ปท 1 ฉบบท 1 ประจำเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 พนทแบงปนความร สระบบสขภาพทเปนธรรมและยงยน

www.hsri.or.th

เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออกของสงคมไทย

จลสาร HSRI Forum จดทำโดย สถาบนวจยระบบสาธารณสข ทปรกษา นพ.พงษพสทธ จงอดมสข พญ.วชรา รวไพบลย ทพ.จเร วชาไทย ภก.สรชย จำเนยรดำรงการ ภก.หญงพรพศ ศลขวธท นพ.บญชย กจสนาโยธน ผศ.ดร.จรวยพร ศรศศลกษณ นพ.คณตสรณ สมฤทธเดชขจร บรรณาธการ นพ.พงษพสทธ จงอดมสข กองบรรณาธการ สวฒน กขนทด นธภา อดมสาล ฐตมา นวชนกล ศภฑต สนธนช ณฐกานต ธรรมเวช

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร

สารบญ

CONTENT 03

07

09

13

14

รายงานพเศษ เชอดอยาปฏชวนะ :

วกฤตและทางออกของสงคมไทย

แกะกลอง เปดผนกงงานวจย : “ผลลพธ

มาตรการสรางเสรมสขภาพ”

เสนทางสสขภาพ ทเปนธรรมและยงยน สำรวจอณหภม... 7 ป “กองทน

สขภาพตำบล” กบบทบาทจดการ

ตนเอง เดนหนาสความยงยน

ตนกลาความร สตนแบบสขภาพ อตรดตถโมเดล : พลกวธคด

จากงานวจยขนหง สวจยเพอชมชน

เกาะกระแส ลนผลงานวจย R2R ดเดนป 2555

• ครบรอบ 1 ปหองสมด ๑๐๐ ป

เสม พรงพวงแกว • ฯลฯ

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข

ผอำนวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข

H SRI Forum จลสารรายเดอน ปรากฏโฉมออกมาเปนรปเลมทกทายทานผอานกน

เปนฉบบแรก หลงจากฉบบเดอนพฤษภาคม 2555 ซ งสถาบนวจยระบบ

สาธารณสข (สวรส.) ไดทำจลสาร HSRI Forum ฉบบพเศษ “ทศวรรษท 2 ส

หลกประกนสขภาพทเปนธรรมและยงยน” ออกมาในรปแบบออนไลน พรอมใหผทสนใจ

ดาวนโหลดไดทาง www.hsri.or.th สำหรบฉบบน ถอเปนฉบบท 1 ประจำเดอนมถนายน 2555

ทมาพรอมกบสาระความรทเขมขน ซงจะไดนำมาแบงปนกนในฉบบน

โดยเมอปลายเดอนพฤษภาคมทผานมา สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมกบ

กระทรวงสาธารณสข สำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP) และคณะ

แพทยศาสตรศรราชพยาบาล ไดรวมกนจดงานสมมนาระดบชาต เรอง “เชอดอยาปฏชวนะ :

ภาวะวกฤตสขภาพคนไทย” ขน ทระดมเหลานกวชาการ ตลอดจนบคลากรสาธารณสข

และหนวยงานทเกยวของรวมคดคนหาทางออกจากวกฤตสถานการณเชอดอยาปฎชวนะท

กำลงทวความรนแรงและขยายผลกระทบไปทวโลก โดยมขอเสนอสำคญๆ เกดขนจากเวทน

ทคาดวาภายในปนขอเสนอตางๆ จะนำไปสการปฏบตทเปนรปธรรมและชดเจนมากยงขน

ปญหาเรองเชอดอยาปฏชวนะจดเปนปญหาเรงดวนทสำคญ ถงขนาดททางองคการอนามย

โลกไดกำหนดเปนคำขวญในวนสขภาพโลก ประจำป 2554 วา “Antimicrobial Resistance:

No Action Today, No Cure Tomorrow” เพอเปนการกระตนเตอนใหนานาชาตหนมา

ใหความสนใจและมมาตรการในการปองกนและควบคมเชอดอยากอนทสถานการณจะรนแรง

ไปกวาน เพราะเชอดอยาถอวาเปนโรคตดเชออบตใหมทมอนตรายรนแรง ถงขนทำใหเสยชวต

โดยทำใหเรายอนกลบไปเหมอนในอดตในยคกอนป 80 ทไมมยาปฏชวนะหรอยาทมประสทธภาพ

ใดๆ ในการรกษาโรค ทสำคญยาทจะนำมารกษาโรคทเกดจากเชอดอยาอาจมราคาแพงกวา

ราคาทองคำในตลาดเสยดวยซำ

ในสวนของแกะกลองงานวจย ไดนำเอางานประเมน “ผลลพธมาตรการสรางเสรม

สขภาพ” ขององคกรยกษใหญดานสขภาพ ทเรารจกกนดในนาม สสส. มาเลาสกนฟง ซง

ความนาสนใจของงานนอยทการประเมนผลลพธการดำเนนงานขององคกรดวยการวด “ความ

เตมใจควกประเปาจายใหกบมาตรการดงกลาว” ของประชาชน ตลอดจนเครองมอการวด

ทางเศรษฐศาสตร ซงในตางประเทศมการนำระเบยบวธวจยนมาใชอยางกวางขวาง สำหรบใน

ประเทศไทยยงมการถกเถยงเกยวกบระเบยบวธทเหมาะสมกบองคกรดานสขภาพดวยเครองมอน

อย แตถงอยางไรงานวจยนนาจะเปนจดตอยอดพฒนาแนวทางการประเมนใหดขนตอไปได

สดทายงานวจยนไดทงทายไวดวยการทาทายการพฒนาในระยะถดไปของ สสส. ดวยการ

พฒนาเปาหมายและตวชวดโดยกำหนดเปนจำนวนนกดมนกสบหนาใหม และจำนวนผทเลก

ดมเลกสบไดจากการดำเนนงานของ สสส. งานน...แมจะเปนเรองไมงายแตทาทายคนทำงาน

ไดไมนอย

นอกจากนยงมเรองทนาสนใจอนๆ เชน มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ (มรอ.) อกหนง “โมเดล”

ทเปนตนแบบในการขยายผลโครงการ ”1 มหาวทยาลย 1 จงหวด” ทเกดจากการตนตวและ

ตอบรบทจะปรบตวเองใหเปนสถาบนอดมศกษาเพอสงคม โดยยนมอออกไปชวยสงคมมากขน

ดวยการนำความรตางๆ จากงานวจยบนหงลงสชมชนและทองถนอยางเปนรปธรรม ฯลฯ

กอนลาจากกน ในยามทฟาฉำฝนเชนในเดอนน หลายทานอาจเปนหวด มนำมกใส หาก

อาการไมรนแรงกไมควรกนยา พกผอนใหเพยงพอ อาการหวดกจะหายไปเองภายในเวลาไมก

วน แตหากมเสมหะ มนำมกขนสเขยวหรอเหลอง กไมควรไปซอยาปฏชวนะกนเอง ควรไปให

แพทยตรวจวนจฉย วาสมควรจะกนยาปฏชวนะหรอไม หรอมยาอนใดทเหมาะสม เพอลดการ

ใชยาปฏชวนะพรำเพรอ และปองกนไมใหเกดผลกระทบตอรางกาย...สวสดครบ !!

02 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

ร า ย ง า น พ เ ศ ษ

เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออกของสงคมไทย

คนไทยตดเชอดอยามากกวาปละ 100,000 คน

นอนรกษาตวใน รพ. นานขน มากกวา 1 ลานวน

เสยชวตมากกวาปละ 30,000 ราย

สรางความสญเสยทางเศรษฐกจเปนมลคามหาศาล!!

เ ชอดอยาตานจลชพกำลงเปนปญหาในระดบนานาชาตทมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ จาก

สถานการณทวโลก มการพบเชอดอยา Carbapenem-Resistant Enterobacteriaceae

(CRE) ชนด KPC (Klebsiella pneumoniae carbapenemase) ครงแรกในป 2544 ท

ประเทศสหรฐอเมรกา จากนนระบาดไปยงพนทตางๆ และตงแตป 2552 เรมพบเชอ CRE ชนด

NDM (New Delhi metallo-beta-lactamase) สวนผปวยรายใหมทตดเชอวณโรคดอยาหลายๆ

ขนาน (Multi drug-resistant Tuberculosis, MDR-TB) มมากกวา 400,000 ราย และเสยชวต

150,000 ราย มการระบาดของวณโรคดอยาแทบทกขนาน (Extreme drug-resistant Tuberculosis,

XDR-TB) ใน 64 ประเทศทวโลก และในเอเชยอาคเนยเรมพบปญหาเชอมาเลเรย Falciparum

ดอยา Artesunate มากขน

ประเทศไทยใชยาปฏชวนะมมลคามากกวาปละ 10,000 ลานบาท ในชวง 10 ปทผานมา

(พ.ศ.2543-2554) พบเชอดอยาปฏชวนะมากขน และดอยาหลายขนาน คนไทยตดเชอดอยา

มากกวาปละ 100,000 คน ตองนอนรกษาตวในโรงพยาบาลนานขนมากกวา 1 ลานวน และเสยชวตมากกวาปละ 30,000 ราย กอใหเกดความสญเสยทาง

เศรษฐกจเปนมลคามหาศาล ปจจยสำคญททำใหเกดปญหาเชอดอยาในประเทศไทย คอ การใชยาปฏชวนะมากเกนความจำเปนและไมเหมาะสม ขาด

มาตรการควบคม แมแตรานขายของชำในหมบานกมยาปฏชวนะจำหนาย แมแตในชวงนำทวมเมอปลายปทผานมา กยงพบมยาปฏชวนะอยในถงยงชพดวย

03HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

จากสถานการณเชอดอยาตาน

จลชพดงกลาว กระทรวงสาธารณสข

, สถาบนวจยระบบสาธารณสข

(สวรส.), สำนกงานพฒนานโยบาย

สขภาพระหวางประเทศ (IHPP)

และคณะแพทยศาสตรศ ร ราช

พยาบาล จงรวมกนจดสมมนาระดบ

ชาตเรอง “เชอดอยาปฏชวนะ :

ภาวะวกฤตตอสขภาพคนไทย”

(Antimicrobial Resistance :

Health Crisis in Thais) เมอ

วนท 28-29 พฤษภาคม 2555 ท

โรงแรมสยามซต กรงเทพฯ โดยม

ผแทนจากหนวยงานทเกยวของเขา

รวมงานสมมนานประมาณ 100 คน

WHO ช “เชอดอยาตานจลชพ” วาระโลก !!

ในงานน Dr. Maureen E. Birmingham ผแทนองคการอนามยโลก (WHO)

ประจำประเทศไทย ไดกลาวปาฐกถาพเศษ เรอง ‘เชอดอยาตานจลชพ : วาระเรงดวนทาง

ดานสขภาพในระดบโลก’ (Antimicrobial Resistance : An Urgent Global

Health Agenda) โดยนำเสนอภาพรวมของสถานการณปญหาเชอดอยาตานจลชพวาเปน

ปญหาสำคญทเกดขนในหลายประเทศ และเปนสงทนาวตกในระดบทคลายกบยคกอนทจะมยาตานจลชพ โดยองคการ

อนามยโลกมคำขวญวา ‘Antimicrobial Resistance : No Action Today, No Cure Tomorrow’ หรอ

‘เชอดอยาตานจลชพ : ถาไมแกไขวนน จะไมสามารถรกษาโรคตดเชอไดวนพรงน’

มารจก “ยาปฏชวนะ – ยาตานจลชพ – เชอดอยาตานจลชพ”

ยาปฏชวนะ (antibiotics) หมายถง สารทสรางขนหรอแยกไดจากเชอจลชพชนดหนงทไปออกฤทธ

ยบยงการเจรญเตบโตหรอทำลายเชอจลชพอกชนดหนง

ยาตานจลชพ (antimicrobial agents) หมายถง กลมของสารทแยกไดจากเชอจลชพหรอสาร

สงเคราะหเหมอนสารทแยกไดจากเชอจลชพ และสารทไดจากการสงเคราะหทางเคมโดยตรง ทมฤทธ

ยบยงการเจรญเตบโตหรอทำลายเชอจลชพ ดงนนยาตานจลชพจงมความหมายรวมถงยาปฏชวนะดวย

ยาตานจลชพ เปนยาทำลาย หรอยบยงการเจรญการเตบโตของเชอจลชพททำใหเกดการตดเชอ

ในมนษย เชอจลชพอาจเปนเชอแบคทเรย เชอรา เชอปรสต (เชน มาลาเรย บดอะมบา) เชอรกเกตเซย

(เชน ไทฟส) และเชอไวรส

เชอดอยาตานจลชพ หมายถง เชอโรคทดอยาตานจลชพมาตรฐานทเคยใชรกษา (standard

treatment) โดยอาจเปนเชอแบคทเรย เชอไวรส เชอปรสต หรอเชอกอโรคอน เชอดอยาสวนมากเปนผล

จากการใชยาตานจลชพทไมเหมาะสม เชน การใชยาตานจลชพมากเกนความจำเปนและไมเหมาะสมทงใน

คนและสตว การใชยาตานจลชพเพอปองกนการตดเชอจากการผาตดทไมจำเปนตองใชยาตานจลชพ

การใชยาตานจลชพระยะเวลาสนหรอนานเกนไป

04 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

สธ.เฝาระวงเชอ E. Coli แพรกระจาย !!

คณสรางค เดชศรเลศ ศนยเฝาระวงเชอดอยาตานจลชพ

แหงชาต กรมวทยาศาสตรการแพทย นำเสนอวาศนยฯ ไดตงขน

เมอป 2541 โดยการสนบสนนจากองคการอนามยโลก ปจจบนม

โรงพยาบาลทเปนสมาชกเครอขายรวมดำเนนการเฝาระวงเชอดอยา

ทวประเทศจำนวน 60 แหง ซงหองปฏบตการของโรงพยาบาลแตละ

แหงจะเกบขอมลผลการเพาะเชอและทดสอบความไวของเชอแบคทเรย

กอโรค แลวสงขอมลมายงศนยเฝาระวงเชอดอยาฯ เพอรวบรวมและวเคราะหความชกของ

แบคทเรยกอโรคและสถานการณดอยาระดบประเทศ

ขอมลความชกของแบคทเรยกอโรคและสถานการณเชอดอยาระดบประเทศทนาสนใจ มดงน

1. เชอ Coagulase negative Staphylococcus พบมากเปนอนดบ 1 เชอสวนมาก

เกดจากการปนเปอนระหวางการเกบตวอยางตรวจจากผปวย

2. เชอ E. Coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa,

Acinetobacter baumannii และ Staphylococcus aureus เปนเชอทพบ

มากใน 10 อนดบแรกจากตวอยางท เกบจากผปวยเกอบทกชนด เชน เลอด

ปสสาวะ แผลฝหนอง เสมหะ นำไขสนหลง เชอเหลานมความชกของการดอยา

เพมขนอยางตอเนอง

ตวอยางเชอดอยาทเปนปญหาสำคญของประเทศ คอ Acinetobacter baumannii เปน

เชอดอยาทพบในโรงพยาบาล ทำใหเกดการตดเชอในกระแสเลอด โลหตเปนพษ และปอด

อกเสบ ในชวงระยะเวลาเพยง 10 ป (พ.ศ.2543-2554) เชอนดอยาปฏชวนะกลม Carbapenems

ซงเปนยาปฏชวนะขนานสดทายของการรกษาเชอดอยา จากรอยละ 1-2 เปนรอยละ 63-64

โดยเฉพาะเชอ Acinetobacter baumannii ทกอโรคในผปวยทอยใน ICU พบวาในป 2554

ดอยา Imipenem สงถง 79% สวนเชอ Escherichia coli (E. Coli) เปนเชอดอยาทพบใน

ชมชน ทำใหเกดโรคตดเชอททางเดนปสสาวะ การตดเชอในชองทอง และการตดเชอใน

กระแสเลอด พบวาเชอนดอยาปฏชวนะกลมทออกฤทธกวาง เชน ampicillin สงถง 80% และ

ดอยากลม 3rd generation cepharosporins สงขนเปนลำดบ ทำใหตองใชยากลม

Carbapenems เพมขน ในป 2553 เรมพบเชอ E. Coli ทดอตอยากลม Carbapenems แลว

เรองเหลาน ทำใหวงการสาธารณสขทวโลกกำลงวตกวา หากมการดอยาดงกลาวมากขน

และจะเหลอยาทสามารถรกษาไดเพยง Colistin แตยาชนดนมผลขางเคยงตอไต

จบตา “เชอดอยา” ในสตวเลยง – ฟารม

ปจจยหนงททำใหเกดเชอดอยาปฏชวนะคอการนำยา

ปฏชวนะสำหรบมนษยไปใชในอตสาหกรรมปศสตว ประมง

กสกรรม นอกจากนยงมการใชยาปฏชวนะสำหรบมนษยไป

รกษาโรคตดเชอในสตวเลยง เชน สนข แมว กระตาย และ

เชอดอยาอาจถายทอดจากสตวสสตวและสตวสคนได

นสพ.ศศ เจรญพจน สำนก

พฒนาระบบและรบรองมาตรฐาน

สนคาปศสตว กรมปศสตว กลาว

วา การผลตสตว (ในอตสาหกรรม)

ทปลอดภยจากสารตกคางและเชอ

ดอยาปฏชวนะเปนเรองททาทายมาก

เพราะจำเปนตองกำกบดแลตงแต

ตนทางในการขนทะเบยนตำรบยาปฏชวนะทเหมาะสม การ

ควบคมการกระจายยาปฏชวนะ และการใชยาปฏชวนะอยาง

ถกตอง รวมทงการดแลสขลกษณะในขนตอนตางๆ ตงแต

ฟารมสตวเลยง จนถงผบรโภค โดยกรมปศสตวใหความสำคญ

กบการปรบปรงมาตรฐานการเลยงสตว เชน สงเสรมใหม

ฟารมมาตรฐานเพอลดการใชยาปฏชวนะ และสรางระบบใน

การควบคมโรคทด ตงแตระดบฟารม โรงงานอาหารสตว

โรงฆาสตว และสถานทจำหนายเนอสตว

การตรวจสอบและเฝาระวงสารตกคางในป 2554 พบ

อาหารหมมสารตกคางประเภท Tet racyc l ines และ

Sulphonamides จำนวน 15 ตวอยางจาก 1,297 ตวอยาง,

นำดมสตวปกพบสาร Anticoccidials จำนวน 8 ตวอยาง

จาก 678 ตวอยาง, กลามเนอหมพบสาร Nitrofurans และ

Tetracyclines จำนวน 12 ตวอยางจาก 800 ตวอยาง, ไขไก

พบสาร Enrofloxacin, Tetracyclines และ Anticoccidal

จำนวน 45 ตวอยางจาก 670 ตวอยาง

การเฝาระวงเชอดอยาปฏชวนะนน กรมปศสตวมการเฝา

ระวงเชอปนเปอนและการดอยาตานจลชพในสนคาปศสตว

และการเฝาระวงเชอดอยาตานจลชพในสตวปวย โดยตรวจ

สอบการปนเปอนเชอแบคทเรยและการดอยาตานจลชพในโรง

ฆาสตวภายในประเทศ โรงงานเพอการสงออก และโรงงาน

แปรรปเนอสตว ซงแบคทเรยทมปญหาเชอดอยามหลายชนด

เชน E. Coli, Staphylococcus aureus

05HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

ศ.นพ.วษณ ธรรมลขตกล คณะแพทย

ศาสตรศรราชพยาบาล ประธานคณะกรรมการ

วจยและพฒนาระบบการควบคมและปองกนการ

ดอยาตานจลชพ สถาบนวจยระบบสาธารณสข

(สวรส.) กลาววา ยาปฏชวนะเปนยาฆาเชอโรคทม

ความจำเปนและยานไดชวยคนจำนวนมากใหรอด

ตายจากการตดเชอตลอดระยะเวลา 70 ปทผานมา แตดวยการใชยาปฏชวนะ

ทมากขนและเกนความจำเปน ทำใหมเชอดอยาปฏชวนะเพมขนอยางตอเนอง

ทวโลก ประเทศไทยบรโภคยาปฏชวนะมากกวา 10,000 ลานบาทตอป คน

ไทยมการตดเชอดอยาปฏชวนะปละกวา100,000 คน อยโรงพยาบาลนานขน

มากกวา 1 ลานวน และเสยชวตมากกวาปละ 30,000 ราย ยาปฏชวนะสำหรบ

รกษาเชอดอยามราคาแพงมาก เชน Carbapenems ขนาด 15 กรม ราคา

ประมาณ 30,000 บาท ในขณะททองคำนำหนกเทากนมราคาถกกวา

นพ.สวทย วบลผลประเสรฐ ประธานคณะ

กรรมการกำกบทศทางการวจยและพฒนาระบบ

ยา สวรส. กลาววาการปองกนและควบคมเชอดอยา

ตองมมาตรการหลก ดงน

1. สถานพยาบาลทกแห งตองมมาตรการ

ควบคมและปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลอยางเครงครด

2. สถานพยาบาลตองเขมงวดในการตรวจสอบและอนมตการใชยาปฏชวนะ

3. บคลากรสาธารณสขตองใหบรการผปวยตามแนวทางการใชยา

ปฏชวนะอยางสมเหตผล

สำหรบปญหาเชอดอยาปฏชวนะในสตวเลยงในประเทศไทยนน ขอมลการใชยาปฏชวนะในสตวเลยงและการดอยายงไมมการสำรวจและเกบรวบรวมใน

ระดบประเทศ อยางไรกตาม ปญหาของการใชยาปฏชวนะในสตวเลยงทพบไดบอยและอาจทำใหเชอดอยา คอ การไดรบยาปฏชวนะไมตอเนอง กลาวคอเมอ

สตวมอาการดขนเจาของสตวเลยงมกไมกลบมารกษาตอ หรอในกรณทไดรบยาปฏชวนะทจะตองปอนสตวเลยง แตเจาของปอนไมครบตามระยะเวลาทกำหนด

หรอสตวเลยงปอนยาไดยาก เจาของจงไมอยากปอนนอกจากน เจาของสตวมกมาขอซอยาปฏชวนะเอง โดยไมไดพาสตวเลยงมาพบสตวแพทย หรอเจาของสตว

ไปซอยาปฏชวนะตามรานยา

ตวอยางผลการทดสอบเชอดอยา ทมความสำคญทางสตวแพทยสาธารณสข

1. การตรวจหาเชอ Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) โดยสถาบน

สขภาพสตวแหงชาต ซงตรวจยนทดอตอยา methicillin จาก DNA ของเชอ coagulase-positive

staphylococci ทแยกไดจากนำนมโคจำนวน 807 สายพนธ ระหวางป 2543-2546 พบเชอ MRSA

1.2%

2. การตรวจหาเชอ Vancomycin-resistance Enterococci จากเนอไกในโรงฆาสตวซงม

พนกงานตรวจเนอ และสตวแพทยกรมปศสตวดแลระหวางป 2550-2554 จำนวน 17,363 ตวอยาง พบ

เชอ Vancomycin-resistance Enterococci จำนวน 3 ตวอยาง

ทางออก – ทางเลอก – ทางรอด “วกฤตเชอดอยา”

4. สรางความเขาใจทถกตองและความตระหนกเรองเชอดอยาปฏชวนะ

ใหประชาชน

5. จำกดการจำหนายยาปฏชวนะทรานยา

6. งดใชยาปฏชวนะเพอเรงการเจรญเตบโตของสตวทใชบรโภคเปนอาหาร

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอำนวยการ

สวรส. กลาววา ปญหาเชอดอยาปฏชวนะเปนปญหา

ทซบซอนเพราะเกยวของกบบคคลและหนวยงาน

จำนวนมาก กระทรวงสาธารณสขจงไดจดใหปญหา

เชอดอยาปฏชวนะและการสงเสรมการใชยาปฏชวนะ

อยางสมเหตสมผลเปนนโยบายระดบชาตทสำคญ

และเรงดวน ดงนน สวรส.จงไดประสานงานเพอแกไขปญหานอยางเปนรปธรรม

โดยตงคณะกรรมการเพอขบเคลอนนโยบายไปสการปฏบต การสมมนาระดบ

ชาตนกเปนสวนหนงของแผนปฏบตงาน โดยจะนำผลทไดไปใชขบเคลอนเพอ

ควบคมและปองกนเชอดอยาปฏชวนะตอไป

นอกจากน การสมมนานยงมขอเสนอแนวทางการควบคมและปองกน

การดอยาปฏชวนะทหลากหลาย ทงมาตรการทางกฎหมาย มาตรการ

ทางการศกษา มาตรการทางสงคม มาตรการสรางแรงจงใจ และมาตรการ

ลงโทษ การผลกดนเรองเชอดอยาปฏชวนะเขาสสมชชาสขภาพแหงชาต

จดใหมวนรณรงค “เชอดอยาปฏชวนะแหงชาต” เพอใหปญหาการดอยา

ปฏชวนะในประเทศไทยซงเปนปญหาสขภาพเรงดวนลดลงหรอหมดไปเรว

ทสด

06 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

แ ก ะ ก ล อ ง : เ ป ด ผ น ก ง า น ว จ ย

ต ลอดระยะเวลาทผานมา ยงไมมงานศกษาวจยทเกยวของกบการประเมนความคมคาขององคกรทางดานสขภาพประจกษ

ออกมามากนก ซงจากโจทยน คณะนกวจยจาก ‘โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ’ หรอ HITAP

โดยการนำของ ดร.นพ.ยศ ตระวฒนานนท พรอมคณะนกวจย ผศ.ดร.ภญ.มนทรตน ถาวรเจรญทรพย และ

ภญ.พทธรา ลฬหวรงค คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล ทำการศกษา “การประเมนผลลพธการดำเนนมาตรการสราง

เสรมสขภาพ : การประเมนความเตมใจจายของครวเรอนตอมาตรการสรางเสรมสขภาพของสำนกงานกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ (.สสส)” ใชระยะเวลาศกษากวา 2 ป โดยการสนบสนนจากสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) โดยมการ

แถลงผลการศกษาตอสอมวลชนไปเมอวนท 21 พฤษภาคม ทผานมา ณ อาคารสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข

โดยการศกษาวจยของ HITAP ในครงนไดแบงเปน 2 โครงการยอย คอ 1) การพฒนาแนวทางการกำหนดเปาหมายและตวชวด

ของการดำเนนงานสรางเสรมสขภาพของ สสส. โดยใชขอมลจากการศกษาตนทนความเจบปวย ทโฟกสมาเฉพาะ 2 แผนงาน คอ

แผนการควบคมการบรโภคยาสบ และแผนงานการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ของ สสส. และ 2) การประเมนความ

เตมใจจายของครวเรอนตอมาตรการสรางเสรมสขภาพของ สสส. โดยใชวธการประเมนทางเศรษฐศาสตร ซงในตางประเทศมการ

นำระเบยบวธวจยนมาใชอยางกวางขวาง สำหรบในประเทศไทยยงมการถกเถยงเกยวกบระเบยบวธทเหมาะสมกบองคกรดานสขภาพ

ซงเปนองคกรทางสงคมในลกษณะน ทงานวจยนนาจะเปนจดตอยอดการพฒนาแนวทางการประเมนใหดขนตอไปดวย

เปดผนกงานวจย “ผลลพธมาตรการสรางเสรมสขภาพ”

ประเมน “ความคมคา ลดเหลา – บหร”

วด “ความเตมใจจาย” สะทอนผลงาน จากภาค ปชช.

07HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

ผลวจยตนทน ‘นกสบ - นกดมหนาใหม’

เรมจาก โครงการยอยท 1) การพฒนาแนวทางการกำหนดเปาหมายและตวชวดของ

การดำเนนงานสรางเสรมสขภาพของ สสส. โดยใชขอมลจากการศกษาตนทนความ

เจบปวย ผลการวเคราะหตนทนความเจบปวยจากการสบบหร พบวา การสบบหรทำใหเกด

ความสญเสยทางเศรษฐกจจำนวนมหาศาล โดยตนทนตอนกสบหนาใหมเพศชาย 1 คน มคา

ประมาณ 158,000 บาท (แบงเปน ตนทนจากการสญเสยชวตกอนวยอนควร 96,000 บาท,

ตนทนจากการสญเสยผลตภาพในการทำงาน 62,000 บาท) ในขณะทจะมอายสนลง 4.6 ป

สำหรบในเพศหญงนน ตนทนตอนกสบหนาใหม 1 คนจะมคาประมาณ 85,000 บาท (แบงเปน

ตนทนจากการสญเสยชวตกอนวยอนควร 32,000 บาท และตนทนจากการสญเสยผลตภาพใน

การทำงาน 53,000 บาท) ในขณะทจะมอายสนลง 3.4 ป

ในสวนของตนทนทปองกนไดหากทำใหผทสบบหรเลกสบไดนน พบวา การทำใหเลกสบได

เรวยงทำใหเกดประโยชนมากขนเทานน โดยพบวา ในเพศชายทเลกสบบหรทอาย 30, 35 และ

40 ป จะมอายสนลง 1.4, 1.7 และ 2 ปตามลำดบ ในขณะทเพศหญงเลกสบบหรทอาย 30, 35

และ 40 ป จะมอายสนลง 0.6, 0.8 และ 1 ปตามลำดบ ทงน ตนทนทปองกนไดหากทำให

เพศชาย 1 คนเลกสบบหรไดทอาย 30, 35 และ 40 ป คอ 71,000 บาท 55,000 บาท และ

42,000 บาท ตามลำดบ สำหรบตนทนทปองกนไดหากทำใหเพศหญง 1 คนเลกสบบหรไดท

อาย 30, 35 และ 40 ป คอ 40,000 บาท 31,000 บาท และ 23,000 บาท ตามลำดบ

การวเคราะหตนทนความเจบปวยจากการบรโภค

เครองดมแอลกอฮอล พบว าการบร โภคเคร อ งด ม

แอลกอฮอลทำใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจจำนวน

มหาศาล โดยในการประเมนตนทนตอนกดมหนาใหม 1 ราย

จำแนกตามเพศและระดบการดม โดยในเพศชาย หากม

การดมตอเนองจะมอายสนลง 2.6 ป และ 3.86 ป หากดม

แบบอนตรายและอนตรายมากตามลำดบ สำหรบในเพศ

หญงจะมอายสนลง 1.47 ป และ 2.2 ป หากดมแบบอนตราย

และอนตรายมากตามลำดบ (ดจากตารางตนทนความเจบปวย

จากเครองดมแอลกอฮอล และตารางดมแบบไหนอนตราย

มากนอย)

ในสวนของตนทนทปองกนไดหากทำใหผทดมเลกดมได

นน พบวา ในทกระดบของการดม การทำใหเลกดมไดเรวจะ

ทำใหเกดประโยชนมากขนเทานน โดยพบวา ตนทนทปองกน

ไดแตกตางกนไปตามเพศและประเภทของการดม (ดจากตาราง

จดคมทนของการรณรงคลดการดมเครองดมแอลกอฮอล)

ฉะนน ผลการศกษาดงกลาว แสดงใหเหนอยางชดเจน

วา การปองกนไมใหเกดนกสบหนาใหม 1 ราย และนกดม

หนาใหม 1 ราย รวมทงการทำใหผสบบหรเลกสบ-เลกดม

ไดจะชวยลดความสญเสยทางเศรษฐกจไดเปนจำนวนมาก

ดงนนมาตรการหรอนโยบายทชวยปองกนนกสบและ

นกดมหนาใหม และลดจำนวนผทสบบหร-ดมเหลาจงม

ความสำคญเปนอยางยง

ผล “ความเตมใจจาย” ของครวเรอน

นอกจากน HITAP ยงมโครงการยอยท 2 หวขอ การ

ประเมนความเตมใจจายของครวเรอนตอมาตรการสราง

เสรมสขภาพของสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม

สขภาพ (สสส.) เพอประเมนคณคาทประชาชนมอบให โดย

ใชสถานการณสมมตวา “ในอนาคตรฐบาลจะไมมการใหเงน

สนบสนน สสส. แลว เนองจากรฐบาลตองนำงบประมาณ

ไปใชในนโยบายอน และหากทานยงตองการให สสส.ทำงาน

เพอ...(เชน ลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล) ตอไป

อก 1 ป โดยจายเงนของครอบครวทานเอง ทานยนดจะ

จาย...(เชน 200 บาท) ให สสส.หรอไม....

08 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

ภาพสะทอนงานวจย สกาวตอไป

จากผลการประเมนความเตมใจจายเปนการประเมนวาประชาชนใหคณคากบ สสส. มาก

นอยเพยงใด ซงวธวดความเตมใจจายเปนวธการทนกเศษฐศาสตรนยมใชในการประเมนคา

สนคาทไมมในตลาด ดงนนคาความเตมใจจายรวม 8 พนลานบาท ของ 6 แผนงานคงไม

สามารถนำไปใชในการกำหนดงบประมาณทควรลงทนทแทจรงได และประชาชนทยนดจาย

เนองจากมความพงพอใจและเลงเหนคณคาของการทำงานอยางจรงจงและมประโยชนตอ

สงคมสวนรวม ดงนนการจายเงนเพอการสนบสนนใหมการดำเนนงานตอไป เปนการจายเพอ

แนวคดเรองการสรางเสรมสขภาพ ซงหาก สสส. จะนำผลทไดไปใชประโยชนตองระมดระวง

เปนอยางยง

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอำนวยการสถาบนวจยระบบ

สาธารณสข (สวรส.) เสนอความเหนตองานวจยวา เรองนไมได

สะทอนคณคาของ สสส.ทงหมด แตผลการวจยนสะทอนออกมาได

2 มม คอ 1) ประชาชนพรอมทจะลงทนดานการสรางเสรมสขภาพ

โดยวดจากความเตมใจทจะจายเงนในการทำงานใหกบ สสส. ซง

ถอวาเปนพฒนาการทสำคญของสงคม 2.การมตวเลขแสดงตนทน

ความสญเสยจากการสบบหรและสรา และตวเลขการลดตนทนทปองกนได ถอเปนเรองทดทม

การนำเอาขอมลดานสขภาพมาคำนวณเปนตวเลข ซงการวจยในครงนนบเปนตนแบบของการ

ประเมนความคมคาขององคกรดานสขภาพโดยใชมมมองทางเศรษฐศาสตร

พรอมกนน คณะนกวจยยงไดมขอเสนอแนะทางนโยบาย ดงน

1. สสส. และภาคเครอขาย สามารถนำขอมลเชงประจกษทไดไปใชในกจกรรมรณรงคเพอ

ปองกนไมใหเกดนกดมหนาใหมและนกสบหนาใหมในสงคม รวมถงรณรงคใหผทสบ

บหรหรอดมแอลกอฮอลในปจจบนเลกสบ เลกดมไดในระยะเวลาทเรวขน

2. พฒนาเปาหมายและตวชวดการดำเนนงานใหเปนรปธรรมมากขน โดยการกำหนด

เปาหมายเปนจำนวนนกดมหนาใหมและนกสบหนาใหมทปองกนไดและจำนวนผทเลก

ดม เลกสบจากการดำเนนงานของ สสส.และภาคเครอขาย

3. สสส. และภาคเครอขายควรทำงานเพอลดปจจยเสยงตางๆ ไปพรอมกนอยางเปนองค

รวม โดยเฉพาะพฤตกรรมการสบและการดมเครองดมแอลกอฮอลทมกมาคกนเสมอ

4. สสส. ยงเขาไมถงคนระดบลางของสงคม (การศกษานอย อาชพเกษตรกรรม มรายได

นอย) ซงมกมพฤตกรรมเสยงสง ท สสส. ตองเขาไปทำงานกบคนกลมนมากยงขน

นคอผลงานวจยของ HITAP ทแมวาจะไมไดสะทอนใหเหนคณคาของ สสส. ไดทงหมด

แตผลงานตลอดระยะเวลา 10 ปทผานมาของ สสส.กเปนทประจกษชดตอสงคม โดยสงท

ทาทายยงกวา คอ สสส. และภาคเครอขายจะนำผลงานวจยชนนไปตอยอดหรอนำไปปรบ

ใช เพอทำใหคนไทยมสขภาพด ไมเจบปวย ดวยการดแลปองกนตนเอง ตามแนวทาง

“สรางนำซอม” ใหไดมากทสดไดอยางไร !!

เปนการสำรวจครวเรอนไทยภาคตดขวางในพนท กทม.

และภมภาคตางๆ รวม 11 จงหวด ประกอบดวย เชยงราย

นครสวรรค ยโสธร หนองคาย นครราชสมา ฉะเชงเทรา อยธยา

เพชรบร พทลง และชมพร เกบขอมลทงสน 7,311 คน

ผลการประเมนความเตมใจจายของครวเรอนตอมาตรการ

สรางเสรมสขภาพของ สสส. พบวา รอยละ 70 ของกลม

ตวอยางตองการเหน สสส.ดำเนนงานตอ และพรอมจะจาย

เงนเพอสนบสนน ดวยเหตผลทวามาตรการดงกลาวเปน

ประโยชนตอสงคมโดยรวม

ซงในกลมท เตมใจจายเงนนน มการศกษาวา “เตมใจ

จาย” เพอให สสส.ทำงานดานใดบาง โดยแบงออกเปน

6 แผนงาน พบวา กลมแผนควบคมการบรโภคเครองดม

แอลกอฮอลมผเตมใจจายมากทสดถง 2,456 คน โดยเตมใจ

จายท 50 บาท/ป รองลงมา กลมแผนควบคมการบรโภคยาสบม

ผเตมใจจาย 2,439 คน ในอตรา 50 บาท/ป กลมแผนควบคม

ปจจยเสยงทางสขภาพเรองอาหารและโภชนาการมจำนวน

2,435 คน ในอตรา 50 บาท/ป

สวนแผนการสงเสรมการออกกำลงกาย และกลมแผนการ

ปองกนอบตเหตทางถนน มผเตมใจจายเทากน คอ 2,432 คน

ในอตรา 100 บาท สดทายกลมแผนสอสารการตลาดเพอสงคมม

จำนวน 2,427 คน ในอตรา 20 บาท ซงคาเตมใจจายรวมทง

6 แผนงานประมาณ 8 พนลานบาท โดยปจจยทสมพนธกบ

การเตมใจจาย (โดยไมพจารณาจำนวนเงนทยนดจาย) ไดแก

ระดบการศกษามธยมศกษาขนไป รายไดสง อายนอย ออกกำลง

กาย และเคยรบรการดำเนนงานของ สสส.

อยางไรกตาม ในจำนวนรอยละ 30 “ไมเตมใจ” โดยกลม

ทไมเตมใจ สวนมากจะมการศกษาสงสดในระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย และมพฤตกรรมสบบหร ดมสรารวมดวย สะทอน

ใหเหนวา คนกลมนยงมปญหาในเรองความตระหนกรใน

การสงเสรมสขภาพ ดงนนกรณดงกลาว สสส. อาจตอง

มนโยบายเพอเขาถงคนกลมนมากขน

สำหรบขอมลในสวนของประชาชนท ไม เตมจาย ม

เหตผลทไมจาย (ไมแยกตามแผนงาน) ดงน 1.เหนประโยชน

ของการทำงานของ สสส. แตไมมเงน 49% 2.ไมเหนประโยชน

ของงานท สสส. ทำ 37% 3.แมวา สสส. ไมทำกมหนวย

งานอนทำ 3% และ 4.รฐบาลควรเปนผสนบสนนไมใช

ประชาชน 11% โดยปจจยทสมพนธกบความไมเตมใจจาย

คอ อายตงแต 36-65 ป ไมไดประกอบอาชพ ไมรบรเกยวกบ

มาตรการสรางเสรมสขภาพของ สสส. การศกษาตำกวา

มธยมศกษา, ไมไดออกกำลงกายในรอบ 12 เดอน, ไมมสมาชก

ในครอบครวทดมเครองดมแอลกอฮอล

09HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

เ ส น ท า ง ส ส ข ภ า พ ท เ ป น ธ ร ร ม แ ล ะ ย ง ย น

“ก องทนตำบลกบการจดการกบปจจยทางสงคม ทมผลกระทบ ตอสขภาพ” เปนสงทถกพดถงอยางกวางขวาง โดยในมมมอง

ของนกวชาการ กบอกดานของทองถนมทรรศนะทแตกตางกน

ไปเกยวกบเรองน

ทงน ผศ.ดร.พงคเทพ สธรวฒ สถาบนการ

จดการระบบสขภาพ ไดใหมมมองกบเรองนวา

การขบเคลอนเรองกองทนสขภาพตำบลใชทฤษฎ

สามเหลยมเขยอนภเขาเพอนำไปสสขภาวะทด คอ

ตองม 1. คน คอ มความรในการจดการ 2. สภาพ

แวดลอม เชน วถชวต ศาสนา วฒนธรรม และ

3. กลไก ซงหมายถงกองทนฯ ทผานมาไดมการ

ลงไปประเมนพนทเพอใหชมชนทองถนจดการเรองสขภาพของตนเองได ซงม

องคประกอบสำคญหลายดาน เชน 1. วธคดหรอกระบวนทศนของชมชน

2. การจดทำขอมล 3. การวางแผน และ 4. การบรหารจดการ

“จากการประเมนพบวา ชาวบานสวนใหญคดวาการเจบปวยหรอเรอง

สขภาพเปนเรองทางการแพทย เมอเจบปวยกตองไปหาหมอ ไมไดคดวา

กองทนสขภาพตำบลจะชวยขบเคลอนอะไรได ดงนนกจกรรมหรอแผนงานท

ชมชนทองถนทำจงเปนกจกรรมททำใหแลวเสรจไปในแตละป ไมไดคดเรอง

การทำใหกองทนฯ งอกเงยหรอเตบโตขนมา”

นอกจากน ขอมลทชมชนมอยหรอจดทำขนมา สวนใหญจะเปนขอมลจาก

หนวยงานราชการ เพอนำมาประกอบการเขยนโครงการเสนอของบประมาณ

ไมใชเปนขอมลทจะนำไปสการวเคราะหหรอวางแผนแกไขปญหา สวนแผน

ทางเดนยทธศาสตรทจดทำขนกจดทำดวยคนเพยงไมกคน โดยชาวบานสวน

ใหญไมมสวนรวม แผนดงกลาวจงไมไดนำไปใชจรง ขณะเดยวกนยงมปญหา

สำรวจอณหภม... 7 ป

กองทนสขภาพตำบล กบบทบาทจดการตนเอง เดนหนาสความยงยน

เรองการนำเงนกองทนสขภาพตำบลไปใชในบางกจกรรมแตตดขดอยทขอ

ระเบยบราชการ ทจะมหนวยงานเขาตรวจสอบอยางเครงครดโดยกลววาจะใช

เงนผดประเภท ซงทำใหขาดความคลองตวเกดขอจำกดในการทำงาน

ผศ.ดร.พงคเทพ สรปวา หนวยงานทเกยวของและประชาชนจะตองชวย

กน “ปลดลอค” เพราะเขาใจวาสปสช./กสธ.เปนเจาของกองทน เมอมองเชน

นนทำใหตดเงอนไขการใชเงนกองทน ทผานมาบางพนท เชน โรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำบล (รพสต.) บางแหงกนำเงนกองทนไปใชเอง หรอให

อสม.ไปทำโครงการ หรอ อปท. กเขาใจวางบกองทนฯ เปนของตนเอง ทำให

ชาวบานไมรเรองและไมมสวนรวมในการบรหารจดการเงนกองทน จงตอง

ชวยกนปลดลอคใหกองทนเปนของชมชน ใหชมชนบรหารและตดสนใจใชเงน

เองได โดยมเปาหมายเพอทำใหชมชนเขมแขง ไมตองกลววาจะตดเงอนไข

หรอหากยงไมไดผล ประชาชนกอาจจะตองไปคยกบ สตง.เพอชแจงใหเขาใจ

ทางดาน ผศ. ดร. ชะนวนทอง ธนสกาญจน

มหาวทยาลยมหดล ใหขอคดเหนวา จากการลงพน

ทเพอทำการวจยเรองกองทนตำบล มขอเสนอวา

แตละพนทควรจะเพมเปาหมายสขภาพชมชนเพม

ขนอก 4 ขอคอ 1. การดแลทรพยากรทชมชนมอย

เชน ปาไม แหลงนำ ฯลฯ 2. การรกษาอตลกษณ

ของชมชน เชน การใชประโยชนจากสมนไพรทชมชนมอยและนำมาใชประโยชน

3. การเฝาระวงปญหาสงคมทมผลกระทบตอชมชน ยาเสพตด ความรนแรง

ในครอบครว ภยพบต และ 4. ชมชนตองสรางขอมลเอง เกบขอมลเอง และ

นำมาใชใหเกดประโยชน ไมตองรอหนวยงานรฐหรอหนวยงานภายนอก

แมวาเงนกองทนสขภาพตำบล ไดถกขบเคลอนมาตงแตป 2549 หรอเปนเวลานบ 7 ป ทวา บทบาททแท

จรง “ชาวบาน” ยงขาดการรบรและมสวนรวม ดงนนตลอดระยะเวลาทผานมา การดำเนนหรอบรหาร

โครงการจงไปอยกบ “รฐ” มากกวา นบจากนถงเวลา “ปลดลอค” เงนกองทนสขภาพตำบล เพอให

ชมชนไดแสดง “บทบาท” เจาของอยางจรงจงอกครง !!

10 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

“จากการลงพนทเพอทำการวจย พบวา หวใจ

ของการพฒนาสขภาพชมชน คอการใหชาวบานม

สวนรวม ไมใชปลอยให อสม.ทำอยางเดยว โดย

ชาวบานจะตองมขอมลโดยรวาตวเองมความ

ตองการและปญหาอะไร เพอนำมาใชในการ

ตดสนใจและรวมวางแผนโดยชมชน และจะนำไป

สแผนทยทธศาสตรวาจะเดนไปสเปาหมายใหญ

รวมกนไดอยางไร โดยใชเงนจากกองทนฯ และม

ภาคความรวมมอจากภายนอกเขามาชวยสนบสนน”

ผศ. ดร. ชะนวนทอง กลาว

มาถ งมมมองจาก

ภาคทองถน สมเกยรต

เ ก ร ย ง ไ ก ร อ น น ต

นายกเทศมนตรเทศบาล

ตำบลไทรยอย จ.พษณ-

โลก เลาวา ตำบลไทร

ยอยม 17 หมบาน ประชากรประมาณ 9,000 กวา

คน ทผานมาเทศบาลเราเนนไปทการจดการดาน

สขภาพของชาวบาน มากกวาการพฒนาโครงสราง

พนฐาน เชน ทำถนน สรางอาคาร เพราะเหลาน

ตองใชงบประมาณมากมาย แตเรองสขภาพไม

ตองใช เงนกทำงานได โดยมฐานความคดให

ประชาชนในทองถน และ อสม. ทำโครงการ

เกยวกบสขภาพขนมา แลวทางเทศบาลจะเปน

ผสนบสนนงบประมาณ

“กองทนสขภาพตำบล เรมเมอ 2549 โดยมแนวคดมาจากเรอง

สวสดการชมชน เนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนและการ

กระจายอำนาจ เพอใหชมชนบรหารและจดการสขภาพดวยตวเอง

แผนงานภาพใหญแบงการดำเนนงานออกเปน 3 ชวง คอ ชวงแรก

นำรอง 800 แหงทวประเทศ ชวงทสอง ป 53-54 ขยายเปน 7,700

แหง และชวงทสาม (2555- 2560) จะขยายใหเตมพนททวประเทศ

โดยจะเนนการปองกนโรค และใหชมชนทองถนแตละแหงจดทำแผน

งานและบรหารงานเอง” อรจตต บำรงสกลสวสด สำนกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

“เปาหมายสดทายของกองทนสขภาพตำบล คอ เพอใหชมชนได

ดแลสขภาพของตวเอง โดยไมตองรอหมอหรอพยาบาล ควรใช

วฒนธรรมดงเดมทมอยเปนตวตงแลวทำเรองสขภาพขนมา อาจไป

ศกษาดงานจากพนทอนๆ แลวนำมาประยกตโดยไมจำเปนตองทำ

เหมอนกน เมอมเงนเขามาแลวกองทนสขภาพฯ ตองบรหารโดย

ประชาชน อสม. เทศบาล หรอทองถน ทเกดจากการระดมความ

ตองการของคนพนท เพอนำมาบรหารกองทนใหถกจด” ธรภทร

คชมาตย กรมสงเสรมการปกครองทองถน

“ผบรหารกองทนสขภาพตำบล ตองมองครอบคลมทกมตใน

ชมชน เชน ครอบครว สงคม สงแวดลอม เพราะเหลานสงผลตอสข

ภาวะของคนในชมชน แลวทำใหเกดกระบวนการสมชชา โดยมแผน

งานและกระบวนการตอเนอง ไมใชทำกจกรรมเพอใหเสรจไปในแตละป

อยากใหชมชนเปนอยางไร เยาวชนเปนอยางไร จงเขยนรางลงไปใน

แผน แลวนำไปปฏบต เชอวา ในปลายทางเมอชมชนเขมแขงกจะ

สามารถจดการและแกไขปญหาไดทกเรอง” สทธพงศ วสโสภาพล

สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)

นานาทรรศนะ

11HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

“ยกตวอยางตำบลไทรยอย อ.เนนมะปราง เปนแหลงปลกมะมวง ทผานมา

มการใชสารเคมกนมาก จากนนจงเรมสำรวจถงผลกระทบจากการใชสารเคม

โดยการตรวจเลอดชาวบานและเดกนกเรยน พบวามสารเคมตกคางในระดบท

ควรไดรบการแกไข ดงนนเราจงใหชาวบานรวมกนคดวาจะทำอยางไรให

สขภาพตนเองเขมแขง เรามโครงการสนบสนนใหชาวบานปลกพชผกปลอด

สารพษ ซงเปนเพยงโครงการหนงจากการจดการเรองสขภาพชมชนผาน

กองทนสขภาพตำบล โดยเชญแพทย นกวชาการดานสาธารณสขมาเปนท

ปรกษา จะเหนไดวากองทนสขภาพกสามารถอยได ไมใชเขมแขงเพราะหมอ

หรอพยาบาล แตตองเรมจากชาวบานเอง”

สวนเรองวธการดำเนนการเรองสขภาพชมชนนน สมเกยรต กลาววา จะ

ใชวธการประชาคมหรอการจดเวทรบฟงความคดเหนจากชาวบาน หากเทศบาล

จะมการทำกจกรรมใดๆ หรอมโครงการจากหนวยงานภายนอกเขามา เชน

กองทนสขภาพตำบล เพอใหประชาชนไดรบร มสวนรวม และดำเนนโครงการเอง

โดยเทศบาลหรอหนวยงานอนๆ มบทบาทเปนพเลยงรวมดวย

“กองทนสขภาพตำบล” กบแนวคดทชมชนเปนแกนหลกจดการตนเอง

โดยมหนวยงานภาคเปนเพยงพเลยง นนเปนเพยงหลกการทในทางปฏบตยงม

ปจจยและบรบทททำใหเราไปไมถงฟากฝนไดดงเจตนารมณทตงไว โดยยงรอ

การจดการกบปญหาและการพฒนาใหเกดผลอยางแทจรง ในอนจะทำให

ชมชนทองถนสามารถจดการสขภาพของตนเองได ภายใตแนวคดการมสวนรวม

และการพฒนาสความยงยนไดอยางแทจรง

สำหรบ บทสรปของเวท “กองทนตำบลกบการจดการกบปจจยทางสงคม ทมผลกระทบตอสขภาพ”

จากการประชมวชาการของ สวรส. ทผานมา มขอเสนอทสำคญ คอ เพอพฒนาศกยภาพกองทนใน

อนาคต ควรใหมการจดนเทศแบบเสรมพลง โดยการปรบกระบวนทศน วธการทำงานของ สปสช.

เจาหนาทสาธารณสข และองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหชมชนไดเขาใจวา “กองทนสขภาพเปนของ

ชมชน” และชมชนตองเขามามสวนรวมในการตดสนใจ ดำเนนงาน และตรวจสอบกองทนสขภาพตำบล

มการแลกเปลยนเรยนรระหวางพนทหรอระหวางกองทน โดยเฉพาะกองทนชนนำทมศกยภาพในการเปน

พเลยง เพอใหเกดการพฒนาอยางกาวกระโดด มเปาหมายเพอใหชมชนบรรลเรองสขภาวะ ครอบคลม

สขภาพในทกมต ซงจะเปนการหาจดทสมดลในการบรหารจดการดานสขภาพในระดบทองถนใหมความ

ยงยน

หมายเหต : งบประมาณของกองทนสขภาพตำบลมาจาก

• เงนสมทบขององคการบรหารสวนตำบลขนาดใหญหรอเทศบาลตองไมนอยกวารอยละ 50 ของคาบรการสาธารณสขทไดรบจาก

กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต

• เงนสมทบขององคการบรหารสวนตำบลขนาดกลาง ตองไมนอยกวารอยละ 30 ของคาบรการสาธารณสขทไดรบจากกองทนหลกฯ

• เงนสมทบขององคการบรหารสวนตำบลขนาดเลก ตองไมนอยกวารอยละ 20 ของคาบรการสาธารณสขทไดรบจากกองทนหลกฯ

12 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

ต น ก ล า ค ว า ม ร ส ต น แ บ บ ส ข ภ า พ

อตรดตถโมเดล พลกวธคด จากงานวจยขนหง สวจยเพอชมชน ”1 มหาวทยาลย 1 จงหวด” อกแนวคดการปฏรปประเทศไทย ตามแนวทางสงเสรมอดมศกษารวมสรางประเทศไทยนาอย ทจะปรบเปลยนบทบาท

ของตวเองไปเปนสถาบนอดมศกษาเพอสงคมทจะนำพาและชนำสงคมสการเปลยนแปลง โดยการขบเคลอนยทธศาสตรใหสถาบนอดมศกษาในแตละจงหวดได

เขาไปมสวนรวมกบหนวยงานภาครฐและเอกชน ตลอดจนองคกรปกครองสวนทองถนเพอชวยแกไขปญหาตาง ๆ ใหแกชมชนทองถน จงหวด และประเทศ

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ (มรอ.) เปนอกหนง “โมเดล” ทเปนตนแบบในการขยายผลโครงการดงกลาว ทเกดจากการตนตวและตอบรบทจะ

ปรบตวเองใหเปนสถาบนอดมศกษาเพอสงคม โดยยนมอออกไปชวยสงคมมากขน ดวยการนำความรตางๆ จากงานวจยบนหงลงสชมชนและทองถน

อยางเปนรปธรรม

อตรดตถโมเดล

จดสำคญทหนนให มรอ. มความโดดเดน คอ การออกแบบการทำงานท

เรยกวา “ระบบบรหารจดการงานวจยแบบบรณาการเพอพฒนาพนทโดย

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ รวมกบองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

และองคกรภาค” มกลไกเชงระบบตงแตตนทาง ระหวาง ถงปลายทาง เรม

จาก 1.ระบบพฒนาโจทยวจย 2.ระบบพฒนาขอเสนอโครงการวจย 3.ระบบ

ตดตามสนบสนน และ 4.ระบบเผยแพรสการใชประโยชน รวมทงมการจดทำ

คมอการบรหารจดการเนองจากอาจมการผลดเปลยนคนทำงาน และราง

แผนงานวจยบรณาการ แผนพฒนาบคลากรดานการวจย แบงเปนระยะสน

(1 ป) กลาง (4 ป) และระยะยาว (15 ป)

นอกจากน ไดเชอมโยงกบชมชนโดยการทำฐานขอมลรวมกบตำบลทเปน

ภาค 30 ตำบล โดยประสานงานใน 5 เรอง ไดแก 1) ศกยภาพและทนชมชน

ทชมชนมอยแลว 2) องคกรชมชน แหลงเรยนรและเครอขาย 3) นวตกรรม/

องคความร/ภมปญญา 4) สถานการณสขภาวะชมชนขอนจะมการทำตวชวด

ภายใตเปาหมายรวมกน คอ การเปน 30 ตำบลตนแบบสขภาวะ และ

5) ประเดนปญหาเพอการวจยและพฒนาอนๆ ในอนาคต

ในสวนของกลไกขบเคลอนการทำงานจะใหหนวยจดการงานวจย หรอ

Research Management Unit (RMU) ททาง มรอ. ไดจดตงขนในทกคณะ

ทำหนาทเปนตวเชอมตอระหวางมหาวทยาลยกบพนทตามประเดนความถนด

สอดคลองกบงานนนๆ ตวอยาง “การทำงานของหนวยจดการงานวจย”

ททำงานรวมกบ อปท. และองคกรภาคทอยในพนททงภาคภาครฐ ภาคภาค

ประชาชน และภาคภาควชาการ สวนหนง คอ กระบวนการนโยบายสาธารณะ

แบบมสวนรวมซงจะเปนจดนำเขา (Entry Point) ของแผนหรอนโยบายสาธารณะ

ระดบทองถน จากนนทางภาควชาการจะเขาไปมสวนรวมในการวเคราะห

ปญหา ความตองการ หรอศกยภาพของชมชนทองถนและแหลงเรยนรสำคญ

ในชมชน และสรางทางเลอกในการแกไขปญหา รวมทงถอดบทเรยนแหลง

เรยนร

ถอดบทเรยนประสบการณ

มตวอยางทดของการบรณาการการแกปญหาระหวาง มรอ. อปท. และ

ชมชน ท ต.หาดสองแคว อ.ตรอน จ.อตรดตถ กบการเขามาชวยชมชนใน

การแนะนำการแกปญหาการจดการ “ขยะ” ดวยการคดแยกขยะ เพอนำไป

ขายจนเกดเปนธนาคารขยะทชวยสรางอาชพ สวนเศษอาหารกนำไปหมกเปน

ปย เพอลดตนทนการทำนาแบบเกษตรอนทรย ซงปจจบนมโรงปยอนทรย

จำนวน 13 โรง มแปลงปลกขาวอนทรยรวมกนกวา 454 ไร สวนผลผลตม

ชาวตางชาตมารบซอถงในชมชน เพอสงขายตางประเทศไดในราคาทสงถงตน

ละ 18,360 บาท ทำใหคณภาพชวตของคนในครอบครวและชมชนดขนมาก

นอกจากน มตวอยางท ต.ปาเซา อ.เมอง จ.อตรดตถ จากอาชพหลก คอ

การเลยงวว มากกวา 800 ตว ทำใหแตละวนวว 1 ตว จะปลอยมลออกมา

ประมาณ 6 กโลกรม ทำใหมลเรยราดไมเปนระเบยบ และสงกลนเหมน ชาว

บานจงแกปญหาดวยการนำมลววมาตากแหงเพอทำเปนปยจำหนาย แตทาง

คณะเหนวามลววนาจะมประโยชนมากกวานน จงชวยกนคดกบชาวบานและ

ในทสดกนำไปสการผลตเปนกาซชวภาพ ซงชวยใหชาวบานลดรายจายเรอง

คากาซหงตมลงไปได 100-150 บาทตอเดอน ปจจบนมชาวบานหนมาใชกาซ

ชวภาพ 18 ครวเรอน และกำลงขยายผลออกไปสครวเรอนอนๆ

ปจจยความสำเรจ (Key Success Factor) ของอตรดตถโมเดล

• ชมชนเขมแขงไดเพราะเรมเรยนรและเหนวาสงทภาควชาการทำมประโยชน

จง “เลอกใชและนำมาปฎบต”

• การลงพนทไปทำใหชาวบานเขาเหนขอมลของตวเอง เหนปญหา และทำให

เกดการพดคยแลกเปลยนรวมกนวาจะแกปญหาอยางไร โดยมารวมดวา

อะไรคอศกยภาพทมอย

• บางสวนของขอมลหรอความรในชมชนทไมม จะมการเชอมโยงกบภายนอก เชน พาไปศกษาดงาน เพอใหชมชนเหนประสบการณความสำเรจของ

ชมชนอน สการโยงกระบวนการเขามาภายในชมชนของตนเอง

• ฟงชาวบานใหมากทสดเพราะจะทำใหเกดความเขาใจพนท มากกวาการนำ

โจทยวจยมาเปนตวตง

13HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

เ ก า ะ ก ร ะ แ ส ส ว ร ส .

กจกรรมและความเคลอนไหว ประจำเดอนพฤษภาคม 2555

ลนผลงานวจย R2R ดเดนป 2555 หลงจากท สวรส. และภาคเครอขาย R2R เปดใหบคลากรดานสาธารณสขและผทสนใจ

สงผลงานเขารวมประกวดรางวล R2R (Routine to Research) ดเดน ครงท 5 ประจำป 2555

ภายใตแนวคด “วถ R2R : เรยบงาย คณภาพ ครบวงจร” โดยมงใหเกดการสรางความร

ใหม และตอยอดความรเดมทมการประยกตใชใหเกดประโยชนกบการทำงาน ซงจะนำไปส

การพฒนาระบบงานดานสาธารณสขและระบบสขภาพตอไป ปนมผลงานสงเขาประกวดทงสน

549 เรอง และไดคดเลอกผลงานเขารอบเหลอจำนวน 72 เรอง ซงจะไดประกาศผลงานวจย

R2R ดเดน ผานทางเวบไซต ผทสนใจสามารถคลกเขาไปชมกนไดทาง www.hsri.or.th

นอกจากน ในวนท 10 - 12 กรกฎาคม จะมการประชมแลกเปลยนเรยนร “จากงาน

ประจำสงานวจย” ครงท 5 น ณ ศนยการประชมอมแพค ฟอรม เมองทองธาน ในงานมการ

มอบรางวลใหกบงานวจยดเดน พรอมนำเสนองานวจย R2R ทเปนแบบอยางการพฒนาคณภาพ

ตอยอดดวยความสขของงานวจย, เทคนคการทำงาน R2R ทงายแตไดคณคา, แนะแนวทางสงานระดบสากล และยงเปนการพบปะเชอมโยงเครอขาย R2R

ทวประเทศ ผสนใจสามารถสมครลงทะเบยนเขารวมประชมผานทาง www.hsri.or.th/r2rforum สอบถาม โทร 0 2832 9203-4

ครบรอบ 1 ปหองสมด ‘๑๐๐ ป เสม พรงพวงแกว’ ...หองสมด ๑๐๐ ป เสม พรงพวงแกว และหอจดหมายเหตและพพธภณฑสขภาพไทย รวมกบ สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) สำนกงานคณะ

กรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) (สรพ.) สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) ตลอดจนเครอขาย

ภาคจดงานครบรอบ 1 ป หลงเปดใหบรการอยางเปนทางการ มาตงแต 1 พ.ค.2554 โดยการจดงานมขนเมอวนท 31 พฤษภาคม ทผานมา ณ หองสมด ๑๐๐

ป เสม พรงพวงแกว อาคารสขภาพแหงชาต ซงตรงกบวนคลายวนเกดของ ศ.นพ.เสม พรงพวงแกว ปชนยบคคลทสำคญของวงการสขภาพไทย ทงนเพอ

เปนการรำลกถงเกยรตประวตและคณงามความดของทาน รวมทงเปนการประชาสมพนธหองสมดฯ

กจกรรมในงานวนนนมหลากหลาย เรมตงแตการถวายสงฆทานแดพระสงฆวดโพธเผอก การกลาวเปดงาน โดย นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอ.สวรส.....

รายการเลาสกนฟง 1 ปหองสมด โดย นพ.อกฤษฏ มลนทางกร ประธานคณะกรรมการพฒนาหองสมดฯ......กลาวสมโมทนยกถา โดย พระวชต เปานล.....

เสวนา เรอง “ดจดงครอบครวใหญ : คณพอเสมกบแนวทางการบรหาร” รวมเสวนา โดย ผศ.ภญ.สำล ใจด กลมศกษาปญหายา ผศ.เนตรนภา ขมทอง

มลนธหมอชาวบาน นพ.อำพล จนดาวฒนะ นพ.วชย โชคววฒน รวมเสวนา โดยม นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย ดำเนนรายการ ทงยงมกจกรรมมอบ

รางวลผใชบรการดเดน (สถตการยมสงสด) แนะนำ 100 คนรถเขน 100 เลมนทาน สานอดมการณ 100 ป คณตาเสม พรงพวงแกว.... และมนทรรศการจด

แสดงใหผทสนใจเขาชมจนถงวนท 30 มถนายนน

14 HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

วนสำคญ

ในรอบเดอน

5 มถนายน วนสงแวดลอมโลก เปนวนทไดรบการประกาศจากองคการสหประชาชาต ตรงกบวนท

5 มถนายน ของทกป สบเนองมาจากโลกของเราเกด

วกฤตการณดานสงแวดลอมอยางรนแรง เพอใหเกดความ

รวมมอและรทนเหตการณ จงไดมการจดประชมใหญ

ระดบโลกขนท กรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน ในชวง

วนท 5-16 มถนายน พ.ศ. 2515 โดยมรฐบาลของสว

เดนเปนประธานในการประชมในครงนน

9 มถนายน วนอานนทมหดล เปนวนคลาย

วนเสดจสวรรคตของพระบาทสมเดจพระปรเมนทร-

มหาอานนทมหดล พระอ ฐมรามาธบดนทรพระ

ผพระราชทานกำเนดคณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย โดยในทกปจะมการจดงาน “วนอานนท-

มหดล” ดวยสำนกในพระมหากรณาธคณของพระองค

ททรงไดสรางคณปการตอวงการแพทยและการศกษา

เพอเปนการเผยแผพระเกยรตคณใหเปนทประจกษให

พสกนกรไดรวมนอมรำลกถงพระองคสบไป

21 มถนายน วนคลายวนประสตสมเดจพระเจา-

บรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาดำรง

ราชานภาพ ซงในโอกาสทป พ.ศ.2555 ครบ 150 ป

และครบ 50 ป ทองคการยเนสโกไดยกยองใหเปนบคคล

สำคญของโลกคนแรกของไทย เมอป 2505 ทรงเปนกำลง

สำคญของ รชกาลท 5 มบทบาทในการพฒนาประเทศ

ใหกาวหนา หนงในนน คอ ทรงกอตงกรมพยาบาล

ปจจบน คอ กระทรวงสาธารณสข และมอกหลาย

กระทรวง หลายกรม ททรงเปนผรเรม

26 มถนายน วนตอตานยาเสพตดโลก เปนไป

ตามมตของสมชชาใหญแหงสหประชาชาต เพอตอตาน

การใชยาในทางทผด และคายาไมถกตองตามกฎหมาย

โดยหมายความถงยาเสพตด ซงถอเปนวนสำคญประจำ

ปมาตงแตการประกาศเมอ 26 มถนายน พ.ศ. 2531

(ค.ศ. 1988) เหตทกำหนดเปนวนน เพอเปนทระลกแก

การถอนสมปทานการคาฝน กอนสงครามฝนครงแรก

โดยนายอำเภอหลน เจอสว ตำบลหเหมน มณฑลกวางตง

ประชมเชงปฏบตการ ‘สรปบทเรยนและทศทาง ในอนาคตการถายโอนสถานอนามย’ สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมกบ สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

(สปสช.) และสำนกงานวจยและพฒนากำลงคนดานสขภาพ (สวค.) จะจดใหมการประชมเชง

ปฏบตการ ‘สรปบทเรยนและทศทางในอนาคตการถายโอนสถานอนามย’ ขนในวนท 22

มถนายน 2555 น ตงแตเวลา 08.00-16.00 น ณ โรงแรมรชมอนด ถ.รตนาธเบศร อ.เมอง

จ.นนทบร

พบกบ กจกรรมนาสนใจและบคคล

สำคญในวงวชาการและวงการสาธารณสข

อาทเชน ปาฐกถา ‘ทศทางและอนาคตของ

การถายโอนภารกจสถานอนามยใหแก

อปท.’ โดย นพ.สวทย วบลผลประเสรฐ,

ผลการประเมนภายหลงการถายโอน

สถานอนามยใหแก อปท. 28 แหง โดย

รศ.ดร.ลอชย ศรเงนยวง นอกจากน ม

เสวนา “มมมองตอการถายโอนสถาน

อนามย : จากบทเรยนสทางออก” โดย นพ.นทศน รายยวา (กสธ.) คณธนา ยนตรโกวท

(กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน) ทพญ.วไลลกษณ ทวากรกฎ (สสจ.สมทรสงคราม)

และผนำระดบทองถน สวนภาคบายเปนการแบงกลมยอยแลกเปลยนเรยนร ‘สรปบทเรยน

และทศทางในอนาคตการถายโอนสถานอนามย’ ท งน ไดรบเกยรตจาก นพ.มงคล

ณ สงขลา (ผทรงคณวฒ สวรส.) เปนประธานเปดงานครงน

‘กฬาสานสมพนธ ป 55’ ...“กฬา กฬา เปนยาวเศษ”....ผาน

พนไปดวยความชนมนสำหรบ ‘กฬาสาน

สมพนธ ป 55’ ซงเปนการแขงขนกฬาเชอม

ความสมพนธของหนวยงานพนธมตร 6

หนวยงาน ประกอบดวย สถาบนวจยระบบ

สาธารณสข (สวรส.), สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.), สถาบนรบรองคณภาพสถาน

พยาบาล (องคการมหาชน) (สรพ.), สำนกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP),

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP) และสำนกงานคณะกรรมการ

สขภาพแหงชาต (สช.) เจาภาพ โดยเรมการแขงขนมาตงแตวนท 30 เม.ย. ณ บรเวณอาคาร

สขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข

งานนมพธเปดอยางเปนทางการเมอวนท 22 พ.ค.ทผานมา ไดรบเกยรตจาก นพ.อำพล

จนดาวฒนะ เลขาธการ สช. ประธานคณะอำนวยการจดการแขงขน เปดงาน พรอมดวย

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอ.สวรส. นพ.ชาตร เจรญชวะกล เลขาธการ สพฉ. และ

ผบรหารจากหนวยงานพนธมตรเขารวมกจกรรม...

กฬาทแขงขนในปน ประกอบดวย ปงปอง ปาเปา ฟตซอล เปตอง และกฬามหาสนก การ

แขงขนเปนไปดวยความตนเตน สนกสนานกนทงนกกฬาและกองเชยร โดยผลชนะเลศอนดบ 1

ไดแก เจาภาพ สช. 14 คะแนน อนดบท 2 HITAP 11 คะแนน อนดบท 3 IHPP 8 คะแนน

อนดบท 4 สพฉ. 8 คะแนน อนดบท 5 สรพ. 6 คะแนน และ สวรส. (ถอคต ‘แพเปนพระ’)

เขาปายเปนอนดบท 6 ได 5 คะแนน ...แวววาทมกฬา สวรส.กำลงเรงวเคราะหหาจดออนจาก

การแขงขนครงน เพอนำขอมลมาใชปรบปรงเตรยมการแขงขนในปตอไป..!! โดยในปหนา

สพฉ. ไดรบเกยรตใหเปนเจาภาพจดการแขงขน

15HSRI Forum : เชอดอยาปฏชวนะ วกฤตและทางออก

แบงปนความรโดย สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) สามารถดาวนโหลดจลสาร HSRI Forum ไดท www.hsri.or.th สอบถามเพมเตม หนวยสอสารความรและขบเคลอนสงคม โทร 0-2832-9245 สถาบนวจยระบบสาธารณสข ชน 4 อาคารสขภาพแหงชาต ซ.สาธารณสข 6 ถ.ตวานนท 14 ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 0-2832-9200 โทรสาร 0-2832-9201 www.hsri.or.th