I - WordPress.com · Web viewỞ đây các em trình bày những hiểu biết của mình về tác giả, về sách, phát biểu cảm nghĩ, kể lại nội dung tóm tắt

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm haySỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAITRƯỜNG THPT NGUYỄN HỮU CẢNH

Mã số: ...............

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

XÂY DỰNG VÀ VẬN DỤNG GIÁO ÁN CÁC LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI

KHÓA TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ(Chương trình Lịch sử Việt Nam lớp 10 Ban cơ bản)

Người thực hiện: PHẠM THỊ HẠNH.

Lĩnh vực nghiên cứu:

- Quản lý giáo dục: ………...

- Phương pháp dạy học bộ môn: Lịch sử

- Lĩnh vực khác: .......................................................

Có đính kèm: Các sản phẩm không thề hiện trong bản in SKKN Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác

Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh

Năm học: 2011-2012

SƠ LƯƠC LY LICH KHOA HOC

I.THÔNG TIN CHUNG VÊ CÁ NHÂN 1. Họ va tên : Phạm Thị Hạnh2. Ngay tháng năm sinh : 01 tháng 05 năm 19793. Nam, nữ : Nữ4. Địa chi : 114-tổ 16b – kp 2- Bình Đa – Biên Hòa – Đồng Nai. 5. Điện thoại : 0613834289 (CQ)6. Email : [email protected]. Chức vụ : Giáo viên8. Đơn vị công tác : Trường THPT Nguyễn Hữu CảnhII.TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Trình độ chuyên môn cao nhât : Cử nhân- Năm nhận băng : 2001 - Chuyên nganh đao tạo : Lịch SửIII.KINH NGHIỆM KHOA HỌC

- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn Lịch Sử

- Số năm có kinh nghiệm:11

- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:

+ Tìm hiểu nhật ký chiến tranh của Liệt sỹ Đặng Thùy Trâm…

+ Sử dụng bai tập nhận thức trong dạy học Lịch Sử 10.

+ Hướng dẫn học sinh lam bai kiểm tra Lịch Sử.

+ Sưu tầm va ứng dụng một số trò chơi nhăm nâng cao chât lượng bộ môn Lịch sử trong trường THPT.

Sáng kiến kinh nghiệm Trang 1


MỤC LỤC.....................................................................................................2I. Lý do chọn đề tai....................................................................................3

II.TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI..........................................................51. Cơ sở lý luận..........................................................................................52. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tai………………6 2.1. Các hình thức tổ chức ngoại khoá va cách tiến hanh.....................6

2.2 Đọc sách...........................................................................................82.3 Kể chuyện lịch sử..........................................................................112.4 Nói chuyện lịch sử.........................................................................122.5 Trao đổi, thảo luận.........................................................................122.6 Tham quan lịch sử..........................................................................132.7 Dạ hội lịch sử.................................................................................162.8 Tìm hiểu lịch sử địa phương..........................................................182.9 Trò chơi lịch sử..............................................................................22

2.10 Xây dựng giáo án.........................................................................232.10.1 GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 1..............................................232.10.2 GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 2..............................................332.10.3. GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 3.............................................41

III.HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI………………………………………….48 IV.ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG....................50 V.TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................53



XÂY DỰNG VÀ VẬN DỤNG GIÁO ÁN CÁC LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC

LỊCH SỬ (Chương trình lịch sử Việt Nam lớp 10 ban cơ bản)

I. LÝ DO CHỌN ĐÊ TÀI

Trong chương trình dạy va học ở phổ thông thì môn lịch sử la một môn học rât cần thiết trong quá trình giáo dục trí tuệ, lý tưởng chính trị, tình cảm, đạo đức cho học sinh. Tuy nhiên theo quan điểm của nhiều người đây chi la một môn xã hội có ít tiết dạy trong một tuần lại la một môn học phụ nên ít chú trọng quan tâm.

Khoa học lịch sử la một môn khoa học đặc biệt vì cả người dạy va người học đều không trực tiếp quan sát, trực tiếp được với sự kiện lịch sử. Các sự kiện có khi cách đây quá xa khiến cho học sinh ở phổ thông thường cảm thây mơ hồ, khó hiểu dẫn đến chán nản không có hứng thú với môn lịch sử. Vì vậy để dạy tốt môn nay thì người giáo viên lịch sử cần tích cực bổ sung về mặt kiến thức, đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư về mặt cơ sở vật chât va phương tiện dạy học. Từ đó dần dần nâng cao chât lượng dạy va học môn lịch sử.

Ở nước ta, yêu cầu về đổi mới nội dung, phương pháp dạy học các môn chung va nội dung, phương pháp dạy học lịch sử nói riêng đã được đặt ra một cách câp thiết cùng với xu hướng đổi mới giáo dục chung của thế giới. Đảng đã chi rõ: “phải xác định lại mục tiêu, thiết kế lại chương trình, kế hoạch, nội dung, phương pháp, giáo dục va đao tạo”1. Luật giáo dục cũng đã xác định: “nha trường đao tạo thế hệ trẻ theo hướng toan diện va có năng lực chuyên môn sâu, có ý thức va khả năng tự tạo việc lam trong nền kinh tế thị trường”2

va phương pháp giáo dục phổ thông “phải phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học,môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức đã học vao thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui,hứng thú học tập cho học sinh”3

Thực trạng trong những năm gần đây cho thây, chât lượng qua kiểm tra đánh giá môn lịch sử ở phổ thông chưa cao. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng nay la do phương pháp dạy học lịch sử còn lạc hậu chưa có sự đổi mới thật sự để có tác dụng lôi kéo học sinh vao môn học. Bên cạnh đó các trường phổ

1 Văn kiện Hội nghị lần II, BCH trung ương khóa VIII, NXB CTQG, Ha Nội, 1997, tr 31.2 Luật giáo dục, NXB CTQG, Ha Nội, 1999, tr 8.3 Luật giáo dục, sđd, tr 8.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhthông chưa đầu tư đúng mức để nâng cao chât lượng giảng dạy cho môn lịch sử. Trong đó có việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa ở trường phổ thông.

Hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch sử có tác động tích cực đối với việc giáo dục va phát triển tư duy học sinh khi học lịch sử, giúp cho học sinh tiếp thu kiến thức dễ dang va đặc biệt gây hứng thú trong môn học. Không những thế, hoạt động ngooại khóa còn có tác dụng giáo dục cho học sinh ý thức, trách nhiệm, ý thức lao động va tinh thần tập thể.

Tuy nhiên, trong các trường phổ thông hiện nay hoạt động ngoại khóa còn chưa được chú trọng, đặc biệt la hoạt động ngoại khóa trong bộ môn lịch sử. Việc tổ chức các giờ học ngoại khóa còn hạn chế va nếu tổ chức thì cũng chưa đạt yêu cầu ma một giờ học ngoại khóa cần đạt được.

Trước tình hình như vậy, la một giáo viên tôi thây cần thiết phải tìm ra một giải pháp hữu ích nhăm giúp học sinh ở phổ thông ngay một yêu thích môn lịch sử. Chính vì vậy, tôi quyết định thực hiện sử dụng những giờ học ngoại khóa cũng như việc tổ chức hoạt động đó. nhăm nâng cao hiệu quả trong dạy học lịch sử.

Chúng ta thây răng trong giờ học chính khóa giáo viên có rât nhiều tai liệu, tư liệu va giáo án để tham khảo. Nhưng để tổ chức hoạt động ngoại khóa, giáo viên phổ thông chưa có bât cứ một tai liệu, giáo án để hướng dẫn tổ chức một buổi học ngoại khóa cụ thể. Chính vì thế, hầu hết giáo viên ở phổ thông đều cảm thây lúng túng trong tổ chức. Đó cũng la một trong những nguyên nhân dẫn đến các hoạt động ngoại khóa ít được tổ chức va áp dụng trong dạy học lịch sử.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhII. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐÊ TÀI

1. Cơ sở lí luậnSự kiện lịch sử phản ánh sự tồn tại của lịch sử trong toan bộ quá trình phát

triển, biến đổi của nó. Sự kiện vừa la điểm xuât phát vừa la cơ sở của các công trình nghiên cứu lịch sử. Không có sự kiện lịch sử thì không có bât kỳ nột hanh động nghiên cứu, giảng dạy lịch sử nao. Sự kiện lịch sử chính la không khí của nha sử học.

Trong hoạt động nghiên cứu, người nghiên cứu đi từ sự kiện cụ thể để đến với kết luận khái quát. Đối với các lĩnh vực vật lý, hóa học, sinh học nha nghiên cứu có thể quan sát lại nhiều lần một sự kiện khoa học nao đó, trong thực tế, trong phòng thí nghiệm. Riêng với sử học thì có điểm khác. Chúng ta biết răng, lịch sử nhân loại diễn biến không ngừng trên một phạm vi vô hạn về thời gian, rộng lớn về không gian va mỗi sự kiện chi diễn ra một lần, không lặp lại. Trong khi đó, khả năng va điều kiện của mỗi người hết sức hữu hạn. Do đó các sử gia thường không trực tiếp tiếp xúc với hiện thực quá khứ. Để tiếp cận được với các sự kiện các nha nghiên cứu cần khai thác tư liệu va hiện vật lịch sử.

Môn học lịch sử ở phổ thông được coi la môn học khó đối với học sinh bởi đối tượng ma học sinh tiếp xúc đều năm trong quá khứ cách đây có khi cả ngan năm. Chính vì vậy để học sinh hình dung va hình thanh những khái niệm va tri thức lịch sử la rât khó. Nếu chi học trên lớp thầy giảng, trò ghi chép thì chưa đủ, cần để học sinh nhìn thây lịch sử, tiếp xúc với lịch sử như vậy học sinh mới thây được người thật, việc thật, mới hiểu lịch sử va yêu thích lịch sử. Những việc nay có thể lam được nếu giáo viên ở các trường THPT tổ chức những buổi học ngoại khóa cho học sinh tìm hiểu lịch sử. Trong nhiều năm qua, môn lịch sử đang la một môn học “nóng”. Môn học nay nóng không phải la do nó được nhiều học sinh yêu thích va theo học ma nó nóng bởi kết quả thi đại học môn lịch sử trở thanh một đề tai được nhiều phương tiện thông tin khai thác va trở thanh nỗi bức xúc của xã hội.

Kết quả thi tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2005,2006, 2007, 2008 rât thâp, hơn 80% thậm chí hơn 90 % dưới trung bình, cùng với nhiều bai viết ngô nghê, xuyên tạc lịch sử đã lam xôn xao dư luận. Những con số về kết quả thi đại học trong những năm qua khiến chúng ta đau lòng.

Những con số về điểm thi dưới trung bình chưa phải la tât cả nhưng nó phản ánh sự giảm sút chât lượng bộ môn đang ở mức báo động. Thực trạng nay dây lên nỗi trăn trở không yên lòng của những nha giáo dục va những thầy cô tâm huyết với nghề. Tuy nhiên, thực trạng trên đã giúp chúng ta nhìn thẳng vao sự thật, tìm ra căn nguyên của vân đề để có hướng khắc phục.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhKhông phải đã hết những học sinh yêu thích môn lịch sử, còn nhiều giáo viên tâm huyết với sự nghiệp dạy chữ, dạy người. Chính vì vậy, nếu có phương pháp giáo dục đúng đắn thì môn lịch sử vẫn có thể cứu vãn va phát triển để thực hiện đúng chức năng của mình, giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hao dân tộc, giúp thế hệ trẻ có nhân sinh quan, thế giới quan rõ rang.

2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 2.1 Các hình thức tổ chức ngoại khoá và cách tiến hành

Có nhiều hình thức tổ chức ngoại khoá khác nhau, tùy thuộc ở mục đích tổ chức, ở quy mô (số người tham dự), ở trình độ học sinh va thời gian tiến hanh. Hình thức tổ chức có thể mang tinh quần chúng đông đảo (cả khối lớp, toan trường), một tập thể nhỏ (từng lớp thậm chí một tổ học tập, những học sinh khác lớp trên một địa ban sinh sống) hay cá nhân.

- Nhìn chung các hình thức cơ bản sau đây của hoạt động ngoại khoá lịch sử đều có thể đưa lại nhiều kết quả tốt đẹp va điều kiện thực thi cũng dễ dang đối với nhiều trường phổ thông. Các nhóm, tổ yêu thích tìm hiểu lịch sử (dân tộc), bao gồm học sinh nhiều lớp khác nhau, hoạt động trong thời gian tương đối lâu dai. Tổ nhóm được sự hướng dẫn của giáo viên, sự giúp đỡ, kết hợp với các cơ quan va nha khoa học.

- Những hoạt động ngoại khóa được tổ chức thường xuyên ở một lớp, một tổ (đọc sách, lam đồ dùng trực quan, sưu tầm tai liệu lịch sử địa phương…)

- Những hoạt động có quy mô lớn được tổ chức vao những ngay lễ lớn (tham quan, cắm trại, dạ hội lịch sử…). Những hoạt động nay có tác dụng rông rãi đối với địa phương nên cần có sự chuẩn bị một các chu đáo, kỹ lưỡng, có sự giúp đỡ va hỗ trợ của nhiều tổ chức cơ quan.

- Những công việc của từng cá nhân hay nhóm nhỏ (như đọc sách, trao đổi, thảo luận, tiến hanh tại nha, ở tổ học tập.

- Những công tác công ích xã hội, (nói chuyện lịch sử, tham quan lễ hội ở địa phương, lam công tác Trần Quốc Toản, xây dựng bảo tang ở địa phương…).

Việc thực hiện các hình thức tổ chức nay phụ thuộc vao nhiều yếu tố va điều kiện (hoan cảnh địa phương, nha trường, lớp học, khả năng của giáo viên va học sinh, yêu cầu chính trị của các trường hay địa phương). Vai trò của nha trường rât quan trọng, nhưng việc phát huy tính tích cực, năng lực chủ động, sáng tạo của học sinh la điều không thể thiếu được.

Nội dung của hoạt động ngoại khóa lịch sử xuât phát từ mục tiêu đao tạo, thông qua nội dung va phương pháp dạy học. Vì vậy hình thức tổ chức va cách tiến hanh cũng không tách khỏi nội dung va phương pháp dạy học lịch


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhsử cũng như nó gắn liền với bai học nội khóa. Hoạt động ngoại khóa la một hình thức tổ chức dạy học. Nó có tác dụng hỗ trợ bai nội khóa vì vậy khi lựa chọn va tổ chức cần tuân thủ những nguyên tắc chủ yếu sau:

“Thứ nhât, nội dung công tác ngoại khóa phải nhăm vao việc thực hiện mục tiêu đao tạo của câp học. Thực hiện chức năng, nhiệm vụ của bộ môn lịch sử ở từng trường phổ thông. Để thực hiện nguyên tắc nay cần chú ý đến đặc trưng của việc học tập lịch sử. Dựa trên cơ sở của các sự kiện chính trị cơ bản, điển hình để tổ chức hoạt động ngoại khóa chứ không thể tùy tiện phạm những biểu hiện sai lầm của việc vận dụng không đúng phương pháp lịch sử va phương pháp logic.

Thứ hai, công tác ngoại khóa la một mặt, một bộ phận của việc học tập ở trường phổ thông, vì vậy nó phải liên quan đến chương trình nội khóa, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, trình độ học sinh mỗi lớp. Phải xây dựng chương trình, kế hoạch tiến hanh ngoại khóa với các hình thức thích hợp.

Thứ ba, các phương pháp dạy học được sử dụng trong bai nội khóa cũng như trong hoạt động ngoại khóa cần đặc biệt chú ý đến việc sử dụng lời nói va các loại tai liệu thanh văn.

Thứ tư, tổ chức công tác ngoại khóa phải gọn nhẹ, tránh phô trương hình thức. Nên phố hợp với các bộ môn khác để tiết kiệm về thời gian, công sức ma chât lượng giáo dục lại cao. Ví dụ như phối hợp với giáo viên các bộ môn văn, giáo dục công dân trong việc tổ chức các ngay lễ lớn trong năm của dân tộc va địa phương. “Tính liên môn trong hoạt động ngoại khóa lam cho kết quả của học sinh toan diện hơn”4.

Có nhiều hình thức hoạt động ngoại khóa khác nhau, tùy thuộc ở mục đích tổ chức, ở quy mô, trình độ học sinh va thời gian tiến hanh. Ở trường trung học phổ thông thường có các hình thức cơ bản sau:

2.2 Đọc sách.

1. Khái niệm:Đọc sách la hình thức phổ biến có hiệu quả nhăm cung câp thêm kiến

thức cho học sinh trong giờ nội khóa, song chủ yếu vẫn la hoạt động ngoại khóa.

Đây la hình thức đơn giản, dễ lam song lại có hiệu quả cao về mặt giáo dưỡng, giáo dục va phát triển.

Phân loại: Có hai hình thức đọc sách đưa lại hiệu quả tốt đó la: cá nhân tự đọc va đọc chung ở lớp, ở tổ.

4 Hệ thống các phương pháp dạy học lịch sử ở THCS, Trịnh Đình Tùng(chủ biên)NXB ĐHSP.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhCá nhân tự đọc la hình thức phổ biến thuận lợi, quan tọng nhât trong hình

thức đọc sách ngoại khóa. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh tự đọc (ghi chép, nêu vân đề va giải quyết vân đề)

Đọc chung ở lớp những quyển sách hiếm, những đoạn hay để gây hứng thú va bổ sung, củng cố kiến thức. Thường trên lớp chi giới thiệu nội dung sách, thảo luận, tranh luận những vân đề có liên quan.

2. Mục đích, yêu cầu.Đọc sách góp phần rèn luyện cho học sinh kỹ năng, thói quen, hứng thú

va phương pháp lam việc với sách.Trong công việc nay, cần khắc phục những quan niệm không đúng,

thường có những học sinh thích đọc tiểu thuyết kiếm hiệp hơn la đọc những tai liệu lịch sử, tai liệu gốc; bị thu hút vao những tình tiết ly kỳ, hâp dẫn ma không chú ý đên những kiến thức khoa học.

3. Cách tiến hành.Trước tiên, giáo viên giúp học sinh lập danh mục sách cần đọc trong mỗi

khóa trình, trong năm học. Trong danh mục, nên có phần phân loại những loại sách cần thiết phải đọc va những loại sách đọc thêm nếu có thời gian.

Tiếp đó để khơi dậy tính tích cực hứng thú, sự hiếu kỳ va lòng ham hiểu biết cái mới của học sinh, giáo viên tóm tắt sơ lược nội dung một số cuốn sách. Trong cách giới thiệu, đặc biệt có hiệu quả la dẫn ra một vai chi tiết, những đoạn nhỏ hâp dẫn để kích thích học sinh tiếp tục tìm đọc.

Trong chương trình lịch sử trung học phổ thông, có thể tìm đọc các loại sách sau đây:

- Về lịch sử thế giới cổ trung đại: học sinh cần đọc các quyển: “Lịch sử thế giới cổ đại” va “Lịch sử thế giới trung đại”, (Nha xuât bản Giáo dục – Ha Nội). Đây la loại tai liệu khoa học, có tác dụng tốt trong việc bổ sung kiến thức cho học sinh trong các bai nội khóa. Ngoai ra, học sinh có thể đọc các tập sách thần thoại, cổ tích Việt Nam các nước khác như: “Iliat”, “Ôđixê”, “Thần thoại Hy Lạp”, “Thần thoại Ấn Độ”…; Các sách nói về các cuộc đâu tranh chống áp bức bóc lột của nô lệ, nông nô; những sách nói về đời sống kinh tế của người nguyên thủy, của nô lệ, của giai câp tư sản mới lên (trong: “Hội chợ phù hoa”), sinh hoạt của các kỵ sĩ trung đại (trong “Aivanhô”)…

- Về lịch sử thế giới cận đại: Ngoai cuốn “Lịch sử thế giới cận đại” (nha xuât bản Giáo dục), giáo viện hướng dẫn học sinh đọc các cuốn sách về cuộc đời va sự nghiệp của các vị lãnh tụ cách mạng như Các Mác, F.Enghen, V.I.Lênin, những sách nói về phong trao công nhân va phong trao xã hội chủ nghĩa thời cận đại như “Công xã Pari”…Tai liệu văn học thời kỳ nay cũng la một nguồn kiến thức phong phú, rât bổ ích cho học tập lịch sử. Một số tác


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhphẩm đã dịch ra tiếng Việt của các tác giả như: Vichto Huygô, Bandắc, Đíchken. L.Tônxtôi…va văn học Công xã Pa-ri.

- Về phần lịch sử thế giới hiện đại, giáo viên hướng dẫn học sinh chọn đọc các tác phẩm nói về đế quốc chủ nghĩa, sự xây dựng CNXH ở Liên Xô, phong trao cách mạng ở các nước, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc chiến tranh lạnh, những thanh tựu khoa học kỹ thuật ngay nay…Các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, văn kiện Đảng trước 1945 cũng la một nguồn tư liệu quan trọng của lịch sử thế giới hiện đại.

- Trong chương trình lịch sử Việt Nam thời kỳ dựng nước đến nay có rât nhiều loại sách, không chi phù hợp với các bai nội khóa, ma còn có thể dùng ngoại khóa. Khi lựa chọn giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tập trung vao các loại sau đây.

Thứ nhât, những tai liệu văn kiện Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết về lịch sử dân tộc.

Thứ hai, những sách nghiên cứu hoặc phổ biến khoa học về lịch sử dân tộc, giới thiệu những nét chung về sự phát triển của dân tộc hay một số nét tiêu biểu về thanh tích xây dựng va bảo vệ Tổ quốc như các loại sách về những cuộc khởi nghĩa (Lam Sơn, Tây Sơn…) các chiến thắng (Điện Biên Phủ, Đại thắng mùa xuân 1975…), các anh hùng dân tộc: Phan Đình Giót, Bế Văn Đan, Nguyễn Viết Xuân, Võ Thị Sáu…

Thứ ba, các hồi ký, ký sự cách mạng. Đây la một loại sách phản ánh các sự kiện lịch sử ma thanh thiếu niên rât yêu thích.

Thứ tư, các tác phẩm văn học có liên quan đến lịch sử dân tộc, bao gồm thơ văn yêu nước, cách mạng, các tác phẩm văn học hiện thực qua các thời kỳ, những truyện ký, tiểu thuyết lịch sử như: “Quận He khởi nghĩa”, “Lửa rừng đêm”, “Núi rừng Yên Thế”, “Những vì sao đât nước”, “Nghìn năm văn hiến”…Cần lưu ý học sinh về tính khoa học va việc hư câu (không phải xuyên tạc, bóp méo lịch sử) trong một số quyển sách nay khác với loại tiểu thuyết võ hiệp lịch sử không có cơ sở khoa học. Hiệu quả việc tổ chức đọc sách trong hoạt động ngoại khóa la điều rât quan trọng, cần quan tâm.

Giáo viên có thể tổ chức gặp gỡ tác giả sách, những nha nghiên cứu để họ trình bay cảm nghĩ quá trình biên soạn của mình, giới thiệu những vân đề hay, lý thú trong nội dung cuốn sách. Trong buổi gặp gỡ học sinh có thể phát biểu ý kiến, nêu thắc mắc, trao đổi. Đây la hình thức có tác dụng giáo dục va gây hứng thú đọc sách cho học sinh, song khó tổ chức. Hình thức phổ biến nhât la học sinh tổ chức các buổi sinh hoạt với sựu giúp đỡ, chi đạo của giáo viên. Ở đây các em trình bay những hiểu biết của mình về tác giả, về sách, phát biểu cảm nghĩ, kể lại nội dung tóm tắt hoặc trích đọc, dẫn những đoạn hay, những ý đẹp trong sách.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhGiáo viên phải hướng dẫn học sinh ghi chép những điều quan trọng như:

Tên sách; tác giả; thời gian đọc; nội dung chủ yếu của cuốn sách theo từng phần, từng chương, ghi chép những câu chú thích; những vân đề rút ra khi đọc sách: (những vân đề liên quan đến bai học, vân đề thích nhât, những thắc mắc cần giải quyết, ý định sử dụng những kiến thức đã thu nhận được sau khi đọc…) Những bước ghi chép nay la bước chuẩn bị cho việc kể chuyện, nói chuyện hay trao đổi thảo luận về sách. Có thể hướng dẫn họ sinh lập bảng ghi chép tóm tắt quá trình va kết quả đọc sách.

Tên tác giả

Tên sáchThời gian đọc sách Sự kiện cơ bản

trình bay trong sách

Những thu hoạch sau khi

đọc sách.Ngay

bắt đầuNgay kết

thúc

Đặc biệt giáo viên phải xây dựng cho học sinh nề nếp thói quen tránh tùy tiện khi đọc sách ở nha ma phải có chủ đích, có hiệu quả.

2.3 Kể chuyện lịch sử.

4. Khái niệm: Kể chuyện la hình thức hoạt động ngoại khóa hâp dẫn, dễ lam va có

tác dụng giáo dục cao.Có nhiều cách như kể lại nội dung một cuốn sách hay đã đọc, một câu

chuyện được tìm hiểu qua tai liệu, hay của chính người tham gia, chứng kiến sự kiện tường thuật lại.

5. Yêu cầu: Nội dung câu chuyện phải liên quan đến các sự kiện cơ bản trong bai

học, chính xác, tránh những chi tiết ly kỳ không có giá trị khoa học, không phù hợp với yêu cầu học tập.

Kể chuyện phải lam cho người nghe xúc động, như được sống lại với sự kiện ây.

Kể chuyện khác với thông báo. Thông báo chi cung câp cho người nghe một số tri thức nhât định, ngắn gọn, khô khan, còn kể chuyện bao giờ cũng phải có chủ đề va tình tiết. Ví như, khi thông báo về thời niên thiếu của Bác Hồ, người ta chi nắm dược những nét chính (quê hương, gia đình, tên lúc bé). Còn kể chuyện về thời niên thiếu của Bác với nhiều tình tiết sinh động nhăm khôi phục bức tranh lịch sử quê hương Bác, gia đình va tuổi thơ của Bác…

Nội dung bai kể không chi có khối lượng sự kiện, tri thức được cung câp, ma còn bao gồm cả việc phân tích, nêu lên bản chât của sự vật, hiện tượng.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhNếu tính logic của câu chuyện kể được xây dựng trên cơ sở những sự kiện, tri thức chính xác thì nó có ý nghĩa giáo dục rât lớn.

6. Cách tiến hành: Thông thường một câu chuyện kể bao gồm những yếu tố sau đây

- Giới thiệu vân đề.- Tình huống được đặt ra.- Diễn biến sự kiện.- Sự phát triển của tình tiết đến cao độ- Câu chuyện kết thúc.Một câu chuyện có bố cục như vậy mang kịch tính cao, dẫn dắt người

nghe qua các sự kiện, lam cho họ ngay cang hứng thú (kể cả căng thẳng va suy nghĩ). Sự hứng thú của người nghe không phải chi vì được cung câp những tình tiết hay, hứng thú ma còn vì nội dung giáo dục của câu chuyện.

Hình thức kể chuyện lịch sử có hiệu quả giáo dục cao nhât la câu chuyện của các chiến sĩ cách mạng lão thanh, tiêu biểu la các anh hùng hay người thân của những anh hùng, chiến sĩ. Gặp gỡ tiếp xúc với những “nhân chứng” lịch sử, những người đã từng chứng kiến, tham dự sự kiện có tác dụng giáo dục rât lớn đối với học sinh. Băng phương pháp nêu gương những người thực, việc thực chúng ta sẽ để lại trong tim học sinh những ân tượng sâu sắc,khơi dây xúc cảm lịch sử. Việc nay có thể tổ chức khi có điều kiện thuận lợi, song tốt nhât la vao các dịp lễ, kỷ niệm lịch sử.

2.4 Nói chuyện lịch sử.Nói chuyện lịch sử có nội dung cao hơn kể chuyện lịch sử. Kể chuyện

chủ yếu la từ cụ thể nâng lên trình độ tư duy khái quát, ngược lại nói chuyện lịch sử chủ yếu la từ tư duy khái quát, được minh họa, dẫn chứng băng những sự kiện cụ thể theo một chủ đề nao đây.

Nói chuyện lịch sử phải có chủ đề rõ rang, chủ đề phải phù hợp với nội dung chương trình nội khóa, với nhiệm vụ chính trị trước mắt. Vì vậy nói chuyện lịch sử không thể tổ chức thường xuyên va ở bât cứ nơi nao như kể chuyện lịch sử. Nó thường được tổ chức nhân ngay kỷ niệm một sự kiện lịch sử quan trọng, một danh nhân, lãnh tụ cách mạng…, những đợt sinh hoạt chính trị bồi dưỡng về văn hóa, nghiên cứu lịch sử địa phương. Người nói chuyện phải la người am hiểu sâu sắc về nội dung trình bay. Do đó, người nói chuyện thường la giáo viên, cán bộ nghiên cứu, cán bộ giảng dạy ở các trường đại học, cán bộ lam công tác tuyên huân.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh2.5 Trao đổi, thảo luận.

7. Định nghĩa: Đây la hình thức ngoại khóa nhăm giúp học sinh bay tỏ ý kiến của mình

để củng cố kiến thứ khoa học, lòng tin khi đọc một cuốn sách, nghe kể chuyện, nói chuyện lịch sử, hoặc suy nghĩ về một vân đề lịch sử nao đó.

8. Yêu cầu: Chủ đề nêu ra phải la những vân đề cơ bản có tính chât tổng hợp, khái

quát, những vân đề ma nhiều người quan tâm, có liên quan đến cuộc sống hiện tại.

Trong quá trình trao đổi, giáo viên cần động viên học sinh giải quyết vân đề theo suy nghĩ độc lập của mình, đồng thời cũng khiêm tốn học tập va tôn trọng ý kiến của bạn. Giáo viên theo dõi, kịp thời bổ sung những thiếu sót, uốn nắn các lệch lạc. Khi kết thúc thảo luận có nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm.

Ngoai ra còn có một số hình thức trao đổi thảo luận có tính chât gián tiếp nhưng nội dung lại phong phú, da dạng hơn như: tổ chức các hộp thư trao đổi trên các báo tường của trường, hoặc các tờ báo nội bộ danh cho học sinh trong trường. Tại đây các em học sinh có thể tự do đưa ra ý kiến của mình băng cách viết bai đăng báo. Hình thức nay còn kích thích các em có khả năng nghiên cứu khoa học va những vân đề thời sự, xã hội.

9. Cách tiến hành: Có rât nhiều cách tiến hanh trao đổi thảo luận. Trước hết, có thể tổ

chức trao đổi thảo luận trong phạm vi lớp. Đối với học sinh trung học phổ thông, những cuộc trao đổi thảo luận không chi để ghi nhớ nội dung một vân đề, ma chủ yếu la khơi dậy những suy nghĩ độc lập của các em.

2.6 Tham quan lịch sử.

10. Vai trò: “Tham quan lịch sử la một hình thức giữ vị trí quan trọng trong dạy học

lịch sử ở trường phổ thông. Những dâu vết của quá khứ, những vật trưng bay trong bảo tang không chi cụ thể hoa kiến thức của học sinh, ma còn để lại ân tượng mạnh mẽ nâng cao hứng thú học tập va rèn luyện khả năng quan sát, phân tích của các em”5.

11. Phân loại: Hiện nay có thể tổ chức hai loại tham quan chủ yếu:

5 Nguyễn Thị Côi, các hình thức dạy học lịch ở trường THCS, NXBGD năm 1999 trang 29.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Thứ nhât, những cuộc tham quan phục vụ trực tiếp nội dung bai học nội

khóa, có thể la bai giảng trong bảo tang hoặc trên thực địa.- Thứ hai, những cuộc tham quan có tính chât như một hoạt động ngoại

khóa.Sự phân chia nay chi có tính chât tương đối vì hai loại tham quan nay

thường được tiến hanh xen nhau. Bai dạy thực địa cũng có phần tham quan. Các cuộc tham quan ngoại khóa đều nhăm mục đích củng cố, bổ sung kiến thức đã học.

Tham quan lịch sử có thể tiến hanh ở những địa điểm sau:- Ở bảo tang.- Ở nơi xảy ra sự kiện lịch sử.- Tại một di tích lịch sử.- Một cuộc hanh quân lần theo dâu vết người xưa.Ở đây chúng tôi chi đi phân tích tham quan lịch sử có tính chât một hoạt

động ngoại khóa.Trong tình hình hiện nay thì đây la hình thức đang được các trường

THPT sử dụng nhiều nhât. Hoạt động nay có thể tổ chức vao đầu năm hoặc nhân dịp kỷ niệm các ngay lễ như ngay thanh lập quân đội nhân dân Việt Nam (22- 12) ngay thanh lập Đảng (3-2), kỷ niệm ngay sinh của Bác (19-5)…

12.Phương pháp tiến hành: Vao đầu năm học, giáo viên lịch sử đề xuât với nha trường kế hoạch đi

tham quan bảo tang, nha truyền thống (ở trung ương, địa phương), hoặc các di tích lịch sử ( như Văn Miếu Trân Biên, Đình Tân Lân..,)

Tiếp đó, giáo viên liên hệ trước với bảo tang hoặc nơi có di tích; gặp gỡ với trao đổi với cán bộ hướng dẫn, phụ trách bảo tang, di tích, trình bay rõ mục đích yêu cầu của buổi tham quan để cùng có kế hoạch phối hợp, tạo điều kiện cho hoạt động đạt kết quả. Mặc dù buổi tham quan ngoại khóa không gắn với nội dung chương trình của bai học lịch sử, song vẫn có tác dụng chủ yếu, trực tiếp đến việc bổ sung kiến thức của học sinh. Vì vậy trong kế hoạch tham quan, giáo viên cần xác định rõ những hiện vật, tai liệu nên tập trung, tìm hiểu, phù hợp với mục đích, yêu cầu đề ra.

Để thu được kết quả cao, giáo viên cần phổ biến rõ cho học sinh mục đích, yêu cầu của buổi tham quan. Đây la một trong các yếu tố đưa đến sự thanh công của hình thức hoạt động nay. Bởi lẽ nếu giáo viên tổ chức không chặt chẽ thì với số lượng học sinh khá đông, giáo viên sẽ khó quản lý, hướng dẫn các em châp hanh nội quy bảo tang hoặc di tích. Một trong những yêu cầu quan trọng đối với học sinh trong khi tham quan la cần ghi chép những


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhsố liệu, tai liệu do người thuyết minh cung câp hoặc các ghi chú ở các tư liệu được trình bay.

Giáo viên cần dự kiến thời gian cho buổi tham quan. Thông thường, thời gian tham quan được giới hạn trong khoảng 2 - 3 giờ la phù hợp với sức khỏe va trình độ, cũng như nhận thức của học sinh trung học phổ thông.

Kết quả của buổi tham quan được đánh giá thông qua việc giáo viên cho học sinh thảo luận hoặc viết các bai thu hoạch. Vì thế giáo viên cần đưa ra những bai tập va yêu cầu cho học sinh hoan thanh.Tổ chức tham quan học tập ở bảo tang, di tích lịch sử.

Đối với hình thức nay, nội dung chủ yếu la nhăm củng cố kiến thức đã học hoặc nhăm chuẩn bị cho việc học bai mới. Ví dụ, giáo viên tổ chức cho học sinh lớp 10 đi thăm quan Bảo tang lịch sử Việt Nam trước hoặc sau khi học chương I “Việt Nam từ thời Nguyên thuỷ đến thế kỷ X”. Đây la dịp để giúp hoạ sinh có điều kiện trực tiếp quan sát, tìm hiểu các loại tai liệu, hiện vật liên quan đến bai học, giúp các em cụ thể hoá kiến thức va tạo những biểu tượng chân thực, chính xác. Do đó trong buổi tham quan, giáo viên cần tập trung vao những loại hiện vật có liên quan đến chương trình bai đã học (hoặc sẽ học). “Việc tạo cho học sinh những biểu tượng cụ thể, sống động về các sự kiện trên sẽ góp phần khắc phục việc “hiện đại hóa” lịch sử”6

Buổi tham quan cũng phải tuân thủ những yêu cầu va quy định như hình thức tham quan trên, những nội dung chủ yếu ở đây nhăm huớng vao chương trình học, do vậy đồi hỏi giáo viên va va học sinh phải lam việc nhiều hơn về mặt chuyên môn lịch sử, đi sâu tìm hiểu những hiện vật trưng bay theo mục đích tham quan. Để đạt kết quả tốt, giáo viên nên kết hợp với cán bộ hướng dẫn ở bảo tang, di tích để việc trưng bay, bổ sung kiế thức phù hợp với yêu cầu va trình độ nhận thức của học sinh; trên cơ sở đó, giáo viên gợi ý, dẫn dắt học sinh nắm vững những vân đề quan trọng.

Kết thúc buổi tham quan học tại bảo tang, di tích lịch sử giáo viên cần tiến hanh kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh. Nếu la buổi tham quan học tập nhăm củng cố kiến thức đã học, giáo viên nên giao cho học sinh bai tập dưới dạng câu hỏi khái quát, tổng hợp va cho các em trao đổi hoặc viết thu hoạch. Nếu la buổi thăm quan học tập để chuẩn bị kiến thức cho bai học mới, thì giáo viên nên đặt cho học sinh những câu hỏi có tính chât bai tập nhận thức.

Hoạt động tham quan học tập ngoại khoá vừa có tác dụng củng cố sâu sắc va bồi dưỡng, mở rộng kiến thức cho học sinh, đồng thời vừa có tác dụng giáo dục những tư tưởng tình cảm tốt đẹp cho các em. Vì vậy giáo viên nên có gắng thực hiện trong điều kiện cho phép.

6 Đổi mới việc dạy học lịch sử lây học sinh lam trung tâm, Hội giáo dục lịch sử ĐHSP- ĐHQG Ha Nội, 1996.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhNhững yêu cầu sư phạm:Để tiến hanh hai loại tham quan lịch sử đã nêu trên có hiệu quả, giáo viên

cần tuân thủ những yêu cầu sư phạm sau đây:- Xác định rõ yêu cầu, chủ đề cuộc tham quan.- Chuẩn bị chu đáo: địa điểm, kế hoạch tiến hanh, thái độ của học sinh,

phương pháp…Nếu giáo viên la người hướng dẫn, thì phải tìm hiểu nắm vững trước những hiện vật, đồ trưng bay, hay di tích lịch sử, để chuẩn bị nội dung trình bay. Nếu người hướng dẫn cuộc tham quan la cán bộ bảo tang, hoặc người phụ trách di tích thì giáo viên phải trao đổi trước về mục đích va yêu cầu tham quan, những điều cần thiết đối với học sinh…Trong cả hai trường hợp trên giáo viên đều rât quan trọng.

- Trong phương pháp tiến hanh, giáo viên cần phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo, trí thông minh để gây hứng thú học tập cho học sinh.

- Để tổ chức tốt quá trình tham quan, giáo viên cần tránh những việc lam có tính hình thức, chi xem lướt qua ma không chú ý quan sát, tìm hiểu những điều cần thiết. Mỗi buổi tham quan đều có kế hoạch chủ đề nhât định. Vì vậy sau khi quan sát về bảo tang hay nơi diễn ra sự kiện lịch sử, cần tập trung vao một số vân đề vao nhu cầu bai học. Sau buổi tham quan cần tổ chức một buổi thảo luận những vân đề có liên quan đến nội dung bai học hoặc mục đích đã đề ra…

2.7 Dạ hội lịch sử.

13. Khái quát:“Dạ hội lịch sử la một hoạt động ngoại khoá có tính chât tổng hợp, thu

hút tât cả các học sinh trong lớp va ngoai trường tham dự”7.Lực lượng tham gia dạ hội lịch sử thường gồm hai nhóm: một số ít học

sinh tham gia biểu diễn va đông đảo học sinh khác la khán giả. Đối với cả hai nhóm, dạ hội lịch sử có tác dụng củng cố, lam sâu sắc, phong phú thêm những tri thức khoa học va nghệ thuật, khơi dậy những xúc cảm lam cơ sở để giáo dục tình cảm, bồi dưỡng óc thẩm mỹ, gây hứng thú học tập trong bộ môn trong học sinh…

Chủ đề dạ hội lịch sử rât phong phú:- Chủ đề về lịch sử địa phương la một nội dung khá hâp dẫn trong dạ hội

lịch sử, như: “Quê hương – quá khứ va hiện tại”, “Những anh hùng chiến sĩ quê ta”, “Thiếu niên quê ta”…

- Chủ đề lịch sử dân tộc (hoặc kết hợp lịch sử dân tộc với lịch sử địa phương), như: “Văn hoá Hùng Vương”, “Bác Hồ với thanh thiếu nhiên quê ta”, “Điện Biên Phủ chân động địa cầu”…

7 Nguyễn Thị Côi, các hình thức dạy học lịch ở trường THCS, sdd, trang 33.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhCác vân đề mang tính thời sự trên thế giới va trong nước như: đâu tranh

giữ gìn hoa bình thế giới, giữ gìn môi trường, phòng chống HIV – AIDS…

14. Yêu cầu:Để tiến hanh những buổi dạ hội lịch sử theo những chủ đề trên đây đạt

hiệu quả cao, giáo viên phải thực hiện các yêu cầu sau:Thứ nhât, dạ hội phải mang mục đích giáo dưỡng, giáo dục va phát triển

rõ rệt. Thông qua dạ hội lịch sử, học sinh phải được bồi dưỡng lòng tin đối với cách mạng, với quần chúng nhân dân; thắt chặt hơn tình đoan kết va củng cố thái độ học tập đúng, rèn luyện năng lực nhận thức va hanh động ủa các em.

Thứ hai, dạ hội lịch sử cần thu hút đông đảo học sinh tham gia; phải phát huy năng lực độc lập, tích cực chủ động va tinh thần tập thể của các em.

Thứ ba, cần có kế hoạch chuẩn bị công phu. Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần xây dựng kế hoạch, tranh thủ ý kiến, sự ủng hộ của các giáo viên bộ môn khác, của Hội đồng nha trường va tổ chức Đoan. Việc phân công lựa chọn học sinh không lam ảnh hưởng đến sự học tập của học sinh va các công việc khác.

Thứ tư, linh hoạt va đa dạng hoá hình thức tổ chức. Tái tạo “bức tranh lịch sử”, “khơi dậy không khí lịch sử” la yêu cầu quan trọng của dạ hội. Vì vậy ngoai các tiết mục văn nghệ, giáo viên nên tổ chức triển lãm, tạo khung cảnh lịch sử nhăm gây hứng thú cho người tham dự, lam sao cho họ cảm thây như mình đang sống hoặc được tham gia, chứng kiến sự kiện đã xảy ra. Triển lãm gồm tranh ảnh, áp phích minh hoạ, sách báo, các hiện vật hay mô hình phục chế… được trưng bay ở một góc hội trường hay trên đường vao hội trường hoặc hai bên sân khâu.

Ý nghĩa của buổi dạ hội sẽ tăng lên nhiều nếu trong buổi dạ hội có sự tham dự của “nhân chứng” xảy ra sự kiện, những anh hùng chiến sĩ cách mạng, người thân trong gia đình nhân vật lịch sử.

15. phương pháp tiến hành:Để tiến hanh dạ hội lịch sử, giáo viên phải thực hiện các công việc sau:- Trên cơ sở chủ đề đã chọn, giáo viên cần xây dựng kế hoạch dạ hội. Kế

hoạch dạ hội cần dựa vao kế hoạch chung va điều kiện của nha trường, va năng lực của học sinh, va yêu cầu chính trị của địa phương…

- Trong kế hoạch, giáo viên phải chi rõ thời gian, địa điểm tiến hanh, nội dung dạ hội, thanh phần tham gia, khách mời, những tranh ảnh, hiện vật cần triển lãm…trong đó quan trọng nhât la nội dung chương trình.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Nội dung chủ yếu của dạ hội lich sử la hoạt động văn nghệ, trò chơi va

múa hát tập thể. Song việc tổ chức của giáo viên cần linh hoạt, đa dạng tuỳ vao chủ đề, điều kiện của nha trường va học sinh.

- Trên cơ sở nội dung chương trình, giáo viên phân công học sinh chuẩn bị va tạo điều kiện cho các em luyện tập.

- Tiến hanh dạ hội theo chương trình đã vạch ra.Việc tổ chức tốt các buổi dạ hội của giáo viên không chi có tác dụng đối

với học sinh trong trường, ma còn gây ảnh hưởng lớn tới nhân dân địa phương. Nó la một biện pháp có hiệu quả để gắn nha trường với xã hội.

2.8 Tìm hiểu lịch sử địa phương.

16.Khái quát “Tổ chức tìm hiểu lịch sử ở địa phương ở trường phổ thông nói chung va

trường THPT nói riêng, góp phần rèn luyện cho học sinh tập dượt nghiên cứu, quan sát trực tiếp sinh động cuộc sống xung quanh. Nó không chi nhăm nâng cao chât lượng kiến thức lịch sử ma còn thật sự gắn các em với đời sống xã hội. Để đạt được hiệu quả như mong muốn, chúng ta cần phải quan tâm tới phương pháp tham gia va tổ chức nghiên cứu của học sinh”8.

Trong các hình thức hoạt động ngoại khóa ở trường phổ thông, có một số hình thức được tổ chức theo đúng chương trình quy định, được tiến hanh với tât cả học sinh nên nó mang tính quần chúng, phổ cập. Tuy nhiên, có một số hoạt động chi danh riêng cho những học sinh có hứng thú, có năng khiếu về môn lịch sử, hoặc mang tính chât nâng cao khả năng học va hanh.

Để tổ chức tốt hoạt động nay, giáo viên cần chọn những học sinh yêu thích nghiên cứu lịch sử địa phương va thanh lập một tổ nghiên cứu (chú ý tập hợp những con em những gia đình am hiểu các vân đề của lịch sử, địa lý, những gia đình kháng chiến, có công với cách mạng, con em liệt sĩ…) Nội dung nghiên cứu của tổ la các vân đề về kinh tế, cuộc đâu tranh cách mạng, sự nghiệp giáo dục, văn hóa…của địa phương mình. Để đáp cầu phạm vi nghiên cứu rộng lớn, tổ lịch sử địa phương nên chọn tât cả các học sinh khá ở tât cả các lớp, tập trung những nhóm nhỏ gồm học sinh học cùng một thôn, xã. Nhiệm vụ của nhóm la phát hiện, đề xuât vân đề cho giáo viên nghiên cứu hoặc tổ chức cho nhóm, tổ hoặc lớp nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

Muốn có được những tai liệu lịch sư địa phương chính xác, đáp ứng nhu cầu giảng dạy va nhu cầu giáo dục ở nha trường phổ thông, điều quan trọng đối với giáo viên la phải có phương pháp nghiên cứu đúng, khoa học va lam tốt những công tác tổ chức nghiên cứu.

8 Lịch sử địa phương, Trương Hữu Quýnh- PhanNgọc Liên, NXBGD, 1989


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh17.Xác định mục đích của công việc.

Muốn xác định đúng mục đích, chúng ta cần căn cứ vao mục tiêu, phương thức đao tạo của nha trường, nguyên lý giáo dục của Đảng va yêu cầu, nội dung của chủ đề nghiên cứu. Vân đề cơ bản, mục đích tìm hiểu lịch sử địa phương phải thể hiện được tác dụng đối với học tập rèn luyện trong thực tế cho học sinh va phục mục tiêu kinh tế - xã hội của địa phương.

Công tác chuẩn bị bao gồm việc thanh lập ban chi đạo điều hanh công việc, tổ chức các nhóm, xác định địa phương đến nghiên cứu va chuẩn bị về mặt tư tưởng chuyên môn cho học sinh.Triển khai công việc tại địa phương.

- Trước hết, phải nghe báo cáo của địa phương để giúp họ sinh hiểu rõ tình hình các mặt va biết cách ứng xử đúng đắn trước các mối quan hệ phức tạp trong quá trình sưu tầm tai liệu, tiếp xúc với nhân dân. Ở đây học sinh nghe hai báo cáo: báo cáo chung va báo cáo của những người am hiểu sâu sắc tình hình địa phương qua các thời kỳ lịch sử để nhăm phục vụ cho chủ đề nghiên cứu. Những buổi nghe báo cáo về nội dung chủ đề nghiên cứu cần được chuẩn bị chu đáo cho cả người báo cáo lẫn người tham gia. Học sinh cần ghi chép, tham dự đông đủ với thái độ nghiêm túc.

- Thứ hai, tổ chức sưu tầm tư liệu. Đây la công việc chủ yếu của học sinh, do đó giáo viên phải tổ chức chặt chẽ. Có hai cách phân công các nhóm sưu tầm tư liệu. Cách thứ nhât, la bố trí theo vân đề sưu tầm. Để công việc tiến hanh có hiệu quả, giáo viên có thể chia mỗi nhóm phụ trách một vân đề chuyên môn hoặc một giai đoạn. Cách thứ hai, la tổ chức các nhóm sưu tầm tai liệu theo khu vực địa lý (thôn xã). Ban chi đạo cần xác định các thời điểm sơ kết, đánh gia kết quả va giao nhiệm vụ cho các nhóm trong giai đoạn tiếp theo. Có nhiều nguồn tai liệu lịch sử địa phương cần được sưu tầm:

+ Tai liệu thanh văn hay sử liệu viết, bao gồm các loại địa phương chí, văn bia, thần tích, gia phả…Đây la loại tư liệu rât quý, có giá trị giúp cho việc lam sáng tỏ các vân đề quan trọng về lịch sử của từng địa phương. Song khi sử dụng, giáo viên cần phải phân loại cẩn thận, cụ thể va có thái độ, cách xử lý đúng.

+ Tai liệu hiện vật hay tai liệu vật chât bao gồm các di vật khảo cổ, những công trình kiến trúc, nghệ thuật, các di tích lịch sử, cách mạng ở địa phương. Đây la loại tai liệu giá trị chân thực có thể giúp chúng ta hình dung rõ được lịch sử quá khứ, góp phần xác minh những sự kiện thu thập từ những nguồn khác.

+ Tai liệu dân tộc học la loại tai liệu miêu tả một cách sinh động nền văn hóa vật chât, tinh thần va sinh hoạt xã hội (phong tục tập quán, quan hệ xã hội, cách sinh hoạt…)


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh+ Tai liệu ngôn ngữ học la một trong những nguồn tư liệu không thể thiếu

được đối với việc nghiên cứu lịch sử dân tộ nói chung va lịch sử địa phương nói riêng. Hai loại tai liệu nay phổ biến nhât la phương ngôn va địa danh. Địa danh xác định địa điểm va nguồn gốc xuât hiện các nguồn cư dân,sự phát triển địa ban cư trú có liên quan đến nghề nghiệp của cư dân, đến quan hệ giai câp, chế độ xã hội, sở hữu ruộng đât thời phong kiến ở từng địa phương... Còn phương ngôn la tiếng nói của cư dân một địa phương, năm trong tiếng nói chung của dân tộc nhưng có sắc thái riêng do điều kiện lịch sử tạo lên. Dựa vao phương ngôn chúng ta có thể lam sáng tỏ gốc của những người nói phương ngôn đó, thời gian họ đền địa phương, ảnh hưởng của họ đến nhóm người xung quanh…

+ Tai liệu truyền miệng la nguồn tư liệu vô cùng phong phú, như truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ, hò vè, truyện kể của các cụ gia, của các cán bộ cách mạng. Loại tai liệu nay có tác dụng rât lớn trong việc nghiên cứu, biên soạn giảng dạy lịch sử địa phương. Song sử liệu truyền miệng nhiều nhược điểm, thường thiếu chính xác, khoa học, vì vậy khi sử dụng cần chọn lọc kỹ cang.

- Tổ chức, vận động nhân dân tham gia trong quá trình sưu tầm tai liệu. ban chi đạo cần tranh thủ sự giúp đỡ của cơ quan Đảng, chính quyền, các tổ chức văn hóa, đoan thể quần chúng địa phương. Để từ đó thâm nhập vao quần chúng, vận động quần chúng tham gia cung câp tai liệu. Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tham gia một số hoạt động công ích ở địa phương như: giúp đỡ những gia đình thương binh, liệt sĩ, người gia cô đơn, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ.

Mỗi nguồn tai liệu lịch sử địa phương đều có vị trí, ý nghĩa nhât định. Học sinh sưu tầm, sắp xếp, song giáo viên lịch sử la người xử lý, đối chiếu va xác minh để lựa họn phần xác thực nhât. Vì vậy đòi hỏi giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, trình độ văn hóa chung phong phú va nắm chắc phương pháp luận bộ môn.

18.Các bước tiến hành:- Thanh lập ban chi đạo chung của trường, chia học sinh ra từng tổ công

tác theo vân đề sưu tầm hay điều kiện địa lý; chuẩn bị tư tưởng chuyên môn, phương pháp nghiên cứu cho học sinh.

- Xây dựng đề cương lịch sử địa phương (hay bai giảng trên lớp tại thực địa) phù hợp với điều kiện dạy học va điều kiện cụ thể của nha trường, phối hợp chặt chẽ với đại phương.

- Sắp xếp các tai liệu đã chinh lý, xác minh theo những phần, chủ đề của đề cương.

- Thông qua đề cương với lãnh đạo nha trường va lãnh đạo địa phương.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Sửa chữa, lây ý kiến đóng góp của quần chúng.- Tranh thủ giúp đỡ của các cơ quan khoa học, chuyên môn để hoan thanh

bai viết.- Sau khi được các cơ quan chức năng duyệt nội dung, giáo viên có thể

đưa bản viết vao bai học nội khóa. Trong quá trình đó, giáo viên tiếp tục hoan chinh các bai giảng hay tai liệu nghiên cứu.

2.9 Trò chơi lịch sử.

19.Khái quátNgoai những hình thức ngoại khóa có tính chât phổ biến va cần thiết nêu

trên có thể sử dụng một hình thức nữa mang lại tính khả quan cao như trò chơi lịch sử. Đây la hình thức ngoại khóa gọn nhẹ, dễ tổ chức ma hâp dẫn học sinh. Đây không chi la một việc giải trí, ma đòi hỏi người tham dự phải phát huy năng lực tư duy, trí thông minh để giải quyết các vân đề đặt ra. Nếu trò chơi không đòi hỏi sự nỗ lực, không đòi hỏi sự hoạt động tích cực của tư duy thì trò chơi đó chưa đạt yêu cầu.

Ở đây cần phân biệt trò chơi lịch sử với việc thi tìm hiểu lịch sử. Trò chơi lịch sử không đòi hỏi học sinh phải hiểu biết sâu rộng, chuẩn bị lâu va kỹ, ma phải dựa vao vốn hiểu biết sẵn có của người tham dự, sự thông minh nhanh trí va tiến hanh dưới các hình thức vui chơi. Hình thức nay phải phù hợp với sự sôi nổi của tuổi trẻ va có ý nghĩa giáo dục.

20.Yêu cầu:- Trò chơi phải có mục đích giáo dục rõ rệt, có nội dung phong phú, với

nhiều hình thức thích hợp phát huy được sự ham hiểu biết, giau trí tưởng tượng, biết suy luận, nhanh trí, khéo tay, sôi nổi nhưng không ồn ao, tư duy sâu sắc nhưng không quá trầm lặng…

- Trò chơi phải thu hút đông đảo học sinh tham gia.- Trong trò chơi, người lam chủ la học sinh, song giáo viên có vai trò rât

quan trọng; vừa la người hướng dẫn, tổ chức trò chơi, vừa la người tham gia khéo léo dẫn dắt các em đạt kết quả tốt.

Có nhiều loại trò chơi lịch sử: “thi đố kiến thức về lịch sử”, “ô chữ”, “ô số”, “súc sắc”, “lập niên biểu”, “trò chơi mật mã”.

Tóm lại, những hình thức trong hoạt động ngoại khóa rât đa dạng. Giáo viên trong quá trình giảng dạy có thể tùy vao đặc trưng từng bai, từng giai đoạn để chọn những hình thức phù hợp. Điều nay rât quan trọng nó liên quan đến sự thanh công hay thât bại trong hoạt động ngoại khóa bởi nếu như hình thức không phù hợp thì khi áp dụng vao một buổi ngoại khóa sẽ không tránh khỏi những sai sót. Không những không gây hứng thú được cho học sinh ma còn khiến cho bai học ngoại khóa khô khan, chán nản…



2.10.1.GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 1THĂM QUAN BẢO TÀNG LỊCH SỬ VIỆT NAM

(Sử dụng trong chương I – P1Việt Nam từ thời nguyên thủy – thế kỷ X)

I. Mục đích.Sau khi thực hiện hoạt động ngoại khóa học sinh đạt được:

1. Về kiến thức:- Thông qua những hiện vật, tranh ảnh, mô hình được trưng bay

trong bảo tang, học sinh hiểu được người nguyên thủy đã có mặt ở nước ta từ bao giờ va sinh sống như thế nao. Các giai đoạn phát triển của xã hội nguyên thủy về công cụ lao động, hoạt động kinh tế, tổ chức xã hội, đời sống vật chât va tinh thần của người nguyên thủy.

- Hiểu được sự hình thanh va phát triển của các quốc gia cổ đại trên đât nước Việt Nam. Trong đó đi sâu tìm hiểu quốc gia Chăm pa cổ thông qua hiện vật được trưng bay trong bảo tang.

- Khắc sâu được tình hình kinh tế xã hội thời kỳ Bắc thuộc, sự tan bạo va ha khắc trong chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc va các cuộc đâu tranh mạnh mẽ của nhân dân ta trong các thế kỷ I đến thế kỷ IX. Trong đó có những cuộc kháng chiến tiêu biểu: Hai ba Trưng, Lý Bí, chiến thắng Bạch Đăng.

- Thông qua việc tìm hiểu những hiện vật liên quan đến các triều đại Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX, học sinh hình dung được quá trình hình thanh va phát triển của nha nước phong kiến Việt Nam sau khi thoát khỏi phong kiến phương Bắc đô hộ.

2. Về tư tưởng, tình cảm.- Giáo dục lòng yêu quê hương, đât nước, tự hao về lịch sử lâu đời

của dân tộc ta, ý thức được vị trí của lao động va trách nhiệm với lao động xây dựng quê hương đât nước.

- Giáo dục tinh thần đâu tranh bền bi chống đồng hóa gianh độc lập dân tộc của nhân dân ta.

- Bồi dưỡng ý thức độc lập dân tộc, bảo vệ sự thống nhât nước nha, niềm tự hao dân tộc va ý thức học tập, lao động sang tạo trong xây dựng đât nước va tôn trọng những thanh tựu quý giá của nền văn hóa Việt Nam.

3. Về kỹ năng.-Rèn luyện kỹ năng tổ chức, quản lý va hoạt động nhóm cho học sinh.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh-Rèn luyện khả năng nghe, ghi chép, phân tích va so sánh các hiện

vật…-Nâng cao khả năng liên hệ kiến thức đã học trong sách vở với thực

tế.II. Nội dung của buổi ngoại khóa.

- Khắc sâu lại những kiến thức đã học về lịch sử Việt Nam thời kỳ nguyên thủy.

- Tìm hiều về những anh hùng dân tộc gắn liền với những cuộc đâu tranh oanh liệt gianh độc lập trong thời kỳ Bắc thuộc.

- Giới thiệu khái quát cho học sinh về các triều đai Việt Nam với những nét nổi bật nhât, điển hình nhât theo trình tự thời gian từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX.

III. Hình thức tổ chức.- Giáo án được tổ chức dưới hình thức tham quan bảo tang. Địa

điểm la bảo tang lịch sử Việt Nam. - Thông qua việc hướng dẫn các em tham quan các hiện vật, mô

hình được trưng bay trong bảo tang, giáo viên sẽ củng cố va khắc sâu những kiến thức đa học trong chương trình từ nguyên thủy đến thế kỷ IX va giới thiệu khái quát về những kiến thức học sinh sắp phải học để học sinh tìm hiểu trước.

IV. Giáo viên cần chú ý:1. Lập kế hoạch thăm quan, định ngay giờ cụ thể va thông báo với

lớp thực hiện ngoại khóa để các em học sinh chuẩn bị. Giáo viên cần phổ biến rõ cho học sinh mục đích, yêu cầu của buổi tham quan. Đây la một trong các yếu tố đưa đến sự thanh công của hình thức hoạt động nay. Bởi lẽ nếu giáo viên tổ chức không chặt chẽ thì với số lượng học sinh khá đông, giáo viên sẽ khó quản lý, hướng dẫn các em châp hanh nội quy bảo tang hoặc di tích. Một trong những yêu cầu quan trọng giáo viên cần thông báo cho học sinh khi tham quan, la cần ghi chép những số liệu, tai liệu do người thuyết minh hay giáo viên cung câp hoặc các ghi chú ở các tư liệu được trình bay.

2. Giáo viên cần liên hệ trước với bảo tang để bảo tang hỗ trợ buổi thăm quan. Bên cạnh đó cần tìm hiểu trước bảo tang trưng bay những hiện vật gì với nội dung gì, để chọn lọc những gian trưng bay va hiện vật cần thiết, phù hợp với nội dung của buổi ngoại khóa.

3. Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị kiến thức cho buổi ngoại khóa. Trong đó, cần ôn kỹ lại những kiến thức đã học cụ thể la kiến thức trong phần lịch sử Việt Nam từ nguyên thủy đến thế kỷ IX. Va yêu cầu học sinh đọc trước về quá trình hình thanh, phát triển của nha nước


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhphong kiến Việt Nam. Trong đó cần tìm hiểu trước về những triều đại trong lịch sử Việt Nam từ Ngô, Đinh – Tiền Lê, Lý, Trần – Hồ, Lê – Mạc, Trịnh – Nguyễn, Tây Sơn, Nguyễn.

4. Về khâu tổ chức: Giáo viên cần chuẩn bị tốt thì buổi ngoại khóa mới diễn ra tốt đẹp. Trước khi đi giáo viên cần gặp lớp phổ biến về những nội quy bắt buộc của buổi ngoại khóa để học sinh hiểu rõ.

Sau đó giáo viên chia lớp thanh các nhóm khác nhau. Mỗi nhóm có một nhóm trưởng va các nhóm sẽ tự quản lý lẫn nhau trong suốt thời gian diễn ra buổi thăm quan. Khi đó giáo viên chi quản lý lớp thông qua lớp trưởng va các nhóm trưởng.

5. Về kiến thức, nội dung:Đây la khâu rât quan trọng nó quyết định thanh công của buổi ngoại

khóa. Trong buổi ngoại khóa đó học sinh thu được những gì la phụ thuộc phần lớn vao giáo viên tổ chức buổi ngoại khóa đó.

Trong các buổi buổi ngoại khóa thăm quan bảo tang, giáo viên thường nhờ hướng dẫn viên của bảo tang thuyết trình cho học sinh về những hiện vật trong bảo tang. Chính điều nay đã khiến cho những buổi ngoại khóa tổ chức không mây thanh công. Những hướng dẫn viên thường chuyên sâu về nghiệp vụ, va họ được đao tạo để hướng dẫn khách thăm quan nói chung. Do đó họ không nhận biết được học sinh khi tới đây học la cần biết cái gì, những gì cần nhân mạnh va khắc sâu cho học sinh tìm hiểu, cái gì chi cần giới thiệu sơ qua. Trong khi đó, đôi khi học sinh nghe thuyết minh có những điều thắc mắc thường không dám hỏi. Tât cả những điều hạn chế trên giáo viên đều có thể khắc phục khi tự mình chuẩn bị thật tốt về kiến thức cho buổi ngoại khóa. Giáo viên sẽ vừa la hướng dẫn viên, vừa la cô giáo trong giờ giảng bai. Điều nay sẽ giúp học sinh có thể lĩnh hội được những kiến thức trọng tâm ma giáo viên muốn truyền đạt.

V. Hoạt động thăm quan bảo tàng.A. Khi đến bảo tàng giáo viên cần giới thiệu đôi nét về bảo tàng

cho học sinh nắm được những điều cần thiết.- Bảo tang được thanh lập từ năm 1979 cho đến nay đã được 31

năm. Tính đến năm 2009 bảo tang đã sưu tầm được một số lượng cổ vật lớn gồm 31.956 hiện vật. Cổ vật thu nhận về bảo tang rât đa dạng về chât liệu, phong phú về loại hình, có nhiều hiện vật quý hiếm, độc bản phản ánh khá rõ nét nhiều mặt của cuộc sống trong quá khứ. Không chi thuộc lịch sử văn hóa Việt Nam ma còn nhiều nền văn hóa trên thế giới. Những hiện vật nay không chi thu nhận từ đât liền, trong di chi khảo cổ


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhhọc, từ lòng sông, lòng suối, trong nha dân, trên đường phố…ma còn có cả hiện vật lây từ đáy biển sâu.

- Những hiện vật trong bảo tang thể hiện được sức sáng tạo vĩ đại của những thế hệ tiền nhân cũng như tiềm năng dồi dao của các sản phẩm văn hóa từ xa xưa.Bảo tang chia lam rât nhiều khu vực thăm quan, tuy nhiên đoan thăm

quan chi tập trung vao những gian trưng bay sau:1. Thời tiền sử.2. Thời sơ sử - Hùng vương dựng nước.3. Thời Bắc thuộc, đâu tranh gianh lại độc lập.4. Thời Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý.5. Thời Trần – Hồ.6. Văn hóa Chăm pa.7. Thời Lê sơ – Mạc, Lê – Trịnh va tiền Nguyễn.8. Thời Tây Sơn.9. Thời Nguyễn.

B. Tiến hành thăm quan qua những gian trưng bày có nội dung sau:

1. Thời tiền sử.- Trưng bay những mô hình, hiện vật, bản đồ một số di tích thời đã

cũ đá mới ở Việt Nam. - Giáo viên giới thiệu cho học sinh Việt Nam la nơi xuât hiện con

người từ rât sớm. Ngay nay còn tìm thây những dâu tích của con người thời nguyên thủy ở Núi Đọ (Thanh Hóa), hang Lạng Nắc (Lạng Sơn), hang Hùm (Yên Bái), Khe Tong (Quảng Bình), Cồn Sò Điệp (Thanh Hóa), Núi Voi (Thanh Hóa)…Giáo viên kết hợp chi trên bản đồ va hình ảnh để học sinh hình dung.PV: Giáo viên yêu cầu học sinh nhớ lại bai học va cho biết tại sao

người nguyên thủy lại cư trú trong những mái đá? Công cụ sản xuât của họ la gì?

Sau đó giới thiệu cho học sinh những công cụ băng đá cho học sinh tìm hiểu.

2. Thời Hùng Vương.- Giáo viên giúp học sinh nhớ lại thời đại Hùng Vương tương ứng

với thời đại kim khí, cách đây khoảng 4000 – 2000 năm ở đât nước Việt Nam hình thanh nền văn minh sông Hồng ở Bắc Bộ va Bắc Trung


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhBộ, văn hóa Sa Huỳnh ở Trung Bộ va văn hóa Đồng Nai ở Đông Nam Bộ.

- Trong đó, giáo viên tập trung giới thiệu cho học sinh về nền văn minh sông Hồng. Đây la nền văn minh tiêu biểu nhât của thời kỳ nay. Nền văn minh sông Hồng gồm 4 giai đoạn: Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn, phát triển tương ứng với thời kỳ các vua hung dựng nước Văn Lang, An Dương Vương lập nước Âu Lạc.

- Di vật thời kỳ nay phong phú đa dạng va được chế tác tinh xả , trong đó tiêu biểu nhât la trống đồng Đông Sơn.PV: Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát chiếc trống đồng Đông Sơn

va mô tả hình dáng cũng như hoa văn trên trống đồng? Sau đó nhân mạnh để học sinh hiểu được khả năng kỳ diệu của cha ông ta khi đúc được trống đồng cách đây cả mây ngan năm.

3. Thời kỳ đấu tranh giành độc lập thế kỷ I – X.- Giáo viên giới thiệu khái quát cho học sinh gian trưng bay những hiện

vật trong thời kỳ từ 179 TCN đến 938, tức la từ khi Triệu Đa sang xâm lược va đặt ách đô hộ lên nước ta cho đến năm 938 khi Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đăng gianh độc lập dân tộc.

- Những hiện vật bao gồm nồi đồng, liễn đồng, bát đồng, bình đồng, tiền đồng…va các loại vũ khí như: dao đồng, kiếm đồng, mũi giáo băng đồng…Điều nay cho thây thời kỳ nay cha ông ta vừa dựng nước vừa phải đâu tranh giữ nước chống phương Bắc đô hộ.

- Bảo tang còn trưng bay những hình ảnh chụp lại những di tích thờ những anh hùng trong thời kỳ nay như đền thờ hai ba Trưng, lăng ba Triệu, đền thờ Lý Nam Đế, Mai Hắc Đế, Lăng Phùng Hưng. Khi giới thiệu cho học sinh về những di tích nay giáo viên nên sưu tầm trước những câu truyện gắn với những nhân vật nay để kể cho học sinh (hoặc yêu cầu học sinh sưu tầm), nhăm giáo dục học sinh về thái độ đối với những anh hùng có công đối với dân tộc trong lịch sử.

4. Ngô, Đinh – Tiền Lê, Lý .- Giáo viên nên tập trung nhân mạnh giới thiệu cho học sinh về mô

hình trận chiến trên sông Bạch Đăng năm 938. Có thể đặt ra bai tập nhận thức cho học sinh tư duy ngay tại nơi thăm quan. Yêu cầu các nhóm thảo luận vân đề:

“Giả sử vao năm 938 đoạn sông Bạch Đăng được chọn lam nơi đóng cọc gỗ để mai phục quân địch có lòng sông rộng 11m dai 20m sâu từ 3 đến 5m. Biết răng khi thủy triều xuống thâp nhât thì độ sâu la 2,5m, khi thủy triều lên cao nhât thì độ sâu la 5m. Cọc gỗ có chiều dai trung bình 3m. Thời gian thủy triều xuống chi khoảng 3 tiếng/ ngay. Vậy lam thế nao ma


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhNgô Quyền cho quân đóng những cọc gỗ xuống lòng sông một cách nhanh nhât va giữ bí mật?”. Các em hãy đóng vai Ngô Quyền va chi huy quân lính đóng cọc trên sông Bạch Đăng.

- Giáo viên kể chuyện về Đinh Bộ Lĩnh, hoang hậu Dương Vân Nga, Lê Hoan, Lê Long Đĩnh cho học sinh nghe để học sinh có những hiểu biết về các nhân vật lịch sử va có thái độ đúng đắn để đánh giá về những công lao cũng như những tội trạng của những nhân vật nay trong quá khứ.

- Ở thời Lý, giáo viên cũng giúp học sinh tìm hiểu về Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt va các vị vua triều Lý trong bảng thống kê các triều vua Lý.

- Trong thời Lý các hiện vật trưng bay tiêu biểu la các hiện vật về vật liệu kiến trúc, điêu khắc như: tượng phật thời Lý, khối hoa sen băng đât nung, mái vòm… va các hiện vật liên quan đến triều đại nay như: “chiếu dời đô” băng tiếng Hán va dịch nghĩa ra tiếng Việt. Thông qua giới thiệu về chiếu dời đô, giáo viên khắc sâu cho học sinh về tầm quan trọng khi Lý Công Uẩn đã có tầm nhìn xa trong rộng chọn Đại La (Thăng Long) để dời đô về đây. Lựa chọn đúng đắn nay đã được chứng minh cho đến ngay nay, Thăng Long (Ha Nội) vẫn la một kinh đô phát triển va sầm uât có tầm quan trọng cả về chính trị va kinh tế.

- Đặc biệt khi nhắc đến triều đại nha Lý, giáo viên không thể nhắc đến cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi của nhân dân Đại Việt dưới sự lãnh đạo của lý Thường Kiệt. Trong đó, phòng tuyến sông Cầu đã góp phần quyết định vao chiến thắng vang dội đó. Giáo viên sử dụng mô hình phòng tuyến sông Cầu trưng bay trong bảo tang để khắc họa lại cho học sinh trận quyết chiến trên phòng tuyến sông Cầu cho học sinh. Thông qua điều nay giáo viên cần giáo dục cho học sinh thái độ biết ơn, tự hao về những công lao to lớn của cha ông ta trong công cuộc bảo vệ độc lập dân tộc chống xâm lược.

Trong khi giảng giải cho học sinh, giáo viên có thể có những câu hỏi phát vân liên quan đến kiến thức của bai để học sinh suy nghĩ trả lời, khơi gợi cho học sinh có hứng thú tìm hiểu những kiến thức không có trong sách vở.

5. Thời Trần- Trước khi tìm hiểu thời kỳ nay, giáo viên cần mở rộng cho học sinh

về đế quốc Mông Cổ ở phương bắc. Quá trình xâm lược của đế quốc Mông Cổ từ châu Á sang châu Âu thể XIII. Để từ đó giúp học sinh hiểu về sự tan bạo của quân Mông Cổ, vó ngựa của chúng đi tới đâu la để lại nỗi


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhkinh hoang va sợ hãi đến đó. Việc chúng xâm lược Đại Việt để thực hiện mưu đồ la bá chủ thế giới của chúng.

Sau đó giáo viên giới thiệu về lược đồ 3 lần chiến thắng quân Mông Nguyên. Trong đó, giáo viên đặc biệt nhân mạnh đến chiến thắng quân Mông nguyên lần thứ 3 tại sông Bạch Đăng vao năm 1288. Đây la một trong những trận thủy chiến vang dội nhât trong lịch sử, khiến cho quân Mông Nguyên không còn dám đem quân sang xâm lược ta thêm một lần nao nữa.

- Trong đó cho học sinh quan sát chiếc cọc gỗ được dùng để đóng trên sông Bạch Đăng vao năm 1288 va tường thuật cho học sinh về trận thủy chiến nay. Giáo viên có thể liên hệ với cọc gỗ ở năm 938.

- Kết hợp giảng giải giáo viên có thể phát vân những câu hỏi có tính chât liên hệ thực tế để học sinh tìm hiểu như: Sông Bạch Đăng ngay nay thuộc tinh nao? Hiện nay thế giới đã công nhận nước ta có 2 vị tướng trong tổng số 10 vị tướng giỏi nhât thế giới đó la những ai? Sông Bạch Đăng gắn liền với 3 trận thủy chiến vang dội đó la những trận chiến ở những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nao?

- Thông qua các thắng lợi to lớn của nha Trần chống quân Mông Nguyên giáo viên cần lồng ghép kể cho học sinh những câu truyện liên qua đến thời gian nay như “Trần Quốc Toản bóp nát quả cam”, “ Trần Quốc Tuân lam hòa với Trần Quang Toản”…Đặc biệt la giới thiệu cho học sinh về bai “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuân trong đó có đoạn “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chi giận chưa thể lột da, ăn gan, uống máu quân thù; dẫu trăm thân ta có phơi ngoai nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa ta cũng nguyện xin lam” để khắc sâu cho học sinh lòng yêu nước, tự hao dân tộc…

- Bên cạnh đó giới thiệu thêm về những hiện vật thời Trần như vũ khí: Kiếm sắt, dao sắt, qua sắt, đầu mũi lao đồng…Các hình ảnh về những di tích thời Trần… Các hiện vật đồ gốm như: Âu, chén, hũ, âm…Vật liệu kiến trúc thời Trần băng đât nung.

6.Văn hóa cổ Chăm Pa.- Giáo viên giới thiệu cho học sinh về Chăm Pa la một trong những

quốc gia cổ hình thanh từ thế kỷ thứ II đến thế kỷ XV thì suy thoái va hội nhập, trở thanh một bộ phận lãnh thổ, cư dân văn hóa Việt Nam như ngay nay.

- Champa xưa có tên la Lâm Ấp lãnh thổ trải dai từ Quảng Bình đến Bình Thuận ngay nay. Sau nay đổi tên la Champa. Giáo viên giới thiệu nha nước Champa cũng theo thể chế quân chủ chuyên chế như ở Đại Việt, vua nắm mọi quyền hanh về chính trị, kinh tế va tôn giáo…


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Cư dân Chăm Pa có những nghề thủ công phát triển như: nghề dệt,

chế tạo đồ đựng, lam đồ trang sức, vũ khí băng kim loại, đặc biệt rât phát triển nghề đóng gạch va xây dựng. Nhiều công trình xây dựng nổi tiếng như khu thánh địa Mỹ Sơn, các tháp Chăm, tượng, các bức chạm nổi…kết hợp giáo viên cho học sinh quan sát về những đồ trang sức của người dân Champa cổ, những bức tượng điêu khắc va những chum, vại, đồ đựng củ người dân Champa…Giáo viên có thể nói lên sự đặc biệt trong việc xây dựng thánh địa Mỹ Sơn đó la cách thức xây dựng các viên gạch xếp liền một cách chính xác ma không có một chât kết dính nao. (giáo viên có thể yêu cầu học sinh về nha suy nghĩ va tìm hiểu xem người dân Champa cổ đã dùng cách thức nao để xây dựng khu thánh địa nay?)

- Giáo viên có thể nói qua về tín ngưỡng va tôn giáo của người dân Champa cổ trong đó giới thiệu hiện vật Yuni-Linga biểu tượng cho tín ngưỡng phồn thực của người dân Champa. Đây la biểu tượng được thờ rât nhều trong các đền thờ của người Chăm.

7.Thời Lê Sơ- Giới thiệu cho học sinh về chính sách cai trị tan bạo của quân Minh khi

chúng sang xâm lược Đại Việt, thể hiện qua những câu thơ của Nguyễn Trãi trong Bình Ngô Đại Cáo “Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tan, vùi con đỏ xuống dưới hầm tai họa”. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do lê Lợi lãnh đạo đã đánh tan quân xâm lược Minh gianh lại nền độc lập dân tộc.

- Giáo viên giới thiệu về cuộc khởi nghĩa lam sơn thông qua sơ đồ các trận đánh của cuộc khởi nghĩa trưng bay trong bảo tang. Giáo viên cần nói về chính sách giảng hòa của quân ta khi câp thuyền, câp ngựa mở đường cho giặc về nước để kết thúc chiến tranh. Điều nay thể hiện tinh thần nhân đạo của nhân dân ta.

- Thông qua lịch đại thời Lê Sơ va thời Mạc (1428 – 1592) va lịch đại thời Lê Trung Hưng giáo viên phân biệt cho học sinh về hai thời kỳ của nha Lê. Thời Hậu Lê bao gồm thời Lê Sơ va Lê Trung Hưng. Thời Lê Sơ bắt đầu từ 1428 đến 1527 khi nha Mạc cướp ngôi. Thời Lê Trung Hưng bắt đầu từ khi nha Mạc sụp đổ (Chính quyền Lê – Trịnh) đến khi Tây Sơn đánh tan quân Thanh do Lê Chiêu Thống cầu viện về. Như vậy, thời Lê bị gián đoạn một thời gian do triều Mạc trị vì. Triều Lê Trung Hưng la phục hưng lại nha Lê đã mât.

- Ngoai ra giáo viên giới thiệu về những hiện vật khác thời Lê Sơ…8.Thời Tây Sơn.

- Giáo viên giới thiệu qua về sự khủng hoảng của nha nước phong kiến ở cả Đang Ngoai va Đang Trong. Sau đó giải thích vì sao có phong trao Tây Sơn? Sử dụng chiếu lên ngôi của Quang Trung “Trẫm la người áo vải ở Tây


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhSơn, không có một thước đât vốn không có chí lam vua, chi vì lòng người chán ngán, đời loạn mong mỏi được vua hiền để cứu đời yên dân, vì vậy trẫm phải tập hợp nghĩa binh, mặc áo tơi đi xe cỏ, để mở mang núi rừng…cốt ý quét sạch loạn lạc, cứu vớt dân trong vòng nước lửa”.

- Thông qua hai mô hình va bản đồ hai cuộc kháng chiến chống quân Thanh va quân Xiêm giáo viên mô tả cho học sinh về hai cuộc kháng chiến đó. Nhân mạnh vai trò của Quang Trung – Nguyễn Huệ dẫn đến sự thắng lợi vẻ vang đó. Đặc biệt la trong cuộc kháng chiến chống Thanh với ý chí quyết tháng va chiến lược hanh quân thần tốc Quang Trung đã cùng nghĩa quân gianh thắng lợi vang dội tại Ngọc Hồi – Đống Đa khiến cho quân Thanh phải từ bỏ ý định xâm lược nước ta.

- Giáo viên đặt ra bai tập nhận thức cho học sinh suy nghĩ về cuộc hanh quân của nghĩa quân Tây Sơn. Có ý kiến cho răng: nghĩa quân Tây vừa đi, vừa chạy nên mới đạt được tính thần tốc như vậy. Nhưng có nha nghiên cứu lại đưa ra giả thiết: Khi hanh quân Tây Sơn đã thay phiên nhau hai người dùng cáng khiêng một người đ ể vừa đi vừa nghi ngơi. Theo các em nghĩa quân Tây Sơn đã di chuyển như thế nao để có thể di chuyển một cách thần tốc như vậy?

- Giáo viên giới thiệu về vũ khí thời Tây Sơn: Gươm sắt, súng lệnh, dao sắt, kiếm sắt…Yêu cầu học sinh so sánh với vũ khí chiến đâu của những thời kỳ trước để thây sự khác biệt va tiến bộ trong vũ khí thời Tây Sơn. Đặc biệt la khẩu súng lệnh cho thây thời Tây Sơn việc giao lưu với phương Tây va tiếp thu những khoa học kỹ thuật của phương Tây đã bắt đầu va phát triển mạnh.

9.Thời Nguyễn- Ở gian trưng bay nay, giáo viên chủ yếu nói đến những thanh tựu về

nghệ thuật còn lưu giữ lại của nha Nguyễn – triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam.

- Đặc biệt giáo viên giới thiệu cho học sinh về cố đô Huế thông qua mô hình về kinh thanh Huế được trưng bay trong bảo tang. Đây la một công trình kiến trúc còn gần như nguyên vẹn thể hiện rât rõ về cuộc sống của triều đại phong kiến Việt Nam. Ngay nay, những giá trị vật thể va phi vật thể của kinh thanh Huế đã được UNESCO công nhận la di sản văn hóa thế giới.

- Ngoai mô hình về kinh thanh Huế giáo viên giới thiệu cho học sinh về những hiện vật của thời Nguyễn được trưng bay trong bảo tang như: Bình phong gỗ trạm; các nhạc cụ như: đan nhị, hồ, ống tiêu, đan nhị huyền, đan tì ba, đan tranh…va không thể không nói tới nhã nhạc cung đình Huế la một di sản văn hóa phi vật thể đã được thế giới công nhận.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Những đồ dùng trong cung điện va những bộ trang phục của vua,

hoang hậu, thái tử thể hiện sự xa hoa của triều đình phong kiến thời kỳ đó.- Bên cạnh đó giáo viên cũng cần khái quát nên hoan cảnh lịch sử cuối

triều Nguyễn khi thực dân Pháp vao xâm lược nước ta. Trách nhiệm của nha Nguyễn trong việc không giữ được đât nước ma để nước ta rơi vao tay thực dân Pháp lần lượt mât từng phần đât, biến nước ta từ một nước độc lập trở thanh nước thuộc địa nửa phong kiến.

- Những cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta với chiến công oanh liệt của Nguyễn Trung trực đã đốt tau Espesance của Pháp (1861). Với hình ảnh đó giáo viên giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước sẵn sang đứng lên hy sinh bản thân để bảo vệ tổ quốc khi tổ quốc bị lâm nguy. Tình thần của Nguyễn Trung Trực được ghi vao sử sách với những chữ vang chói lọi “Hỏa hồng Nhật Tảo oanh thiên địa, Kiếm bạt Kiên Giang khốc quỷ thần”.

- Giáo viên có thể giới thiệu thêm về các hiện vật của thời Nguyễn, vũ khí thời Nguyễn như gươm, dao, súng trường để thây được thời kỳ nay quân đội nha Nguyễn đã được trang bị vũ khí hiện đại hơn những thời kỳ trước.

Sau khi giới thiệu về những hiện vật trưng bay có trong nội dung của buổi học giáo viên cần củng cố lại những kiến thức cơ bản cho học sinh nắm được. Sau đó có thể để thời gian cho học sinh tự tìm hiểu, chụp hình để về nha viết bai thu hoạch.

C.Kết thúc ngoại khóa.1. Giáo viên cần tập trung học sinh kiểm tra sĩ số va nhận xét về buổi

học. Tuyên dương những cá nhân va nhóm có tinh thần tự giác học tập, tìm hiểu; phê bình những học sinh không chú ý trong quá trình tham quan.

2. Giáo viên giao bai tập thu hoạch để học sinh về nha viết bai. 3.Giáo viên dặn dò học sinh va trở về kết thúc buổi ngoại khóa.

2.10.2.GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 2TRÒ CHƠI VẬN ĐỘNG

( Được sử dụng sau khi học xong chương IV: Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII)

I. Mục đích.Sau khi thực hiện hoạt động ngoại khóa học sinh đạt được:

1.Về kiến thức:


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Học sinh hiểu được những biến đổi của nha nước phong kiến

trong các thế kỷ XVI – XVIII.- Sự chia cắt đât nước thanh hai đang trong thời gian dai.- Phong trao nông dân Tây Sơn đã đánh đổ các tập đoan phong

kiến, thống nhât đât nước va đánh tan giặc ngoại xâm.- Văn hóa Việt Nam ở thế kỷ XVI – XVIII.

2.Về tư tưởng tình cảm:- Giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, đâu tranh cho sự nghiệp

bảo vệ sự toan vẹn của đât nước.- Biết ơn người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ đã có công thống

nhât đât nước va đánh đuổi giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập cho dân tộc.

- Tự hao về tinh thần đâu tranh của người nông dân Việt Nam.3.Về kỹ năng:

- Rèn luyện các kỹ năng hoạt động nhóm, vận dụng khả năng tư duy…

II. Đối tượng và cách thức tham gia:1.Đối tượng: Học sinh lớp 10.2.Cách thức tham gia:

- Giáo viên tổ chức với quy mô lớp hoặc khối lớp tùy vao điều kiện tổ chức của từng trường phổ thông. Vì vậy học sinh cũng có thể tham gia theo hai cách:

- Tổ chức theo đơn vị lớp thì học sinh đăng ký thanh 4 tổ mỗi tổ có từ 10 đến 12 học sinh tùy vao số lượng học sinh từng lớp có thể ít hơn hoặc nhiều hơn. (Chú ý chia đều nam nữ ra các tổ).

- Tổ chức theo đơn vị khối lớp (quy mô lớn) thì học sinh đăng ký theo đơn vị lớp. Mỗi lớp cũng tham gia một đội mỗi đội 10 người tham gia chơi chính, số còn lại chơi bổ sung hoặc cổ động cho đội chơi. (Đối với quy mô khối lớp rât khó thực hiện bởi quy mô lớn vì thế giáo viên nên tổ chức theo quy mô lớp)

III.Nội dung và hình thức:1. Nội dung.

- Tìm hiểu về nhân vật, sự kiện va những mốc quan trọng của lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII.

- Những biến đổi của nha nước phong kiến Việt Nam trong các thế kỷ XVI – XVIII.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Phong trao nông dân Tây va sự nghiệp thống nhât đât nước, bảo

vệ tổ quốc cuối thế kỷ XVIII.- Khắc sâu cho học sinh về thời gian va không gian ở thờ kỳ nay.

2. Hình thức:Giáo án được tổ chức dưới hình thức một trò chơi lịch sử (trò chơi

vận động kết hợp với trò chơi trí tuệ)Trò chơi được chia thanh 4 phần chơi:được tính điểm từng phần

sau đó cộng điểm của cả 4 phần chơi.

I. Phần chơi thứ nhất: Mang tên: “Đất nước bị chia cắt”1.Y nghĩa phần chơi:

Thông qua phần chơi nay học sinh củng cố kiến thức của mình về lịch sử Việt Nam thời kỳ đât nước bị chia cắt từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII. Các đội chơi cần phân biệt va hiểu rõ được các giai đoạn chia cắt khác nhau trong thời kỳ nay cả về thời gian va không gian.

2. Luật chơi: Phần chơi nay chơi lần lượt từng đội va tính điểm. Mỗi đội được chia

lam 2 nhóm riêng biệt. Mỗi nhóm 5 người.Từ vạch xuât phát hai nhóm sẽ di chuyển theo hai hướng khác nhau.

Mỗi thanh viên trong nhóm phải nhảy lò cò di chuyển theo đường đã được vẽ sẵn trên chặng chơi (đường di chuyển la những ô tròn kết hợp với đường zic zăc).

Sau khi vượt qua đoạn đường trên mỗi học sinh phải trả lời một câu hỏi (được coi như một thách thức để vượt qua chặng đường chia cắt ). Câu hỏi được thiết kế dưới dạng đúng sai. Trả lời đúng tât cả các câu hỏi thì hai nhóm được hợp lại tại một điểm để chuẩn bị chơi chặng kế tiếp. Nếu thanh viên nao của đội chơi trả lời sa thì phải quay trở lại vạch xuât phát để chơi lại từ đầu. Khi hai nhóm hợp lại đầy đủ thì mới kết thúc phần chơi.

3. Yêu cầu: Các thanh viên của đội chơi phải di chuyển đến cuối chặng ma không

được chạm chân xuống đât.

4. Cách tính điểm phần chơi:- Mỗi thanh viên vượt qua chặng không phạm lỗi thì được cộng 10

điểm.- Mỗi thanh viên chạm đât khi di chuyển lò cò thì bị trừ 5 điểm.

(không quy định số lần chạm đât)


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Mỗi thanh viên trả lời sai câu hỏi phải chơi lại từ đầu va bị trừ 5

điểm.- Số điểm của mỗi thanh viên được cộng lại thanh tổng điểm của

cả đội.5. Hệ thống câu hỏi đúng, sai:Câu 1: Đầu thế kỷ XVI triều Lê Sơ suy sụp đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 2: Mạc Đăng Dung lật đổ vua Lê lập ra triều Mạc vao năm

1572 đúng hay sai?o Đáp án: Sai (năm 1527)

Câu 3: Khi thanh lập nha Mạc đã có những chính sách lam ổn định tình hình đât nước nhưng lại không được nhân dân ủng hộ đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 4: Cựu thần nha Lê la Nguyễn Hoang đã lập ra chính quyền

Nam triều để chống đối nha Mạc đúng hay sai?o Đáp án: Sai (Nguyễn Kim)

Câu 5: Chính quyền Nam triều thanh lập ở vùng Thuận Hóa đúng hay sai?

o Đáp án: Sai (Thanh Hóa)Câu 6: Chiến tranh Nam - Bắc triều bùng nổ, kéo dai từ 1545 đến

1592 đúng hay sai?o Đáp án: Đúng

Câu 7: Kết quả của cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều la nha Mạc bị thua phải chạy lên Cao Băng, đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 8: Từ cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII hình thanh lên một thế

lực cát cứ mới của họ Nguyễn do Nguyễn Kim đứng đầu đúng hay sai?o Đáp án: Sai (Nguyễn Hoang)

Câu 9: Thế lực họ Nguyễn hình thanh ở vùng Thuận Hóa (Bình – Trị - Thiên) ngay nay đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 10: Cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ từ 1627 – 1672

ma không phân thắng bại đúng hay sai?o Đáp án: Đúng

Câu 11: Kết quả của cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn la 2 bên giảng hòa lây sông Gianh lam giới tuyến chia cắt Đang Trong – Đang Ngoai đúng hay sai?


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnho Đáp án: Đúng

Câu 12: Sông Gianh năm ở tinh Ha Tĩnh ngay nay đúng hay sai?o Đáp án: Sai (Quảng Bình)

Câu 13: Ở Đang Ngoai chính quyền vừa có vua Lê vừa có chúa Trịnh nhưng vua Lê vẫn nắm mọi quyền lực, đúng hay sai?

o Đáp án: Sai (Chúa trịnh nắm mọi quyền lực, vua Lê chi la bù nhìn)

Câu 14: Bộ Quốc Triều hình luật được sử dụng lam luật pháp của nha nước Lê – Trịnh, đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 15: Ở Đang Ngoai ruộng đât được chia đều cho nông dân cay

cây va sản xuât, đúng hay sai?o Đáp án: Sai ( tập trung trong tay địa chủ)

Câu 16: Bộ máy chính quyền Trung ương của Đang Ngoai được tổ chức như bộ máy chính quyền thời Lê Sơ, đúng hay sai?

o Đáp án: ĐúngCâu 17: Ở Đang Trong bộ máy chính quyền đã được xây dựng đầy

đủ từ chính quyền trung ương đến địa phương đúng hay sai?o Đáp án: Sai (Mới chi có chính quyền địa phương, chưa

xây dựng được chính quyền trung ương)Câu 18: Ở thế kỷ XVIII chính quyền Đang trong đã mở rộng lãnh

thổ đến mũi Ca Mau đúng hay sai?o Đáp án: Đúng

Câu 19: Chúa Nguyễn Phúc Khoát quyết định xưng vương thanh lập triều đình trung ương ở Đang Trong vao năm 1774, đúng hay sai?

o Đáp án: Sai (năm 1744)Câu 20: Từ giữa thế kỷ XVIII chính quyền ở Đang Trong va Đang

Ngoai đều lâm vao tình trạng khủng hoảng ngay cang trầm trọng, đúng hay sai?

o Đáp án: Đúng.

II. Phần chơi thứ hai: Mang tên “ Bước chân Tây Sơn thần tốc”1.Y nghĩa phần chơi:


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh Để tái hiện lại quá trình hanh quân của quân Tây Sơn khi Quang

Trung đem quân ra Bắc tiêu diệt quân Thanh bảo vệ độc lập dân tộc năm 1789.

2.Thể lệ chơi: Hai đội cùng chơi một lượt. Khi có hiệu lệnh bắt đầu xuât phát các

thanh viên của 2 đội chơi chia thanh từng cặp, mỗi cặp dùng miệng, mũi, căm trên khuôn mặt để mang một trái bóng bay từ vạch xuât phát đến đích. Trên đường di chuyển, các cặp chơi phải khéo léo vượt qua những chướng ngại vật va hang rao băng dây đã được bố trí sẵn để cản bước chân Tây Sơn hanh quân. Các cặp chơi phải tìm cách vượt qua đoạn đường đi chông gai nguy hiểm một cách nhanh nhât ma không được chạm vao chướng ngại vật va hang rao hoặc để rơi bóng.

Sau khi vượt qua chướng ngại vật các cặp chơi thả bóng vao giỏ đựng bóng của đội mình. Khi tât cả các thanh viên vượt qua chặng đường của phần chơi thì cùng tập trung lại suy nghĩ va thảo luận để trả lời một câu hỏi do giáo viên đã chuẩn bị sẵn cho mỗi đội chơi. Thời gian suy nghĩ va trả lời cho câu hỏi nhóm la 30 giây.

Nếu trả lời đúng thì được cộng 50 điểm va tiếp tục đi tiếp chặng sau. Nếu không trả lời đúng thì bị trừ 20 điểm trong tổng số điểm của chặng, sau đótrả lời câu hỏi phụ. Nếu câu hỏi phụ cũng không trả lời được thì bị trừ tiếp 30 điểm va đi tiếp chặng sau.3.Yêu cầu:

Các đội chơi di chuyển phải dùng mặt để giữ bóng, không dùng tay. Các thanh viên tiếp theo chi di chuyển khi các cặp trước đã hoan thanh xong chặng chơi của mình.4.Cách tính điểm:

Mỗi trái bóng trong giỏ được tính 10 điểm. Trả lời đúng câu hỏi nhóm tính 50 điểm. Mỗi lần dùng tay chạm bóng bị trừ 5 điểm, rơi bóng trừ 5 điểm, chạm chướng ngại vật trừ 5 điểm.5.Câu hỏi phần chơi. (Giáo viên chuẩn bị sẵn cho mỗi đội chơi 1 câu

hỏi chính va một câu hỏi phụ)Gói câu hỏi 1: Câu hỏi chính: Phong trao nông dân Tây Sơn đã lam gì để thống nhât

đât nước va bảo vệ độc lập dân tộc.Câu hỏi phụ: Khi vao xâm lược nước ta quân Thanh đã thực hiện

chính sách gì với nhân dân ta?Gói câu hỏi 2:Câu hỏi chính: Vì sao Nguyễn Huệ đem quân vao Nam chống Xiêm?


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhCâu hỏi phụ: Khi nghe tin quân Thanh xâm lược nước ta nghĩa quân

Tây Sơn đã lam gì?Gói câu hỏi 3: Câu hỏi chính: Cuộc kháng chiến chống Xiêm ở Rạch Gầm – Xoai

Mút diễn ra như thế nao?Câu hỏi phụ: Vì sao quân Thanh xâm lược nước ta?Gói câu hỏi 4:Câu hỏi chính: Nguyên nhân nao dẫn đến kháng chiến chống Thanh

thắng lợi?Câu hỏi phụ: Cho biết sơ lược về ba anh em nha Tây Sơn?

III.Phần chơi thứ 3: Mang tên: “Nấu cơm Tây Sơn”.1.Y nghĩa phần chơi:

Để học sinh hình dung ra sự khó khăn, gian khổ trong công tác hậu cần phục vụ cuộc hanh quân thần tốc của nghĩa quân Tây Sơn.

2.Thể lệ:Tât cả các đội cùng chơi một lượt, mỗi đội cử ra 2 nam, một nữ để

tham gia trò chơi. Khi có hiệu lệnh bắt đầu thì các đội vo gạo, nhóm lửa va bắt đầu nâu cơm. Hai nam sẽ gánh quang gánh có bếp va nồi cơm đi theo chặng đường ma ban tổ chức đã quy định sẵn (các dãy lầu của trường học), người chơi nữ sẽ đi theo để quạt, giữ cho lửa khỏi tắt va nâu cơm. Sau khi di chuyển hết chặng đường đi trong vòng 30 phút các đội trở về đích để ban giám khảo châm điểm.

3. Yêu cầu:Các đội tự chuẩn bị gạo, nồi, quang gánh…(Giáo viên chuẩn bị bếp

va củi).Các đội buộc phải di chuyển theo đúng đường đi đã quy định.

Các thanh viên còn lại của đội chi được đi theo cổ động không được giúp người chơi nâu cơm.4.Cách tính điểm:

Cơm chín, không bị cháy, không bị nát, ngon được 50 điểm.Mỗi tiêu chí không đạt được thì bị trừ 10 điểm.

IV.Phần chơi thứ 4: Mang tên: “Thống nhất đất nước”.1.Y nghĩa phần chơi:

Giúp học sinh hiểu được công cuộc thống nhât va bảo vệ tổ quốc la sự nghiệp to lớn của phong trao nông dân Tây Sơn. Giáo dục học sinh lòng tự hao dân tộc, ý thức bảo vệ độc lập dân tộc va thống nhât đât nước.2.Thể lệ:

Chơi lần lượt từng đội. Sau khi hoan thanh chặng 3 các thanh viên của độ chơi tập trung ở vạch xuât phát của chặng thứ 4. Khi có hiệu lệnh xuât


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhphát, các thanh viên của đội chơi nhận 1 miếng ghép sau đó di chuyển theo đường zic zắc (chướng ngại vật tận dụng ban hoặc ghế xếp theo đường zic zắc). Sau đó người chơi phải vượt qua cầu khi cao 0,5m, dai 2,5 đến 3m để đến vị trí quy định lần lượt xếp các mảnh ghép tạo thanh bản đồ Việt Nam hoan chinh.

Sau khi hoan thanh việc ghép bản đồ, đội chơi tập trung lại phía dưới chiếc còi đã được bố trí sẵn để xếp một tượng đai chiến thắng. Người cao nhât của tượng đai sẽ với lây chiếc còi phía trên đầu để thổi báo hiệu lệnh hoan thanh tât cả các phần chơi. Đât nước đã được thống nhât.3.Yêu cầu:

Lần lượt từng thanh viên tham gia phần chơi, các thanh viên tiếp theo chi tiếp tục khi thanh viên thứ nhât đã hoan thanh phần chơi của mình.

Khi di chuyển, người chơi không được chạm va lam đổ chướng ngại vật, qua cầu khi không được chạm chân xuống đât.4.Cách tính điểm:

- Tổng điểm của phần chơi la 100 điểm.- Mỗi lần chạm chướng ngại vật, lam đổ chướng ngại vật va

chạm chân xuống đât khi di chuyển qua cầu khi đều bị trừ 5 điểm.- Mỗi miếng ghép sai vị trí bị trừ 5 điểm.

Kế hoạch:Giáo viên lên kế hoạch tổ chức phổ biến về các lớp trước ít nhât 2 tuần để

các lớp chuẩn bị cả về mặt kiến thức va lực lượng tham gia thi.Giáo viên phân công chuẩn bị về việc lam các chướng ngại vật chuẩn bị

dụng cụ cho các chặng chơi.Cần mời ban giám khảo va giám sát những chặng chơi va châm điểm cho

các đội chơi.

2.10.3.GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA SỐ 3 SƠ KẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM

TỪ NGUỒN GỐC ĐẾN THẾ KỶ XIXI. Mục đích:

Sau khi thực hiện hoạt động ngoại khóa học sinh đạt được:1.Về kiến thức:- Học sinh biết được, Việt Nam có lịch sử dựng nước va giữ nước

lâu đời, trải qua nhiều biến động thăng trầm.- Trong quá trong quá trình tồn tại nhân dân Việt Nam đã cầm vũ

khí đoan kết đứng lên tiến hanh hang loạt cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, bảo vệ vững chắc nền độc lập của tổ quốc.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh- Học sinh hiểu được trong quá trình lao động sáng tạo xây dựng đât

nước, nhân dân Việt Nam đã tạo nên một nền văn hóa tươi đẹp, đậm đa bản sắc dân tộc.

2.Về tư tưởng, tình cảm:- Học sinh ý thức được lòng yêu nước va lòng tự hao dân tộc. Đây

la truyền thống quý báu của dân tộc ta.- Học sinh biết trân trọng va biết ơn những thanh quả ma cha ông ta

đã đánh đổi băng xương máu để gianh lại từ tay giặc ngoại xâm.- Học sinh có ý thức vươn lên trong học tập, xây dựng va bảo vệ đât

nước.3.Về kỹ năng:- Rèn luyện kỹ năng ghi nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử, kỹ năng suy

đoán, phân tích va tổng hợp vân đề. II. Nội dung của buổi ngoại khóa:

- Tìm hiểu về các sự kiện, các nhân vật, các địa danh va các mốc quan trọng trong tiến trình lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XIX.

- Quá trình đâu tranh gianh độc lập dân tộc của nhân dân ta trong thời kỳ Bắc thuộc.

- Quá trình hình thanh va phát triển của nha nước phong kiến Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX.

- Các cuộc đâu tranh chống xâm lược của nhân dân ta ở các thế kỷ X đến XV.

- Các thanh tựu về văn hóa, nghệ thuật của các triều đại Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX.

III. Hình thức tổ chức:Giáo án được tổ chức dưới hình thức một trò chơi lịch sử (trò chơi trí

tuệ). Thông qua những câu hỏi có nội dung xuyên suốt chương trình học, giáo viên củng cố lại kiến thức cho học sinh trong phần lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XIX.

Giáo án gồm 4 phần thi:1.Phần thứ nhất:

Thi theo hình thức trả lời nhanh băng những câu hỏi trắc nghiệm. Cả lớp cùng tham gia. Giáo viên sẽ chuẩn bị những câu hỏi trắc nghiệm có nội dung năm trong phần lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XIX. Mỗi câu trả lời đúng sẽ được cộng 0.5đ vao điểm miệng.

Bảng câu hỏi trắc nghiệm:Câu 1: Người tối cổ đã xuât hiện ở những địa điểm nao trên đât nước ta

cách ngay nay 30 – 40 vạn năm?


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnha.Lạng Sơn, Thanh Hóa, Đồng Nai, Bình Phước.b.Lạng Sơn, Ha Tĩnh, Thái Nguyên, Thanh Hóa.c.Đắk Lắc, Lâm Đồng, Bình Phước, An Giang.d.Quảng Ninh, Sơn La, Cao Băng, Quảng Bình.

Đáp án: Câu 2: Trên đât nước Việt Nam có những quốc gia cổ đại nao?

a.Văn Lang, Âu Lạc, Chăm Pa, Chân Lạp.b.Văn Lang, Âu Lạc, Chăm Pa, Phù Nam.c.Chân Lạp, Chăm Pa, Phù Nam.

Đáp án: Câu 3: Từ thế kỷ I đến đầu thế kỷ X, nước ta có những cuộc khởi nghĩa

chống giặc ngoại xâm nao tiêu biểu?a. Hai ba Trưng, Lý Bí, Ba Tiệu, Ngô Quyền.b. Hai ba Trưng, Khúc Thừa Dụ, Ba Triệu, Ngô Quyền.c. Hai Ba Trưng, Lý Bí, Khúc Thừa Dụ, NGô Quyền.

Đáp án: CCâu 4: Trong các triều đại sau đây triều đại nao đã đánh tan quân Tống

băng chiến lược “Tiên Phát chế nhân”?a. Ngô, Đinh. c. Tiền Lêb. Trần d. Lý

Đáp án: DCâu 5: Dưới triều nha Đinh nước ta có tên la gì?

a. Đại Việt. c. Đại Namb. Đại Cồ Việt. d. Đại Ngu.Đáp án: B

Câu 6: Lý Công Uẩn rời đô về Thăng Long vao năm nao?a. 1009. c. 1011.b. 1010. d. 1012.

Đáp án: BCâu 7: Tên nước Đại Việt có từ thời nao?

a. Tiền Lê. c. Trần.b. Lý. d. Hậu Lê.Đáp án: B

Câu 8: Triều Đinh – Tiền Lê đóng đô ở đâu?a. Đại La. c. Hoa Lư.b. Thăng Long. d. Thanh Hóa.Đáp án: C

Câu 9: Bộ luật thanh văn đầu tiên của nước ta có tên la gì?a. Hình thư c. Hồng Đức


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhb. Hình Luật d. Gia LongĐáp án: A

Câu 10: Phong trao nông dân Tây Sơn bùng nổ năm nao? Ở đâu?a. 1773 ở Nga Sơn. c. 1771 ở Nga Sơn.b. 1771 ở Tây Sơn. d. 1777 ở Tây Sơn.Đáp án: B

Câu 11: Nguyễn ánh lên ngôi vao năm nao? Đóng đô ở đâu?a.1802 ở Phú Xuân. c. 1804 ở Bình Định.b.1803 ở Thăng Long. d. 1802 ở Gia Định.Đáp án: A

Câu 12: Vị vua nao của triều Nguyễn đã tiến hanh cuộc cải cách hanh chính chia cả nước ra lam 30 tinh?

a.Gia Long. c. Bảo Đại.b.Minh Mạng. d. Tự Đức.Đáp án: B

2. Phần thi thứ 2: Vượt chướng ngại vật:Thi dưới hình thức giải ô chữ. Sẽ có 9 ô hang ngang va một hang chìa

khóa mỗi hang tương ứng với 1 câu hỏi liên quan đến nội dung bai sơ kết. Mỗi câu hỏi sẽ có 10 giây suy nghĩ va trả lời. Từ chìa khóa sẽ được trả lời sau khi 5/9 câu hang ngang đã được giải. Mỗi ô hang ngang trả lời đúng được cộng 0.5 điểm vao điểm miệng. Trả lời đúng ô hang dọc sau 5 ô hang ngang được cộng 2 điểm, sau 6 ô hang ngang cộng 1.5đ, sau 7 ô hang ngang cộng 1đ, Sau 8 ô hang ngang được cộng 0.5đ.

Câu hỏi:Câu 1: Đây la con con sông lịch sử đã ghi lại những chiến công chống

giặc ngoại xâm lừng lẫy của cha ông ta?Đáp án: BẠCH ĐẰNG.GV giảng giải: Sông Bạch Đăng chảy qua hai tinh Quảng Ninh va Hải

Phòng năm trong hệ thống sông Thái Bình với chiều dai 32 km.Sông Bạch Đăng nổi tiếng với 3 chiến công của dân tộc Việt Nam: * Năm 938: Cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán của Ngô Quyền, * Năm 981: Cuộc kháng chiến chống quân Tống của Lê Hoan * Năm 1288: Cuộc thủy chiến của Trần Hưng Đạo chống quân Nguyên

(trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ ba).Câu 2: Đây la một phòng tuyến được xây dựng để chặn đường tiến công

của quân Tống. Đáp án: NHƯ NGUYỆT.Giáo viên giảng: Phòng tuyến Như Nguyệt được xây dựng để chặn đường

tiến công của giặc Tống vao Thăng long. Đây la một đoạn của sông Cầu với


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhchiều dai khoảng 100 mét. Có 11 bến đò ngang để sang sông vì vậy đây la con đường thuận lợi nhât để quân Tống tiến vao Thăng Long. Tại đây Lý Thường Kiệt đã cho quân đắp lũy băng đât rât la kiên cố. Bên ngoại trồng tre day đặc, ngoai bãi sông cắm chông để ngăn chặn bước tiến của quân giặc. Xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt la một ý tưởng đúng đắn của Lý Thường Kiệt va chiến thắng lừng lẫy trên sông Như Nguyệt tiêu diệt 30 vạn quân Tống đã minh chứng điều đó.

Câu 3: Đây la địa điểm được lây lam giới tuyến chia cắt đât nước thanh hai đang?

Đáp án: SÔNG GIANH.Giáo viên giảng: Sông Gianh la một con sông chảy trên địa phận tinh

Quảng Bình. Ngăn cách giữa hai tinh Quảng bình va Ha Tĩnh. Sông Gianh dai khoảng 160 km, cắt qua quốc lộ 1. Trong lịch sử sông gianh còn được gọi la Linh Giang. Sau chiến tranh Trịnh Nguyễn diễn ra từ năm 1627 đến 1672 thì sông Gianh la ranh giới phân chia giữa Đang Trong va Đang Ngoai (1570-1786)

Câu 4: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã đánh tan quân xâm lược nao?Đáp án: MINH.Giáo viên giảng: Sau khi phế truât vua Trần Phế Đế, nha Hồ lên ngôi va

thực hiện những chính sách cải cách nhăm ổn định đât nước. Nhưng những chính sách cải cách nay thực hiện chưa đạt kết quả thì 1407 nha Minh đem quân sang xâm lước ta. Do không được nhân dân ủng hộ nên cuộc kháng chiến chống Minh của triều đình nha Hồ thât bại. Giặc Minh chiếm đóng va đô hộ nước ta trong suốt 20 năm. Chúng đã có những chính sách đô hộ vô cùng tan bạo đối với nhân dân Đại Việt. Sử cũ có ghi lại: “Quân giặc đi đâu chém giết thả cửa, hoặc chât thây người lam núi, hoặc rút ruột người quân vao cây, hoặc rán thịt người lây mỡ, hoặc lam nhục hình bao lạc để mua vui, thậm chí có người theo lệnh giặc mổ bụng người có thai, cắt tay của mẹ va con để dâng cho giặc”.( Việt sử thông giám cương mục)

Câu 5: Đây la người đầu tiên thanh lập lên chính quyền Nam triều ở Thanh Hóa?

Đáp án: NGUYỄN KIM.Giáo viên giảng: Nguyễn Kim la một cựu thần nha Lê. Sau khi nha Mạc

nắm quyền thì Nguyễn Kim đã tập hợp lực lượng tìm được con vua Lê Chiêu Tông la Lê Duy Ninh ở Lao va đưa về tôn lên ngôi vua la Lê Trang Tông (1533-1548), lập ra chính quyền Nam Triều ở Thanh Hóa. Ông có công rât lớn trong giai đoạn đầu “phù Lê diệt Mạc” vì vậy ông được phong lam Thái sư, Hưng Quốc công, nắm giữ tât cả binh quyền.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhNăm 1545, Nguyễn Kim bị một hang tướng họ Mạc la Dương Châp Nhât

đầu độc chết. Dương Châp Nhât mời ông ăn dưa có độc rồi bỏ trốn. Khi đó ông 77 tuổi. Vua Lê Trang Tông truy tặng cho ông tước Chiêu Huân Tĩnh Vương.

Ông có hai con trai đều la tướng giỏi được phong chức Quận công: Nguyễn Uông (bị Trịnh Kiểm giết) va Nguyễn Hoang. Sau Nguyễn Hoang trở thanh người mở đầu cho sự nghiệp của các chúa Nguyễn ở miền nam Việt Nam.

Người con gái lớn nhât của ông la Nguyễn Thị Ngọc Bảo lây chúa Trịnh Kiểm.

Câu 6: Đây la vương triều đã thống nhât đât nước sau hơn 1 thế kỷ chia cắt?

Đáp án: TÂY SƠN.Giáo viên giảng: Có giả thuyết cho răng tổ tiên nha Tây Sơn vốn họ Hồ ở

lang Hương Cái, huyện Hưng Nguyên, tinh Nghệ An. Họ theo chân chúa Nguyễn vao lập nghiệp miền Nam. Ông nội của Nguyễn Huệ la Hồ Phi Tiễn lam nghề buôn trầu ở âp Tây Sơn, cưới vợ la Nguyễn Thị Đồng, con gái duy nhât của một phú thương đât Phú Lạc, do đó họ đổi họ của con cái mình từ họ Hồ sang họ Nguyễn của mẹ. Sinh được người con la Nguyễn Phi Phúc. Nguyễn Phi Phúc có 8 người con, trong đó có ba người con trai: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ va Nguyễn Huệ.

Câu 7: Nha Nguyễn đã ban hanh bộ luật nao?Đáp án: GIA LONG.Câu 8: Điền vao câu thơ sau: “Thứ nhât kinh kỳ, thứ nhì…”Đáp án: PHỐ HIẾN.Giáo viên giảng: Phố Hiến la một địa danh lịch sử ở thanh phố Hưng Yên.

Vao các thế kỷ 17-18, nơi đây la một thương cảng cổ nổi tiếng của Việt Nam. Lúc ây, phố Hiến la một đô thị trải dai theo bờ tả ngạn sông Hồng. Ngoai kinh đô Thăng Long - Kẻ Chợ la thủ đô phồn vinh nhât nước, Phố Hiến đã la một đô thị nổi bật đứng ở vị trí thứ hai. Dân gian có câu: “Thứ nhât Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến”. Ngay nay thì Phố Hiến đã không còn dâu tích của 1 đô thị cổ nữa.

Câu 9: Nguyễn Huệ đã đánh tan quân Xiêm ở đâu?Đáp án: RẠCH GẦM – XOÀI MÚT.Giáo viên giảng: Rạch Gầm-Xoai Mút la tên gọi một đoạn sông Tiền thời

thế kỷ 18. Sông chảy qua thanh phố Mỹ Tho va huyện Châu Thanh, tinh Tiền Giang. Ở đoạn sông nay, ngay 20 tháng 1 năm 1785, quân Tây Sơn do Long Nhương Tướng quân Nguyễn Huệ chi huy đã đánh bại 2 vạn quân thủy bộ


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhcủa Xiêm La can thiệp giúp Nguyễn Phúc Ánh, đồng thời đốt rụi 200 tháp thuyền to, chi còn sống sót được mây nghìn quân trốn chạy về nước Câu hỏi từ chìa khóa: Đây là truyền thống quý báu của dân tộc ta?

Đáp án: YÊU NƯỚC.Giáo viên giảng về long yêu nước của dân tộc ta trong lịch sử dựng nước

va giữ nước. Từ đó giáo dục lòng yêu nước ở học sinh. 3. Phần thi thứ 3: Tiếp sức đồng độiHình thức thi theo nhóm 2 người: một người hỏi, một người tả lời. Phần

thi gồm 4 lượt chơi với 4 gói câu hỏi. Giáo viên sẽ cho những từ chìa khóa có liên quan đến nội dung đã học. Trong thời gian 30 giây Người hỏi phải sử dụng ngôn ngữ để miêu tả cho người trả lời biết va nói ra từ chìa khóa đó. Người hỏi không được sử dụng tiếng nóng, tiếng địa phương, va những những chữ đã có trong từ chìa khóa.

Gói 1: Hai Ba Trưng Văn MiếuUng Châu

Chùa Thiên Mụ.Đại cáo bình ngô.Gói 2: Đinh Bộ Lĩnh

Chi Lăng Xương GiangNho GiáoHồ Xuân Hương.Nam quốc sơn haGói 3: Lý Thường Kiệt Ngọc HồiNguyễn Binh Khiêm Thuận Hóa.Thần tốcGói 4: Trần Hưng Đạo Tam Điệp - Biện Sơn Chùa Một Cột Vạn Xuân Phật Giáo.4. Phần thi thứ 4:Luật chơi: Giáo viên sẽ cho học sinh nghe một đoạn nhạc về những anh

hùng dân tộc hay những sự kiện trong lịch sử va yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi.

IV. Kế hoạch tổ chức.


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnh1. Thời gian.Tổ chức vao tiết sơ kết lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế

kỷ XIX. (Bai 27)2. Phân công tổ chức.- Giáo viên công bố kế hoạch cho các lớp, yêu cầu học sinh về nha

chuẩn bị kiến thức về phần lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XIX để dự thi.

- Phân công cho cán bộ lớp chuẩn bị cơ sở vật chât để phục vụ buổi sơ kết: Máy chiếu, ban ghế,…


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhIII. HIỆU QUẢ CỦA ĐÊ TÀI

Việc giáo dục trong nha trường la một giai đoạn học, đây la một giai đoạn hết sức quan trọng. Nha trường phổ thông không đặt mục tiêu cung câp đủ kiến thức cho người học để sống va lam việc cả cuộc đời, ma phải trang bị cho người học một vốn tri thức cơ bản cộng với năng lực tự mình chủ động tìm kiếm những tri thức cần thiết trong suốt cuộc đời. Vốn tri thức ây học sinh tiếp nhận những gì? Tiếp nhận như thế nao? Những phương pháp dạy học nao có thể bồi dưỡng năng lực tìm kiếm va sáng tạo cho người học? Đó la những câu hỏi đã va đang tiếp tục được trả lời. Trong đó, việc khơi gợi ở học sinh khả năng tự tìm tòi, khám phá, bộc lộ va phát huy khả năng của bản thân la một yếu tố vô cùng quan trọng. Với bộ môn Lịch sử nói chung va nhiều môn học ở trường phổ thông thì việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch sử sẽ góp phần thúc đẩy những khả năng đó của học sinh.

Bộ môn Lịch sử ở nước phát triển luôn được coi la bộ môn chính, có tầm ảnh hưởng đặc biệt trong xã hội va rât được học sinh yêu thích. Như vậy, chúng ta thây bộ môn lịch sử giữ một vai trò hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục. Trong đời sống xã hội, lịch sử vừa la công cụ của công tác sư phạm, lại có tác dụng giáo dục trí tuệ va tình cảm. “ Tri thức lịch sử là một trong những bộ phận quan trọng nhất của nền văn hóa chung của nhân loại và không có bộ phận quan trọng này thì không thể coi việc giáo dục con người đã hoàn thành đầy đủ”.

Ở trường phổ thông, việc trang bị cho học sinh những kiến thức lịch sử cơ bản la điều hết sức cần thiết. Bộ môn Lịch sử “ đã được giao nhiệm vụ cực kỳ quan trọng (chứa đựng những mục tiêu hết sức to lớn) để đáp ứng tôn chi va mục đích của hệ thống giáo dục phổ thông: giáo dục nhân cách xã hội chủ nghĩa cho học sinh, bao gồm thế giới quan của chủ nghĩa Mác – Lênin; phẩm chât chính trị đạo đức va lý tưởng cách mạng; lòng yêu nước yêu chủ nghĩa xã hội va tinh thần quốc tế chân chính; ý thức va động cơ lao động để xây dựng va bảo vệ Tổ quốc..”

Trở lại với vân đề nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn lịch sử ở trường trung học phổ thông, cùng với nhiều con đường, biện pháp khác thì việc nâng cao hiệu quả dạy học môn lịch sử qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa la một biện pháp, một hướng đi mới nhăm mang lại những kết quả học tập tốt hơn cho học sinh ở trường THPT. Hiểu rõ mục đích – ý nghĩa, nắm vững cách thức tiến hanh, nội dung tổ chức phù hợp đúng đắn với những yêu cầu đặt ra sẽ có những tác động tích cực đến việc học tập bộ môn lịch sử va có tầm quan trọng đặc biệt.

Trước hết, việc tổ chức hoạt động ngoại khóa kết hợp với quá trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở trường THPT cùng các môn học khác sẽ thúc đẩy


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhhọc sinh tích cực, chủ động tự giác tìm hiểu các nguồn tai liệu liên quan đến bai học, bai dạy của giáo viên qua đó nâng cao nhận thức, trình độ va có được những kỹ năng hoạt động tập thể cần thiết trong một môi trường thể hiện sự thi đua với nhau.

Thứ hai, tổ chức hoạt động ngoại khóa kết hợp với quá trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở trường THPT còn la nơi để học sinh bay tỏ quan điểm, nhận thức tình cảm của mình về các vân đề ma họ quan tâm (ở từng bai học).

Thứ ba, thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa giáo viên bộ môn kham khảo va xin trợ câp của nha trường trao cho các em đạt kết quả cao những món qua hoặc danh hiệu cá nhân, tập thể phù hợp sẽ thu hút đông đảo các em học sinh tham gia vao hoạt động tập thể của nha trường, trong đó nó góp phần thu hút sự tham gia, chú ý của phụ huynh học sinh. Cũng từ đó ma các em học sinh bộc lộ, phát huy năng khiếu, năng lực va kiểm nghiệm khả năng trình độ của mình về một vân đề nao đó, từ đó góp phần điều chinh nhận thức hanh vi của mình trong học tập, lao động công tác va trong cuộc sống hang ngay.

Thứ tư, việc tổ chức hoạt động ngoại khóa kết hợp với quá trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở trường THPT ở mức độ chậm, nhanh, khó với nhiều lĩnh vực để học sinh tham gia phần nao giúp nha trường đánh giá kết quả dạy học bộ môn lịch sử.

Thứ năm, việc tổ chức hoạt động ngoại khóa kết hợp với quá trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở trường THPT có một ý nghĩa vô cùng quan trọng. Với thế mạnh của mình la chứa đựng một nội dung kiến thức rộng lớn, những sự kiện lịch sử không chi diễn ra trong quá khứ, hiện tại ma những kiến thức ây ngay cang được tăng thêm qua thời gian, tức la những sự kiện lịch sử tiếp tục diễn ra trong hiện tại va tương lai.Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa cần có sự phối hợp của nha trường, giáo viên bộ môn va Ban châp hanh đoan trường để tạo ra hiệu quả tối ưu nhât, giáo dục kỹ năng sống, mang lại những ý nghĩa tích cực đối với học sinh.

IV. ĐÊ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị HạnhTrong tình hình thực tế hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học để

nâng cao hiệu quả trong dạy học lịch sử đang rât được chú trọng. Áp dụng phương pháp nao, hình thức nao để đạt hiệu quả cao nhât vẫn la câu hỏi của nhiều giáo viên đang đi tìm lời giải đáp. Trong những năm gần đây, bộ môn lịch sử đã từng bước được đổi mới. Các thiết bị phục vụ cho công tác dạy va học được trang bị đầy đủ va phong phú hơn. Nhưng thực tế kết quả dạy va học lịch sử vẫn không khả quan. Tỷ lệ học sinh điểm thi môn lịch sử dưới 5 còn quá cao. Những điểm 0 môn sử không những không giảm ma ngay một gia tăng. Câu nói của chủ tịch Hồ Chí Minh “Dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước nha Việt Nam” dường như vẫn đang còn trong tương lai xa vời. Xã hội vẫn luôn xem thường môn lịch sử, nha trường phổ thông vẫn không quan tâm đến môn học nay. Nếu tình trạng nay vẫn cứ tiếp diễn thì chẳng bao lâu lịch sử mây nghìn năm của dân tộc cũng dần mai một dưới chính tay những thế hệ tương lai.

Tổ chức hoạt động ngoại khoá trong dạy học lịch sử la một công việc khó khăn va phức tạp. Nó đòi hỏi được sự quan tâm giúp đỡ từ nhiều phía, cả gia đình va nha trường. Cùng với đó, la sự nhiệt tình của giáo viên trực tiếp giảng dạy. Khi thực hiện các hoạt động ngoại khoá ngoai yêu cầu phải có kiến thức rộng, giáo viên phải có sự đầu tư về thời gian, tiền bạc va công sức đặc biệt la phải có những kỹ năng quản lý, tổ chức các hoạt động ngoại khoá. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá trong dạy học lịch sử, giúp cho chúng ta khắc phục được những khó khăn trong việc cung câp kiến thức trong sách giáo khoa một cách khô khan cho các em. Thông qua những giờ ngoại khoá học sinh được tiếp xúc trực tiếp với các hiện vật, các di tích lịch sử, như vậy các em sẽ dễ dang hình dung ra những gì xảy ra trong quá khứ.

Hoạt động ngoại khoá không thể thay thế được những tiết học chính khoá trên lớp của giáo viên. Nhưng với đặc điểm của bộ môn lịch sử, nếu như chi truyền đạt cho học sinh qua bảng đen, phân trắng trên lớp thì môn lịch sử luôn la một môn học ma không được học sinh quan tâm nhât. Trước thực trạng sử dụng hoạt động ngoại khóa vao dạy học lịch sử ta thây răng hoạt động nay chưa được áp dụng triệt để vao trong dạy học lịch sử ở các trường phổ thông. Biết răng với điều kiện vật chât hiện nay của nhiều trường chưa thể áp dụng rộng rãi các hoạt động ngoại khóa vao giảng dạy nhưng tương lai với những ưu điểm của mình hoạt động ngoại khóa sẽ hỗ trợ tích cực cho việc dạy va học lịch sử ở trường ở phổ thông. Áp dụng hoạt động ngoại khoá sẽ lam sống dậy được niềm yêu thích lịch sử ở học sinh.

Trong thời đại ngay nay khi nền kinh tế phát triển thì việc đầu tư cho giáo dục được chú trọng hơn. Nhưng đầu tư như thế nao la đúng đắn va hợp lý thì còn chờ đợi câu trả lời của các nganh chức năng. Môn lịch sử vẫn đang cố


Trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh GVTH: Phạm Thị Hạnhgắng chật vật từng ngay để có một chỗ đứng công băng trong nganh giáo dục Việt Nam. Đến khi nao các em học sinh mới có cái nhìn khách quan va lòng yêu thích đối với lịch sử dân tộc? Nếu như câu hỏi nay danh chung cho nganh giáo dục, thì câu hỏi: lam sao để tiết học lịch sử trở nên hâp dẫn, lôi cuốn các em thì lại cần câu trả lời của các thầy cô giáo trực tiếp dạy môn lịch sử va bản thân những trường THPT.

Hoạt động ngoại khoá chính la một trong những lời giải đáp đúng đắn va hiệu quả cho các thầy cô giáo đang trăn trở tìm cho ra một con đường đi hợp lý để đưa các em đến với cái đích của tri thức lịch sử. Được sự ủng hộ của gia đình học sinh, Ban giám hiệu nha trường, sự tận tâm của các thầy cô giáo trong tổ bộ môn hăng năm chúng tôi đã tổ chức được những hoạt động ngoại khóa bổ ích (năm 2005 la hình thanh văn hóa đọc thông qua tác phẩm Nhật ký Đặng Thùy Trâm, năm 2009 tìm hiểu văn hóa thời đại Hùng Vương, 2011 tổ chức trò chơi về di tích thanh nha Hồ…)

Qua thực tế giảng dạy tôi chi muốn khẳng định một điều răng hoạt động ngoại khoá la một hình thức thiết thực trong dạy va học môn lịch sử. Nó góp phần tích cực vao nâng cao chât lượng dạy va học môn lịch sử. Tạo được niềm yêu thích của học sinh đối với môn học. Vì thế hoạt động ngoại khoá lịch sử cần được phổ biến va nhân rộng trong dạy học lịch sử ở các trường THPT.

Tuy nhiên để thực hiện hoạt động ngoại khóa cần sự đầu tư về kinh phí từ phía các câp quản lý.

Sự đóng góp tích cực của gia đình học sinh, nhăm năng cao cở sở vật chât cho nha trường để đẩy mạnh việc trang bị công nghệ thông tin.

Quá trình phối hợp nhịp nhang giữa các bộ phận chuyên môn trong trường THPT ( Đoan thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Quản sinh…)

Kinh nghiệm nhỏ trên góp phần cho bản thân tôi tích lũy kinh nghiệm, vốn kiến thức phục vụ trong quá trình giảng, học tập để nâng cao trình độ kiến thức, chuyên môn nghiệm vụ để hoan thanh tốt nhiệm vụ chính trị ma Đảng, Nha nước va đơn vị giao phó, đồng thời góp phần nhỏ cùng với đồng nghiệp lam cho bộ môn Lịch sử ở nha trường ngay cang có chât lượng.

Với thời gian hạn hẹp va khả năng còn nhiều hạn chế cùng với kinh nghiệm giảng dạy còn ít, chắc chắn chuyên đề còn nhiều thiếu sót, vì vậy tôi rât mong nhận được những ý kiến đóng góp của Quý Thầy cô, các bạn đồng nghiệp.

Xin chân thanh cảm ơn.



V. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Thị Côi, phương pháp dạy học lịch sử, tập I, II _NXB ĐHSP.2. Nguyễn Thị Côi, Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy

học lịch sử ở ở trường phổ thông.3. Nguyễn Thị Côi, Bảo tàng lịch sử, cách mạng trong dạy học lịch sử ở

trường phổ thông trung học, Nxb ĐHQG HN.4. Nguyễn Thị Côi (cb) (2007), Tri thức lịch sử phổ thông, Lịch sử Việt

Nam, tập 2, NXB Trẻ.5. Nguyễn Kỳ (1995), Phương pháp giáo giáo dục tích cực lấy học sinh

làm trung tâm, Nxb Giáo dục.6. Phan Ngọc Liên – Trịnh Đình Tùng – Nguyễn Thị Côi – Trần Vĩnh

Tường (đồng cb) (2002), Một số chuyên đề phương pháp dạy học lịch sử, Nxb ĐHQG HN.

7. Phan Ngọc Liên (cb) (1995), Đổi mới việc dạy học lịch sử lấy học sinh làm trung tâm, Nxb GD.

8. Phan Ngọc Liên (cb) (1999), Phương pháp luận sử học, Nxb Đại học quốc gia Ha Nội.

9. Phan Ngọc Liên (1993), Đổi mới việc dạy học lịch sử hiện nay, Nghiên cứu lịch sử, số 3/1993.

10. Ngô Minh Oanh (cb) (2006), Tìm hiểu thực trạng đội ngũ giáo viên môn lịch sử trường trung học phổ thông khu vực Đông Nam Bộ.

11.Ngô Minh Oanh (2004 – 2007), Một số vấn đề đổi mới nôi dung và phương pháp dạy học lịch sử ở trường PTTH, tài liệu bồi dưỡng thường xuyên kỳ III.

12. Trương Hữu Quýnh - Phan Ngọc Liên (1989), Lịch sử địa phương, Nxb Giáo dục.

13. Tạp chí dạy va học ngay nay – Trung ương hội khuyến học Việt Nam số 5/2006; số 10/2007.

14. Nhiều tác giả (1983), Gây hứng thú trong dạy học lịch sử, Nxb Giáo dục.

15. Sách giáo khoa lịch sử lớp 10 cơ bản, NXB Giáo dục, 2007.16. Viện nghiên cứu giáo dục - khoa lịch sử - ĐHSP.TPHCM (2005),

Thực trạng giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử trong trường phổ thông theo hướng đổi mới phương pháp dạy học, ki yếu hội thảo khoa học.



NGƯỜI THỰC HIỆN

PHẠM THỊ HẠNH



SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAIĐơn vị : Trường THPT

Nguyễn Hữu Cảnh

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMĐộc lập - Tự do - Hạnh phúc

Biên Hòa, ngày tháng năm 2012

PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMNăm học: 2011-2012–––––––––––––––––

Tên sáng kiến kinh nghiệm: XÂY DỰNG VÀ VẬN DỤNG GIÁO ÁN CÁC LOẠI HÌNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ

(Chương trình lịch sử Việt Nam lớp 10 ban cơ bản)Họ va tên tác giả: Phạm Thị Hạnh Chức vụ: Giáo viên

Đơn vị: Tổ Xã Hội

Lĩnh vực: (Đánh dấu X vào các ô tương ứng, ghi rõ tên bộ môn hoặc lĩnh vực khác)

- Quản lý giáo dục - Phương pháp dạy học bộ môn: ...............................

- Phương pháp giáo dục - Lĩnh vực khác: ......................................................

Sáng kiến kinh nghiệm đã được triển khai áp dụng: Tại đơn vị Trong Nganh

1. Tính mới (Đánh dấu X vào 1 trong 2 ô dưới đây)

- Có giải pháp hoan toan mới

- Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có

2. Hiệu quả (Đánh dấu X vào 1 trong 4 ô dưới đây)

- Hoan toan mới va đã triển khai áp dụng trong toan nganh có hiệu quả cao

- Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có va đã triển khai áp dụng trong toan nganh có hiệu quả cao

- Hoan toan mới va đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao

- Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có va đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả

3. Khả năng áp dụng (Đánh dấu X vào 1 trong 3 ô mỗi dòng dưới đây)

- Cung câp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách: Tốt Khá Đạt

- Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện va dễ đi vao cuộc sống: Tốt Khá Đạt

- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt



XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ


Documents

I - WordPress.com · Web viewỞ đây các em trình bày những hiểu biết của mình về tác giả, về sách, phát biểu cảm nghĩ, kể lại nội dung tóm tắt