HMP11-1

การพฒนากระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน

The Development of Grade 11 Student’s Integrated Science Process Skills by Using Laboratory-Based Learning

ปองด ไชยจนดา (Pongdee Chaijunda)* บณยรศม สขเขยว (Boonyaras Sookkheo)**

หฤทย ฐานนนท (Haruthai Thananant)*** และ วฒกร จนทรมาก (Wutthikon Chanmak)****

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทจดการเรยนรโดยใชการปฏบตการเปนฐาน วชาเคม เรอง กรด-เบส ใชรปแบบการวจยเชงปฏบตการ กลมทศกษา คอ นกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 จ านวน 25 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสาน แผนการจดการเรยนร แบบประเมนการปฏบตการทดลอง บนทกหลงการสอน วเคราะหขอมลโดยค านวณหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยของคะแนนสอบโดยใชการทดสอบคาทแบบ 2 กลมตวอยางทไมเปนอสระจากกน และศกษาพฒนาการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานจากคาคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองของนกเรยน ผลการวจยพบวา นกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนมพฒนาการดานการก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปรมากทสดในกลม

Abstract The purpose of this research was to develop integrated science process skills of grade 11 students in chemistry on acid-base by laboratory base learning. The research was designed as the action research. The instruments of the research were integrated science process skills test using as pre-test and post-test, teaching plans, laboratory report evaluation form and teacher note. All collected data were analyzed by statistical method including mean, standard deviation and percentage. The difference between pre-test and post-test were test by t-test dependent samples. The result showed that after laboratory-based learning was applied, the students were able to do post-test better than pre-test on integrated science process skills with significant difference at .01 and the developing of defining operation skill were found at good level. ค าส าคญ: ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน Keywords: Science Process Skills, Laboratory-based Learning * นกศกษา หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการสอนวทยาศาสตร คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรงสต ** ผชวยศาสตราจารย ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรงสต *** อาจารยประจ า ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรงสต **** ครช านาญการ สาขาวชาเคม หมวดวทยาศาสตร โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย ปทมธาน

- 1153 -

- 1154 -

HMP11-3

บทน า การจดการเรยนรวทยาศาสตรไมไดมงเฉพาะเนอหาความรจากการคนควาและเรยบเรยงไวอยางมระเบยบเพยงอยางเดยว แตยงเนนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรควบคกน (Sund and Trowbridge, 1973: 2-3) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสต ร หมายถง การแสดงออกทางพฤตกรรมทเกดจากการคด เปนทกษะทางสตปญญาทนกวทยาศาสตรใชในการสบเสาะหาความรและแกไขปญหาทเกดขน สามารถแสดงออกไดจากการปฏบตการวทยาศาสตรหรอกจกรรมวทยาศาสตรอน ๆ ในช นเรยน (ชนนนท, 2557: 353) นกการศกษาวทยาศาสตรของสมาคมอเมรกนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตร (The American Association for The Advancement of Science; AAAS) ไดก าหนดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทเปนทกษะขนผสมผสานไว 5 ทกษะ ไดแก การตงสมมตฐาน การก าหนดและควบคมตวแปร การก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปร การทดลอง และการแปลความหมายขอมลและการลงขอสรป (พมพนธ และ พเยาว, 2548: 9) จากการฝกประสบการณวชาชพคร ระดบชนมธยมศกษาปท 5 ทโรงเรยนวทยาศาสตรภมภาคแหงหนงในจงหวดปทมธาน เมอพจารณาหลกฐานหรอรองรอยการเรยนร เรอง กรด-เบส พบวา นกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานไมสมบรณ นกเรยนสวนใหญวางแผนการปฏบตงานไมเหมาะสม และท างานชากวาทก าหนดในบทปฏบตการ ซงมสาเหตจากการขาดการพฒนาทกษะการทดลอง นอกจากน ปญหาดานการนยามเชงปฏบตการของตวแปร และการแปลความหมายและลงขอสรปของขอมล มสวนส าคญทท าใหนกเรยนมความเขาใจแนวคดเชงวทยาศาสตรคลาดเคลอน (เยาวเรศ, 2550: 11-22) ถงแมการออกแบบและพฒนาสอการสอน อาท ภาพเคลอนไหว วดทศน ทเนนใหนกเรยนไดพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร จะสามารถแกไขปญหาไดในระดบหนง (สวาพร, 2552: 51-52) แตสง

ส าคญทจะชวยใหนกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานดยงขน คอ การออกแบบการจดการเรยนรทเนนใหนกเรยนลงมอท าดวยตนเองอยางตอเนอง เรยกวา การจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน (ชยวฒน, 2552: 348-349) ดงนน เปนหนาทของค รในการพฒนาแผนการจดการเรยน รใหเหมาะสมกบสภาพของนกเรยน และแนวทางการพฒนาการสอนของครทไดรบความนยมอยางมากคอการวจยเชงปฏบตการ (รงนภา, 2555: 29) ดวยเหตน ผวจยในฐานะครผสอนในรายวชาเคม ระดบช นมธยมศกษาปท 5 จงตองการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสาน ดวยการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน เรอง กรด-เบส และโดยใชรปแบบของการวจยเชงปฏบตการ ผลการวจยนจะน าไปสการพฒนาการเรยนรของนกเรยนและการพฒนาวชาชพครตอไป วตถประสงคการวจย

เพอศกษาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เมอเรยนดวยการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน นยามศพทเฉพาะ 1. การจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน

หมายถง การจดการเรยนรใหนกเรยนไดรบประสบการณตรงจากการปฏบตกจกรรมรวมกนเปนกลมเลก ๆ หรอเปนรายบคคล โดยมใบค าสงขนตอนการปฏบตกจกรรมเปนคมอใหนกเรยนไดปฏบตตาม นกเรยนจะตองตอบค าถามเกยวกบการปฏบตกจกรรม เพอสรปความรและกฎเกณฑตาง ๆ ทคนพบดวยตนเอง สอ ทใชในการจดการเรยน ร คอ เอกสารประกอบการเรยนและบทปฏบตการ 2. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสาน

หมายถง ความช านาญและความสามารถในการใชการคดเพอคนหาความรรวมทงการแกปญหาขน

- 1155 -

HMP11-4

สง ประกอบดวย 5 ทกษะ คอ การก าหนดและควบคมตวแปร การต งสมมตฐาน การก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปร การทดลอง และการแปลความหมายขอมลและการลงขอสรป ตามล าดบ โดยสามารถวดไดจากแบบประเมนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานทผวจยพฒนาจากงานวจยของ จรนทร (2556: 83-116) วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย

งานวจยนเปนการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยน คอ 1) การก าห น ด แ ล ะ ค ว บ ค ม ต ว แ ป ร (Identifying and Controlling Variables) 2) ก า ร ต ง ส ม ม ต ฐ า น (Formulating and Testing Hypothesis) 3) การก าหนดน ย าม เช ง ป ฏ บ ต ก า ร ข อ ง ต ว แ ป ร (Defining Operationally) 4) การทดลอง (Experimenting) และ 5) การแปลความหมายและลงขอส รปของขอม ล (Interpreting Data) โ ด ย ใช ร ป แ บ บ ก าร ว จ ย เช งป ฏบ ตการ ข นตอนของการวจย เช งป ฏบ ตการ ประกอบดวย 4 ขนตอน ไดแก ขนท 1 ขนวางแผน (Plan) ขนท 2 ขนปฏบตการ (Act) ขนท 3 ขนสงเกต (Observe) และข น ท 4 ข นการสะทอนการปฏบ ต (Reflect) (Kemmis and Mc Taggaet, 1992: 22-25)

กลมทศกษา กลมทศกษาในงานวจยน ไดแก นกเรยนชน

มธยมศกษาปท 5 ของโรงเรยนวทยาศาสตรภมภาคแหงหนงในสงกดส านกงานเขตพน ทการศกษามธยมศกษา เขต 4 ป ทมธาน -สระบ ร จ านวน 1 หองเรยน เปนหองเรยนพเศษวทยาศาสตรทมนกเรยนทงหมด 25 คน ชาย 10 คน หญง 15 คน ซงไดมาจากการสมโดยการจบฉลากจากหองเรยนทผวจยท าหนาทสอนจ านวน 3 หองเรยน

ขอบเขตของการวจย ง า น ว จ ย น ศ ก ษ าก า ร พ ฒ น าท ก ษ ะ

กระบ วนการท างวท ย าศ าสต รข น ผสมผส าน

ประกอบดวย 1) การก าหนดและควบคมตวแปร (Identifying and Controlling Variables) 2) ก า รต งสมมตฐาน (Formulating and Testing Hypothesis) 3) การก าหนดน ยาม เชงป ฏบ ตการของตวแปร (Defining Operationally) 4) ก า ร ท ด ล อ ง (Experimenting) และ 5) การแปลความหมายและลงขอสรปของขอมล (Interpreting Data) ตามล าดบ โดยการเปรยบเทยบผลการทดสอบกอนเรยนกบหลงเรยน ดวยแบบวดทกษะทงปรนยและอตนย การประเมนการปฏบตการทดลองจากการสงเกตในระหวางทนกเรยนก าลงลงมอปฏบต และการประเมนการสรปผลการทดลองใน รปแบบของรายงาน ซ งมท งหมด 7 ปฏบตการทดลอง ไดแก 1) สารละลายอเลกโทรไลตและนอนอเลกโทรไลต 2) การแตกตวเปนไอออนของน า 3) ปฏกรยาไฮโดรลซส 4) การหาจดยตของการไทเทรตระหวางกรดแกกบเบสแก 5) การหาจดสมมลของการไทเทรตระหวางกรดแกกบเบสแก 6) การเลอกอน ด เค เตอ ร ใน การไท เท รต กรด -เบ ส และ 7) สารละลายบฟ เฟอร การทดลองท งหมดนอยในเนอหาวชาเคม เรอง กรด-เบส ส าหรบนกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 ตามหลกสตรโรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2554 (ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2557) ผ วจยท าแผนการจดการเรยนร จ านวน 6 แผน 12 คาบ รวมใชระยะเวลาทงสน 7 สปดาห เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 1) แบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรข นผสมผสานทพฒนามาจากงานวจยของ จรนทร (2556: 83-116) 2) แบบประเมนการปฏบตการทดลอง และ 3) บนทกหลงสอนของผวจย

แบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานทเปนแบบทดสอบปรนยแบบเลอกตอบ 4 ต ว เล อก ท กษ ะห น งด าน จะ ใชค าถ าม 4 ขอ แบบทดสอบมค าถามรวมท งหมด จ านวน 20 ขอ ใหเวลาท าแบบทดสอบ 1 ชวโมง สวนแบบทดสอบอตนย

- 1156 -

HMP11-5

เปนค าถามปลายเปด ค าถาม 1 ขอตอทกษะหนงดานโดยผเชยวชาญ จ านวน 3 คน ไดตรวจสอบความตรงเชงเนอหา และมการแกไขตามขอเสนอแนะของผ เช ยวชาญ กอนน าไปทดลองใชกบนกเรยนช นมธยมศกษาปท 6 จ านวน 20 คน ทไมใชกลมทศกษา แลวจงน าไปใชจรงกบกลมทศกษา ตามล าดบ แบบประเมนการปฏบตการทดลองทใชในงานวจยใชมาตรวดของลเค รท (Likert Scale) ทผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาจากผเชยวชาญ จ านวน 3 คน

การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล

ผ วจย เรม เกบขอ มลในภาค เรยน ท 1 ปการศกษา 2558 ต งแต เดอนกรกฎาคมจนถงเดอนกนยายน พทธศกราช 2558 รวมระยะเวลาท งสน 7 สปดาห โดยเรมจากการใหนกเรยนทดสอบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานกอนเรยน หลงจากนนจงประเมนผลการปฏบตการทดลองตงแต

การทดลองท 1 ถง 7 เมอเสรจสนการทดลองท 7 ผวจยจงท าการทดสอบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานหลงเรยน

การวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 สวน คอ 1) ศกษาผลของการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐานระหวางกอนเรยนกบหลงเรยน ดวยการค านวณหาคาทของ 2 กลมตวอยาง ทไมเปนอสระจากกน (T-Test Dependent Samples) (บญชม และคณะ, 2551: 85-87) และ 2) ศกษาพฒนาการทกษะของนกเรยน โดยการหารอยละของคะแนนเฉลยทประเมนจากการปฏบตการทดลอง (บญชม, 2546: 163) ผลวจยและการวจารณ ผลการประเมนการปฏบตการทดลองของนกเรยนทเรยนโดยใชการปฏบตการเปนฐาน วชาเคม เรอง กรด-เบส เปนดงแสดงในตารางท 1 ตอไปน

ตารางท 1 คะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองของนกเรยน

ทกษะ คะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองท

(คะแนนเตม 5 คะแนน) คะแนนทเพมขนเมอเทยบระหวางการทดลองท 1 กบ 7 1 2 3 4 5 6 7

การก าหนดและควบคมตวแปร 2.4 2.8 4.0 3.8 4.2 4.5 4.7 2.3 การตงสมมตฐาน 3.0 3.2 4.2 4.8 4.6 5.0 4.8 2.0 การก าหนดนยามเชงปฏบตการ 1.3 2.7 3.4 3.1 4.6 4.4 4.4 3.1 การทดลอง 3.3 3.8 4.4 4.5 4.6 5.0 5.0 1.7 การแปลความหมายและลงขอสรป 2.5 2.8 4.3 4.1 4.4 3.8 4.5 2.5 จ ากต าร าง ท 1 น ก เร ยน เก ด ก ารพฒ น าท กษ ะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานในทกดาน เนองจากผวจยเปดโอกาสใหนกเรยนไดฝกคดและลงมอท าดวยตนเองมากทสด โดยทกษะดานการก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปรคอทกษะทไดรบการพฒนามากทสด โดยมคะแนนเฉลยเพมขน 3.1 คะแนน รองลงมาคอ ทกษะการแปลความหมายและลงขอสรป

มคะแนนเฉลยเพมขน 2.5 คะแนน ทกษะการก าหนดและควบคมตวแปร มคะแนนเฉลยเพมขน 2.3 คะแนน ทกษะการต งสมมตฐาน มคะแนนเฉลยเพมขน 2.0 คะแนน และทกษะการทดลอง มคะแนนเฉลยเพมขน 1.7 ค ะแนน ต ามล าดบ โด ยก ารพฒ น าท กษ ะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานผวจยมแนวทางดงน

- 1157 -

HMP11-6

การพฒนาทกษะการก าหนดและควบคม ตวแปร ผวจยอธบายความหมายของตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม กอนปฏบตการทดลอง จากน นใหนกเรยนศกษาบทปฏบตการและลงมอท าการทดลอง รวมทงตอบค าถามในบทปฏบตการวาการทดลองทนกเรยนท าอยน น มตวแปรกชนด อะไรบาง ในการทดลองท 1 นกเรยนมคะแนนเฉลยจากการประเมนทกษะการก าหนดและควบคมตวแปรเทากบ 2.4 คะแนน ซงอยในระดบต า ผวจยจงปรบแผนการจดการเรยนรโดยใหเวลาในการชน านกเรยนและใหนกเรยนฝกระบและจดการกบตวแปรชนดตาง ๆ ทเกยวของกบการทดลองมากขน ผลทไดคอ นกเรยนสามารถระบตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคมไดถกตอง และครบถวน จงท าใหคะแนนเฉลยจากการประเมนทกษะการก าหนดและควบคมตวแปรเพมขนอยางตอเนอง ยกเวนในการทดลองท 3 เรอง การวด pH ของสารละลายเกลอโดยใชยนเวอรซลอนดเคเตอร นกเรยนระบตวแปรแตละชนดมานอยเกนไปท าให มคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองลดลง แตหลงจากนนคะแนนปรบตวเพมขนอยางตอเนอง อาจเปนเพราะผวจยแกปญหาโดยเพมการชแจงเงอนไขการใหคะแนนการปฏบตการทดลองกอนใหนกเรยนท างานทกครง การพฒนาทกษะการตงสมมตฐาน ผ วจยใชการอธบายและยกตวอยางการตงสมมตฐานเพมเตม กอนทจะใหนกเรยนปฏบตการทดลอง พรอมท งใหนกเรยนท าแบบฝกหด เปนการบาน โดยใหนกเรยนต งสมตฐานเกยวกบการทดลองทก าลงปฏบตอย จากการซกถามนกเรยนบางสวน พบวา นกเรยนสามารถต งสมมตฐานไดคอนขางด อาจเนองมาจากในชวงทผวจยเกบรวบรวมขอมล นกเรยนไดเรยนวชาโครงงานทมการสอนเกยวกบการต งสมมตฐานการวจยดวย ดงน น จากตารางท 1 ถงแมวาคะแนนทกษะทเพมขนจะไมใชคาท

มากท สด แตคะแนนเฉ ลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองทงหมด อยระหวาง 4-5 คะแนน การพฒนาทกษะการก าหนดนยาม เชงปฏบตการ จากคะแนน เฉ ลยจากการประ เมนการปฏบตการทดลองท 1 พบวา ทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการเปนทกษะทนกเรยนดอยพฒนามากทสด ดงน นผ วจยจงใหความใสใจเปนพเศษ โดยในการทดลองท 2 และ 3 ผวจยจะท าหนาทชวยคดชวยท า สาธตใหดเปนตวอยาง พรอมท งอธบายความหมาย ยกตวอยาง และใหแบบฝกหดเพมเตม ผลทไดคอ คะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองท 2 และ 3 เพมขนจาก 1.3 คะแนน เปน 3.4 คะแนน แตในการทดลองท 4 ผ วจยลดบทบาทตนเองลงเพอใหนกเรยนไดปฏบตเองมากขน พบวา นกเรยนท าคะแนนได 3.1 คะแนน ถอวาคะแนนลดลงเลกนอย ดงน น ผวจยจงเพมเงอนไขวา “หากนกเรยนก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปรผด ครจะไมอนญาตใหท าการทดลอง” หลงจากใชวธการ นกเรยนปฏบตงานไดดขนอยางตอเนอง โดยคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองท 7 เพมขนเปน 4.4 คะแนน การพฒนาทกษะการทดลอง เนองจากเปนโรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค ดงนน นกเรยนจะไดท าการทดลองมากกวาปกต ท าใหเกดความคนเคยกบการปฏบตงาน เมอผวจยประเมนการปฏบตงานพบวา เรมตนนกเรยนมคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองเทากบ 3.3 คะแนน อยวาเกนครงหนงของคะแนนเตม การพฒนาทกษะดานนผวจยใหแบบฝกหดเพมเตม อธบาย ยกตวอยาง และคอยดแลอยางใกลชด โดยเฉพาะการทดลองทเกยวของกบการไทเทรตกรด – เบส ผวจยใชวธจดหาสอวดทศนและท าการสาธตใหนกเรยนดเปนตวอยาง เพราะการไทเทรตกรด – เบส เปนสวนหนงของการสอบภาคปฏบต ดงนน นกเรยนสวนใหญจะใสใจมาก สงผลใหคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองอยระหวาง 4-5 คะแนน

- 1158 -

HMP11-7

การพฒนาทกษะการแปลความและลงขอสรป จากตารางท 1 พบวา นกเรยนมคะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองดานทกษะการแปลความและลงขอสรปเรมตน เทากบ 2.5 คะแนนผวจยใชวธการอธบาย ยกตวอยาง และพานกเรยนสรปการทดลอง จนถงปฏบตการทดลองท 3 นกเรยนเกดการพฒนาไดอยางชดเจน ดงนนผวจยจงลดบทบาทมาเปนผ ดแลและใหนกเรยนปฏบต เอง ผลทไดคอ คะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองท 4-7 นกเรยนมคะแนนอยระหวาง 4-4.5 คะแนน นอกจากน ผวจยพบวาประเดนส าคญทสงผลตอพฒนาการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนมดงน สถานการณจรงทเกดขนในการสอน ในระหวางการสอน ผวจยพบวาสถานการณจรงกบสงทผวจยคาดการณไวแตกตางกนมาก เชน ในวงจรท 1 พบปญหาเรองความไมเขาใจบทบาทของตนเอง หลงจากครแบงกลมใหมใหมการคละเพศและความสามารถ นกเรยนบางคนมปญหาในการปรบตว และมสวนรวมในการปฏบตการทดลองนอยเกนไป ผวจยไดน าปญหาทพบมาปรกษากบครพเลยงและอาจารยทปรกษา และปรบกระบวนการจดการเรยนรใหดยงขน โดยเรมจากครชแจงบทบาทของสมาชกในกลมแตละคนอยางชดเจนและถามย าเพอใหมนใจวานกเรยนเขาใจบทบาททตองรบผดชอบแลว จากนนจงปลอยใหนกเรยนแบงหนาทกนเอง วธการแกไขปญหานไดผลดมาก นกเรยนทกคนท างานไดอยางถกตองและเปนระบบมากยงขน ดงจะเหนวาพฒนาการของนกเรยนเรมดขนตงแตวงจรท 2 ผลลพธนสอดคลองกบงานวจยของ สวาพร (2552: 27-49) ซงพบวา การเรยนรดวยกจกรรมชมนมเคม ชวยใหนกเรยนไดรและเขาใจบทบาทของการเปนนกเคมและการท างานแบบนกเคม สงผลใหนกเรยนมทกษะการทดลองดขน

บทบาทของครทสอนโดยใชการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน ต งแตการปฏบตการวจยวงจรท 4 ผ วจยประสบปญหาดานความยากในการถายทอดวธคดและการปฏบตงานเพอใหนกเรยนเกดแนวคด เนองจากเนอหาชวงดงกลาวมความซบซอน แมวาในระหวางการสอน นกเรยนหลายกลมก าหนดตวแปร ก าหนดนยามเชงปฏบตการไดอยางถกตอง แตเมอพจารณาดานการแปลความหมายและลงขอสรปของขอม ล พบวา นกเรยนหลายกลมท าไดไมดนก ผวจยจงท าการปรบแผนการจดการเรยนรโดยเพมเวลาในการทบทวนความ ร ใน ค าบ เร ยน ท ง ใน ส วน ท เป น ท กษ ะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานและสวนทเปนเนอหาวชาเคมทเกยวของกบการทดลอง ซงเปนวธการทไดผลด นกเรยนสามารถปฏบตการทดลอง และรายงานผลการทดลองไดอยางถกตองมากยงขน วธการแกไขปญหาลกษณะนไดรบความนยมมาก สอดคลองกบงานวจยของ จรนทร (2556: 69-71) และ สมฤทย (2556: 94-96) ธรรมชาตของนกเรยน ระบบการคด เลอกนก เรยนไมสามารถคดเลอกจากอปนสยสวนตวไดอยางแทจรง ดงนน ในระหวางท าการวจยจงพบปญหาหลายอยางทเกดจากธรรมชาตของผเรยน ยกตวอยางเชน ปญหานกเรยนหลายคนขาดแรงจงใจในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ เนองจากบางคนไดรบการกวดวชามาแลวท งภายในและภายนอกโรงเรยน ปญหาดงกลาวผ วจยเหนวา ธรรมชาตของนกเรยนหองเรยนพเศษจะเปนคนทมความรบผดชอบและใสใจในอนาคตของตนเองมากกวานกเรยนทวไป ดงน น นกเรยนเหลานจะใหความส าคญเรองคะแนนเปนอยางมาก ดวยเหตน ผวจยจงปรบแนวทางการวดประเมนผลและการใหคะแนนนกเรยนใหม โดยผ วจยชแจงเกยวกบเกณฑการใหคะแนนในการท างาน คะแนนจตพสย และการสอบยอยในระหวางคาบเรยน รวมท งใชการสมเลขทของนกเรยน เพอเลอกนกเรยนออกมาท ากจกรรม ซงพบวา

- 1159 -

HMP11-8

นกเรยนทกคนหนมาใหความรวมมอในการท ากจกรรมมากขน นอกจากน ผ วจยไดท าการทดสอบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรข นผสมผสานของ

นกเรยนท งกอนการวจยและหลงเสรจสนการวจย ไดผลดงตารางท 1 ตอไปน

ตารางท 1 การเปรยบเทยบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5

ระหวางกอนและหลงการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน

การทดสอบ คะแนนเตม คาเฉลย

( x )

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาท (t)

นยส าคญ (sig.)

กอนเรยน 20 10.76 3.67 14.94 0.01

หลงเรยน 20 16.88 2.13 หมายเหต: คาวกฤตของ t ทระดบ .01, df 24 = 2.797 ผลการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐาน แสดงใหเหนวา นกเรยนมคะแนนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 การทนกเรยนมพฒนาการดานทกษะทเพมขน เนองจากในระหวางการปฏบ ตการทดลอง นก เรยน ไดฝกใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรข นผสมผสานอยางตอเนองจนเกดความเคยชนและสามารถปฏบตการทดลองไดอยางถกตองตามหลกปฏบ ตการเค ม จนกระทงไดขอสรปทเปนความรหรอประสบการณใหมทเกดจากการลงมอท าดวยตนเอง สรป ในการวจยนพบวาการจดการเรยนรแบบปฏบตการเปนฐานสามารถพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรข นผสมผสานของนกเรยนไดด คะแนนเฉลยจากการประเมนการปฏบตการทดลองระหวางการทดลองท 1 กบ 7 พบวา ทกษะการก าหนดและควบคมตวแปร เพมขน 2.3 คะแนน ทกษะการตงสมมตฐาน เพมขน 2.0 คะแนน ทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปร เพมขน 3.1 คะแนน

ทกษะการทดลอง เพมขน 1.7 คะแนน และทกษะการแปลความหมายและลงขอสรปของขอมล เพมขน 2.5 คะแนน นกเรยนทดสอบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสานไดคะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ขอเสนอแนะ ในการพฒน าทกษ ะกระบวนการท างวทยาศาสตรขนผสมผสานของนกเรยนโดยใชการจดการเรยน รแบบปฏบตการเปนฐาน ควรมการวเคราะหขอมลเชงเนอหา เพอพฒนาดานการสอนของคร โดยศกษาจากบนทกหลงการสอน อนทนสะทอนความคดทงของครและนกเรยน กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณสถาบนสงเสรมการสอนวท ย าศ าสต รแ ล ะ เท ค โน โลย ท ไ ดส น บ ส น นทนการศกษาภายใตโครงการสงเสรมการผลตครผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) ระยะท 3 ประจ าปการศกษา 2557

- 1160 -

HMP11-9

เอกสารอางอง ช น น น ท พ ฤกษ ป ระม ล . ก ารป ระ เม น ท กษ ะ

กระบวนการทางวทยาศาสตร . ว. สท ธปรทศน 2557; 28(86): 353-364

จรนทร จนทรเพง. การพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนบรณาการของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร [วทยานพนธปรญญาศ กษ าศ าส ต รมห าบณ ฑ ต ส าข าว ช าวทยาศาสตรศกษา]. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร; 2556.

ชยวฒน สทธรตน. 80 นวตกรรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ. กรงเทพฯ: บรษท แดเนกซ อนเตอรคอรปปอเรชน; 2552.

บญชม ศรสะอาด, สมนก ภททยธน, มนตร อนนตรกษ, นชวนา เหลององกร, อรนช ศรสะอาด, สมบต ทายเรอค า, และคณะ. การวจยเชงปฏบตการในชนเรยน. กาฬสนธ: ประสานการพมพ; 2551.

บญชม ศรสะอาด. การวจยส าหรบคร. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน; 2546.

พมพนธ เดชะคปต, พเยาว ยนดสข. วธวทยาการสอนวทยาศาสตรทวไป. กรงเทพฯ: บรษท พฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด; 2548.

เยาวเรศ ใจเยน และคณะ. พฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมในเรองสมดลเคมของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลายจ าก โร ง เร ยน ใน จ งห ล ด จน ท บ ร . ว .เกษตรศาสตร (สงคม) 2550; 28: 11-22.

รงนภา เอยงอบล. การพฒนาแนวคด เรอง กรดและเบสของนกเรยนชวงชนท 3 โดยใชการจดการเร ยน ร แบบ ส บ เส าะท างวท ยาศ าสต ร[วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรศกษา]. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร; 2555.

สมฤทย แปลงศร. การพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนบรณาการเรองสารและสมบตของสารของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โดยการจดการเรยนรดวยวธสบเสาะหาความร. [วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรศกษา]. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร; 2556.

สวาพร สวรรณเจรญ. การใชชดกจกรรมชมนมเคมเพอพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนธาตนารายณวทยา [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรศกษา]. อบลราชธาน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอบลราชธาน; 2552.

- 1161 -