Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Hoe en waar kunnen we organische
stof verhogen in Nederlandse
landbouwbodems?
Jan Peter Lesschen
Wageningen Environmental Research
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Mondiale koolstof cyclus
▪ Bodems hebben 2x zoveel C
als vegetatie en atmosfeer
▪ Jaarlijkse flux van C naar
bodem is 10 keer zo groot
als fossiele emissies
▪ Kleine verandering in C
voorraad kan potentieel
veel CO2 vastleggen
▪ Veranderingen in
bodembeheer nodig
Bron: GLOBE Carbon Cycle Project
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Klimaatbeleid
▪ Akkoord van Parijs
●
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Slim landgebruik programma
▪ Gestart in 2018 vanuitklimaatenvelop
▪ Pilots en nulmetingen
● Lange termijn experimenten
● Netwerken
▪ Nationale bodem C monitoring (update steekproef 1995-2000)
▪ Ontwikkeling onderwijsmodule
▪ Ontwikkeling praktijktool bodem C
▪ Incentives en borging
▪ ...
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Belang van organische stof
Bron: Gera van Os (2018)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Organische versus minerale bodems
Organischebodem:
▪ Veen of moerige
grond
▪ C voorraad > 150
ton C/ha
▪ CO2 emissies
▪ Oxidatie tegengaan
(peilverhoging
etc.)
Minerale bodem:
▪ Zand of kleigrond
▪ C voorraad 50-100
ton C/ha
▪ Vastlegging mogelijk
(vanggewassen,
minder ploegen,
compost, etc.)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Bodemkoolstof in Nederland
Gebaseerd op LSK data en landgebruikskaart (Lesschen et al., 2012)
Organische stof gehalte Bodem C voorraad
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Organische stof gehaltes (Eurofins data)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Wat is nodig om klimaatdoelstelling te
halen: berekening verandering bodem C
Reductiedoelstelling 0,5 Mton CO2 /jaar in 2030Totale CO2 vastlegging (2021-2030) 2,75 Mton CO2Toename OS voorraad 1,50 Mton OS
Areaal minerale landbouwbodems 1,5 miljoen haVerandering OS voorraad per ha 1,00 ton OS/ha (in periode 2021-2030)
Gem. OS gehalte minerale bodem 4,24 % (op basis van CC-NL)Gemiddelde bulkdichtheid 1,2 kg/dm3
Gemiddelde OS voorraad 152,6 ton OS/ha (in laag 0-30 cm)
Verandering in OS voorraad 0,7 %Nieuw OS gehalte 4,268 %Toename OS gehalte 0,028 % punt
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Monitoring bodem C
▪ Meetnauwkeurigheid beperkt(5-10%)
▪ Ruimtelijke variabiliteitbinnen perceel
▪ Temporele variabiliteit
▪ Veel monsters nodig enmonitoring over langeretermijn
▪ Alternatief is toepassenmodel
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Bodem C model RothC
▪ Dynamisch model voor afbraak van C in de bodem
● Afhankelijk van temperatuur, neerslag en verdamping, kleigehalte en bodembedekking
● Afbraak hangt af van C aanvoer (mest en gewasresten)
▪ Wereldwijd toegepast
▪ Gevalideerd op lange termijnexperimenten
▪ Alleen voor minerale bodems(zand en klei)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Testen van het model voor Nederland12
Conclusie: model kan trend redelijk goed voorspellen, wel veel
variatie in metingen tussen jaren
Bodem
C v
oorr
aad
(ton C
/ha)
Model maaien
Model weiden
Metingen maaien
Metingen weiden
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Gemiddelde C voorraad (0-30 cm)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Resultaten bodem C balans
Bron: Conijn en
Lesschen (2015)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Aanvoer organische stof
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Permanent grasland
▪ OS gehalte neemt toe met aantal jaar grasland
▪ Effect in diepere bodemlagen onbekend
Bron: de Wit et al. (2018)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Effect landgebruik op organische stof
Bron: van Eekeren
et al. (2008)
Aanbeveling melkveebedrijf met 80% grasland en 20% bouwland voor optimaal behoud en gebruik bodemkwaliteit:• 60% permanent grassland• 20% grasklaver in vruchtwisseling• 20% snijmais in vruchtwisseling
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Hoofdgroepen bodem C maatregelen
▪ Minder afbraak door minder grondbewerking (minder diep ploegen, niet ploegen, niet scheuren grasland)
▪ Meer C vastlegging op het perceel (rustgewas in rotatie, groenbemester, gewasresten achterlaten)
▪ Toevoegen externe organische stof (dierlijke mest, compost)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Maatregelen voor melkveehouderij
▪ Optimaal landgebruik
▪ Permanent grasland behouden
▪ Mais in strokenteelt / gras onderzaai
▪ Dieper wortelende grassoorten
▪ Compost / vaste mest
▪ Minder intensieve grondbewerking
▪ Kruidenrijk grasland
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Maatregelen voor akkerbouw
▪ Bouwplan verruimen, groter aandeel rustgewassen
▪ Groenbemesters: mengsels en groeiduur verlengen
▪ Gewasresten (met name stro inwerken)
▪ Niet-kerende grondbewerking (in diverse vormen)
▪ Toepassing van meer vaste mest en composten
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Toepassing maatregelen
Maatregelen akkerbouw %
Verruimen bouwplan 9
Meer rustgewassen 20
Toepassen NKG 11
Later ploegen 16
Meer organische reststromen 82
Groenbemesters GLB 100
Overwinteren groenbemesters 45
Mengsels groenbemesters 41
Maatregelen melkveehouderij %
Leeftijd grasland 87
Divers grasland 33
Mais in stroken 2
Extra organische mest 44
Aanpassing wisselteelt mais/gras 33
Begrazing 4
Gebaseerd op deelnemers uit netwerken van Slim Landgebruik programma
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Lesschen et al. (2012)
▪ Totaal realistisch potentie minerale bodems 1 Mton CO2/jaar
▪ ~5% van landbouwemissies en 0,5% van totale NL emissies
Maatregel Max. potentieel Implementatie Realistisch Max. per ha
kton CO2 / jaar % kton CO2 / jaar kg CO2 / ha / jaar
Niet-kerende grondbewerking 475 50 238 608
Geen grondbewerking 912 20 182 1167
Vanggewas / groenbemester 311 50 156 398
Verbeteren gewasrotaties 942 20 188 1205
Gewasresten achterlaten 628 20 126 803
Akkerrandenbeheer 145 40 58 186
Niet scheuren grasland 710 30 213 3586
Totaal realistische combinaties 2270 790 2316
Mitigatie potentieel bodem C vastlegging
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Berekening potentiele C vastlegging
Niet scheuren graslandGewasresten achterlaten
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
TKI project bodem C melkveehouderij
▪ Topsector project met FrieslandCampina
▪ Gericht op zowel minerale alsorganische bodem
▪ Studiegroepen met 38 boeren
▪ Data verzameling:
● Bedrijfsgegevens KringLoopWijzer
● Bodem organische stof data
● Interview bodembeheer
▪ Modellering met RothC
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Gemiddelde C aanvoer per bedrijf
• Behoorlijke variatie tussen bedrijven
• Gewasresten groter aandeel in aanvoer dan mest
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
C balans voor alle percelen
• Grasland +0,4 ton C/ha/jaar
• Snijmais -0,5 ton C/ha/jaar
• Overig akkerbouw -0,6 ton C/ha/jaar
• Kleigronden 0,4 ton C/ha/jaar
• Zandgronden 0,1 ton C/ha/jaar
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
C balans versus aanvoer en grondsoort
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Aspecten om rekening mee te houden
▪Verzadiging van de koolstof sink
▪Bestendigheid (opgeslagen koolstof kan weer verloren gaan)
▪Weglekken (bijv. omzetting naar grasland en omzetting naar akkerland op andere plek)
▪Verificatie (kan bodem C vastlegging worden gemeten met redelijke zekerheid?)
Bodemsymposium – 31 oktober 2019
Vragen?