .!11~ r 't~~ı [8/a] ~~ dl ~~ Qdı~ ~j\ Jj~ı y>.-~ .~Gl' 65 J\..kl:J\ b- J\..kl:J\ ~\ i...,.x; ~ .64L _ ı.:.;iı ı':..~iı

. " ' ' . ,j ' ' -· ,.,.,. ~ "\ ~ ır-

,. ~ı:;.,:., f. J i ~~\ ~b "11"' • ...,..... ' • ı.r J

:~1 ~ Sjj t.;; y );- 62

~IJilı ~ tiJ ::...<.ı~t J-? ~ t'J ,uJ-ı.:,.S:~ı~;

.ı.:il ...... s~ı ~'"" : .q ~~ ,.s ·· ..:.ıv~ı ,_. .ı,·- ı, <:..J'ıl.! ,,;~ •• •, ıı -ı ı .:..;~ jj •. •, ıı 0\ f;:._ ........ · .~ .. r .. ~· y 'i .... ..J u .. ~~-'·, . ı,;;ı .. ~ u~ ~ ı.r ~

.112/3 <ı.Ş~I.:ıl;JI .J~lill

.212, · .~:tı ~ \iliı-- ~if: ·Uj .ci-ı ·, .'LıB .•<·- ı:,\ . ·3~ ,., ! :lı --A' 63 tf!--Y" . -- ' ç. ' ~ .r' "'- <?-"; ~ - ı!- u:x c-· .,..,:.ı

.21 ~'::/1 <..I.;,P..I ~jy 64

.:ı.uıı ..:.ıl>~\h:.l .)lif :•Uj ,..:...:.; J ~ ·· J.>.!< ı•..\ ~ ... U J-"11 ;:;;8 ı.;:..ıL;.I5" j~ı :J. 65 .. ..; .. .. ..r-' tl •• ..1 tl 'i , , J ~ u... - ... 'J.r'"" .. "' " .. .. J

. 770/1 'ı?t~

HısttJJ Ali Çelebi'nin Ebt!sst!iid'a Ait Bedf!Jye Ş erhi 293

~ ... :ı "".J

,ı.:;_,'J~'Yio..h''·•S::., ~- .LiiS ı~\;~ Wlllı.·•JJ'J,''~ .:L:.-1-• '''d,-•k ' ' .J "J~-<.?""'-F" <.{'" ı.:r!C. 'i . ~ -'-'i--~.r'-'ı.,ş-'"'

11 ' '

11'

11/ • ;,

11 ~. [8/b] ' eıl.:JI ...:....::ı1 ."• .'~ L.:JI ·'l~ "1 · ı ~l31 J..J..J ~· ' ' ,"(_ 11' c,Ş J.rl- J ~ ~; , -. 'i ':1-4 '?-:' ' J '-} -r . 0:-"' .r" l" ı-. . .:ıG:..b 'f ,~1:. ~ _ ı.:.c.;..,.;..:::....:;..., w-~ ~~~.s~·~~~~~~~ :-ı • ~ .. H5',.:ıı.w~-'.l ~ ' JJ J ·';1 ~ 1 , -· -; .._ ..., " ' - ı.r-:: ' '

. ~'lt>- _;f çl.JI

y_TJI ~Y. &F ~~ 0f ~ y.:,\1~ './'UJI d! :?8.?~ fifB~ ,~ı 'a;J ~ ,~ ~p

.3-1 ..::o~ 'lı v8ı h? 66

·(tp) ~;ı.; '.JJt_:_. .:)'J ';'_;ll .SL::..J :_;hl\ .jliJ~ Jj.Jı ,~JI 67

294 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

·<c..il) ;;~; ,~t.:..ıı .J~' :;kli .4_;.!1ı il;.Jı ,k.iliı 6s

0ıı ~ ~;ıı '?~;.lkA.!jı ~ : _;1;1 . ~ ~~ ~ \; ~ 1 ')51 _;( ~\;. ~ıiıı j~ .:ıı ~ 69

.87 ·1979 ..::.>~ 'U'#ı ~ı.Sj .Y,j ı$~ '7'5\ı~

.186

Hıst/JJ Ali Çelebf'11i11 Ebt1ssm1d'a Ait Bedf!Jye Ş erhi 295

296 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

~~ ~\ ~\ ,;f ~ ~~ ~~\ ~\ ,;f ~ -24

~IJ,I,: !;:._~-- '.ili~:w~~~~\ t~-~I;J~<Jıç.~ı~ ··b ·'~IJ-~0f .•-,IJ:i· -i~ r ~ ..J.ı.l'" _), --'+" ~~'-' - y- '? - ; ı..f'.J ~ L - ·~

~~ Lp JJ.Jl5J '~~?~ 9~1 L}J ,~)Dı Lp f)UI 'LJ : ",ll ~ )=.J ~ )~ ~

.~Gft.A ~~ "JLd' ~~~ ~1 lf 75

.~~~ ~~ sı;jı_, .ı ~~~ .x .. ~yı ~;. 76

"} ,, ,l:.ı ~_r,<:; .)\S' .:ıı ~ pjl._, .~;; 0\5' .:ıı ~J$ çt..::.:ı 'i ~ ~ !.iı ~\hi &8ı jk :.;ıl;lı ~ 77

4,tu .:ı_,_<:, 01 J~ .Y. ,~_;; ~ ~_;1.:,_,_<:, 01 ~ Yf- "13 ,uı if ı.qJ •P ı:; "13 ,~_;.,:;;ı:;~

.j.rllı i+.~ ,~J.J~ı .)~ '?-~ '7ffll .;ı~~ '7;:ıı .J~ı :jı;l ·~L4-~ ~ t-=::"_;Eıı_, ,jJf}

...:.. ' '' ,ı.:..J..Jı -...l.<:Jı 'IS , -'\J jltl öS·~ 1 .,<IJ .;_jı ., ~rai'il '.:;..!dı- \ 1943/4 ,1998 ~ 1r-! -- , , _; ı.şı . J J;r- ~,?/" -1 'i r--~ J. ,

.643/2 .1992

Hısım Ali Çelebi'nin Ebt~ssttiid'a Ait Bedf!Jye Ş erhi 297

~~ ~y\Jı ';'_,İj d! u;~idı (~L<Jı t; tiı~:~'·ı ~ :ıJj ,~ı f~L<Jııl.Sj y~<.!ı :if"_,lı

.~~ ~~-~=ı1 t.fr.:'8J 'r-~;ıı s~ı ~s~~ ,~ı

~J ,~~ı ifj\lı ~~) Js- sr'oı 4..? ~J ,[,ş_f:}. f~ISf~<ııı.lı ,,~ fıdı ~ ~ :J._,k 0d' dlj D~ ~ı ,~W:-1LA.Jt4 ~<:; \;j l.Aj~T ~lÇ. \; -»llJı S:? 01 dl g;:. ~jGl

.~dıı- J~~ı ı..:....:.:ıı i,.,..ı.:;! .~ •• -,q • '-' ' ' •• ,.,.,, ~ U.'7"·

~~ Js-j ~i3ı1.:y ~.1-0 015' y. Js- J.:P ~ı ,~ı~:.~ &hıJ ı.>.1>-l ~ ~;Jıı ı.lı C::iJ

.{ '~.J~\5~\5 .:r-JJı

298 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

KAYNAKÇA

. Akgündüz, Ahmed, "Ebussuud", DİA, X, 365.

Akıncı, Sırrı, "3 Mezar Taşı 3 İlim Adamı", Hqyat Tarih Mec/JJliası, yıl: 6, sy. 2, 1970, s. 76.

'Ali b. B:ili el-Kostant:ini, Hqym'l-ke/a/JJ fi't-tekassf can ağlati'l- cavam (thk. Hatem SaJ..ih ed-D:lınin), Müessesetü'r-Risrue, Beyrut 1983.

'Ali Ebu Zeyd, ei-Bedıcryyat neş'et11hii tatavv11mhii esemhii, 'Alemu'l-Kütüb, 1983.

'Ata'i, Nev' izade, HadiiikH'I-hadaik fl Tekmileti'f-Şaka'ik, İstanbul 1989.

Ateş, Süleyman, "Ebu' s-Suud Efendi", Kıtr'an Mesqjı: İ/mi Arapımıalar.Dergisi, c. I, sy. 9, 1998,-s. 7.

'A vvad, Bolus, el- cikdii'l-bedr fl femıi'l-bedfc, Daru'l-Mevasim, Beyrut 2000.

Aydemir, Abdullah, "Bi!J'iik Tiirk Bilgıili Şryhiilisliim Ebusstl iid Efendi ve Tejsıi-deki Metodt?', Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları., Ankara, 1968.

___ , ''Ebussu' ud Efeneli (ili)", D[ymıet İh;ıi Dergi, Ankara, c. XII, sy. 5, 1973, s. 286 vd.

___ , "Ebussu' ud Efeneli II", D[ymıet İ/mi Dergi, , c. XII, sy. 3, 1973, s. 137

Bağdatlı İsmail Paşa, Hed[yyetii'l- '.Arifln, Esmiiii'I-Miiellijfn, Asam'I-Mt~samıijfn, İstanbul1951.

Baysun, M. Cavid, "Ebussuud", İA, IV, 92.

Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Miiellifleri, İstanbul, ts.

Cüneyt, Eren, "Şeyhulishiın Ebu's-Suud Efeneli'nin Bedi' iyyesi", EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 7, sy. 14, Erzurum 2003.

___ , PrygambeJimize Adanmış i\1aJJiflllıe!eJ:· Bedıcryyat, Sütun Yayınları, İstanbul 2005.

Düzenli, Pehlul, Osmanlı H11kHkÇIISII Şryhiilisliim Eb11ssu' iid Efendi ve Fetva/arı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış doktora tezi), Konya2007.

Ebussu' ud Efendi, İrşiidii'l- cakli's-selfm ila ;;ıezqyii'I-Kitabi'I-Kerfm, Beyrut 1999.

el-Asan, Zeynüddin, Bedıcry)'iitii'I-Astl!i (thk. Hilal Nad), Vezaretü'l-Evkaf, Bağdat1977.

el-Ba' Uniyye, c Aişe bnt. Yusuf, ei-FethH'I-miibfn ft medhi'I-Emfn (thk. Mehdi Es' ad 'Arar), Daru'l-Kütübi'l-' İlmiyye, Beyrut 2007.

298

Hısım Ali Çelebi'nin Ebt~ssm1d'a Ait Bedfryye Ş erhi 299

el-Endelüsi, İbn Cabir, ei-Httlletii's-sryerd flnıedhi hqyti'l-verd (thk. 'Ali Ebu Zeyd), Aıemü'l-Kütüb, Beyrut 1985;

el-Hilli Safiyyüddln, Şerhtt'I-K4ft.yeti'l-bedfcryye fl clllı1mi'l-beldğati ve mehdsini'l-bedfc (thk: Nesib Neşadi), Dar Sadır, Beyrut 1992.

en-Nablusi, 'Abdulğan1, Nifehdtii'l-ezhdr c ald nesemdti'l-eshdr fl medhi'tı-nebryyi'l­

mtthtal; Alemü'l-Kütüb, Beyrut 1984.

er-Razi, Muhammed b. Bekr, Muhtdru's-Sıhdh, Şam 1978.

er-Ru' ayni, EbU Ca' fer el-Gırnaci, Kitdbii't-tırdif'l-httlle ve Jifdi'l-ğttlle (thk. Reca' Seyyid Cevheri): Müessesetü's-Sekafeti'l-Cılmi' iyye, İskenderiye t.y.

es-Süyılci, Celruuddln, NaijJıii'l-bedf fl medhi hqyrif-Jefic (thk. 'Adil Ahmed Abdülmevcud - Ali Muhammed Muavvad), Daru'l-Kalemi'l-' Arabi, Haleb 1995.

Hısım, Ali Çelebi, el- cikdii'l-manif1JJJ fl ifddili'r-Rt1m, Daru'l-Kütübi'l-' Arabiyye, Beyrut 1975.

İbn Hicce el-Hamevi, Hizdnetii'l-edeb ve ğqyetu'l-ereb (thk. Selahaddin el-Hevvan), Mektebetü'l-' Asriyye, Sayda 2006.

İbn Manzılr, Lisdnu'l- c.Arab, Daru'l-Ma' arif, Kahire, ts.

İbn Reşlk el-Kayrevaru, el- cunıde fl mehdsini'ni'r ve dddbihi ve nakdih, Daru'l-Cil, Beyrut 1981.

Kehhrue Ömer Rıza, Mıtccenm'I-Miiellijln, Muessesetu'r-Risrue, Beyrut 1993.

I<ılıç Hulusi, ''Bediiyyat" m ad. DİA İslam A11s., İstanbul 1992.

Kınalızade Hasan Çelebi, Tezkirett!'J-ptard, (nşr. İbrahim Kutluk), Ankara 1978.

Manastırlı İsmail Hakkı, "' Abdulğani Nablusl'nin Nesematu'l-eshar fi medhi'n-nebiyyi'l-muhtar Adlı Bedllyyesinin Tercüme ve Şerhi", Mekteb, İstanbul 1311.

Mecdi Efendi, Haddiku'J-Jekdik, İstanbul, 1989.

Minik Ali Çelebi, el- cikdii'l-tJJa!1iflJJJ fl ifddili'r-Rt1m, Ezher Üniv. Kütüphanesi, Yazma nr. 313376.

Müstakimzade Süleyman Efendi, Devhatt/1-tJıeJi!Jih, İstanbul 1978.

Özcan, Abdulkadir, "Ali Çelebi, Hısım" mad., DİA, ll, 385.

Peçevi İbrahim Efendi, PeçevfTarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul1980.

samı, Şemseddin, KôtJJtfS/111-A (lam, İstanbul, 1306.

300 Cüneyt EREN-M. Veeili UZUNOGLU

Taşköprüzade, ef·Şakii'ikll 111-111t' miin[yye .ft 'tlleJJJiii'd-Devleti'l-' Os!JJiill[yye ve yelfhi el­cikdu'I-Mmıiftlll fl ~kri ejddıli'r-Rıi!Jl, Daru'l-Kütübi'l-' Arabiyye, Beyrılt

1975.

Tural, Hüseyin, Arap Edebbıatmda Ami] Ensar, İstanbul2011.

Uğur, Mücteba, "Ölümünün 400. Yıldönümü Münasebetiyle Ebussu'ud Efendi ve Eserleri", D[yanet İ/Illi Dergz~ cilt: XIII, sy. 4, 1974 .

. 1998 ~ ,j.uı.ı ~<:; ,~.1J~ı 0~ lf. ~ y~ı ~~ ıX y;.:dı .J~ı

.1970 ·~wı ,# .).'14LP1ı

.1969 ~Jfi ,JtjJı LI-.1Jı ?-: f~fyı

.1985 ~ ' ~ı ......::..<Jı 'ı~,· ~:ıı ~ ~-')\Jı _k · 'ı'·. "ı Jfi - ' ; J ı.?} Jr' . -- ' ' . i--_,...- ıJ [_'"""':!;

.1975 o ' 411Lı ~<:;,.ı:..,..~ ~ı- 0t::ıı ~ t?--· . , , , -~· ~ •.

.1407 ~_,~ '3~~i;-ll .;-<Jı jl~ '<.?;b.ıJ ~jill~ t""~ı bi

.1987 ~Jfi ,ı..,.-=.-<ıı ( \.y ,~ı LI-.1Jı <.)):.J .:ıt;;ı~ y~~ ~~~ t4-ıi 0~1

. 182 '~Jjllı ~ ç8J.ı ~

.1989 ·~wı ,j.uı.ı ~ '<.?~ıli;lı ,~wı ~ y~\Jı ii~

300

HısttJJ Ali Çelebi'nin Ebt~ssmld'a Ait Bedfjyye Şerhi 301

.1982 ..:.>J~ ,~~~ i!'ll ~(ıl .JIS ,ı,?._l:;j_~~ ~~~ p

.1979 ..::.> ,,_, .:~,ı, ı.ın ~-.,..~._,}w dJı .·• a:,-;;ıı..:;..~ı , __ ,, Jr-! J'~ ı..r; J . ~ ':?' ' ; ~ ' '"i' -·y ' ~

.1992 ..::.> ,,, ,i...L.Jı....J..<:Jı 'IS, --ı:; Jı~< ö~ .. ~ı .-~11 .!. ~11 .·• j~a~dl '.:;.!~il J.r-ı -- - ; j <,?l ·_ 'Y 'j!.r:- l:?r .r-- '"i' r·~

.1968 ..:;.._,;;ı '.J:?I.:P .JIS '<$~ '; :bil et .1993 .:ı~lS:J_,.b '<$~' ~~ aiJ s-ıt;:;jJ~ ~\Jll