Ώ. D.DISSERTATIO POLITICA

DE

I Ν Ν O C Ε Ν T I A1NAUD1TA,

Ρ R iE £ υ Ν Τ Ε ΧΑC ί Τ Ο Η IST. L* L C, VL

Quam,'Cum Confenfu Amplijf. OrSinti PbiJof

In Regia Academin Vpfalienfi,fub Prseiidio

MAG. GUSTAV! ANTBOUDRIE,Philof Prof. Reg. &: Extra Ord.

Publice examinanden,m fißitAu flor,

Alumnus Reginspetrus edlund

Jemtlnndus.In Äudltörio Guiiaviano d. XIX. Decemb. M'DCCLXXV,

Horts ante mer idum folitis.

UPS ALI iE,Apud Job. Edman, Regi# Acad. Typogr.

Admodum Reverendo ac Pra^clariilimoF/RO,

D:NO MAO.SVEN 0 NIHELLSTRÖM,

Eccleiiarnm, quae in Undersåker, Ähre, Kail ScMöriill, Deo colliguntur, PASTOR I

Vigilancillimo;EVERGET^: OPT1MO.

Jiifons quse properat caros fubitura Penates,Audiri cauffam parva Thalia cupir.

Te, fibi qni, Fulerum, qui prxiidiumque fuifti,Munere, quo poffit, demeruifTe ftudet.

Accipe pro magnis tam tenuia dona, Patrone;Ingenua dantis mens pietate calet.

Omnipotens faciat, numeres ut Neiloris annos,Et vegetam frontem ruga fenilis aret.

Quo fibi gratetur, ilc cukior orbis habebit,Utque Tuis, mihi fic poilis adtiTe din.ADMODUM REVERENDI NOMiNiS TUI

cultor humilümusPETRUS EDLUND.

Mine kårafte Föråldrar.

pä detta. bladet borde lyjaErt målning af eti Far och Mor,

Hos bvilka idel ömhet bor,Och fom det häfta hjerta hyfa JMen den, fom njutit aldramaft,T lär ofta fåmfte tolken vara:Välan ! mitt hjerta talar baßOm det, min hand ej kan förklarav

Mine kåraile Foråldrars

Lyrligfte SonPEHR EDLUND.

•f ·

§■ Γ.

Inter Romano Scriptores Hifloris Cornelium Tackumvel maxime eminere, quiübet a^qvus rerum a?ilima-tor, vel rae non monente, faci-le confitebltur. Ete-

nim quum videmus alios, res ta-ntum, domi forisquein Repubiica gefias, habere expofitas, ut Salluftiura,Livium; alios autem Principum vitas filtim ocolis fub-jicere noftris, ut Svetonium & Plutarchumj rum hunc-ce unura pulcerrimo ord ine, diligenti cura , magno ju-dicio multaque concinnitate , utrumque munus eile com«plexum, faciles deprehendimus a), Unde etjam factumeil, ut quemadmodusii aves iliuc turmatirn advoianf,ubi copicfa? rneiRs fpes adfuigct, & homines eo fponteferuntur , unde plus honoris ac gloria? fibi promittunt;ita cornplures haut infimi fubfeilii exilirerint viri, quicommentarios in Tacitum edidere b ), Hie proinde feri-ptor ciignus cenfebitur, quem manu diurna noélurnaqueveriemus. Monitum nempe aiiquod politicum firgulisfere lineis confinetur, quod eruere non euivis eft* &3quod de Thucydide dixit Cicero , ei omn.no convenit,nempe quod ita creber fit rerum frequentia 5 ut verbo-rum prope numcrum iententiarum numero confequatnr

In-

λ) vid Philipp. Beroafd. in ! Itteris ad Leon. X. Pontif, Max, Taci-tf> prseinifl*.

/;) Gabriel, Naudaei Bibliograph. Polit* cap. XXV.

cf& V f f cggi.^s3 J j \ «as»

ff·)·.· Inter alia vero bene multa nobis, exerapli loco^ ad¬eluxiße fufficiat, quod habet hie Noßcr lib. I. cap. VI,hiß» de cruentis Galbs auipiciis. Scilicet, a quo mitefpcrabatur imperium, & Neroths regimini dilTimillimum,hunc tamen Galbam inter ipfa imperii initia cruentis cx-dibus fasviifle & quidem in viros dignitate eminentes ful-mina fua vibraße comperimus. Unde Tacitus ibidem nonminus breviter, quam graphice, Cingonium VarronenxConfulera defignatum,,& Petconium Turpilianum Confula-rem, indiSia ciquffa, iublatos commemorat; ita quidenaut inauditi atque indejenfiy tanquam imiocentes> periiße dican-tur > ide nenope ut Nympbuiii (hems bic ut dux Neroms,.·Crudele hocce & ab omni humanitate alienum facinusoccafionem nobis fuppedkavit iuccinite enodateque ex-pknandiy ut cum La..dant i o loquamur, non majorem Ini¬quitätem efje j probatam innocentimn damnafje quam inaudi-t-am d).· Erit ergo dißertationis noßrae argumentum dehmocentia- inaudita; ita quidem, ut pr imo juris & jußi-tix momenta expendamus, & delnde exemplis rem, pramodulo inge η i i, illußremus, Tuum autem erit, L. B.juveniles conatus xqui bonique coniulere , atque hoc i*piüm eß j quod non tam fuperamus, quam confidimus.

§· IElnnocentiam meritp vocamns integritatem vits &

mordm , adeo nerripe, ut heic valeat, quod habet Poeta:- - - Murus abeneus eßo\Nil confeire fibi, nulla ρa11φere culpa e ).

ünde ubi innocentia occupat hominis cor atque adgubernacula quafi imperii fedet; tum in tali homine ni¬hil aliud reprehenditur vel jure reprehendi poteß, quam

A 3 quod

c) Roland" Mavef. lib. Γ. epiß. VIIL fol. 27.ä) vid O. Ccelii Laftantii Firmiani Divin. Inßir» lib» V, cap, ϊ,«) vid. Q. Horat, epiß. üb» I. v. 60,

m* ) Ό v

quod culpa careat. Ta!em non ador turpitndö Vita?,nan depravata setatis mali ia, ied invid>'a, ied furor ma-levoiorum dejicere & oponmere cooatur. Arque hincefl, quod olim Tullius nofler innocéntiam appellaverittalem anioni affedionem, qua? noceat nemini, indequecontenderit, innocentiam, qua? apud Grjecos u^tatutnnullum nomen habet, dici tamen pofle ccßhcc&iocv /).Quocirca innocenfem merito dixens, non q ii leviter,ied qui nihil nocet, quique adeo freno rationis fuoscoércec affedus feque in omnibus gerit rebus, ut nihilpetulanter, nihil im probe, nihil inhonefte , nihil curpiter,nihil denique temere fad i tet. Sicque dum non in fua,fedin aliorum eile poiita manu judicia ac fermones variosvidet, unicum fibi ab innocentiae confcientia petit folati-um, qua?, rupis inftar immota , firma fixaque fem jecmanet. Etenim honor efl honorantis, non honorati , quem-admodum loquuntur Philofophi. Interim tarnen in fa-vorem innocentia? tritiillma illa juris regula femperinvaluit: quisque conjetur profus, åonec probetur con-travium. Iffchaec nemoe, cujus jam meminimus, exiflima-tio vocari folet fimplex, ifemque communis five ρnpuIu¬ris , qua? juititia externa abfolvitur , adeoque eif com¬munis hominum vivendi modus, qui nec in fingularihnneflans fludio, nec in irnprobitate enormi collocaripofFit. Infigniter enim improbus non folum virtute nonefl: praeditus, fed & externam quietem aperte conterit,pada violat, laedit aiios, & fic porro.

§. III.Quantumvis autem quis fit innocens atque in pa-

trocinium innocentia? iua? provocare poiüt, quod ha¬bendi« fit probus, donec probetur contrarium; ficri ra¬

men

f) vid. Cic. Tufc. qusft. Iib, III. cap. VIII.

é$b ^ η f c5&3) Ί K ^

men fubinde fölet 5 uc clandeftinis expofitum fe fen-tiatcalumniis; unde ejus honos atque exiftimatio, immoetjam vita, haud raro periclitatur. fctenim ficut convitiisnihil comrnittitur facijius, exhibetur citius, diftiparur la-tius; ita nihil his quoque ipfis difficilius caveri curariquepoteft. Scilicet clanculum inde plerumque, non aperte,fama laceratur; & fic purgandi facultas oranis adimitur.Tales autem mifelli homunciones, qui lingual quadampetulantia ac prccacitate, aut habendi cupiditate nimia aaut nefcio qua de cauila alia, ad fummum Magiftratumbonorum atque innocentium civium nomina deferuntipfisque vits· fortunseque periculum Greant, delatores nun-cupantur. Hi diilociant animoruno conj>ondtionem, im¬mo omnem pacem ac concordiarn difturbant fimilesquefunt ferpentium, qui veneno vivunt5 nihilque praktervulnera ac tubera qusrunt. Innocentiae ergo prsefidiurnadverfus hujuscemodi deiatores maievolos in judiciis,quibus nulia carere poteft civitas, qusrendum eft. Inhis quum cuique iuum jus reddi debeat atque adeo le-ges cum effeåu ad fa&a civium adplicands 'fint; id quo.que officii femper & ubique fibi injundium iciat judex,ut rite cognofcat cauftam aelatumque audiat prius, quamfententiam pronuntiet. Etenim adplicari ad civium faTaleges non poftunt, nifi illa prius ex integro cognoican-tur; unde talis caufiie cognitio eo cendit, ut quousquefa&a cum legibus concordent, nec ne? decidatur, atquefic detnum, ut quod decifum eft, exiecutioni mandetur.Quocirca ordo ad nativam iimplicitatert) revocatus hiceile debet, nempe ut more follemni citetur delarus, &fic ipfi con edatur facultas refpondendi ad libellum cita-tionis, quod fieri fölet aut affirmando, aut negando,aut etjam reftringendo; unde cauila ab utraqne litiganti-um parte fatis difcufla, ferneη tia tandem iecundjm le¬ges a judiee pronuntietur. Atque iic quoniam m foro

civili

m, \ o f <se>j oi

civil] omnia fecundum a£la probata, ut loquuotur fCti,tfebeant dijudican; nemo proinde mnuditits atque inde·jenjus, h. e. indi&a cauffa in focietate civiii damna ηduseft.j Si enim talis non regnaverit in judiciis jufliria ;non domus ulla, non civitas, non hominum inter ibfocietas, non ipfa denique univeriitas xerum, ftare acfueri fe pun&uro temporis poilet,

§. IV·Hifce fic expenfis, facile deprebendimus juris natu«

ras principiis quafi e diametro repugnare, quod innocensdamnetur? adeo quidem, ut quilibet ex aequitate na¬tural! habeatur ineocens, qui nondum auditus eft, autcui defenfio denegatur, prxfertim quurn in foro civiiiquisque non poffit non prasfumi haberique probus, do-nec criminis fit οοηνίόΐυ?. Quoctrca dum hane rem ul-terius illuftraturi, iacra confuiimus otacu-la, repenmus3Deum iuo quidem ipium fanxiiTe exemplo jus quod-dam facro - ianctum de audiendis accufafis; prirais nam-

que parentibiis noftris in Paradilo fumraum Numen nonpri us poenam denuntiaße, quam auditi fuerant, inve-nimus g). Et prasterea evident iffimum Dei mandatumde non damnandis inauditis exprefle confignatum nobisexhibet iacer codex h). Ad haue quoque legem Hebras-orum usquequaque lancfe cuftoditam Nikodemus pro-voeavit;'). Qaum etiam tribunus jube et , Apoilolum Pau-dum fl gri casdendum, hie ipfeaditanti Centurioni dixic k):'Ει ccv$g&7iov ^xfxuiov άκκτά'Αξΐ7ον e'fjziv υμα> μαςίζεν.Et pneter hasc loca e lacro codice ailata3 compiura ibi¬dem alia exfhnt, quas faeis iuperque docent 5 judicum eile,

non

% ) Genef. III. 9. 10. feqv.b) Devteren. I. 16. 17.i) Job. VII ,51.k) A&. XXII, 25·

cSfe Λ η f) 9 \

ηοη minus delatum, quam delatorem audire,ne ienten-iis ab ipfis feratur iniqua.

§. V.Porro ubi ad cultiorum gentium leges, mores ac

confuetudines oculos adverdmusj communi quaii comfenfu, neminem, indicla cauila , habendum eile nocen-fem aur reum, multo minus damnandum, comperimus. Te-ftimoniorum huc ipe&antium uberrima paffiiii eil feges tamapud fcriptores Grtecos, quam Latinos. Jam vero ut Grx-corum teftimonia icrip-terum filentio prstereamus, adduxis-fe ialtim fufficiat, quod Affiduo Severo relcripferit Traja-nus, ilatuendo: iatius eile, impunitum relinqui facinusnocentis, quam innocemem damnare /). Unde etjamCicero inquit : cau(Ja cognita pojunt abfolvi: incognita qui-dem nemo conde inneri potefl τη \ Nec eil, quod ad exterasleges hac in re iliuÜranda nos amplius converfamus,ubi domeflica teilimonia nobis haut deiunt. Seilicetnon modo omnes leges vetuflx Svecanae eo redeunt,ut omnia judicia feu cribunalia regni confient fuis per-fonis principalibus, qua; iunc judex, aftor & reus, un¬de varii reum citandi modi in omnibus hüce legibusadferri (oient, ne quis inauditits atque ir.dsfenfus damnetur;fed noflra etjam attate in Codice Friedercsano apercisfancitum verbis hoc modo daprehendimus: Si abfins noncitatus judicetur ; vel fententia inter duos litigatores in ter·tii vel alterius inauditi pretJudicium feratur: in hoc cafuinträ noclem of annum a tempore fcientiec facultas ipfi eßoin fudicio Supremo judicati relciffionem petendi n). Hocvero in bodierna lege noflra Suecana eaprqpter pra;ce-ptum inteiligimus, ut exfulet in judiciis ττξοσοποληψίχ ι re-

B mo-

Ϊ) vid, Lee% 5". ff. de Pcenis.ot) vid. Cic. in Verrem n. 9. & pro Rofcio Amerino n· ao»n) vid» R, Bl. cap. XXV. §. 22»

c£Sb ^ ιO ΓJ 1 u V

moveantur judices fufpe£li ; laude & rouneribus, feia Principe, afficiantur probi & rerum i tiarum (atagente.·. jproicribatur autem Soi§c<p'ccy!cc, qua vel iaplentifHmorumoculi excxcari poftunc, ut cum acutiilimo Canzio loqua-mur o). Undeut tali tantoque malö obex ponatur, hunöin modum fanxit ejam Legislator Nofter: Si judex im-prohe jus dicit ex manifefla incuvia vel ignorantta; jum-moveatur jnunere in totum, vel ad tempus, vel multam fil·vat tr ipartitom, juxta circumßantias, omneque reficiat da-7?mum. Si confulto ac jrande boc facit, ex odio^f invidicsvel amicitia vel propter tnuneva & cmolumenium; priveturofficio, nunquam reftituendus, reparet dammim, ac munerapauperibus adjudicentur. Ja?n accidere poteft , ut injnfta talifententia, vita vel farna alterins leedatur ac auferatur; proeiusmodi malitia ac protevvia, Judex ipfe frauhs capitaIis acjamofa reus eßo ρ). Quin etiam ab antiquiore tempo¬re ad noftrarn usque statem Reges Suecani fan&e pro-miferunc, fe innocentiam fartam te&amque undique kr>vaturos. Et ut jam a legibus noftris vetuftis initiumfaciamus, exftat in lege Uplaridica : Nu a han Frixgaturidhå: The aghu hanum fylgh;å, gifta fånja ok edbafvårjår ok han a them lagh giva, ock fridh fvårjå q).Itemque in lege Sudermannica: Konunger (kal Eriksga-thu ridha, the aghu the hanum giflå fåttjå ok edhaivårjå, han a landum lagh giva ok fridh at fvafjå r) ·Quibus conientiunt, qua* in Codice Chriftophoriano habentur: Nu a lama dagh och ftadh ågber Konungerallom icrikis boandom tryggja Eedha fina fvår ja owhgaoga , - - - at han (kal trygger och troghen varaallom Almogha finom* iva at han ikal engm fattigan

eller

o) vid. Difciplin. Moral. §. 1409*ρ-) conf. R. Bl.v cap. 1. §. 12. .

*[ ) vid. Upl. L. Konung a ,Bk 2/ FJucier.·r) vid Sudamanna L. Kon. Bl* 2» Flocken

Ü ) I I C #eller rikan fordårfva a Liif eller Limi ; Utan han felaghlika forjvnen och domder efter Sverikis ikrifnornlaghom. Eij {kal han noghraledis noghot Gods fad el¬ler loft, af någhrom tagha eller afhånda latha, utanefter! Laghom och lagha domum s ), Atque hinc eil, quodfingula?quac anno 171g & dein juris publici fint faéia?,Regiminis Formar, inilar articuli facro·fancli, eodem di-ftitent modo, adeo quidem, ut nemo uspiam in RegnoSuiogothico inaudicus atque indefenfus condemnetur t).

§. VLJam ulterius devolvimur, paullo curatius examinaturi

funeilum idhoc Galba? facinus, quGd atro paflim carbo-ne notatum videmus. Dicit Tackus Noder, CingoniiimVarroiiem Confulem defignatum, rdf tetromum TurpiHanumConfularem, ill um ut Nympbidii jocium, himc ut ducemNeronis, inauditos atque indejenjos, tanquani immcentesper-iifje, Scilicet Nymphidius ille, qui paullo ante prartoria-nos milites Galhas conciliwerat u), fubito pravus & prse-ceps, imperium fibi moliebatur, quem in finem diciturufum fuiiTe opera Varronis in concinnanda oraiione, quamapud milites in cadris tempore nocturno recitaret; quumfe eligendum in Principem proponeret; Atque iic Var-ro heic vocatur Nymphidh focius v). Quod vero ad Pe-tronium Turpiliannm adtiner, fuide illum inter ducesNeronis prarcipuos, atque eapropter triumphale decusipfi contigilTe, teftätur Tacitus x ). Atque inde hi ornboviri novae dominationi fuerunr invid, quos, ne turbidisrebus moliri occulte nova podent, inauditos, vi & jutedominationis, propere occidendos judicauit Galba. Hin^

B 2 veris-

s ) vid Lands L. Konung!» ΒΓ. cap. IV.r) Conf. 1719. års Regeringsform §> a. 1720. års Regeringsform

2. 1772 års Regeringsform §. 2u ) Confr. Tacir. i» Hift. 5. 6i Piurareh* in vita Galbae.v ) vid» Annal» lib» XV% cnp. 72.x) vid. Annal. üb. üb. XV. cap. 73.

c^3 J ι - V ^JS3

veriiTime Plufarchus y)\ Non jnxta prcefcrifrttm legtiin vifuscft Galbii fuftuliffe ante judichtm "Gros iUufires, quamvis ju-fte iρje eos occuäfßt. Uode etjam quoniam iili inaudkiöcqiie indefenii interfedii erant, "irmocentes per i:Te exi-ftimabanfur. Nam non major eil iniquitas probatam in-nocentiara damnaife, quam inaudicam, Iis quippe vixe-runt tum tamporibus Romani, ut non Ιοήϋί, non au-dire, non videre miieris civibus irnpune licuerit, qutenatura fenilbus, affe«Sfcus animo, coniuetudo moribus ob-fulic ζ), quin adcßent deiatores, qui crimina in viro-sftruxere inclkos, ac pravo nocends propofito, invidioiemagis ex libicline Principis, quam vere Sc ex merito caufltEexagitarunf. Atque mos iiie pravus temporibus Tibe-rii, Neronis, Caligulre Sc Gelb# Romas rnulto frequen-tiilimus fuit. Qui, Parmenionem Alexandri juilu a), An·cr^um Ludovici rnandato b ), indiAa cauila, oeeifosperhibent, quamquam juflitia fa&i non omnibus patet,longe a fafto Gaibas abeunt. Non enim vel bellum aCingonio Sc Turpiiiano, vel non evitanda ultio, homi-nibus inermibus, Sc proprio nomine Imperatori non of>ferifis, metuenda erat. Nee eil, quod So. Masiii exem·plura heic in' feenam producatur. Nam is vocatusin Judicium, derreSavit cauilam dicere, & vim pa-ravit., cui nihil nifi vis opponi poteraf. Hinc dumdefinunt judicia, ineipit bellum, cujus imago Sc pars eilvis illa ad ver Tum eum, qui civis perlonam exuit. Itain ceteris plerisqne magnis esernplis, qualia Cicero inoratione Catilinaria prima conilderat, manifefla vis, exparte iontium , judicio viam occlufit. Extollunt quidemPolitici infantum jus Regium & ad illud foHemne Carmen,

quod.y) vid. in vita Galbar.s) vid. Tacir, Annal. Üb. IV. eap, 69 & üb* VI. cap. 19,a) vid. Curt, üb. VII. cap. j>.l>) vid, Bartliol. Gramond. Hift, G?.ll. liU II.

få ) 13 C βquod animos ftupore, ora filentio ligat, decurrunt: noneffe ful·ditornm inquirere , quid llegi, Θ* qua de cauf]a ρla-cuerit. Si ve ut Tacitus effert: Principi fummitm judiciumrerum datum, Jnbditis objequii gloriam reliSiam c). Sed ift-ha?c,c fi ab aliis in fui patrocinium adducantur, Galbamtamen tueri non pofTunt. Principi enim novo & eleTo,qui quantumvis egregius fit ac laudabilis, invidias tamenobnoxius cenfietur, non convenit, liatim oilentare vimimperii & furamo jure uti, ne in iummara abeat in-juriam, uhi auctoritatis tamen confervandai prima ratioeile debet. Sed ficuti non definit tale tantumque ma·lum, ubi incipit; ita introitus Galla in urhem, trucidatistot millibus inermium militum, injauflus omine, dtque ipfisetjam, qui occiderant, formidolofur d). Hiftoriam Suetoni-us & Plutarchus ampiius exhibenf, Facinus, a tempo¬re, introitus; a ioco, in urhem; a numero, tot millibus ^a quaütate, inermium; ab ord ine, militum; coacervntumvere infaufii ominis babebatur & ipfis etjam Hiipanicismilitibus, qui csdem exfecuti fuot, formidine & exem·plo exiecrandum. Dignum civili hello clafiicum, quoda cruenta ccede ingreiTum aufpicsbatur. Sive fuppliciumrr.eruerant fot inermes, five innocentes caedebantur; et¬jam in pofterum fafla &. dicta Principis malam interpre-tationem fubeunt, <i? invifo femel Principe feu lene, fenuiale faSia prcmunty ut cum Tacito ioquamur, Nimirumfecva & triftia facinora, non metuentium modo animospercellunt, Ted facientium etjam atque adjuvantium af-feftum, truci quodam horrore , qui malus fidei & ob-iequii cufios eff, exagitant. Id omnino metuendum Galbamportentum, judice Tacito. Et certe minifiri rerum atro-cinm , non tamum exuunt fienium humanitatis, fefiscivilis metas vitce quodammodo egrefil, nullum iui

B 3 ufumc) Tncir. Annal» !ib. VI. cap. g.d) vid, Tacit. Hift, Jib. I. cap. 6.

# } 14 (iifum bonn ficie exhibenc. Sed nos omiffis, qute hanc inrem copiofe dfci poflTent, notamus tantummodo, defiiillenunquam ferina abreptos rabie homines, qui Principurnanimos in ejusmodi Knnienas concifarunt. Exempla paflfimapud Hifioricos proftant. Brevitati litantes,ex Hiiloriatantum Patriae addsmus, tanquam Galbs smulos. Re¬ge«? Birgerum Magni & Chriftlernum IL llle fratres fuosFricum & Waldernarimi , indtåa caufta, per mfidins inaUiffimam, ipiis tenebris horribilem, arcis Nycopeniisturrim detrüfit, ibique, abje^is in amnem carceris c!a·vibus, eos inedia & ia?vo mortis genere conficiendoscuravit e ). Hic autettt notiifimäm ifiam lanienam Stork-holroenfem inftituit f). Sed horreicirnus plura hujnsce-

modi referre. Malere heic debet iilud Taciti: non

imperio uteηdum, ubi legibus agi po(fit*Sic isanum de tabula.

S. D. G.

cV:· v.;.

* vi'T. Loccum. Hirt. Suec. lib. III. conf. von Dalins Suca RilreΗΠΙ. Cnp. X. §. 22.f) vid. von Dalins Sv. R. Hirt. cop. 20 §. 27. 2&.