8/7/2019 Hseyn Arif

1/3

Hseyn Arif(Qazax, 1924 - Qazax, 1993)

Hseyn Camal olu Hseynzade (HseynArif) 1924 ylnda Qazax blgesinde domutur.Azerbaycan Devlet niversitesi'nin arqnaslqFakltesinde yksek tahsilini tamamlamtr.Edebi almalarna 1946 ylnda balam, 1949 y-lnda "Yeni Heyat Yollarnda" adl ilkiir kitabn

yaynlamtr.Daha rencilik yllarnda kaleme ald "Mi-

leyla", "brahim Krps" adl eserleri; ilhamnmilli halk kaynaklarndan alan, folklor e-mesinden gdalanan bir airin geliini haber ve-riyordu.

1950'li yllarda yaynlad "Men Slhe Ses Ve-rirem", "Rus Dili Muallimi", "Dostluq Telleri" ve"MehebbeL Nemeleri" adl kitaplar zellikle safanadilin, tekrar mmkn olmayan tabiat co-kusunun doall ile byk ilgi uyandryordu.

H.Ari f manevi-ahlaki deer ve servetler,

"nsan-tabial birlii", insanl

k ve halklar

n dost-luu konularnda da bir dizi iir ve destanlar yaz-mtr. "Bahar elende" (1959), "Yolda" (1962),"Torpaq Eqi" (1964), "mr emesi" (1965),"Yollar ve Xa tireler" (1966), "Seilmi Eserleri"(1969), "Syle Yadnda m?" (1972), "Qocalan De-yilem" (1974), iki ciltlik "Seilmi Eserleri" (1975)gibi kitaplarnda airin i dnyas, hayat, tabiat vesevgi felsefesi gayet ak birekilde aksettirilmitir."Da Gl", "Bahar elende", "Men Sulhe Ses Ve-rirem", "Yolda" adl iir dergileri Moskova'daRusa olarak yaynlanmtr.

Derin psikolojik teferruat, dil-ifade dz-

gnl, cokulu ifadeler, "slesen qebrini tap-

tamasnlar, yaa torpanda, l torpanda", "Ay-rlanda uup iter havada, birleende sele dnerdamalar" veyahut "imalda Pukin'e atld glle,Cenubda Sebuhi qana buland" gibi msralar Arifslubuna zeldir. Arifin kendine has bu slup,nutukularn akmndan korunmada aire adeta

zrh olmutur. Onun "C'eyrantel", "Dilqem","Yolda" destanlar bedii dncenin iirle yo-rulmu lmsz neklerindendir.

H.Arif folklorun ocuk edebiyat ve el sa-natlar sahasnda nemli eserler evirmitir. O,ayn zamanda deerli bir mtercimdir. Hayyam'n,Sadi'nin, Pukin'in, Lermonlov'un, Blok'un eitlieserlerini Azerbaycan okuyucularna tantmtr.

1976-1977 yllarnda belirlenmi iir ve des-tanlar 1978 ylnda Azerbaycan Devlet Mkafatnalayk grlmtr. Bak'de vefat etmi, Qazax'datopraa verilmitir.

Bal

ca eserleri: Seilmi Eserleri (iki cilt),B., 1975; Seilmi Eserleri, (iirler ve destanlar),B., 1969; Qocalan Deyilem (nameler ve iirler),B., 1974; Yollar ve Xatireler (iirler vedestanlar), B., 1966; mr Gzlese (iirler vedestanlar), B., "Genlik", 1978; mr Deyil(iirler), B., 1981; Syle Yadndam? (iirler vedestanlar), B., 1972.

Kaynaka:1.Azerbaycan Sovet Edebiyyat Tarihi.

Bak,1988.2.Azerbaycan Sovet Edebiyyat Tarihi. 2

ciltte, cilt. 2. Bak, 1967.3.Edebi Proses - 76. Bak, 1978.

8/7/2019 Hseyn Arif

2/3

E'RLER(Hseyn Arif. mr gzlese. Bak, 7978, s. 158,163,225-236...)

MEEBEY1

Kef2 stnde kefimiziGeldi, sordu meebeyi. -Buyur! - dedik, atdan enib,Barda3 t[urd meebeyi.

Qamsm atd sola,antasn ekdi dala.irin-irin, bala-balaBizle vurdu meebeyi.

sti4 kabab, teze

Doymaq olmur, yene getir,Blarm6 aradabirEib burdu meebeyi.

Altm verib yele,Dmeyibdir ruhdan hele7.Qardak bir gzeleGz de vurdu meebeyi.

Yald biri keflenerekBirini de yxd kleks.Hseynle axradekMhkem durdu meebeyi.

QOY "BIZE OLSUN

A duru emeler, bulanmayin siz,Balar, ba gelirin, bar10 ve'desinde11.A dolu budaqlar, taknmayn siz,Heyva ve'desinde, nar ve'desinde.

A doan ulduzlar, saralmayn siz,fq qizarmam, dan sklmemi,A yanan ocaqlar, qaralmayn siz,

Klek sengimemi

12

, qar ekilmemi.Ey damla, quruma, ey meh, ekilme,Sbhn nefesini emen duymam.Ey bahar ya - dayandm deme,Torpan sinesi sudan doymam.

Qayalar, blnb paralanmayn13,Qartalar ba-baa, z-ze olsun.Dalar, siz yarlb, yaralanmayn,nsanq: ne olur qoy bize olsun.

SEN DERSE GELMEYENDE

Dr yadma herden14:Mekteb heyetinde15 menYoluna gz dikerdim...Qelbim szlard her demSen derse gelmeyende.

Durub-durub anardm,Gizli-gizli yanardm.Nece dostun iindezm10 tek sarardmSen derse gelmeyende.

Zeng17 sesi ucalard18,Uaqlar19 sz alard.Gzlerim bo masada,Fikrim sizde qalardSen derse gelmeyende.

Dzmeyib20 buna be'zen,Db gah da hevesden,Nedanm21 heqiqeti,Oaardm men de deredenSen derse gelmeyende.

GREN DALAR MENSZ QERBSEYRM

Verirmi hkmn axam kuleyi22?Soyuqdan23 donurmu xezan ieyi?Oca qaralm ocaq yerininKesirmi stn payz24 iseyi?imekden od25 tutub paralanrm2"Qaralm gylerin blud rpeyi?Alrm azna dar dereleriGali enib, gah qalxan duman denizi?Ot-alaq basbm bu vaxta kimiEnide, yoxuda adm izi?

Aym daldalanr, gnemi batr?EHkmi27 tvyr2S, maralm20 yatr?Qartalm qy vurub qalxr tjayadan,Merur da kelimi qam atr?Atlm yolunu ab keidde.Ne elim yetiir, ne nm atr30,Mhnet snandan31 kee bilmirem,Bir anlq yuxu da mene naz satr.Dalarsiz neylesin dalar hemden32.Dalarsz ne yaman33 qeribsemiem,Gren dalar mensiz qeribseyirmi?!

geyik 30. ular 31. sknt snavndan 32. dostu,arkada 33. kt, iddetli

8/7/2019 Hseyn Arif

3/3

TEBET DNR

Gel xaq seyrine uca1 dalarn,emen olan yerde xala2 ne lazm,

Gznden su iek, buz bulaqlarn3,Lilpar4 olan yerde dola5 ne lazm.

Ne kaman gtrek, ne tar, ne qaval,Orda neme de var, nemekar da var.Yarb buludlan dinende6 qartalO sese beraber bir ses harda7 var.

Gahdan ya8 yab, klek9 esse de,Qoruyar ardaql qayalar bizi,Etraf en10 tutub, duman kesse deBeledi11 arlar aparar12 bizi.

Torpan etrini fakirleende,pek tellerine iek taxarsan.Seherler yadna gzg13 dende,Maral14 baxan gle sen de baxarsan.

Titreme soya15, yanma sazaa16,sek otlardan yorgan isterik.Da-kesek17 toxunsa ele, ayaaLoman ieklerden derman isterik.

DALARA ENi18 DENDE

Qaralard19 buludlar,slanard gy20 otlar,Kinerdi harnd atlarDalara en dende.

Gyler22 yere enerdi,Deli aylar dinerdi23,Yal-yamac gizlenerdiDalara en dende.

Gz semezdi uza,Ne solu, ne de sa,Kl basard ocaDalara en dende.

obanlar darxard24,reyi qem25 sxard,Qurd ikara2b xard,Dalara en dende.

Deye27 ya, alaq28 dar,Dere sessiz, qulaq kar,Deyinerdi2Q qarlarDalara en dende,

Evlerde sus talar dq30,al-ardan31 qalardq,Kden sohbet salardqDalara en dende.

Alram, snrem,Oda32, buza dnrem,Anam dnremDalara en dende.

XEZAN EY

Srler, naxrlar33 enib arana,El kb, bulaqlar34 qonaqsz35 qalb.ekilib el-ayaq, ekilib iq,Ocaq dalar da ocaqsz qalb.

Dolu ara verib, ya kesse de,Dumanlar, iskinler36 vermeyir ara,Dan sinesi boz, kellesi dma37,Veles38 qpqrmzi, pald39 qapqara,

Tufanlarahidi qayalarn da

Deyiib soyuqdan rengi, grkemiEsebi40 da ay haray41 qoparrQefilden vurulmu da keli42 kimi43.

Tikanlar, qanqallar44 tab getirmeyib45,Elvida, - sylerken torpaa, suya:axtadan46 gyermi payz47 ieyiGzn yenice acr dnyaya.

Ezelden hemdemi4 teklik49, en50,Bir de seher yeli, axam kuleyi52;Ac taleyini53 dnb onaobanlar ad verib: xezan ieyi.

Gzeller toplayb deste balamaz,Blbller xebersiz, nemeden uzaq...Yorgun aylarn penesi altdaYerle yeksan olur vaxtndan qabaq54.

Payz gneinden can qzmam,Bamn stn alan qar olur;a, istiye55 gecikenlerinHeyatda qismeti son bahar olur.

1. yce2. kilim 3. pnarlarn 4. sulak yerlerde yetien bir tr ot,yarpuz 5. ibrik 6. seslendiinde, ttnde?, nerde, nerede8. yamur9,rzgar 10. sis 11 rehber, yol gsterici 12. gtrr 13. ayna 14. dii geyik 15. soua ll>. iddetli soua, sert havaya 17. ta-tezek 18. sis

10. karar

rd

20. yeil, gk 21. k

zg

n 22. gkler, gkyz 23. alard

24. s

k

l

rd

25. gam, keder 26.a

a, ortal

a 27. sz ve karg

ylaevrilmi yer, aalk 28. meydan, alan 29. sylenirdi, deyinirdi 30. hareketsiz kal rdk, kapanrdk 31. mzikten, elenceden 32. sohbetbalatrdk 33. otlayan hayvanlar 34. pnarlar 35. misafirsiz, ziyaretisiz 36. yalar, yamurlar 37. bembeyaz. 38. mee aac 39.palet aac 40. pheli 41- feryad, imdad 42. dalarda yaayan bir tr hayvan 43. gibi 44. kangallar 45. devam edemiyor, gyetiremiyor 46. tnel, uzun boluk 47. sonbahar, havan 48. dostu, arkada 49. yalnzlk 50. sis 51. iseleyerek yaan ya 52. rzgar 53.talihini 54. nce, evvel 55. scaa, sya