هاي راهبردي امنيت و پژوهشنظم اجتماعي

پژوهشي - مجله علمي

))دانشگاه اصفهان فرماندهي انتظامي استان اصفهان و((

1391بهار ل اول شماره ل اولسال

271260/3بر اساس مجوز شـماره هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهشمجله كميسيون بررسـي نشـريات وزارت علـوم تحقيقـات و فنـاوري داراي درجـه 24/12/90مورخ .مي باشد پژوهشي ي علمي

.شود هاي اطالع رساني زير نمايه مي متن كامل مجله در پايگاه

http://uijs.ui.ac.ir/ssoss :سايت اختصاصي مجله //:www.ISC.gov.ir http پايگاه استنادي علوم جهان اسالم

http://www.SID.ir پايگاه اطالعات علمي جهاد دانشگاهي http://www.magiran.com ر بانك اطالعات نشريات كشو

انتشارات دانشگاه اصفهان: چاپ و ليتوگرافي دانشگاه اصفهان: ناشر

ريال 40000: قيمت نسخه 250: تيراژ

دفتـر مجلـه -طبقـه زيـرزمين –معاونـت پـژوهش و فنـاوري –ساختمان مركزي –ن ادانشگاه اصفه –اصفهان : آدرس

03117932313: تلفن –هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي وهشپژ

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش فرماندهي انتظامي استان اصفهان و دانشگاه اصفهــان: صاحب امتيـاز

1391اول، شماره اول، بهار سال پژوهشي –علمي

ربــــاني عليدكتــر :سردبيــــر

فر دكتر سيد علي هاشميان: قائم مقام سردبير محمد منصور دهقان نيا: مدير اجرايــي

ناصر كريم پور: ويراستار فـارسي وحيد صادقيدكتر : ويراستار انگليسي

نيلوفر محمدطاهري: آرايي صفحه

اعضاي هيأت تحريريه

دانشيار گروه جامعه شناسي دانشگاه شيراز حبيب احمدي دانشيار گروه علوم سياسي دانشگاه اصفهان دهسيد جواد امام جمعه زا

دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه تبريز ايوب امير كواسمي استاد گروه علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد حسين بهروان استاد گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري دانشگاه اصفهان مسعود تقوايي

امعه شناسي دانشگاه تهراندانشيار گروه ج غالمرضا جمشيديها دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان علي رباني

استاد گروه مديريت دانشگاه اصفهان بهرام رنجبريان استاد گروه جامعه شناسي دانشگاه عالمه طباطبايي عزت اله سام آرام دانشيار گروه علوم تربيتي دانشگاه اصفهان سيد علي سيادت

دانشيار گروه جامعه شناس دانشگاه مازندران دي نيااكبر عليور دانشيار گروه جامعه شناسي دانشگاه بوعلي سينا همدان رحيم فرخ نيا دانشيار گروه جامعه شناسي دانشگاه تهران سعيد معيدفر

دانشيار گروه جامعه شناسي دانشگاه شهيد چمران اهواز عبدالحسين نبوي لوم سياسي دانشگاه اصفهاندانشيار گروه ع حسين هرسيج

همكاران علمي اين شماره

گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان دانشيار سده مهدي اديبي استاديار گروه علوم اجتماعي دانشگاه ياسوج محمود اكبري

دانشيار گروه مديريت دانشگاه اصفهان اسماعيل انصاري محمد اه عالي دفاع ملي تهراناستاديار دانشگ بهرام بيات

دانشگاه اصفهان ياستاد گروه جغرافيا مسعود تقوايي دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان علي رباني

كارشناس عالي ترافيك و كارشناس رسمي دادگستري رضا رضايي استاد گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان مرتضي سامتي

استاديار گروه مديريت دانشگاه اصفهان علي شائمي برزكي استاديار گروه جغرافياي دانشگاه اصفهان سيد اسكندر صيدايي

گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان استاد سيد كميل طيبي شناسي دانشگاه اصفهان ن استاديار گروه روا حميد كاظمي

صفهانشناسي دانشگاه ا ن استاديار گروه روا امير قمراني استاديار گروه مديريت دانشگاه اصفهان علي نصر اصفهاني

استاديار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان رضا همتي استاديار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان سيد علي هاشميان فر

دانشيار گروه جغرافياي دانشگاه اصفهان حميدرضا وارثي

به نام خدا هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهشپژوهشي ي است اشتراك مجلهفرم درخو

هاي راهبردي امنيـت و نظـم پژوهش علمي پژوهشي ي نام اينجانب را در رديف مشتركين مجله تقاضا دارد

اشـتراك سـاليانه بابت بهاي"ضمنا .به طور مرتب به آدرس زير ارسال فرماييد........ سال .......ثبت واز شماره اجتماعيشناسـه 2177240238002ه حسـاب پسـت بـه شـمار /حوالـه /از طريق چك)ريال 40000(وتك شماره )ريال160000(

رسـيدآن را اه اصفهان واريز وگبه نام درآمدهاي اختصاصي دانشگاه اصفهان نزد بانك ملي شعبه دانش 110227پرداخت .كنم به ضميمه اين درخواست ارسال مي

o خانوادگينام ونام: o آدرس كامل:

o فاكس/تلفن:

o آدرس پست الكترونيك:

امضاي متقاضي

خيابـان هـزار - به آدرس اصفهان "فرهنگي مي توانند درخواست اشتراك خود را مستقيما -افراد ومراكز علمي هـاي دفتـر مجلـه پـژوهش -طبقه زيـرزمين –معاونت پژوهش و فناوري –ساختمان مركزي -دانشگاه اصفهان -جريب

7933177:فاكس 7932313: تلفن 81746-73441: كدپستي- راهبردي امنيت و نظم اجتماعي

ها ودانشجويان با ارايه ريال وبراي هيات علمي دانشگاه 40000ريال ، بهاي تك شماره 000/160حق اشتراك ساليانه .خواهد بود نيم بهاكارت شناسايي

مركز فروش كتب درسي وانتشارات دانشگاه اصفهان:شمحل فرو

راهنماي تنظيم مقاالتاختار سشود پيشنهاد مي .باشد مي http://www.uijs.ui.ac.ir/ssoss دريافت مقاله از طريق سامانه نشريه -1

:مقاله به صورت زير تنظيم شود .سندگان در زير آنعنوان مقاله، ذكر نام و نام خانوادگي نويسنده يا نوي -2-1 100شامل موضوع، چارچوب نظري، روش شناسي تحقيق و نتايج مقاله به صورت فشرده ، بين : مقاله چكيده -2-2

.هاي كليدي به زبان فارسي كلمه و سپس واژه 150تا .شامل تعريف موضوع، طرح مسأله و بيان اهداف: مقدمه -2-3 .يا فرضيات تحقيق/ و طرح پرسش ها موضوع و چارچوب نظري: بررسي پيشينه -2-4 .الگوي بررسي، تعريف مفاهيم و فنون گردآوري و تحليل داده ها: روش شناسي تحقيق -2-5 ها ، تجزيه و تحليل تفسير آنها ي يافته ارائه -2-6 خالصه و نتيجه گيري -2-7 )در صورت لزوم(يادداشت ها و پيوست ها -2-8 گليسيفهرست منابع فارسي و ان -2-9پست / ي وابسته نام دانشگاه يا مؤسسه/ اي از سوابق و عاليق آموزشي و پژوهشي نويسنده خالصه -2-10

.الكترونيكي .ي انگليسي همراه با واژه هاي كليدي در پايان مقاله چكيده -2-11 ي ارجاع و استناد شيوه -3 ارجاع در متن مقاله -3-1

ي صفحه يا شماره: نام خانوادگي صاحب اثر، سال انتشار: (غير مستقيم پس از مطلب اقتباس شده، مستقيم يا ).صفحاتدر صورتي كه اثر مورد استفاده به زبان فارسي ترجمه شده باشد، تاريخ انتشار اثر ترجمه شده، و در غير : يادآوري

.اين صورت تاريخ انتشار متن به زبان اصلي ذكر شود ارجاع در پايان مقاله -3-2

رست منابع مورد استفاده در پايان مقاله به ترتيب الفبايي حرف اول نام خانودگي نويسنده يا صاحب اثر ، به فه .شرح زير تنظيم گردد

كتاب 3-2-1موسسه : ، محل انتشار)ايتاليك( عنوان كتاب). سال انتشار. (نام خانوادگي نويسنده يا صاحب اثر، نام: تاليف

.انتشاراتي، نوبت چاپ: ، نام مترجم، محل انتشار)ايتاليك( عنوان كتاب). سال انتشار. (نام خانوادگي نويسنده يا صاحب اثر، نام: مهترج

.، نوبت چاپ)متن ترجمه شده(موسسه انتشاراتي

مقاله -3-2-2ي شماره: ، دوره، شماره)ايتاليك(عنوان مجله » عنوان مقاله«). سال انتشار. (نام خانوادگي نويسنده، نام: مجالت

.صفحات مقاله از راست به چپعنوان كتاب » عنوان مقاله«). سال انتشار مجموعه. (ي مجموعه، نام نام خانوادگي تدوين كننده: مجموعه مقاالت .ي صفحات مقاله ي انتشارات، شماره مؤسسه: ، محل انتشار)ايتاليك(مجموعه مقاالت

منابع اينترنتي -3-2-3ي تاريخ مراجعه(عنوان اثر، نشاني سايت اينترنتي ، ) تاريخ انتشار اثر در سايت مربوط(نام نام خانوادگي نويسنده، )كاربر به سايت مربوط

:شرايط پذيرش مقاله -4 .باشد پژوهش هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعيي مقاله متناسب با سياست مجله -4-1 .ستاده نشده باشدچاپ نشده و براي نشريات داخلي يا خارجي فر "قبال -4-2ي هيات تحريريه معين مي شوند، ارزيابي شده و پذيرش مقاالت رسيده از سوي داوران مجله كه به وسيله -4-3

.است هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهشي نهايي منوط به موافقت هيات تحريريه مجله .آزاد است) محتوايي بدون تغيير(ي در ويرايش ادبي مقاله هيات تحريريه مجله -4-4 .برگشت داده نمي شود دريافت شدهمقاله هاي -4-5

فهرست مطالب

شهرستان : مورد مطالعه(بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي �� )كوهدشت

محبوبه حامد، داود عيوضلو و فرشته رضاييمحمود عيوضلو، احمد پوراحمد،

1

1388طه نقش پليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال راب�� زهرا طاهري، زنده ياد رسول رباني و مهدي اديبي

21

بررسي عوامل مؤثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان�� مه سادات معيني طباء و نسرين قالنيسيد محسن خليفه سلطاني، فاط

39

مورد (و مديريتي و تعهد سازماني نيروهاي كارمند و نظامي پليس ارتباط حمايت سازماني بررسي �� )نيروهاي پليس شهر اصفهان: مطالعه

حسين رضايي دولت آبادي، غالمرضا شهبازي و فرشيد دهقاني اناري

59

شهر غير متخلف رانندگان متخلف وشناختي و جمعيت صيتيهاي شخ ويژگياي مقايسهمطالعه �� )1390پس از اجراي قانون جديد راهنمايي و رانندگي ( اصفهان

سيد حميد آتش پورو مريم شجاعي

73

تحليل تجربي آثار پول شويي بر رشد اقتصادي، مخارج دولت و نابرابري درآمدي در ايران �� گردچيان و نجفعلي شهبازيبهروز صادقي عمروآبادي، احمد گو

97

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

26/2/91: پذيرش 20/10/90:دريافت 1 -20صص

بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

)شهرستان كوهدشت: مورد مطالعه(

استاد گروه جغرافياي دانشگاه تهراناحمد پوراحمد، دانشجوي دكتري دانشگاه اصفهانوضلو، محمود عي

دانشجوي دكتري دانشگاه علّامه طباطباييمحبوبه حامد، �دانشجوي كارشناس ارشد دانشگاه تهرانداود عيوضلو،

دانشجوي كارشناس ارشد دانشگاه پيام نور ساريفرشته رضايي،

چكيدهآسايش شهروندان است، به همين د رفاه وبا توجه به اينكه مهمترين هدف متخصصان و مسؤوالن شهري ايجا

ريزي شهري و علوم اجتماعي در چند علت، لذا احساس امنيت از مهمترين مقوالت مورد توجه متخصصان برنامهگستره احساس امنيت در افراد، متأثر از عوامل متعددي است كه يكي از مهمترين اين . دهة گذشته بوده است

ت فرد است كه عاملي مهم در افزايش سطح احساس امنيت فرد در هنگام حضور عوامل دينداري و سطح اعتقاداهدف اين مقاله، بررسي روابط ابعاد دينداري با متغيرهاي . شود هاي ناامن تلقي مي در شرايط سخت و مكان

بدين منظور براي بررسي روابط ابعاد دينداري و احساس . احساس امنيت در سطح شهرستان كوهدشت استهاي مورد نظر از منابع اسنادي و روش پيمايشي با انتخاب تحليلي استفاده و داده –ت از روش تحقيق توصيفيامني

دينداري در پنج . آوري و تحليل شده است روستاي شهرستان كوهدشت جمع 10شهر و 2نمونه تصادفي در 400بخش احساس امنيت عمومي، رضايت از بعد فكري، اعتقادي، مناسكي، تجربي و پيامدي و احساس امنيت در سه

هاي تحقيق حاكي از وجود يافته. مسؤوالن امنيتي و ترس از انواع فضاهاي شهري و روستايي سنجش شده استدهنده ها نشان همچنين، نتايج بررسي. همبستگي معنادار بين اكثر ابعاد دينداري با متغيرهاي احساس امنيت است

با . ري بيشترين ارتباط را با متغير ترس از انواع فضاهاي شهري و روستايي دارنداين نكته است كه ابعاد دينداه هاي مذهبي و فرهنگي ب هاي تحقيق، ضرورت توجه به اصول و شعائر اسالمي و گسترش برنامه توجه به يافته

.گردد منظور افزايش سطح احساس امنيت مردم بيش از پيش احساس مي احساس امنيت، فضاهاي شهري و روستايي، شهرستان كوهدشتدينداري، :هاي كليدي واژه

Email: D.Eyvazlu@yahoo.com 09141937411: ولؤنويسنده مس�

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 2

مقدمهجغرافياي فرهنگي دانشي است كه ارتباط و تعامـل دو حوزة فرهنگ و جغرافيا و تأثير متقابل آن دو را مـورد

بنـايراين، روابـط و . دهـد پژوهش و بررسي قـرار مـي هـاي انسـاني از مناسبات متقابل محيط و فرهنگ گروه

: 1384احمــدي، (جغرافيــاي فرهنگــي اســت مباحــث هـا و تشـابهات در اين شاخه از جغرافيا، تفاوت). 112

هاي انسـاني در ابعـاد فضـايي و عناصر فرهنگي گروههـاي مكاني، مطالعه و بررسي تغييـرات فضـايي گـروه

گيري الگوهاي فضايي فرهنـگ توسـط فرهنگي، شكلبـر آن عملكردهاي جامعة انساني، تجزيـه و تحليـل و

بـه ايـن ). 11: 1380تـري و راونتـري، (شود تأكيد ميترتيب، جغرافياي فرهنگـي مطالعـة تغييـرات فضـايي

هاي فرهنگي و عملكرد فضايي جامعه را پوشش گروهاين علم بر توصيف، تجزيه و تحليل و نحـوة . دهد مي

تفاوت و يكساني در زبان، مذهب، اقتصاد، حكومت و از مكاني به مكان ديگر تكيـه هاي فرهنگي ديگر پديده

هـاي انسـاني ها توسط گروه نظر به اينكه فرهنگ. داردشوند، از ايـن رو جغرافيـاي فرهنگـي نيـز تشكيل مي

ها را به صورت جامعـه و گروهـي مـدنظر قـرار انسانيكي از مباحثي ). 273-272: 1386پوراحمد، (دهد مي

وضـوع شود مكيد ميأكه در جغرافياي فرهنگي بر آن تدين و دينداري اسـت كـه بـه عنـوان يكـي از مسـائل

ــته ــه فرهنگــي از گذش ــورد توج ــاكنون م ــاي دور ت هــوم انديشــمندان رشــته هــاي مختلــف، بخصــوص علاز آنجـايي كـه . شناسي بـوده اسـت اجتماعي و جامعه

جغرافيا به عنوان علم بررسي روابط بين مكان و انسان اجتمـاعي هاي فرهنگي، سياسـي و تحت تأثير ساخت

هـايي، همچـون شود؛ لـذا بررسـي موضـوع مطرح ميــه ــداري در پهن ــي از دين ــوان يك ــه عن ــان ب اي از مك

هاي اصلي در رشته جغرافيـاي فرهنگـي قـرار موضوععامل دين به لحاظ گستره اجتماعي بـودن آن . گيردمي

گيـري، تحكـيم و تقويـت روابـط اجتمــاعي در شـكل ش تعامالت اجتمـاعي ثيرگذار است و از طرفي، افزايأت

يكـي از . در ارتقاي احساس امنيت مـردم مـؤثر اسـت ا هايي كه در آرامـش سـاكنان شـهرها و روسـتاه مقوله

.هاستمؤثر است، ميزان احساس امنيت آنهاي بشري امنيت به واسطه اينكه همواره از دغدغه

در نظريات متفكـران پيوسته ،در طول تاريخ بوده استاحساس امنيت .ري و شناسايي استگي و علما قابل پي

امنيت وجودي ،خطرپذير ةبا طرح مسائلي چون جامعــاه اجتمــاعي، ــي و رف 60 ةاز دهــ پــسو امنيــت ذهن

لعـات تجربـي شـد و اميالدي در قرن بيسـتم وارد مط هــاي متعــددي بــا ســنجش مطالعــات و پــژوهش

گيـري و سـنجش بـه انـدازه "هـاي خطـرزا موقعيت"بـدين گونـه ادبيـات نظـري ،داحساس امنيت پرداختن

، "امنيـت "احساس امنيت فراتر از ادبيات نظري خـود ؛ بــه )9: 1388 ،بيــات(توســعه و گســترش پيــدا كــرد

طوري كه نقش احساس امنيت در احسـاس آسـودگي خاطر و آسايش جوامع بشـري بسـي بيشـتر از امنيـت

زيـرا احسـاس امنيـت بـه عوامـل . فيزيولوژيك اسـت ي فرد مربوط بوده، در هـر زمـان و ها دروني و انديشه

از ايـن رو، ايـن . كنـد هر مكاني فـرد را همراهـي مـي احساس امنيت است كه بيشترين تأثير را در آسايش و اطمينان خاطر فرد داشته، باال بـودن آن در هـر زمـاني باعث برخورد منطقي فرد بـا خطـر شـده و آسـودگي

.آورد خاطر زيادي را براي فرد به ارمغان مي

3 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

طرح مسألهــيم ــده دورك ــه عقي ــات 1ب ــداوم حي عنصــر اساســي ت

نظـم اخالقـي شـامل . اجتماعي، نظـم اخالقـي اسـت قواعدي است كه بر روابط اجتمـاعي حكمفرماسـت و زماني كه اين نظم با اختالل مواجـه شـود، جامعـه بـه وضعيت آنومي دچار شده، همزمان با از هم پاشـيدگي

هـا، آرزوهـا و اميـال تههنجارها و بروز آنومي، خواسـ شان را از دست مي كنندة انسان نيروي كنترل و محدود

حـد و حصـر انسـان بـه تمـامي آزروهـاي بـي . دهنددر نتيجـه در چنـين مـوقعيتي، . توانند ارضا شـوند نمي

نارضــايتي و عــدم احســاس امنيــت در جامعــه بــروز هاي دوركيم بـه اهميـت در تكميل بحث 2وبر. يابد مي

بـه عقيـده . ورزد كيـد مـي أمذهبي در جامعه تنهادهاي شـود و هـا مـي وي، مذهب باعث جاري شـدن ارزش

دهنـد ها نهادينه شده، نظم اجتماعي را شكل مي ارزشو نظم اجتماعي نيز باعث امنيت و احساس امنيـت در

ــا . گــردد افــراد مــي ــة مــرتبط ب احســاس امنيــت مقولگيـري هاي دروني افراد است؛ اما شرايط شـكل ويژگي

اين احساس هم به عوامل عيني و هم به عوامل ذهنـي اگر افراد جامعه از لحاظ رواني احسـاس . بستگي دارد

امنيت داشته باشـند، كمتـر دچـار مشـكالت مختلـف . خواهند شد

تـرين از اين رو، دينداري به عنـوان يكـي از اصـلي هاي فرهنگي و احسـاس امنيـت نيـز در انـواع موضوع

بشــر از مباحــث مربــوط بــه فضــاهاي ســكونتيِ جغرافياست؛ لذا بررسي تـأثيرات دينـداري بـه عنـوان يك عنصر فرهنگي بر ميزان احساس امنيت در شـاخة

از آنجـايي كـه ديـن بـه . گنجـد جغرافياي فرهنگي ميعنوان يك منبـع و نيـروي آسـماني نقـش اساسـي در 1 Durkheim 2 Max Weber

توسعه فرهنگي و اجتماعي جوامع دارد و با توجـه بـه ها ي آن در كاهش بزهكاري و ترغيب انساننقش كليد

هاي هر به مسائل اخالقي، در عصر كنوني از ضروريت .آيد اي به حساب مي جامعه

با توجه به مطالب ذكر شـده، ايـن مقالـه بـه دنبـال بررسي ارتباط بين دينداري و ميزان احساس امنيت در شهرستان كوهدشـت اسـت و هـدف از ايـن مطالعـه،

اي بـين سـطح ؤال است كـه آيـا رابطـه پاسخ با اين سدينداري مردم و ميـزان احسـاس امنيـت در فضـاهاي

شهري و روستايي شهرستان كوهدشت وجود دارد؟

مباني نظري امنيت - 1

معنـى به و است فارسى صناعى يا جعلى مصدر امنيت

). 354: 1381معـين، ( بودن است امان در شدن و ايمنعميـد، ( آسـودگى و امـش آر همچنين به معني ايمنى،

و مصونيت از تعرض و تصرف اجبـاري ) 275: 1376 امنيـت ). 16: 1388علي، زاده( برخالف رضايت است

از بهينـه گيـري بهـره و تهديد از نسبي رهايي به منوط

يـا دفـاع و بـه ) 428: 1381خليلـي، ( هاسـت فرصت

گفتـه امـوال و دوسـتان خـانواده، خـود، از حفاظـت

رويكردهـاي متفـاوتي ). 75: 1384، كلمنتس( شود مييكي از مهمتـرين آنهـا، . به موضوع امنيت وجود دارد

در ايـن رويكـرد . رويكرد اجتمـاعي يـا مـدرن اسـت هاي اجتماعي و امنيت و احساس امنيت در بستر زمينه

ــي ــف م ــين و تعري ــي تبي ــوندفرهنگ ــوزة . ش در حشناسي، احساس امنيت در يك نظـام اجتمـاعي جامعهسـاختار تبيـين شـده اسـت و از ايـن –ر عاملبر بست

حيث احساس امنيت به عنوان احساس ذهني كنشـگر زمينه ). 10: 1388بيات، (مورد توجه قرار گرفته است

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 4

: فرهنگـي در سـه بعـد قابـل طـرح اسـت -اجتماعي .اي رفتاري، ساختاري و زمينه

در بعد رفتاري تمركز بر كنش متقابـل ميـان افـراد، هـا در راسـتاي حفـظ و توليـد نظـم زمانها و سا گروه

اجتماعي است؛ نظمي كه منشأ اصلي احسـاس امنيـت هـا و نهادهـا، قـوانين، در بعد ساختاري، سازمان. است

هــا و هنجارهــاي حــاكم بــر جامعــه بــه عنــوان ارزشضرورت كاركردي براي توليد نظـم و امنيـت در نظـر

اي بـه شـرايط محيطـي، بعـد زمينـه . شـوند گرفته مي

ــرتبط اســت ــاريخي، فرهنگــي و تمــدني جامعــه م . تثير بر كـنش ميـان أهاي ديني در بعد رفتاري و ت ارزش

افراد و دين به عنـوان يـك نهـاد توليـد نظـم در بعـد توانند بر ايجاد امنيت و احسـاس امنيـت ساختاري، مي

.مؤثر واقع شونداز نگاه بوزان، بـه قابليـت الگوهـاي 1امنيت اجتماعي

ـ ان، فرهنـگ، مـذهب، هويـت و عـرف ملـي سنتي زباز اين منظر با حفظ ). 40: 1385نويدنيا، (مربوط است

عناصر اصلي انسجام اجتماعي جامعـه، تحقـق شـرايط .شود امن براي بقا و تداوم جامعه ميسر مي

معتقد است كه امنيت اجتماعي بـه مقابلـه 2بوزانـ با خطرهايي مي ا پردازد كه به صورت نيروي بـالقوه ي

امنيـت . كننـد بالفعل هويت افراد جامعه را تهديـد مـي هـايي اجتماعي از نظر بوزان به حفظ مجموعه ويژگـي

ارجاع دارد كه بر مبناي آن افراد خودشان را به عنـوان كنند، يـا بـه بيـان عضو يك گروه اجتماعي قلمداد مي

شـود كـه هايي از زندگي فرد مي ديگر، مربوط به جنبهبخشـند؛ او را سـامان مـي ) گروهـي (هويت اجتمـاعي

اي از حيات اجتمـاع كـه فـرد خـود را بـه يعني حوزهدانــد و در برابــر آن ضــمير مــا متعلــق و منتســب مــي

1 Social Security 2 Buzan

مثل ما ايرانيان، زنان و . كند احساس تعهد و تكليف مياي كـه باعـث اخـتالل در هر عامل و پديده. مسلمانان

ر واقع احساس تعلق و پيوستگي اعضاي گروه گردد، دهويت گروه را به مخـاطره انداختـه، تهديـدي بـراي

بدين جهت است كـه . شودامنيت اجتماع محسوب ميــوزان مفهــوم ارگانيــك امنيــت اجتمــاعي را هويــت بدانسته، امنيت اجتماعي را متـرادف بـا امنيـت هويـت

درواقع اين احساس ). 65: 1382 نويدنيا،(كند تلقي مياعضاي گـروه وجـود دارد، وابستگي و تعلقي كه ميان

گـروه . شـود گـروه اجتمـاعي سـامان گيـرد باعث مياجتماعي آن كليتي است كه به دليـل اشـتراك اعضـاي گروه در انديشه و باور، احساسات و عواطف، كردار و

شود آنها بتوانند اعمال به وجود آمده است و باعث مي .نگاه كنند "ما"به اين كليت با عنوان

تباط نزديـك ميـان هويـت، جامعـه و بر ار 3ويوركند كـه پاسـداري و امنيت تاكيد دارد وخاطر نشان مي

هـايي محافظت از هويـت در قالـب حمايـت از گـروه سـازي را بـه عهـده دارنـد، گردد كه هويـت ممكن مياز ديـدگاه . هـاي قـومي، نـژادي و مـذهبي مانند گروه

ويـور، جامعـه متشـكل از افـرادي اسـت كـه در يــك ملـت زنـدگي -ن تحت حاكميـت يـك دولـت سرزمي

هـاي بـزرگ سـاكن در ويور عقيده دارد گروه. كنند مييك كشور داراي هويت هستند؛ يعنـي اعضـاي گـروه

بـه يكـديگر ) يـا ملـي ديني، قـومي (براساس تعلقات اند و به علت همين اشتراكات ميان خـود پيوند خورده

). 42-41: 1385نويدنيا، (نمايند احساس پيوستگي مياجتمـاعي -شناختي اي روان احساس امنيت پديده

ايـن احسـاس . است و داراي ابعـاد گونـاگوني اسـت مسـتقيم افـراد از هـاي مسـتقيم و غيـر ناشي از تجربـه

3 Vior

5 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

شرايط و اوضاع محيط پيرامون است كه افراد مختلـف بيـات، ( كنند هاي گوناگون آن را تجربه مي به صورت

م، امنيت يعنـي اهتمـام بـر براي بيشتر مرد). 15: 1388ها، گرسـنگي، بيكـاري، حمايت در برابر تهديد بيماري

جنايت، مناقشات اجتماعي، فشارهاي سياسي و بالياي : 1384به نقل از باچپايي، ؛ 1994UNDP(طبيعي است

اجزاي امنيت انسـاني براسـاس گـزارش توسـعه . )38ــاني ــد از 1994انس ــت : عبارتن ــت اقتصــادي، امني امني

محيطي، امنيت -يي، امنيت سالمتي، امنيت زيست غذاــي ــت سياس ــاعي و امني ــت اجتم ــردي، امني ــت . ف امني

بـه برخـورداري افـراد از درآمـد پايـه، يـا از اقتصادي طريق اشتغال درآمـدزا يـا بـه وسـيله شـبكه سـالمت

بـه امنيـت غـذايي . شـود اجتماعي، اطالق مي) تأمين(ي، شغل يا درآمـد دسترسي افراد به غذا به واسطه داراي

به رهايي انسان از امنيت سالمتي. شود فردي گفته ميهاي كشنده و دسترسـي وي امراض مختلف و بيماري

-امنيـت زيسـت . شـود به خدمات درماني اطالق مـي كنـد كـه محيطي بر پاكي زمين، هوا و آب داللـت مـي

امنيت فردي به رهايي . سازد بقاي زندگي را ممكن ميايت و خشونت و به ويژه به رهايي زنان و انسان از جن

. شـود كودكان كه آسـيب پـذيرتر هسـتند، اطـالق مـي به حرمت فرهنگي و آرامـش و صـلح امنيت اجتماعي

كنـد، درون جامعه كه انسان در آن زندگي و رشد مـي باالخره، امنيت سياسي بـه حمايـت از . گردد اطالق مي

ود شــ انســان در برابــر نقــض حقــوق بشــر تعبيــر مــي)1994UNDP 42-41: 1384: ؛ به نقل ازباجپايي.(

دينداري -2

دينداري عبارت است از پايبندي و آگاهي از اصـول و اي كه اين پيروي بر زندگي شعائر يك مذهب، به گونه

ربـاني، طـاهري، ( فردي و اجتماعي تاثيرگـذار باشـد

يك فرد ديندار كسي است كه با آگاهي از ).91: 1388پـردازد، شعائر يك مذهب به پيروي از آن مي اصول و

نحوي كه اين پيروي بر زندگي فـردي و اجتمـاعي به عبـارتي بـه ). 404: 1382 شهابي،(گذار است وي تاثير

ديگر، دينداري عبارت است از ميزان عالقه و احترامي سـراج زاده، (كه پيروان يك دين براي آن قائل هسـتند

1377 :105.( د است كه دين ارزشي واالسـت كـه بـر معتق 1الوود

روحيات و نوع عملكرد افراد در زندگي اثر گذاشته و مهمترين پيامد دين در جامعه، تحكيم روابط اجتمـاعي

همچنـين، ) Ellwood 1993:307( افراد جامعـه اسـت هــاي فرهنــگ مــذهب را يكــي از جنبــه 2موتــوكيشــي

دارد هـايي تمركـز دانسته و معتقد است دين بر فعاليتكه به عقيده رهروان آن، اين اعمـال، معنـايي غـايي را بــراي زنــدگي بــه ارمغــان آورده، بــه حــل مشــكالت

ها، به نوعي با تقدس و حركـت اين فعاليت. انجامد مي ). Kishimoto، 1961:240 ( به سوي خدا همراه است

ــرن ــارش 3برگ ــذهب ) 2011( و همك ــد م معتقدن. جتمـاعي مـي گـذارد ثيرات مختلفي بـر رفتارهـاي ا أت

ايشان با اشـاره بـه تحقيقـات كمپـل مبنـي بـر اينكـه هاي مذهبي همسايگان بهتري هستند، بر ايـن آمريكايي

هـاي دينـي اعتقادند كه چنين نتايجي ناشـي از آمـوزه به عبارتي، ناشي از آن است كه دينداري مستلزم . است

&Berggren ( داشـتن تعـامالت اجتمـاعي اسـت

Bjornskov ،2011:461( كنند كه مناسـك استدالل مي) 2007(4رافل و سوزيز

كننــد كــه همانــا جمعــي هــدف مفيــدي را دنبــال مــيبرانگيختن انسجام اجتماعي و تقويت حس همكـاري 1 Ellwood 2 Kishimoto 3 Bergern 4 Rafel & Soziz

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 6

كنـد كـه در بيـان مـي ) 2003( دمـراس . در افراد استسـرمايه "تـوان مـذهب را بـه مفهـوم سطح خرد مـي

تمـرين دادن افــراد، اجتمـاعي در نظـر گرفـت كـه بـا كند و باعـث مـي مشاركت كردن را در آنها تقويت مي

شود مشاركت اجتماعي و سياسي در ايشان رشد يابـد )Demerath ،2003:348 (

: هميلتـون (داند دين را عامل همبستگي مي 1دوركيمبخـش و دين را عامل انسـجام 2ديويس). 178: 1377

بخـش و هنجـار تقويت همكاري اعضا و اداي دين را 3مـاكس وبـر ). 81: 1386پنـاهي، (دانـد نظم آفرين مي

بخـش رفتـار بيني افراد را الهـام ها و جهان دين، ارزشتواند بر شـبكه اعتمـاد از نظر وبر دين مي. داند آنان مي

در بين افراد اثر مثبت گذارد كه براي روابـط و مبادلـه ــت ــروري اس ــادي الزم و ض ــا، (اقتص : 1379فوكويام

بخش كمك كردن نيز دين را كليد نيرو 4توكويل). 153مردم به يكديگر و گذشتن از منافع خودشان به خـاطر

بـه طـور كلـي، پاتنـام هـم يكـي از . دانـد ديگران مـي كاركردهـاي مهــم ديــن را افـزايش ســرمايه اجتمــاعي

برخي نهادهـا مسـتقيماً در ). 81: 1386پناهي،(داند مير پيشگيري وضـعي دخالـت سازي و اعمال تدابي امنيت

دارند، مانند نگهبان محله و سـتاد امـر بـه معـروف در ها و يا ستاد حفاظت اجتماعي كه مشاركت بسيج محله

اي دسـته . انگيزنـد مردم در حفظ امنيت خود را بر مـي ها اگر چه مستقيماً بـا موضـوع پيشـگيري ديگر از نهاد

به كاهش هاي آنان در ارتباط نيستند، اما توسعه فعاليتهـاي شـود، ماننـد مسـاجد، هيـأت بزهكاري منتهي مي

هنـري، -هـاي فرهنگـي هـا، كـانون مذهبي، كتابخانـه هاي ورزشي و سـاير ه هاي كار و هنر، باشگا آموزشگاه

1 Durkheim 2 Davis 3 Max Weber 4 Tocqueville

تواننـد در پـر كـردن اوقـات فراغـت نهادهايي كه مـي دهـي هاي بزهكارانـه سـازمان جوانان و كاستن فرصت

).311: 1387خليلي، مير(شوند بـراي سـنجش ميـزان دينـداري 5گالك و اسـتارك

دهنـد كـه داري پـنج بعـد پاسخگويان مدلي ارائه مـي اين مدل به علت چند بعدي بودن براي هر نـوع . است

: 1387 موحـد و همكـاران، ( ديني قابل كاربرد اسـت بسته به شرايط و محيط جوامع برخي از ابعـاد، ). 171

ايـن پـنج . نظر گرفت تر در و گوياتوان مهمتر آن را مي :بعد عبارتند از

مشـتمل بـر اطالعـات و ): دانش ديني(بعد فكري .1هاي مبنايي در مورد معتقدات هر دين است كـه دانسته

و در واقـع شـامل . پيروان آن دين بايد آنهـا را بداننـد حداقل شناخت از اصول و فروع و تاريخ ديـن اسـت،

لزم بـه انجـام اعمـال دينـي اي كه فرد خود را م گونه بهدانسته يا حداقل به آن گرايش پيدا كند، ماننـد آشـنايي

.با قرآن، آشنايي با تاريخ اسالم و آشنايي با احكامباورهايي كـه انتظـار ): باورهاي ديني(بعد اعتقادي .2

رود پيروان يك دين به آنهـا اعتقـاد داشـته باشـند؛ ميباورهـاي دينـي در واقـع، . مانند اعتقاد به وجود خـدا

هاي ديني برخاسته از موقعيت دينـي ادراك: عبارتند ازكه به فرد بينش خاصي نسبت به حقانيت اصـول ديـن

هـايي كـه بـراي عمليـاتي كـردن ايـن سـنجه . دهند مي: توانند به كار آيند بـراي مثـال، عبارتنـد از شاخص مي

شناخت خدا، اعتقاد به حضرت محمد و وجـود عـالم .آخرت

شـود شامل اعمالي مـي ): اعمال ديني(اسكي بعد من .3دهنـد؛ مثـل انجـام كه پيروان اديان مختلف، انجام مـي

5 Glak & Stark

7 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

ــرفتن روزه ــاز، گ ــي، همچــون نم ــال واجــب دين اعم ..........ومربـوط بـه عواطـف، ): عواطف ديني(بعد تجربي .4

ثيراتي است كه در ارتباط فرد با واقعيتـي أاحساس و تن خداســت؛ مثــل غــايي يــا اقتــداري متعــالي، همچــو

احساس نزديكي به خدا، آرامـش در امـاكن مـذهبي و .شروع كار با نام خدا

نـاظر برآثـار باورهـا و ): آثـار دينـي (بعد پيامـدي .5ها و دانش بر زنـدگي و اعمـال روزمـره اعمال، تجربه

پيروان هر آيين است؛ مثـل دقـت در حـالل و حـرام، .مذهبي و كمك به مستمندان هراس از عمل غير

ر ايران دين بـه عنـوان نهـادي بـانفوذ و مـؤثر در دعرصه زندگي اجتماعي همـواره مطـرح بـوده اسـت،

خصوص كه پس از پيروزي انقالب، دين با كنتـرل بهتـري از نهـاد سياسـت توانسـته اسـت گسـترة وسـيع

.زندگي را تحت تأثير قرار دهدهايي ميان تمايالت فردي و وبر در پي يافتن مناظره

اجتماعي است، بـدون آنكـه يكـي را بـر هاي ساختاخـالق اساس بحث او در كتـاب . ديگري مقدم بداند

ــايالت و داري پروتســتان و روح ســرمايه ــل تم تحلي. رفتارهاي فردي بـر محـور ايسـتارهاي دينـي اسـت

هـاي بـين سـاخت «حاصل سخن وبـر آن اسـت كـه اجتمــاعي و ماهيــت تمــايالت فــردي، روابــط نظــام

وبر بـر آن ). 38: 1379ورسلي، (» ارداي وجود د يافتهاسـت كـه تمــايالت انسـاني در درون جامعـه شــكل

فرد با قرار گرفتن در متن جامعـه خـويش و . گيرد ميهـا و ايسـتارهاي، آن تمنّيـاتي با دروني كـردن ارزش

بنابراين، نظـم . كندمتناسب با نيازهاي خويش پيدا ميهـاي رزشاجتماعي در سازمان جامعه و ايسـتارها و ا

اين منافي تمـايالت و تمنيـات فـردي . آن ريشه داردنيست، زيرا ميـان ايـن دو تنـاظر و ارتبـاطي سـازمان

به طور كلـي، ). 38: 1379ورسلي، (يافته وجود دارد توان گفـت وبـر پايـه و اسـاس نظـم و امنيـت را مي

-عوامل فكري، ديني و مشروعيت سياسي در نظر مي .گيرد

فرد با ايمان به اين دليـل ) 1990( 1به عقيده پترسونداند، احسـاس كه خداوند را حامي و مراقب خود مي

: 1387عابـدي، (كنـد شدگي، پوچي و تنهايي نمي رهااتكا به نيروي الهي در اين افراد و عدم احسـاس ). 47

امنـي در آنهـا تنها ماندگي، مانع از بـروز احسـاس نـا . شود مي

نياز فرد به خـود هاي گروهي گاه به علت عضويت

. گيرد ادراكي و تحت شرايط پريشاني و اندوه شكل مي بر اين اساس، هويت مذهبي زماني كه احساس ايمنـي و امنيـت فـرد فرسـايش يافتـه و تحليـل رفتـه اسـت،

ـ مي ,Yesseldky(گـذار باشـد ثيرأتواند بسيار مهم و ت

يابي به وسـيلة يـك گـروه مـذهبي هويت). 2010:61خاطر بيشتري نسبت به يافتگي و اطمينان احساس ثبات

دهـد؛ حتـي دسـت مـي هاي اجتماعي را به ديگر گروه ,Graham(يافتـه هاي حمايتي سـازمان بيشتر از شبكه

سازي، مانع از از اين رو، مذهب با هويت). 2010:145ايجاد احساس واماندگي و عدم احساس امنيت در فرد

.شود ميتواند حس اعتمـاد، يكتابي معتقد است كه مذهب م

پيوند، هويت مشترك، همبستگي اجتمـاعي و روحيـه : 1383كتابي، (همكاري و تعاون را در افراد ايجاد كند

مند شدن از اين عناصر بيش بنابراين، فرد با بهره). 180 .از پيش احساس امنيت خواهد كردتواند به داليل زيـر بر اساس آنچه ذكر شد، دين مي

ي باشـد كـه احسـاس امنيـت را تبيـين يكي از عناصر :كند مي

1 Peterson

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 8

دين به عنوان يك نهاد اجتماعي نظم دهنـده عمـل .1كند و احساس امنيـت را در نتيجـة نظـم ارائـه مي .دهد مي

دين در جامعه در حال گذار معاصر، نقـش هويـت .2بر اساس نظريات ويـور، ( بخشي به افراد را دارد

...).بوزان، وبر ومناسـك مـذهبي كـه صـورت به ويژه برخي (دين .3

باعث ايجـاد همبسـتگي ميـان افـراد ) جمعي دارد .دهد شده، حس جدا افتادگي را در افرد تقليل مي

فرد ديندار خداوند را حامي و مراقب خود دانسته، .4 . كند شدگي و پوچي نمي احساس رها

توان گفت كه دين از عوامل مهم و در نهايت، ميدين چهـرة جهـان را تأثيرگذار در سالمت ذهن است،

سازد و طرز تلقـي او را در نظر فرد ديندار دگرگون مي. دهـد از خود، خلقت و رويدادهاي پيرامون تغييـر مـي

فرد ديندار خود را سـخت در حمايـت و لطـف همـه بينـد و جانبة خداوند، بزرگتـرين نيـروي موجـود مـي

ترتيب، احساس اطمينان و آرامش و لذت معنوي بدينچنين فردي بـه واسـطة «. دهد ي دست ميعميقي به و

ــامي ــات و ناك ــدي ناماليم ــار ناامي ــدگي دچ ــاي زن هگردد؛ زيرا خداونـد را حـامي خـويش واضطراب نمي

داند، او اطمينان دارد كه ايـن حـوادث و رويـدادها مي »گذرا هستند و او پاداش صبر خود را خواهـد گرفـت

.)1385 ؛ به نقل ازچراغي و مولوي، 2003 كروز،(

پيشينه و تاريخچه پژوهشاي بـا عنـوان در مقاله 1387علوي و همكاران در سال

در شهر اصفهان "نقش مذهب در كاهش پرخاشگري"رسـند كـه بـين دو گـروه مسـجدي و به اين نتيجه مي

مسجدي در ميزان پرخاشـگري تفـاوت معنـاداري غير

همچنين، بين دفعات حضور در مسـجد و . وجود دارداشگري رابطة معكـوس وجـود دارد؛ يعنـي ميزان پرخ

هرچه ميزان دفعات مراجعه به مسجد بيشـتر باشـد، از همچنـين، ميـزان . شـود ميزان پرخاشگري كاسـته مـي

پرخاشگري در مردان بيشتر از زنان و افراد مجرد بيش .از افراد متأهل است

ــال ــين، در س ــه 1991همچن ــق مطالع اي در طبحيه باالتر، آشفتگي كمتر، ، عبادت با رو1دانشگاه دوك

احساس تنهايي كمتر و نارضـايتي كمتـر از زنـدگي و Saudia( توانايي بيشتر سازگاري با فشارها رابطه دارد

et al, 1991:60-65 ،1991 :60-65 .( بررسي تأثير پايگاه "پژوهشي با عنوان 1387در سال

اقتصادى و هويت قومي بر احساس امنيـت -اجتماعىدر شهر اهواز با ) 1388: نبوي و همكاران( "اجتماعى

شناختي احساس امنيت اجتمـاعي هدف بررسي جامعهسياسـي مـؤثر اى از عوامل اجتماعي و و شناسايي پاره

احسـاس . بر احساس امنيـت اجتمـاعي انجـام گرفـت امنيت اجتمـاعي افـراد در ايـن پـژوهش بـه سـه بعـد

اس احساس امنيت جانى، احساس امنيت مالي و احسـ ايـن تحقيـق بـه روش . امنيت سياسي، بررسي گرديـد

.پيمايشي انجام گرفته استهـاى ايـن تحقيـق نشـان داد كـه از مهمترين يافتـه

اجتماعي -مجموع عوامل مطرح شده، پايگاه اقتصادىــر احســاس ــده و دو متغي ــأثير فزاين ــي ت ــت مل و هوي

اى محروميت نسبي و احساس بي قدرتى، اثـر كاهنـده متغير احسـاس . امنيت اجتماعي افراد دارندبر احساس

قدرتى، به صورت مستقيم بـر هويـت قـومي و بـه بي. صورت معكوس بر هويت ملي افراد تأثيرگـذار اسـت

همچنين، متغيرهاى هويت قومي و جنسيت، به ترتيب

1 Duke

9 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

بر احساس امنيت جانى و احساس امنيـت مـالي افـراد .اثرگذارند

در ) 1388(في پژوهشي ديگر توسط مهدي امير كـا بررسـي احسـاس امنيـت و «سطح شهر تهران با عنوان

ايـن تحقيـق از نـوع . انجام گرفـت » عوامل مؤثر بر آنــان ــت در مي ــاس امني ــت و احس ــه اس ــل ثانوي تحلي

اين پـژوهش بـه بررسـي . كند شهروندان را بررسي ميتحقيقات انجام شده در مراكز مختلـف افكـار سـنجي

كــه عمــدتاً توصــيفي ايــن مطالعــات. پرداختــه اســتهاي آنهـا اند، ولي يافته اند، به تبيين مسأله نپرداخته بوده

آوري شـده، توانسـته اسـت زمينـة كه به دقـت جمـع در ارتباط بـا .مناسبي را نيز براي تبيين آن فراهم سازد

هاي نكتة اخير، اين تحقيق كوشيده است بر اساس دادهانـد، هموجود كه براي منظـور ديگـري گـردآوري شـد

تحليل متفاوتي عرضه نمايد و بـه شـناختي افـزون بـر تحقيـق اوليـه از نـوع . هاي اوليـه دسـت يابـد گزارش

پيمايشـي بـوده اسـت كــه در آن بـا اسـتفاده از شــيوة نفر از افراد باالي هيجده 1475 اي با گيري خوشه نمونه

دو گانـه تهـران مصـاحبه شـده و سال منـاطق بيسـت كـه متغيـر حمايـت دهـد شان ميتحليل ثانوي ن .است

.داري بر احساس امنيت دارد ااجتماعي آثار مؤثر و معننظمي اجتماعي و ريسك و مخاطره تـأثير همچنين، بي

.دهند اي بر احساس امنيت نشان مي مؤثر و كاهنده دهنـدة سـاخت و عامـل عنـوان بهي جمع هويت«

1997 سـال در كـه اسـت ي پيمايشـ عنـوان »ياجتماع .دادنـد انجام اسرائيلجامعه در "مور" و "نگكميرلي"

جمعيـت مجـزّاى سـنت دو بين مقايسة تحقيق، هدف ايـن در ساكن مسلمان عرب جمعيت وي اسرائيل يهود

در كه رسيدند نتيجه اين به محققان آن در و بود منطقه راخـود فردى نيازهاى گروه هر گروه، دو بين مقايسة

آنهـا بـراى و كننـد يم جستجو شان يجمع نيازهاى در

تـرى پـايين ارزش... وي سـالمت رفـاه، مثل مادى منابعي، كلـ طور به .دارد يجمع نيازهاى و آسايش به نسبت

جمعـى، هـاى هويـت كـه شد مشخص مطالعه اين درــش ــزى نق ــاخت در را مرك ــن س ــام اي ــد نظ دارن

Kimmerling, 1997) ،؛ به نقـل از نبـوي و همكـارانمطالعة ديگري كـه در گالنتـر و همچنين، ). 16: 1388

در كارولينـاي شـمالي انجـام 2000همكاران در سـال هاي مذهبي دادند، نشان داد كه هر چه افراد در فعاليت

تري داشته باشـند، از سـالمت بيشـتري مشاركت منظممطالعـه ). Glanter et al, 2000:90-95( برخوردارنـد

هندة نشان د "كارل"و "لورن"مذهب كاتوليك توسط اين است كه عبادت مكـرر، روي سـالمت فـرد تـأثير

گذارد و اين نوع عبادت سالمت روان فرد را تحت مي ). Loren and Karl, 2003:20-14( دهد تأثير قرار مي

ضرورت و اهميت موضوع

ناشـي از "امنيـت احسـاس "با توجه به ايـن امـر كـه ز شـرايط و اوضـاع اهاي عيني و اكتسابي افـراد تجربه

قابـل "امنيـت "هـاي فقط به شـاخص ،پيراموني استبــه عبــارتي، امنيــت .)5: 1384 ،دالور( تقليــل نيســت

كــه احســاس امنيــت شاخصــي عينــي اســت، درحــاليعلت حضور و و افراد مختلف به شاخصي ذهني است

ــد در ــرش ــي و طايرش ــادي و سياس ــاعي، اقتص اجتماز متفــاوتي هــاي ذهنــي فرهنگــي مختلــف، برداشــت

در نتيجـه، وكننـد را تجربـه مـي هاي مختلف يتواقع هاي پيرامونشان واقعيته با هاحساسي كه آنها در مواج

،هـا برداشـت اين .با هم متفاوت است ،خواهند داشترا در ايجاد احساس امنيـت و يـا اصلي و مهمي نقش

مذهب نيز به بـه عنـوان " .كند ناامني در افراد بازي مياري اقوام مختلف، يك نهاد هاي ماندگ يكي از شاخص

دهنـدة اجتماعي با ساختار فضـايي چشـمگير و شـكل

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 10

جغرافيا با مذهب از جهـات . انداز فرهنگي است چشمبسياري سرو كار دارد كه از توزيع مذاهب در نـواحي

اي از نظـم و قـانون در مختلف گرفته تـا ارايـة جلـوه "گيـرد انـدازهاي مختلـف را دربـر مـي ر و چشـم مناظ

ــدي، ( ــي از ). 115: 1384احم ــوان يك ــه عن ــن ب ديضروريات زندگي بشر نقش مهمي در انضباط شخصي

هاي اجتمـاعي هنجاري داشته، به طوري كه با كاهش نابخــش و در جامعــه بــه صــورت يــك نيــروي حيــات

دين بـا خصـلت اجتمـاعي . كند سعادت پرور عمل ميكنــد و بـا ايجــاد خــود را دور هـم جمــع مـي پيـروان

ــات ــاعي موجب ــجام اجتم ــترك و انس ــدهاي مش پيونــراهم مــي . كنــد احســاس ســعادت و خوشــبختي را ف

ــردي، ــال ف ــر اعم ــذاري ب ــا تأثيرگ ــن ب ــين، دي همچنبيني خاصي را در شخص ايجاد كـرده، احسـاس جهان

رو، از ايـن . كنـد رضايت از زندگي را در وي ايجاد ميهاي ديني احسـاس امنيـت ار با الهام از آموزهفرد ديند

كند كه زيادي در مقابل رخدادها و خطرها احساس ميپس نقـش كليـدي ديـن . فرد غير ديندار فاقد آن است

در زندگي بشري از موضـوع هـاي مهمـي اسـت كـه تحقيق و بررسي آن به منظـور پـي بـردن بـه ابعـاد آن

. آيد امري ضروري به حساب مي

ق و جامعه آماريروش تحقيتحليلـي بـوده و –روش تحقيق مقالة حاضر توصيفي

اي و اسـنادي ها از منابع كتابخانـه آوري داده براي جمعو به منظور سنجش ميزان دينداري و احسـاس امنيـت

) پرسشــنامه(در بــين جامعــة نمونــه، از روش ميــداني با توجه به ساختارهاي خاص ديني . استفاده شده است

شهرســتان كوهدشــت و همچنــين، پــايين فرهنگــي –بودن سطح امنيت در اين شهرستان، براي سنجش تاثير

دينداري بر احساس امنيت در استان محـروم لرسـتان، بدين . اين منطقه به عنوان نمونه موردي تحقيق، گرديد

منظور، با استفاده از ابزار پرسشنامه اطالعات مورد نظر ســتايي شهرســتان در دو نقطــه شــهري و ده نقطــه رو

ــه اينكــه . آوري گرديــد كوهدشــت جمــع ــا توجــه ب بجمعيت شهرستان كوهدشـت طبـق آمـار سرشـماري

99296نفر بوده و از اين تعـداد 211144، 1385سال 53(نفـر 111848در نقـاط شـهري و ) درصد 47(نفر

اند، طبـق فرمـول در نقاط روستايي ساكن بوده) درصدونـه بـرآورد گرديـد، نفر حجـم نم 383كوكران تعداد

نفـر 400ولي براي كاهش خطا اين ميـزان بـه تعـداد پرسشـنامه بـه 400رو، از مجموع از اين. افزايش يافت

نسبت جمعيـت نقـاط شـهري و روسـتايي شهرسـتان ــت، ــنامه 47كوهدش ــداد پرسش ــد تع ــا درص 185(ه

ــنامه ــهري و ) پرسش ــاط ش ــداد 53در نق ــد تع درصدر نقاط روستايي توزيـع ) پرسشنامه 215(ها پرسشنامه

ــد ــار پرسشــنامه از . گردي ــان از اعتب ــه منظــور اطمين بتحقيقات پيشين كمك گرفته شد و اصـالحات نهـايي

براي تعيـين پايـايي تحقيـق از . در پرسشنامه انجام شددر واقـع، . ضريب آلفاي كرونباخ اسـتفاده شـده اسـت

آلفاي كرونباخ نشان دهنده انسجام دروني و همسـازي 82/0هاست، كه در اين تحقيق ضريب آن ي گويهداخل

هـاي داده. به دسـت آمـده و در سـطح مناسـبي اسـت در SPSSافزار آماري آوري شده با استفاده از نرم جمع

. سطح آمار توصيفي و استنباطي تحليل شدندهــدف كلــي ايــن تحقيــق، بررســي نقــش ديــن در

همچنـين، پـي بـردن بـه . احساس امنيـت فـرد اسـت بعـد فكـري، ( گذاري هركـدام از ابعـاد دينـداري تأثير

در افزايش احساس امنيت فـرد، ...) مناسكي، تجربي ورو، از ايـن . رود هدف ديگر اين تحقيق بـه شـمار مـي

11 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

سؤال اصلي تحقيق اين است كه آيـا دينـداري تـأثيري در افزايش احساس امنيت فرد در منطقه مـورد مطالعـه

دارد؟ هـا، بـا توجـه بـه نـوع هبراي تجزيـه و تحليـل داد

ها از آزمون همبستگي پيرسون اسـتفاده ها و داده سؤالهمچنين اساس كار براي سنجش دينـداري . شده است

در اين تحقيق، مدل كـالك و اسـتارك بـراي سـنجش از اين رو، ميزان دينـداري . دينداري پاسخگويان است

، اعتقـادي )دانش ديني(پاسخگويان در پنج بعد فكري

، تجربـي )اعمـال دينـي (، مناسـكي )اورهاي دينـي ب( مـورد سـنجش ) آثار ديني( و پيامدي ) عواطف ديني(

به منظـور سـنجش ميـزان احسـاس . قرار گرفته استامنيت در بين پاسخگويان از سه بعـد احسـاس امنيـت

احساس امنيت عمومي، ميـزان رضـايت از مسـؤوالن (بـر . ده اسـت استفاده ش) امنيتي و ترس از انواع فضاها

اين اساس، مدل مفهومي تحقيق در شكل زيـر مطـرح .شده است

)1390نگارندگان، : منبع(مدل مفهومي دينداري و احساس امنيت -1شكل شماره

موقعيت جغرافيايي منطقهشهرستان كوهدشت در قسمت غرب و جنوب غربـي

هـاي بخـش بـه نـام چهاراراي د واستان لرستان واقع ي بخـش و درب گنبـد ، كوهنـاني ،رومشگان ،طرحان

ــزي ــتمرك ــت در .اس ــهر كوهدش ــول 37/47ش طعــرض جغرافيــايي قــرار گرفتــه 44/33جغرافيــايي و

رشـته دوجه تسميه اين شـهر بـه خـاطر وجـو .است سطح دشـت .استهاي اطراف و دشت پهناور آن كوهگـردل آن هاي كوه ،بوده هزار هكتار 50شهر تقريباٌ اينهـاي معـروف آن هيزم آباد و قله ،ور گم ،چنگري ،كوه

ارتفاع بلند تـرين نقطـه .هستندمپل و وزينار ،هنجس

-متر 1140متر و ارتفاع پايين ترين نقطه آن 2000آن جمعيـت .است -پاي پل واقع در خروجي ماريان رود

كـه بـه اسـت هـزار نفـر 90شهر كوهدشـت حـدود بـه غالبـاٌ كننـد و اي لري و لكـي تكلـم مـي ه گويش

.خدماتي اشتغال دارند مشاغل دامپروري و ،كشاورزيمتوســط ،اقلــيم نيمــه خشــك بــوده وكوهدشــت جــز

نمايـد ميلي متر تجاوز نمي 400بارندگي ساليانه آن از )www.abfa-lorestan.ir/ .( ـ ا وجـود شهر كوهدشت ب

پيشينه نسبتاٌ طوالني خـود و بـا توجـه بـه امكانـات و هـاي هاي موجود روابطـي را بـا سـكونتگاه محدوديت

پيرامون برقرار نموده است كه اين ارتباط ممكن اسـت

بعد فكري* بعد اعتقادي* بعد مناسكي* بعد تجربي* بعد پيامدي*

احساس دينداري امنيت

احساس امنيت * عمومي

ميزان رضايت * ازمسؤوالن امنيتي

ترس از انواع * افضاه

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 12

به صورت دوسويه و متقابل و گـاهي نيـز يكسـويه و در اين ميان، نقش آفريني شهر كوهدشت . نابرابر باشد

حــوزه نفــوذ و وابســتگي شــديد هــاي بــر ســكونتگاههاي روستايي به نقطه شهري كوهدشـت بـه سكونتگاه

ــان ــاج و مك ــده مايحت ــأمين كنن ــهر ت ــا ش ــوان تنه عن

ــزي ــا و مرك ــر نيازه ــوي اكث ــاكنون جوابگ ــه ت اي كها بوده است، مد نظـر تقاضاهاي ساكنان اين سكونتگاه

.است

ررسي در سطح شهرستان كوهدشتپراكندگي نقاط مورد ب -1شمارهنقشه

هاي تحقيق يافتههــا، رابطــة ابعــاد دينــداري بــا بــه منظــور تحليــل داده

ــنج بعــد بررســي شــده اســت . احســاس امنيــت در پ عـدهمچنين، باتوجـه بـه اينكـه بـراي سـنجش هـر بدينداري و احساس امنيـت از چنـدين سـؤال اسـتفاده

شـدن هـا پـس از تركيـب شده است، از اين رو سؤال)Compute( بـا توجـه بـه . انـد تجزيه و تحليـل شـده

هاي مربوط به دو متغير ذكر شـده اي بودن سؤال فاصله )Pearson Correlation(از آزمون همبستگي پيرسـون

. براي بررسي همبستگي بين متغيرها استفاده شده است

اين ضريب به منظـور بررسـي رابطـة بـين دو متغيـر ": 1387كالنتري، ( "تفاده مي شوداي يا نسبي اس فاصله108.(

در اين مقاله، احساس امنيت در سه بعد احسـاس امنيت عمومي، ميـزان رضـايت از مسـؤوالن امنيتـي و

همچنـين، . ترس از انواع فضـاها اسـتفاده شـده اسـت گيري احساس امنيت عمـومي از براي سنجش و اندازه

از احساس ناامني در محلـه، رضـايت : سه سؤال شاملامنيت فضاي محله و تمايل به تغيير محل سكونت بـه

هـا با تركيب اين سؤال. خاطر ناامني استفاده شده است

13 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

. ميزان احسـاس امنيـت عمـومي محاسـبه شـده اسـت همچنين، به منظور سنجش ميزان ترس پاسـخگويان از انواع فضاهاي شهري از يازده فضاي متفـاوت اسـتفاده

ترس از تاريكي، ترس از : اين فضاها شامل. شده استهاي پنهـان، تـرس از پوشـش گيـاهي، تـرس از گوشه

فضــاهاي متروكــه، تــرس از وســايل نقليــه، تــرس از ازدحام، ترس از فضاهاي بن بست، ترس هاي پر مكان

هـاي جـاذب از فضاهاي قابـل گريـز، تـرس از مكـان هاي خلوت و ترس از هاي خاص، ترس از مكان گروه

.داراذل و اوباش هستنهمچنانكه ذكر شد، براي سنجش دينـداري از پـنج بعد استفاده شده اسـت كـه در اينجـا پـس از توضـيح

مختصر در مورد هر يك از ابعاد، به سنجش همبستگي هركــدام از ايــن ابعــاد بــا متغيرهــاي احســاس امنيــت

.شود پرداخته ميبعد فكـري مربـوط بـه ): دانش ديني(بعد فكري )1

ـ بـه منظـور . ش دينـي فـرد اسـت ميزان آگـاهي و دانسنجش بعد فكري از چندين سؤال، از جملـه آشـنايي

. استفاده شده اسـت ... با قرآن، آشنايي با احكام ديني ونتايج آزمون پيرسون گوياي اين است كه از لحاظ بعد فكري رابطة معناداري بـا متغيرهـاي احسـاس امنيـت

.وجود ندارد

كوهدشت شهرستان در تيامن احساس يرهايمتغ با عد فكري دينداريب يهمبستگ سنجش -1شماره جدول

احساس امنيت

عموميرضايت از مسؤوالن

امنيتيترس از فضاها

فكريبعد همبستگي پيرسون

سطح معنا داري

هاتعداد داده

031/0

360/0

385

149/0

503/0

385

013/0-

225/0

385

1390هاي پژوهش، يافته: منبع

باورهـاي دينـي ): باورهـاي دينـي (بعد اعتقـادي )2شامل اعتقادات فرد به جهان، آخرت و خـدا و پيـامبر

در ايـن تحقيـق، بـه منظـور سـنجش ابعـاد . خداسـت ان شناخت و اعتقاد بـه خـدا، اعتقادي پاسخگويان، ميز

و اعتقـاد بـه ) ص( اعتقاد به پيامبر خدا، حضرت محمدنتايج . آخرت و زندگي پس از مرگ پرسش شده است

دهد كه رابطـة معنـاداري بـين آزمون پيرسون نشان مي. بعد اعتقادي و رضايت از مسؤوالن امنيتي وجود دارد

سطح و با 028/0اين همبستگي مثبت بوده، در سطح درصد معنـادار اسـت؛ بـدين معنـا كـه بـا 95اطمينان

هاي اعتقادي افراد بر ميزان رضـايت آنهـا افزايش جنبههمچنـين؛ نتـايج . شـود از مسؤوالن امنيتي افزوده مـي

تحليل حاكي از وجود همبستگي معكوس معنادار بـين ايـن . ابعاد اعتقـادي دينـداري و تـرس از فضاهاسـت

99و بــا ســطح اطمينــان 004/0همبســتگي در ســطح ايـن همبسـتگي معكـوس بـدين . درصد معنادار است

معناست كه با افزايش ميزان ابعاد اعتقادي فرد از ميزان ترس افراد به هنگـام حضـور در هركـدام از فضـاهاي

.شود مختلف شهري و روستايي كاسته مي

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 14

كوهدشت شهرستان در تيامن احساس يرهايمتغ با بعد اعتقادي دينداري يهمبستگ سنجش -2شماره جدول

احساس امنيت عمومي

رضايت از مسؤوالن امنيتي

ترس از فضاها

بعد اعتقادي همبستگي پيرسون سطح معناداري

072/0 154/0

389

112/0 * 028/0

389

147/0- ** 004/0

هاتعداد داده 389

1390هاي پژوهش، يافته: منبع

به منظور سنجش ): اعمال ديني(بعد مناسكي )3ميزان اعتقاد و عمل به مناسك ديني، ميزان اعتقاد و عمل پاسخگويان به اعمال ديني، از جمله نماز، روزه

نتايج آزمون . ار گرفتو قرائت قرآن مورد پرسش قرنشان دهنده وجود رابطة مستقيم معنادار بين بعد

اين . مناسكي دينداري و احساس امنيت عمومي است 99و با ضريب اطمينان 006/0همبستگي در سطح

همچنين، رابطة معكوس معنادار . درصد معنادار استبين بعد مناسكي و ترس از انواع فضاهاي شهري و

028/0اين همبستگي در سطح . د داردروستايي وجودرصد معنادار است؛ يعني با 95و با ضريب اطمينان

افزايش ميزان عمل پاسخگويان به مناسك ديني از .شود ميزان ترس آنها كاسته مي

كوهدشت شهرستان در تيامن احساس يرهايمتغ با بعد مناسكي دينداري يهمبستگ سنجش -3شماره جدول

نيت احساس ام عمومي

رضايت از مسؤوالن امنيتي

ترس از فضاها

بعد مناسكي همبستگي پيرسون سطح معناداري

284/0 ** 006/0

391

062/0 224/0

391

189/0- * 028/0

هاتعداد داده 391 1390هاي پژوهش، يافته: منبع

بعد تجربي شامل احساسات و : بعد تجربي) 4تاثيراتي است كه در ارتباط فرد با خداوند متعال در

براي سنجش اين موضوع نيز . آيد انسان به وجود ميهايي، از جمله احساس نزديكي به خدا و از سؤال

ها پس سؤال. است شروع كار با نام خدا استفاده شدهنتايج تحليل . از تركيب شدن تجزيه و تحليل شدند

پيرسون حاكي از وجود همبستگي معكوس معنادار

بين بعد تجربي دينداري و ترس از فضاهاست؛ بدين معنا كه با افزايش ابعاد تجربي دينداري، از جمله احساس نزديكي با خدا از ميزان ترس پاسخگويان به

فضاهاي مختلف سكونتي كاسته هنگام حضور درو با ضريب 002/0اين همبستگي در سطح . شود مي

.درصد معنادار است 99اطمينان

15 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

كوهدشت شهرستان در تيامن احساس يرهايمتغ با بعد تجربي دينداري يهمبستگ سنجش -4شماره جدول

احساس امنيت عمومي

رضايت از مسؤوالن امنيتي

ترس از فضاها

ربيبعد تج همبستگي پيرسون سطح معناداري

041/0 31/0

399

047/0 349/0

399

153/0- ** 002/0

هاتعداد داده 399

1390هاي پژوهش، يافته: منبع

اين موضوع به اعمال و ): ار دينيآث(بعد پيامدي )5باورهاي روزمره زندگي انسان مربوط است و به طور كلي، معلول و پيامد ابعاد ديگر دينداري در جامعه است؛ از قبيل دقت در كسب روزي حالل و كمك به

اين دو موضوع . مستمندان و شركت در امور خيريهبراي سنجش بعد پيامدي دينداري در شهرستان

نتايج حاصل از آزمون . شت استفاده شده استكوهدپيرسون گوياي وجود همبستگي معنادار بين بعد

. پيامدي دينداري و رضايت از مسؤوالن امنيتي استو با 044/0اين همبستگي مستقيم بوده، در سطح

همچنين، . درصد معنادار است 95ضريب اطمينان نادار نتايج آزمون نشان دهنده وجود رابطة معكوس مع

بين بعد پيامدي و ترس از فضاهاي شهري و روستايي و با ضريب اطمينان 019/0اين آزمون در سطح . است

.درصد معنادار است 95

كوهدشت شهرستان در تيامن احساس يرهايمتغ با بعد پيامدي دينداري يهمبستگ سنجش -5شماره جدول

احساس امنيت

عمومي

رضايت از مسؤوالن امنيتي

ترس از فضاها

بعد پيامدي همبستگي پيرسون

سطح معناداري

هاتعداد داده

058/0

247/0

395

113/0 *

044/0

395

343/0- *

019/0

395

1390پژوهش، هاييافته: منبع

گيري نتيجه

در بررسي رابطه بين احساس امنيت و ابعاد مختلف توان به صورت كلي بيان دينداري نتايج زير را مي

:نمود

از لحاط بعد فكري دينداري رابطة معناداري با - .متغيرهاي احساس امنيت مشاهده نشد

با متغيرهاي از لحاظ بعد اعتقادي، رابطة معناداري -رضايت از عملكرد مسؤوالن امنيتي و ترس از فضاهاي شهري و روستايي وجود دارد؛ به طوري كه با

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 16

افزايش ابعاد اعتقادي پاسخگويان بر ميزان رضايت از مسؤوالن امنيتي افزوده و از ميزان ترس از فضاها

شايد علت اين امر را بتوان التزام . شود كاسته مييتي كشور به اصول مذهبي دانست، هاي امن دستگاه

زيرا فردي با باورهاي ديني حتي به صورت غير تجربي و حسي، نسبت به گروهي كه آنها را پايبند به

داند، احساس رضايت بيشتري اصول مذهبي ميهمان طور كه در ادامه نيز توضيح داده خواهد . كند مي

شد اعتقاد به وجود خدا و باورهاي مذهبي باعث .شود در تمامي فضاها احساس امنيت بيشتري كند مياز لحاظ بعد مناسكي نيز رابطة معناداري با -

احساس امنيت عمومي و ترس از فضاهاي مختلف شود؛ بدين معنا كه با شهري و روستايي مشاهده مي

افزايش اعمال ديني پاسخگويان بر احساس امنيت كاسته عمومي پاسخگويان افزوده و از ميزان ترس آنها

زيرا فردي كه خود را درگير بعد مناسكي مي . شود ميكند، همان طور كه دمراس اشاره مي كند، از تعامالت

مند مي شود و همين و سرمايه اجتماعي بيشتري بهرهانسجام اجتماعي كه موضوع به فرد كمك مي كند تا

در مناسك، به ويژه مناسك جمعي احساس مي كند، به تعميم يابد و فرد در جامعه و اي در ذهنش گونه

.فضاهاي مختلف احساس ناامني نكندهمان طور كه اشاره شد، از لحاظ بعد تجربي نيز -

رابطة معنادار معكوسي بين اين متغير و متغير ترس از فضاها وجود دارد، به طوري كه با افزايش ابعاد اعتقادي و احساسي افراد از لحاظ اعمال ديني، از

س پاسخگويان به هنگام حضور در فضاهاي ميزان تراز داليل اين امر . شود شهري و روستايي كاسته مي

توان به قدرت اطمينان بخشي به فرد به واسطه ميدگاري كه همواره او را در نزديك خود راعتقاد به پرو

شود چنين قدرتي باعث مي. حس مي كند، اشاره كرداحساس فرد در برخورد خويش با فضاهاي مختلف

ترس كمتري نسبت به فردي كه چنين نيرويي را با .خويش ندارد، داشته باشد

پنجمين بعد دينداري، بعد پيامدي است كه نتايج -ها گوياي وجود رابطة معنادار بين ابعاد پيامدي تحليل

با متغير رضايت از مسؤوالن امنيتي و ترس از ني، از فضاهاست؛ بدين معنا كه با افزايش اعمال دي

جمله كمك به فقرا و شركت در امور خيريه، بر رضايت مردم از مسؤوالن امنيتي افزوده و از ترس آنها هنگام حضور در فضاهاي مختلف شهري و روستايي

.شود كاسته مياين است كه رابطة گويايبه طوركلي، نتايج تحقيق

معناداري بين اكثر ابعاد دينداري و احساس امنيت اين ارتباط بين متغيرهاي رضايت از . وجود دارد

مسؤوالن امنيتي و ترس از فضاها بيشتر از متغيرِ پس فرضيه تحقيق مبني . است احساس امنيت عمومي

بر تأثير دينداري بر افزايش احساس امنيت مردم در . رسد منطقه مورد مطالعه ما به اثبات مي

با مقايسه تحقيق حاضر و مطالعات پيشين و رسيم كه نتايج نظري، به اين نتيجه ميچارچوب

تحقيق در منطقه مورد مطالعه در راستاي چارچوب تنها در زمينه بعد فكري . نظري و نتايج پيشين است

كند؛ يعني برخالف دينداري اين موضوع صدق نميآنچه در نظريات وبر، پترسون و كروز درباره نقش بعد

ر اين فكري در افزايش احساس امنيت ذكر شده، د

17 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

شود، اما در تحقيق اين رابطه و موضوع مشاهده نميزمينه ديگر ابعاد دينداري، از جمله مطالعات علمي در زمينه بعد مناسكي و مطالعات گالنتر، لورن و كارل در زمينه بعد پيامدي، نتايج اين تحقيق در راستا و تأييد

.نظريات و مطالعات پيشين استز تحقيق، برخي از با توجه به نتايج حاصل ا

هاي آموزشي تلويزيوني و ها، از جمله برنامه برنامهراديويي، تقويت مراكز ديني و مساجد و تقويت

تواند در روحيه مشاركت در اعمال و مناسك ديني ميهمچنين . افزايش سطح دينداري افراد مؤثر باشد

–گذاري هدفمند در زمينه مسائل مذهبي سرمايههاي آموزشي و پرورشي از كالس فرهنگي و برپايي

تواند در رسيدن به اين سطوح پايين تحصيلي مي .اهداف مفيد واقع گردد

در اين راستا با توجه به نتايج تحقيق، پيشنهادهاي زير براي افزايش احساس امنيت در بين مردم ارايه

:شودميحمايت مادي و معنوي از مساجد روستاهاي -

هايي براي تقويت بعد نامهشهرستان در جهت ارايه بر .فكري دينداري

توجه صدا و سيماي استان لرستان به ابعاد -هاي دينداري و بخصوص بعد فكري آن در برنامه

.تهيه شدهدر هاي ديني در مناسبت ها و مراسم برگزاري برنامه -

.مساجد سطح شهرستان

هاي معنوي در روستاهاي استفاده از فضاسازي - .هاي مختلفاسبتسطح شهرستان در من

پخش بروشورهايي در مورد مباحث ديني و تعميق - .هاي معنوي در بين شهروندان شهرستانارزش

سسات خيريه شهرستان در ؤهاي متقويت فعاليت -راستاي توجه به ابعاد پيامدي دينداري و ايجاد مراكز اين موسسات در روستاها يا ارتباط با افراد معتمد

.روستا

ي و احياي طراحي فضاهاي توجه به معمار -اسالمي و عناصر مذهبي فيزيكي شهري و روستايي

تواند بعد تجربي اعتقادات ديني را در فرد بر ميانگيخته، باعث شود فرد قدرت نامتناهي شكست ناپذير اولوهيت را حس كرده و در چنين فضايي

. احساس امنيت بيشتري داشته باشد

با تقويت با توجه به اينكه مناسك مذهبي -كند، تعامالت، احساس امنيت را در فرد تقويت مي

هاي رواني حضور با تشويق مردم و مهيا كردن زمينهتوان به تقويت احساس ايشان در چنين مراسمي، مي

.امنيت در افراد كمك كرد منابع

بررسي احساس «).1388. (امير كافي، مهدي -1 مطالعه موردي شهر(امنيت و عوامل مؤثر بر آن

، فصلنامه تحقيقات علوم اجتماعي ايران، »)تهران . شماره اول

دو ، »جغرافياي فرهنگي«). 1384. (احمدي، علي -2 1383، پاييز 19، ش فصلنامه معارف اسالمي و حقوق

.1384تا تابستان

مفهوم و : امنيت انساني). 1384. (باجپايي، كانتي -3سازمان : صابر، تهران. شيباني: ، تأليف و ترجمهسنجش

مديريت و برنامه ريزي كشور، معاونت امور اداري،

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 18

مالي و منابع انساني، مركز مدارك علمي، موزه و . انتشارات

جامعه شناسي احساس ). 1388.(بيات، بهرام -4 .انتشارات امير كبير: ، تهرانامنيت

اثر «). 1386. (شايگان ،فريبا؛ حسين پناهي، محمد -5فصلنامه علوم ، »ميزان دينداري بر اعتماد سياسي

. 37، تهران، ش )دانشگاه عالمه طباطبايي( اجتماعي

قلمرو و فلسفه ). 1386. (پوراحمد، احمد -6 .، انتشارت دانشگاه تهران، چاپ دومجغرافيا

اي بر مقدمه). 1380. (تري، جردن؛ راونتري، لستر -7، ترجمه سيمين تواليي و محمد جغرافياي فرهنگي

.ارتباطات رهنگ، هنر وپژوهشگاه ف: سليماني، تهرانرابطة بين «). 1385. (چراغي، مونا؛ حسين، مولوي -8

ابعاد مختلف دينداري و سالمت عمومي در هاي تربيتي مجله پژوهش، »دانشجويان دانشگاه اصفهان

.6، ش و روانشناختي

نخبگان، مهاجرت« ).1381. (رضا خليلي، -9

:، تهران»ملي امنيت موضوع يا اجتماعي اي پديده

.دوم شماره پنجم، سال ،راهبردي مطالعات نامهفصل

ساخت و هنجاريابي ). 1384. (دالور، علي -10، مركز تحقيقات شاخص هاي احساس امنيت در تهران

.كاربردي طرح و برنامه ناجا

تبيين «). 1388. (رباني، رسول؛ زهرا، طاهري -11داري و تاثير آن بر سرماية شناختي ميزان دين جامعه

، »ساكنان شهر جديد بهارستان اصفهاناجتماعي در بين مجله علوم اجتماعي دانشكده ادبيات و علوم انساني

. 88، پاييز و زمستان دانشگاه فردوسي مشهد

حقوق و تكاليف «). 1388. (علي، داود زاده -12نشريه ، »)11(متقابل مردم و حكومت از ديدگاه اسالم

.30، شپيام انقالبها و نگرش« ).1377. (سراج زاده، سيد حسين -13

رفتارهاي ديني نوجوانان تهران و داللت آن بر نظريه .8و7، ش نمايه پژوهش، »سكوالر شدن

هاي بررسي اولويت). 1382. (شهابي، سيامك -14: ارزشي جوانان روستايي و عوامل مؤثر بر آن، اصفهان

.2و1گروه تحقيقات و بررسي مسائل روستايي، ج . تاجي عابدي، احمد؛ عليرضا شواخي؛ مريم -15آموزان رابطة بين ابعاد دينداري با شادي دانش). 1387(

دو فصلنامه مطالعات دختر دوره متوسطه شهر اصفهان، ، بهار و تابستان2 سال اول، ش، اسالم و روان شناسي

1387.

قدم ؛ سيامك علوي، سيدسلمان؛ مرتضي ثابت -16نقش ). 1387. (امانت؛ زهره نورايي؛ اعظم حسيني

شناسي و مجله روانش پرخاشگري، مذهب در كاه .4، سال اول، ش دين

: ، تهرانفارسى فرهنگ). 1376. (حسن عميد، -17 .انتشارات اميركبير

: پايان نظم). 1379. (فوكوياما، فرانسيس -18توسلي، : ، ترجمهبررسي سرمايه اجتماعي و حفظ آن

.نشر جامعه ايران: غالم، تهران، دين). 1383. (كتابي، محمود و همكاران -19

مجله فرهنگي، -سرمايه اجتماعي و توسعه اجتماعي .2، جلد هفدهم، ش پژوهشي دانشگاه اصفهان

پردازش و تحليل ). 1387. (كالنتري، خليل -20با استفاده از ( اقتصادي –ها در تحقيقات اجتماعي داده

.، فرهنگ صبا، تهران)SPSSنرم افزار

19 بررسي رابطه دينداري و احساس امنيت در فضاهاي شهري و روستايي

جامعه يك سوي به). 1384. (كوين كلمنتس، -21

انتشارات مطالعات قاسمي، محمدعلي جمهتر ،امن

.2ش هشتم، سال راهبردي،

، معين فارسى فرهنگ). 1381. (محمد معين، -22 .هشتم، انتشارات اميركبير چاپ

رابطه «). 1387. (موحد، مجيد؛ احمد، نوبخت -23دينداري و گرايش به جهاني شدن در ميان كاركنان

مجله علوم اجتماعي و، »منطقه ويژه انرژي پارس، دوره بيست و هفتم، شماره انساني دانشگاه شيراز

.1387اول، بهار

توسعه « .)1387( .سيد محمود ،مير خليلي -24، »شهرها و ضرورت پيشگيري وضعي از بزهكاري

.87، پاييز3، ش 38، دوره فصلنامه حقوق

حسين، حسين نبوي، سيد عبدالحسين؛ علي -25ر پايگاه بررسي تاثي«). 1388. (زاده؛ سيده هاجر حسيني

اقتصادي و هويت قومي بر احساس امنيت -اجتماعي، سال دهم، شماره فصلنامه دانش انتظامي، »اجتماعي

.دومدرآمدي بر امنيت «). 1382. (نيا، منيژه نويد -26

، سال ششم، ش فصلنامه مطالعات راهبردي، »اجتماعي .1382، بهار 19

گفتماني پيرامون «). 1385. (نيا، منيژه نويد -27، فصلنامه مطالعات امنيت اجتماعي ،»اجتماعيامنيت

.1385شماره چهارم و پنجم، بهار نظم اجتماعي در ). 1379. (ورسلي، پيتر -28

: ، ترجمه سعيد معيد فر، تهرانهاي جامعه شناسي نظريه .انتشارات تبيان

، شناسي دين جامعه ).1377(. هميلتون، ملكم -29 .نشر تبيان: ترجمه محسن ثالثي، تهران

30- Berggren. N , Bjørnskov . C . (2011) . Is

the importance of religion in daily life

related to social trust? : Cross-country and

cross-state comparisons. Journal of Economic

Behavior & Organization, 80 (2011) 459–

480.

31- Demerath III, N.J., (2003). Civil society and

civil religion as mutually dependent. In: Dillon,

M. (Ed.), Handbook of the Sociology of Religion. University Of Cambridge Press, Cambridge, UK, pp.348–358.

32- Ellwood, A. (1993), The Social Function of

Religion, The American Journal of Sociology.

Vol 19. PP 289- 307.

33- Glanter. M, Larson . D, Rubenstone, T.

(2000). The Impact of Evangelical Belief on

Clinical Practice, American Journal of

Psychiatry.

34- Graham, J. & Haidt, J. (2010), Beyond

Beliefs: Religions Bind Individuals into Moral

Communities. Personality and Social

Psychology Review, 14, 140-150.

35- Kishimoto, H. (1961), An Operational

Definition of Religion, Numen Vol 8, Fasc

3.PP 239- 309.

36- Loren. G, Karl. A. (2003). The Remarkable

Health and Longevity Benefits of Participating

Regularly in a Community of Faith

Environment Health Prospect.

37- Ruffle. B.J., Sosis, R.H., (2007). Does it

pay to pray? Evaluating the economic return

to religious ritual. B.E. Journal of Economic

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 20

Analysis and Policy: Contributions 7, Article

18.

38- Saudia. T.L, Kinnery M. R, Brown. K. C.

(1991). Health Locus of Control and

Helpfulness of Prayer.

39- Yesseldky, R, Matheson, K. & Anisman, H.

(2010), Religiosity as Identity: Toward an

Understanding of Religion From a Social

Identity Perspective. Personality and Social

Psychology Review, 14, 60–71.

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

5/2/91: پذيرش 1/9/90:دريافت 21 -38 صص

1 1388رابطه نقش پليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال

��دانشجوي دكتري دانشگاه اصفهانزهرا طاهري، اه اصفهاناستاد گروه علوم اجتماعي دانشگزنده ياد رسول رباني،

گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان دانشيار، سده مهدي اديبي

چكيدهاحساس امنيت، احساس مصونيت فرد در مقابل تهديدهايي است كه از جانب كنشگران دولتي و غيردولتـي جـان،

ت تـأثير خـود مال، فكر و توانايي افراد را براي شركت نمودن در اجتماعات دلخواه و يا حفظ اين اجتماعـات تحـ با احساس امنيـت در بـين شـهروندان ) نيروي انتظامي(اين پژوهش با هدف تعيين رابطه نقش پليس .دهد قرار مي

هاي جامعه شـناختي و مكاتـب چارچوب نظري تحقيق بنا به تناسب موضوع، نظريه. اصفهاني صورت گرفته است. اي بـوده اسـت ين پژوهش، پيمايش و نيـز كتابخانـه روش تحقيق در ا. مورد بررسي واقع شد مربوط به اين حوزه

اند كه با استفاده از نفر بوده 384حجم نمونه . اند بوده 1388جامعه آماري پژوهش، شهروندان شهر اصفهان در سال تجزيـه و .اي در سه منطقه اصفهان به دسـت آمـده اسـت اي چند مرحله گيري خوشه فرمول كوكران با روش نمونه

مهمترين يافته پژوهش وجود رابطه مثبت و معنـادار .است Amos18و SPSS ها با استفاه از نرم افزار تحليل دادهبين نقش پليس با احساس امنيت در بين شهروندان اصفهاني است، اما در رابطه با معناداري هريـك از ابعـاد؛ بعـد

و بعدجمعي احساس امنيت؛ بعـدتوانايي جديت پليس با بعد فكري احساس امنيت؛ بعد عملكرد پليس با بعد مالي همچنين، مدل معادلـه .پليس با بعد جمعي و بعد فكري احساس امنيت معنادار بوده، رابطه ديگر ابعاد، معنادار نبود

. هاي گردآوري شده با چارچوب نظري پژوهش است هساختاري پژوهش، حاكي از تأييد داد از جرم، اعتماد، پليس امنيت، احساس امنيت، ترس :هاي كليدي واژه

.اين پژوهش با حمايت مادي و معنوي دفتر تحقيقات كاربردي فرماندهي نيروي انتظامي استان اصفهان صورت گرفته است1 093698113360Email: ztaheri2007@gmail.com:ولؤنويسنده مس �

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 22

مقدمه -1امنيت و احساس امنيت يكي از نيازهاي فطري انسـان بوده و با ذات او آميخته شـده اسـت و همـواره مـورد توجه متفكران مكاتب فكري مختلف، از جمله فلسفه،

تـوان مـي . بوده اسـت .... شناسي، جامعه شناسي و روانعلم بشر بـوده گفت قدمت شناخت اين علم به پهناي

و هر اجتماعي از انسان ها به تناسب نيازها و تحوالت برده كنند، از آن بهره مي اي كه در آن زندگي مي جامعههـاي تـاريخي زنـدگي هر اجتماعي كه در دوره. است

مي كرده است، به ويژه دولتمـردان آن اجتمـاع، بـراي حفظ و بقاي خود به ايجاد امنيت و احساس امنيت در

شواهد تاريخي نيـز . اند پرداخته شهروندان خود مي بيناي آرامـش و گوياي آن است كه هر زمـاني در جامعـه

امنيت حكمفرما بوده است، آن جامعه رو به پيشـرفت نهاده و در سايه اين آرامـش بسـياري از دسـتاوردهاي علمي بشر رشد و ترقي كرده است، اما بالعكس، وقتي

تحول و يا حتي غيير وآرامش يك اجتماع دستخوش تكرده جنگ مي شده، احساس امنيت به شدت افول مي

انـد بـه توانسـته و شهروندان از بـيم جـان حتـي نمـي .كوچكترين امورات زندگي خود سامان دهند

تـوان، اظهـار كـرد كـه دولـت و براين اسـاس مـي نقـش ) نيروي انتظـامي (نهادهاي دولتي، به ويژه پليس

در امنيت و احساس امنيـت يـك اي بسيار تعيين كنندههاي اجتماعي بايد ايـن امـر اجتماع دارندو در پژوهش

در مركز توجه پژوهشـگران و نهادهـايي متوليـان امـر . قرار گيرد

بيان مسأله-2

كه در آن عموم افـراد 1»امنيت عمومي«از دير باز ايده بشر، حريم خويش را از هرگونه تعـرض و تهديـدي، 1 Public security

ن حس كنند و در سايه امنيـت رشـد و آزاد، رها و ايمها همـواره در تعالي يابند، آرمان وااليي است كه انسان

طول زندگي اجتماعي به دنبال و در انتظار نيـل بـه آن بوده و هستند و تاكنون هيچ كشوري ادعا نكرده است

اهميت امنيت تا آنجاسـت . كه داراي امينت كامل استثابـه گـواراترين امنيـت را بـه م ) ع(حضرت علـي «كه

نعمت، مايه رفـاه زنـدگي و يكـي از اهـداف ذاتـي و : 1380واثقي،(» .هاي اساسي حكومت اسالمي ماموريت

. داند مي) 43توان به مفهوم مصـونيت از تعـرض و امنيت را مي

تصرف اجباري بدون رضايت و در مورد افراد، به نبود هراس و بيم نسبت به حقوق و آزادي و مصون بـودن

تهديد و خطر مرگ، بيمـاري، فقـر و حـوادث غيـر ازمترقبه و در كل، هر عاملي كه آرامش انسان را از بـين

.(Jones,1999:102-4) ببرد؛ تعريف نموداحساس امنيت نيز همانند خود امنيت يكي از نيازهاي

همـان گونـه كـه مـازلو اشـاره . گـردد اساسي تلقي مينيازهـاي ضـروري كند، نياز به امنيت در رتبـه دوم مي

بنابراين، اگر اين نياز در سطوح مختلف بنـا . قرار داردبه عللي پاسخ مثبت دريافت نكند، فرد را دچـار تـنش

).27: 1386احمدي و ديگران،(كند و اضطراب ميدر بيشتر تحقيقات انجام گرفته در ايـن خصـوص،

هايي كه بيشتر به نقش نيروي انتظامي و نهادها و ارگان. حفظ نظم در جامعه هستند، توجه شده اسـت مسؤول

ــك نظرســنجي در شــهر اصــفهان ــه، در ي ــراي نمون بــد پرســش ) 1382( ــاامني از دي ــل ن ــرين عوام از مهمت

به تأثير بسيار زياد عـدم ) درصد ازكل 51,4( شوندگانازجملــه نيــروي (تطـابق گفتــار و عملكــرد مســؤوالن

و يـا در ).223: 1385 ربـاني، ( اند اشاره كرده) انتظاميتحقيق ديگري كه در شـهر جديـد بهارسـتان صـورت گرفته، نقش نيروي انتظامي به عنـوان شاخصـه مهمـي

23 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

در ايجاد امنيت شهرها بيـان شـده، و بـا ارزيـابي ايـن ــدود ــه ح ــخگويان ك ــين پاس ــش در ب ــد 46نق درص

درصد كم 29پاسخگويان نقش آن را متوسط و حدود د، نتيجه گرفته شـده ان و خيلي كم و بدون تأثير دانسته

كه عوامل ديگري در ايجاد احساس امنيت شـهروندان مؤثر است، كه بايد مورد توجـه محققـان واقـع گـردد

). 48: 1383 رباني و افشاركهن،(هاي اجتماعي، سرقت ها، رفتارهـاي افزايش ناامني

امـروزه در بسـياري از غير مسؤوالنه و ضد اجتماعي،و از حالـت يـك پديـده جوامع به شكل حاد درآمـده

اجتماعي خـارج و بـه شـكل يـك معضـل اجتمـاعي نمودار شده است كه نه تنها سالمتي و امنيت جامعه را

هاي مالي گزافي را بـه اندازد، بلكه هزينه به مخاطره ميكنـد ماليات دهندگان و ساكنان اين شهرها تحميل مـي

).14: 1383محسني تبريزي، (پليس در سطح جامعـه بـا به هر اندازه كه نيروهاي

تكيه بر سـه اصـل سـرعت، دقـت و صـحت بتواننـد هـا قدرت عمل خود را در مقابله با جرايم و ناهنجاري

نشان دهند، زمينه براي گسـترش نـاامني كاسـته شـده، فرآيند جرم در حيطه كنترلي پليس قرار خواهد گرفت و در اين اوضاع فضاي توسعه امنيت اجتماعي فـراهم

ــد ــدخواه ــات،( گردي ــه ). 10: 1387بي ــايي ك از آنج هــا و پيــرو آن، جــرايم در واقــع در بســتر كــژ آســيب

هاي مختلف يك نظام اجتمـاعي هاي سازمان كاركردياعــم از اقتصــادي، فرهنگــي، قضــايي و انتظــامي و -

كند، بنـابراين به وجود آمده، گسترش پيدا مي -امنيتي ي و مهــار و كــاهش ايــن معضــالت در ســايه همكــار

مند نهادهاي فوق الذكر ممكـن خواهـد هماهنگي نظامــزان . شــد ــا مي ــابراين توســعه و گســترش امنيــت ب بن

ها و نهادهـاي ذي ربـط همكاري و همراستايي سازمان .ارتباط تنگاتنگي دارد

تعريف مفاهيم كليدي پژوهش -4ــاعي -4-1 ــت اجتم ــين : 1امني ــه الت ــت از ريش امني

Securus نداشتن دلهـره و «معناي است كه در لغت بهبنابراين، معناي لغوي امنيت، رهـايي از . است» دغدغه

خطر، تهديد، آسيب، اضطراب، هراس، ترس، نگرانـي يا وجود آرامش، اطمينـان، آسـايش، اعتمـاد، تـأمين،

)44: 1379 ماندل،( ضامن استكوينگتـون و تـايلور احسـاس : 2احساس امنيت -4-2

ــار امنيــت را واكــنش عــاطفي بــه جــ رايم خشــونت بپـين، . گيرنـد هاي فيزيكي در نظر مي احتمالي و آسيب

ويليـــام و هادســـون احســـاس امنيـــت را طيفـــي از هاي عاطفي و عملي به جرم و بـي نظمـي كـه واكنش

گيرنـد مـي انـد، در نظـر افراد يا اجتماع بـا آن مواجـه )Gert, Nod:12..( پليس به عنـوان بخـش : 3)نيروي انتظامي(پليس -4-3

مهمي از نظام سياسي يك كشور، وظيفه خطير تـأمين ايـن نيـرو از جملـه . امنيت داخلـي را بـر عهـده دارد

هاي خدمت رساني به آحاد جامعه بـراي تـأمين ارگان ). 200: 1384نصيب،( گردد امنيت تلقي مي

مفاهيم مربوط به حوزه امنيت و احساس امنيت -5

ش امنيت ملـي انديشمندان كالسيك امنيت را به دو بخها، و امنيت داخلي تقسيم و براي هريك از آنها ويژگي

ها، وجـوه و تعـاريف مفهـومي خاصـي بيـان شاخصبنـدي در واقـع توجـه انـدكي بـه اين تقسـيم . اند كرده

هـا در اي و روابط بين دولـت تحوالت جهاني و منطقههاي گوناگون مبذول داشته است، در حـالي كـه عرصه

هـاي امنيتـي ت حادث شده در حوزهتحوالت و تغييرااي و ملي و حتي درون ملـي، در سطوح جهاني، منطقه

الزامات و مالحظـات جديـدي را در تحليـل و تبيـين 1 Social Security 2 Security Feeling 3 Force

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 24

ــراهم آورده اســت از ايــن رو، طــرح . ابعــاد امنيــت فامنيـت «و» امنيـت بـدون مـرز « موضوع هـايي، چـون

بـا . بندي امنيت مطـرح شـده اسـت در تقسيم» جهانيه به مباحث بـاال، امنيـت را بـه سـه سـطح عطف توج

امنيت ملي، امنيـت داخلـي و امنيـت عمـومي تقسـيم بندي به معني استقالل و يـا عـدم كنيم و اين تقسيم مي

وابستگي اين سه سطح از همديگر نيست؛ زيرا اين سه اي چنـد بعـدي سطح در تحليل سيسـتمي و در رابطـه

.مرزهاي مشتركي با هم دارنداين سطح از يك سو به شرايط : منيت مليسطح ا: الف

تأمين و حفظ موجوديت نظام درون و بيرون مرزهـا و از سوي ديگر، به توانايي هاي نظام در محيط دروني و

در ايــن ســطح، وجــوه امنيــت . پيرامــوني توجــه داردنظامي است و منشـأ بـروز تهديـد، داخلـي و -دفاعي

و خارجي است و حوزه تحليـل آن هـم محـيط ملـي ملـت در نظـام -فراملي و واحد تحليل آن نيـز دولـت

در امنيت ملي، محور تحليـل عبـارت . بين الملل استــران ــين، بح ــي و همچن ــالح مل ــافع و مص ــا و از من ه

تهديدهاي ناشي از ترتيبات قدرت در جهان، منطقـه و منظر نگرش در اين سطح، امنيتي، . محيط داخلي است

منافع ملي و واحد دفاعي، نظامي و هدف آن مصونيتكلي حفاظـت از آن بـا در اين سطح وظيفه. ملي است

.نيروهاي مسلح استاين سطح ناظر بـر توليـد اوضـاعي : امنيت عمومي: ب

ها و گروه است كه در آن منافع، مصالح و حقوق افراد،در اين سطح وجوه . نهادهاي اجتماعي تأمين مي گردد

ضـايي، فرهنگـي، امنيت عبارت از سياسي، اقتصادي، قاست و منشأ بـروز تهديـد، ) جمعي -فردي( اجتماعي

درون واحد ملي و حوزه تحليل محـيط ملـي و واحـد ثر اجتمـاعي ؤتحليل نيز جامعه، گروه ها و نيروهاي مـ

هـا و محور تحليل منافع، مصـالح و يـا آسـيب . هستندها ناشي از نظـم و تعـادل و يـا تغييـر و تحـول بحران

ش به آن اجتماعي، انتظامي و امنيتـي است و منظر نگراست و هدف از آن، پايايي و پويـايي نظـام اجتمـاعي

دار حفـظ و حراسـت آن است و نيروي انتظامي عهـده .است

اين سطح در عرصـه سياسـي قابـل : امنيت داخلي: پطرح بوده، ناظر بر فراهم سـازي بهتـر مناسـب بـراي

در ايـن سـطح وجـوه . حفظ امنيـت حاكميـت اسـت منيت، سياسي، قضايي، فرهنگي و اجتمـاعي اسـت و ا

منشأ بروز تهديد درونـي و حـوزه تحليـل آن، محـيط هـا و نيروهـاي معانـد داخلي و واحد تحليل نيز گروه

.سياسي هستندــا آســيب ــافع، مصــالح ي ــل من ــا و محــور تحلي ه

هاي معطوف بـه موجوديـت و بقـاي حاكميـت بحرانمنيتـي، اطالعـاتي است و منظر نگرش به آن سياسي، ا

است و هدف آن، مصونيت حاكميت است و نهادهـاي اطالعاتي مسؤوليت حفاظت ايـن سـطح را عهـده دار

).35-37: 1384 قاليباف،(هستند هـايي كـه در حـوزه امنيـت يكي از مفهوم سـازي

بندي چهار بعدي چلبي از امنيت صورت گرفته، تقسيمبـراي او معتقد است چهار علقـه افضـل و عـام . است

تـوان آنهـا را از هـم تفكيـك كه مي انسان وجود داردعلقه شناختي، علقه مادي، علقه اجتماعي و علقـه : كرد

).63: 1386 چلبي،( امنيتيدر ايـن بعـد . است G علقه امنيتي مر بوط به بعد«

انسان به عنوان موجودي هدفمنـد و بـالقوه مضـطرب يانت براي حفظ آرامـش و صـ ) انسان با چهره سياسي(

هاي اثباتي و اجتماعي درصدد خود در ارتباط با محيطبـراي علقـه امنيتـي ممكـن . تحقق اهداف خود اسـت

:است چهار بعد اساسي قائل شد، شامل ؛)فراغت از تهديد مالي(امنيت مالي .1فراغــت از تهديــد ( و بهداشــتي/ امنيــت جــاني .2 ؛)جاني

25 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

فراغـت از تهديـد ( و گروهـي / امنيت جمعـي .3 ؛)جمعيــ .4 ــريامني ــري ( ت فك ــد فك ــت از تهدي ).فراغ

).107: 1385و32: 1383چلبي،(چلبي ناامني را ناشي از تصـيف اعتمـاد اجتمـاعي فرض كرده كه خود در سياسي شـدن نظـم اجتمـاعي

در صورتي كه نظم اجتماعي در «به بيان او . ريشه دارداي بيشتر صبغه سياسي به خـود بگيـرد و ابعـاد جامعه

ضعيف شوند، يعنـي ضـعف در اجتماعي فرهنگي آن اجتماع عام و وفاق اجتماعي عام، به همان نسـبت نيـز ــر اســاس ــين كنشــگران در تمــام ســطوح ب ــط ب رواب

گـرا بـه صـورت دوسـت و سوگيري عـاطفي خـاص شود و به همان نسبت، ميزان اعتماد دشمن تعريف مي

اجتماعي متقابـل تعمـيم يافتـه، تضـعيف شـده، علقـه در چنين نظمـي، افـراد و . گردد ميامنيتي آنها برجسته

ها احساس امنيت مالي، جاني، فكـري و جمعـي گروهدر چنين وضعيتي در غياب طراوت فرهنگي . كنند نمي

ها براي پاسخگويي به نيازهاي خود و اجتماعي، انساناجباراًً به صورت حيوانات سياسي بـا يكـديگر رابطـه

گلـي اربـاب و اي كه به بيـان ه نمايند؛ رابطه برقرار مي چلبـي، ( ».نوكري است و مـالك حـق نيـز زور اسـت

1385 :76.( بندي امنيـت بـه چهـار بعـد تئوري چلبي با تقسيم

توانـد امنيت مالي، جاني، جمعي و فكري به راحتي ميكـه يـك گوياي ابعاد مختلفي از احساس امنيت باشـد

.تواند با آن مواجه شود كنشگر فردي مي

د علقه امنيتابعا -1جدول شماره امنيت مالي

A

امنيت جانيG

علقه امنيت

امنيت فكريL

امنيت جمعي

I

)76: 1385 چلبي،(

تـوان ايـن گونـه در نتيجه، احساس امنيـت را مـي ــرد ــف ك ــل «: تعري ــرد در مقاب ــونيت ف ــاس مص احس

تهديدهايي است كه از جانب كنشگران دولتـي و غيـر جان، مال، فكر و توانايي افراد را بـراي شـركت دولتي

در اجتماعات دلخواه و يا حفظ اين اجتماعات تهديـد ».كنند مي

بر حسب اين تعريف چهار بعد احساس امنيت كه :د، عبارتند از ان از تئوري چلبي به عاريت گرفته شده

امنيت مالي؛ )1 و بهداشتي؛/ امنيت جاني )2

و گروهي؛/ امنيت جمعي )3 امنيت فكري؛ )4

احساس امنيت مالي به احسـاس ثابـت فـرد بـراي داشـتن و حفـظ توانـايي مـالي در مقابـل پيشــامدهاي

.است... كالهبرداري و ناگواري، چون دزدي،احساس امنيت جاني، احساس فرد بـراي حفاظـت

اش در مقابله با تهديـدات بيرونـي ت و زندگياز سالم) اي اعــم از دولتــي، اجتمــاعي، محيطــي و بهداشــتي(

اش را بــه خطــر اســت كــه وجــود و كيفيــت ســالمتي .اندازند مي

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 26

به احسـاس فـرد بـراي رفـتن : احساس امنيت جمعيها و مجالس اشـاره ها، پارك وگردش آزادانه در خيابان

هاي افراد و يا ديگر گروهاي كه از سوي دارد؛ به گونهاجتماعي مورد تهديد و تعرض و سـوء اسـتفاده قـرار

.نگيردكنـد كـه به اين نكته اشاره مـي : احساس امنيت فكري

فرد در مقابل حوادث پيش بيني نشده زندگي روزمـره و اعتماد به آينده دلخـواه، احسـاس آرامـش و امنيـت

. خاطر داشته باشد چارچوب نظري -6

ــت، در زمي ــاس امني ــيس و احس ــش پل ــه نق ــه رابط نهاي گوناگوني از سـوي صـاحبنظران مطـرح در نظريه

در ايــن قســمت از . ايــن حــوزه ارائــه گرديــده اســتهـايي كـه ايـن پژوهش سعي شده تا مهمتـرين نظريـه

رابطه را تبيين مي كند، و با چارچوب اصلي مقالـه در .ارتباط است، مطرح گردد

رقـراري نظـم عمـومي نقش ذاتي و اصلي پلـيس ب است و سـاير وظـايف پلـيس، نظيـر وظـايفي كـه در

دهـد و برخـي خصوص كشف جرايم مهم انجـام مـي شـود، در واقـع اقدامات قضايي كه به پليس محول مي

وظيفه حفظ نظم عمـومي . وظايف ثانوي پليس هستندو ساير وظايف كه به پليس محول شـد، موجـب شـد

در برخـي از . د شـود تغييراتي در سازمان پلـيس ايجـا هـاي خاصـي از پلـيس بـه تـأمين نظـم كشورها رشته

پلـيس راهنمـايي و راننـدگي و . عمومي مـي پردازنـد هــا و همچنــين، پلــيس يونيفــورم پــوش در كالنتــري

ها عمدتاً وظيفـه مقابلـه بـا هاي پليس در خيابان گشتجرايم خرد و حفـظ نظـم عمـومي را و جرايم مشهودهاي كنار اين واحدهاي پليس بخشدر . بر عهده دارند

ديگري وجود دارند كـه بـه پلـيس جنـايي يـا پلـيس كشـف جـرم، حفـظ صـحنه جـرم، قضايي معروفند و

ــدهاي ــا قاچــاق و بان ــه ب ــان و مقابل دســتگيري مجرمدر برخي ديگـر ازكشـورها، . مجرمان را به عهده دارند

وظيفه مقابله با جرايم خرد بـه پلـيس محلـي واگـذار هاي ديگـري جنايات و جرايم مهمتر را بخش شده، اما

هــا و امكانــات ويــژه پيگيــري از پلــيس بــا تخصــصدر مورد نظم عمومي و مقابله با جرايم خـرد، . كنند مي

پليس محلي يا پليس انتظامي نقش اصلي را بـه عهـده ).66:1384 نوروزي،( دارد

شماري از متخصصان، آشكارا يـا پنهـان، احسـاس هاي عمـده در تأثيرگـذاري ي از چالشناامني را در يك

مـي 1بر زندگي روزمـره در جامعـه در معـرض خطـر ديگران بحث احساس ناامني را با روايت مـدرن . دانند

دهند سازي انعكاسي به وسيله موضوع اعتماد پيوند ميكنند كه احساس ناامني بيـان نبـود و چنين استدالل مي

هادهاي رسـمي اعتماد به ديگران، زندگي اجتماعي يا ناســت، و ســوم اينكــه، برخــي متخصصــان اســتدالل

شود، اند آنچه با عنوان احساس ناامني ارزيابي مي كردهاحساس ناامني نيست، بلكه بيان اجبـار بـر زنـدگي در

.عصر ناپايداري و بي ثباتي متداوم ساخته بشر استهاي خبـره از سيستم 2دسته دوم، استدالل مفهوم گيدنز

كننـد كـه ن نكته انحرافي گرفته، استدالل ميرا به عنواپليس مسـؤوليت قـانوني مبـارزه بـا جـرم را متحمـل

بنابراين، خطر جرم را به حداقل رسانده يـا از . شود مياز نظر گيدنز واضح اسـت . كند وقوع آن جلوگيري مي

هاي خبره، شامل پليس، تماماً وابسته بـه كه اين سيستمو 3هـا، والكلـت يـن نوشـته با توجه بـه ا . اعتماد است

بـه چـه : كننـد ها را مطـرح مـي همكارانش اين پرسشكنيـد؟ توانيد اعتماد كنيد؟ چگونه اعتمـاد مـي كسي مي

توانيـد اعتمـاد كنيـد و چـه موقـع؟ چنـين چه قدر ميهايي براي بررسي مكانيسم اعتمـاد كـه احسـاس سؤال

1 Risk 2 Giddens 3 walklate

27 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

كنـد و اينكـه مردم از امنيت هستي شناسي را تأييد ميهاي مهاجرت به آينده را توسعه گونه افراد استراتژيچ

.(Gert, nod:20) دهند، مثمره ثمر خواهد بود ميبه خودي خود -اعتماد، به طور غير قابل انكاري،

از يـك طـرف، شـك و . رفتاري مخاطره آميز است -كنـد، در ترديد و بالتكليفي به طرف خود جـذب مـي

رينـد، زيـرا بـا آف حالي كـه از طـرف ديگـر خطـر مـي گيري بر اينكه بر ديگري اعتماد كنـيم، شـخص تصميم

ناگزير از اطالعات و حقايق محدود در دسترس رفتـار در حـالي كـه اعتمـاد، . زند آينده ديگري را حدس مي

كنـد، پيچيـدگي هاي ممكن را چندگانه مي برد فعاليتبـه ديگـر سـخن، . خطر نااميدي را نيز به همـراه دارد

واره در معرض خطر آن است كـه در جـاي اعتماد هملذا ميزان باالي جرايم يا جرايم . نامناسب گذاشته شود

شديد به طور پايـا اطمينـان عمـومي بـه نظـام كنتـرل اگـر شـهروندان . دهـد اجتماعي را مورد سؤال قرار مي

اند، بـه ويـژه احساس كنند از ناحيه جرايم تهديد شدهقادر به حمايـت و بدان جهت كه پليس و نظام قضايي

حفاظت از آنها نيسـتند؛ يعنـي قـادر بـه جلـوگيري از وقــوع جــرم و پاكســازي جــرايم، دســتگيري و تنبيــه بخشـــي از قـــانون شـــكنان و يـــا حـــداقل ايجـــاد

هايي براي جبران كردن صـدمات و مقابلـه بـا مكانيسمپيامدهاي ناشي از جرايم نيستند، اطمينان در نظـام بـه

ـ . افتـد مخاطره مي ابراين، بـا از دسـت دادن اطمينـان بنــق ــراي اصــالح موضــوع از طري شــهروندان تــالش ب

براي نيل به اين امـر، آنهـا . شود اعتمادسازي شروع مياقدامات پليسي اجتمـاع را بـه انـواع مختلـف تسـريع

هـا و همكـاري هاي گشت محله اند، مانند طرح ساخته .با اجتماع در رويارويي با جرايم

مهم براي احساس امنيت در عمـوم، يكي از عوامل آگاهي آنها ازاين مسأله است كه پليس به سرعت و بـه

كيفيـت .(طور مناسب عكس العمل نشـان خواهـد داد

ها و سطوح مختلف اجـرا حجم واكنش). ارائه خدمتانتظــارات و . كنــد در ســازمان ايجــاد سرگشــتگي مــي

از يك . تقاضاهاي عموم در برخي موارد متناقض استگيرانه قـانون و آنها خواهان نظم و اجراي سخت طرف

ايجاد قوانين ديگري براي حمايت، فهـم، ميـانجيگري وحل مسائل و نيز مدارا و ارفاق و احتـرام بـه حقـوق

,Lambropoulo).انســاني در قبــال مجرمــان هســتند

2007:105) تأثير مستقيم حضـور پلـيس در محـل زنـدگي در

يم و در كــاهش كــاهش درك خطــر احتمــالي از جــرااحساس ناامني، كـه از طريـق توانـايي جمعـي بـاال و

متعـادل و رضايت خاطر باال از محل زندگي به ميـزان هاي آينـده بـين سـاكنان و رسد، همكاري متوسطي مي

در . دهـد اجراي قانون در مبازره با جرايم را نويـد مـي هماهنگي با منابع پيشين در مـورد سـرمايه اجتمـاعي،

ماننـد (با تعداد زيادي از نهادهاي گوناگون هايي محلهاحتمـاالً ) هاي خـدماتي پليس، مدارس، كليسا و ارگان

توانند هنجارهاي اجتماعي رفتار مطلوب را بـا بهتر ميهاي و فرصت شركت در سازمان موفقيت اجرايي كنند

محلـي بــه منظـور آســايش همگـاني و جمعــي محــل يكــي از . نــدزنــدگي را بــراي شــهروندان فــراهم نماي

تأثيرات مثبت سطوح باالي قابليت جمعـي و رضـايت خاطر كلي همان گونه كه در بـاال ديـده شـد، كـاهش نگراني شهروندان در قبال جـرم و جنايـت و احتمـال

(Ferguson&Mindel, 2007) .قرباني شدن آنهاستــوان ــه عن ــيس را ب هــانتر، بورســيك و گراســميك، پل

ها ماعي عمومي در محلهنهادهاي كليدي در كنترل اجتنيـروي پلـيس در جوامـع دموكراتيـك . كنند مطرح ميكنــد حــق انحصــاري اجــراي قــانون در بــه ادعــا مــي

كارگيري اعمال فشار، زور و خشـونت بـراي بازيـابي .نظم در دست اوست

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 28

تلقي شـهروندان از مشـروعيت و ارتبـاط بـا آيـين تواند بر عملكـرد كنتـرل اجتمـاعي دادرسي قضايي مي

پليس از طريق تأثير بر اعتماد همكاري شهروندان، اثـر ــراي گــزارش جــرايم، .بگــذارد ــل شــهروندان ب تماي

همكـاري بــراي تفحصـات و كمــك بـه حــل مســائل مشترك، اگر بخشي از جمعيت محله نسبت بـه پلـيس

ثبـات و متزلـزل اعتماد شوند و رفتـار پلـيس را بـي بيـ . تلقي كنند، ممكن اسـت از بـين رود د منفـي در عقاي

باره رفتار پليس ممكن است بر فرهنگ زورگويانـه در هاي فقير تأثير متقابل داشته باشد كه به احسـاس محله

عدم احترام بيشتر شهروندان نسـبت بـه پلـيس منجـر گردد و در عوض، احتمال برخـورد و پاسـخ دهـي مي

طــرز تلقــي از .دهــد نامناسـب پلــيس را افـزايش مــي توانـد بـر تمايـل بـه ت، مـي مشروعيت پليس و عـدال

،1)2005( كـين براي مثال. اطاعت از قانون تأثير گذاردارزيابي سوء عملكـرد پلـيس و تشـديد دريافت كه، با

تـوان افـزايش در ميـزان جرايم بيش از حد خشن، ميهـاي شـهر جرايم خشونت بار را در فقيرتـرين محلـه

.(Renauer, 2007: 46) نيويورك پيش بيني كردهــاي پلــيس از شــهروندان از تخطــي گــري تلقــي

تواند نمايانگر بعد منفي كنتـرل موازين قانوني خود مياگـر رفتـار پلـيس محلـه كـه . باشـد اجتماعي عمومي

ضمانت امنيت عموم بر عهده اوست، غيرقابـل توجيـه ــي ــين و ب ــار چن ــع آن اظه ــه تب ــي شــود، ب ــه تلق ادبان

نـاامني تواند بـه ابـراز بيشـتر احسـاس احساساتي، ميمنجر گردد، زيرا آنها فاقد اعتمـاد بـه عملكـرد كنتـرل

براي ارزيابي بعد منفـي كنتـرل . اجتماعي پليس هستنداجتماعي عمـومي از پاسـخ دهنـدگان سـؤال شـد كـه چقدر از اينكه بدون هيچ علتي توسط پلـيس متوقـف

احترامـي پلـيس قـرار گيرنـد، نگـران شوند و مورد بيشـبيه » از مواجه شدن با پلـيس ترس «ارزيابي . هستند

1 Kane, 2005

روند عدالت، آيين دادرسـي : بندي تايلور است به طبقهرفتار همراه -كيفيت رفتار« روند عدالت شامل. قضايي

آگاه ساختن افراد از حقوقشـان و -با احترام و شرافتيكـي از . اسـت »داشتن و در نظـر گـرفتن نيـاز افـراد

ابي اعتمـاد بـه براي ارزي 2)2001( استوتلندز هاي سؤالاحترامـي پلـيس پليس، شامل سنجش تلقي مردم از بي

3)2003( در پژوهشـي كـه بـه وسـيله هـاودون .استانجام شد، براي توضيح تلقـي افـراد ازآيـين دادرسـي قضايي كه با سؤال در مورد اينكه آيا به پلـيس اعتمـاد

احساس ناامني به عنـوان و دارند يا خير، ارزيابي شد، احساس ناامني به طور بارزي . رل استفاده شدمتغير كنت

اي امـا رابطـه . شـود به اعتماد بـه پلـيس مربـوط نمـي معكوس بين ترس و اعتماد بـه پلـيس در يـك رابطـه

:Renauer, 2007) . دوسويه دو متغيره وجود داشـت

46) شهرونداني كه از خدمات پليس راضي بوده، پليس

ترس كمتـري اظهـار بينند، را در مقابله با جرم كارا ميكنند و در مقابل، تخطـي پلـيس بـه تـرس سـاكنان مي

هادون طرز تلقي از كارايي پليس را در . شود منجر مياز طرز تلقي آيين دادرسي قضـايي پلـيس كنترل جرم،

با 4)2003( اشنايدر و همكارانش. نمايد از هم جدا مياستفاده از ارزيابي جهـاني رضـايتمندي شـهروندان از

مات پليس، رابطه معكوس بارزي بين رضـايتمندي خد ,Renauer).از پلـيس و احسـاس نـاامني پيـدا كردنـد

2007: 46) . هاي ذكر شده در ايـن پـژوهش، با توجه به ديدگاه

توان نتيجه گرفـت كـه نقـش و اهميـت دولـت در ميشـود و از ايجاد احساس امنيت بسيار مهم ارزيابي مـي

ايـن امـر؛ يعنـي پلـيس دولت و نهـاد وابسـته متـولي رود كـه ايـن نيـاز اساسـي انتظار مـي )نيروي انتظامي(

2 Stoutland’s, 001 3 Hawdon 2003 4 Scheider et al (2003)

29 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

شهروندان را با تالش و جـديت بـه نحـو احسـن بـه پس بـا توجـه بـه چـارچوب تئوريـك .انجام برسانند

تـوان ايـن مطرح شده در اين بخـش از پـژوهش، مـي

نيـروي (بـين نقـش پلـيس : فرضيه را مطرح كرد كـه اي مسـتقيم وجـود منيـت رابطـه و احسـاس ا ) انتظامي

.دارد

مدل نظري پژوهش -1شكل شماره

روش تحقيق و مراحل آن -7ــق روش ) 1 ــژوهش از طري ــري پ ــارچوب نظ چ

هـا و تهيه شده و روش پاسـخگويي بـه گويـه ياسناديصــورت يهــاي پرسشــنامه بــه روش پيمايشــي ســؤالتحقيق ماهيت كاربردي و از نظر وسعت پهنانگر . است . استجامعه آماري كليه ساكنان شهر اصفهان بوده كـه )2

.نفر هستند1788567، 1385بر اساس سرشماري سال اي بوده، از روش نمونه گيري به صورت خوشه) 3

انـد هر خوشه چند بلوك به طور تصادفي انتخاب شدهحجم خانوار و تركيب جنسي بـه طـور كه با توجه به

.متناسب در داخل آنها توزيع گرديده استكـه بـر اسـاس : حجم نمونه و روش محاسبه آن)4

.فرمول مقابل محاسبه گرديد

1 Documentary Method 2 Survey Method

384)

05.5.5.96.1(

178856711

05.5.5.96.1

)1..(11

.

2

2

2

2

2

2

2

2

���

��

��

�����

� n

dpqt

N

dpqt

n

t=1,96, p=0,50,

q=0,50, d=0,05, N=1788567

ه بـوده كـه پـس از ابزارگردآوري داده پرسشنام) 5هـاي الزم بـراي متغيرهـاي پـژوهش، تعيين شـاخص

اي كـه هايي طراحـي شـد و در قالـب پرسشـنامه گويهآن تأييـد گرديـد، در اختيـار يصوري و پايايي راعتبار

. پاسخگويان قرار گرفتــا اســتفاده از نــرم تجزيــه و تحليــل داده) 6 هــا ب

.انجام شد SPSSافزار

3 Validity 4 Reliability

مدل نظري تحقيق نالفؤم:منبع

يتامنحساس ا پليس

جديت

توانايي

عملكرد

مالي

جاني

جمعي

فكري

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 30

ها در پرسشنامه عريف عملياتي متغيرها به همراه ضريب آلفاي كرونباخ مقياست -2جدول شماره

متغيرها ابعاد

پرسشنامه

تعداد گويه

ضريب پايايي

احساس امنيت

ماليخالي گذاشتن منزل، استفاده نكردن از اقدامات امنيتي، پارك اتومبيل

، ...كيف پول و به همراه داشتن در خيابان، سپردن سرمايه به ديگران، از طريق آگهي روزنامه... خريد مسكن و

6 734/0

جاني

فرستادن فرزند به مدرسه در مسير طوالني، تردد با مسافركش شخصي در شب، قدم ، تردد در ساعات پاياني شب، ترس از مورد آزار و

با افراد غريبه، زدن در مسير خلوت اذيت، تجاوز به عنف، دوستي ي ازفردناشناسپذيرفتن خوراك

8 728/0

جمعي

شركت در مجالس عروسي كه فيلم برداري مي شود، شركت در تجمعات شلوغ، رفتن به پارك ها در سطح شهر، امنيت خاطر از تردد

ها، رعايت بهداشت عمومي در سطح شهر جاد ه5 705/0

فكرينداشتن نگراني فكري، داشتن آسودگي خاطر، اعتماد و اطمينان به

آينده، داشتن آرامش روحي رواني در خانه، آرامش خاطر در محل كار ، داشتن آرامش روحي و فكري نسبت به مسائل روزمره...و

6 733/0

نقش پليس

سرعت پليس در نياز مردم؛ قاطعيت در برخورد با مجرمان؛ دقت عمل جديت درشكايات

3 802/0

625/0 3 ن؛ برخورد احترام آميزداشتن گشت در شب و روز؛ در دسترس بود عملكرد

داشتن تجهيزات الزم؛ توانايي در مقابله با جرايم؛ داشتن نيروي توانايي متخصص و ماهر

3 718/0

ها تجزيه و تحليل داده -8 بخش توصيفي-8-1

توزيع فراواني پاسخگويان بر حسب جنسـيت، از كـل درصـد را زنـان 1/53درصـد را مـردان و 9/46نمونه

9/47بـر حسـب وضـعيت تأهـل، . دهنـد يل مـي تشك 9/3درصـد افـراد متأهـل و 2/48درصد افراد مجـرد،

) بر اثر طالق يـا فـوت همسـر (درصد افراد بي همسر درصد متعلق بـه 2/17بر حسب گروه سني كه . هستند

-20درصد گـروه سـني 40/23ساله، 19-15گروه سني 9/8سـاله، 29-25درصـد گـروه سـني 8/18ساله، 24ــروه ســنيد درصــدگروه 3/7ســاله، 34-30رصــد گ

سـاله، 44-40درصد گروه سني 8/7ساله، 39-35سنيدرصـدگروه 4/4سـاله، 49-45درصدگروه سـني 7/5

سـاله 59-55درصد گروه سـني 6/1ساله، 54-50سنيبـر . سال و بـاالتر هسـتند 65درصد گروه سني 3/1و

درصد افـراد 3/31حسب محل سكونت از كل نمونه، درصـد 3/39، )5منطقـه ( كن در منطقـه مرفـه شـهر سا

4/29و ) 1منطقـه (افراد ساكن در منطقه متوسط شـهر را ) 7منطقـه ( درصد افراد ساكن در منطقـه فقيـر شـهر

بندي منـاطق، براي تعيين مالك طبقه(دهند تشكيل مي -مناطق چهارده گانه بر حسب اطالعات امور فرهنگي

هـاي اقتصـادي، ژگياجتماعي شهرداري با توجه به ويسـه گـروه مرفـه خدمات شهري، امكانات رفـاهي، در

).بندي گرديد نشين، متوسط نشين و فقيرنشين تقسيمــاه ــر حســب پايگ ــي پاســخگويان ب ــع فراوان توزي

اقتصـادي كـه از كـل نمونـه پاسـخگويان، -اجتماعي

31 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

درصـد 2/30 درصد افراد متشكل از طبقه پايين، 8/44درصـد افـراد طبقـه بـاال 0/25افراد طبقـه متوسـط و

ــتند ــن (هس ــاختن اي ــراي س ــت ب ــر اس ــايان ذك شاز تركيب چند گويه؛ يعني نـوع )عملياتي نمودن(متغير

مسكن، مالكيـت اتومبيـل و قيمـت آن، ميـزان هزينـه ماهيانه خانواده، منطقـه محـل سـكونت و نـوع شـغل

).سرپرست خانوار استفاده شد

ميانگين پاسخگويان بر حسب ابعاد احساس امنيت توزيع فراواني نمره -3جدول شماره

احساس امنيت مالي

احساس امنيت جاني

احساس امنيت جمعي

احساس امنيت فكري

ميانگينانحراف از ميانگين

ميانه مد

انحراف معيار واريانس

6992/25040/06196/267/198769/097551/0

4196/24357/02720/200/285388/072912/0

2938/34679/02862/3280/291689/084069/0

3589/34227/03043/317/384992/072236/0

توزيـع فراوانـي نمـره ميـانگين ) 3(شـماره جدول

مالي، جاني، جمعـي ( پاسخگويان برحسب ابعاد امنيتدر اين جدول همان گونه كه مشـاهده . است) و فكري

مربـوط بـه بعـد 35/3كنيد، بيشترين نمره ميـانگين ميمربـوط بـه 41/2كمترين نمره ميانگين امنيت فكري و

بعد امنيت جاني اسـت و احسـاس امنيـت جمعـي بـا

بعـد از احسـاس 69/2و احساس امنيت مالي با 29/3بــه . امنيــت فكــري در رتبــه دوم و ســوم قــرار دارنــد

عبارتي، شهروندان اصفهاني بيشترين احسـاس امنيـت رين بعد آن را به لحاظ جـاني را به لحاظ فكري و كمت

.دارا هستند

نقش پليستوزيع فراواني نمره ميانگين پاسخگويان بر حسب ابعاد -4شماره جدول

توانايي عملكرد جديت ميانگين

انحراف از ميانگين ميانه

مد انحراف معيار

واريانس

2188/3 05981/0 2613/3

00/4 17199/1 37355/1

3099/3 05414/0 3047/3

00/3 06083/0 12536/1

3433/3 05397/0 4138/3

00/4 05404/1 11100/1

توزيـع فراوانـي نمـره ميـانگين ) 4(شـماره جدول

جـديت، (پاسخگويان بـر حسـب ابعـاد نقـش پلـيس 34/3بيشترين نمره ميـانگين . است) عملكرد و توانايي

بعد توانايي پليس و كمترين نمره ميـانگين مربـوط بـه

ــديت ــد ج ــين 21/3بع ــه در ب ــي اينك ــت؛ يعن آن اسشــهروندان اصــفهاني نقــش پلــيس از لحــاظ توانــايي باالترين رتبه، سپس بعد عملكرد و در درجه پايين تـر

شـايان ذكـر اسـت كـه از ( .بعد جديت پلـيس اسـت

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 32

تـوان بـا اطمينـان اذعـان هاي ميانگين نمي تفاوت نمره داشت كه بين اين ابعاد فاصله زيادي وجود دارد، بلكهتقريباً همه ابعاد در يك مرز نمره قرار دارند و اختالف

). ها بيشتر در حد چند صدم است نمره بخش استنباطي -8-2

نيـروي (در اين بخش به وجود رابطه بين نقش پلـيس جديت، (با احساس امنيت و رابطه ابعاد پليس) انتظامي

جـاني، ( بـا ابعـاد احسـاس امنيـت ) عملكرد و توانايي .پرداخته شده است) و جمعي مالي، فكري

همبستگي پيرسون بين متغير نقش پليس و احساس امنيت نتايج آزمون -5شماره جدول

احساس امنيت نقش پليس )pearson correlation(ضريب همبستگي پيرسون

sig.(2-tailed) داريامعن سطح (N) تعداد

000/1 .

384

)**( 146/0 004/0 384

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). براي آزمون وجود رابطه بـين متغيـر نقـش پلـيس

و احساس امنيت از آزمون همبستگي ) نيروي انتظامي(، با توجه بـه )5 جدول شماره( پيرسون استفاده گرديد

و ســـطح r =146/0مقـــدار( نتـــايج ايـــن آزمـــون شت كه بين نقـش توان اذعان دا ، مي)000/0=داريامعن

ــا اطمينــان اي رابطــه الزم پلــيس و احســاس امنيــت ب

معنادار و مستقيم برقرار است؛ يعني هر چه افراد نقش پليس را در زندگي و محله خود پر رنگ تـر احسـاس

كنند، از احساس امنيت بيشتري نيـز برخوردارنـد و ميتوان نتيجه گرفت كه فرضـيه تحقيـق پس مي. بالعكس

هاي ذكر شـده بـه اثبـات ها و نظريه هشبر اساس پژو .رسد مي

همبستگي پيرسون بين ابعاد متغير نقش پليس و ابعاد احساس امنيت نتايج آزمون -6شماره جدول

متغير مالي جاني جمعي فكري

)*(117/0 021/0 098/0 055/0

)**(132/0009/0

384

089/0 082/0

)*(127/0 013/0

)**(182/0000/0

384

013/0- 801/0 043/0 396/0 052/0 310/0

384

092/0 071/0

)*(125/0 014/0 091/0 075/0

384

ضريب هبستگي پيرسون داريارابطه معن

ضريب هبستگي پيرسون داريارابطه معن

ضريب هبستگي پيرسون داريارابطه معن

جديت

عملكرد

توانايي

تعداد ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

تر شدن رابطه همبستگي بـين در ادامه، براي روشن

و ) جديت، توانايي و عملكـرد (تمامي ابعاد نقش پليس) يمالي، جـاني، جمعـي و فكـر (ابعاد احساس امنيت

. ايـم آنها را در يك جدول به طـور كامـل بيـان كـرده

33 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

-شـود؛ مشاهده مـي 6همان گونه كه در جدول شمارهو سـطح r=092/0مقدار( بعد جديت پليس با بعد مالي

و سطح -r=013/0مقدار( ، بعدجاني)071/0=داري امعنــ ــت )801/0=داري امعن ــاس امني ــي احس ــد جمع و بع

غيرمعنـادار ) 082/0=يدار او سطح معن r=089/0مقدار(و r=)*(117/0مقـدار (و با بعد فكري احسـاس امنيـت

.معنادار گرديد) 021/0=داري اسطح معنــد جـــاني - ــا بعـ ــيس بـ ــرد پلـ ــد عملكـ بعـ

و بعد فكـري )396/0=داري اسطح معنr=043/0مقدار(و ســــطح r=098/0مقــــدار( احســــاس امنيــــت

ــالي ) 055/0=داري امعنـــ ــا بعـــد مـ ــادار و بـ غيرمعنـو بعـد )014/0=داري او سـطح معنـ r=)*(125/0مقدار(

و ســطح r=)*(127/0مقــدار( جمعــي احســاس امنيــت .معنادار گرديد) 013/0=داري امعنو r=091/0مقـدار ( بعد توانايي پليس بـا بعـد مـالي -

r=053/0مقـدار ( و بعدجاني) 075/0=داري سطح معني

غيرمعنادار و با بعد جمعـي ) 310/0=داري او سطح معنو بـا ) 000/0=داري او سـطح معنـ r=)**(182/0مقدار(

و سطح r=)**(132/0مقدار(بعد فكري احساس امنيت .معنادار گرديد/) 009=داري امعن

با نتايج به دسـت آمـده از ابعـاد دو متغيـر مـذكور توان گفت كه بيشترين مقدار تأثيرگذار، بعد توانايي مي

پلــــيس بــــا بعــــد جمعــــي احســــاس امنيــــت ، و در ادامه بعد توانايي پلـيس و )r=)**(182/0مقدار(

، بعـد )r=)**(132/0مقـدار ( بعد فكري احساس امنيتــت ــاس امني ــي احس ــد جمع ــا بع ــيس ب ــرد پل عملك

ــدار( ــت و )r=)*(127/0مق ــالي احســاس امني ــد م ، بعو بعــد جــديت ) r=)*(125/0مقــدار(عملكــرد پلــيس

پلــــيس بــــا بعــــد فكــــري احســــاس امنيــــت .ده استثيرگذار بوأت) r=)*(117/0مقدار(

Amos كـاربرد بـا سـاختاري معـادالت الگوسازي

graphics

مدل تجربي پژوهش -2شكل شماره

مـدل تجربـي تحقيـق در قالـب مـدل ) 2(در شكلبـا توجـه بـه . معادله سـاختاري ارائـه گرديـده اسـت

ضرايب معيارهاي نيكويي و برازش مدل بايـد گفـت، و . برخوردار است مدل تحقيق از برازش نسبتاً مناسبي

آوري شده از چارچوب نظري پـژوهش هاي جمع داده

098/0( فقـط در مـورد (گيـرد مورد حمايت قرار مي

RMSEA= 893/0و(TLI= نياز به اصالح مدل وجوددارد كه با توجه به چارچوب نظري و حمايـت ديگـر

). ها، در مدل تغييري ايجاد نگرديد شاخص

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 34

دل و تفسير برازش قابل قبولمعيارهاي برازش م -5جدول

تفسيرسطح قابل قبول معيار برازش مدلميزان حاصل

حد پذيرش

مقدار كاي اسكوئر )CMIN(كاي اسكوئر جدول

كاي اسكوئر به دست آمده با كاي اسكوئر جدول براي يك قابل قبول 931/60 .شود درجه آزادي مشخص مقايسه مي

1 تا) عدم برازش( )GFI(نيكويي برازش )برازش كامل(

منعكس كننده يك برازش مطلوب 95/0مقدار نزديك به .است

قابل قبول 959/0

نيكويي برازش اصالح )AGFI(شده

1تا ) عدم برازش( )برازش كامل(

منعكس كننده يك برازش مطلوب 95/0مقدار نزديك به .است

قابل قبول 912/0

ريشه ميانگين مربعات خطاي برآورد

)RMSEA( تاحدي 098/0 .دهد يك برازش خوب را نشان مي 05/0مقدار كمتر از 05/0چكتر از كو

قبول

)TLI(توكر لوئيس 1تا ) عدم برازش(

)برازش كامل(منعكس كننده يك برازش مطلوب 95/0مقدار نزديك به

.استتاحدي 893/0

قبول

كاي اسكوئر نسبي )CMIN/DF( 1 5تا

ضعف برازش و مقدار بيشتر از نشان دهنده 1مقدار كمتر از .منعكس كننده نياز به بهبود است 5

قابل قبول 687/4

شاخص برازش هنجار قابل قبول 569/0 60/0يا 50/0باالتر از )PNFI(شده مقتصد

شاخص برازش تطبيقي قابل قبول 578/0 60/0يا 50/0باالتر از )PCFI(مقتصد

نتيجه گيري -9

در ايجــاد امنيــت و احســاس نقــش و اهميــت دولــتامنيت از ابتدا مورد توجـه بسـياري از نظريـه پـردازان بوده است و مردم از دولت و نهادهاي مربـوط بـه آن، اين انتظار را دارند كه اين وظيفه مهـم و خطيـر را بـه

ايـن موفقيـت البته، .دننحو احسن در جامعه اجرا نماي

و رهنگـي ف سـاختارهاي بـه زيـادي انـدازه رويكرد تا جامعـه و عمـومي حـوزه و گسترش بسط و اجتماعي

پـذيرش در ربـط ذي مسؤوالن اراده و سو يك از مدني سـازماني تغييرات و اقدامات برخي انجام و ها نوآوري

هـاي عرصـه در تغييـرات فزاينـده با همسو شدن براي

.دارد بستگي ديگر سويي از جامعه مختلف

ود كه سـعي اين پژوهش نيز در مجموع كوششي بگرديد تا از بين ديدگاه صاحبنظران مربـوط بـه حـوزه

بحث اعتماد به پلـيس در انجـام ( امنيت و نقش پليسوظايف و ايجاد احساس امنيت از ديد گيدنز، والكلت،

المبرپولـو، ،نـوروزي عملكرد و جديت پليس از ديـد ، عملكرد از ديد فرگسون و ميندلتوانايي پليس از ديد

،رنــاآور واســتوتلند، رســيك و گراســميك،هــانتر، بوــتوتلندز ــد اس ــديت از دي ــاودون ج ــنايدر و ه و اش

كه در مقاله حاضر به آن اشاره گرديد، بـه همكارانش، شناخت بهتر رابطه پلـيس در ايجـاد احسـاس امنيـت

هاي اين شهروندان بپردازد، نتايج زير از مهمترين يافته :پژوهش است

35 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

ميانگين پاسـخگويان بـر در توزيع فراواني نمره -مالي، جاني، جمعـي ( چهار بعد احساس امنيتحسب

، بيشترين نمره ميانگين مربوط به بعد امنيـت )و فكريفكري و كمترين نمره ميانگين مربوط بـه بعـد امنيـت

س از پـ جاني است و احساس امنيت جمعـي و مـالي . احساس امنيت فكري در رتبه دوم و سوم قرار دارنـد

ي، شــهروندان اصــفهاني بيشــترين احســاس بــه عبــارتامنيت را به لحاظ فكـري دارا هسـتند و كمتـرين بعـد

.احساس امنيت را از لحاظ جاني دارا هستنددر توزيــع فراوانــي نمــره ميــانگين پاســخگويان بــر -

) جديت، عملكـرد و توانـايي (حسب ابعاد نقش پليسن بيشترين نمره ميانگين به بعد توانايي پليس و كمتـري

نمره ميانگين مربوط به بعد جديت است؛ يعني در بين شــهروندان اصــفهاني نقــش پلــيس از لحــاظ توانــايي باالترين رتبه، سپس بعد عملكرد و در درجه پايين تـر

شـايان ذكـر اسـت كـه از ( .بعد جديت پلـيس اسـت تـوان بـا اطمينـان اذعـان هاي ميانگين نمي تفاوت نمره

ه زيادي وجود دارد، بلكه داشت كه بين اين ابعاد فاصلتقريباً همه ابعاد در يك مرز نمره قرار دارند و اختالف

). هاي بيشتر در حد چند صدم است نمرهو ) نيـروي انتظـامي (رابطه بين متغير نقـش پلـيس

رابطه معنادار و مسـتقيم الزم احساس امنيت با اطمينان و در ادامه نيز در رابطه همبسـتگي بـين . برقرار گرديد

و ) جديت، توانايي و عملكـرد (تمامي ابعاد نقش پليس؛ )مالي، جاني، جمعـي و فكـري (ابعاد احساس امنيت

بعد مالي احساس امنيت با بعد عملكرد پليس معنـادار بعـد . شد و با بعد جديت و توانايي آن معنادار نگرديد

جاني احساس امنيت با بعد جديت، عملكرد و توانايي بعد جمعي احساس امنيت بـا بعـد . پليس معنادار نشد

جديت پليس معنـادار نشـد، ولـي بـا بعـد عملكـرد و بعد فكري احساس امنيت بـا . توانايي آن معنادارگرديد

بعد جديت و توانـايي پلـيس معنـادار شـد و بـا بعـد .عملكردآن معنادار نشد

پيشنهادها و راهكارها -10

اعياجتمـ نظارت نهاد مهمترين انتظامي نيروي و پليس

انحصـار كشـورهاي دموكراتيـك در نيـرو اين. هستند

عليـه خشـونت و اجبـار و زور كـارگيري بـه مشروع

ايـن بـا ؛(Renauer, 2007 )دارد در اختيار را نظمي بي

انجـام در موفقيـت بـراي اساسـاً انتظـامي نيروي حال، متكـي شـهروندان حمايت و همكاري به خود وظايف

و حل توانايي پليس مردم، عموم حمايت بدون .است همكاري و نظم حفظ و مشكالت كاهش جرايم، فصل

اطمينان و اعتماد .ندارد را جرم از راستاي جلوگيري در

نـوع همكـاري هـر محـور و بنـا سنگ پليس به مردم

دمكراتيـك جوامـع در پلـيس مشروعيت براي عمومي

. (Ross& Jang, 2000) استيت است كـه نتايج تحقيق حاضر نيز مبين اين واقع

رگذار ينقش نيروي انتظامي در احساس امنيت بسيار تأثبر همين اساس، با توجه به نتايج به دست آمده . است

: از اين پژوهش پيشنهادهايي ارائه شده استتواند يك آكادمي پليس شهروندي يـا پليس مي -1

تشويق فعاالنه شـهروندان بـراي همراهـي بـا افسـران ــراهم آورد ــيس ف ــيس در هم. پل ــا پل ــردم ب ــي م راه

هاي آن بايد به طور خاص در نظر گرفته شـود، فعاليتارتبـاط غيرخصـمانه و اي در بـر نداشـته، زيرا هزينـه

.نامخرب بين پليس و شهروندان را ارتقا مي بخشدبه عالوه، همراهي مردم با پليس اطالعات دقيقتري

هاي پليسي و درك بهتر از حرفه پليس از اصل فعاليتكند انتظارات غيرواقع بينانه از حلي فراهم و كمك ميم

پليس كـاهش يابـد و ديگـر اينكـه، بـدان جهـت كـه هايي در مورد مواد مخـدر و امنيـت شهروندان نگراني

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 36

هـايي بـراي انـد، پلـيس برنامـه فرزندانشان بيان نمودهــان ــا جوان ــيس ب ــؤثر و ســازنده پل ــاط م ــزايش ارتب اف

ن وظيفه كار با مـدارس، محول كرد. كند ريزي مي طرحهـاي و فعاليـت .... هاي جوان وابسته به مساجد و گروه

توانـد به افسران مي) مانند ليگ كوچك(ورزش محلي جوانان عمدتاً اثرپـذير . اعتماد به پليس را افزايش دهد

توانـد بوده، گسترش رابطه سازنده با آنها در آينده مـي . ارتقا دهـد شهروندي را -رابطه سازنده و مثبت پليس

عالوه بر اين، سـمينارهايي كـه بـا حمايـت پلـيس در شـود، بايـد مورد خطر الكل و مواد مخدر برگـزار مـي

حسي را در والدين ايجاد كند كه فرزندانشان از چنـين مسائلي آگاه هستند و حمايت از پليس را افزايش دهد

(Benedict&others, 2000). حاصـــل كـــار آنكـــه: هاي پليسي دارنـد، نسبت به سازمانديدگاهي كه مردم

ايـن امـر تأثيرگـذاري بسيار مهم و حياتي است، زيـرا سازمان را تعيـين كـرده، بـه پيـدايي توانـايي كـاركرد

عالوه بر .شود صحيح و مناسب در محيط آن منجر ميتوانـد، موجـب هاي سنتي پليس مي آن تكيه بر تاكتيك

و . ند، شـود تعين آنچه كه شهروندان از آن نگران هسـت بدين صورت با كسب اعتماد اعضاي جامعـه، موجـب

& Benedict). اجراي مؤثر قـانون در جامعـه گـردد

others, 2000:284). موجـب شـهروندان بـا پلـيس تعامـل و همكـاري -2

ايـن از و شـود مـي مـردم بين در پليس حضور بيشتر

خـاطر در ميـان فـراغ و امنيـت احسـاس نوعي طريق

.آيد مي جودو به شهروندان مـردم بـا فعـال بسـيار طـور به پليس كه آنجايي از -3

افـزايش كنـد، موجـب مي مساعي تشريك و همكاري

رضـايتمندي هرچـه و شود مي شهروندان رضايتمندي

از شـهروندان تـرس ،باشـد بيشـتر پليس از شهروندان ).(Roh & Oliver, 2005 يابـد مـي كاهش جرم وقوع

و ديـد اجتماع، پليس كه دده مي نشان طولي تحقيقات بخشـيده بهبـود را بـه پلـيس نسبت شهروندان نگرش

آرامـش و امنيت ضامن عنوان به پليس رفتار اگر .است به دارد امكان شود، ارزيابي ناشايست و ناعادالنه مردم،

ناامني احساس متضمن كه برداشتهايي منجر شود اتخاذ

به عملكرد اعتقادي و ايمان ديگر شهروندان زيرا است؛

,Renauer ) ندارنـد انتظـامي نيـروي اجتمـاعي كنترل

رضـايت بين احساس ناامني دريافت نيز باكس. (200

بـا مقابله براي پليس اثربخشي به كه هايينو آ پليس از

1982( ترسـند مـي جرم از كمتر دارند، اطمينان جرايمLiska & Sanchirico,(. بــا پلــيس كــه هنگــامي

همسـايگي، محلـي هـاي گـروه يـق طر از شـهروندان

كنـد، مـي تعامل غيره و مدارس هاي نوجوانان، فعاليت

واقعي شـهروندان پيوندهاي مشاركت، و همكاري اين

كـرده؛ تحكـيم و تقويـت را شـهروندان و پلـيس بـين

& Roh دهـد مـي كـاهش بنابراين احساس ناامني را

Oliver, 2005)( .بـا پليس روزافزون تعامل و همكاري احسـاس افـزايش طريـق از مستقيم طور به شهروندان

بـين روابـط شـهروندان، تحكـيم كـارايي و اثربخشي

و همسـايگي امـور در آنهـا دادن دخالت و همسايگان. دهـد مـي كـاهش را آنهـا ناامني و احساس ترس شهر،

محل، آموزش پايش هاي ه گرو در شهروندان مشاركت

همبسـتگي حساسا سازي، پاك هاي برنامه و نوجوانان

و تـرس كاهش به ،داده افزايش شهروندان را اجتماعي .كند مي كمك آنها امنيت احساس افزايش

منابع

. احمدي، حبيب و گلمراد مرادي و زهـره آذرگـون -1ــي و « .)1386( ــاركت مردم ــين مش ــه ب ــي رابط بررس

مورد مطالعه شهر اسالم آباد (احساس امنيت اجتماعي

37 1388ليس و احساس امنيت در شهر اصفهان سال پرابطه نقش

ــرب ــع؛ »)غ ــلنامه توس ــانيفص ، 4، دوره اول، شه انس .1386تابستان

ــرام -2 ــات، به ــناختي «). 1387.(بي ــه ش ــين جامع تبيپايـان نامـه ،»احساس امنيت در بين شهروندان تهراني

دانشـكده : دكتري جامعـه شناسـي، دانشـگاه اصـفهان .ادبيات و علوم انساني، گروه علوم اجتماعي

چارچوب مفهومي پيمايش .)1383.(چلبي، مسعود -3هـاي انتشارات طرح: ، تهرانها و نگرش ايرانيان ارزش

.مليتحليل اجتمـاعي در فضـاي ). 1385.(چلبي،مسعود -4

.نشرني، چاپ اول: ، تهرانكنش: ، تهـران شناسي نظم جامعه .)1386.(چلبي، مسعود -5

.چاپ چهارم،نشر نيــاني، رســول -6 ،شناســي شــهري جامعــه .)1385. (رب

.، چاپ دومدانشگاه اصفهانانتشارات سمت و : تهرانــاركهن -7 ــواد افشـ ــول و جـ ــاني، رسـ .)1383. (ربـشهرنشيني و امنيت؛ تحقيق در عوامل و شرايط مـؤثر «

مجلـه ، »بر امنيت شهرها، مورد؛ شهر جديـد بهارسـتان . 1، ش16، ج)علوم انساني(پژوهشي دانشگاه اصفهان

ــد -8 ــمي، وحي ــه «). 1388.(قاس ــازي معادل ــدل س م Amosهاي اجتماعي با كـاربرد پژوهشساختاري در

Graphics«انتشارات جامعه شناسان: ، تهران. تحليـل سيسـتمي « .)1384. (قاليباف، محمـد بـاقر -9

مجموعـه ، »امنيت اجتماعي و راهبردهاي مـديريت آن ، هـاي همــايش امنيـت اجتمــاعي مقـاالت و ســخنراني

انتشـارات ،1معاونـت اجتمـاعي ناجـا، شـماره : تهران .هگلپون

چهره متغير امنيـت ملـي، .)1379.(ماندل، رابرت -10 .انتشارت پژوهشكده مطالعات راهبردي: تهران

ونداليسـم، .)1383. (محسني تبريـزي، عليرضـا -11 شناسي اجتماعي و جامعه شناسـي و روان مباني روان

شناسي رفتار ونداليستي در مباحـث آسـيب شناسـي و .ارات آگهانتش: تهران كژ رفتاري اجتماعي،

ــادر -12 ــوروزي، ن ــائي در « .)1384. (ن ــت جن سياسبا «م خرد و تأثير آن بر احساس امنيت شهروندان يجرا

ــه ــر نظري ــه ب ــه »هــاي شكســته پنجــره تكي ــان نام ، پايدانشـكده :كارشناسـي ارشـد حقـوق، دانشـگاه تهـران

.حقوق و علوم سياسي تدابير و سيره عملـي امـام .)1380. (واثقي، قاسم -13

، مركـز تحقيقـات در تـأمين امنيـت اجتمـاعي ) ع(علي .ناجا

14- Benedict, Wm .W.M., Brown, R.B., & Bower, D.J., (2000). Perceptions of the Police and fear of Ccrime in a Rural Setting: Utility of a Geographically Focused Survey for Police Services, Planning and Assessment, Criminal Justice Policy Review, Volume 11, Number4 ,December.2000,275-298. 15- Ferguson, K. M. & C. H. Mindel.(2007). Modeling Fear of Crime in Dallas Neighborhoods: A Test of Social Capital Theory, Crime & Delinquency, Volume 53, Number 2, Aapril 2007, 322-349. 16- Gert, Van Beek.(nod). feeling (un)safe and (in) secure in the risk society. Available from:http:// stuies/ac084_en.pdf. 17- Jones, R. W. (1999). Security, Strategy And Critical Theory, London: Lynne Rienner Publications. 18- Lambropoulo, E. (2007). Citizen’s Safety, Business Trust and Greek Police, International Review of Administrative Science, Sage Publications, Vol 70 (1):89-110. 19-Liska, A. L., Lawrence, J. J., & Sanchirico, A. (1982). Fear of crime as a social fact. Social Forces, Vol. 60, No. 3pp. 760-770

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 38

20- Renauer, B.C. (2007). Reducing Fear of Crime: Citizen, Police, or Government Responsibility?, The Journal of Police Quarterly, Volume 10; Number 1, March 2007 41-62,© 2007; Sage Publications, http://pqx.sagepub.com. 21- Roh, S. H., & Oliver, W. M. (2005). Effects of community policing upon fear of crime: Understanding the causal linkage. Policing. Vol. 28, Issue. 4؛ pg. 670. 22- Ross, C. E., & Jang, S. J. (2000). Neighborhood disorder, fear, and mistrust:The buffering role of social ties with neighbors. American Journal of Community Psychology, 28(4), 401-420 23- Scheider, M. C., Rowell, T. & Bezdikian, V. (2006). The impact of citizen perceptions of community policing on fear of crime: Findings from twelve cities. Police Quarterly, 6363 ؛

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

9/11/90: پذيرش 28/4/90: دريافت 39-58 صص

بررسي عوامل مؤثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

�دانشگاه آزاد اسالمي واحد خميني شهر استاديار گروه جامعه شناسيسيد محسن خليفه سلطاني،

كارشناس ارشد جامعه شناسيطمه سادات معيني طباء، فا كارشناس ارشد جامعه شناسينسرين قالني،

چكيده

آميزترين جنبش خانواده بشري شناخته شده است و به عنوان مؤثرترين عامل صنعت گردشگري به عنوان مسالمتكند؛ به طوري كه اقتصاددانان آن را ميها و استوار ساختن صلح جهاني نقش اساسي ايفا در ايجاد تفاهم ميان ملت

در اين مقاله تالش شده، ميزان احساس امنيت گردشگران با توجه به دو متغير . خوانند مي "صادرات نامرئي"كليدي، حضور و عملكرد نيروي انتظامي و تبليغات ارائه شده در خصوص مسائل امنيتي براي گردشگران بررسي

از شهر اصفهان 89گردشگر خارجي كه در سال 381اي از مايشي بر روي نمونهاين پژوهش به شيوه پي. گردداي بوده و از آنجايي كه آمار ها به صورت پرسشنامه روش گردآوري داده. اند، صورت گرفته است ديدن نموده

دشگران در دقيقي از ورود و خروج گردشگران در زمان مطالعه در دسترس نبوده است، لذا به شيوه اتفاقي، با گردهد كه بين دو متغير نتايج نشان مي. ها در اختيار آنها قرار گرفت هاي گردشگري مصاحبه شده و پرسشنامه محل

هاي جمعي در خصوص مسائل امنيتي و حضور و عملكرد نيروي انتظامي و همچنين تبليغات ارائه شده در رسانه . ري معني داري وجود دارداحساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان، پيوستگي آما

. احساس امنيت، توريست، نيروي انتظامي، تبليغات: هاي كليدي واژه

091336419820Email: moeiny89@yahoo.com:ولؤنويسنده مس�

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 40

مقدمه و طرح مساله -1گردشگري با دوعملكرد خود، هم به عنوان يك

هاي اقتصادي صنعت در آمد زا و رونق دهنده چرخكشور و هم در ارتباط بين ملل و اقوام در جهان نقش

از همه مهمتر اينكه جهانگردان . كند ا ميمهمي را ايفقرار است براي ايران سفيراني باشند تا كشور ما و امنيت موجود در آن را چنانكه هست، در عرصه

كارشناسان گردشگري بر اين . الملل توصيف كنند بينباورند كه رابطه امنيت ملي و گردشگري بايد مورد

از امنيت ملي توجه قرار گيرد؛ زيرا تعريف جديدي در سايه حضور گردشگران خارجي و شناخت

هاي داخلي و انتقال آن به خارج يك معياري واقعيتبه اين ترتيب، امنيت داخلي و ملي . ضروري است

هر كشور ترين عامل گسترش گردشگري در شاخصبه عبارتي، تا زماني كه امنيت نباشد، سفري . است

شگران از يك شكل نخواهد گرفت و رضايتمندي گرد. مقصد براي انگيزه بازديد مجدد فراهم نخواهد شد

اين امر ضرورت بررسي امنيت به عنوان يكي از هاي مهم در توسعه پايدار گردشگري را نشان مؤلفه

.دهد مياي چند وجهي و ازسوي ديگر، گردشگر مقوله

شود كه با نهادها و چند بعدي در نظر گرفته ميتوسعه . ماعي در رابطه استهاي مختلف اجت ساخت

افزاري و اين صنعت به گسترش دو مقوله سختافزاري نياز دارد كه بخش سخت افزاري، تأسيسات نرم

ها ها، فرودگاه و اماكن مورد نياز گردشگران، جادهافزاري به عوامل انساني، عوامل است و مقوله نرم

ايجاد امنيت رواني و اطمينان خاطر گردشگران وابسته افزاري با توجه به شرايط پرداختن به مقوله نرم. است

) 8: 1374 رضواني،( دنياي كنوني اهميت بسزايي دارد

به طوري كه اين پژوهش بررسي دو عنصر اساسي، نقش نيروي انتظامي و تبليغات را در بخش نرم افزاري

. داند براي سنجش امنيت گردشگران داراي اهميت ميين ايران با آثار تاريخي، هنر و با توجه به اينكه سرزم

هاي فرهنگي خود به طور قطعي براي ميراثشده جهانگردان عهد قديم بهترين مقصد محسوب مي

است و اصفهان نيز با دارا بودن ارزش معماري و با صنعت قديمي به عنوان بهترين مقصد براي جهانگردان با هدف جهانگردي فرهنگي محسوب

احساس امنيت از جانب شود، بررسي ميزان ميگردشگران خارجي در اين منطقه ضروري به نظر مي

. رسدكوشد با سنجش ميزان احساس مطالعه حاضر مي

امنيت اجتماعي گردشگران خارجي يكي از مناطق جذب توريست، اصفهان، نقش نيروي انتظامي را كه

شود و به عنوان يكي از اركان امنيت ملي محسوب ميناگسستني دارد، بررسي كند و با دستيابي با آن پيوند

هاي متفاوت، به اطالعات تفكيكي گردشگران از مليتبه علل كاهش يا افزايش امنيت در بين گردشگران دست پيدا كند و به اين پرسش پاسخ دهد كه آيا وجود نيروي انتظامي در ميزان احساس امنيت

اجتماعي گردشگران تاثير دارد؟هاي جمعي مبني ئه شده در رسانهآيا تبليغات ارا

هاي سخت افزاري در ميزان احساس بر افزايش مقوله امنيت گردشگران تاثير دارد ؟

امنيت و عوامل مؤثر بر آن -2

امنيت گاه به معناي حفظ جان و صيانت نفس در حفظ اموال و هاي هابز و زماني ديگر به معناي انديشه

به طوركلي، در اين . ك استهاي ال دارايي در انديشه

41 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

پژوهش امنيت، مصونيت از تعرض و تصرف اجباري و دور ماندن از مخاطرات و تعرضات به حقوق و

كه )384: 1376آقابخشي، (هاي مشروع است آزادياين امر براي كسي كه به عنوان گردشگري، مجموعه

دهد، البته نه در هايي در ايام فراغت انجام مي فعاليتار و امور وابسته به آن، بلكه به منظور جهت ك

استراحت، بازيابي نيروي از دست رفته، افزايش در مناطقي به غير ...شناخت و آگاهي، روابط انساني

از مسكن و مأواي هميشگي وي امري مهم تلقي ) 1997(از نظر دان ). 82: 1385 ، نجيمي(شود مي

گردشگران به دو دسته سركش و خود بزرگ بين گردشگران خود بزرگ بين بيشتر بر . تقسيم مي شوند

ارزش اجتماعي و اعتبار مسافرت تاكيد دارند ؛ به طوري كه امنيت ) 192:1382 پارساييان و اعرابي،(

وجود اين دسته از . براي آنها عنصري ضروري است. شود گردشگران به رونق صنعت گردشگري منجر مي

اي ري داراي رابطهبنابراين، دو مفهوم امنيت و گردشگبه عبارتي، يك كشور امن، . دوسويه با يكديگر هستند

صنعت گردشگري فعال و درخشاني خواهد داشت و تواند براي گذاري در بخش گردشگري مي با سرمايه

گردشگري با ظرفيت . افراد زيادي اشتغال ايجاد كندهاي خود و ميزان قابليت در اشتغال و درآمدزايي و

تواند نقش مؤثري در دمان اقتصادي ميافزايش راندر ايران به دو دليل . توسعه اقتصادي كشور ايفا كند

شاهد كاهش احساس امنيت در ميان گردشگران :خارجي هستيم

نخستين عامل كاهش ناامني به دليل سوء تبليغات ها و فضا سازي غير واقعي از وضعيت و شايعه پراكني

عامل، كار آمدي امنيت كشور است و دومين هاي مخرب و ناآگاهانه مديريتي است كه در فعاليت

واقع، عامل دوم مواد خام براي توليد مورد اول؛ يعني

بنابراين، براي حفظ آن بايد به . سوء تبليغات استدنبال ايجاد انديشه امنيت رواني در گردشگر باشيم، كه اين امر با وجود پليس اجتماعي الزاماً به وقوع

پيوندد؛ زيرا عنصر تبليغات را نيز تحت الشعاع ميبنابراين، تبليغات ). 10: 1388صمديان، (دهد قرار مي

در حوزه ايجاد امنيت يا ناامني گردشگران فعاليت دارد، همانند تبليغات سوء كشورهاي مخالف براي تصوير سازي نادرست از يك كشور ميزبان و يا

گردشگران و تبليغات كشور ميزبان براي جذب تصوير سازي روشن از مسائل مربوط به افكار عمومي و مسائل اجتماعي و سياسي كشور كه اگر درست صورت نگيرد و اطالعات ناقص يا اغراق آميز در اختيار گردشگران قرار دهد، حقيقتاً عميقتر و

از سوي . تر از هر وسيله تبليغاتي ديگر است خطرناكيي يا قانونمندي در رفتار ديگر، نظم به هر عمل الگو

كه پليس، ). 22: 1372اسكيدمور، (شود مردم گفته ميهاي رسمي نهاد حكومت به عنوان يكي از سازمان

است و در راستاي پاسخ به يك نياز اساسي؛ يعني گيرد حفظ امنيت اجتماعي ايجاد شده، صورت مي

شناسي اعتقاد دانشمندان جامعه 0)53:1387 احمدي،(ه گردشگران به خاطر عدم آشنايي با فرهنگ، دارند ك

آداب و رسوم و قوانين محلي، بيش از سايرين رنج لذا براي تأمين احساس ). 131:1386 نژاد، قره(برند مي

امنيت و ايمني بيشتر و بهتر گردشگران و پيشگيري از وقوع جرم عليه آنها به پليس گردشگر در سطح

.مناطق جذب گردشگر نياز است پيشينه تحقيق -3

كيوي و كامپنهود در كتاب روش تحقيق خود بيان كنند كه به طور كلي مرور پيشينه پژوهش مي

بخشد، محقق را با اندازهاي تحليل را وسعت مي چشم

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 42

هايشان افكار متخصصان ديگر كه تحقيقات و انديشهممكن است الهام بخش او در كار تحقيق باشد، آشنا

ن تحقيق را كه به تنهايي كند، وجوه گوناگو ميبرايش آشكار و نهايتاً وي توانست به آنها پي ببرد؛ نمي

را در گزينش چارچوب نظري مسأله تحقيق كمك ) .101: 1370كيوي وكامپنهود، (كند مي

آبراهام پيزام در تحقيق خود بيش از هزار مورد از آميزي را كه در مقاصد اعمال مجرمانه و خشونت

اسر دنيا در دهه اخير روي داده است گردشگري سرتپيزام در . شناسي جامعي ارائه كرده است بررسي و سنخ

اين سنخ شناسي را بر اساس پنج ويژگي تحقيق خوداعمال مجرمانه؛ يعني انگيزه، قرباني جرم، مكان ارتكاب عمل مجرمانه، شدت و سختي عمل مجرمانه

است و تكرار و فراواني عمل مجرمانه قرار داده ) .58: 1385صفايي، (

بندي خود جرايم گردشگري را به كوهن در طبقه :كند كه عبارتند از چهار دسته تقسيم مي

اين : جرايم بوميان عليه گردشگران خارجي -الفدسته از جرائم بيشترين ارتباط را با متولّيان امور

.گردشگري و مراجع قانوني دارداز اين : بوميانجرايم گردشگران خارجي عليه -ب

نيز نام »گردشگران به عنوان مجرم«دسته با عنوان اين دسته بسيار محدود بوده، ولي طبع آزادي .برند مي

هاي احساس آزادي از قيود و محدوديت گرايي،موجود در جامعه متبوع و عدم اطالع از قوانين و

.شود اين نوع جرايم مي آداب و رسوم محلي، موجب اين دسته در : دشگران عليه گردشگرانجرايم گر -ج

آثار تحقيقي جايگاهي نداشته و توجهي به آن نشده آميز يا مبتني بر توان به جرائم خشونت است، ولي مي

فرصت بين خود گردشگراني كه به صورت گروهي .اشاره نمود هستند،

هاي در موضوع عليه افراد بومي جرايم افراد بومي -دبا همديگر در د بومي رقابت افرا: گردشگري

هايي مانند دسترسي به گردشگران خارجي موضوعايجاد تأسيسات گردشگري رقابت در براي انجام كار،

ممكن است به جرايم خشونت آميز ميان ... مناسب و ) .62 ،1385صفايي، (ها منتهي گردد محلي

ريان در تحقيقات خود پيرامون امنيت گردشگران :بندي ديگري ارائه كرده است بقهو جرايم عليه آنها ط

هاي گردشگران قربانيان اتفاقي فعاليت: نوع اولاين امر مستقل از ماهيت اماكن مجرمانه هستند كه

.گردشگري استبه دليل ماهيت و طبيعت اماكن و : نوع دوم

هاي گردشگري، اين اماكن به وسيلة مجرمان موقعيتگردشگران شوند، ليكن قربانيان فقط استفاده مي

نيستند، بلكه مثل هر قرباني بالقوه ديگري در .شوند زا قرار گرفته و قرباني مي هاي جرم موقعيت

اي را هاي آن زمينه گردشگري و موقعيت :نوع سومهاي مجرمانه و مجرمان بالقوه و براي جذب فعاليتبه دليل خصوصيات خاص . سازد با انگيزه فراهم مي

هاي خوبي براي طعمه آنها آماج و گردشگران،شوند و همين امر هاي مجرمانه تلقي مي فعاليت

جرايم . گردد اين مناطق مي موجب جذب مجرمان بهاينجا عمدتاً غير سازمان يافته و از نوع جريم خرد در

اين صنعت به عنوان لذا . و مبتني بر فرصت هستند .گردد يك صنعت تأمين كننده قرباني تلقي مي

هاي مجرمانه براي برآورده كردن و فعاليت :نوع چهارمهاي گردشگران تأمين انواع معيني از درخواست

.خارجيهاي مجرمان سازمان يافته و گروه: نوع پنجم

تروريستي كه گردشگران خارجي را به عنوان اين در .دانند اي براي رسيدن به اهداف خود مي وسيله

43 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

خارجي گيري و حتي قتل گردشگران مورد گروگان ) .63-62: 1385صفايي، (افتد اتفاق مي

تحقيقات اين قسمت به برخي از مطالعات و درايران كه انجام شده درباره موضوع گردشگري در

اشاره اين مقاله دارد، ارتباط بيشتري با موضوع :گردد مي

به شكل ) 1387( در پژوهشي كه بهرام بياتاد انجام داد، اين اي از افر پيمايشي و بر روي نمونه

:نتايج به دست آمدمنطقه ميزان احساس ناامني از حيث جنسيت، -1

.سن پاسخگويان متفاوت است -محل سكونت، تأهلبين ميزان احساس ناامني و متغيرهاي ميزان بروز -2

اعتماد اي، هويت، جرايم، انتظار پليس، پرداخت رسانهاري وجود اي و كالبد شهري رابطة معني د تعلق محله

.دارد پژوهشي به صورت پيمايشي) 1385(صفايي

اي از و بر روي نمونه) يابي زمينه -توصيفي(اين تحقيق، بررسي هدف اصلي. گردشگران انجام داد

شامل اطالع رساني، (اصفهان عملكرد نيروي انتظامي كنترل، رسيدگي به شكايات و ارائه خدمات گشت و

با . است) دشگران خارجيدر فرايند تأمين امنيت گرهايي در قالب چهار استناد به ادبيات تحقيق شاخص

مؤلفه اطالع رساني، گشت و كنترل، رسيدگي به )شاخص 6براي هر مؤلفه (شكايات و ارائه خدمات

شاخص تعيين شد و بر اساس آن ابزار 24مجموعاً گيري به شكل پرسشنامه با طيف ليكرت تهيه و اندازهپس از تجزيه و تحليل . آوري گرديد عها جم دادهاين تحقيق كه بر پايه چهار مؤلفه چهار فرضيه ها، داده

tمذكور در نظر گرفته شده بود، با استفاده از آزمون . اي بررسي و همه آنها تأييد گرديد يك نمونه

پژوهشي به صورت پيمايشي ) 1385( نجيم نجيمياين هدف. م داداي از گردشگران انجا و بر روي نمونه

شناسي مطرح است، پژوهش كه در حيطة جامعهشناختي عوامل مؤثر بر رضايتمندي بررسي جامعه

گردشگري در شهر شيراز از ديدگاه گردشگران خارجي است كه به شناسايي ديدگاه گردشگران در مورد رضايتمندي و علل نارضايتي آنها در شهر شيراز

دهد كه بين يق نشان مياين تحق نتايج . پرداخته استهاي گردشگري تبليغات، متغيرهاي مستقل آگاهي

فرهنگي، هاي تاريخي و ايران، جاذبه موقعيت سياسيها و هنجارها و امكانات گردشگري، پذيرش ارزش

متغير وابستة رضايتمندي گردشگري رابطه مثبت و . معناداري وجود دارد

مايشي و پژوهشي به شكل پي) 1388(جليلوند اين هدف . اي از گردشگران انجام داد بر روي نمونه

تحقيق بررسي تأثير تبليغات دهان به دهان بر انتخاب مقصد گردشگري و شناسايي عواملي است كه احتمال

. دهد تأثيرپذيري گيرندگان اطالعات را افزايش ميدهد كه تبليغات دهان به دهان بر ها نشان مي يافته

ن براي انتخاب مقصد گردشگري تصميم گردشگرابين تبليغات دهان به دهان به عالوه، .تأثير داشته است

هاي منبع اطالعات رابطه معناداري وجود ويژگي ودهد كه بين ها نشان مي از سوي ديگر تحليل داده. دارد

ريسك استنباط شده گردشگر با ميزان استفاده از . ري وجود دارددااتبليغات دهان به دهان نيز رابطه معن

اين بخش به ديدگاه هـايي كـه بـه در: مباني نظري -4

نوعي با گردشگري در ارتباط هسـتند و همچنـين، بـه بــين هــاي كــه از آنهــا بــراي ســنجش رابطــه ديــدگاه

) احسـاس امنيـت ( متغيرهاي مستقل با متغيـر وابسـته . پردازيم شود، مي استفاده مي

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 44

ـ برخـي از صــاحبنظران، ه وجــود آمــدن پايـه اصــلي بهـابز مـثالً تومـاس داننـد؛ جامعه را ترس از ناامني مـي

معتقد است كه ترس از مرگ و نـاامني، پايـه و مبنـاي براي بررسي مكاتب نظري در . اوليه جوامع بوده است

به دو دسته مكاتب سنتي و جديـد اشـاره باب امنيت، : گردد مي

مكاتب سنتي -4-1-1

ايجاد نظـم وان يك عنصردر مكاتب سنتي دولت به عندر مكتب سنتي امنيـت را . امنيت شناخته شده است و

اي يكدست و هماهنـگ جسـتجو در پديدآمدن جامعهكنند و تفكر غالب بـر اسـاس قـوانين و دسـتورات مي

تعيين شده از سوي دولـت اسـت و بـر تـداوم اقتـدار .كنند مركزي يا همان دولت تأكيد مي

قـدرت و امنيـت رد سنتي،در رويك: رويكرد سنتي -1توان ادعا كرد با يكديگر تعامل و پيوستگي دارند و مي

به ميزان برخورداري از قدرت، امنيت به مفهـوم عـدم ايـن در. تجاوز و خطر و تهديـد اسـت امكان تعرض،

هـاي نظـارتي روند، براي برقـراري امنيـت بـه كنتـرل ــمي، ــه رس ــان وظيف ــه كاركن ــروي از جمل ــناس ني شهاي نظـارتي نيازمنديم و امنيت به ياري سيستم انتظامي

بنابراين، به ميزان كاهش قدرت نيـروي . شود اعمال ميهـاي و مشروعيت آن، اعمـال قـدرت سيسـتم انتظامي

پـذيري آشـكار نظارتي امنيـت، كـاهش يافتـه، آسـيب اين رويكرد، افزايش ابزارهاي كارآمـد بر طبق . شود مي

سـي در اسـتقرار و بقـاي نظارتي، از جمله عوامـل اسا ).90: 1387صفري شالي، (امنيت است

گفتمـاني پيرامـون «نويدنيا در مقالـه خـود بـه نـام كند كـه امنيـت اين ديدگاه را بيان مي » امنيت اجتماعي

اجتماعي در رويكـرد سـنتي، در بسـتر حفـظ و بقـاي ايـن امـر، شود و براي عملـي كـردن زندگي مطرح مي

ست كم كاهش عواملي هستيم كه نيازمند حذف و يا دلـذا هـر آنچـه . كنند حفظ و بقاي زندگي را تهديد مي

تهديـدي بـراي امنيـت مخلّ نظم جاري حيات شـود، ملي تلقي شده، مبارزه با آن در دستور كار دولت قـرار

) .10-9: 1382 نويدنيا،(گيرد مي 1مطالعات انتقادي امنيت -2

ين و پايـدارترين تـر مطالعات انتقادي امنيـت، منسـجم انتقاد از مطالعـات سـنتي امنيـت اسـت و دو رهيافـت

نخسـتين رهيافـت بـه : اين حوزه وجود دارد اصلي درآنهـا . مربوط است 2كار كيت كراوس و مايكل ويليامز

به طـور . اند تمايز قائل شده 3ميان امنيت عميق و وسيعخواستند تا تمركز مطالعات سـنتي را مشخص، آنها مي

هـاي رايـج در مـورد ولت زير سؤال ببرند و ادعـا بر داين رهيافت نارضايتي خود را .امنيت را بازنگري كنند

از مطالعــات ســنتي امنيــت و خطاهــاي طــرح اصــلي . كنـد مطالعات امنيت پس از پايان جنگ سرد بيان مـي

اين مسأله است كه بايد توجه اساساً تأكيد آنها بر رويبه سوي تمركـز بـر افـراد، كنش دولت از بخش نظامي

: 1384شريفي دريـاز، (اجتماع و هويت معطوف شود منـد بـه تشـويق اين رهيافت بيشتر عالقـه نهايتاً) . 87

4ها براي مطالعـه و عملـي كـردن امنيـت تنوع رهيافت .است

ايـن دومين دسته از مطالعات انتقادي امنيت، بيشتره است كـه نكته را تعريف كرده و مورد توجه قرار داد

توان آن را مكتب مي. مطالعات انتقادي به چه معناستاين رهيافت، رهاسازي هدف اصلي. ناميد 5)ولز(ولش

1 Critical Security Studies 2 Keith Krause and Michael Williams 3 Broadening and deepening security 4 Practising 5 Welsh School

45 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

تواند به احتمـال تنها فرآيند رهاسازي مي. است 1انسان، ايـن رهيافـت، ايـن همـه بـا . زياد نمود امنيت باشـد

اين .داند رهاسازي انساني را مترادف غربي سازي نمييدگاه معتقد است كـه در تفكراتمـان دربـاره امنيـت، د

هـاي رهاسازي بايد منطقاً تقدم مشخصي بـر موضـوع رهاسـازي انسـان . اصلي قـدرت و نظـم داشـته باشـد

هماننـد (آزاد سـاختن مـردم : گونه تعريف شده كه اين اي كـه از فشارهاي انساني و فيزيكـي ) ها افراد و گروه

چيزي است كـه آزادانـه آن مانع آنها در انجام دادن هرجنـگ و تهديـد، فقـر، آمـوزش . انـد را انتخاب كرده

ايـن ضعيف، سـركوب سياسـي و ماننـد آن، از جملـه امنيت و رهاسازي دو روي يـك سـكه . فشارها هستند

بنابراين، تالش براي رهاسـازي، نـه قـدرت و . هستند .شود نظم، باعث به وجود آمدن امنيت اصيل مي

ايـوب ادي امنيـت بـه وسـيله محمـد مطالعات انتقمورد انتقاد قرار گرفته، كه به تأكيد بر رهاسازي توجـه

ايـن جهـت ايوب تعريف رهاسـازي بـه براي . كند ميهاي معاصر غرب را كـه متمايل است كه مدل سياست

هاي جهان سوم هسـتند، تحميـل بسيار دور از واقعيتشـمردن كنـد كـه، متـرادف وي اين گونه ادعا مي. كند

هـاي رهاسازي با امنيت، اكسيري بـراي همـه بيمـاري توانـد هاي جهان سوم اسـت و مـي طاعون گونه دولت

ايـن اين است كـه ايوب مسأله . اوج ساده لوحي باشدمند اسـت، در حـالي رهيافت به رهاسازي انسان عالقه

. ايوب درصدد است كه بر امنيت دولت تأكيد كنـد كه عترف به يـك ديـدگاه رئاليسـتي از سوي ديگر، وي م

ايوب، توجه به امنيت دولتي ضعف اصلي انتقاد. استجهان سوم (است، در حالي كه براي بسياري از جوامع

اين مسأله مهم است كه دولت، تهديد اصـلي ) و غيره ايـن امـر در نهايت، . شود شان محسوب مي براي امنيت

1 Human Emancipation

نقطه مرجـع به اين نكته بستگي دارد كه، فرد يا دولت ) . 107-106: 1387 طاهري،(امنيت باشد

مكاتب جديد -4-1-3

در مكاتب مدرن تأكيد اصلي بر امنيت ملي را موضـوع دهد و بيشتر وجـود شـرايط نفي تهديدات تشكيل نمي

اجتمـاعي مناسـب -آل براي يك حيـات سياسـي ايده ايـن نـوع از امنيـت .براي كليه شهروندان مدنظر است

ايجابي ب مدرن ديدگاه سلبي ندارد، بلكه جنبه در مكت .و تأسيسي آن مد نظر قرار گرفته است

مدرن يـك قـدم بـاالتر از رويكـرد سـنتي رويكردرود و برداشته، درجهت اهداف متعـالي بـه پـيش مـي

امنيت اجتماعي را تنها فقدان خطر و تهديد بـراي بقـا بقـا، اين رويكرد، وجه غالـب كند، بلكه در تعريف نمي

در جهت اهداف، استمرار يافته، رونـد تعـادل و نظـم ريزي شده و جريان در مسير دستيابي به اهداف، برنامه

.يابد مي

2مكتب كپنهاگ و امنيت -1اين رويكرد، تنها رويكردي است كه صرفاً بر مطالعات

ايـن مكتـب، كنـار گذاشـتن سعي . امنيتي استوار استايـدة امنيـت و طرح گ نظامي مسائل امنيتي از دايره تن

باصـري، (اسـت ) نظامي(موسع در برابر امنيت مضيق كار باري بوزان در توسعه مطالعات امنيت ). 35: 1387

ــي دارد ــت فراوان ــلي . اهمي ــته اص ــوان هس ــه عن او بديدگاهي بوده است كه به نام مكتـب كپنهـاگ معرفـي

عنصــر اصــلي در كتــاب بــوزان، توســعه . شـده اســت ايـن اين معنا كه به جاي رح امنيت بوده؛ بهبخشيدن ط

كار داشـته، امنيـت را بـه كه با يك بخش امنيت سر و: 1384شـريفي دريـاز، (پنج بخش تقسيم كرده است

2 The Copenhagen School and Security

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 46

به نظر بوزان، امنيت اجتماعات بشـري بـه پـنج ) . 85 -مقولة نظامي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و زيسـت

) .34: 1378 بوزان؛(شود محيطي تقسيم مي ديدگاه مسعود چلبي وامنيت -2

هاي ديگري كه در حـوزه امنيـت يكي از مفهوم سازيبندي چهار بعدي چلبي از امنيت تقسيم صورت گرفته،

او معتقد است چهار علقـه افضـل و عـام بـراي .استتـوان آنهـا را از هـم تفكيـك انسان وجود دارد كه مي

:كرده اجتمـاعي و علقـه علقه شناختي، علقه مادي، علق

) .63: 1386 چلبي،(امنيتي ايـن بعـد در. اسـت Gعلقه امنيتي مربوط بـه بعـد

انسان به عنوان موجودي هدفمنـد و بـالقوه مضـطرب براي حفظ آرامـش و صـيانت ) انسان با چهره سياسي(

هــاي اثبــاتي و اجتمــاعي، خــود در ارتبــاط بــا محــيطمنيتـي بـراي علقـه ا . درصدد تحقق اهداف خود اسـت

:شامل ممكن است چهار بعد اساسي قائل شد، ؛)فراغت از تهديد مالي(امنيت مالي .1 ؛)فراغت از تهديد جاني(امنيت جاني و بهداشتي .2 ؛)فراغت از تهديد جمعي(امنيت جمعي و گروهي .3 چلبـي، ) (فراغـت از تهديـد فكـري (امنيت فكري .4

) .107: 1385 و 32: 1383 :ها و توريسمنظريه سلسله مراتب نياز -3

هدف گردشـگر 1در نظريه نيازهاي مازلو، تايلمن ــت گردشــگري را برطــرف شــدن ــراي انجــام فعالي ب: نيازهايش از نيرومند ترين تا ضعيف تـرين مـي دانـد

نيازهاي جسماني، ايمني، اجتماعي، احتـرام و نيـاز بـه 1 Tillman

) در سـفر (خوديابي يا تحقق ذات كه اين طبقه نيازهـا سازند تا به استعدادهاي خـود فعليـت در ميافراد را قا

بنـابراين، جامعـه ).Singer; 1990:455-456( بخشـند بايد بتواند نيازهاي گردشگر را برطرف كند، تا ميزبان

در غيــر ايــن . گردشــگر بــه رضــايتمندي دســت يابــد صورت، سـطح رضـايتمندي او پـايين خواهـد آمـد

.(Hall & pag;1999:34) افزايش احساس �زها رفع نيا �گردشگر

افزايش جذب گردشگر �امنيتكاهش احساس �عدم رفع نيازها �گردشگر

كاهش جذب گردشگر �امنيت احساس امنيت گردشگران با توجه به سلسله

)منبع محقق(مراتب نيازهاي مزلو نظريه انگيزش -4

نظريه انگيزه را درباره گردشگري به 2مونتينهو وكوپرطابق نظرمونتينهو، انگيزه، موقعيت م. اند كار بردهكند كه افراد را انگيزه وضعيتي را بيان مي. نيازهاست

هاي خويش پاسخ گويند و به انگيزد تا به نياز بر ميكند كه اين مورد بيان مي كوپر در. رضايتمندي برسند

شناخت درست تقاضاي گردشگري در سطح فردي . وابسته است پيامد جرياني است كه به عوامل مختلفي

عواملي متشكل از نيازها و اميال كه فراهم بودن پول،ها آن را شكل ها ونگرش زمان وتصورات، ادراك

دارد كوپر بيان مي). Hall & pag; 1999:61(دهند ميها، هم نيستند؛ آنها در نگرش كه دو شخص شبيه به

اين عناصر ها با هم اختالف دارند و ادراكات و انگيزهها با نگرش. گذارند وي تصميم به سفر تأثير ميبر ر

. ادراكات فرد از جهان، وابسته يا مرتبط هستندها و هرچند نگرش. ادراكات، عقايد ذهني هستنند

2 Montenho & Coper

47 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

ادراكات علت خواستة مردم را بر سفر مشخص يا بيان هاي دروني هستند كه تقاضاي اما خواسته. كنند نمي

هاي آورند كه در نهايت انگيزه سفر را به وجود مي ).Hall & pag ; 1999 :62(شوند سفر ناميده مي

�گيري به سفر ايجاد انگيزه براي تصميم�گردشگر افزايش جذب گردشگر �با فراهم بودن امنيت الزم

�گيري به سفر ايجاد انگيزه براي تصميم� گردشگر كاهش جذب گردشگر �با فراهم نبودن امنيت الزم

احساس امنيت الزم گردشگران باتوجه به نظريه ).ع محققمنب( انگيزه

نظريه مبادله هومنز -5

كند، مفهوم در ديدگاه مبادله آنچه اهميت پيدا مي مطابق اين نظريه، عدم تقويت . عدالت توزيعي است

اين نظريه . شود پاداش به پرخاشگري منجر ميبراساس . براساس آراي جورج هومنز بنا شده است

گر در توان اين گونه بيان داشت كه، گردش نظر وي، ميكند پاداشي را به دهد؛ سعي مي كنشي كه انجام مي

به عبارتي، به دنبال پر كردن اوقات . دست آورداگر در اين كنش به نوعي ناامني . است فراغت خويش

العمل وي عدم و يا نارضايتي دست پيدا كند، عكسبازگشت مجدد به جامعه ميزبان و تبليغات سوء در

ماني كه كنش شخصي ز "به نوعي. مورد آن استپاداشي را كه انتظار دارد، دريافت نكند يا كنش او به تنبيهي غيره منتظره منجر شود، وي عصباني خواهد شد و احتمال بيشتري وجود دارد كه رفتاري

).430:1374ريترز،(پرخاشگرانه از خود نشان دهد قضاوت خوب درباره ارائه خدمت رساني �گردشگر

�گردشگر .ت در كشور ميزباناحساس امني� پليسعدم �قضاوت بد درباره ارائه خدمت رساني پليس

. احساس امنيت در كشور ميزبان

احساس امنيت گردشگران با توجه به نظرية مبادله )منبع محقق( هومنزتوان هاي نظري مي براساس تلفيقي از ديدگاه

گفت، در صورت عدم برطرف كردن و شناسايي سطح رضايتمندي ) انگيزش نظريه(گردشگران نيازهاي

و ) نظريه مازلو( گردشگر كاهش پيدا خواهد كرد كنشي كه به اشتغال و در آمدزايي براي كشور ميزبان و احساس امنيت و تبادل فرهنگي براي گردشگر منجر

. ، صورت نخواهد گرفت)نظريه مبادله ( شود مي

روش تحقيق -5 . روش پيمايشي استفاده شده استدر اين پژوهش از

به علت نبود فهرست اسامي و زمان ورود و خروج گيري اتفاقي آنها در كشور و عدم امكانات از نمونه

شايان ذكر است چون اين طرح ( استفاده شده استتحقيقي در دوره زماني خاص و هر بخشي مرحله به

ها در مرحله انجام شده، ارائه پرسشنامه بين توريستانجام گرفته 1389هاي ارديبهشت و خرداد سال ماه

ها پس از توزيع پرسشنامه انگليسي در و داده .)استشهر ) آماري نمونة(نفر از گردشگران خارجي 381بين

.آوري شده است جمع1389اصفهان در سال آيد؛ از اصوالً روايي با صور مختلف به دست مي

اين تحقيق، در .جمله روايي صوري و اعتبار تجربيمنظور از . براساس روايي صوري عمل شده است

ها يا روايي صوري، شناسايي روايي شاخصهاي پژوهش است كه از طريق مراجعه به معرف

اين است كه اين كار آيد؛ مزيت داوران به دست ميهاي درست دست تحقيق به همان نسبت به شاخص

حقق به دور هاي م يابد كه تا حد امكان از ارزش ميباشد و واقعيت وحقيقت را آن طور كه هست، به

به ). 115: 1385 نجيمي،(نهد سنجش و ارزيابي ميهايي كه همين علت، سعي شده است اوالً گويه

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 48

هاي سنجند، به همراه گويه متغيرهاي تحقيق را ميتحقيقات پيشين كه زير نظر اساتيد مجرب استفاده و

فاده قرار گرفته، سپس اند، مورد است اجراء شدهپرسشنامه تدوين شده را، به اساتيد نشان داده، از نظرهاي آنها براي تصحيح پرسشنامه كمك گرفته

يك پرسشنامه عالوه بر روايي بايد داراي پايايي . شودگيري است منظور از پايايي، درجه دقت اندازه. باشد

براي پايايي پرسشنامه از ضريب ). 101: 1387 تركي،( .آلفاي كرونباخ استفاده شده است

ميزان آلفاي به دست آمده كه به شاخص احساس ، 6، 8، 9، 10(هاي امنيت و همچنين مربوط به سؤال

نفر 26مربوط است، براي پايايي پرسشنامه ) 4و براي ) درصد 66در حدود ) (سنجش پيش آزمون(

است و چون ) درصد 69(نفر 381پايايي پرسشنامه اي كرونباخ براي پايايي پرسشنامه بايد ميزان آلف

باشد تا قابل قبول باشد؛ بنابراين % 65هميشه بيشتر از هاي اين مقادير آلفاي به دست آمده براي پايايي سؤال

.شاخص قابل قبول استدر اين تحقيق ميزان آلفاي كرونباخ به دست آمده

كه مربوط به شاخص ديدگاه گردشگران نسبت به ، 18(هاي ظامي و همچنين مربوط به سؤالنيروي انت

مربوط است، براي پايايي ) 7، 12، 15، 17،16درصد و براي پايايي 78نفر، در حدود 26پرسشنامه درصد است و چون ميزان 83نفر، 381پرسشنامه

آلفاي كرونباخ براي پايايي پرسشنامه بايد هميشه ين مقادير بنابرا باشد تا قابل قبول باشد؛% 65بيشتر از

هاي اين آلفاي به دست آمده براي پايايي سؤال .شاخص قابل قبول است

ه شاخص تبليغات ميزان آلفاي به دست آمده كه بمربوط است، ) 11، 13 ،14(هاي و همچنين به سؤال

381درصد و براي 69نفر در حدود 26براي پايايي است و چون ميزان آلفاي كرونباخ% 70نفر در حدود

باشد % 65براي پايايي پرسشنامه بايد هميشه بيشتر از تا قابل قبول باشد؛ بنابراين، مقادير آلفاي به دست

هاي اين شاخص قابل قبول آمده براي پايايي سؤال .است

:تعريف نظري و عملياتي تحقيق-6 احترام به حقوق گردشگر

منظور از احساس امنيت، داشتن احساس امنيت از مالي و روحي و غيره در يك منطقه است لحاظ جاني،

اماكن گردشگريميزان احساس امنيت در

ميزان احساس امنيت در محل اقامت

امنيت هاي ميزان احساس صشاخ

احساس امنيت داشتن در بدو ورود به اصفهان

وضعيت امنيت در مسيرهاي گردشگري

ميزان امن بودن شهر اصفهان

49 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

حضور و عملكرد نيروي انتظامينيروي انتظامي به عنوان يكي از اركان نظام جمهـوري

ــران اســت اســالمي اش و يكــي از وظــايف اصــلي اياستقرار نظم و امنيت در جهت احساس آرامش و عدم

در پس نيروي انتظـامي . ترس و دلهره در جامعه است

عنـوان گردشـگر وارد مـرز قبال اتباع خارجي كـه بـه در اينجـا . شـود شوند، وظايفش خطيرتـر مـي ايران مي

بيشترحضور و عملكرد نيروي انتظامي مـد نظـر بـوده گيـري شـده هاي ذيل انـدازه ها و آيتم است كه با گويه

:است

تبليغاتبه كار گرفتن ابزار تبليغاتي در جهت ارائة پيام مثبت و

مؤثرترين وسـايلي . عي از مخاطبانش استمنفي به جم

يـا درجهـت ايجاد انگيزه و توان از طريق آن به كه ميعكس آن، عـدم انگيـزه بـه گردشـگر بـراي سـفر بـه

.كشوري استفاده كرد هاي توصيفي پژوهش يافته -7

توان به طور مستقيم به سنجش امنيت اگرچه ميه عنايت به ، اما با توجه ب گردشگران پرداخت

و اريك كوهن ) 1982(مطالعاتي كه آبراهام پيزام

در زمينه امنيت گردشگران انجام داده اند، ) 1985(هايي را براي بررسي اين امر توان شاخص مي

:بندي كرد دسته

رد نيروي انتظاميهاي حضور و عملك شاخص هاي راهنماي گردشگري استقرار پايگاه

موقع پليس هپاسخگويي ب

حضور داشتن نيروي انتظامي

اقدام سريع در مواجهه با هرگونه مزاحمت

ارائه خدمات ويژه در مورد مدارك مفقود شده

توانايي آرامش بخشيدن و كمك

ها آگاهي دادن در مورد هنجارها و ارزشهاي تبليغات شاخص

هاي اينترنتي ها و سايت آگاهي دادن از طريق رسانه

ها هشدار از طريق بروشورها و اطالعيه

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 50

جنسيت پاسخگويان -7-1 جنسيت پاسخگويان -1جدول

درصد تجمعي درصد فراواني جنسيت

مرد زن

جمع

211 170 381

4/55 6/44

100 4/55

100

مشاهده ) 1(همان گونه كه در جدول شماره

پاسخگويان ما درصد از 4/55نفر معادل 211شود، ميدرصد زن 6/44نفر معادل 170اين تحقيق مرد و در

.اند بوده )بندي سن گروه(سن پاسخگويان -7-2

سن پاسخگويان -2جدول

آيـد چنين بـر مـي )2-4(از بررسي جدول شماره درصد از گردشگران، سنشان زير 5/5نفر، معادل 21كه 21درصد، سنشان بين 7/29نفر، معادل 113سال، 20درصد، سنشان بـين 9/29نفر، معادل 114سال، 30تا درصد، سنشان بين 0/15نفر، معادل 57سال، 40تا 31

درصـد، سنشـان 2/10نفر، معـادل 39سال، 50تا 41درصد، سنشان 9/8نفر، معادل 34سال، 60تا 51بين، درصـد، سنشـان 8/0نفر، معادل 3سال، 70تا 61بين

.سال است 71باالتر از

بندي سن گروه صددر فراواني درصد معتبر

درصد تجمعي

سال20زير

سال30تا21بين سال40تا31بين سال50تا 41بين

سال60تا 51بين

تا 61بين سال70

سال71باالتر از

21 113 114 57

39

34

3

5/5 7/29 9/29 0/15

2/10

9/8

8/0

5/5 7/29 9/29 0/15

2/10

9/8

8/0

5/5 2/35 1/65 1/80

3/90

2/99

100%

%100 381 كل 100%

51 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

وضعيت تأهل پاسخگويان -7-3 وضعيت تأهل پاسخگويان -3جدول

درصد تجمعي درصد فراواني وضعيت تأهل

جردم متأهل جمع

158

223

381

5/41 5/58

100

5/41 100

5/58معـادل 223درصد از گردشگران مجرد، و 5/41معادل 158آيد كه چنين بر مي) 3(از بررسي جدول شماره

.اند درصد، متأهل بوده مليت پاسخگويان -7-4

مليت پاسخگويان -4جدول يدرصد تجمع درصد فراواني قاره

بدون پاسخ آسيا اروپا

آمريكا اقيانوسيه

73 43 207

18

40

2/19 3/11 3/54

7/4 5/10

2/19 4/30 8/84 5/89

100 100 381 جمع

مليت گردشـگران بـه ) 4(از بررسي جدول شماره

3/11نفر، معادل، 43شود كه، اين صورت توصيف مي ــيايي، ــد، آس ــادل، 207درص ــر، مع ــد، 3/54نف درص

نفـر، 40درصد،آمريكايي، 7/4نفر، معادل 18يي، اروپا

نفـر، 73اند و درصد، اهل اقيانوسيه بوده 5/10معادل، . انـد درصد پاسخي در مورد مليتشان نداده 2/19معادل،

.اند اكثر پاسخگويان از كشورهاي اروپايي بوده

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 52

شاخص احساس امنيت توسط گردشگران هاي احساس امنيت شاخصسب توزيع فراواني پاسخگويان برح -5جدول

خيلي هاي احساس امنيت شاخص بد

خيلي خوب نظر بي بد خوب

جمع

احساس امنيت شما در بدو ورود به اصفهان چگونه بوده است؟

فراواني درصد

0 0

2 5/0

17 5/4

182 8/47

180 2/47

381 100

چقدر در محل اقامت خود احساس امنيت كنيد؟ مي

فراواني درصد

0 0

2 5/0

8 1/2

190 9/49

181 5/47

381 100

چقدر در اماكن گردشگري احساس امنيت كنيد؟ مي

فراواني درصد

0 0

0 0

4 1

207

3/54

170

6/44

381 100

وضعيت امنيت در هنگام رفت و آمد در مسيرهاي گردشگري چگونه است؟

فراواني رصدد

2 5/0

15 9/3

61 16

204 5/53

99 26

381 100

ها در ميزان سنخيت تبليغات رسانه دربارهايران، با آنچه در هم اكنون در مورد امنيت

بينيد، چه نظري داريد؟ واقعيت مي فراواني درصد

20 2/5

49 9/12

134

2/35

136

7/35

42 11

381 100

گردشگري چقدر اصفهان را به عنوان شهر كنيد؟ يك شهر امن تصور مي

فراواني درصد

0 0

6 6/1

57 15

200

5/52

118 31

381 100

هاي حضور و عملكرد نيروي انتظامي شاخص

مربوط به ديدگاه گردشگران نسبت به نيروي انتظامي توزيع فراواني پاسخگويان -6جدول

خيلي هاي نيروي انتظامي شاخص كم

جمع زيادخيلي نظر بي

به نظر شما ميزان حضور پليس در برقراري امنيت چگونه است؟

فراواني درصد

19 9/4

106 8/27

256 2/67

381 100

53 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

مربوط به ديدگاه گردشگران نسبت به نيروي انتظامي توزيع فراواني پاسخگويان -7جدول

مربوط به ديدگاه گردشگران نسبت به نيروي انتظامي توزيع فراواني پاسخگويان -8جدول

مربوط به ديدگاه گردشگران نسبت به نيروي انتظامي توزيع فراواني پاسخگويان -9جدول كامال هاي نيروي انتظامي شاخص

موافقكامال مخالف بي نظر موافق

مخالف جمع

در صورت مفقود شدن مداركتان پليس به شما خدمات ويژه ارائه داده است؟

فراواني درصد

34

9/8

113 7/29

210 1/55

22

8/5

2 5/0

381 100

خيلي هاي نيروي انتظامي شاخص كم

ي خيل زياد بي نظر كم زياد

جمع

هاي اطالع چقدرپليس بااستقرار پايگاه كنند؟ رساني شما را راهنمايي مي

فراواني درصد

13

4/3

14

7/3

219 5/57

110 9/28

25

6/6

381 100

جمع بي نظر خير بله هاي نيروي انتظامي اخصشهاي كنترل پليس سريعا اقدام آيا گشت

دهند؟ الزم را انجام مي فراواني درصد

140 8/36

10

6/2

231 6/60

381 100

آيا پاسخگويي پليس به نيازهاي امنيتي شما به موقع بوده است؟

فراواني درصد

151 6/39

10

6/2

220 7/57

381 100

زماني كه مورد بزه واقع شويد، پليس توانايي آرامش دادن به شما را دارد؟

فراواني درصد

133 9/34

10

6/2

238 5/62

381 100

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 54

هاي تبليغات شاخص ها هاي تبليغات رسانه شاخصن برحسب توزيع فراواني پاسخگويا -10جدول

جمع خير بي نظر بله هاي تبليغات شاخصها و قوانين و آيا نهادهاي گردشگري در مورد هنجارها، ارزش

دهد؟ محلي به شما آگاهي مي مقررات فراواني درصد

232 9/60

112 4/29

37

7/9

381 100

و ت موارد انتظاميها و مطبوعا ايران ازطريق رسانه آيا پليس كند ؟ امنيتي گردشگران خارجي را اطالع رساني مي

فراواني درصد

118 31

219 5/57

44

5/11

381 100

ها هاي تبليغات رسانه شاخصتوزيع فراواني پاسخگويان برحسب -11جدول

خيلي هاي تبليغات شاخص كم

خيلي زياد بي نظر كم زياد

جمع

ها در مورد چقدر پليس ازطريق بروشورها و اطالعيه دهد؟ كند، هشدار مي خطراتي كه شما را تهديد مي

فراواني درصد

14 7/3

38 10

184 3/48

123 3/22

22

8/5

381 100

هاي تحليلي پژوهش يافته -8-7هاي پژوهش كه در اين بخش، مهمترين فرضيه

اي اساسي فوق الذكر است، ارائه ه برخاسته ازپرسششايان ذكر است تحليل اين فرضيات با آزمون .شود مي

.دو انجام شده است استنباطي خي

رسد بين نقش نيروي انتظامي و به نظر مي -1 .احساس امنيت گردشگران خارجي رابطه وجود دارد

ها با رسد بين نقش تبليغات رسانه به نظر مي -2 .امنيت گردشگران خارجي رابطه وجود دارداحساس

و احساس بين نقش نيروي انتظامي: اول فرضيه .امنيت گردشگران خارجي رابطه وجود دارد

55 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

دوبعدي بر حسب احساس امنيت و نقش نيروي انتظامي) توافقي(جدول -12جدول

است 597/11دو متغير برابر با ،X2دو، ضريب خياست و 021/0برابر با sigو 4و درجه آزادي برابر با

ها در دو بيانگـر اين مطلب است كـه توزيع فراوانياحساس امنيت و نقش نيروي انتظامي با يكديگر متغير

.همخـواني دارند 033/0با توجه به اينكه سطح معناداري برابر با

95/0توان عنـوان داشت كـه فرضيه ما با است، مي

تـوان عنوان نمود كه شود و لذا مي اطمينان تأييد ميبين احساس امنيت و نقش نيروي انتظامي رابطه

.د داردمعناداري وجوها با احساس بين نقش تبليغات رسانه: فرضيه دوم

.امنيت گردشگران خارجي رابطه وجود دارد

ها بر حسب احساس امنيت و نقش تبليغات رسانه) توافقي(جدول دوبعدي -13جدول

است 767/16دو متغير برابر با ،X2دو، ضريب خياست و 002/0برابر با sigو 4و درجه آزادي برابر با

ها در دو بيانگـر اين مطلب است كـه توزيع فراوانيها با متغير احساس امنيت و نقش تبليغات رسانه

.ديگر همخـواني دارنديك

033/0با توجه به اينكه سطح معناداري برابر با 95/0توان عنـوان داشت كـه فرضيه ما با است، مي

تـوان عنوان نمود كه شود و لذا مي اطمينان تأييد ميها رابطه بين احساس امنيت و نقش تبليغات رسانه

.معناداري وجود دارد

احساس امنيت

نقش نيروي انتظامي

كم

متوسط

زياد

جمع

كم متوسط

زياد

19 10 0

120 94 38

46 30 24

185 134 62

381 100 252 29 جمع

امنيت احساس

ها نقش تبليغات رسانه

كم

متوسط

زياد

جمع

كم متوسط

زياد

6 23 0

18 167 67

7 60 33

31 250 100

381 100 252 29 جمع

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 56

گيري نتيجه -8

اند كه رونق صنعت مطالعات نشان دادهتاكنون گردشگري تحت تاثير عوامل مختلفي، چون برطرف

نياز به احترام كردن نيازهاي زيستي، ايمني، اجتماعي،از سوي ديگر، با . و خوديابي گردشگران قرار دارد

هاي اجتماعي، آشكار شد كه برقراري بررسي نظريهتواند ن، ميكنش متقابل ميان گردشگر و جامعه ميزبا

هاي جامعه ها و ارزش در انتقال آداب و رسوم، سنتميزبان و نيز افزايش جذب گردشگر و حذف تبليغات سوء در مورد برخي كشورهاي ميزبان تأثير داشته

از اين جهت، بررسي عوامل مؤثري، چون حفظ . باشدو تبليغات در هاي انتظامي امنيت توسط نيروي

هسته اصلي مطالعه حاضر احساس امنيت گردشگران، . را تشكيل داده است

براساس مطالعات انجام شده، جايگاه پليس اجتماعي و گردشگر و نقش آن در افزايش احساس امنيت گردشگران، بخصوص خارجي، هنوز اهميت

اين امر، چنانچه . اساسي خود را پيدا نكرده است، صرفاً به دست بخش انتظامي و امنيتي انجام شود

بنابراين، نياز به . طلبد مدت زمان بيشتري را ميهاي مديريتي و ها و نظام هماهنگي تمام سازمان

ربط كشور براي اجرايي شدن آن ريزان ذي برنامه . شود احساس مي

پيشنهادها -9

هاي برقراري نظم و با توجه به نقش ارگان ...هاي اجراي مديريت، چون ميراث فرهنگي و سازمان

در جامعه و تعامل مستقيم و غير مستقيم آنها با گردشگران داخلي و خارجي و به منظور ايجاد فضاي

زايي افراد جامعه و افزايش توسعه مناسب براي اشتغالاقتصادي كشور به وسيله صنعت گردشگري و

هاي غربي در جهت جلوگيري از اعمال نظر رسانهتمهيداتي توان تخريب افكار گردشگران خارجي، مي

هاي نادرست از امنيت كشور و انديشيد تا برداشتگردشگران از بين برود و نبود فضاي مناسب براي

ايران اسالمي آماده پذيرش اوضاع بهتر براي جذب توريست و گسترش صنايع دستي در مسير پوياي

توان با توجه به قابل بنابراين، مي. تحولي خود شود : ادهاي ذيل را رائه دادقبول بودن فرضيات پيشنه

با همكاري متقابلي كه به طور طبيعي بين سازمان -1آيد، ميراث گردشگري و نيروي انتظامي پيش مي

هاي هر كدام از اين دو با توجه به وظايفشان نقشاست، بنابراين، نيروي انتظامي بايد با مشخص شده

اي به پرسنل و كاركنان خود در هاي دوره آموزشفظ امنيت بيشتر براي گردشگران به ايران جهت ح

هاي گردشگران بكوشد، تا از اين طريق برآمار وروديشود، هر سال كه به وسيله ميراث فرهنگي اعالم مي

.افزوده شودهاي جمعي بر افزايش تبليغات ارائه شده در رسانه -2

افزاري و نرم افزاري، عاملي است بر هاي سخت مقولهردشگران و در نتيجه، باعث ورود احساس امنيت گ

.شود بيشتر گردشگران خارجي به ايران مي

منابع، فرهنگ علوم سياسي). 1376. (آقابخشي، علي -1

. انتشارات تندر: تهران

57 بررسي عوامل موثر بر احساس امنيت گردشگران خارجي در اصفهان

اولين همايش علمي «). 1387. (احمدي، تيمور -2مجموعه مقاالت فرماندهي ، »امنيت و شعائر اسالمي

). تحقيقات كاربردي دفتر( استان زنجان انتظاميتفكر نظري در ). 1372. (اسكيدمور، ويليام -3

. نشر سفير: ، حاضري و ديگران، تهرانشناسي جامعهامنيـت از ديـدگاه مقـام «). 1387. (باصري، احمـد -4

تخصصــي پلــيس -فصــلنامه علمــي، »معظــم رهبــري .، سال اول، شماره اولپايتخت

، هـراس هـا و مـردم، دولـت ). 1378. (بوزان، باري -5 انتشــارات: مطالعــات راهبــردي، تهــران پژوهشــكده

.پژوهشكده مطالعات راهبرديــرام -6 ــات، به ــناختي ). 1387. (بي ــه ش ــين جامع تبي

، پايان نامـه دكتـري، احساس امنيت در بين شهروندانرشــته علــوم اجتمــاعي، گــرايش جامعــه شناســي، بــه راهنمــايي ربــاني، رســول و اديبــي، مهــدي، دانشــگاه

.دانشكده ادبيات و علوم انساني صفهان،اــرز -7 ــور، فرامـ ــع پـ ــدوكاوها و ). 1382. (رفيـ كنـ

انتشــار، چــاپ شــركت ســهامي: هــا، تهــران پنداشــته .سيزدهم

جغرافيا و صنعت ). 1385. (رضواني، علي اصغر -8 . انتشارات دانشگاه پيام نور: ، اصفهانتوريسم

عه شناسي هاي جام نظريه) 1385. (ريتزر، جورج -9 انتشارات : تهران ، ثالثي، محسن،در دوران معاصر

. علميــعود -10 ــاز، مسـ ــريفي دريـ ــي ). 1384. (شـ بررسـ

اقتدارگرايي و عوامل مؤثر بر آن با تأكيد بـر احسـاس ، پايان نامـه كارشناسـي ارشـد جامعـه شناسـي، امنيت

دانشكده ادبيات و علوم انساني،: دانشگاه شهيد بهشتي .اسيگروه جامعه شن

بررسـي نقـش صـنعت ). 1387. (تركي، معصومه -11منـاطق -اقتصـادي -گردشگري در توسـعه اجتمـاعي

: مطالعه موردي(بختياري روستايي استان چهارمحال ورشــته و -مقطــع كارشناســي ارشــد -) بخــش ســامان

گرايش علوم اجتماعي، جامعـه شناسـي دانشـگاه آزاد -ي اديبي سـده دكتر مهد: استاد راهنما -واحد دهاقان

.سيد رامين غفاري: استاد مشاورتــأثير تبليغــات ). 1388. (جليلونــد، محمــد رضــا -12

مـورد (دهان به دهان بر جـذب گردشـگران خـارجي دانشـگاه اصـفهان، پايـان نامـه ) مطالعه شـهر اصـفهان

-كارشناسي ارشد، رشته و گرايش مـديريت بازرگـاني نجبريان و مشـاور بازاريابي، به راهنمايي دكتر بهرام ر

دكتر سعيد فتوحيشناسي نظم، جامعه). 1386. (چلبي، مسعود -13

.نشر ني، چاپ چهارم: تهرانعملكرد ناجا در «). 1385. (صفايي، منوچهر -14

ولين و ؤتامين امنيت گردشگران خارجي از منظر مس، مطالعه موردي در شهر اصفهان »كارشناسان ذي ربط

.انتظامي، اصفهان ، دانشگاه علوم1386سال ــاد ). 1387. (رضــا صــفري شــالي، -15 بررســي ابع

، شناختي امنيت اجتماعي و عوامـل مـؤثر بـر آن جامعه، ، سال اول، شماره اول، تابستانفصلنامه پليس پايتخت

1387 . بررسي جايگاه ). 1388. ( صمديان، منيرالسادات -16

اميامنيت در توسعه گردشگري، فرماندهي نيروي انتظ ).دفتر تحقيقات كاربردي(استان اصفهان

بررسي عوامل اجتمـاعي ). 1387. (طاهري، زهرا -17، مؤثر بر احساس امنيت در بـين شـهروندان اصـفهاني

پايان نامه كارشناسـي ارشـد، رشـته علـوم اجتمـاعي،

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 58

شناسـي، بـه راهنمـايي ربـاني، رسـول، گرايش جامعه .لوم انسانيدانشگاه اصفهان، دانشكده ادبيات و ع

مقدمه بر توسعه ). 1386. ( نژاد، حسن قره -18گردشگري و مهمانپذيري، انتشارات دانشگاه آزاد

. واحد نجف آباد اسالمي). 1370. (كيــوي، ريمــون و لــوك وان، كــامپنهود -19

ترجمه عبذالحسـين » روش تحقيق در علوم اجتماعي« .انتشارات فرهنگ معاصر: نيك گهر، تهران

جهــــانگردي در ). 1382. (گــــي، چــــاك واي -20، ترجمـه علـي پارسـائيان و سـيد انـدازي جـامع چشم

هاي فرهنگي، چاپ دفتر پژوهش: محمد اعرابي، تهران .دومشناختي بررسي جامعه). 1385. (، نجيم نجيمي -21

مطالعه (، عوامل مؤثر بر رضايتمندي گردشگري دانشگاه -)موردي گردشگران خارجي در شهرشيراز

اصفهان، مقطع كارشناسي ارشد، رشته و گرايش علوم . جامعه شناسي-اجتماعي

گفتماني پيرامـون امنيـت ). 1382. (نويد نيا، منيژه -22چكيده مقـاالت همـايش امنيـت اجتمـاعي، ،اجتماعي

. معاونت اجتماعي ناجا: تهران23- Hall, C.M. & Page, S.j. (1999 ). The Geography of Tourism and Recreat ion New York: Routledge press. 24- Singer , C.M. (1990 ). Human Resources Management. Boston: Kent Punlishing Company.

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

5/1/91: پذيرش 26/6/90 :دريافت 59-72 صص

و مديريتي و تعهد سازماني نيروهاي كارمند و نظامي پليس ارتباط حمايت سازماني بررسي

)نيروهاي پليس شهر اصفهان: مورد مطالعه(

اديار گروه مديريت دانشگاه اصفهاناستآبادي، حسين رضايي دولت �دانشجوي كارشناس ارشد دانشگاه اصفهانغالمرضا شهبازي،

دانشجوي كارشناس ارشد دانشگاه اصفهاناناري، فرشيد دهقاني

چكيدهتحقيق حاضر به دنبال بررسي ميزان تعهد سازماني دو گروه نيروهاي نظامي و كارمند پليس و رابطه آن بـا عوامـل

درصد كل نيروهاي پلـيس را 10نيروهاي كارمند در حدود . است) حمايت سازماني و حمايت مديريتي(ي مديريتاين تحقيق . در تحقيق حاضر متغيرهاي مورد نظر به تفكيك دو گروه از نيروهاي پليس بررسي شد. شوند شامل مي

نفـر تعيـين 265مونه مورد بررسـي در اين تحقيق حجم ن. پيمايشي از شاخه ميداني و از نظر هدف كاربردي استگيـري در دسـترس گيري نيز نمونه روش نمونه. اي متشكل از سه قسمت در بين آنها توزيع گرديد شد و پرسشنامه

هاي اول و دوم ميزان تعهـد سـازماني در دو گـروه نيروهـاي نظـامي و كارمنـد در اين مقاله، در فرضيه. تعيين شدهاي چهارم تـا هفـتم نيـز تعهد سازماني بين اين دو گروه مقايسه شده و در فرضيهبررسي و در فرضيه سوم، ميزان

هـاي داده. رابطه بين عوامل مديريتي و تعهد سازماني در بين اين دو گـروه بـه صـورت جداگانـه بررسـي گرديـد ب همبسـتگي دو متغيـره و ضـري tتك متغيره، tهاي آماري و روش SPSS17گردآوري شده با استفاده از نرم افزار

نتايج تحقيق حاكي از آن است كه ميزان تعهد سازماني نيروهاي كارمند در سطح بـاال . تحليل شد پيرسون تجزيه واست، و ميـزان تعهـد نيروهـاي كارمنـد ) 95.3(و ميزان تعهد سازماني نيروهاي نظامي تقريبا در سطح باال ) 27.4(

دار بين عوامـل مـديريتي و تعهـد ا نشان دهنده ارتباط مثبت و معنيه همچنين، يافته. باالتر از نيروهاي نظامي استتحليل يافتـه هـا، بحـث و در اين تحقيق، پس از تجزيه و. باشد سازماني در بين هر دو گروه از نيروهاي پليس مي

.گيري به عمل آمده و پيشنهادهايي نيز ارائه شده است نتيجه زماني، حمايت مديريتي، نيروهاي نظامي پليس، نيروهاي كارمند پليستعهد سازماني، حمايت سا: هاي كليدي واژه

Email: Gholamreza.shahbazi21@yahoo.com 09360528456:ولؤنويسنده مس�

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 60

مقدمه -1هـاي مختلـف بـا با اينكه هزاران پـژوهش در سـازمان

موضوع سازمان و مديريت انجام گرفتـه، لـيكن سـهم تنهـا . هـا نـاچيز اسـت سازمان پليس در اين پـژوهش

تعــداد معــدودي از دانشــمندان و صــاحبنظران وجــود ه خارج از حيطه مـديريت جـرم و بزهكـاري، دارند ك

ــيس را بررســي ســاختار و سيســتم هــاي مــديريت پلخدمات پليس شـامل هـر دو ). 1998 ،1راينر(اند كرده

هـاي اداري و غيرنظـامي گروه افسران پلـيس و نقـش هاي كمي انجـام شـده است و در اين باره نيز پژوهش

س بـه خدمات مؤثر پلي اين خأل از حيث اين كه. استمديريت موفق هر دو گروه افسران و كارمنـدان پلـيس

،2ديـك و مكـاف ( ابسته اسـت، مايـه تأسـف اسـت و2001.(

هـاي مـديريتي اين كه نيروي پليس توسعه رهيافتمناسب را هـم در جهـت مـديريت مناسـب نيروهـا و ــه ــه خــدمات ب ــابع انســاني و هــم در جهــت ارائ من

. و ضروري استشهروندان در پيش گيرد، بسيار مهم هـايي كـه همـه از طرف ديگر، يكي از مهمترين هزينه

ــي ســازمان ــيس متحمــل م ــا و نيزســازمان پل شــود، هلذا هر . شود اي است كه صرف نيروي انساني مي هزينه

هـا را كـاهش دهـد، بـراي اقدامي كه بتواند اين هزينهبـراي مثـال، اتوماسـيون و . سازمان مفيد خواهـد بـود

تواند رويكرد مفيدي باشد، ولـي امور ميمكانيزه كردن وري مستلزم هزينه زيادي است، بنابراين، افزايش بهـره هـاي كاركنان راهبرد بهتري خواهد بود، كه يكي از راه

افزايش آن در هـر سـازماني افـزايش تعهـد سـازماني در اوضاع محيطي در حال تغيير امروز، مـديران . است

1 Reiner 2 Dickand Metcalf

ركنان نسبت بـه سـازمان بايد عواملي را كه به تعهد كاشود، را شناسايي كننـد و مـورد توجـه قـرار منجر مي

اين امر يكي از عوامل ضـروري در . داده، ارتقا بخشندسازمان و نهادي حساس، همچون پلـيس اسـت، زيـرا كاركنان متعهد عامل حياتي در ارائه خـدمات مـؤثر از

شـرط الزم بـراي تحقـق ايـن . جانب اين نهاد هسـتند سازمان پليس، توجـه كـافي هـم نسـبت بـه هدف در

محققـان . نيروهاي نظامي و هم نيروهاي كارمند اسـت ــافي ــدازه ك ــه ان ــازمان، ب ــه س و صــاحبنظران در زمين

ديـك و ( انـد كارمندان پليس را مورد توجه قرار ندادهزماني كه در مورد نقـش و وظـايف و ).2001 مكاف،

اسـاس شود، اغلب افراد بـر خدمات پليس صحبت ميتعامل و برخوردي كه بـا نيروهـاي نظـامي دارنـد، بـه خدمات بيشماري كه توسـط نيروهـاي كارمنـد ارائـه

لذا اين مقاله به دنبال . كنند شود، توجه چنداني نمي ميپر كردن اين خأل در ادبيات مديريت پلـيس از طريـق

. بررسي تعهد سازماني نيروهاي پليس است

سازمان پليس در 3نيروهاي كارمند -2كاركنان نيروي انتظامي كساني هستند كه برابر شـرايط

بـا قـانون خـدمت و مقررات منـدرج در ايـن قـانون، شـوند و عبارتنـد وظيفه عمومي به خدمت پذيرفته مي

:ازمـاده (وظيفه ) پيماني ج) پايور ب) الف

).ناجا.ا.ق 9بـراي گـردد كـه كاركنان پايور به كساني اطالق مي

شـوند و خدمت مستمر در نيروي انتظامي استخدام مي : عبارتند از

3 Civilian

61 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

) پـايور كارمنـد ج ) پايور انتظامي ب) الف ).ناجا.ا.ق 10ماده (پايور محصل

پايوران كارمنـد، كاركنـاني هسـتند كـه بـر اسـاس مــدارج تحصــيلي و يــا مهــارت تجربــي و تخصصــي

درجـات و عاليـم استخدام و بدون استفاده از لبـاس، بينـي شـده در ايـن هـاي پـيش انتظامي به يكي از رتبه

).ناجا.ا.ق 12ماده (شوند قانون نائل مي

1تعهد سازماني -3 2ماهيت تعهد سازماني در هر دو گروه نيروهاي نظامي

و كارمند پليس، موضوعي اساسي و مهم براي مـديران م درك و فه). 1999 ،3الودي(و مسؤوالن پليس است

تعهد سازماني همواره براي مديران گيج كننده بـوده و هـاي امـروزي موضوع مورد توجه بسياري از سـازمان

هـاي زيـادي سـازمان ). 2001 ديـك و مكـاف، (است گيرند هاي مديريت منابع انساني را به كار مي استراتژي

و به دنبال ارتقاي وفاداري و تعهد سازماني و عواملي دهنــد هســتند، زيــرا ر قــرار مــيكــه آن را تحــت تــأثي

شناسايي اين عوامل براي تـدوين اسـتراتژي مـديريت سـينگ و ( منابع انساني ضروري و حياتي بـوده اسـت

تعهد سازماني نيز مانند ساير مفـاهيم ). 2000 ،4وينيكام :هاي متعدد تعريف شده است رفتار سازماني به شيوه

آن تعهد سازماني بيان كننده حالتي اسـت كـه در "ــدافش ــاص و اه ــازماني خ ــا س ــود را ب ــان خ كاركنشناسايي و تعيين هويت نموده، آرزوي باقي مانـدن و

.)1381 رابينز،( "عضويت در آن را دارند

1 Organizational commitment 2 Uniform 3 Loveday 4 Singh and Vinnicombe

جامعترين تعريف را از تعهد )1991( 5آلن و مه يرتعهد سازماني حـالتي روانـي ": دهند سازماني ارائه مي

الهـام بـراي ادامـه است كه بيانگر نوعي تمايل، نيـاز و و در برگيرنده سه نـوع "اشتغال در يك سازمان است

:تعهد استبه عنوان دلبستگي عـاطفي و تعلـق : 6تعهد عاطفي �

خاطر براي انجام كار و تمايل به مانـدن بـراي ادامـه .شود اشتغال در سازمان تعريف مي

ــداوم � ــا م ــد مســتمر ي ــاهي از : 7تعه ــر آگ ــي ب مبتنك سـازمان اسـت كـه در ايـن هاي ناشي از تر هزينه

) وقـت، عمـر و تـالش (گذاري رابطه هر چه سرمايهكاركنان بيشتر باشد، به كاهش احتمال تـرك خـدمت

. از سوي آنان كمك خواهد كردتعهدي است كه افراد ادامه خدمت : 8تعهد هنجاري �

خدمت و انجام كار در سازمان را وظيفـه، تكليـف و ديـن خـود را دانند تا بدين وسيله مسؤوليت خود مي

.نسبت به سازمان ادا نمايند

مزاياي تعهد سازماني

مزايــاي تعهــد ســازماني را چنــين ) 1382(رابينــز بهره وري و اثربخشـي بـاال، رضـايتمندي : شمرد برمي

كاهش ديوانسـاالري بيهـوده و تبعيضـات، شغلي باال،تمايل كم به ترك سازمان و مديريت منابع انسـاني اثـر

.بخشماني بـه رابطـه بـين فـرد و سـازمان بـر تعهد ساز

هر چه تعهد فرد نسـبت بـه سـازمان بيشـتر . گردد ميهـاي فـرد بـا سـازمان باشد، نشان از همخـواني ارزش

5 Allen&Meyer 6 Affective Commitment 7 Continuance Commitment 8 Normative Commitment

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 62

هـاي لذا فرد در جهـت كسـب اهـداف و ارزش .داردوري كند كه اين امر به افزايش بهـره سازماني تالش مي

ي از طرفـي، تـالش بـرا . شـود و اثربخشي منجـر مـي رسيدن به اين اهداف سازماني در واقـع تـالش بـراي رسيدن به اهداف فردي است، زيـرا اهـداف فـردي در

بنابراين، رضايت شغلي . راستاي اهداف سازماني استزمـاني كـه تعهـد سـازماني . را به همراه خواهد داشت

كمتـر اتفـاق افراد باال باشد، تخلف از قوانين سـازمان ه ضوابط قانوني اضـافي اسـت، افتد و نياز كمتري ب مي

در نتيجه، ديوانساالري بيهوده كاهش يافته و همچنـين تعهد سازماني افراد به كاهش كاغذ بـازي و تبعيضـات

در سـازماني كـه افـراد آن متعهـد باشـند، . انجامـد ميتـر تـر و اثـر بخـش مديريت منابع انساني بسيار موفـق

.سازد هاي خود را محقق مي برنامه

ي تعهد سازماني و اهميت آنپيامدهاتعهد با نگرش و رفتار كاركنان، همچـون قصـد تـرك سازمان، غيبت، ترك شغل واقعي، و كيفيـت خـدمات

؛ مالهوترا و 2005 ،1خان(به مصرف كننده مرتبط است ــوخرژي ــامبكس2004 ،2مـ ــارتمن و بـ ). 2000 ،3؛ هـ

كاركنــاني كــه تعهــد ســازماني بــااليي دارنــد، تــالش راي اهداف سازمان و تعيين هويـت بـا آن بيشتري را ب

در واقـع، كاركنـاني كـه داراي . كننـد اهداف اعمال ميتعهد و پايبندي هسـتند، نظـم بيشـتري در كـار خـود

مانند و بيشـتر كـار دارند، مدت بيشتري در سازمان ميــد ــي كنن ــكال. (م ــاران ) 1981 ،4اس ــيچي و همك 5س

1 Khan 2 Malhotra and Mukherjee 3 Hartman and Bambacas 4 Scholl 5 Cichy ,Cha and Kim

رابطه بين نيز در پژوهش خود كه در ارتباط با) 2008(تعهد سازماني و عملكـرد بـود، دريافتنـد كـه افـزايش

.كند تعهد سازماني به افزايش عملكرد كمك مي

نتايج سطوح مختلف تعهد سازماني

آثار سـازماني سـطوح مختلـف تعهـد ) 1379(خاكي : سازماني را به صورت جدول زير بيان كرده است

6حمايت مديريتي -4

توانـد تعهـد را در كاركنـان از جمله شرايطي كـه مـي نسبت به سازمان ايجاد كند، حمايتي است كه مديريت سازمان با توسعه دموكراسي و مشاركت دادن كاركنـان

گيـري، بـه عمـل ريزي و تصـميم هاي برنامه در فرآيندــي ــارژي. آورد م ــديريتي را ) 1996( 7باتاچ ــت م حماي

شامل آموزش و حمايت فني، پاداش، طراحـي مجـدد كند كـه بـراي موفقيـت داند و عنوان مي مي.... و شغل

بـه طـور كلـي، . هـا ضـروري اسـت در اجراي برنامـه هـاي حمايت مـديريتي وابسـتگي زيـادي بـه مهـارت

ديـك و مكـاف، ( ارتباطي مدير يا سرپرست فـرد دارد 2001.(

6 Management Support 7 Bhattacharjee

63 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

وري نقش تعهد سازماني در بهره -1جدول سطوح مختلف تعهد سازماني

انيتأثيرات سازم

منفي مثبت

كم

ترك خدمت از سوي كاركناني كه داراي عملكـرد ضـعيف هســتند و در انجــام عمليــات ســازمان وقفــه

ــي ــد ايجــاد م ــافتن . كنن كــاهش يهاي سـازمان، بهبـود روحيـه زيان

ــراهم ــده، ف ــاقي مان ــراد ب ســاير افنمودن امكـان جـذب و اسـتخدام ــت در ــراي فعالي ــبتر ب ــراد مناس اف

.سازمان

مت، تأخير، غيبت بيشتر، از ترك خدبين رفتن تمايل به ماندن درسازمان، پايين آمـدن كميـت و كيفيـت كـار، عــدم وفــاداري كاركنــان نســبت بــه

ــت ــام فعاليـ ــازمان، انجـ ــاي سـ هـغيرقــانوني عليــه ســازمان و كنتــرل

محدود سازمان بر كاركنان

متوسط

افزايش سابقه خدمت كاركنـان در ـ ل بـه سازمان ، محدود شـدن تماي

ترك خدمت، پايين آمـدن انگيـزه ترك خدمت، ايجاد رضايت شغلي

.بيشتر

ايجاد موازنه بين انتظارات سازمان و ــوي ــازماني از س ــاهاي غيرس تقاضكاركنان، كاهش احتمـالي اثربخشـي

سازماني

زياد

برخــورداري از يــك نيــروي كــار باثبــــات و مطمــــئن، پــــذيرش ــور ــه منظ ــازمان ب ــاهاي س تقاض

ــت بيشــ ــان، فعالي تر توســط كاركنايجاد رضـايت و عملكـرد شـغلي ــداف ــرآورده شــدن اه ــاالتر و ب ب

.سازمان

فقدان انعطاف، خلّاقيت، نـوآوري و انطباق سـازماني، اعتمـاد و اطمينـان

هـا و تعصب آميز نسبت به سياسـت هــاي گذشــته ســازمان، انجــام رويــه

اعمـال غيراخالقـي و حتـي خــالف بـه قانون از سـوي كاركنـان متعهـد سازمان در جهت تأمين منافع آنان

)1379. خاكي، غ، ر: (مأخذ 1حمايت سازماني -5

هايي كـه كارمنـد اين مفهوم به عوامل حمايتي و كمكام موفقيــت آميــز كــارش نيــاز دارد، اشــاره بــراي انجــ

1 Organizational Support

بودجه، كـادر : برخي از اين عوامل عبارتند از . كند ميآموزشي، ابزار و تسهيالت مناسب و حمايت از سـوي

هاي كاري هر سـازمان بـراي كاركنان و گروه. واحدهامنـابع سـازماني . انجام وظايف خود به منابع نياز دارند

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 64

ارد و شـامل بودجـه كه بـراي كـار گروهـي اهميـت د هـاي كـاري كافي، تسـهيالت مناسـب، رويـه و روش

ايـن مـوارد و ديگـر . هاست خوب و بهترين فن آورياي را بـراي كاركنـان موارد مربوط بـه حمايـت، زمينـه

ــي ــراهم م ــه از ف ــت بهين ــب مزي ــراي كس ــه ب آورد كايـن هماننـد . هاي عملكردي مورد نيـاز اسـت فرصت

لكرد فردي بايد صـورت همان حمايتي است كه از عم ).1388 حسينيان و همكاران،( پذيرد

كنـد كـه كاركنـان يـك عنوان مي) 2008( 1اينگهامسازمان هميشه بر اسـاس ميـزان ارزشـي كـه سـازمان براي آنها قائل است و همچنين، اقداماتي كه در جهـت

دهـد؛ ايجاد رفاه، آسايش و امنيت كاركنانش انجام مـي كنند و اين اعتقاد و باور پيدا مياعتقاد و عالقه خاصي

ادراك از حمايـت سـازماني، . حمايت سـازماني اسـت ادراكي اين نكته از سوي فرد است كه رفاه و آسـايش و ميزان مشاركت او در موفقيت سازمان براي سـازمان

سطح بـاالي ادراك ). 2002، 2بل و منگوك(مهم است ان بـه از حمايت سازماني، سبب ايجاد تعهد در كاركنـ

ــافع خواهــد شــد ــن امتيــازات و من منظــور جبــران اي ).2008، 3اوياجي و همكاران(

پيشينه تحقيق -6

در ايــن قســمت ارتبــاط عوامــل حمايــت مــديريتي و حمايـت سـازماني بـا تعهـد سـازماني، بـا ارائـه چنـد

:شود پژوهش بررسي ميدر پژوهش خود رابطه بـين ) 2001(ديك و مكاف �

نيـروي پلـيس انگلسـتان و ولـز اين سـه متغيـر را در آنها در اين پژوهش به اين نتايج دسـت . بررسي كردند

:يافتند 1 Ingham 2 Bell and Menguc 3 Aoyagi , Cox ,Mcguire

تعهــد ســازماني در بــين نيروهــاي نظــامي و نيروهــاي كارمند مشابه بود و ميزان آن براي هر دو گـروه خيلـي

.باال نبودعوامل حمايت مـديريتي و حمايـت سـازماني بـه

گـروه نيروهـاي طور مشابهي تعهـد سـازماني هـر دو .دهند پليس را تحت تأثير قرار مي

تعهـد «پژوهشي با عنـوان ) 2006( 4كاريه و دالري �را » سازماني و حمايت سازماني ادراك شـده در پلـيس

انجام دادند و به اين نتيجـه رسـيدند كـه سـطح تعهـد نتيجه ديگري . سازماني در ميان افراد نمونه پايين است

مد، اين بـود كـه حمايـت كه از اين پژوهش به دست آتواند تعهـد سـازماني را ارتقـا سازماني ادراك شده مي

.بخشدبهبـود «با انجام پژوهشـي بـا عنـوان ) 1996( 5بك �

به ايـن نتيجـه رسـيد كـه سـطح تعهـد » تعهد سازمانيتر از استانداردهاي سازماني در ميان افسران پليس پايين

.المللي است بين

مدل مفهومي تحقيق -7توجه به بررسـي مبـاني نظـري و پيشـينه موضـوع، با توان مدل مفهومي را كه به شكل زيـر اسـت، ارائـه مي

هاي پژوهش نيـز بـر اسـاس آن شـكل كرد كه فرضيه :گيرد مي

4 Carrie and Dollery 5 Beck

65 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

مدل مفهومي تحقيق – 1شكل

هاي تحقيق فرضيه -8نيروهاي نظامي سطح بـااليي از تعهـد سـازماني را �

.دارنديروهاي كارمند سطح بااليي از تعهـد سـازماني را ن �

.دارندميزان تعهـد سـازماني در بـين نيروهـاي نظـامي و �

.نيروهاي كارمند متفاوت استــين عامــل حمايــت مــديريتي و تعهــد ســازماني � ب

.نيروهاي نظامي رابطه وجود داردــين عامــل حمايــت مــديريتي و تعهــد ســازماني � ب

.دنيروهاي كارمند رابطه وجود دارــين عامــل حمايــت ســازماني و تعهــد ســازماني � ب

.نيروهاي نظامي رابطه وجود داردــين عامــل حمايــت ســازماني و تعهــد ســازماني � ب

.نيروهاي كارمند رابطه وجود دارد

روش تحقيق -9

روش تحقيــق حاضــر، پيمايشــي از شــاخه ميــداني پـژوهش از راه . است و از نظر هدف كـاربردي اسـت

ـ آوري اطالعـات ارت از جمـع بررسي يـا پيمـايش عب

است كه با طرح نقشـه و بـه عنـوان راهنمـاي عملـي يا به منظور تجزيـه و تحليـل توصيف يا پيش بيني، و

اوپنهـايم، (پذيرد روابط بين برخي متغيرها صورت مي1369 .(

آماري جامعه و نمونه

جامعه آماري اين پژوهش كليه نيروهاي پليس شهر شرايط خاص اين سازمان تعيـين بنا به . اصفهان هستند

آماري امكان پذير نبود، اما بـا توجـه حجم دقيق جامعهبه نظرات كارشناسان دفتر تحقيقات كـاربردي نيـروي

نفر تعيين شد، كه از 265انتظامي اصفهان حجم نمونه 169پرسشنامه پخش شـده، اطالعـات 265ميان تعداد

ــد ــل ش ــه و تحلي ــتي تجزي ــنامه برگش روش . پرسش .گيري در دسترس تعيين شد گيري نيز نمونه مونهن

ابزار گردآوري اطالعات

ــزار بــراي جمــع آوري اطالعــات مــورد نيــاز، از ابايـن پرسشـنامه كـه بـا . پرسشنامه استفاده شده اسـت

اي ليكرت تنظـيم شـده، شـامل سـه طيف هفت درجهسؤال براي سنجش 10قسمت اول شامل: قسمت است

حمايت مديريتي

حمايت سازماني

تعهد سازماني

تعهد هنجاري

تعهد مستمر

فيتعهد عاط

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 66

سـت؛ قسـمت دوم پرسشـنامه عامل حمايت مديريتي اال اسـت كـه عامـل حمايـت سـازماني را ؤس 5 شاملكنـد كـه ايـن دو قسـمت پرسشـنامه گيري مي اندازه

ــرار شــده، ) 2001(توســط ديــك ومكــاف اســتفاده ق قسمت سوم، پرسشنامه استاندارد تعهد سازماني آلن و

سؤال آن تعهد 8: سؤال است24مه ير است كه شامل ســؤال تعهــد 8ل تعهــد مســتمر و ســؤا 8هنجــاري و

سنجند و ايـن پرسشـنامه توسـط اميـري عاطفي را ميدر پايان نامه كارشناسي ارشـد اسـتفاده شـده ) 1388(

.استبراي تعيـين روايـي پرسشـنامه از نظـر اسـاتيد رشـته مديريت استفاده شد و پرسشنامه از سـوي آنـان تأييـد

افـزار نرم به منظور تعيين پايايي پرسشنامه با كمك. شدSPSS17 آلفاي كرونباخ به شرح زير به دست آمد:

نتايج محاسبه ضريب آلفا -2جدول

پرسشـنامه از پايـايي بـااليي 2كه با توجه بـه جـدول .برخوردار است

هاي آماري روشها، از آمار توصـيفي و براي تجزيه و تحليل آماري داده

در بخـش نخسـت، تجزيـه و . استنباطي اسـتفاده شـد ، درصـد و ها به صـورت فراوانـي تحليل توصيفي يافته

ترسيم جدول ارائه شـده اسـت؛ در بخـش دوم بـراي هـاي آمـاري ها از روش تجزيه و تحليل استنباطي داده

تــك متغيــره tضــريب همبســتگي پيرســون و آزمــون .دو متغيره استفاده شده است tوآزمون

تجزيه تحليل يافته ها -10

بـه منظـور بررسـي ) 3جـدول (ابتدا از آمـار توصـيفي هـاي نمونـه آمـاري و از آمـار يژگـي خصوصيات و و

تحليل همبستگي، آزمون معناداري ضـريب ( استنباطيبراي تجزيه و تحليل پرسشنامه ) tهمبستگي و آزمون

.استفاده شده است

حمايـــــــت عوامل پرسشنامه مديريتي

حمايـــــــت سازماني

ــانگين تعهد سازماني ميـــد تعهد مستمر تعهد عاطفي كل عوامل تعهـــــ

هنجاري

72.0 89.0 آلفاي كرونباخ83.0 84.0 74.0

93.0 90.0

67 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

نتايج آمار توصيفي – 3جدول

درصد تعداد ها شرح ويژگي

مرد جنسيت زن

154 15

1.91 9.8

سن

سال 25زير 33ا ت 25بين 41تا 34بين 50تا 42بين 55تا 51بين

55بيشتر از

15 62 65 25 1 1

9.8 7.36 5.38 8.14 6.0 6.0

ميزان تحصيالت

زير ديپلم ديپلم

فوق ديپليم ليسانس

باالتر از ليسانس

10 57 32 64 5

9.5 7.33 9.18 8.37

3

نظامي وضعيت استخدامي كارمند

147 22

87 13

سنوات خدمت

سال 2تر از كم سال 5تا 2بين سال 9تا 6بين سال 14تا 10بين سال 19تا 15بين

سال 20باالي

19 21 19 48 32 30

2.11 4.12 2.11 4.28 9.18 8.17

درجه

رتبه

گروهبان4-6

11 3

5.7 6.13

استوار7-9

13 1

8.8 5.4

افسر جزء10-13

117 13

6.79 1.59

افسر ارشد به باال13

6 5

1.4 7.22

درصـد از نمونـه نيروهـاي 1.91، 3با توجه به جـدول بـاالترين . درصـد از آنهـا زن بودنـد 9.8پليس مـرد و

تـا 34درصد مربوط به طبقه سني كاركنان پليس بـين

و كمتـرين درصـد مربـوط بـه ) درصـد 5.38(سال 41بـاالترين درصـد . بـود ) درصد2(به باال 51طبقه سني

مربوط به سطح كارشناسـي بـود؛ بـه ميزان تحصيالت

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 68

درصـد از نيـرو هـاي پلـيس داراي 8.37اي كـه گونهدرصد از نيروهاي پلـيس 87. مدرك كارشناسي بودند

درصــد از 4.28. درصــد كارمنــد بودنــد 13نظــامي و سال داشتند 14تا 10كاركنان پليس سابقه خدمت بين

كه باالترين درصد نمونـه از نظـر سـنوات خـدمت را در ميان كارمندان بيشـترين درصـد مربـوط بـه . شتدا

و در ميـان ) درصـد 1.59(باشد مي 13تا 10هاي رتبهنظاميان نيز بيشترين درصد مربوط به درجه افسر جـزء

.بود) درصد6.79(

هاي پژوهش آزمون فرضيهنيروهاي نظـامي سـطح بـااليي از تعهـد :فرضيه اول•

.سازماني را دارندتك متغيره مشخص شد كه tوش آماريبا استفاده از ر

ميـانگين )-85.1(تك متغيـره tبا توجه به مقدار آمارهتعهد سازماني نيروهاي نظامي با مقـدار مـورد آزمـون

4همان طـور كـه جـدول . داري ندارد تفاوت معني) 4(از مقـدار ) 95.3(دهد، مقدار ميانگين واقعـي نشان مي

تـوان جـه، مـي در نتي. كمتر اسـت ) 4(ميانگين مفروضپــژوهش مبنــي بــر عــدم تفــاوت دو گفــت فــرض

ميانگين واقعي و مفروض مورد قبول است و در مقابل . شـود مبني بر تفاوت اين دو ميانگين رد مي فرض

بنابراين، سطح تعهد سازماني نيروهاي نظامي بـاالتر از .است) 4(ولي كمتر از ميزان فرض) 5.3(متوسط

نيروهاي كارمند سـطح بـااليي از تعهـد : فرضيه دوم•

.سازماني را دارندتك متغيـره كـه بـر روي ايـن فرضـيه tپس از آزمون

ــانگين ــدار مي ــه مق ــد ك ــخص ش ــت، مش ــام گرف انج. بيشـتر اسـت ) 4(از ميـانگين مفـروض ) 27.4(واقعي

) 24.1(تك متغيـره tهمچنين، با توجه به مقدار آماره ازماني نيروهاي كارمند با مقدار مـورد ميانگين تعهد س

توان گفـت در نتيجه، مي. دار ندارد آزمون تفاوت معنيژوهش مبني بـر عـدم تفـاوت دو ميـانگين پ فرض

واقعي و مفروض مورد قبول است و در مقابـل فـرض . شــود مبنــي بــر تفــاوت ايــن دو ميــانگين رد مــي

ازماني نيروهاي كارمند باالتر از بنابراين، سطح تعهد سنيز بـاالتر ) 4(و همچنين، از ميزان فرض) 5.3( متوسط

.است

مستقل براي سطح تعهد سازماني كارمندان و نظاميانt ميزان آماره - 4جدول

ميزان تعهد سـازماني در بـين نيروهـاي :فرضيه سوم• .نظامي و نيروهاي كارمند متفاوت است

-86.1و=t )064.0 sigنتايج آزمون 5بر اساس جدولt= (هاي دو گروه نيروهاي گوياي آن است كه ميانگين

95.3ميـانگين (و نظـامي ) 7از 27.4ميانگين( كارمند

در نتيجـه، . تفاوت معناداري با يكـديگر ندارنـد ) 7از داري تفـاوت ميـزان كه داللت بر عدم معني فرض

تعهد سـازماني در بـين نيروهـاي نظـامي و نيروهـاي .شود درصد قبول مي 95كارمند دارد، با سطح اطمينان

tآماره ميانگين تعداد فرضيه ها سطح

معني داري تفــــــاوت

ميانگين نتيجه آزمون

1 2

147 22

95.3 27.4

85.1- 24.1

07.0 23.0

05.0 27.0

پذيرش پذيرش

69 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

دومتغيره براي تفاوت سطح تعهد سازماني كارمندان و نظاميان tان آماره ميز - 5جدول

بين عامل حمايـت مـديريتي و تعهـد : فرضيه چهارم• .جود داردسازماني نيروهاي نظامي رابطه و

بين عامـل حمايـت مـديريتي و تعهـد : فرضيه پنجم• .سازماني نيروهاي كارمند رابطه وجود دارد

ارتباط ميان حمايت مديريتي و تعهد سازماني نيروهاي كارمند و نظامي –6جدول

نتيجه آزمون دارياسطح معن ضريب همبستگي تعداد نوع آزمون فرضيه ها پذيرش فرضيه 000.0 475.0 147 همبستگي پيرسون 4 پذيرش فرضيه 000.0 762.0 22 همبستگي پيرسون 5

، مي توان گفت كه با اطمينان 6با توجه به جدول

در مورد هر دو 01.0و سطح خطاي كوچكتر از 99.0فرضيه چهارم و پنجم رابطه بـين حمايـت مـديريتي و تعهد سازماني هم در بين نيروهـاي كارمنـد و هـم در

از طرفي، ايـن رابطـه . دار است روها نظامي معنيبين نياست؛ به اين ) مثبت(در هر دو گروه به صورت مستقيم

معني كه با بـاالرفتن ميـزان حمايـت مـديريتي، تعهـد .سازماني باال مي رود

بـين عامـل حمايـت سـازماني و تعهـد : فرضيه ششم• .سازماني نيروهاي نظامي رابطه وجود دارد

عامـل حمايـت سـازماني و تعهـد بـين : فرضيه هفتم• .سازماني نيروهاي كارمند رابطه وجود دارد

ارتباط ميان حمايت سازماني و تعهد سازماني نيروهاي كارمند و نظامي – 7جدول

، مي توان گفت كه با اطمينـان 7با توجه به جدول در مورد هر دو 01.0و سطح خطاي كوچكتر از 99.0

فرضيه ششم و هفتم رابطـه بـين حمايـت سـازماني و تعهد سازماني هم در بين نيروهـاي كارمنـد و هـم در

از طرفي، ايـن رابطـه . دار است بين نيروها نظامي معنياسـت؛ بـه ) مثبـت (در هر دو گروه به صورت مستقيم

اين معني كه با باالرفتن ميزان حمايت سازماني، تعهـد .رود سازماني باال مي

نتيجه گيري بحث و -11

هدف اين مقاله، تعيين ميزان تعهد سـازماني نيروهـاي كارمند و نظامي پليس و نيز مقايسه ميزان آن بين ايـن

نتيجه آزمون تفاوت ميانگين دارياسطح معن tآماره )F(آزمون لون فرضيه پذيرش 32.0 064.0 -87.1 089.0 3

نتيجه آزمون سطح معنا داري ضريب همبستگي تعداد نوع آزمون ها فرضيه6 7

همبستگي پيرسون همبستگي پيرسون

147 22

407.0 619.0

000.0 002.0

پذيرش فرضيه پذيرش فرضيه

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 70

همچنين، اين مقاله به دنبال اين بـود كـه . دو گروه بودعامل حمايـت مـديريتي و (رابطه بين عوامل مديريتي

با تعهد سازماني را در هـر دو ) عامل حمايت سازمانيتفـاوتي كـه تـدوين . گروه نيروهاي پليس بررسي كند

اين مقاله با ديگر كارهاي تحقيقي مشابه داشـت، ايـن ــن ــه اوال در اي ــود ك ــف از ب ــروه مختل ــق دو گ تحقي

نيروهاي پليس به صورت جداگانـه بررسـي شـدند و دوم اينكه توزيع پرسشـنامه و گـردآوري اطالعـات از سوي مسؤوالن اين سازمان انجـام گرفـت كـه درجـه

در كـل، نتـايج بـه . بـرد اعتبار اين تحقيق را باالتر مـي تـوان در سـه طبقـه دست آمده از ايـن تحقيـق را مـي

نـوآوري ) 2توسعه ادبيات موضـوع؛ ) 1: دمشخص كر) 3هاي مختلف نيـروي پلـيس؛ در روش بررسي گروه

. كمك به مديران منابع انساني سازمان از جهت توسعه ادبيات موضوع تحقيق، اين مطالعه نشان داد كه عوامل مختلـف مـديريتي ماننـد حمايـت

معنـاداري سازماني و حمايت مديريتي، رابطه مثبـت و بين نيروهاي كارمند و هـم در هد سازماني هم دربا تع

هـاي بين نيروهاي نظامي دارد كه اين نتيجـه بـا يافتـه ــاف ــك و مك ــق دي ــل از تحقي ــا ) 2001( حاص دقيق

هـاي آمـاري نتـايج حاصـل از تحليـل . همخواني داردنشان داد كه ميـزان تعهـد سـازماني نيروهـاي كارمنـد

در مـورد ايـن سـطح . است) 4(1باالتر از سطح خوبباالتر، ولي 5.3يعني نيروهاي نظامي از سطح متوسط؛

كمتر بود كه اين نتايج نيـز بـا 4يعني از سطح خوب؛) 2001(نتايج به دست آمده از تحقيق ديـك و مكـاف

در مورد هر دو گروه مشابه است، ولي با نتيجه حاصل كه بـر ) 1996(و بك ) 2006(از تحقيق كاريه و دالري

انـد، در هاي نيروي پليس انجام گرفتـه وهروي همه گردر مقايسـه ميـزان تعهـد سـازماني بـين . تناقض است

نيروهاي كارمند و نظامي پليس نيز نتايج نشان داد كـه 1 High level

داري بين ميـزان تعهـد سـازماني ايـن دو تفاوت معنيگروه وجود ندارد و اين نتيجه نيز با نتـايج بـه دسـت

. مطابقـت دارد ) 2001( آمده از تحقيق ديك و مكـاف ــين دو گــروه از ــزان تعهــد ســازماني ب در مقايســه مي

هاي پليس نتايج نشان داد كه ميزان تعهد سـازماني نيروايـن . نيروهاي كارمند بيشتر از نيروهاي نظـامي اسـت

نتيجه به دست آمده نتيجه قابل توجهي است، زيـرا بـا ايــن ديــدگاه كــه بســياري ازافســران پلــيس معتقدنــد

كارمند تعهد كمتري نسبت به سازمان پلـيس نيروهاي ).2001ديك و مكاف، ( دارند در تناقض است

هاي مختلف از نظر نوآوري در روش بررسي گروهنيروي پليس نيز اين تحقيق نيروهاي كارمنـد پلـيس را

اند، بـه صـورت كه بسياري از محققان به آنها نپرداختهبررسـي دهد و جداگانه در تجزيه و تحليل دخالت مي

كند و لذا نتايج حاصـل از ايـن تحقيـق، بـه توجـه ميبيشتر به اين گروه از نيروهاي پليس منجرخواهد شـد

هاي منابع انساني اين سـازمان مـورد ريزي تا در برنامه .توجه بيشتري قرار گيرد

هـاي از نظر كمك به مديران منـابع انسـاني، يافتـه راهنمـايي تواننـد بـه عنـوان حاصل از اين تحقيق مـي

هـا براي مديران اين سازمان در جهت تنظيم اسـتراتژي هاي آينده مديريت منابع انساني باشـند و ايـن و برنامه

زماني تحقق خواهد يافت كـه مـديريت ايـن سـازمان شـوند، مـورد توجـه قـرار پيشنهادهايي را كه ارائه مي

.دهند پيشنهادها -12

ـ تـوان ق مـي با توجه به نتايج بـه دسـت آمـده از تحقي :پيشنهادهاي زير را ارائه كرد

دهند كـه هـر نتايج به دست آمده از تحقيق نشان مي -دو گروه نيروهاي نظامي و كارمند رفتارهـاي مشـابهي

هـاي منـابع ريزي شود در برنامه لذا پيشنهاد مي دارند و

71 ..........بررسي ارتباط حمايت سازماني و مديريتي تعهد سازماني

انساني نيروي پليس، تشابهات بين اين دو گروه بيشـتر .م دارند، در نظر گرفته شودهايي كه با ه از تفاوت

با توجه به نتايج به دست آمده كه نشان دادند رابطـه -مثبت بين حمايت مـديريتي و تعهـد سـازماني وجـود

شود كه مديران اين سازمان بـه طـور دارد، پيشنهاد ميهاي مرتبط با كـار مستمر از نظر دانش به روز، مهارت

. ار گيرنـد تحت آموزش قـر ..... هاي اخالقي و و ارزشتواننـد بـه مـديران ايـن هـاي آموزشـي مـي اين برنامه

سازمان كمك كننـد آمـادگي بيشـتري در برخـورد بـا ــروه ــف گ ــائل مختل ــكالت و مس ــا و مش ــاي نيازه ه

هاي فرهنگـي، گوناگون نيروي پليس كه هر كدام زمينه .مختلفي دارند، داشته باشند... اقتصادي و

ردستان در اين سـازمان تعامل بهتر ميان مديران و زي -تواند به نتايج سـازماني مثبتـي، همچـون تعهـد نيز مي

.باالتر نيروها نسبت به اين سازمان منجر شودفراهم آوردن امكانات و تسـهيالت مناسـب، تـأمين -

هـايي بـراي بـاال آسايش و رفاه نيروها و ايجاد فرصتد مي توانند از عواملي باشـن ... بردن ميزان دانش آنها و

كه ادراك نيروها را از حمايتي كه سـازمان از آنهـا بـه آورد، باال برد و تعهد آنها را نسبت به سازمان عمل مي

. افزايش دهد

منابع -13بررســـي رابطـــه بـــين ). 1388. (اميـــري، فـــرزاد-1

هاي شخصيتي و تعهـد سـازماني و بهـره وري ويژگيامـه دبيران دوره راهنمايي شهرستان فالورجان، پايان ن

كارشناسي ارشد، دانشگاه اصفهانــايم-2 ــنامه و«). 1369. (اوپنه ــرح پرسش ــنجش ط س

ترجمه مرضيه كريم نيـا، مشـهد، انتشـارات .»ها نگرش .آستان قدس رضوي

و مختاررضايي، ... حسينيان، شهامت؛ مجيدي، عبدا-3عوامل سازماني مؤثر بـر عملكـرد «). 1388. (رجبعلي

فرمانـدهي انتظـامي كاركنان مبارزه بـا قاچـاق كـاالي .1، مطالعات مديريت انتظامي، ش»استان هرمزگان

ــاكي، غ، ر-4 ــازماني در «). 1379.(خ ــد س ــش تعه نق .5، پژوهش، ش »وري بهره

: ، مترجمان»مباني رفتار سازماني«). 1381. (رابينز، ا-5ــران ــد، ته ــي، محم ــي و اعراب ــاييان، عل ــر : پارس دفت

.هاي فرهنگي، چاپ پنجم پژوهشكليدهاي طاليي مديريت منـابع «). 1382( رابينز، ا،-6

انتشـارات : ترجمه غالمحسين خاقاني، تهران. »انساني .فرا

7- Allen, N. & Meyer, J.D. (1991). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18. 8- Aoyagi, W.M., Cox, H.R., Mcguire, T.R. (2008). Organizational citizenship behavior in sport: Relationship with leadership, team cohesion, and athletic satisfaction. Journal of Applied Sport Psychology. 20(1), 25-41. 9- Beck, K. (1996). Improving organizational commitment: The police officers perspective, report series. National Police Research Unit Adelaide, 122(1), 175-195. 10- Bell, S.J., and Menguc, B. (2002). The employee-organization relationship, organizational citizenship behaviors, & superior service quality. Journal of Rlating. 78(2), 131-146. 11- Bhattacharjee, A. (1996). Explaining effect of incentives and control mechanisms on information technology usage. Proceedings of seventeenth international conference on information systems in Cleveland.Ohio 39(1),307-325. 12- Carrie, P., Dollery, B. (2006). Organizational commitment and perceived organizational support in the NSW police.

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 72

International Journal of Police Strategies & Management. 29(4),741-756. 13- Cichy, R.F., Cha, Y., & Kim, S. (2008). The relationship between organizational commitment and contextual performances among private club leaders. International Journal of Hostility Management. 14- Dick, G. & Metcalf, B. (2001). Managerial Factors and Organizational Commitment. The International Journal of Public Sector Management. 14(2), 111-128. 15- Hartman, L.C. & Bambacas, M. (2000). Organizational Commitment : A Multi Method Scale Analysis and Test of Effects. International Journal of Organizational Analysis. 8(1), 151-162. 16- Ingham, M.H. (2008). Citizenship, support and fit: Exploring the generalizability of these concepts to the occupational domain. PHD Dissertation, Temple university. 17- Khan, S.M. (2005). Shaping outcome of need satisfaction on commitment: A case of Indian railways. Pakistan Journal of Psychology Research, 20(1,2).25-39. 18- Loveday, B. (1999). The Impact of Performance Culture on Criminal Justice Agencies in England and Wales. International Journal of the Sociology of Law. 27(4). 122-135 19- Malhotra, N. & Mukherjee, A. (2004). The relative of organizational commitment and job satisfaction on service quality of customer contact employees in banking call centers. The Journal of Services marketing. 18(20,3).162-174. 20- Mathieu, J.E. & Zajac, D.M. (1990). A Review and Meta Analysis of the Antecedents, Correlates andConsequences of Organizational Commitment. Psychological Bulletin. 108(2). 178-190

21- Reiner, R. (1998). Problems of Assessing Police Performance, How To Recognize Good Policing, Police Executive Research Forum. 22- Sager, J.K, & Johnston, M.W. (1989). Antecedent and Outcomes of Organizational Commitment: A Study of Salespeople, The Journal of Personal Selling and Sales Management. 9(1), 457-466. 23- Scholl, R.W. (1981). Differentiating organization commitment from expectancy as a motivating force. Academy of Management Review, 6 (4).586-599. 24- Singh, V. and Vinnicombe ,S. (2000). what Does Commitment Really Mean: View of UK and Swedish Engineering Managers. Personnel Review 29(2), 239-269.

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

8/11/90: پذيرش 1/9/90:دريافت 73-96 صص

غيرمتخلفرانندگان متخلف و شناختي جمعيت و هاي شخصيتي ويژگياي مقايسهمطالعه

) 1390رانندگي پس از اجراي قانون جديد راهنمايي و( اصفهانشهر

��كارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسالمي واحد خوراسگان، مريم شجاعي شناسي دانشگاه آزاد اسالمي واحد خوراسگان يار گروه روانداستا، سيد حميد آتش پور

چكيده

شـناختي هـاي جمعيـت و ويژگـي پژوهش حاضـر بـه منظـور بررسـي و مقايسـه پـنج عامـل بـزرگ شخصـيت تعـداد . انجـام شـد اي مقايسـه –به طـور علّـي در شهر اصفهان غيرمتخلفبين رانندگان متخلف و )دموگرافيك(

نفـره از راننـدگان متخلـف و 150نفـر در دو گـروه 300متشكل از كه به طور در دسترس انتخاب شده، ها نمونهبراي سنجش پنج عامل بـزرگ . كه در شهر اصفهان به مدت حداقل سه سال رانندگي كرده بودند بودند غيرمتخلفهــاي شخصــيتي از پرسشــنامه بـراي ســنجش ويژگــي و )NEO-FFI( از پرسشــنامه فــرم كوتــاه نئــو شخصـيتي

هـاي هل و سطح اقتصادي، نـوع خـودرو و سـال أهاي تحصيالت رسمي، وضعيت ت سن، جنس، سال(دموگرافيك شخصـيتي هـاي براي مقايسه ويژگـي شناختي، پس از كنترل متغيرهاي جمعيت. استفاده شده است) تجربه رانندگي

همـراه بـا آزمـون بررسـي (مسـتقل دوگروهـي tرانندگان متخلف و قانون مدار از آزمون ) پنج فاكتور شخصيت( بـا و بـرون گرايـي ،هاي شخصيتي روان رنجـور خـويي در ويژگي. استفاده شده است) لوين -ها همساني واريانس

از غيرمتخلـف هاي رانندگان متخلـف و ن گروهاما بي ، وجدان بودن تفاوت معنادار آماري بين دو گروه حاصل شدبـه منظـور بررسـي تفـاوت نسـبت افـراد .داري وجود نداشـت اپذيري تفاوت معن نظر گشودگي به تجربه و توافق

سطح تحصيالت، سطح اقتصادي، تأهل و جنسـيت از آزمـون خـي غيرمتخلف و متخلف با توجه به نوع خودرو،مسـتقل دوگروهـي t يانگين سني رانندگان غير متخلـف و متخلـف از آزمـون دو استفاده شده است براي مقايسه م

هـاي جمعيـت شـناختي نتـايج در ويژگـي .استفاده شده است) لوين -ها همراه با آزمون بررسي همساني واريانس(جنسيت در رانندگان متخلف و غيرمتخلف تفاوت وجود نداشـت، امـا بـين بين نوع خودرو و: بدين شرح است

گين سني، سطح تحصيالت و سطح اقتصادي وضعيت تأهل رانندگان غيرمتخلف و متخلف تفاوت بـه دسـت ميان .آمد

).دموگرافيك(شناختي هاي جمعيت ، ويژگيتخلفات رانندگي، پنج عامل بزرگ شخصيت: ي كليديها واژه

Email:shojaeimesbah@yahoo.com 09137912304: ولؤنويسنده مس�

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 74

مقدمه

/ قل كل يعمل شاكلته فربكم اعلم بمن هو اهدي سبيال « .»84اسري

كند و خداي شما سي بر شاكله خويش عمل ميبگو هر كبه كسي كه راهش از هدايت بيشتري برخوردارست،

.داناترستدر قرآن كريم عمل انسان، مبتني بر چيـزي اسـت

به عبارت ديگر، منشأ اعمال . نامد مي» شاكله«كه آن را شاكله معادل مفهوم شخصـيت در . آدمي شاكله اوست

عامـل انسـاني بـا ). 1371احمدي، (شناسي است رواندرصد بيشترين نقش را در بـروز حـوادث 80بيش از

ــدم، (ترافيكــي داراســت ــروزه ). 1385شــفيعي مق امشمار سبب ايجـاد و افـزايش روز افـزون ارتباطات بي

» محـيط «، »انسـان «سفرهاي شهري شده و سـه عامـل پيچيـده بـا را در ارتبـاطي تنگاتنـگ و » وسيله نقليه«و

بايد توجه داشت هر كجا پاي . داده استيكديگر قرار » بعـد انسـاني «انسان به ميان كشيده شده، بعدي به نام

اين بعد انساني كه همان شرايط روانـي . شود مطرح ميهاي شخصـيتي افـراد اسـت، ريشـه اصـلي و خصيصه

هاي تهاجمي و تخلفـات راننـدگي بـه شـمار رانندگي ). 1380افروز، (آيد مي

يل وجود دارد كه چرا راندن يك خودرو هزاران دل عجلـه داشـتن، . زا باشـد ممكن است فعاليتي اسـترس

طاقت بودن، تراكم ترافيك، رقابت بـا ديگـر صبر و بي... ها، احساس حقارت، عملكرد اشتباه ديگـران و راننده

نـاتواني و اسـترس در ترافيـك بـه كه از منابع عجز و، 2ويك و ليپـواك ، استنوج1استنوجويك (آيد شمار مي

رانندگي مطمئن و امن تنها در رانندگي كـردن ). 2006 1 Stanojovic 2 Lipovac

هــا و شــود، بلكــه تخلــف بــدون خطــا خالصــه نمــياي بـه پذيري نيز از عوامـل مهـم امنيـت جـاده ريسك

هـاي تخلفـات بـا مكانيسـم خطاهـا و . آيـد شمار مـي خطاها به . شوند شناختي متفاوتي سازمان دهي مي روان

ود است، مثل آنچه به درك، توجه عملكرد راننده محدتخلفـات بـه . پـردازد و توانايي پردازش اطالعات مـي

ــي ــده انتخــاب م ــه رانن ــاره دارد ك ــبكي اش ــد و س كنهـا راننـدگي ايجـاد شـده هايي كه پـس از سـال عادتتفاوت بين خطاها و تخلفـات بـه تفـاوت بـين . است

هـاي رفتار راننـده، مهـارت و انگيـزه عملكرد راننده وهاي رانندگي و سـبك راننـدگي مئن و امن، مهارتمط

درخطاهـا ). 2006، 4و دودو 3وينتـر (قابل قياس است پردازش اطالعات نقش مهمتري بـازي بعد شناختي و

كند و در تخلفـات عوامـل انگيزشـي، اجتمـاعي و ميعريضـي و حقـايق، (آفرينـد بافتي، نقش مهمتري مـي

1388.( عـه رفتارهـاي رانندگي خـودرو بـه عنـوان مجمو

پيچيده و پويا در نظر گرفتـه شـده اسـت و خـود بـه .)2002، 5ريمـو (نوعي يك فرايند كنترل فعاليت است

شـود كـه راننـده بـه رفتار رانندگي به رفتاري گفته ميكنـد، صورت الگويي براي رانندگي خود انتخـاب مـي

مانند سـرعت راننـدگي، ميـزان تمركـز در راننـدگي و ازكــان و همكــاران، (اســتاندارد حفــظ ميــزان فاصــله

فاكتورهاي انساني در راننـدگي بـه دو بخـش ).2006مهــارت ســبك راننــدگي و :شــوند مجــزا تقســيم مــي

آنچه رانندگان (رانندگي يا به عبارت ديگر رفتار راننده آنچــه (و عملكــرد راننــده ) دهنــد معمــوالً انجــام مــي

؛ بـه 1991ايـوانس، ) (توانند انجـام دهنـد رانندگان مي 3 Winter 4 Dodou 5 Rimmo

75 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

ــان، ــل از ازك ــدر2006نق ــت1؛ االن ــرنچ 2، وس ، 3و فعملكــرد راننــده شــامل ارزيــابي اطالعــات و .)1993

هاي حركتي اسـت كـه بـا تمـرين و يـادگيري مهارتهـاي يابد و مثل تجربه در رانندگي بر توانايي بهبود مي

رفتار راننـدگان بـه . ديداري، ادراكي و توجه تأثير داردهـايي را رد كـه راننـدگان چـه روش اين نكته اشاره دا

هايي كنند تا رانندگي كنند و يا به چه روش انتخاب ميعادت دارند، مثل سرعت زيـاد، سـطوحي از هشـياري

اند، يـا فاصـله بـا ماشـين بعـدي كه به آن عادت كردهرسد رانندگان به نظر مي). 1993الندر، وست و فرنچ (

هـاي ارتپس از اين كه آموختنـد چطـور براننـد، مهـ كننـد رانندگي عموم يكـي مـي شان را با سبك رانندگي

). 2000 4پاركر، استار دلينگ( تخلف رانندگي يكي از مسـائل اجتمـاعي مهـم در . تمام دنيا و به ويژه كشورهاي در حـال توسـعه اسـت

براساس گزارش سازمان بهداشـت جهـاني، در نتيجـه خـود را ميليون نفر جان 2/1تخلفات رانندگي، ساالنه

ميليـون نفـر مصـدوم 50تا 20دهند، بين از دست ميميليارد دالر خسارت مالي بـه 540شوند و بيش از مي

سـال 20شود اين ميـزان در آيد و پيش بيني مي بار ميســازمان بهداشــت (آينــده بــه دو برابــر افــزايش يابــد

تخلــف جزيــي از اتفاقــات روزمــره ). 2004، 5جهــانيهـاي زيـادي را بـه ن هزينـه بشري است كـه وجـود آ

متولّيـان بخـش مـديريت بـه . نمايـد جامعه تحميل ميايـن پديـده آشـنا خوبي با فرايندهاي منفـي ناشـي از

ــتند ــان .هس ــي از ارك ــوان يك ــه عن ــاني ب ــل انس عامتـرين، مـؤثرترين، دهنده ترافيك همواره اصـلي تشكيل

1 Elander 2 West 3 French 4 Stardling 5 World Health Organization

ترين فاكتور از بين عوامل مهـم مهمترين و تعيين كننده ).1380شير محمدي، (مرور بوده است ور وعب

كشورها فاكتورهاي خارجي متفاوتي را در سيسـتم داننـد، مثـل تخلفات راهنمايي و راننـدگي دخيـل مـي

اقتصاد، آمـار راننـدگان، آب وهـوا وآگـاهي عمـومي، ، 7و السـر 6جـاگرز (چون فرهنگ وخصوصيات فردي

ك مثل اين فاكتورها با فاكتورهاي داخلي ترافي). 2000ــي ــاده (مهندس ــي ج ــك، مهندس ــا وترافي ــي ه مهندسرفتـار راننـده و عملكـرد (و كاربران جاده ) اتوماسيون

شوند هر كدام به سهم خود موجب تصادفات مي) آنهاــر، ( ــاگرز والسـ ــوانس2000جـ ــا )2004، 8؛ ايـ ، امـ

اي را از تصادفات جـاده % 90فاكتورهاي انساني تقريباً ؛ 1985، 10رامــر ؛1982، 9لــوين(شــوند ســبب مــي

).2004وايوانس، امروزه بر مطالعات فاكتورهاي انسـاني در راننـدگي

هـاي رفتـاري بـراي وقتي مداخله. شود بيشتر تأكيد ميهـاي گيـرد، جـاده تغيير رفتـار راننـدگان صـورت مـي

حـوادث ). 1997الجـونن، (تـري داريـم ترافيكي امـن ين اي نخستين عامل تهديد كننده سـالمتي و دومـ جاده

باشـگاه خبرنگـاران، (مير در ايران است عامل مرگ وهـاي ها، در پديد آمدن تصـادف بر پايه بررسي ).1390

ــروز ــل در ب ــرين عام ــاني مهمت ــل انس ــدگي، عام رانن ).1380يعقـوبي، (هاي رانندگي در ايران است تصادف

) ترافيكـي (درصد از تصادفات وسايل نقليه 90-95در اصلي يا يك عامل كمك كننـده ها عامل عملكرد انسان

همچنين، بسياري از تصادفات، نتيجه بـد عمـل . استكردن يا رفتار نادرست رانندگي دانسته شده، تا نقـص

6 Jaeger 7 Lassare 8 Evans 9 Lewin 10 Rumar

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 76

). 2004، 3و سوماال 2، پاركر1الجونن (فني وسيله نقليه 2004 .( فاكتورهـاي انسـاني شناسي ترافيـك نيـز بـر روان

اي هـاي منطقـه ه با وجود تفـاوت تمركز كرده است، كاي و ترافيكي يـا فرهنـگ، بين كشورها در امنيت جاده

مرگ ناشي ). 2006ازكان، (اي است حايز اهميت ويژهمير جهان را در سال مرگ و% 23اي از تصادفات جاده

ــاص داد 2002 ــود اختص ــه خ ــات و . ب ــزان تخلف مياي هاي ترافيكي، باالترين ميـزان را در كشـوره جريمه

خاورميانه، چون ايران نسـبت بـه كشـورهاي اروپـايي تـوان با استناد به اين مطالب، مـي ).2006ازكان، (دارد

مـنش راننـدگان بـر يكـديگر تاثيرگـذار گفت رفتار واست و اگر بتوان تغييري در خصوصيات رفتاري فـرد ايجاد كرد، بر راننـدگي او نيـز تغييـر رخ خواهـد داد؛

آن بر رفتار رانندگان ديگر نيز ديـده ثيري كه بازتاب أتدهد كـه تعـدادي نتايج مطالعات نشان مي. خواهد شد

بيني تمايـل توانند براي پيش از متغيرهاي شخصيتي ميافـراد بـا . افراد به رانندگي مخاطره آميز به كـار رونـد

خصوصـــيات شخصـــيتي بـــاال در مـــاجراجويي، عمـل گرايي، خشم در رانندگي و خـارج از نـرم برون

كردن، ريسك پذيري بيشـتري در مقايسـه بـا كسـاني . گيرنـد ها مـي هاي كمتري در اين مقياس دارند كه نمره

كنند و تخلـف اين افراد با سرعت بيشتري رانندگي ميــتر اســت ــا بيش ــين آنه ــوانين در ب ــن(از ق و 4اينورس

). 2002، 5راندموهاي شخصيتي و رفتـار راننـدگي رابطه بين ويژگي

هاي متعددي در سطح جهان قـرار گرفتـه مورد بررسي

1 lajunen 2 Parker 3 Summala 4 Inversen 5 Randmo

رسـد، عناصـر خاصـي از شخصـيت به نظر مـي . استشـوند و بـا اينكـه باعث رفتارهاي قـانون شـكني مـي

مغايرت با سيستم قانونمند محيط اطراف دارد، اما ايـن آورده شدن برخي از نيازهاي شخصي فرد رفتارها به بر

هـايي، افرادي كه ويژگـي ). 1997يونا، (شوند منجر ميروان (ثباتي هيجان و پرخاشگري بااليي دارند چون بي

رفتارهاي مخاطره آميز بيشتري نسـبت ، )خويي ررنجوالبرگ، بـه نقـل از فراهـاني و (به ديگر رانندگان دارند

ي رابطه مثبتـي بـا راننـدگي برون گراي). 1385 كثيرلو، ــز دارد ــدرل(مخــاطره آمي ــرو آن ــت و 2000، 6رن ، واي

افراد بـا وجـدان قـوانين راهنمـايي و ). 2001 ، 7داهلن اســـتنوجويك و(راننــدگي را مراعـــات مــي كننـــد

ن با وجـدا ). 2011، ليپواك، و8جووانويك استوجويك،بون و (خاشگرانه دارد بودن ارتباط منفي با رانندگي پر

). 2006، 9ون موبـه نقـل 1949(،10شعار معروف تيلمن و هـابس

، مبني بر اينكه يـك فـرد بـه همـان )2001ازالجونن ، كنـد، مـي توانـد كند كه زندگي مي طريقي رانندگي مي

حاوي تلويحات فوق العاده مهمـي در زمينـه تـأثيرات هاي شخصيتي بر رفتار راننـدگي اجتناب ناپذير ويژگي

روش «: گويــد المثــل آلمــاني مــي يــك ضــرب). باشــد؛ »رانندگي خود را به من نشان بده تا بگويم تو كيسـتي

يعني انسان با روش رانندگي تربيت و شخصيت خـود نـوابي و مهـران فـرد، (دهـد را به ديگـران نشـان مـي

شناسي ترافيـك آنچه امروزه تحت عنوان روان). 1385 . شود شناسي كاربردي مطرح مي در روان

6 Renner& Andrele 7 Dahlen 8 Jovanoviz 9 Bone & Moven 10 Tileman & Habess

77 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

فعلي جامعه ايران، اين است كه علـي رغـم مشكلهــاي ترافيكــي، ميــزان تخلــف بســيار وجــود جريمــه

در ايران شكل غالب اعمال قوانين ترافيكي و. باالستتدابير تنبيهي براي برخورد با تخلفات رانندگي صـدور

. هايي بسته به نوع تخلف است هاي جريمه با نرخ برگهشـود ، اجرا مي1390در قانون جديد كه از ارديبهشت

امـا ها افزايش چشمگيري پيدا كرده است، نرخ جريمههـا، عـدم رعايـت قـوانين حتي با افزايش نرخ جريمه

در بــين راننــدگان، از ) آنــومي(راهنمــايي و راننــدگي هايي است كـه همگـان همـه روزه در جمله ناهنجاري

هـاي هاي داخل شـهر و جـاده ها، آزاد راه سطح خيابانمرتكب آن شده يا شاهد ارتكاب آن توسط بين شهري

.ديگر رانندگان هستيمــن معضــل ــف اي ــل مختل ضــرورت بررســي عواماجتماعي، به خصوص عامل انساني كه جزو مهمتـرين

ايـران داراي . اقالم است، امري اسـت اجتنـاب ناپـذير هـاي جهـان اسـت ترين جـاده ترين و خونين خطرناك

اي سـي مقايسـه در برر). 1387غفاري، حق شناس و(بين تعداد فوت شدگان در تصادف بـه تعـداد خـودرو در ايــران و كشــورهاي توســعه يافتــه، كــه بــر اســاس شــاخص بــين المللــي تعــداد كشــته شــدگان بــه ازاي

پذيرد، حـد اسـتاندارد وسيله نقليه انجام مي 10000هرنفر 1-5/2پذيرفته شده براي متوفيان حوادث ترافيكي

در ايـن رابطـه، . يله نقليـه اسـت وس10000به ازاي هرنفـر 29و ) 1373در سـال (نفر كشـته 33كشور ما با

وسـيله نقليـه 10000به ازاي هر ) 1382درسال (كشته در مقايســه بــا . مقــام بــااليي را درآســيا داشــته اســت

نفر در 3000شدگان حوادث ترافيكي آمارجهاني كشتهدرصـد 4/2كشته در روز داريم؛ يعني 70روز، در ايران ميـر روزانـه حـوادث ترافيكـي جهـان ازآمار مـرگ و

سفانه متعلق بـه كشـور ماسـت و مصـدومين ايـران أمت

درصــد از مصــدومان جهــاني را تشــكيل 5/0ســاالنه ).1385شفيعي مقدم، (دهند مي

، اوج رشــد مــرگ و ميــر ناشــي از 1385در ســال هـاي اخيـر اي وجود داشت كه طي سال حوادث جاده

قوانيني، همچون الزامي شدن كمربند ايمني و با اجراي بـه . هـا ايـن آمـار كـاهش يافتـه اسـت تشديد جريمه

كشـته 32، 1387گزارش پزشكي قانوني ايران در سال هـزار نفـر جمعيـت داشـته اسـت كـه 100به ازاي هر

هـزار نفـر 100كشته به ازاي هـر 13/8متوسط جهاني درصد 5/2جمعيت بوده است؛ به عبارت ديگر حدود

برابر متوسط كشورهاي 6برابرمتوسط جهاني و حدود ، تعداد 1388در سال . اي بوده است پيشرو ايمني جاده

كشته در هر 32/8اي مرگ ومير ناشي از تصادف جاده 23، 1389در سـال . هزار نفر اعـالم شـده اسـت 100

انـد و درصد آنها مرد بوده 79نفر بوده كه 249 هزار وناخالص ملـي را بـه خـود اختصـاص در صد توليد 7

با توجه بـه توليـد ). 1390باشگاه خبرنگاران، (اند دادهوضـعيتي دور از انبوه خـودرو در ايـران و آن هـم در

استانداردهاي ايمني جهاني و سهول صدور گواهينامـه رانندگي از هم اكنون در صورت ادامه رونـد موجـود،

شـفيعي (د بينـي كـر توان پـيش وقوع فاجعه ملي را ميبه گزارش ايسنا، در حالي كه بر اسـاس ). 1385مقدم،

هـزار نفـر در تصـادفات 27جديدترين آمـار، سـاالنه شــوند و هــزار نفــر مجــروح مــي 250ايــران كشــته و

راننـدگي نيـروي براساس اعـالم معـاون راهنمـايي و هـاي تصـادفات ايـران بـه نسـبت انتظامي ايران، كشته

ته در تصادفات هر شـبانه كش 72جمعيت و خودرو با حق شـناس و همكـاران، (روز، در دنيا اول شده است

1389 .( سـال 20-50درصدكشته شدگان مـردان 80حدود

38گيرد، در حالي كه اين گروه سني تنهـا را در بر مي

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 78

دهنـد؛ يعنـي درصد از جمعيت جامعه را تشـكيل مـي اي در نيروي انساني مولد جامعه كه نقش تعيين كننـده

اقتصاد و درآمد سرانه ملي و توليد ناخـالص ملـي كـه رفـاه و آسـايش عمـومي نسبت مسـتقيم بـا درآمـد و

هاي مالي و كنند و فقدانشان بحران جامعه دارد، ايفا ميروانـي جبـران ناپـذيري را بـه اقتصادي و اجتماعي و

شفيعي مقـدم، ( كند هايشان و جامعه تحميل مي خانوادهشگيري از خشـونت، جراحـت و مديرگروه پي). 1385

هيچ يـك : معلوليت سازمان بهداشت جهاني اعالم كردانـدوه صـدمات ناشـي از تصـادفات از ما نبايد غـم و

).1390سالمت نيوز، (اي را متحمل شود جادههــاي جهــان نشــان دهنــده آن اســت كــه بررســي

هاي اقتصادي مصـدوميت حـوادث ترافيكـي در هزينهدرصـد، در كشـورهاي 1ادل كشورهاي كم در آمد مع

در كشـورهاي درصـد و 5/1با درآمد متوسـط معـادل درصــد توليــد ناخــالص 2توســعه يافتــه معــادل

هـاي متاسفانه، در كشور مـا هزينـه . است) NPG1(ملي 1380اقتصادي مصدوميت حوادث ترافيكـي در سـال

درصد از توليد ناخالص ملي بوده و معـادل 5/3معادل شفيعي مقـدم، (ان بر آورد شده است ميليارد توم 40001385.(

ــه خصيصــه ــا ك ــي انســان از آنج ــاي روان ــا از ه هترين عوامل مؤثردر وقـوع تصـادفات و ارتكـاب عمده

جرايم غيرعمدي ناشي از تخلفات رانندگي است، پس هاي شخصيتي متخلفـان با تحقيق در خصوص ويژگي

توان در پيشگيري يـا تخفيـف ايـن و شناسايي آنها مياي پيـدا كـرد؛ بخصـوص در راه چـاره معضل بـزرگ،

در اين مورد بررسي جامع و كـاملي صـورت ايران كههاشــميان، صــابري (تنهــا در تهــران نگرفتــه اســت و

ــادري، ــيراز )1389به ــناس، ( و ش ــق ش ــيني، ح حس 1 National Product Gross

NEOپرسشـنامه جـامع ) 1389 جمشيدي و عزيزي، دهـد، پوشـش مـي كه پنج فاكتور بزرگ شخصـيت را

شده، در حالي كه در شهر اصفهان در اين زمينه اجرادر ايـن پـژوهش . هنوز پژوهشي انجـام نشـده اسـت

هـاي عالوه بر پـنج عامـل بـزرگ شخصـيتي، ويژگـي غيــر متخلــف شــناختي راننــدگان متخلــف و جمعيــت

شود كه تـاكنون هـيچ پژوهشـي كليـه ايـن بررسي مير د. شناختي را پوشش نداده است هاي جمعيت ويژگي

اول اينكـه بـه : اين پژوهش به دو هدف دست يـافتيم شناختي حوادث ترافيكي هاي روان بررسي دقيق ريشهايم؛ دوم اينكه بـه تعمـيم پـذيري در اصفهان پرداخته

ديگـر كمـك بهتر نتايج به دسـت آمـده از دو شـهر تـري از رفتـار توانـد چهـارچوب كلـي ايم كه مي كرده

راننـدگي در رفتـار . اهم نمايـد رانندگي در ايران را فرهـايي هاي هدفمند نياز دارد تا راه حـل ايران به بررسي

. مير پيدا شود براي كاهش درصد تصادفات و مرگ وبنابراين، با توجه به اهميـت و ضـرورت راننـدگي در جامعه امـروزي و آمـار بـاالي تصـادفات در ايـران و

هـاي نقش عامل انساني و عدم بررسـي كليـه ويژگـي شناختي در به وجود آمدن تصـادفات، در ايـن جمعيت

: تحقيق به موارد زير پرداخته شده استگرايــي در راننــدگان متخلــف و آيــا عامــل بــرون -1

تفاوت دارد ؟رانندگان غيرمتخلف با يكديگر آيا عامل روان رنجور خويي در رانندگان متخلـف -2

و رانندگان با يكديگر تفاوت دارد ؟ آيا عامل گشودگي به تجربه در رانندگان متخلـف -3

و رانندگان با يكديگر تفاوت دارد ؟آيا عامـل توافـق پـذيري در راننـدگان متخلـف و -4

رانندگان با يكديگر تفاوت دارد ؟عامل با وجدان بـودن در راننـدگان متخلـف و آيا -5

رانندگان با يكديگر تفاوت دارد ؟

79 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

سن، تحصيالت، (شناختي جمعيت هاي آيا ويژگي -6نـوع خـودرو، تعـداد افـراد تحـت تكفـل و جنسيت،

بين رانندگان متخلـف و راننـدگان غيرمتخلـف ) تأهل با يكديگر تفاوت دارند ؟

روش تحقيق

–حقيق پس رويدادي يا علّـي روش پژوهش در اين ت .اي است مقايسه

جامعه و نمونه آماري

ــژوهش ــن پ ــاري در اي ــه آم ــروه از را جامع دو گراننـدگان :دنـ ده پوشـش مـي 1390رانندگان در سال

]1[ متخلف در شهر اصفهان كه خودروي آنها توقيـف شده وبه بخش ترخيص خـودرو پلـيس راهـور ناجـا

ــي ــه م ــد مراجع ــرو كنن ــدگان و گ ــام رانن ــر تم ه ديگهـاي سـنگين كه توقيف خودرو و جريمـه غيرمتخلف

طي حداقل سه سال گذشته در پرونده آنها درج نشـده . است

به علت اين كه در اين تحقيق تعداد جامعه آمـاري هـايي هاي پـژوهش توان به نمونه مشخص نيست، مي

در بـر آورد تعـداد نمونـه . اين مطالعه استناد كرد نظير) 1385(توان به تحقيق فراهـاني و كثيرلـو ژوهش ميپ

كرد كه پرسشنامه شخصيتي پنج عاملي گـردون استنادرا در مورد راننـدگان متخلـف و غيرمتخلـف در شـهر

در . انــد نفــر اجــرا كــرده 200تهــران بــا تعــداد نمونــه تـا 100ها در حدود تحقيقات مشابه خارجي نيز نمونه

پژوهش لـوا و هرشـكوويتز به. اند نفر لحاظ شده 300نفري متخلفان را با گروه 51، كه تعداد نمونه )2007(

ســال تخلــف 5نفــره از كســاني كــه طــي 36نمونــه -گيـري هاي شخصيتي و تصميم در ويژگي -اند نداشته

اي مطالعـه در. توان استناد نمـود مقايسه كردند، نيز مي

د نمونـه استراليا تعـدا در) 2000( 2و آندرل 1ديگر رنربـر ايـن پايـه، در ايـن . نفري را در نظـر گرفتنـد 250

نفـره 150نفر، در دو گروه 300پژوهش تعداد نمونه .در نظر گرفته شد

گيري از نـوع در دسـترس بـوده اسـت؛ شيوه نمونهبدين ترتيب كه از ميان رانندگان قانون مداري كه طـي

هـاي سـنگين سه سال گذشته توقيف خوردو وجريمهشتند، همراه با رانندگان متخلفي كه به علت توقيف ندا

بـه بخـش 1390خودروشان در ارديبهشـت و خـرداد ــه ــور اصــفهان مراجع ــيس راه ــرخيص خــودرو پل ت

.گيري گرديد نمودند، تعداد مورد نياز، نمونه

ابزار پژوهش ــو -1 ــيت نئ ــنامه شخص ــوع NEO-FFI( پرسش 60ن

: كه شامل پنج فاكتور ذيل است )اي جملهبه تمايل بـراي تجربـه اضـطراب :روان رنجور خويي

وري، كمرويـي، محوري، خصومت، تكانش تنش، خودتفكر غيرمنطقي، افسردگي و عزت نفس پايين اطـالق

روان رنجورخويي با چهار بعد اصـلي عاطفـه .شود ميمنفي؛ يعني احساس گناه، خصومت، ترس و غمگينـي

ـ . ارتباط دارد ز عوامـل هيجـاني لذا عواطف منفـي و نيتوانند رفتار را تحت تأثير قـرار داده، بـه خصـوص مي

فراهاني وكثيرلو، (يد كند آميز را تشد رفتارهاي مخاطره ).126ص 1385

به تمايل براي مثبت بـودن، قاطعيـت، :گرايي برونشــود تحــرك، مهربــاني و اجتمــاعي بــودن گفتــه مــي

).12: 1387پروين، (ــذيري ــق پ ــراي : تواف ــل ب ــاني، تماي ــت، مهرب گذش

ــانبرداري، ســخاوتمندي، اعتمــاد ورزي، همــدلي، فرم 1387 محمـدي، (شـود وفاداري اطالق مي فداكاري و

ــد، ). 12: ــري دارن ــذيري كمت ــق پ ــه تواف ــرادي ك اف 1 Renner

2 Andrele

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 80

وري زياد، تحرك پذيري زياد و ثبات رفتارهاي تكانش، 2، دونالدســون1اســتاف(هيجــاني كمتــري دارنــد

). 90: 2001، 4كيوركياي و 3اسكارلتهايي هستند كه انسان» باز«افراد :گشودگي به تجربهــه ــاروري تجرب ــون، در ب ــاي پيرام ــي و دني ــاي درون ه

ايـن . كنجكاو بوده، زندگي آنها سرشار از تجربه استــه ــردن از نظري ــذت ب ــب ل ــراد طال ــد و اف ــاي جدي ه

» بسـته «افراد اند و در مقايسه با هاي غير متعارف ارزش حق شـناس، (منفي فراواني دارند و احساسات مثبت

1388:36.( ــودن ــا وجــدان ب ــه : ب ــل ب ــارت اســت از تماي عب

ــت اعتمــاد، ســازماندهي نحــوه، داري، خويشــتن قابليمـك كـرا و (گرايي زياد و تعمق گرايي، منطق پيشرفتبين عامـل ). 1386:10؛ به نقل از بشارت، 1987كاستا، تمـاعي هـاي اج شناسـي و پيشـرفت و موفقيـت وظيفه

1385فراهــاني و كثيرلــو، (رابطــه مثبتــي وجــود دارد :126.(

NEO-FFI اي جمله 60نوع NEO-PI-R است كهبراي ارزيابي مختصر و سريع پـنج عامـل اصـلي روان

برون گرايي، باز بودن به تجربـه، توافـق رنجورخويي،ايـن .طراحـي شـده اسـت ) پذيري و وجـداني بـودن

اي مربوط به هر يـك جمله 12آزمون از پنج مجموعه پاسخ ازكامالً 5گزينه هر .تشكيل شده است از عوامل،

نظري ندارم، مخالفم و كـامالً مخـالفم موافقم، موافقم، .كند شود كه آزمودني يكي را انتخاب مي را شامل مي

NEO-FFI به منظور ارائه فـرم گـواهي ازNEO-PI-R ي بـراي آن با اينكه هنجار جديـد و ساخته شده است

ضـريب . اما داراي همان شكل اوليـه اسـت ارائه شده،سـاخته NEO-FFIهـاي شـاخص همبستگي بين نمره

1 Stough 2 Donaldson 3 Scarlate 4 Ciorciari

با اينكه هنجار جديدي براي آن ارائه شده، . شده استضـريب همبسـتگي . اما داراي همان شكل اوليه اسـت

در NEO-PI-Rو NEO-FFIهـاي شـاخص بين نمرهــه ــب ABLSAنمون ــه ترتي و 91/0و 90/0و 92/0ب

محاسـبه C,N,E,O,Aهاي براي شاخص 87/0و 77/0-NEOثبات دروني بر اساس ضـريب آلفـا بـراي . شد

FFI و0 /68 و0 / 73و 77/0 و 86/0داراي ضــــرائب بـه C,N,E,O,Aهـاي به ترتيب بـراي شـاخص 0/ 81

.)1388 شناس، حق( دست آمد )دموگرافيك(شناختي پرسشنامه جمعيت -2

ــراي جمــ شــناختي از آوري اطالعــات جمعيــت عببـا . ابزارهاي پرسشنامه و مصاحبه استفاده شـده اسـت

آلفــاي (ضــريب پايــاني SPSSاســتفاده از نــرم افــزار به دست آمد كـه ايـن ميـزان 75/0پرسشنامه ) كرونباخ

دال بــر قابــل قبــول بــودن پرسشــنامه مــورد اســتفاده .پژوهشگر است

دربـاره سـن، اطالعـاتي : هـاي دموگرافيـك ويژگيهاي تحصيالت رسمي، وضـعيت تأهـل و جنس، سال

هــاي تجربــه ســطح اقتصــادي، نــوع خــودرو و ســال . مي گيرد در بر رانندگي را

ها يافته

126( نفـر 150تعداد نمونه شامل رانندگان متخلف از راننـــدگان نفـــر150 و )نفـــر زن24نفـــر مـــرد و

بـراي . اسـت )نفـر زن 11مرد و نفر 139(غيرمتخلف ) پنج فاكتور شخصـيت ( هاي شخصيتي مقايسه ويژگي

مسـتقل tرانندگان متخلف و قـانون مـدار از آزمـون ــي ــاني (دوگروه ــي همس ــون بررس ــا آزم ــراه ب هم

. استفاده شده است) لوين -ها واريانس

81 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

هاي شخصيتي ويژگي: بخش اول روان رنجورخويي رانندگان متخلف و قانون مدار مستقل دوگروهي مقايسهt آزمون -1جدول

انحراف پراكندگي ميانگين تعداد گروه متغيرآزمون

Fلوين سطح

معنا داري

t مستقلدوگروهي

درجه آزادي

سطحمعني داري

روان رنجورخويي

رانندگان قانون مدار

150 64/31 75/5 891/2090/0 693/5- 298 000/0

61/6 96/35 150رانندگان متخلف

نشان داده شده اسـت، ) 1(همان طور كه در جدولهاي مربوط بـه ميـزان روان رنجورخـويي بين ميانگين

رانندگان متخلـف و قـانون مـدار تفـاوت وجـود دارد

)01/0p<( . به طوري كه روان رنجورخـويي راننـدگانــف ــدار ) 96/35( متخل ــانون م ــدگان ق ــاالتر از رانن ب

. است) 64/31(

مدار گرايي رانندگان متخلف و قانون مستقل دوگروهي مقايسه برون tآزمون -2لجدو ميانگين تعداد گروه متغير

انحــــراف پراكندگي

ــون آزمـــــ Fلوين

سطح معناداري

t ــتقل مســــــ دوگروهي

درجـــــه آزادي

سطح داري معني

برونگرايي

رانندگان قانون مدار

150 38/28 20/4

111/3 079/0 941/3- 298 000/0 ــدگان ر اننـــــ

متخلف150 68/30 32/5

نشان داده شده اسـت، ) 2(همان طور كه در جدول

هاي مربوط به ميزان برونگرايـي راننـدگان بين ميانگين؛ به )>01/0p(متخلف و قانون مدار تفاوت وجود دارد

بـاالتر ) 68/30( طوري كه برونگرايي رانندگان متخلف. ســـــتا) 38/28(از راننـــــدگان قـــــانون مـــــدار

مستقل دوگروهي مقايسه گشودگي به تجربه رانندگان متخلف و قانون مدار tآزمون -3جدول

ميانگين تعداد گروه متغيرانحـــــراف

پراكندگي

ــون آزمــــ Fلوين

سطح معناداري

t ــتقل مســـ دوگروهي

ــه درجــ آزادي

سطحداري معني

گشودگي به تجربه

راننــدگان قــانون مدار

150 99/32 72/4 221/3 0761/0 971/0 298 332/0

21/5 29/32 150رانندگان متخلف

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 82

نشـان داده شـده اسـت، بـين ) 3(چنانكه در جدول

هـاي مربـوط بـه ميـزان گشـودگي بـه تجربـه ميانگينرانندگان متخلف و قانون مـدار تفـاوت وجـود نـدارد

)05/0p>.(

ان متخلف و قانون مدارگروهي مقايسه توافق پذيري رانندگ مستقل دوt آزمون -4جدول

ميانگين تعداد گروه متغيرانحــــــراف

پراكندگي

ــون آزمـــــ Fلوين

سطح معناداري

t ــتقل مســــ دوگروهي

درجــــه آزادي

سطح داري معني

ــق توافـ پذيري

ــانون ــدگان ق رانن مدار

150 70/29 65/4 753/4 027/0 360/1 298 175/0

01/6 81/28 150رانندگان متخلف

نشان داده شـده اسـت، )4(در جدول همان طور كه

توافــق پــذيري هــاي مربــوط بــه ميــزان بــين ميــانگينرانندگان متخلف و قانون مـدار تفـاوت وجـود نـدارد

)05/0 p>(.

مدارگروهي مقايسه باوجدان بودن رانندگان متخلف و قانون مستقل دو tآزمون -5جدول

ميانگين تعداد گروه متغيرــراف انحــ

پراكندگي

آزمــــــون Fلوين

سطح معني داري

t ــتقل مســــــ دوگروهي

درجـــه آزادي

سطح معني داري

ــدان باوج بودن

راننـــدگان قـــانون مدار

150 62/24 84/5 494/0 483/0 827/2 298 005/0

12/6 51/22 150 رانندگان متخلف

نشان داده شـده اسـت، )5(همان طور كه در جدول

ن بـودن وجـدا هاي مربـوط بـه ميـزان بـا بين ميانگينرانندگان متخلـف و قـانون مـدار تفـاوت وجـود دارد

)01/0p<( ؛ بـه طــوري كــه باوجــدان بــودن راننــدگانــايين) 51/22( متخلـــف ــانون از تـــر پـ راننـــدگان قـ

. است) 62/24(مدار

شناختي هاي جمعيت ويژگي: بخش دومبه منظور بررسي تفاوت نسبت افراد غيرمتخلف و

و، سـطح تحصـيالت، متخلف با توجه به نـوع خـودر سطح اقتصادي، تأهـل و جنسـيت، از آزمـون خـي دو

كــد گــذاري تصــنعي ســطوح (اســتفاده شــده اســت :هـل أ؛ ت)2(، خـوب )1(متوسط ،)0(ضعيف: اقتصادي

)). 1( ، زن )0(مـرد : ؛ جنسيت)1(هل أمت و )0(مجرد براي مقايسـه ميـانگين سـني راننـدگان غيرمتخلـف و

همراه با آزمون (وگروهي مستقل دt متخلف از آزمون .استفاده شده است) لوين -ها بررسي همساني واريانس

نوع خودرو رانندگان غيرمتخلف و متخلف -فراواني مشاهده شده و مورد انتظـار ) 6(در جدول

رانندگان متخلف و قانون مدار بر حسب نـوع خـودرو .ارائه شده است

83 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

ر رانندگان متخلف و قانون مدار بر حسب نوع خودروفراواني مشاهده شده و مورد انتظا -6جدول

فرواني نوع خودرو گروه رانندگان

كلمتخلف قانون مدار

پيكان و پژو آردي 40 21 19 مشاهده شده

40 17 23 مورد انتظار

پرايد و ماتيز 109 39 70 مشاهده شده

109 4/46 6/62 مورد انتظار

نيسان و وانت 7 5 2 مشاهده شده

7 3 4 مورد انتظار

90سيلو وال جي ال ايكس سمند، ،206پژو 68 32 36 مشاهده شده

68 9/28 1/39 مورد انتظار

ماكزيما، زانتيا پاترول، مزدا، هيوندا، 14 6 8 مشاهده شده

14 6 8 مورد انتظار

رنو و پي كي 16 5 11 مشاهده شده

16 8/6 2/9 مورد انتظار

ا و ساير خودروهاسانتافه، سونات 7 3 4 مشاهده شده

7 3 4 مورد انتظار

كل 261 111 150 مشاهده شده

261 111 150 مورد انتظار

به منظور بررسي تفاوت نسبت افراد قانون مدار و متخلف با توجه به نوع خودرو از آزمون خـي دو )6(جدول در

.استفاده شده است

راد قانون مدار و متخلف با توجه به نوع خودرونسبت اف .دو آزمون خي -7جدول سطح معنا داري كرامر V سطح معناداري درجه آزادي دو ضريب خي

455/7 6 281/0 169/0 281/0

نشـان داده شـد ) 7(همان طور كه در جدول شماره)281/0,455/7( ��� sigSquareChi بــين نســبت

افراد قانون مدار و متخلف با توجه به نوع خـودرو تفـاوت .داري وجود نداردامعن

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 84

ميانگين سني رانندگان غيرمتخلف و متخلف - مستقل دوگروهي مقايسه ميانگين سني رانندگان غيرمتخلف و متخلف tآزمون -8جدول

ميانگين تعداد گروه متغيرانحراف

پراكندگي

آزمون Fلوين

سطح معني داري

t مستقل دوگروهي

درجه آزادي

سطح داريمعنا

سن 16/8 05/35 150 ن غيرمتخلف رانندگا

177/1 279/0 204/2 298 028/0 35/9 68/32 150 رانندگان متخلف

نشان داده شده اسـت، ) 8(همان طور كه در جدول

بـين ميـانگين سـني راننـدگان غيرمتخلـف و متخلــف به طوري كـه ميـانگين ). >p 05/0(تفاوت وجود دارد

تر از از رانندگان نپايي) 68/32( سني رانندگان متخلف .است) 05/35(قانون مدار

سطح تحصيالت رانندگان غيرمتخلف و متخلف -به منظور بررسي تفاوت نسبت افراد غيرمتخلـف و

دو متخلف با توجه به سطح تحصيالت از آزمـون خـي .استفاده شده است

يالتآزمون خي دو نسبت افراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به سطح تحص -9جدول سطح معنا داري كرامر V سطح معنا داري درجه آزادي ضريب خي دو

949/49 5 000/0 433/0 000/0

ــه در جــدول ــور ك ــان ط نشــان داده شــد ) 9(هم

)000/0,949/49( ��� sigSquareChi بين نسبتــطح ــه س ــه ب ــا توج ــف ب ــف و متخل ــراد غيرمتخل اف

ــ ــراد .داري وجــود دارداتحصــيالت تفــاوت معن در افتر، تخلفات بيشتر از حد انتظـار ت پايينداراي تحصيال

همچنــين، فراوانــي مشــاهده شــده افــراد . وجــود داردتر، كمتر از حد انتظـار غيرمتخلف در تحصيالت پايين

ــوده اســت ــا .ب ــراد ب ــه در اف ــن در حــالي اســت ك اي

بيني شـده و تحصيالت باالتر، تخلف كمتر از حد پيش .ستنيز قانون مداري باالتر از حد انتظار ا

وضعيت تأهل در رانندگان غيرمتخلف و متخلف -

به منظور بررسي تفاوت نسبت افراد غيرمتخلـف و متخلف با توجه به وضعيت تأهـل از آزمـون خـي دو

.استفاده شده است

آزمون خي دو نسبت افراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به وضعيت تأهل -10جدول

سطح معناداري كرامر V ريدا سطح معني درجه آزادي ضريب خي دو

404/4 1 036/0 129/0 036/0

85 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

ــدول ــه در ج ــانطور ك ــد ) 10(هم ــان داده ش نش

)036/0,409/4( ��� sigSquareChi بين نسبتافراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به وضـعيت تأهـل

؛ بـه طـوري كـه ميـزان .داري وجـود دارد اتفاوت معن .است تخلفات در افراد مجرد باالتر از افراد متأهل

جنسيت در رانندگان غيرمتخلف و متخلف -به منظور بررسي تفاوت نسـبت افـراد غيرمتخلـف و

متخلف با توجه به جنسيت از آزمون خي دو اسـتفاده .شده است

آزمون خي دو نسبت افراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به جنسيت -11جدول

ح معنا داريسط كرامر V سطح معني داري درجه آزادي ضريب خي دو

175/0 1 676/0 026/0- 676/0

نشــان داده شــد ) 11(همــان طــور كــه در جــدول

)676/0,175/0( ��� sigSquareChi بين نسـبتافراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به جنسيت تفاوت

از نظـر جنسـيت بـين زنـان و . داري وجود نـدارد امعن .مردان در ميزان تخلفات تفاوت معناداري حاصل نشد

اقتصادي در رانندگان غيرمتخلف و متخلف سطح -به منظور بررسي تفـاوت نسـبت افـراد غيرمتخلـف و متخلف با توجه به سطح اقتصادي از آزمـون خـي دو

.استفاده شده است

آزمون خي دو نسبت افراد غيرمتخلف و متخلف با توجه به سطح اقتصادي -12جدول

سطح معنا داري امركر V سطح معنا داري درجه آزادي ضريب خي دو

519/8 1 014/0 169/0 036/0

نشــان داده شــد ) 6(همــان طــور كــه در جــدول

)014/0,519/8( ��� sigSquareChi بين نسبتــه ســطوح ــا توجــه ب ــف ب ــراد غيرمتخلــف و متخل اف

ميــزان . داري وجــود داردااقتصــادي آنهــا تفــاوت معنــتخلفات در افراد با سطح اقتصـادي ضـعيف، بـاالتر از

.اراي سطوح اقتصادي خوب استافراد د

گيري بحث و نتيجهرسـد خصوصـيات شخصـيتي در بـروز به نظر مي

تخلفات راهنمايي و رانندگي از مسائل بسيار مهـم بـه همان طور كـه تحقيقـات در خصـوص . آيند شمار مي

به اثبات رسيد، در 1997، 1وجود اين رابطه توسط يونابه سمت تجزيـه واقع اين شناخت آدمي است كه او را

كشاند تا مسبب اصلي مشكالت و تحليل شخصيت ميهـاي روانـي خصيصه. بشري يعني انسان بررسي گردد

هــا يكــي از مهمتــرين عوامــل مــؤثر در وقــوع انســانــر عمــدي ناشــي از تصــادفات و ارتكــاب جــرايم غيتخلفات رانندگي است و مسلماً پـي بـردن بـه ارتبـاط

هاي شخصيتي كـه يهاي رواني، بخصوص ويژگ حالترود در تخلفـات و تصـادفات مربـوط بـه احتمال مـي

رانندگي دخيل باشد، در بهبود روند تصـادفات كنـوني 1 Jonah

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 86

كه ايـن مـورد تنهـا اما نبايد فراموش كرد. مؤثر است ، بـه )1964، 1دوركـيم (عامل مهم در اين راستا نيست

هاي دموگرافيك بـه عنـوان سـبب همين سبب ويژگيات راننـدگي در ايـن پـژوهش بررسـي ساز دوم تخلف

قرار شد و در ميانگين سني، سطح تحصـيالت، سـطح اقتصــادي و وضــعيت تأهــل راننــدگان غيرمتخلــف و

. متخلف تفاوت معنادار آماري به دست آمد طور كه مشـاهده هماندر پاسخ به سؤال نخست، هاي مربـوط بـه ميـزان روان رنجـور بين ميانگين ،شد

تفـاوت وجـود غيرمتخلـف متخلف و خويي رانندگاناز نوع يآنجا كه روان رنجور خويي فاكتور زا .شتدا

ناميده » خشم واكنشي«ست كه ا خاصي از پرخاشگريهــاي تحريــك آميــز افــزايش شــود و در موقعيــت مــي، )42006 والنتـين، بنجـامين و ، 3،تالي2كورت ( يابد مي

رسد كه در رانندگي بسـياري از تخلفـات و به نظر ميدر ارتباط اسـت فاكتوراين صدمات جسمي و مالي با

ــا و ــژوهشب ــاچر پ ــاي دفنب ــاردز 5ه ــي ،6 ريچ فيليتبـــال و ، 9سورســـون ،8شـــوبل ، )2005(7وليـــنچ

ــزو ــت ، )2006(10ري ــگ و ،11كن ــل ون ، )2006(12ميچاز .همخواني دارد) 1389(هاشميان، صابري و بهادري

ه پرخاشگري زير مجموعه روان رنجور خـويي آنجا كشود، در اين راستا بـا پـژوهش حقـايق و محسوب مي

ــي ــا )1388( عريض ــاكري ني ــه درآن )1388(و ش كپرخاشگري بـا تخلفـات و خطاهـاي راننـدگي رابطـه

.مثبت دارد، نيز همخوان است 1 Durkhim 2 Court 3 Talley 4 Benjamin & Valentine 5 Deffenbacher 6 Richards 7 Filetti &Lynch 8 Shewebell 9 Severson 10 Ball &Rizzo 11 Kenneth 12 Wang & Michel

روان رنجــور خــويي بــا صــفاتي چــون اضــطراب، طف منفي همراه اسـت عوا وري و پرخاشگري، تكانش

مسلماً در بعـد ،و رانندگاني كه تخلفات بيشتري دارند، كننـد ي كسـب مـي يبـاال هاي هروان رنجور خويي نمر

راننـدگي ، هنگـام سازگاري هيجاني كمتري داشته زيراافـراد روان . انـد شـتابزده م، عصـبي، نـاآرام و گدر سر

ــر ــي، همچــون ب ــات منف ــتن احساس ــا داش رنجــور باسترس، خشم، احسـاس گنـاه و احسـاس انگيختگي،

كالفگي دائم و فراگير بـه هنگـام راننـدگي از دقـت و احتمـال زيـاد عاليـم تمركز الزم برخوردار نبوده، بـه

گيرنـد و از قـوانين مـي راهنمايي و رانندگي را ناديده كنند و با ساير رانندگان و حتي با پليس به ميسرپيچي

. كنند مي طور خشونت آميزي رفتارايـن ،گرايـي در عامل بـرون در پاسخ به سوال دوم

كه بـين ميـزان بـرون گرايـي راننـدگان چنين بيان شدايـن نتيجه. شتتفاوت وجود دا ،ون مدارنقا متخلف و

رنروآنـدرل ،)2001(هـاي الجـونن پژوهش بـا يافتـه ــت ،)2000( ــايد وايـ ــام سـ ــت ،)2001( 13ولينـ وايـ

،16لوا ،)2002( 15نتورگرس و والرث ،2001 ،14وداهلنهاشميان و همكـاران ،)2007( 18ويچيام 17هرشكووتيز

گرايـي و تخلفـات كه رابطه مثبتي بـين بـرون ) 1389(هماهنگ رانندگي و رانندگي مخاطره آميز نشان دادند،

در پـژوهش پاكـدين اميـري و پاكـدين اميـري .استنيز به شخصيت درون گرا و كاهش تخلفـات ) 1390(

.كه با پژوهش حاضر همسوست پرداخته شده،بـراي تحـرك، عامل بـرون گرايـي نيـاز در واقع،

. كنـد مطـرح مـي انگيزش و توانايي تجزيه عواطـف را رسد كه افراد برون گـرا همـواره بـه تحريـك بنظر مي

13 Whiteside & Lynam 14 Dahlen 15 vollrath&Torgersen 16 Leva 17 Hershkovitz 18 Yechiam

87 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

دارنــد و انگيختگــي نيــاز بيشــتري بــراي انجــام امــور تـه در تبيين ايـن ياف ،بنابراين. دهند باالتري را بروز مي

توانـد در راننـدگي، مسـبب كه چنين خصوصـيتي مـي .رسد تخلفات و حوادث شود، درست به نظر مي

بين عامل بـاز هاي سوم وچهارم، الؤدر پاسخ به س بودن به تجربه و قوانين پذيري در رانندگان متخلف و

در اين پژوهش تفـاوت معنـاداري آمـاري ، غيرمتخلفو همكـاران 1دمالحظه نشد و بـا نتيجـه تحقيـق بنفيلـ

نــاهمخوان )1388(همكــاران هاشــميان و ،)2007(صفت باز بودن ،)1389(حق شناس و همكاران . است

بيني كننده انجام خطاهاي عمدي فقط پيش به تجربه راكه با توجه به عالقه افراد با نمره بـاال در ايـن دانند مي

در . صفت به كسب تجارت مختلف قابل توجيه اسـت عدم تفاوت ،)2011(جويك و همكاران استنو پژوهش

بين گشـودگي بـه تجربـه و تخلفـات راننـدگي ديـده .شود كه با پژوهش حاضر هماهنگ است مي

افرادي كه داراي نمره باال در شاخص باز بـودن بـه م بـا أگـذاري خـود را تـو تجربه هستند، سيستم ارزش

برنـد هاي مختلف به كـار مـي وجدان قوي در موقعيتــه نظــر بســياري از ). 1388و همكــاران، هاشــميان ( ب

متخصصان اين شـاخص معـادل سـالمتربودن اسـت و پس نياز بـه بررسـي تر براند، اي بايد ايمن چنين راننده

.بيشتري در اين حيطه احساس مي شود در بعد توافق پذيري، افراد با نمره باال اساسـا نـوع دوست و داراي احساس همدردي و مشتاق كمك بـه

رفت تخلفات رانندگي كمتري پس انتظار مي نند،ديگرامرتكب شوند كه تفاوتي در اين پژوهش لحاظ نشد و

.طلبد مطالعات بيشتري را مي كـه ،عامل با وجدان بودنال پنجم ؤدر پاسخ به س

هايي قرار گرفت كـه وجـود تفـاوت بـين ويژگي وجز .را بـه اثبـات رسـاند متخلـف غيـر رانندگان متخلف و

1 Benfield

3ويكرز ،2كيولي –با تحقيقات بوث اين پژوهشنتيجه ــرز ــالر، ،)1994( 3ويك ــورك س ــون وي ،)2000( نلس

،)2006(4 بــون ومــوون ،)2003( مــايلزو جانســون ارتبـاط وجـود مبنـي بـر ) 1389(هاشميان و همكاران

تخلفـات راننـدگي با منفي خصوصيت باوجدان بودن،، در پـژوهش )1390(فردوسي و احمـدي .همسوست

مسـؤوليت اجتمــاعي را در تصــادفات خـود احســاس . دانستند كـه بـا پـژوهش حاضـر همسوسـت مؤثر مي

هاي رانندگي به صفت باوجدان بودن دراغلب پژوهش كار رفته و فقط با پـژوهش حـق شـناس و همكـاران

. ناهمخوان است، )1389(رسد افراد به نظر مي. ، قانون مدارترند افراد باوجدان

بـر رعايـت قـوانين و با خصوصيت باوجـدان بـودن، افـراد بـا .مقررات ترافيكي اصـرار و پافشـاري دارنـد

قابـل و باال در مقياس با وجدان بودن، دقيق هاي هنمربـراي انجـام وظـايف و درتمنـدي حس ق بوده،اعتماد

هـا و و توانـايي بيشـتري در كنتـرل تكانـه امور دارنـد ر پـس انتظـا . برنامه در رفتار خود دارند اعمال طرح و

در . تري برخوردار باشـند از رانندگي ايمن رود كه ميبــه نــوعي بــا راننــدگي مخــاطره آميــز و بــروز ،واقــع

.ارددارتباط منفي تخلفاترسـد كـه عامـل روان رنجـور خـويي و به نظر مي

هاي پيشين و پـژوهش برون گرايي با توجه به پژوهشحاضر از فاكتورهايي هستند كه به ترتيب در تخلفـات

بسـزايي شمرگ و مير ناشي از حوادث رانندگي نقـ وفـاكتور بـا وجـدان بـودن در مقابـل، بر عهده دارند و

توانـد فـرد را در چهـارچوب قـوانين راهنمـايي و ميرانندگي هدايت كند تـا از بـروز تخلفـات جلـوگيري

. شود

2 Booth-kewely 3 Vickers 4 Bone & Mowen

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 88

شناختي هاي جمعيت ويژگيــف و ــدگان متخل ــين رانن ــودرو ب ــوع خ ــر ن از نظ

لف تفاوتي حاصل نشد، كه با پژوهش احمدي غيرمتخاين پژوهش با نتيجـه تحقيـق . همخوان است) 1389(

ــ ــوع خــودرو و ) 1379(ز رفريب ــين ن ــه نشــان داد ب كتخلفات مختلف در معابر مختلـف شـهري در تهـران، تفاوت معنادار آمـاري وجـود دارد و نتيجـه پـژوهش

رو كه نشان دادند نوع خود) 1974( 2و كوپر1كارلسون تواند بر تصادفات تـأثير بگـذارد و نتيجـه پـژوهش مي

كـــه ) 2007(و گلنـــدن ) 2005( 4و ســـاتن 3گلنـــدنتر، بيشتر مرتكب تخلـف هاي پر قدرت معتقدند ماشين

توانـد هـم اين عدم انطباق مـي . شوند، انطباق ندارد ميناشي از نحوه سنجش باشـد كـه طـي آن در پـژوهش

سـت و هـم نـوع حاضر تصادف مـورد توجـه نبـوده ا خودروهــاي مــورد اســتفاده در دو پــژوهش بــه نظــر

رسد كه نوع خودرو تأثير چنداني در بروز تخلفات ميندارد و اكثر خودروهاي توقيف شده در پليس راهـور

خودروهـاي مـدل بـاالتر مثـل . اصفهان پرايـد بودنـد 4-5سوناتا، زانتيا، ماكسيما، تعداد بسيار اندكي در حد

اين يافته به تبيين اين مسـأله . ها بودند مورد در تخلفهـاي شخصـيتي، يكـي از گذارد كـه ويژگـي صحه مي

.عوامل مهم در بروز تخلفات رانندگي هستندپـذيري و تخلفـات در ميانگين سني نيز بر ريسـك

، آفـر و فـاين 5آرنـت . بيشتر قشر جوان مواجه شـديم ميــانگين ) 1999( همكــاران و 7، چليــاتكيس )1997(6

تر از افراد غيرمتخلـف بيـان افراد مختلف را پايين سنيهـا، دوره جـواني را سـن هر دوي اين پژوهش. كردند

اين موضوع بـا . اند رانندگي با خطر باال، توصيف كرده 1 Carlson 2 COOPER 3 Glendon 4 Sutton 5 Arnett 6 Offer &Fine 7 Chliaoutkis

، نيـز همخـواني )2003(و همكاران 8پژوهش اوسليدارد كه علت بيشتر تصادفات در جوانان را رفتارهـاي

. دانند تجربه در رانندگي ميپر خطر و خشونت و عدم نيــز نشــان دادنــد كــه نمــره ) 2010( 10و دودو 9وينتــر

. تخلف در افراد جوان نسبت به افراد مسن بيشتر استنيز همخوان ) 2000(و همكاران 11بات حقيقات پاركر

ــه ريســك كــردن و . اســت ــراد جــوان تمايــل ب در افماجراجويي و پرخاشگري بيشتر از افراد مسـن وجـود

و مسلماً تخلفات بيشتري را در راننـدگي در پـي دارد دارد، اما افراد مسن تر به علت كهولت دچار خطاهاي

. شوند غير عمدي مياز نظر سطح تحصيالت تفـاوت معنـاداري بـين دو . گروه رانندگان متخلف و غيرمتخلـف بـه دسـت آمـد

افراد با تحصيالت بـاالتر، تخلفـات راننـدگي كمتـري در پژوهشي تفاوت معنـاداري ) 1385( مردي. داشتند

ــانون ــين تحصــيالت و ق ــوانين و (گرايــي ب رعايــت قهمچنــين، بــين . بــه دســت آورد) مقــررات راهنمــايي

احترام به قوانين راهنمـايي و راننـدگي، رعايـت حـال ديگران و رعايت قوانين راهنمايي و راننـدگي تفـاوت

ـ . معناداري گزارش نمود ا توجـه قطعاً فرهنگ جامعه ببه سطح تحصـيالت افـراد آن جامعـه، رابطـه مسـتقيم

هر چقدر سطح شناخت و آگاهي آحاد . معناداري داردمردم نسبت به مجموعه قوانين و مقـررات موجـود در كشور بيشتر باشد، به همـان نسـبت، ميـزان التـزام بـه

گرايي هم بيشـتر و از سـطح جـرايم و تخلفـات قانوناز ايـن رو، ). 1378نـژاد واعظـي (كاسته خواهد شـد

گرايي نيز خود به عنوان يك پل، توسعه آموزشي قانون دهــد را بــه توســعه اقتصــادي و صــنعتي ارتبــاط مــي

).1379شيخي، (

8 Owsley 9 Winter 10 Dodou 11 Parker

89 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

ــين از نظــر وضــع تأهــل نيــز تفــاوت معنــاداري باز آنجـا . رانندگان متخلف و غيرمتخلف به دست آمـد

قـادر هايي در اين حيطه انجام نشده است، كه پژوهشتـوان در تبيـين ايـن مسـأله مـي . به قياس نتايج نيستيم

كنـد گفت تأهل آرامش و تعهدي براي افراد ايجاد مـي دهد و آنها را به سوي تبعيت بيشتر از قوانين سوق ميانـد، تا در قبال مسؤوليت جديدي كه با تأهل پذيرفتـه

.به خوبي عمل كنند ددر حيطه جنسيت و تخلفات تفاوتي حاصـل نشـ

3، شـاينر )2007( 2و اولسـون 1هاي دووار كه با پژوهش) 1389(رستمي و فردوسي، صرامي و )2007( 3شاينر

مبنــي بــر حضــوركمرنگ زنــان در تخلفــات ) 1389(ميـزان ) 2010(پژوهش وينتر و دودو . ناهمخوان است

خطاهـاي . دانسـت خطاي زنان را بيشتر از تخلفات ميارت رانندگي در زنان بيشتر ناشي از سرعت عمل و مه

توان گفـت زنـان در رانندگي آنان است، اما در كل ميهـاي رانندگي به علت سرعت عمـل كمتـر و ويژگـي

تـري انجـام شخصيتي خاص آنان، راننـدگي محتاطانـه رسد كمتر مرتكب خطا و تخلف دهند و به نظر مي مي

اي رد حاضــر چنــين فرضــيه شــوند، امــا در پــژوهشراننـدگي زنـان و شود و تفاوتي در ميزان تخلفـات مي

ها كه شايد به علت تعداد كم آزمودني مردان ديده نشددر گروه زنان باشد؛ هر چند از لحاظ آماري بـه علـت

هـا بـال مـانع تفاوت و محدوديت ها، همگني واريانسشده است؛ ضمن آنكـه احتمـال تـاثير سـاير عوامـل

ــه راه و وســيله ــوط ب ــه و عوامــل فرهنگــي مرب –نقليو عوامل را نبايد كم اهميـت گرفـت سايراجتماعي و

. طلبد هاي بيشتري را مي بررسيدر اين تحقيق بين سطح رفـاه اقتصـادي راننـدگان

متخلف تفاوت معنادار آماري بـه دسـت متخلف و غير 1 Dewar 2 Olson 3 Shiner

آمــد و ســطح رفــاه اقتصــادي اثــر مســتقيم بــر ميــزان ، بيـان )1389(اسـماعيلي و ميكـائيلي . تخلفات داشت

ح رفـاه اقتصـادي و ميـزان تخلـف و كردند بـين سـط توجهي به فرمان پليس رابطه معنـاداري وجـود دارد بي

افـرادي كـه وارد . و با پژوهش حاضر همخوان اسـت شــوند، همگــي در خــود حامــل جريــان ترافيــك مــي

فشارهاي گوناگون اجتماعي بوده، آنهـا را مسـتقيماً در ـ ت رفتار خود به عنوان راننده، عابر يـا سرنشـين دخال

نخســتين شــكل ايــن فشــارها، فشــارهاي . دهنــد مــيبيكاري آشكار يا پنهان، فقـر عمـومي، . اقتصادي است

... نياز به تعدد مشاغل براي تأمين حـداقل معيشـت و ، 4موشـر (ين فشارهاي اقتصادي هستند تراز جمله مهم

نتيجه مستقيم فشارهاي اقتصادي بـه صـورت ). 1992فرينـان اجتمـاعي فشارهاي ديگر اجتمـاعي در نقـش آ

فشارهاي خانواده بر جواناني كـه . آيد ترافيك وارد ميآورنـد و بـا به هر دليل رو به انحرافات اجتمـاعي مـي

ــي ــر لشــكر بيكــاران م ــد، شكســت تحصــيلي ب افزاينفشارهاي درون خانواده بـر سرپرسـتاني كـه قـادر بـه

اين فشـارها در ... تأمين معاش خانواده خود نيستند و هـا و رفتار انسان را نسبت به سـاير انسـان مجموع كل

نسبت به سه عامل ديگر ترافيك؛ يعنـي وسـيله نقليـه، ).1984، 5نتلر(كند محيط و جاده دچار گوناگوني مي

هـاي حل معضالت ترافيكي جامعـه داراي جنبـه ــي و ــي، اخالق ــي، تربيت ــاعي، فرهنگ ــي، اجتم .... روانب است كـه بـه نـوعي همـان شخصـيت فـرد محسـو

اثـر ها، موجب بي نپرداختن به هر يك از جنبه. شود ميدر . شـود شدن يا كمرنگ شدن تاثير ساير عوامـل مـي

مورد انسان و نقش آن در ترافيك به عنوان علت تامـه و حتي علت محدثه مشكالت ترافيكـي، نكتـه مهمـي وجود دارد و آن امكان تغيير رفتار با كمك رفتـار فـرد

دنيـاي جديـد نيـز . وزش اسـت انساني در فراينـد آمـ 4 Musher 5 Nettler

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 90

گاه اصلي اقدامات براي به سامان كردن معضـالت تكيهترافيكي را بر محور آموزش و فرهنگ سازي قرار داده

يـابي مشـكالت و شناسـايي وحـذف بـا ريشـه . استتـوان بـراي علل رواني آنها مسلماً بهتر مـي ها و انگيزه

ز لـيكن ا «حل مسائل ترافيكي راهكارهـايي انديشـيد، شـويم روبه رو مـي » انسان«آنجا كه با موجودي به نام

وضـع قـوانين و جـاده و كه خـود سـازنده ماشـين و العلـل مقررات است، مي توانيم نتيجه بگيريم كه علـت

اين مشكالت فرد انساني است و شاه كليد حل مشكل گيري كار متوليان نيز در دست اوست، اما همين نتيجه

انسان علت تامه تمام . رده استامر ترافيك را مشكل كمشكالت اجتماعي از جمله ترافيك است، و هـر چـه

گـذاري و بر روي اين عامل تكيه شود، ارزش سـرمايه هايي همين فرد انساني با همه توانمندي. تالش را دارد

توانـد كه دارد، وقتي درجريان آموزش قرار گيـرد، مـي » نــدجــويي ك تغييـر بــاور داده، در حــل مشــكل چــاره

). 1380حسيني، (

هاي آتي پيشنهادهايي براي پژوهش -اين پژوهش با همـين موضـوع در بـين راننـدگان -1

متخلف و قانون مدار ساير شهرها براي افزايش قدرت . تعميم پذيري نتايج صورت گيرد

هاي شخصيتي، براي ساير متغيرهـا، در كنار ويژگي -2ــز پرسشــنامه ــل شــاخص ســالمت روان، ني ــار مث رفت

. رانندگي اجرا شودايــن پــژوهش در افــرادي كــه چنــدين بــار ســابقه -3

. اند، اجرا شود تصادف داشتهها معنادار هايي كه در اين پژوهش تفاوت در حيطه -4

مجــدداً ) دلپــذير بــودن و بــاز بــودن و تجربــه(نبــوده . هايي مختص اين دو مورد اجرا شود پژوهش

تـر، رونــد ي دقيـق شـود بــراي بررسـ پيشـنهاد مـي -5اي از افراد متخلف در طي زمان چند تخلفات در نمونه

ساله ثبت شود و به صـورت تحقيـق طـولي تغييـرات . شخصيتي محققان پيگيري شود

قبح اجتماعي كارهاي نا مشروع و قـانون گريزانـه -6سـازي و از چون تخلفات رانندگي در جامعـه فرهنـگ

و مهم جلوه داده نمايي هاي جمعي، بزرگ طريق رسانه . شود

پيشنهادهاي كاربردي -هاي شخصيتي و پيشنهادهايي در ارتباط با ويژگي -

خصوصيات جمعيت شناختيكـه نشـان داد ميـزان ) 1(با توجه به نتيجه جـدول -1

روان رنجور خويي در افـراد متخلـف بـاالتر از افـراد شود رانندگان در شـرايط قانون مدار است، پيشنهاد مي

. پر استرس رانندگي نكنند كـه نشـان داد ميـزان ) 2(با توجه به نتايج جدول -2

گـرا بـاالتر اسـت، هنگـام اخـذ تخلف در افراد بـرون گواهينامه، ميزان برون گرايي افراد بررسـي شـود و در

شناسـي و مشـاوره هـاي روان صورت لزوم از كـالس . مند شوند بهره

هـاي فعاليـت از سنين مدرسـه بـه كمـك ورزش، -3آموزان اجتماعي و تفريحي سالم، برون گرايي در دانش

به طور صحيح تخليه شود و به كودكان آموزش دهنـد تا در مواقع لزوم، مثل رانندگي و ساير اعمال كه توجه

طلبد، بـرون ريـزي احساساتشـان را و دقت فراوان مي . كنترل كنند

اد بـا كـه در آن افـر ) 5(با توجه به نتـايج جـدول -4شناســي و دانـد، وظيفــه وجـدان را قــانون مـدارتر مــي

هاي تحصيلي با عنوان پذيري در طي آموزش مسؤوليتپذيري به صورت كارهاي گروهي، نمايش و مسؤوليت

هاي اجتماعي در سطوح ابتدايي و راهنمايي كه فعاليت . دارند، اجرا شودرآموزان از پذيرش بهتري برخو دانش

91 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

) 8(نكـه افـراد جـوان طبـق جـدول با توجه بـه اي -5هاي فرهنگـي گذاري اند، سرمايه تخلفات بيشتري داشته

هاي دوره. و تفريحي سالم براي جوانان صورت پذيردهاي تفريحي با هزينه پايين شناسي، برنامه كاربري روان

هـاي ها و اصول جديد در حيطه برگزار شود تا ديدگاهگي سـالم، هاي زنـد مختلف زندگي، بخصوص مهارت

ا به طور مسـتقيم و غيرمسـتقيم هدر آن... خود باوري و . تقويت شود

ــدگي و -7 ــاعات رانن ــزان س ــه مي ــه آنك ــه ب ــا توج بهدف در نسل جوان بيشتر است، براي هاي بي رانندگي

هاي ميزان رانندگي در شـبانه روز اقـداماتي محدوديت . صورت پذيرد

نـگ سـازي عمده فره) 9(با توجه به نتايج جدول -8 . سازمان ترافيك روي افراد كم سواد صورت پذيرد

شناسي، مثل تمرين توجـه هاي كاربردي روان دوره -9هـاي زنـدگي، و تمركز، آموزش آرام سـازي، مهـارت

توسط ناجا به . .. پرورش اعتماد به نفس، حل مسأله وطور رايگان برگزار شود تا افراد بسته بـه نـوع تخلفـي

هـا از تـدابير ند، با شـركت در ايـن دوره ا كه انجام دادهتشويقي، مثل تخفيف در جريمه، عودت گواهينامه يـا

منـد كوتاه شدن زمان توقيف گواهينامه و نظاير آن بهره . شوند

ريـزي شـود تـا طـرح "ترافيـك "درسي با عنوان -10ن به طور اصولي با مفـاهيم سـاده از سـنين آموزا دانش

ابتــدايي بــا قــوانين و اصــول آشــنا شــوند و در قالــب . شان، با عنوان بايدها و نبايدها ثبت گردد ذهني

پيشنهادهايي در ارتباط با پليس، قوانين و مقررات -ــا توجــه بــه مرحلــه -1 اي كــردن اعتبــار گواهينامــه ب

. اننوع تخلف رانندگ عملكرد، تعداد و

با توجه به حجم ترافيك ( اي كردن گواهينامه منطقه -2بـه ويـژه بـراي ) مـثال چهـار منطقـه شهرها دركشور،

. اي رانندگان متخلف به صورت مرحله مبتديان ونصب تجهيزات الكترونيكي براي بررسي عملكـرد -3

. هوشياري راننده در خودروهاا اس، در كليـه خودروهـ . پـي . نصب ردياب جـي -4

. براي كنترل لحظه به لحظه سرعت و رديابي خودروهااي توسـط توليـد ساخت و نصـب تراشـه حافظـه -5

كننده خودرو در خودروها، كه در حافظه خود عاليـم راهنمايي و محدوده سرعت مجاز بين مبدا و مقصد را دارا بوده، پس از مقايسه با عملكرد راننده، در صورت

سـيم بـه پلـيس ورت بـي مغايرت نوع تخلف را به صـ . راهور ارسال كند

تجزيــه و تحليــل تخلفــات وتصــادفات، توســط - 6 ــيماي ــق س ــدگي از طري ــايي ورانن ــان راهنم كارشناس

. جمهوري اسالمي ايرانتر كردن شرايط اخذ گواهينامه راننـدگي، از سخت -7

آزمون سالمت روان، الزام به فراگيـري حـداقل : جملهانندگي و نقص فني خـودرو هاي الزم براي ر تخصص

.... وــط -8 ــادفات، توس ــات وتص ــل تخلف ــه و تحلي تجزي

ــق ســيماي كارشناســان راهنمــايي و ــدگي از طري رانن . جمهوري اسالمي ايران

هاي آزمايش و كنترل رانندگان توسط ايجاد شهرك -9دور بين و محاسبه رفتار آنها بـه وسـيله رايانـه، بـراي

امكـان تعمـيم . شـوند ي ميافرادي كه ملزم به بازآموزــت ــدي درياف ــان مبت ــه داوطلب ــدامات ب ــه اق ــن گون اي

. گواهينامه نيز سودمند خواهد بودــه جــاي پيشــنهاد مــي -10 شــود دفترچــه راننــدگي ب

گواهينامه صادر شود تا تخلفات هـر فـرد بـه صـورت پايدار در آن ثبت شود و متعاقب آن در زمـان تمديـد،

.ر نظر گرفته شودهايي د محدوديت و محروميت

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 92

گردد نيروي انتظامي، باالخص پلـيس پيشنهاد مي -11راهور در جهت كـاهش جـرايم و تخلفـات راننـدگي،

هاي دولتي و نهادهـاي ارتباط تمايل خود را با دستگاهتر كند تا به افزايش ضريب امنيـت در بررسي مستحكم

اين حيطه و در نتيجه افزايش كارايي پلـيس راهنمـايي .ندگي منجر گرددو ران

پي نوشت

اجـرا 1390در قانون جديد كه از ارديبهشت ماه ]1[شده، تنها تخلفات سنگين به توقيـف خـودرو منجـر

.شود مي منابع

ــي اصــغر -1 شناســي روان). 1371. (احمــدي، علمؤسســه : شخصــيت از ديــدگاه اســالمي، تهــران

.انتشارات اميركبيرثير عامل بررسي تأ«). 1389. (احمدي، سيروس -2

ــر تخلــف راننــدگي فصــلنامه مطالعــات . »خــودرو ب .73-82، صص 17، سال پنجم، ش مديريت ترافيك

ــر -3 ــائيلي، ناص ــا و ميك ــي رض ــماعيلي، عل . اسبررسي رابطه بين سـطح رفـاه اقتصـادي و «). 1389(

ــدگي ــات رانن ــديريت ،»تخلف ــات م فصــلنامه مطالع . 1-18، صص 18، سال پنجم، ش ترافيك

شـناختي مباني روان«). 1380. (معليافروز، غال -4مجموعـه مقـاالت ، »رفتارهاي تهـاجمي در راننـدگي

دبيرخانـه : ، تهـران دومين كنفرانس مديريت ترافيـك . 21-15دائمي كنفرانس مديريت ترافيك، ص

مــرگ و ميــر ). 1390. (باشــگاه خبرنگــاران -5 ، آرشـيو خبـري، قابـل دسترسـي در اي حوادث جاده

http://www.yjc.ir/portal/News D=457459

بررسـي رابطـه «). 1386. (بشارت، محمـدعلي -6مطالعات تربيتـي و ، »ابعاد شخصيت و هوش هيجاني

. 93-80: 2، دانشگاه فردوسي مشهد، شناسي روانــري، -7 ــدين امي ــا و پاك ــري، عليرض ــدين امي پاك

بندي عوامل رفتار شناسايي و رتبه«). 1390. (مرتضيفردي مؤثر بر كاهش تخلفات رانندگي بـا اسـتفاده از

، پژوهشي راهور–فصلنامه علمي ،»الگوريتم تاپسيس .90-79، صص 9، ش 8سال

هــاي پــنج رابطــه ســازه. 1387. پــروين، عزيــز -8عاملي شخصيت با تعهد سازماني در معلمان مـدارس

پايان نامه ،م اباد غربراهنمايي و دبيرستان شهر اسال .كارشناسي ارشد، دانشگاه اصفهان

،)2001. (پـــروين، لـــورنس و جـــان اليـــور -9ترجمه جوادي و كديور، . شخصيت نظريه و پژوهش

.آييژ: تهراناصـالح فرهنـگ «). 1380. (حسيني، سيد رضا -10

ــا اجتمــاعي كــردن مجــدد بزرگســاالن ، »ترافيكــي ب، يت ترافيـك مجموعه مقاالت دومين كنفرانس مـدير

.61-22دبيرخانه دائمي كنفرانس ترافيك، ص : تهرانبررسـي . )1387( .و غفاري سنحق شناس، ح -11

شــناختي در روان –هــاي عصــب مجموعــه آزمــون تشخيص رانندگان اتوبـوس بـين شـهري متخلـف و

شناسـي بـاليني پزشـكي و روان مجله روان، شايسته ).428-438:(14، شايران

شناســي روان. )1388( .ســنحــق شــناس، ح -12 .دانشگاه علوم پزشكي :شيراز، شخصيت

جمشـيدي، اريه؛ م حسيني،سن؛ ح شناس، حق -13رابطـه بـين ).1389(. ميدرضـا ح عزيزي، عصومه وم

، هاي شخصـيتي و رفتـار راننـدگي در شـيراز ويژگيش سـال هفـتم، ،ترويجي راهـور ي فصلنامه علمي

.نهم

93 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

. حقايق، سيد عبـاس و عريضـي، حميـد رضـا -14هاي پرخاشگري بر پايـه نظريـه رابطه تيپ«). 1388(

كارن هورناي با رفتارهاي منفي و مثبـت راننـدگي و مجله روان پزشـكي و روان شناسـي ، »رخداد سوانح

.85-80، صص1، سال پانزدهم، ش باليني ايرانرابطـه الگـوي پـنج ). 1386. (خرسندي، فهيمه -15

عاملي شخصيت و راهبرهاي يادگيري خود تنظيمـي موفقيت تحصيلي در دانـش آمـوزان دختـر وپسـر و

، پايـــان نامـــه 1386-87شـــهر اصـــفهان در ســـال .كارشناسي ارشد دانشگاه اصفهان

اي، قابـل حوادث جـاده ).1390. (سالمت نيوز -16 http://www.Salamat news.com: دسترسي در

هـاي رابطه ويژگـي «). 1388.(شاكري نيا، ايرج -17خاشـگري بـا عـادات شخصيتي، سـالمت روان و پر ، »)راننـدگي هجـومي (رانندگي در رانندگان پر خطر

سومين كنفـرانس سراسـري ( 8، دوره طلوع بهداشت ) . رفتارهاي پر خطر

ـ شفيعي مقدم، -18 بررسـي رونـد ).1385(. روينپحوادث ترافيكي در ايران و جهان و عملكـرد هـالل

ــاتريس ــدل م ــر اســاس م ــر ب ــي ،احم ــه علم ماهنام . 40-15:37، تخصصي ناجا

جامعـه قانونمنـد «). 1379. (شيخي، محمد تقي -19تحليلـي از ديـدگاه (اجتماعي –ساز نظم رواني زمينه

مجموعـه مقـاالت همـايش نظـم و ، »)شناسي جامعه .معاونت اجتماعي ناجا : ، تهران دانش

مجموعـه مقـاالت ). 1385. (شير محمـدي، ح -20 دانشـگاه آزاد : ، اصـفهان همايش ملي ترافيك شـهري

.98-91: اسالمي خوراسگان. عريضي، حميد رضـا و حقـايق، سـيد عبـاس -21هاي روان سـنجي پرسشـنامه رفتـار ويژگي«). 1388(

، 1، سال نهـم، ش فصلنامه پايش، »رانندگي منچستر .28-21صص

ـ كثيرلـو، و حمدنقيم فراهاني، -22 ).1385( .داهللايمقايسه پنج عامل بزرگ شخصيت رانندگان متخلـف «

ــ ــران و غيرمتخل ــهر ته ــي ،»ف در ش ــلنامه علم فص . شناسي دانشگاه تبريز پژوهشي روان

فردوسي، طيبه؛ صـرامي، غالمرضـا و رسـتمي، -23ــا ــه « ).1389. (عليرضـ ــه مقايسـ ــل مطالعـ اي عوامـ

شناختي مؤثر در تصادفات راننـدگي بـر حسـب روانفصلنامه زن در توسـعه و سياسـت ، »جنسيت راننده

.141-157صص ،4، ش 8، دوره )پژوهش زنان (). 1390. (فردوسي، طيبه و احمدي، علي اصغر -24اي شخصـيت راننـدگان تصـادفي و بررسي مقايسه«

، 2، ش7، دوره شـناختي مطالعـات روان ، »غيرتصادفي . 103-85صص

مدل سازي تخلفـات «). 1379. (ز، فرزينرفريب -25، »هـاي نظـارت تلويزيـوني رانندگي به كمك دوربين

. 22 -5ه بهار، صصهاي ترافيك، شمار تازهــدي، ز -26 ــزرگ ). 1387. (محمـ ــل بـ ــنج عامـ پـ

ســبك رهبــري بــا بهــره وري خــدمات شخصـيت و ــي ــگاه آموزش ــد دانش ــي ارش ــه كارشناس ــان نام ، پاي

.اصفهانبررســي رابطــه بــين «). 1385. (مــردي، صــفر -27

ررات راهنمايي و قتحصيالت و آشنايي با قوانين و مهشتم، شماره سال ،دانش انتظاميفصلنامه ، »رانندگي

. 56-43چهارم، صص ــر -28 ــرد، ناص ــران ف ــدا و مه ــوابي، ن ). 1385. (ن

ماهنامـه علمـي ، »هاي روان شـناختي حـوادث ريشه« .21-19: 14، تخصصي ناجا

هاي نقش آموزش« ). 1379. (واعظي نژاد، ح -29خـود (همگاني در ايجاد امنيت فـردي و خـانوادگي

، دانـش مجموعه مقـاالت همـايش نظـم و ، »)كنترل .معاونت اجتماعي ناجا: تهران

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 94

. هاشميان، كيانوش؛ صابري و هايـده، بهـادري -30هـاي شخصـيتي راننـدگان مقايسه ويژگـي ). 1389(

فصلنامه ، )شهر تهران : مورد مطالعه (پرخطر وعادي ــك ــديريت ترافي ــات م ــنجم، ش مطالع ــال پ ، 18، س

.83-71صصــد -31 نقــش فاكتورهــاي «). 1380. (يعقــوبي، حمي

ــان ــران انس ــين در اي ــلنامه ، »ي در تصــادفات ماش فص . 67- 60: 6، انديشه ورفتار

32- Arnett, J.J. Offer, D., & Fine, M.A. (1997). Reckless driving in adolescence: state and trait factors. Accident Analysis & Prevention , N.29, pp:57-63. 33- Benfield, J .A., Szlemko, W.J., Bell. (2007). Driver personality & anthropomophic attributionof vehicle personality relate to reported aggressive driving tendencies. Personality & Indidual Differences, N. 42, pp: 247-258. 34- Bone, S.A., Mowen, J. (2006). Identifying traits of aggressive & distracted drivers:A hierarchi cal trait model approach. Journal of Consumer Behavior, N.5 , pp:454-464. 35- Booth-Kewley S., Vickers, R.R. (1994). Association between major domains of personality & health behavior. Journal of Personality and Individual Difference ,N. 41,pp: 403-415. 36- Carlson, K. Cooper, R.E. (1974). A preliminary investigation of isk behavior in the real world. Personality and Social Psychology Bulletin , 1, 7-9. 37- Cellar, D.F., Nelson Z.C. & York, C.M. (2000). The five factormodel & driving behavior.Personality & involvement in vehicular accidents, Psychological Rep, N. 86 , pp:454-456.

38- Chliaoutkis, J.E., Darvin, Demakakos, P. (1999). The impact of young driver’s life style on their road traffic accident risk in the greater Athens area. Accident Analysis & Prevention, N. 33(771-780). 39- Court, B.A.B.,Talley, A., Benjamin A.J., (2006). Personality & aggressive behavior under provoking & neural conditions :A meta –analytic review. Psychological Bulletin. 132, 751-777. 40- Deffenabacher, J.l., Richards T., Filetti L.B., Lynch, R.S. (2005). Angry drivers: A test of stste –trait theory.Violence & Victims ,N. 20,pp:455-469. 41- Dewar, R. Paul,O. (2007). Human Factors in Traffic Safety Second Edition . Lawyer & Judge Publi shing Company . 42- Durkheim , E .(1964). The division of labor in society . New York :Free Press. 43- Elander, J. West, R. French, D. (1993). Behavioral correlates of individual differences in road traffic crash risk: An exanination of methods & finding. Psychological Bulletin, N. 113, pp:279-294. 44- Evance, L. (2004). Traffic safety: science serving society. Bloom field Hills : Michigan. 45- Glendon , A.I. & Sutton, D. C.(2005). Observing motorway driving violations. In Contemtemporary Issues In Road User Behavior And Traffic Safety , D.A . Hennessey &D.L.Wie snthal (Eds.),pp.81-100(New York : Nova Science ). 46- Glendon, A.I. (2007). Driving violations observed , an Australin study. Ergonomics. Vol 50 , N.8, pp1159-1182. 47- Inversen, H., Rundmo, T. (2002). Personality. risky driving & accident involvement among Norwegian drivers.

95 .........شناختي رانندگان هاي شخصيتي و جمعيت اي ويژگي مطالعه مقايسه

Personality & Individual Differences. N.33, pp: 413-428. 48- Jaeger, L. & Lassaree, S. (2000). The tag – 7 model for France. In Gaudry , M & Lassare S. Structural road accident models. Oxford: Pergamon. 49- Jonah, B.A. (1997). Sensation seeking &risky driving. A review and synthesis of the literature. Accident analysis & prevention, 29,651-665. 50- Lajunen, T. (1997). Personality factors , driving style & traffic safety. Helsinki: Department of Psychology , Traffic Research Unht , University of Helsinki , Finland. 51- Lajunen, T. Parker, D. & Summala, H. (2004). The Manchester driver behavior questionair:a cross cultural study . Accident Analysis & Prevention , N:36, PP:231-238. 52- Leva, D., Hershkovitz , E., & Yechiam, E. (2007). Decision making & personality in traffic offender: Four study of Israeli drivers. A technion -Israeli institue of technology 53- Lewin, K. (1982). Driver training: A perceptual –motor skill approach. Ergonomic. N. 25, pp: 917 -929. 54- Miles, D.E. & Johnson, G. L. (2003). Agressiv driving behaviors:Are there psychological attitudinal predicators? Transportation Research. Part F:Traffic Psycho. Behav. N.6, pp:147-161. 55- Musher ,S.(1992).Trouble with triad, far eastern economic review. 56- Nettler , G.(1984). Explaining Crime . New York : Mc Graw – Hill. 57- Owsley, C., Mc. Gwin, Mc. & Neal S.F. (2003). Impact of impulsiveness, venturesome, and empathy on driving older

adults. Journal of Safety Research . N. 34 , pp:333-359. 58- Özkan, T. (2006). The regional differences between countries in traffic

safety: A Cross- Cultural Study &Turkish case. University of Helsinki Helsing.

59- Ozkan, T. Lajunen, T. Chliaoutkis, J. Parker, D. & Summala, H. (2006). Cross-cultural differences in driving behaviors: A comparison of six countries. Transportation Research Part. No. 9 ,pp:227-242. 60- Parker, D., Mc Donald, L., Rabbit, P. et al. (2000). Elderly drivers & their accidents: the aging driver questionaire. Accident & Prevention. N. 32, pp: 751-759. 61- Parker, D., Stardling, S.G. (2001). Influenceing driver attitudes & behaviors. DETR, Road Safety Report , N. 17 , available at www. dtlr.gov. uk. 62- Renner, W. Anderle, F.G. (2000). Venturesomeness & extraversion as corralates of juvenile drivers traffic violations. Personality & individual difference, N.32 ,pp: 673-678. 63- Rimmo, P.A. (2002). Aberrant driving behavior: Homogeneety of a four –factor dtrueture in samples differing in age & gender. Ergonomics. N:45, PP:569-582. 64- Rumar, K. (1985). The role of perceptual & cognitive filters in observed behavior. Human behavior & traffic safety. pp:151-165. 65- Schwebel, D.C., Severson, J., Ball, K.K., & Rizzo, M. (2006). Individual difference factors in risky driving: The roles of anger, conscientiousness & sensation-seeking. Accident Analysis & Prevention, pp: 801-810. 66- Shiner, D. (2007). Trffic safety and human behavior. First Edition . Elsewier .

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 96

67- Stough, C. Donaldson, C. Scarlate, B. & Ciorciari, J. (1997). In defence of traits. Hand book of personality psychology. PP:97-115.Academic Press 68- Stanojevic, P. Stanojevic, D. Jovanovic, D. & Lipovac, K. (2011). The effect of personality traits on driving – related anger &aggressive behavior in traffic among Serbian drivers. Transportation Research Part F. N.14, pp:43-53. 69- Vollarath, M. T. (2002). Who takes health risk ? A probe in to eight personality types. Personality & individual differences. N. 32 , PP:1147-1185. 70- Whiteside, S.P. Lynam, R. (2001). The five factor model & impulsivity: using a structural model of personality to understand impulsivity. Personality & individual differences N.30, pp:669-689. 71- White, R.P. Dahlen, E.R. (2001).The role of personality & emotional factors in the prediction of crash-related conditions. aggressive driving & risky driving behavior. In paper presented at the Missippi psychological association convention, Gulport,MS. 72- Winter, J. CF de, & Dodou, D. (2010). The driver behavior questionnair as predictor of accidents: A Meta Analysis. Journal of safety research. 73- World Health organization .(2004).World report on road traffic injury prevention :summary /edited by Margie Peden and et al , Genova.

هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي پژوهش 1391سال اول، شماره اول، بهار

31/1/91: پذيرش 29/9/90 :دريافت 97-117صص

تحليل تجربي آثار پول شويي بر رشد اقتصادي، مخارج دولت و نابرابري درآمدي در ايران

اقتصاد دانشگاه اصفهان يدانشجوي دكتربهروز صادقي عمروآبادي،

��استاديار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهانوگردچيان، احمد گ )ع(دانشجوي دكتري اقتصاد سياسي دانشگاه امام حسيننجفعلي شهبازي،

چكيده

كشورها فساد مالي، نقش بسيار زيانباري در روند توسعه اقتصادي انواعشويي به مثابه يكي از پول با توجه به اينكهاين مبارزه، شناخت آثـار ، كه مقدمهثبات و پويايي اقتصاد است اهدافتحقق هالزممبارزه بااين پديده كند، ايفا ميبـر مخربـي هـا، آثـار شويي در تمام عرصـه پول. اقتصاد كشور ناشي از اين پديده است هاي وارد بر پيكره و شوك

زي، كـاهش كنتـرل ساهاي خصوصي ثباتي اقتصاد، تضعيف بخش خصوصي و برنامه بي. سازد پيكره جامعه وارد مياعتبـاري اعتمـادي مـردم، بـي هاي اقتصادي، كاهش درآمدهاي دولت، فساد ساختار حكومت، بـي دولت بر سياست

.آيداين آثار به شمار مياز جمله ها و نهادهاي اقتصادي دولتهـاي كـاربردي كشور، در اين تحقيق با معرفـي شـاخص شويي و آثار آن بر اقتصاد بنابراين، با توجه به اهميت پول

و مخارج درآمديرشد اقتصادي، نابرابري (هاي وارد بر متغيرهاي كالن اقتصادي كشور آثار شوك شويي، براي پول 1388تا 1363هاي لطي سا )VAR(شويي با استفاده از مدل خود رگرسيوني برداري ناشي از پول) مصرفي دولت

.ر اين پديده ارائه شده استهاي مناسب براي مقابله با آثاارزيابي و سياستشـويي هـاي پـول دهد، افـزايش شـاخص با توجه به وجود يك بردار هم جمعي نشان مي VECMنتايج مدل

كاهش رشد اقتصادي، افزايش ضـريب جينـي و تضـاد طبقـاتي درآمـدي باعث، )ميزان جرايم و اقتصاد زيرزميني( .د شدخواه) مخارج دولت(كشور و افزايش اندازه دولت

مـدل خـود رگرسـيون شويي، رشد اقتصادي، نابرابري درآمدي، مخارج دولت، اقتصاد سايه، پول :هاي كليدي واژه برداري

Email: agoogerdchian@yahoo.com 09132259791: ولؤنويسنده مس �

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 98

مقدمه-1كه بـا پنهـان نگـه داشـتن اي است پديده 1»شويي پول«

از آن بـه عنـوان پـولي هاي كثيف، پول يا دارايي أمنشد چرخـه شـود و وار پاك، قانوني و مشروع استفاده مي

اقـدامي بـراي اسـتفاده » تطهير پول« .گردد اقتصادي ميهـاي حاصـل از فعاليـت (هـاي كثيـف قانوني از پـول

) غيـره به ويژه قاچاق مواد مخدر، اسلحه و ،غيرقانونيهـاي اقتصـادي را بـه است كه رونـد طبيعـي فعاليـت

قاچاق پول به دست آمده از هر نوع . اندازد مخاطره ميهـاي يكـي از روش ) يـا غيـر قـانوني قانوني(فعاليت

گـذاري در مؤسسـات شويي است كه براي سـپرده پولگـذاري و يـا مالي و پولي و درنهايـت، بـراي سـرمايه

.)2،2010هي( شود ايجاد مؤسسات به كارگرفته مي: اي اسـت شويي فراينـدي سـه مرحلـه پولمعموال،

مرحله نخست مستلزم قطع هرگونه ارتباط مستقيم بين ؛و عوايدي اسـت كـه از آن حاصـل شـده اسـت جرم

مرحله دوم عبارت است از مخفي كردن رد مال بـراي بازگردانـدن شـامل و مرحله سوم فرار از پيگرد قانوني

اي گونـه ، بهاست مجدد عوايد حاصل از جرم به مجرمكسب و محل جغرافيايي آن، قابـل چگونگي كه منشأ،

). 1382 جزايري،( نباشد رديابيها، آثار زيانباري بر پيكره عرصه همهشويي در لپو

ثباتي اقتصاد، تضـعيف بخـش بي. سازد جامعه وارد ميكنتـرل سازي، كاهشهاي خصوصي خصوصي و برنامهكـاهش درآمـدهاي هـاي اقتصـادي، دولت بر سياست

اعتمـادي مـردم، دولت، فسـاد سـاختار حكومـت، بـي ايـن از جمله ،ها و نهادهاي اقتصادياعتباري دولت بي

شـويي، در پـول بـا پديـده مبـارزه مقدمـه .هستندآثار

1 Money Laundering 2 He

ــار و ــين آث ــده و ســپس تبي ــه اول شــناخت پدي مرحل .هاي ناشي از آن در اقتصاد كشور است شوك

شــويي بــر رشــد از آنجــا كــه نخســتين آثــار پــولاقتصادي و چگونگي توزيع درآمد و در مرحله بعد بـر

دنبـال ارزيـابي بـه مخارج دولت است، در ايـن مقالـه شويي بـر متغيرهـاي ذكـر هاي ناشي از آثار پول شوك

شده، در بخش بعد به ادبيات موضوع اشـاره شـده تـا شـويي بـر اقتصـاد تبييني تئوريك و تجربي از آثار پول

مـدل تحقيـق در ادامـه، بـه ارائـه . كشور ايجـاد شـود و ) VAR(3پرداخته و نتايج مدل خودرگرسيون برداري

بنـدي و جمـع . شـود مـي تجزيه و تحليـل 4ونيوهانس . گيري بخش پاياني مقاله است نتيجه

ادبيات تحقيق-2 اقتصاد غيررسمي -2-1

و مـوازي يـا سـايه اقتصـاد بـه كـه (اقتصاد غيررسـمي ،عمليات مجرمانـه تنها نه )است موسوم نيز 5 زيرزميني

پرهيز مالياتي، فرار ازجمله غيرقانوني عمليات كليه بلكه

از كـه نشـده گـزارش و درآمدهاي ماليات پرداخت از

ساير و لي پو معامالت در قانوني خدمات و كاال فروش گيـرد برمـي در نيـز را شـده حاصـل تهاترها و مبادالت

ــديهي .)1382صــحرائيان، ( ــرادي اســتب ــهاف در ك

كـه كننـد مـي سعي ،دارند فعاليت غيررسمي هاي بخش .بمانـد پنهـان ونگـذاران قان و دولت منظر از عملياتشان

ايـن وسـعت و ميـزان انـدازه تخمـين علـت، همـين به ضرورت ،بنابراين. است مشكل بسيار پنهانهاي بخش

بندي تقسيم به شويي پول جرم فرآيند تبيين براي دارد

:شود توجه زير

3 Vector Auto Regressive 4 Johansen 5 Underground Economy

99 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

نامشروع و غيرقانوني هاي پول انواع-2-1-1 غيرقانوني رقط از كه هايي دارايي و ها پول ،طوركلي به

در كـه مختلفي هستند انواع داراي ،باشند شده تحصيل

:شود مي اشاره نهاآ به زير :)غيرقانوني -قانوني( خاكستري پول -

،آمده دسته ب قانوني فعاليت يك طريق از پولاين نوع . شـود مـي تبـديل غيرقـانوني پـولي به آن از پس ليكن

هـاي بيمـه حـق يـا هـا ماليـات پول نوع اين بارز مونهن

–قـانوني " پـول پول، نوع اين به. ه استنشد پرداخت). 11998:2شــاپ،( شــود مــي گفتــهنيــز "غيرقــانوني

درآمدهاي از حاصل وجوه به ،خاكستري پول اصطالح

درآمـدهاي و "انحصـارگري "از ناشـي متعـارف غيـر

طـور بـه هرچنـد ( خـدمات و كاال معامالت از حاصل پرداخـت از فـرار بـراي كـه )باشند شده توليد مشروع

داشـته دولـت پنهـان نظـارت از عـوارض و ماليـات

به ها پول گونه اين معموالً .شودمي اطالقنيز شوند، مي

لطمـات و شـوند مي خارج كشور غيرقانوني از صورت

.سـازند مـي وارد ملـي اقتصـاد بـه جبرانـي قابـل غيـر و دالالن و "خـواران رانـت " ممتـاز گـروه درآمدهاي

جمله از ،ايران در اقتصاد زيرزميني در فعال هاياسطهو

.است خاكستري پول مصاديق :)غيرقانوني( سياه پول-

طريـق ازشود كه گفته مي درآمديپول سياه معموال به

ـ قـانوني و رسـمي سـازمان يك به وسيله غيرقانوني ه ب عمليـات خـرج سـازمان، آن در سپس، آيد ومي دست

بـه همچنين ،سياه پول اصطالح). همان ( گردد قانوني

از حاصـل درآمـدهاي ،"كـاال قاچاق" از حاصل وجوه

شـركت " و "بازار در پرتقاضا كاالهاي و فروش خريد"

طبيعـي از رونـد خـارج " – دولتي پرسود معامالت در

1 Schaap

از جـويي بهـره سـايه در كه معامالت بر حاكم مقررات

دسـت بـه قـدرت مراكز با از نزديكي ناشي نفوذ اعمال

اطـالق ارتشـا از حاصـل پـول همچنـين و – آينـد مي

و قـدرت فسـاد از كـه هـا پـول نـوع ايـن .شـود مـي بـر محـروم عـالوه آينـد، مـي دسـت به گري قاچاقچي

سوء آثار ،"درآمد بر ماليات" دريافت از دولت ساختن

آن از كـه گذارنـد مي جاي بر اقتصاد ملي بر نيز ديگري

كشور، كـاهش توليدي تقدر كاهش به توان مي جمله

فسـاد گسترش اشتغال، سطح كاهش كشور، ارزي توان

فـوق " و فقير طبقات بين شدن شكاف تر عميق و اداري

).1381 صحرائيان،( نمود اشاره جامعه "ثروتمند :)يافته سازمان غيرقانوني( كثيف پول-

پـول كـه اسـت مـواردي دريـا كثيـف غيرقانوني پول

مصـارف بـراي قـانوني غير طـرق از شـده تحصـيل گسترش براي پولي كه مثالَ شود؛ مي استفاده غيرقانوني

مصـرف تروريسـم يـا و مافيـايي يا جنايي هايسازمان اصـطالح ). 1998شاپ، (است "كثيف پول" گرددمي

نيـز مخـدر مـواد قاچاق از حاصل وجوه به كثيف پول

و جنايـت بـا معموالً كه ها پول نوع اين .شود مي اطالق دست به ها انسان جان قيمت به و است همراه كشي آدم

عنـوان به كشورها از برخي اجتماعي ادبيات در آيد، مي

.شود مي نيز ناميده 2" خون به آغشته پول" شويي هاي پولروش-2-2

هـاي تطهيـر عوايـد با توجه به اينكـه ابزارهـا و روش ره ، در زمنغيرقانوني و نامشروع، گذشته از قانوني بود

هاي مانند گشايش حساب ،هاي عادي و قانوني فعاليتبانكي، خريد اسناد پولي، ارسال الكترونيكي وجوه نقد

المللي قرار دارد، شناسـايي و مبادله ارز در تجارت بين 2 Bloody Money

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 100

انـواع در ايـن ارتبـاط، . شـود تر مـي اين پديده پيچيدههــاي مــالي و غيرمــالي از جملــه بانــك هــا، مؤسســههاي غير بـانكي دله ارز و ديگر مؤسسههاي مبا مؤسسه

مجرمان بـراي به وسيلههاي معامالت ملكي، و شركتاسـتفاده تواننـد مـي شويي عوايد حاصـل از جـرم پول

.)1387 رهبر،(شوند شـويي، سـبب ها با افزايش تـدابير ضـد پـول بانك

شويي سـنتي خـود هاي پول شوند پول شويان شيوه ميروز افــزون اســتفاده از تقاضــاي . ســازند دگرگــونرا

هــاي هــاي مــالي غيربــانكي و ديگــر مؤسســه مؤسســههاي بانكي، شاهدي بـر ايـن غيرمالي نسبت به مؤسسه

ـ هاي پول در اينجا به بررسي شيوه. مدعاست ه شـويي باجمال نيـز بـه بحـث پـول ه سنتي پرداخته و ب شكل .شود مياشاره بانكداري الكترونيك در شويي

اسـت هاي پول شويي، مـواردي ترين روشمتداولهـاي هايي نـزد مؤسسـه حساب پول شويانكه در آنها

گـذاري مالي افتتاح و مقادير هنگفتي پول نقـد سـپرده كنند و سـپس آنهـا را بـه خـارج از كشـور انتقـال ميشـويي عبارتنـد هاي رايج در پولديگر روش .دهند ميــي : از ــه نويس ــيحوال ــه غيرواقع ــداري مجموع ، نگه

اي از دفـاتر و انعقـاد قراردادهـاي صـوري يـا ردهگست .ساختگي

سيستم بازار سـياه مبادلـه (هاي ارسال وجه سيستمآسياي شرق و / هاي چيني هوندي، سيستم/ پزو، حواله

نـام، اوراق قرضـه، سهام بـي (اسناد در وجه كامل ،...)هـا هاي مسافرتي، چـك هاي در وجه حامل، چك چك

ــرات ــانكي و ب ــاي ب ــوين ، )ه بانكــداري (بانكــداري نو پـول WAPهاي هوشمند و فنـاوري اينترنتي، كارت

، بانكداري خصوصي، بانكداري كارگزاري )الكترونيكهـاي غيرنهـادي، ها و ديگر واسطه ، تراست)ايمكاتبه(

هاي پوششي، بازرگـاني خـارجي، بـازار اوراق شركتشــامل معــامالت نقــد، انعقــاد (بهــادار، صــنعت بيمــه

دادهــاي جديــد، انجــام معــامالت پــس از انعقــاد قرارخـدماتي ( كارشناسـان مـالي و حقـوقي ،...)قرارداد و

هاي سـازماني يـا ديگـر تشـكيالت مانند ايجاد واسطهــي ــد و روش داراي ــوقي، خري ــده حق ــا، انجــام پيچي ه

معامالت مالي، مشاوره مـالي و ماليـاتي و معرفـي بـه و فروش امالك، ، مراكز قمار، خريد )هاي مالي مؤسسههـاي قابـل انتقـال و بازارهـاي طـال، از جملـه حساباز تواننـد مـي شـويان و مصاديقي است كه پـول ابزارها

كننـد آنها براي تطهير عوايد حاصل از جـرم، اسـتفاده .)1387 رهبر،(

ي يشـويي را در كشـورها غالباً مجرمان فعاليت پولرزه بـا مبـا بـراي هـاي الزم دهند كه مكـانيزم انجام مي

ــول ــد پ ــار ندارن ــويي را در اختي ــه .ش ــران اليح در ايآن شويي پس از اليحه تجارت الكترونيكـي كـه در پول

استفاده از پول الكترونيكي و بانكداري الكترونيك يك كه است در مجلس به تصويب رسيده ،ضرورت است

ايـن درحـالي اسـت . تواند بسيار اميدواركننده باشدميدر شـويي مبارزه با پول برايهاي الزم مكانيزم كه هنوز

دهد سـهم برآوردها نشان ميكشور فعال نشده است و از رسـمي درايـران بـيش اقتصاد غيررسمي به اقتصـاد

).1383 جزايري،( جهاني است متوسط

شـويي و پـول تبيين نظـري و تجربـي رابطـه -2-3 متغيرهاي كالن اقتصادي

آمريكـا و مـالزي، براساس تحقيقات صورت گرفته در بـين جـرايم و بيكـاري ارتبـاطي مسـتقيم وجـود دارد

يك مـدل ) 1990( 1همچنين هاستون). 1385 بياباني،(ــات و ــيكل تجــاري، مالي ــدهاي س ــراي پيون نظــري ب

بـا . سياست پولي با اقتصاد زيرزميني ارائه نموده استشـويي و اقتصـاد زيرزمينـي، عنايت به ارتباط بين پول

نظـري فـوق را بـراي پـول شـويي نيـز توان مـدل مي 1 Houston

101 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

اقتصاد زيرزمينـي ) 1990(از نظر هاستون . استفاده كردو مبادالت پنهان فراگير موجب افـزايش آثـار تـورمي،

هاسـتون . شـود هاي انبساطي پولي و مالي مـي سياستيكي از عوامل بروز تورم ركودي اواخـر دهـه ) 1990(

رشد جرايم را افزايش ميزان 1980و اوايل دهه 1970 .)1387 قضاوي،( داند مي

كنـد كـه استدالل مي) 1989( 1چنين فيشتن باومهمو 1970هـاي وري آمريكا طي دهه كند شدن رشد بهره

به ميزان درخور تـوجهي بـيش از حـد بـرآورد 1980تـوان در ناديـده را مـي شده است كه دليـل عمـده آن

. گرفتن رشد سـريع اقتصـاد زيرزمينـي جسـتجو كـرد احث فوق ضرورت توجه سياستگذاران بـه در نظـر مب

گرفتن آثار و نتايج حضور و وجود بخش غيرقانوني و هـا گـذاري شويي در سياست موارد مرتبط از جمله پول

بديهي است كه ناديده انگاشتن يـا . را روشن مي سازدتواند به واسطه افزايش احتمال غفلت از اين حقايق مي

ي غلـط نقـش مهـم و گـذار گيـري و سياسـت تصميممؤثري در ايجاد بحران دركشورهاي درحال توسـعه و

درخصـوص عـدم امكـان . )همان(توسعه يافته ايفا كندارائه تفسـير واحـد بـراي رفتـار عوامـل اقتصـادي در

تقريباً اتفاق نظـر وجـود دارد؛ 1990و 1980هاي دههاما داليلي مانند رشد سريع تكنولوژي مـالي، مقـررات

خصوصي سازي، از جمله موارد قابـل اسـتناد زدايي و . هاي گذشـته اسـت براي اين وضعيت، متفاوت از دهه

هـاي شويي بر نوسان توان به تأثير پول در اين ميان، مي .عوامل كالن پولي نيز اشاره نمود

تواند در توزيع درآمد نيز تأثير داشته پول شويي مينـدان هرچند ايـن مقولـه در ادبيـات مربوطـه چ . باشد

توانـد ناديـده مورد تأكيد قرار نگرفته اسـت، امـا نمـي شـويي باعـث كه پولبراي مثال، درصورتي. شود گرفته

كه توجـه چنـداني بـه -افزايش درآمد قشر پرمصرف 1 Fichten Baum

و كاهش درآمد افرادي كه معتقد بـه -انداز ندارند پسهــا را از گــذاريانــداز هســتند، گــردد و ســرمايه پــس

ي بـا خطـر كـم و شـفافيت بـاال، بـه ها گذاريسرمايههاي كم كيفيت پر خطر سوق دهد، رشد گذاريسرمايه

. اقتصادي، آثار منفي بيشـتري را تجربـه خواهـد كـرد دهـد در براي مثال، شواهدي وجود دارد كه نشان مـي

آمريكا فـرار مـاليـاتــي بيـشتر در درآمـدهاي نــاشي يافتــه اسـت تمركز هاي پرخطر غيرشركتي از فعـاليت

توانـد در واقع، فرار مالياتي كه مي). 2,1996:8كورك(هـاي شويي باشد، به حركت به سمت فعاليتمنشأ پول

توانـد پرخطر و كم كيفيت منجر شده كه ايـن امـر مـي ورشكستگي و آثار سوء بر رشد اقتصـادي و نـابرابري

شويي بر توزيع همچنين، آثار پول. درآمدي داشته باشداز طريق تاثير متغيرهاي جايگزيني ماننـد ميـزان درآمد

هـاي درآمـدي قابـل و دهـك جرايم بر ضريب جينـي شـويي موجـب افـزايش اگر افزايش پول. بررسي است

تـوان فاصله طبقات كم درآمـد و پردرآمـد شـود، مـي .شويي بر توزيع درآمدها منفي است گفت اثر پول

ي بـه شـوي در اين راستا، آثار كالن اقتصـادي پـول شكل كمي كمتر برآورد شده و به عنوان نخستين كـار،

شويي و رشد اقتصـادي ارتباط بين پول) 1996(كوِرك البته، همان طور كه خود كوِرك . را بررسي نموده است

مبناي مدل 3)1991( كند كارهاي تجربي بارو اشاره ميبـارو مـدل رشـد اقتصـادي را بـا . او قرار گرفته است

تـر از فهرسـت متـداول عوامـل ار وسيعمتغيرهاي بسيوي متغيرهــاي تكنولــوژي، . گيــرد رشــد در نظــر مــي

تعـداد (متغيرهاي مربوط بـه كيفيـت سـرمايه انسـاني ، تعـداد ترورهـا و )هاي آمـوزش و سـطح سـواد سال

بازارهـا را در اعتصابات، انحرافات قيمتي و دستكاريكنار ساير عوامـل رشـد در نظـر گرفتـه و بـه بررسـي .ارتباط متغيرهاي فوق با رشد اقتصادي پرداخته اسـت 2 Quirk 3 Barro

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 102

كــوِرك نيــز ماننــد بــارو درصــدد ايجــاد ارتبــاط بــين متغيرهايي غيراز متغيرهاي متداول بـا رشـد اقتصـادي

جـايگزين بـراي عنوان يك را بهاو ميزان جرايم . استنتـايج .كنـد رشـد اقتصـادي مـرتبط مـي شويي؛ باپول

كشـور صـنعتي نشـان مطالعات كـورك بـراي هجـده گـذاري خصوصـي سرمايه ،دهد در تمامي معادالت مي

به طور معناداري با عالمـت مثبـت رشـد اقتصـادي را دهد و مصرف بخـش عمـومي بـا تحت تأثير قرار مي

عالمت . عالمت منفي با رشد اقتصادي در ارتباط استـ متغير جانشين براي پـول ثير آن بـر رشـد أشـويي و ت

ورود و خروج متغيـر مصـرف بخـش اقتصادي نيز به . عمومي در مدل حساس است

) 1996(مطالعـه كـوِرك رغم ايرادهايي كه بـه علي عنوان نخسـتين مطالعـه وارد شده است، اين مطالعه به

شويي قابل تقـدير اسـت؛ اگرچـه تجربي در زمينه پولــول ــي رشــد اقتصــادي و پ ــاط منف ــوز ارتب شــويي هن

همـه كشـورها اثبـات بـراي ) برخالف تصور كـوِرك (در اين رابطه و به منظـور بررسـي ارتبـاط . نشده است

آوري توان بـا جمـع شويي مي بين رشد اقتصادي و پولتـر ميـزان و هـاي كامـل اطالعات بيشتر و تخمين مدل

شويي بـر ايـن متغيـر مهـم را وسعت تأثيرگذاري پول .ارزيابي نمود

الي قوي از سوي ديگر، با توجه به اينكه نهادهاي مبـه همـراه 1ها و مؤسسات مالي غير بـانكي مانند بانك

بازارهاي اوراق بهادار براي رشـد اقتصـادي و توسـعه انـدازهاي ضروري هستند، اين نهادها امكان تمركز پس

ــرمايه ــي و س ــراهم آورده، داخل ــارجي را ف ــاي خ هكـه هـاي مولـد گـذاري تخصيص منابع را براي سرمايه

كننــد، ممكــن را تقويــت مــيرشــد اقتصــادي پايــدار توانـد شـويي مـي اين در حالي است كه پول. سازند مي

بـراي . سـازد توسعه اين نهادهـا را بـا مشـكل مواجـه 1 Non – Banking Financial Institutions (NBFIs)

نمونه، ممكن اسـت نهادهـاي مـالي را فاسـد نمـوده، شـويي شود در اين نهادها يك بستگي بين پولموجب

هــايي كــه بــه وســيله كارمنــدان انجــام و كالهبــرداري 2المللي پـول بين مطالعات صندوق. د ايجاد شودشو مي

ــدت ممكــن اســت نشــان مــي ــاه م دهــد كــه در كوتشويي موجب رونق بازارهاي مـالي كشـورهاي در پول

ثبـاتي بازارهـاي حال توسعه شود؛ اما در بلندمدت بـي مالي ايـن كشـورها، آثـار منفـي بيشـتري را بـه دنبـال

.)1383 جزايري،( خواهد داشتشــويي بــر رشــد ثــر غيرمســتقيم پــولعــالوه بــر ا

اقتصادي كه از طريق تضعيف نهادهاي مـالي صـورت شويي بر بخش حقيقي اقتصاد گيرد، اثر مستقيم پول مي

شويي از طريق منحرف كردن پول. نيز قابل توجه استهـاي بـا سـوي فعاليـت هاي مولـد بـه منابع، از فعاليت

ايش تسهيل فسـاد مـالي داخلـي و افـز وري كم و بهره. گــردد جــرايم، موجــب كــاهش رونــق اقتصــادي مــي

شود كه بـه هايي را موجب مي گذاريشويي سرمايه پولــرمايه ــتريل سـ ــذاري اسـ ــي 3گـ ــر مـ ــود؛ تعبيـ شـ

زمـين، (هاي غيرمنقول هايي مانند دارايي گذاري سرمايههـاي ، اشياي هنري، جـواهرآالت و اتومبيـل ...)خانه واقتصـادي بـه همـراه گونه فايدةكه نه تنها هيچ لوكس،

د بلكه ضرر زيادي به توسعه اقتصادي وارد كرده، ننداردر واقع، به نوعي باعـث انحـراف منـابع از تخصـيص

.)1387 قضاوي،( گردند صحيح ميتواند موجب شود كشورهاي درحـال شويي مي پول

توسعه از طريق تجارت و جريان سرمايه خارجي آنهـا مشـكالت شـناخته شـده يكي از مهمترين. زيان ببينند

كشورهاي درحال توسـعه بـا عنـوان فـرار سـرمايه، از . پـذيرد طريق نهادهاي مالي داخلي يا خارجي انجام مي

درمقابل، شواهد كمي درخصوص فـرار سـرمايه براثـر

2 International Monetary Fund (IMF) 3 Sterile Investments

103 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

شويي در دست اسـت هاي مبارزه با پول اعمال سياستــت( ــاد .)2002 ،1بارتل ــزان اعتم ــر، مي ــوي ديگ از س

گـذاران خـارجي بـه نهادهـاي لي و سرمايهنهادهاي ماتوانـد در توانـايي مالي كشورهاي در حال توسـعه مـي

پـرز و . آنها براي جذب سـرمايه حـايز اهميـت باشـد تواند شويي مي اند كه پول نشان داده) 2012( 2همكاران

ـ جريان سرمايه ثير أگذاري مستقيم خـارجي را تحـت ت .ودهاي تجاري را باعث ش قرار دهد و شوك

الگوي تحقيق -3

در اين قسمت، بر اساس ادبيات موضوع ارائه شده در تـوان بـه يـك بخش قبل و مطالعات انجام شـده، مـي

سري معادالت بـا فـرم تـابعي بـه شـكل زيـر رسـيد، شـويي بـر كه نشان دهنده تاثير شـاخص پـول طوري به

.متغيرهاي كالن اقتصادي باشدY=f(X,Zi) (1) G=f(X,Zi) (2) GI=f(X,Zi) (3)

Gتوليــد ناخــالص داخلــي، Yدر ايــن معــادالت، ضريب جينـي بـوده كـه همگـي از GIاندازه دولت و

ــول ــاخص پ ــويي ش ــاي ) X(ش ــرداري از متغيره و ب كـه بـراي تخمـين آنهـا از متأثر هستند،) Zi(اقتصادي

1363طي دوره ) VAR( روش خود رگرسيون برداري بـراي ايجـاد يـك مـدل . استفاده شده است 1388تا

VAR ابتدا بايد به انتخاب متغيرهـاي كـالن پرداختـه ،اين متغيرها شامل يك شوك بيروني است كه بـه . شود

حجم اقتصـاد (هاي پول شويي وسيله تغيير در شاخصدر )) CRIM(و ميـزان جـرايم ) UndeEcon(زير زمينـي

شود و سه متغير اساسـي اقتصـاد گيري مي كشور اندازه، )GDP( كالن، شـامل توليـد ناخـالص داخلـي سـرانه

ــي ــريب جين ــت (GINI) ض ــاري دول ــارج ج و مخ 1 Bartlett 2 Perez et al.

)EXCON (هـاي در ادامه، بـه معرفـي شـاخص . است .شودشويي پرداخته ميمرتبط با پول

)بخش غيررسمي(يزيرزمين شاخص اقتصاد -3-1

گيري بخش غيررسمي اقتصـاد بـه عنـوان براي اندازههاي ها و روش شويي از شاخص جايگزين متغير پول :شود؛ از جملهمختلف استفاده مي

آمارگيري خانوار-الفاگر هدف، تعيين ميزان اشتغال در بخش غيررسمي بـر

هاي افراد شاغل در آن و شرايط حسب تعداد و ويژگيهـاي موجـود از جمعيـت ها باشد، آمـارگيري كاري آن

هاي مشابه از خـانوار ابـزار فعال اقتصادي و آمارگيريبـراي ). 1387 اشرف زاده،(مفيدي در اين زمينه است

ــن ــنامه اي ــه در پرسش ــت ك ــافي اس ــور، ك ــن منظ ايهاي مربـوط بـه اقتصـاد غيررسـمي ها سؤالآمارگيري

كليـه افـراد ها بايـد در مـورد اين سؤال. گنجانده شودشاغل در دوره آمارگيري و شـغل در دوره آمـارگيري و شغل اصلي و فرعـي آنهـا پرسـيده شـود تـا از ايـن

هــاي جــامع در زمينــه آوري داده طريــق، امكــان جمــعاشــتغال بخــش غيررســمي و اطالعــاتي در خصــوص

هاي شاغل در بخش غيررسـمي، شرايط كار كليه گروه .آنها فراهم شود از جمله كاركنان فاميلي و سهم

آمارگيري كارگاهي -ب

توان از طريق هاي بخش غيررسمي را مي همچنين دادههاي كارگاهي با توجه بـه هـدف انواع مختلفي از طرح

گيري، نوع استفاده از داده، ساختار سيستم آماري اندازهگيــري هــاي نمونــهكشــور و دسترســي بــه چــارچوب

.آوري نمود جمعفـرض اسـتفاده از ايـن نـوع به اين ترتيب، پـيش

گيري كارگـاهي آمارگيري، وجود يك چارچوب نمونهلـذا آمـارگيري كارگـاهي از . بخش غيررسـمي اسـت

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 104

تواند در ارتبـاط بـا واحدهاي بخش غيررسمي تنها ميسرشماري كارگاهي بخـش غيررسـمي و يـا ترجيحـا

ها سرشماري عمومي صورت گيرد تا بتوان كليه كارگاهاقتصـادي و اقـالم مـورد نيـاز را بـراي هايو فعاليت

ــمي پوشــش داد ــايي واحــدهاي بخــش غيررس شناس ).همان(

آمارگيري تلفيقي خانوار و بنگاه-ج

اساس آمارگيري تلفيقي خانوار و بنگاه، اين اسـت كـه هـاي غيررسـمي بـا گيري از بنگاه يك چارچوب نمونه

اگـر مؤلفـه . استفاده از آمارگيري خـانوار ايجـاد شـود آمارگيري خـانوار بـه درسـتي طراحـي شـود، امكـان

آورد هاي بخش غيررسمي را فراهم مـي شناسايي بنگاهتوان واحدهاي اين بخش را صـرف و از اين طريق مي

نظر از اندازه، نـوع فعاليـت و نـوع محـل كـار تحـت اين آمارگيري در دو مرحلـه صـورت . پوشش قرار داد

هـاي نوارهـا، بنگـاه برداري از خا ابتدا فهرست: گيرد ميبخــش غيررســمي و صــاحبان آنهــا كــه در محــدوده

در مرحلـه . شـود اند، شناسايي مي آمارگيري قرار گرفتهتـر، دوم به منظـور بدسـت آوردن اطالعـات تفصـيلي

هـايي از صـاحبان مشـاغل شناسـايي باكليه و يا نمونه .شود شده، مصاحبه مي

روش غيرمستقيم-د

هاي غيرمسـتقيم، روش وشمعروفترين روش از بين راز 1958نسبت نقد است كـه نخسـتين بـار در سـال

گيري ميـزان درآمـد گـزارش براي اندازه 1سوي كاگانبـر اسـاس ايـن روش، هـر نـوع . نشده به كـار رفـت

افزايش غيرمعمول در تقاضـاي پـول نقـد بـا افـزايش . هاي اقتصادي در بازار غيررسـمي ارتبـاط دارد فعاليت

فرض بر اين است كه بخش نـامنظم در در اين روش، 1 Cagan

كند و هرگـاه مبادالت خود فقط از پول نقد استفاده ميتقاضاي براي پول نقد به صورت غيرمعمـول افـزايش يابد، نشانه ايـن اسـت كـه بـر حجـم فعاليـت بخـش

2).2002نورمن، ( غيررسمي افزوده شده است شاخص جرم و جنايت-3-2

هاي آمد آور بوده، در سود برخي از جرايم از لحاظ ماليبراي مثال، جرايمي . نمايد زيادي را نصيب مجرمان مي

نظير قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه، قاچـاق انسـان، منابع مالي زيادي را عايد مرتكبـان ... ارتشا، اختالس و

ها به صـورت باقي ماندن اين پول. نمايد اين اعمال ميمعـرض اتهــام اوليـه ممكــن اسـت صــاحبان آن را در

گيـري مـأموران پـي ارتكاب جرم قرار داده وتحقيق ويـابي وكشـف جـرايم منشـأ ايـن دستگاه قضايي به رد

توقيـف و ها منجر گردد كه اين امر نيز به تعقيب، پولبه همين علـت، . گردد مصادره عوايد مجرمانه منجر مي

آور بـراي سـرپوش گذاشـتن بـر مرتكبان جرايم سـود نامشروع و همچنين، به منظور مصون نگـه منشأ اموال

داشتن اين اموال از خطر كشف و مصـادره، بـه انجـام آن طريــق امــوال نماينــد كــه از عمليــاتي مبــادرت مــي

. قانوني را به صورت قانوني و مشروع جلوه دهند غيراز جملــه ) 2008( 3در همــين رابطــه، چــايكين

محققاني است كه نشـان داده اسـت بـين دو شـاخص شـويي همبسـتگي بسـيار رم و فساد و شاخص پـول ج

شويي كه لذا با توجه به تعريف پول. بااليي وجود داردشويي انجام هر گونـه عمليـاتي بـه منظـور پول«درآن

، آمـار »هاي غير قانوني اسـت آمد قانوني جلوه دادن درــي ــرايم م ــين ج ــاي تخم ــايگزيني از متغيره ــد ج توان

شـويي محصـول ي پولشويي باشد، چون به عبارت پولدر اين مقاله، شـاخص جـرايم از مجمـوع . جرم است

2 Norman 3 Chaikin

105 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

ــه آمــار ــا توجــه ب جــرايم شــناخته شــده در كشــور ب .دادگستري كل كشور، محاسبه شده است

هـا و متغيرهـاي در مجموع، با توجـه بـه شـاخص معرفــي شــده، در ايــن مقالــه از دو شــاخص جــرم و

هـاي جنايت و روش نسبت نقـد بـه عنـوان شـاخص .شويي استفاده شده است ولپ

روش برآورد-3-3هاي مختلف، بيني براي پيشVAR به طور كلي، روش

. كنـد هاي زمـاني را در يـك زمـان بررسـي مـي سريهاي ديگر متمايز هايي كه اين روش را از روشويژگي

اين روش در واقع يك ) الف: كند، عبارت است از ميمتغيرها درونـزا سيستم همزمان است كه در آن تمامي

مقدار يـك VAR در روش ) شود؛ ب در نظر گرفته ميمتغير به صورت تابعي خطي از مقادير گذشته و تمامي

اگـر هـر يـك از ) شـود؛ ج متغيرهاي موجود بيان مـي معادالت شامل تعداد يكساني از متغيرهاي با وقفـه در

بــدون OLSتــوان آن را بــا روش سيســتم باشــد، مــيهـاي سيسـتمي ديگـر، نظيـر حـداقل شاستفاده از رو

هــاي بــه ظــاهر اي يــا رگرســيون مربعــات دو مرحلــه ســادگي روش ) تخمــين زد؛ د) SVAR(غيرمــرتبط،

VAR ممكن است به عنـوان يكـي از معايـب شـناختهاگر چند وقفه در معادالت وجود داشته باشد، ) شود؛ ه

ص هنگـامي همواره تفسير هر يك از ضرايب، بخصـو بـه . كه ضرايب مختلف العالمـه باشـند، آسـان نيسـت

بـراي VAR العمـل در روش همين دليل، از تابع عكسبررسي چگونگي واكنش متغير وابسته به توسط شوك

شـود؛ وارده به هر يك از معادالت سيستم استفاده مـي بينـي، هـاي پـيش درباره برتـري هـر يـك از روش ) و

هر يـك . راواني وجود داردها و نكات احتياطي ف بحث -اي، معادالت همزمان، بـاكس هاي تك معادله از روش

داراي معايـب و مزايـاي ويـژه خـود VAR جنكينـز و

هـا است و روش واحد و مناسبي براي تمامي وضعيتوجود ندارد، زيرا در اين صورت نيـاز بـه جسـتجو و

هاي جايگزين وجـود نداشـت، امـا بحث درباره روشهـاي نكته اين اطمينان وجود دارد كه روشدرباره يك

اكنـــون بـــه بخشـــي VAR جنكينـــز و –بـــاكس ناپـذير از اقتصــاد سـنجي تبــديل شـده اســت تفكيـك

).13851گجراتي، ( مانايي متغيرهاي تحقيق -3-3-1

هاي سري زماني، پـيش از آنكـه بـه تحليـل و در دادهتخمين معادالت الگو پرداخته شود، بايد آزمون ريشـه

هـاي زمـاني متغيرهـا واحد براي تعيين مانـايي سـري با توجه به انتقادهاي پرون از روش آزمون . شود انجام

ــه شكســت ــاني ك ــولر، در زم ريشــه واحــد ديكــي فهـاي زمـاني وجـود دارد، بررسـي ساختاري در سـري

شكست ساختاري و آزمون ريشه واحد پرون ضروري ت وجود شكست ساختاري با توجـه بـه تحـوال . است

اقتصادي ايران، در اوايل انقالب و با توجه به تغييرات اقتصادي، سياسي، اجتماعي و تغييرات شگرفي كـه در متغيرهاي اقتصاد كالن كشور ايجاد نمـود، قابـل دفـاع

هـاي ريشـه واحـد در اين اوضاع، نتايج آزمـون . استديكي فولر ترديد آميز بوده، براي اطمينان كامل از غيـر

متغيرها ضروري اسـت از آزمـون فيلـيس ساكن بودن ).2011، 2گرين(پرون نيز استفاده شود

1 Gujorati 2 Green

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 106

نتايج آزمون ريشه واحد براي متغيرهاي مدل بر اساس آماره فيليپس پرون و ديكي فولر -1جدول آماره فيليپس نماد متغير متغير

پرونآماره ديكي فولر

تعميم يافتهنوع مانايي

-CRIM 2,537560- 2,929477 ميزان جرايمI(1)

UndeEcon 3,654355- 3,594242- I(1) حجم اقتصاد زيرزميني -EXCON 4,940214 -3,984572 مخارج مصرفي دولت

I(1) -Gini 3,818560- 3,818560 شاخص نابرابري

I(0) -GDP 2,301821- 1,889882 توليد ناخالص داخلي سرانه

I(1) هاي تحقيق يافته: ماخذ

آزمـون ريشـه واحـد بـراي متغيرهـاي مـدل نتايج تعميم يافتـه براساس آماره فيليپس پرون و ديكي فولر

ـ به گونه ا اي است كه تمامي متغيرها با يك تفاضـل مان .اند و متغير ضريب جيني در سطح ماناست شده

آزمون تعيين درجه هم انباشتگي-3-3-2براي تخمين از روش بردارهاي خـود رگرسـيوني، بـه بررسي درجه هم انباشتگي بـين متغيرهـاي الگـو نيـاز

واتســون -در ايــن تحقيــق از آزمــون دوربــين. اســتبـراي تعيـين درجـه (CRDW) 1رگرسيون همجمعـي

يـك روش .اسـت گي بين متغيرها استفاده شـده انباشتو Xt ساده و سريع براي بررسـي همجمعـي دو متغيـر

Ytواتســون رگرســيون -، اســتفاده از آزمــون دوربــيندر اين آزمون در فرضيه صفر، فرايند . همجمعي است

ــيون ــالل رگرس ــالت اخ ــادفي و ) Ut(جم ــام تص گ :ناپاياست؛ يعني

Ut=Ut-1+VtVt~IN (0,σ2) (4)

كند كه جمـالت اخـالل داراي و فرضيه مقابل بيان مي . فرايند خود توضيح مرتبه اول و پاياست

Ut=ρUt-1+VtVt~IN (0, σ2) ρ 1 (5)

مربـوط بـه D.Wاكنون اگر كميت آمـاره آزمـون رگرسيون همجمعـي از مقـادير بحرانـي كمتـر باشـد،

1 Co Integration Regression Durbin-Watson Test

Utيعني جمالت اخـالل شود؛ فرضيه صفر پذيرفته ميدر نتيجه، متغيرهاي الگـوي . ناپايا و گام تصادفي است

مورد نظر همجمـع نيسـتند و يـك رابطـه تعـادلي يـا ــت ــرار نيس ــدت برق ــد م ــا در بلن ــين آنه ــومي ب مفه

).1378نوفرستي، (

CRDWمقادير بحراني آزمون -2جدول ــادار ســطح معن

بودنــت كميــــ

بحراني1% 5%

10%

511/0 386/0 323/0

هاي تحقيق يافته: ماخذ بـه ) 1(به منظور انجام ايـن آزمـون، ابتـدا مـدل

روش حداقل مربعات معمولي مـورد تخمـين قـرار با توجه به نتايج به دست آمده، آماره آزمـون . گرفتD.W بزرگتــــر از ضــــريب تعيــــينR2 اســــت

جود رگرسـيون كـاذب ، كه احتمال و)96/1<71/0(، آمـاره d=0براي انجام آزمـون فرضـيه . شود رد ميواتسون محاسبه شده در رگرسيون تخمين -دوربين

هـاي بحرانـي ارايـه شـده توسـط زده شده با كميتنتـايج نشـان . شـود سـارگان و بارگـاوا مقايسـه مـي

هـاي از كميـت D.W=1/96دهـد، مقـدار آمـاره مي. بزرگتر است% 10سطح بحراني ارايه شده؛ حتي در

107 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

شود؛ يعنـي جمـالت اخـالل پس فرض صفر رد ميتوان چنين استنباط كرد كـه در نتيجه مي. پايا هستند

يك رابطه تعادلي بلند مدت بـين متغيرهـاي الگـوي

اي كه در اين الگـو تصـريح شـده مورد نظر به گونه .است، وجود دارد

اتسن مدلهاي توضيح دهندگي و دوربين و آماره -3جدول

قيقهاي تح يافته: خذام نتايج تخمين -3-3-3

براي تخمين مدل خودرگرسيون برداري از نـرم افـزار Eviews هـاي آن در استفاده شده است كه خروجـي

تعداد وقفه بهينـه مـدل بـا . پيوست مقاله موجود استتوجه به معيارهاي مورد استفاده، مانند آكائيك، كـوئين

اول به دست آمدكه نتايج آن در جـد 1برابر ... حنان وــدل . پيوســت آورده شــده اســت ــين م ضــرايب تخم

نيـز بـه 1رگرسيوني با توجه بـه تعـداد وقفـه بهينـه .صورت زير است

VARشويي به روش نتايج تخمين مدل پول -4جدول

هاي تحقيق يافته: ماخذ

آماره مقدار1.962272 0.719054

0.738896

Durbin-Watson Stat R-squared Adjusted R-squared

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 108

هـاي اثـر تكانـه دهـد نتايج جدول فوق نشـان مـي

شـويي در متغيرهاي مختلف اقتصادي بر شاخص پـول نتـايج حاصـل از آزمـون . كوتاه مدت معنـادار هسـتند

همجمعي و همگرايي متغيرهـا در بلنـد مـدت نيـز بـا يـر توجه به آزمون همجمعـي يوهانسـون بـه شـكل ز

است كه حاكي از همجمعـي متغيرهـا در بلنـد مـدت تعداد بردارهاي هم انباشتگي بر اساس آماره اثـر . است

ييـد أو حداكثر مقدار ويژه، يك بردار هم انباشـتگي ت .شـــد، كـــه نتـــايج آن در زيـــر آورده شـــده اســـت

تعيين تعداد بردارهاي همجمعي با استفاده از روش يوهانسون -5جدول

مقادير بحراني آماره تريس دير ويژهمقا روش اول 0,05در

احتمال معناداري

وجــود حــداكثر هــيچ بــردار همجمعي

ــردار ــك ب وجــود حــداكثر ي همجمعي

وجـــود حـــداكثر دو بـــردار همجمعي

0,802182

0,601304

0,474439

87,70742

50,43801

29,28823

88,80380

63,87610

42,91525

0,0598

0,3946

0,5447

آماره حداكثر مقادير ويژه وش دومر مقدار ويژه

مقادير بحراني 0,05در

احتمال معناداري

وجــود حــداكثر هــيچ بــردار همجمعي

ــردار ــك ب وجــود حــداكثر ي همجمعي

وجـــود حـــداكثر دو بـــردار همجمعي

0,802182

0,601304

0,474439

37,26941

21,14978

14,79566

38,33101

32,11832

25,82321

0,0659 0,5604

0,6527

يافته هاي تحقيق: ماخذ با توجه به بردار هم انباشتگي، ضرايب بلند مـدت

در ايــن . اســت هــا در جــداول زيــر آورده شــده مــدلها، آثار اقتصـاد زيرزمينـي و ميـزان جـرايم بـه جدول

شــويي بــه متغيرهــاي رشــد عنــوان شاخصــي از پــولشـده اقتصادي، ضريب جينـي و انـدازه دولـت آورده

:است

109 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

شويي بر رشد اقتصادي، ضريب جيني و اندازه دولتآثار بلندمدت پول -6 جدول

يافته هاي تحقيق: ماخذ

بـا ) 6جـدول ( VECMهمان طور كه نتايج مدل دهـد، بـا افـزايش وجود يك بردار همجمعي نشان مي

ميــزان جــرايم و اقتصــاد ( شــويي هــاي پــول شــاخص، در مدل اول شاهد كاهش رشـد اقتصـادي )زيرزميني

دركشور، در مدل دوم شاهد افزايش ضـريب جينـي و تي درآمدي و در مدل سـوم شـاهد افـزايش تضاد طبقا

در ايـن ارتبـاط آثـار شـوك . اندازه دولت خواهيم بود :متغيرها نيز به شكل زير است

هاي ناشـي از دهد آثار شوك نمودارهاي فوق نشان مياقتصاد زيرزمينـي بـر توليـد ناخـالص داخلـي سـرانه

ساله كـامال منفـي 10در يك دوره ) 3 تا 1 نمودارهاي(آثـار . شود نهايتا در بلند مدت اثر آن خنثي مياست كه

هاي ناشي از شاخص جرايم بر توليـد ناخـالص شوكي اوليـه نيز در دوره) 6 تا 4 نمودارهاي(داخلي سرانه

سال اثر آن خنثـي 50منفي است كه در نهايت پس از .شود مي

توليد ناخالص داخلي

ضريب جيني دولت اندازه

LGDP(-1) انحراف معيار

tآماره LGI(-1)

انحراف معيار tآماره

LCR(-1)

انحراف معيار tآماره

LE(-1)

انحراف معيار

tآماره t)متغير روند(

انحراف معيار tآماره

C

1,135909

)0,39310(

]2,88963[

2,493780-

)2,55960(

]0,97428-[

0,504438-

)0,10714( ]4,70817-[

0,892064-

)0,47952(

]1,86031- [

0,111733 - )0,02717(

]4,11258- [

16,77706 -

0,400998-

)0,21642( ]1,85291-[

0,455497-

)0,13106( ]3,47542-[

0,202278 )0,04242(

]4,76805[

0,35771

)0,25276(

]1,41522[

0,044805

)0,01158( ]3,86813 [

6,727563

0,880352

)0,46934(

]1,87573[

2,195404 -)1,85075(

]1,18623-[

0,444,83

)0,09392(

]4,72811[

0,785331

)0,54546(

]1,43975 [

0,098365 -)0,02506( ]3,92462- [

14,76972 -

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 110

نشـان داده شـده 8و 7همانطور كه در نمودارهاي است، اثر يك شوك به بزرگـي دو انحـراف معيـار بـر

10شاخص جرايم، شاخص نـابرابري درآمـدي را در

سال اول كامال افزايش داده، اثر آن در بلند مـدت ميـرا همچنين، شوك وارد بر اقتصاد زيرزمينـي، در . شود مي

دهد سال اول نابرابري را كاهش و در ادامه افزايش مي

111 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

نكته جالـب . ل اثر آن خنثي شودسا 50تا اينكه پس از هـاي مخـارج مصـرفي دولـت بـر در مورد اثر شـوك

هاي نابرابري و شاخص جرايم اسـت كـه هـر شاخصايـن . سال اول كـامال افـزايش داده اسـت 10دو را در

.به خوبي نمايان است 12و11افزايش در نمودارهاي

گيري بندي و نتيجه جمع-4هـاي كثيـف ناشـي از لپول شويي كه فرايند تبديل پو

ــه فعاليــت ــه ب هــاي نامشــروع، غيرقــانوني و بزهكاران ،هاي مشـروع و قـانوني اسـت هاي تميز و دارايي پول

جزيي از يك نظام ناسالم اقتصادي اسـت كـه اقتصـاد زيرزميني، نظام اداري ناسالم و غيركارآمد، نظـام مـالي غيرشفاف و فاقد سيستم نظارتي قوي، بستر مناسب را

شـويي پـول . نمايـد شويي فراهم مـي ي عمليات پولبراداراي آثـار گســترده نـامطلوب و زيانبــاري اسـت كــه

، فرار مالياتي، فرار سـرمايه از كشـور توليد مليكاهش ــراي ــزايش ب ــالي، اف ــاي م ــتالل در بازاره ــر، اخ تطهي

نقدينگي، افزايش تورم، تهديد امنيت ملّي و اقتصـادي ر دسـت مجرمـان و كشور، انباشت ثروت و قـدرت د

گذاري امكان ادامه حيات آنان، كاهش تمايل به سرمايهــد، تضــعيف بخــش خصوصــي، در فعاليــت هــاي مول

ــنش ــروز ت هــاي اقتصــادي، فاسدشــدن حكومــت و باز جملــه پيامــدهاي ،اجتمــاعي و سياســي در جامعــه

اقتصـاد ايـران نيـز بـه دليـل . سـت اپديده اين مذموم ــي ــور، ب ــادي كش ــام اقتص ــي نظ ــز نظم ــدد مراك تع

گيري و سياستگذاري اقتصـادي، عـدم نظـارت تصميمبانك مركزي برگردش پـولي و مـالي كشـور، تـداخل نقش حاكميتي و تصديگري دولت، عـدم نظـارت بـر نقل و انتقـاالت پـول، آزادي سيسـتم بـانكي و فقـدان

از اين قاعـده مسـتثني نبـوده، قوانين و مقررات مدون .باشد شويي پديده پول بستر مناسبي براي تواند مي

در اين مقاله سعي شد ضمن تبيين نظري و تجربي شـويي بـر متغيرهـايي ماننـد توليـد ناخـالص آثار پول

داخلي، ضريب جيني و مخارج دولت، اين تاثير بـراي ــي دوره ــور طــ ــا 1363كشــ ــه روش 1388 تــ بــ

نتـايج تخمـين . خودرگرسيون بـرداري ارزيـابي شـود دهـد كـه بـا افـزايش شان مـي هاي مورد ارزيابي ن مدل

ميــزان جــرايم و اقتصــاد ( شــويي هــاي پــول شــاخص، در مدل اول شاهد كاهش رشـد اقتصـادي )زيرزميني

دركشور، در مدل دوم شاهد افزايش ضـريب جينـي و تضاد طبقاتي درآمدي و در مدل سـوم شـاهد افـزايش

توان گفت، بر اين اساس مي .اندازه دولت خواهيم بودشـويي جـزو ضـروريات و ابله با پـول هاي مق سياست

هاي پولي كشـور بـوده كـه البتـه بـر اسـاس استراتژي هـاي ضـد موفقيـت سياسـت ") 2010(1ديدگاه آروجو

هاي مناسـب و خواسـت درونـي شويي به سياست پول ."مردم و سياستمداران بستگي دارد

منابع

حجـم نيتخمـ « ).1387( .درضايحم ،زاده اشرف -1 ،قاچـاق ناريسـم مقاالت مجموعه ،»ينيزم ريز اقتصاد

.مدرس تيترب دانشگاه). 1385. (بياباني، غالمحسين و محمد تقي عصـار -2ــول« ــادي و پ ــت اقتص ــراي امني ــري ب ــويي، خط ش

.261-262، شماره مجله سياسي اقتصادي، »اجتماعيشويي به عنـوان جرم پول« ).1382. (جزايري، مينا -3

قـاالت هـا و م مجموعـه سـخنراني ، »يك جرم مستقل، كميتــه شــويي المللــي مبــارزه بــا پــول همــايش بــين

معاضدت قضايي ستاد مبـارزه بـا مـواد مخـدر، نشـر .وفاق

نگــاهي بـــه جـــرم «). 1383. (جزايــري ، مينـــا -4، نشـريه رونـد ، » شويي و اسناد مهم مرتبط بـا آن پول

1 Araujo

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 112

.180، ص1383، پاييز و زمستان 43-42ش اي مقابلـه ه شويي و راه پول .)1387( .رهبر، فرهاد -5

.با آن، انتشارات دانشگاه تهرانجـرايم سـازمان «). 1389. (شمس، محمـدابراهيم -6

.1، ش فصلنامه فقه و حقوق، »يافتهفرازهــايي از «. )1382( .صــحرائيان، ســيدمهدي -7

مجموعـه ، »شـويي در ايـران هاي تحقيقـات پـول يافته .، شيرازشويي المللي مبارزه با پول مقاالت همايش بين

، »تطهير پـول در ايـران «). 1381.(ـــــــــ ـــــ -8 .معارف: تهران

). 1387. (قضاوي، حسـين و حسـين كيـاني زاده -9شــويي و آثــارآن بــر امنيــت بررســي پيامــدهاي پــول

هـاي ماهنامه بررسي مسائل و سياست، اقتصادي ايران .100، ص56-55، ش اقتصادي

ــوار -10 ــي، دام ــاد ). 1385. (گجرات ــاني اقتص مبانتشــارات : مــه حميــد ابريشــمي، تهــرانج، ترســنجي

.دانشگاه تهران، چاپ چهارمــد -11 ــتي، محم ــد و «). 1387. (نوفرس ــه واح ريش

، چـاپ رسا، انتشارات »هاي زماني همجمعي در سري .دوم

12- Araujo, R. A. (2010). An evolutionary game theory approach to combat money laundering. Journal of Money Laundering Control, Vol. 13, No. 1, pp. 70-78. 13- Bartlett, B. L. (2002). The negative effects of money laundering on economic development. Platypus Magazine, No. 77, P 20.

14- Chaikin, D. (2008). Commercial corruption and money laundering: a preliminary analysis. Journal of Financial Crime, Vol. 15, No. 3, pp. 269-281. 15- Fichtenbaum, R. (1989). The productivity slowdown and the underground economy. Quarterly Journal of Business and Economics, No.28, pp. 78-90. 16- Greene, W. H. (2011). “Econometric analysis”, New York University Press, P9.

17- Hee, P. (2010). A typological study on money laundering. Journal of Money Laundering Control, Vol. 13, No. 1, pp. 15-32.

18- Houston, J. F. (1990). Estimating the size and implications of the underground economy. Working Paper, p. 23.

19- Nardo, M. (2011). Economic crime and illegal markets integration: a platform for analysis. Journal of Financial Crime, Vol. 18, No. 1, pp. 47-62. 20- Norman, V. L. (2002). The Economics of the informal sector: A simple model and some empirical evidence from Latin America. The world Bank. Washington D.C, 20433. 21- Perez, M. F., Brada, J. C. and Zdenek, D. (2012). Illicit money flows as motives for FDI. Journal of Comparative Economics, No. 40, pp. 108–126. 22- Quirk, P. (1996). Macroeconomic implications of money laundering, IMF Working Paper, 96/66, P.18.

23- Schaap, C. (1998). Fighting money laundering, Clawer Law Int. , p 2.

113 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

:ها پيوست

VARي مدل ي بهينه جهت اتعيين تعداد وقفه Eviewsهاي نرم افزار خروجي )1

VAR Lag Order Selection Criteria Endogenous variables: CR E G GD GI

Exogenous variables: C Date: 03/16/11 Time: 13:06

Sample: 1363 1387 Included observations: 23

Lag LogL LR FPE AIC SC HQ

0 -429.3433 NA 1.74e+10 37.76898 38.01583 37.83106 1 -328.7971 148.6334* 25960392* 31.19975* 32.68083* 31.57224* 2 -308.9572 20.70256 58452572 31.64845 34.36376 32.33134

* indicates lag order selected by the criterion LR: sequential modified LR test statistic (each test at 5% level)

FPE: Final prediction error AIC: Akaike information criterion SC: Schwarz information criterion

HQ: Hannan-Quinn information criterion

VARنتايج مدل ) 2

Vector Autoregression Estimates Date: 03/16/11 Time: 18:02

Sample (adjusted): 1364 1387 Included observations: 24 after adjustments

Standard errors in ( ) & t-statistics in [ ]

E GD GI CR G

E(-1) 0.994640 -598.2704 0.001875 -5130401. 5.969530 (0.15992) (244.889) (0.03532) (1653980) (6.41846) [ 6.21943] [-2.44303] [ ٢.05308] [-3.10185] [ 0.93006]

GD(-1) 0.000129 0.781034 -1.48E-05 -1578.401 0.002074 (5.0E-05) (0.07665) (1.1E-05) (517.686) (0.00201) [ 2.58483] [ 10.1898] [-1.34260] [-3.04895] [ 1.03263]

GI(-1) 0.391804 4154.252 -0.165075 18990484 -64.10841 (1.05520) (1615.80) (0.23303) (1.1E+07) (42.3497) [ 0.37131] [ 2.57102] [-0.70839] [ ٣.74015] [-1.51379]

CR(-1) -1.15E-08 -6.68E-06 4.90E-09 0.905581 -1.85E-08

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 114

(9.3E-09) (1.4E-05) (2.0E-09) (0.09588) (3.7E-07) [-1.23679] [-٢.47056] [ 2.39424] [ 9.44448] [-0.04980] G(-1) 0.003211 -16.16733 0.000729 111402.2 0.594956 (0.00450) (6.88932) (0.00099) (46530.5) (0.18057) [ ٢.71366] [-2.34672] [ 0.73332] [ 2.39417] [ 3.29493]

C -0.371787 -890.9217 0.464656 10306550 26.29095 (0.42666) (653.337) (0.09422) (4412648) (17.1238) [-0.87139] [-1.36365] [ 4.93141] [ 2.33568] [ 1.53535]

R-squared 0.919741 0.974276 0.354915 0.951770 0.610455 Adj. R-squared 0.897447 0.967130 0.175725 0.938373 0.502247 Sum sq. resids 0.018599 43611.73 0.000907 1.99E+12 29.95911 S.E. equation 0.032145 49.22270 0.007099 332450.8 1.290114

F-statistic 41.25499 136.3457 1.980662 71.04251 5.641540 Log likelihood 51.89768 -124.1149 88.14537 -335.7443 -36.71588

Akaike AIC -3.824807 10.84290 -6.845448 28.47869 3.559657 Schwarz SC -3.530293 11.13742 -6.550934 28.77320 3.854170

Mean dependent 0.282480 1556.423 0.400283 2908916. 13.65573 S.D. dependent 0.100378 271.4978 0.007819 1339188. 1.828611

Determinant resid covariance (dof adj.) 13013962 Determinant resid covariance 3088274.

Log likelihood -349.5901 Akaike information criterion 31.63251

Schwarz criterion 33.10508

انباشتگي و ضرايب بلند مدت مدل نتايج تعداد بردار هم) 3

Date: 08/08/11 Time: 09:50 Sample (adjusted): 1365 1387

Included observations: 23 after adjustments Trend assumption: Linear deterministic trend (restricted)

Series: LGD LGI LGG LCR LE Lags interval (in first differences): 1 to 1

Unrestricted Cointegration Rank Test (Trace)

Hypothesized Trace 0.05 No. of CE(s) Eigenvalue Statistic Critical Value Prob.**

None 0.802182 87.70742 88.80380 0.0598 At most 1 0.601304 50.43801 63.87610 0.3946 At most 2 0.474439 29.28823 42.91525 0.5447 At most 3 0.362145 14.49258 25.87211 0.6168 At most 4 0.165120 4.150747 12.51798 0.7202

115 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

Trace test indicates no cointegration at the 0.05 level * denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level

**MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values

Unrestricted Cointegration Rank Test (Maximum Eigenvalue)

Hypothesized Max-Eigen 0.05 No. of CE(s) Eigenvalue Statistic Critical Value Prob.**

None 0.802182 37.26941 38.33101 0.0659 At most 1 0.601304 21.14978 32.11832 0.5604 At most 2 0.474439 14.79566 25.82321 0.6527 At most 3 0.362145 10.34183 19.38704 0.5823 At most 4 0.165120 4.150747 12.51798 0.7202

Max-eigenvalue test indicates no cointegration at the 0.05 level * denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level

**MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values

:انباشتگي، ضرايب بلند مدت مدل در زير آورده شده است با توجه به به يك بردار هم

Vector Error Correction Estimates Date: 08/08/11 Time: 09:50

Sample (adjusted): 1365 1387 Included observations: 23 after adjustments

Standard errors in ( ) & t-statistics in [ ]

Cointegrating Eq: CointEq1

LGD(-1) 1.000000

LGI(-1) -2.493780 (2.55960) [-0.97428]

LGG(-1) 1.135909 (0.39310) [ 2.88963]

LCR(-1) -0.504438 (0.10714) [-4.70817]

LE(-1) -0.892064 (0.47952) [-1.86031]

1391هاي راهبردي نظم و امنيت اجتماعي، سال اول، شماره اول، بهار پژوهش 116

@TREND(63) -0.111733 (0.02717) [-4.11258]

C -16.77706

Error Correction: D(LGD) D(LGI) D(LGG) D(LCR) D(LE)

CointEq1 -0.184349 0.029289 -0.155686 -0.079123 -0.154454 (0.03231) (0.02608) (0.17455) (0.15806) (0.20673) [-5.70543] [ 1.12296] [-0.89195] [-0.50060] [-0.74714]

Vector Error Correction Estimates

Date: 08/08/11 Time: 09:51 Sample (adjusted): 1365 1387

Included observations: 23 after adjustments Standard errors in ( ) & t-statistics in [ ]

Cointegrating Eq: CointEq1

LGI(-1) 1.000000

LGG(-1) -0.455497 (0.13106) [-3.47542]

LGD(-1) -0.400998 (0.21642) [-1.85291]

LCR(-1) 0.202278 (0.04242) [ 4.76805]

LE(-1) 0.357716 (0.25276) [ 1.41522]

@TREND(63) 0.044805 (0.01158) [ 3.86813]

C 6.727563

Error Correction: D(LGI) D(LGG) D(LGD) D(LCR) D(LE)

CointEq1 -0.073041 0.388247 0.459726 0.197315 0.385174 (0.06504) (0.43528) (0.08058) (0.39416) (0.51553)

117 ............شويي بر رشد اقتصادي تحليل تجربي آثار پول

[-1.12296] [ 0.89195] [ 5.70543] [ 0.50060] [ 0.74714]

Vector Error Correction Estimates

Date: 08/08/11 Time: 09:52 Sample (adjusted): 1365 1387

Included observations: 23 after adjustments Standard errors in ( ) & t-statistics in [ ]

Cointegrating Eq: CointEq1

LGG(-1) 1.000000

LGD(-1) 0.880352 (0.46934) [ 1.87573]

LGI(-1) -2.195404 (1.85075) [-1.18623]

LCR(-1) 0.444083 (0.09392) [4.72811]

LE(-1) 0.785331 (0.54546) [1.43975]

@TREND(63) -0.098365 (0.02506) [-3.92462]

C -14.76972

Abstract 6

Empirical Analysis of Money Laundering Shocks on Economic Growth, Government Expenditure and Income Inequality in IRAN

B., Sadeghi Amroabadi, Ph.D., Student, University of Isfahan, Iran A., Googerdchian, Assistant Professor, Department of Economics, University of Isfahan,

Iran� N.A., Shahbazi, Ph.D., Students, University of Imam Hossein , Iran

Abstract Money laundering as an important financial offence can decrease government controls on economic policies, economic growth, economic development and other relevant areas. In this paper by defining two indices for money laundering, the effects of money laundering shocks on macroeconomic variables (economic growth, income inequity, and government expenditure) have been evaluated by the Vector Auto Regressive (VAR) Method during 1984-2009. Results of the VECM method show an increase in money laundering indices (the rate of crime and number of black markets) can decrease economic growth, raise income inequity and government expenditure in the Iranian economy. Keywords: Money Laundering, Economic Growth, Income Inequality, Black Economy, Government Expenditure, VAR Method.

� Corresponding Author: 00989132259791 Email: agoogerdchian@yahoo.com

Abstract 5

Comparing Personality Characteristics and Demographic Factors of Lawbreaking and Law Observing Drivers in Isfahan

M., Shojaei, M.A. Science and Research Branch, Islamic Azad University, Khorasgan, Iran � S.H., Atashpour, Assistant Professor, Department of Psychology, Science and Research

Branch, Islamic Azad University, Khorasgan, Iran

Abstract

The present research was conducted to investigate and compare five major personality factors among law breaking and law observing drivers in Isfahan. The sample consisted of 300 drivers divided into two groups, 150 lawbreaking and 150 law observing ones who had been driving in Isfahan for at least three years. To test and evaluate the five major personality characteristics (neuroticism, extroversion, openness to experience, agreeableness and conscientiousness) short Form (NEO-FFI) Questionnaire was used. After controlling demographic variables, using MANOVA in the two lawbreaking and law observing groups the following results were obtained: based on personality traits of neuroticism (P≤0.01), extroversion (P≤0.01) and conscientiousness (P≤0.05), the difference between the two groups was statistically significant but there was no significant difference between lawbreaking and law observing drivers in terms of flexibility and openness to experience, (P> 0.05). Keywords: Traffic Violators, The Major Five Personality Factors, Demographic Factors .

� Corresponding Author: 00989137912304 Email: Shojaeimesban@yahoo.com

Abstract 4

The Relationship between Organizational and Managerial Support and Organizational Commitment: A Survey of Isfahan City Police Officers

H., Rezaei Dolatabadi, Assistant Professor, Department of Management, University of Isfahan, Iran�

G.R., Shahbazi, M.A. Student, Uiversity of Isfahan, Iran F., Dehghani Anari, M.A. Student, Uiversity of Isfahan, Iran

Abstract The connection between organizational and management support, on the one hand, and organizational commitment of police officers, on the other, has received little attention within police research. Hence, the aim of this study was to determine the civilian and uniform forces of Isfahan city police forces’ organizational commitment and also to examine its relationship with organizational and managerial support. Results suggest that organizational commitment of both civilian and uniform forces is at high level but the commitment of civilians is higher than uniform forces. Moreover, Pearson Correlation Coefficient analyses revealed that there is a positive and significant relationship between organizational and managerial support of both groups of forces and their organizational commitment. Implications for managers and research on organizational and management support and organizational commitment are discussed. Keywords: Organizational Support, Management Support, Organizational Commitment, Civilian Police Forces, Uniform Police Forces

� Corrensponding Author: 00989360528456 E-mail: h_rezaei@ase.ui.ac.ir

Abstract 3

A Survey of the Effective Factors on Foreign Tourists’ Feeling of Security in Isfahan

M., Khalife Soltani, Assistant Professor, Department of Social Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Khomeini Shahr, Iran

F., Moini Taba, M.A., Sociology� N., Ghalani, M.A., Sociology

Abstract Tourism as the most peaceful human being movement has been recognized as the most effective factor playing a role in creating understanding among nations and world peace to the extent that economists have called it an "invisible export". In this article, the extent to which tourists feel secure has been investigated by considering two key variables, namely police presence and performance, and propaganda provided about security issues. The research method includes a survey of a sample of 381 foreign tourists visiting Isfahan in the year 1389. Data collection was done by giving questionnaires and since there was no precise information available about the number of tourists entering or exiting the country at the time of the study, tourists were accidentally interviewed and given the questionnaires in tourist spots of the city. Results show that there is a positively significant statistical relationship between police presence and performance and also providing propaganda in mass media about the security issues and foreign tourists’ feeling of security. Keywords: Feeling of Security, Tourists, Police, Propaganda.

� Corresponding Author: 00989133641982 Email: moeiny89@yahoo.com

Abstract 2

The Relationship between the Role of Police and Feeling of Security in the City of Isfahan in 1388

A.Taheri., Ph.D. Student, University of Isfahan, Iran� R., Rabbani, Professor, Department of Social Sciences, University of Isfahan, Iran

M., Adibi, Assistant Professor, Department of Social Sciences, University of Isfahan, Iran

Abstract The feeling of security is what one experiences when he/she feels protected from threats that stem from governmental and nongovernmental agents which target people’s life, property, thought and ability to participate in favorite gatherings or maintaining such gatherings.This study aims at determining the role of police and feeling of security in the city among Isfahan citizens.The theoretical framework of the study includes sociological theories and the schools related to them. The method of this study was survey as well as library research (documental method). The population included the citizens of Isfahan in 1388... The sample includes 384 cases which were selected using Cochran ُ s clustered formula in district 3 of Isfahan. We used SPSS&Amos18 in order to analyze the data. The most important finding of the study is a meaningful relationship between the role of police and feeling of security among Isfahan citizens. But with regard to the significance of each one of the dimensions, there is a meaningful relation between police seriousness and the intellectual dimension of security, police performance and financial dimension, collective dimension of security and police capability with collective and intellectual dimension of security. The data did not reveal a meaningful relation with other dimensions.Furthermore, the model of structural equation of the study indicates the confirmation of gathered data within the theoretical framework applied. Keywords: Security, Feeling of Security, Fear of Crime, Trust, Police

� Corresponding Author: 00989369811336 Email: ztaheri2007@gmail.com

Abstract 1

An Investigation of the Relationship between Religiosity and Sense of Security in Urban and Rural Areas, Case Study: Koohdasht County

A., Pourahmad, Professor, Department of Geography, University of Tehran, Iran M., Eyvazlu, PhD. Student, University of Isfahan, Iran

M., Hamed, PhD Student, University of Allame Tabatabayi, Iran D., Eyvazlu, M.A. Student, University of Tehran, Iran�

F., Rezaye, M.A. Student, University of Payame Noor, Sari, Iran

Abstract

As the most important goal of experts and city officials is creating the welfare of citizens, the sense of security has been the most important issue of interest to specialists in urban planning and social sciences in the past few decades. Sense of security in people is affected by several factors; one of the most important factors is the religiosity and people’s religious beliefs; that is the important factor in increasing the person's sense of security when facing with difficult situations and unsafe places. In this paper, the relationship between religious dimensions with variables of sense of security in the Koohdasht County has been studied. In order to examine the relationship between religious dimensions and sense of security a descriptive – analytical research method has been used and data has been collected and analyzed from library resources, also through survey methods by selecting 400 random samples in 2 cities and 10 villages in Koohdasht County. Religion has been assessed in 5 dimensions of, thought, belief, ritual, experiential and outcomes and sense of security has been assessed in 3 sections consisting of sense of public safety, satisfaction from security authorities, and the fear of urban and rural spaces. The research results indicate that there is a significant correlation between most dimensions of religion and variables of sense of security. Also, results indicate that religious dimensions have the highest correlation with fear of urban and rural spaces variable. According to research findings, the necessity of paying attention to principles and Islamic practices and the spread of religious and cultural programs in order to enhance people's sense of security has been felt more than before. Keywords: Religion, sense of security, urban and rural spaces, Koohdasht County

� Corresponding Author: 00989141937411 Email: D.Eyvazlu@yhaoo.com

In the Name of God

EDITORIAL BOARD

H. Ahmadi, Ph.D. A. Aliverdinia, Ph.D. A. Amir Kavasemi, Ph.D. H. Behravan, Ph.D. R. Farrokh Nia, Ph.D. H. Harshij, Ph.D. J. Imamjome Zadeh, Ph.D. Gh. Jamshidiha, Ph.D. S. Moidfar, Ph.D. A. Nabavi, Ph.D. A. Rabbani, Ph.D. B. Rarnjbaran, Ph.D. E. SamAram, Ph.D. A. Siadat, Ph.D. M.Taghvaie,Ph.D. Editor-in-Chief: A. Rabbani, Ph.D.Executive Manager: M.M. Dehghan NiaPersian Literary Editor: N.karimpoor Englidh Literary Editor: V. Sadeghi, Ph.D. Publisher: University of Isfahan The Journal of Security and Social Order Strategic Studies of Isfahan Province Police Department and University of Isfahan accepts research reports, critiques, and research project results in security issues and social order.

Authors and subscribers can mail their requests directly to University of Isfahan Technology and Research Department.

Security and Social Order Strategic Studies Journal

1st Year, No.1

Spring 2012

Published by

University of Isfahan Research Center