1

I. YAZILI PAYLAŞMA SÖZLEŞMESİ KAVRAMI VE SÖZLEŞMENİN HUKUKİ

NİTELİĞİ

A. Kavram

Yazılı paylaşma sözleşmesi 4721 s. Türk Medeni Kanunu’nun 676. maddesinde

düzenlenmiştir. Paylaşma Sözleşmesi kenar başlıklı 676. maddede;

“Mirasçılar arasında payların oluşturulması ve fiilen alınması veya aralarında

yapacakları paylaşma sözleşmesi mirasçıları bağlar.

Paylaşma sözleşmesiyle mirasçılar, tereke mallarının tamamı veya bir kısmı üzerindeki

elbirliği mülkiyetinin miras payları oranında paylı mülkiyete dönüştürülmesini de kabul

edebilirler.

Paylaşma sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.” demektedir.

B. Yazılı Paylaşma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Yazılı paylaşma sözleşmesi TMK’nın 650. maddesinde düzenlenen elden paylaşmanın tam

tersidir.1 Payların Oluşturulması kenar başlıklı 650. maddede;

1 SAPANOĞLU, Süleyman; Miras Paylaşma ve Miras Payının Devri Sözleşmeleri, 2011, Ankara, s. 140.

2

“Mirasçılar, tereke mallarından mirasçı veya ortak kök sayısınca pay oluştururlar.

Anlaşma olmazsa, mirasçılardan her biri, payların oluşturulmasını sulh mahkemesinden

isteyebilir. Payların oluşturulmasında hâkim, yerel adetleri, mirasçıların kişisel durumlarını ve

çoğunluğun arzusunu göz önünde bulundurur.

Payların özgülenmesi mirasçıların anlaşması uyarınca yapılır. Buna olanak bulunmazsa

kur'a çekilir.” denmektedir.

Söz konusu hükümden de anlaşılacağı üzere yazılı paylaşma sözleşmesi ile aynen/elden

paylaşma kavramları birbirlerinden farklı kavramlardır. Zira 650. Maddeye göre paylaşmada I.

fıkraya göre oluşturulan paylar ile mirasçılara özgülenen malın mülkiyeti mirasçılara intikal

etmekte iken; yazılı paylaşma sözleşmesinde terekedeki mallar mirasçılara intikal etmemektedir.

Eldem taksim sözleşmesi hisselerin devri ile doğar iken yazılı taksim sözleşmesi ise sözleşmenin

akdi ile doğar.2

Bunun yanında 650. maddeye göre yapılan paylaştırmada taahhüt ve tasarruf işlemi aynı

anda gerçekleşmekte iken; 676. maddeye göre yapılan paylaştırmanın tasarrufi boyutu

bulunmamakta yalnızca borçlandırıcı taahhüt işlemini bünyesinde barındırmaktadır. Ez cümle yazılı

paylaşma sözleşmesi, sözleşmede belirtilen tereke mallarının mülkiyetini mirasçılara intikalini

sağlamamakta ve fakat mülkiyetin iktisabı için hukuki zemin hazırlamaktadır.3

2 SAPANOĞLU, s. 140; AYİTER, Nuşin/ KILIÇOĞLU; Ahmet; Miras Hukuku; 1989, Ankara, s. 300. 3 OZANEMRE YAYLA, Tolunay; Mirasın Paylaşılması, 2011, Ankara, s. 202-203; SAPANOĞLU, s. 140-141; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip; Miras Hukuku 2. Bası; 1978, İstanbul, s. 728.

3

Elden taksim sözleşmesinin geçerliliği herhangi bir şekle bağlı değil iken yazılı paylaşma

sözleşmesinin kanunda açıkça belirtildiği üzere en az adi yazılı şekil ile yapılması gerekmektedir.4

Elden taksim sözleşmesi tıpkı yazılı taksim sözleşmesinde olduğu gibi terekenin tamamı

yahut bir kısmı için yapılabilir. Fakat buradaki fark şuradan doğmaktadır; elden taksim sözleşmesi

terekenin tamamı için yapıldığında miras ortaklığı hitam bulmakta iken yazılı paylaşma

sözleşmesinde miras ortaklığı son bulmaz. Miras ortaklığının son bulması için mirasçıların

sözleşmedeki edimlerini ifa etmeleri yani taşınırlar için teslim, taşınmaz için tescil gerekir.5

Yazılı paylaşma sözleşmesinin yazılı yapılması şekil şartı olup bu sözleşme de yalnızca

miras bırakanın ölümünden sonra yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde sözleşme geçersiz

olacaktır.6Yargıtay’ın kökleşmiş kararlarında da sözleşmenin yazılı yapılması gerektiği üzerinde

sıkça durulduğu gözlenmektedir. Şöyle ki;

“TMK.nun 676. maddesi hükmü uyarınca; mirasçılar arasında yapılan paylaşımın geçerliliği

yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.”7

“Miras taksim sözleşmesinin tüm mirasçılar arasında ve adi yazılı şekilde olması gerekli ve

yeterlidir.”8

4 AYİTER/KILIÇOĞLU; s. 301. 5 AYİTER/KILIÇOĞLU; s. 301. 6 GENÇCAN, Ömer Uğur; Miras Hukuku 2. Baskı,2011, Ankara, s. 1344 7 Yargıtay 8. HD. E: 2005/6978 K: 2006/713 T: 07.02.2006 İlamı. 8 Yargıtay 2. HD. E: 2003/1933 K: 2003/3189 T: 10.03.2003 İlamı.

4

II. YAZILI PAYLAŞMA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI

A. Yazılı Paylaşma Sözleşmesinin Şartları

1) Sözleşmede Oybirliği Şartı

Yazılı paylaşma sözleşmesinin tüm mirasçıların katılımı ile düzenlenmesi gerekmektedir.

Mirasçılardan bir kısmının sözleşmeye iştirak etmemesi yahut karşı koymaları halinde paylaşma

gerçekleşmeyecektir. Bu sebeple tüm mirasçılar yazılı paylaşma sözleşmesine iştirak edecek ve

sözleşmede oybirliği ile karar alınarak paylaşmanın gerçekleşmesi gerekecektir. Mirasçılar burada

sözleşmeyi akdederlerken kesin olarak sözleşme ile kendilerini bağlamak ve paylaştırmayı

tamamlamak amacı ile sözleşmeye taraf olurlar.9

Ayrıca paylaşma sözleşmesini gerektirecek şahsın kendisine sıkı sıkıya bağlı olmadığından

mirasçının kendisi tarafından iradenin açıklanmasının yanında vekili/temsilcisi tarafından da

açıklanması mümkündür. Mirasçılar oybirliği ile karar veremezler ise bu durumda mirasçılardan en

az birinin talebi üzerine hakim tarafından paylaşma gerçekleştirilir.10

2) Terekenin Kısmen Veya Tamamen Paylaşılması İradesi Şartı

Yazılı paylaşma sözleşmesinin geçerli olabilmesi için kanun terekedeki tüm mallar üzerinde

tarafların anlaşması şartını koymamıştır. Bu nedenle mirasçılar terekenin tamamı üzerinde

anlaşabilecekleri gibi kısmen de anlaşarak yazılı paylaşma sözleşmesi tanzim edebilirler. Mesela; 9 SAPANOĞLU; s. 141-143; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU; s.728; AYİTER/KILIÇOĞLU; s. 299. 10OZANEMRE YAYLA; s. 174-175.

5

mirasçılar yalnızca tek bir gayrimenkulün taksimi için yazılı paylaşma sözleşmesi akdedebilirler.

Burada önemli olan tüm mirasçıların bir araya gelerek terekenin kısmen yahut tamamen

paylaşılması konusunda ortak iradelerini bir araya getirmeleridir.11

Ancak bu noktada İmre ayrılmaktadır. Zira ona göre taksim sözleşmesini bütün miras

payları kapsamalıdır. Yazılı paylaşma sözleşmesi yapılmış olmakla taksim bitirilmiş olmalı ve yeni

bir sözleşmeye ihtiyaç duyulmamalıdır.12

Yargıtay’ın görüşleri de terekenin kısmen paylaşılabileceği gibi tamamen de

paylaşılabileceği yönündedir. “Miras payının devri hakkındaki sözleşmenin tüm malvarlığını

içermesine de gerek yoktur.”13 “Açılmış bir terekede mirasa dahil taşınmazlardan biri veya birkaçı

hakkında mirasçılar aralarında miras taksim sözleşmesi yapmaları imkan dahilindedir.”14

Netice itibari ile burada önemli olan yukarıda belirttiğimiz gibi terekenin paylaşılması için

mirasçıların ortak iradeleri ile bir araya gelmeleridir. Paylaşmanın kısmen yahut tamamen

yapılmasının her hangi bir önemi bulunmamaktadır.

11 ÖZTAN, Bilge; Medeni Hukuk’un Temel Kavramları 23. Bası; 2006, Ankara, s. 400; GENÇCAN, s. 1345; SAPANOĞLU, s. 150; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 730. 12 İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan; Miras Hukuku 6. Basım; 2006, İstanbul, s. 505. 13 Yargıtay 2. HD. E: 2003/6249, K: 2003/8643, T:11.06.2003 İlamı. 14Yargıtay 2. HD. E: 2002/7165, K: 2002/7795, T: 10.06.2002 İlamı.

6

B. Yazılı Paylaşma Sözleşmesinin Tarafları

1)Bütün Mirasçılar Katılmalıdır.

Yukarıda bahsettiğimiz üzere yazılı paylaşma sözleşmesi tüm mirasçıların iştiraki ile ve

geçerliliği için yazılı olarak yapılması zaruri olan bir sözleşmedir. Sözleşmenin geçerliliği için tüm

mirasçıların sözleşmenin tanzimine iştirak etmeleri gerekmektedir. Bütün mirasçıların iştirak

etmediği sözleşme geçersizdir.15

Yargıtay’da vermiş olduğu kararlar da “Miras bırakan Hüseyin 1952’de ölmüştür. Davanın

dayanağını teşkil eden 7.5.1972 günlü miras taksim sözleşmesine mirasçılardan Fatma

katılmamıştır. Bu hali ile sözleşme geçersizdir (743 S.M.K. md. 611, 10.12.1952 gün ve 2/4 sayılı

İç. B. Kararı). Gerçekleşen bu durum karşısında davanın reddi gerekirken, yazılı şekilde hüküm

kurulması usul ve yasaya aykırıdır.”16 “Miras taksim sözleşmesinin tüm mirasçılar arasında ve adi

yazılı şekilde olması gerekli ve yeterlidir.”17 diyerek yazılı paylaşma akdine tüm mirasçıların iştirak

etmesi gerektiği hususu üzerinde özellikle durmuştur.

15 SAPANOĞLU, s. 141; GENÇCAN, s. 1358. 16 Yargıtay 2. HD. E: 2003/3444, K: 2003/5224, T: 10.04.2003 ilamı. 17 Yargıtay 2. HD. E: 2003/1933, K: 2003/3189, T: 10.03.2003 ilamı.

7

a.Mirasçılık Belgesi İstenilmelidir.

Paylaşma sözleşmesine tüm mirasçıların iştirak edip etmediğinin tespiti için mirasçılık

belgesinin (veraset ilamının) bulunması gerekmektedir.18

Yargıtay’ca verilen “Murise ait veraset ilamı istenmeden hüküm tesis edilmesi hatalıdır.”19

“Uyuşmazlığın çözülebilmesi için öncelikle OK. ile ilgili olarak veraset ilamı alınmalı ve tüm

mirasçıların kesin olarak saptanılması gerekir.”20 kararları da veraset ilamının mutlaka ve muhakkak

bulunması gerektiği yönündedir.

b. Mirasçılık Belgesi İncelenmelidir.

Veraset ilamı paylaşma sözleşmesine tüm mirasçıların katıldığının tespiti ve mirasçı

olmayan 3. kişilerin sözleşmenin tarafı olmalarını engellemek amacıyla incelenmelidir. Aksi

takdirde mirasçıların bir kısmının iştirak etmeden tanzim edilmiş olan yazılı paylaşma sözleşmeleri

yukarıda belirttiğimiz üzere geçersiz olacaktır.21

18 GENÇCAN, s. 1358. 19 Yargıtay 2. HD. E: 2002/3789, K: 2002/4869, T: 05.04.2002 İlamı. 20 Yargıtay 16.HD. E: 2003/12748. K: 2004/1334, T: 10.02.2004 İlamı. 21 GENÇCAN, s. 1358.

8

c.Mirasçılık Belgesindeki Yanlışlık Hak Kaybına Sebep Olmaz.

Veraset ilamındaki yanlışlık mirasçının hakkına halel getireceğinden, bu yanlışlığın

düzeltilmesi için tarafa süre verilmelidir.22

2)Vesayet Altındakilerin Katılımı.

Bu bölümde her bir ehliyet durumuna göre ayrı ayrı inceleme yapmakta fayda görmekteyiz.

Tam Ehliyetliler Bakımından; Bilindiği üzere tam ehliyetliler ayırt etme gücüne sahip ve

kısıtlı olmayan ergin kişileri ifade eder. Tam ehliyete haiz kişi herhangi bir kişinin yahut makamın

iznine ihtiyaç duymadan tüm işlemleri yapabildikleri için yazılı paylaşma sözleşmeleri yapmalarına

engel herhangi bir durum bulunmamaktadır.23

Tam Ehliyetsizler Bakımından; tam ehliyetsiz, ayırt etme gücü bulunmayan küçük yahut

kısıtlı olarak tanımlanmaktadır. Yani tam ehliyetsizlik bakımından ayırt etme gücünün mutlak

şekilde yokluğu şarttır. Bu nedenle ayırt etme gücünden yoksunların hukuki işlem yapmaları

mümkün olmamakla birlikte şayet hukuki işlem yapmışlar ise bu işlemler yok hükmündedir. Binaen

aleyh bu kişilerin yazılı paylaşma sözleşmelerine iştirakleri de mümkün değildir. Bunlar yalnızca

veli ve vasileri aracılığı ile sözleşmelere iştirak edebilirler.24Veli ile temsil ilgili açıklamaları

aşağıda yapacağımız için tekrardan kaçınmak adına bu bölümde izahından imtina etmekteyiz.

22 GENÇCAN, s. 1360. 23 AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut/ KARAMAN, Derya Ateş; Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, 2007, Ankara, s. 303; SAPANOĞLU, s. 148. 24 SAPANOĞLU, s. 148; AKİPEK/AKINTÜRK/KARAMAN, s. 302, ÖZTAN, s. 257-258; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 731.

9

Şayet vasi ile vesayeti altındaki kişinin menfaatleri çatışıyorsa mesela her ikisi de aynı miras

bırakanın mirasçısı ise bu durumda vesayet altındaki ayırt etme gücünden yoksuna sulh hâkiminin

izni ile yeni bir kayyım atanmalıdır.25

Sınırlı Ehliyetsizler Bakımından; Sınırlı ehliyetliler ayırt etme gücüne sahip kısıtlı ile yine

ayırt etme gücüne sahip küçüktür. Şayet sınırlı ehliyetsiz hukuki işlemle borç altına girmiyorsa bu

durumda herhangi bir kişi yahut makamın iznine hacet duymaksızın işlemi yapabilir. Fakat tam tersi

durumla yapmış olduğu hukuki işlemle kendisini borç altına sokuyorsa bu durumda işlemin yasal

temsilci tarafından yapılmış olması ve sulh hâkiminden izin alınmış olması gerekmektedir. Yazılı

paylaşma sözleşmesi yukarıda belirttiğimiz gibi bir taahhüt işlemi olup tarafları borç altına

sokmaktadır. Bu sebeple sınırlı ehliyetsizin yazılı paylaşma sözleşmesine taraf olabilmesi için

mutlaka sulh hâkiminin izni ile vasi tarafından akdedilmesi gerekmektedir.26

Ayrıca tüm vesayet altındakilerin yazılı paylaşma sözleşmelerine taraf olabilmeleri için

vesayet makamının(sulh hakimi) izni yanında bir de denetim makamının(asliye hukuk hakimi) izni

gerekmektedir.27

Yargıtay da vesayet makamının izni yanında denetim makamının iznini şu kararı ile

aramıştır. “TMK. 676. Maddesine göre miras paylaşım sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde

yapılmasına bağlıdır. Miras sözleşmesinin vesayet altındaki kişi yönünden geçerli olabilmesi için

25 SAPANOĞLU, s. 149. 26 AKİPEK/AKINTÜRK/KARAMAN, s. 320; SAPANOĞLU, s. 150. 27 GENÇCAN, s. 1361.

10

vesayet makamının izninden sonra denetim makamının da (asliye hukuk mahkemesi) izni

gereklidir.”28

3)Velayet Altındakilerin Katılımı.

Velayet altındaki küçük mirasçıların yazılı paylaşma sözleşmeleri velileri tarafından

yapılmalıdır. Gerek tam ehliyetsiz ve gerekse sınırlı ehliyetsizler kendilerini velileri aracılığı ile

temsil ettiriyorlar ise bu durumda vasilerde olduğu gibi denetim ve vesayet makamından izin

alınmasına hacet yoktur.29

4)Vekil Aracılığı İle Katılım.

Mirasçının vekili aracılığı ile yazılı paylaşma sözleşmesine iştiraki mümkündür.30

C.Yazılı Paylaşma Sözleşmesinin Şekli

1) Şeklin Amacı

Kanun koyucu bazen kamu düzenin korunması bazen de 3. Kişilerin menfaatini korumak

amacı ile bazı sözleşmelere şekil şartı koymuştur. Şekil bilindiği üzere her şeyden önce taraf ve

28 Yargıtay 2.HD. E: 2003/4687, K: 2003/5748. T: 21.04.2003 İlamı. 29 GENÇCAN, s. 1361-1362; SAPANOĞLU, s. 148-149-150. 30 GENÇCAN, s. 1362.

11

tarafların sözleşme yapma iradelerindeki ciddiyetini göstermekle birlikte, sözleşmenin kesin olarak

yapıldığını ortaya koymaktadır. Ayrıca yine şekil sözleşmelere açıklık getirmekle, farklı anlamlara

kapalı ve tereddütlü noktaların önüne geçilmesine hizmet eder. Ayrıca yine şekil ispat kolaylığı

sağlamaktadır.31

2) Yazılı Şekilde Yapılması Yeterlidir.

a. Adi Yazılı Şekil Yeterlidir.

TMK’nın 676. Maddesine göre yazılı paylaşma sözleşmesi şekle bağlı sözleşmedir.

Paylaşma sözleşmesinde resmi yazılı şekil aranmadığından adi yazılı şekil kafidir. Yasanın

öngördüğü şekle uygun olarak yapılmayan yazılı paylaşma sözleşmeleri hukuken geçerli olmazlar.

Sözlü olarak yapılan paylaşmalar hukuken geçerli olmazlar.32

1512 s. Noterlik Kanunu’nun 89. Maddesinde “…mirasın taksimi sözleşmesi ve diğer

kanunlarda öngörülen sair işlemler bu fasıl hükümlerine göre düzenlenir.” hükmü uyarınca miras

taksim sözleşmesi noter aracılığı ile de akdedilebilmektedir.

31 SAPANOĞLU, s. 155-156. 32 GENÇCAN, s. 1350; SAPANOĞLU, s.162-167-179

12

b. Tapu Sicil Memuru Önünde De Yapılabilir.

Yazılı paylaşma sözleşmesinin tapu sicil müdürlüklerince tanzim edilmesine ilişkin olarak

kanunda herhangi bir hüküm bulunmadığı gibi engelleyen bir durumda bulunmamaktadır. Bu

sebeple yazılı taksim sözleşmeleri adi yazılı şekilde, noterler aracılığı ile tanzim edilebileceği gibi

tapu sicil müdürleri önünde de tanzim edilebilir. Gerek noter ve gerekse tapu sicil müdürü önünde

tanzim edilen yazılı paylaşma akitleri geçerlilik açısından değil, ispat açısından taraflara kolaylık

sağlamaktadır.33

c. Paylı Mülkiyet Oluşmuşsa Resmi Şekilde Yapılabilir.

Paylaşmanın yapılmasından önce paylı mülkiyet meydana gelmişse bu taşınmazdaki payın

devri resmi şekle tabii olduğundan yazılı şekil yeterli değildir.34

33 GENÇCAN, s. 182,183; SAPANOĞLU, s. 182-183 34 GENÇCAN, s. 1350

13

3) Bütün Mirasçılar Tarafından İmzalanmalıdır.

a. Paylaşmaya Katılanların Tamamı İmzalamalıdır.

Yazılı paylaşma sözleşmesi paylaşmaya katılanların tamamı tarafından imzalanması

gerekmektedir.35

b. İmza Duraksamasında Bilirkişi İncelemesi Yapılmalıdır.

Paylaşma sözleşmesindeki imzalar konusunda herhangi bir problemin varlığı halinde bunun

bilirkişi incelemesi ile açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.36

c. Parmak İzi Onaylanmış Olmalıdır.

Ayrıca paylaşma sözleşmesine imzasının yerine parmak izi kullanarak iştirak eden

mirasçının bu parmak izinin onaylanmış olması gerekir.37

d. Mühür Onaylanmış Olmalıdır.

Paylaşma sözleşmesine imzasının yerine mühür kullanarak iştirak eden mirasçının bu

mührün usulüne uygun olarak onaylanmış olması gerekmektedir.38

35 GENÇCAN, s. 1352. 36 GENÇCAN, s. 1353. 37 GENÇCAN, s. 1354. 38 GENÇCAN, s. 1355.

14

e. El İle Yapılmış İşaret Onaylanmış Olmalıdır.

Paylaşma sözleşmesine imzasının yerine el ile yapılmış işaret ile iştirak eden mirasçının bu

el işaretinin usulüne uygun olarak onaylanmış olması gerekmektedir.39

f. Paylaşmaya İcazet Verilebilir.

Paylaşma sözleşmesinin yapılması sırasında hazır bulunmayan mirasçı yahut mirasçılar,

sözleşmenin akdedilmesinden sonra hazırlar arasında akdedilmiş olan sözleşmeye icazet vererek

sözleşmeyi geçerli hale getirebilirler.40

III. YAZILI PAYLAŞMA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI

A. Sözleşmenin Borç Doğurucu- Ayni Etkisi

Yazılı taksim sözleşmesi borç doğurucu etkiye sahip olup, ayni özelliğe sahip değildir.

Yukarıda yazılı taksim sözleşmesinin taahhüt işlemini içeren sözleşme olmakla birlikte tasarrufi

özelliği bulunmadığına değinmiştik. Buradan hareketle yazılı paylaşma sözleşmeleri

akdedilmelerinden sonra yalnızca mirasçılara taksimin gerçekleşmesini istemek için hukuki zemin

hazırlamaktadır. Bu sözleşme yalnızca mirasçılara sözleşme içeriğinin ifa edilmesi yani

39 GENÇCAN, s. 1356. 40 GENÇCAN, s. 1358.

15

sözleşmedeki taahhüde uygun olarak hisselerinin, hisse sahibi mirasçılara devrini talep ve dava

yetkisi tanımaktadır.41

Yazılı paylaşma sözleşmesindeki taahhüt işlemleri taşınırlarda teslime, taşınmazlarda da

tescilin gerçekleşmesine kadar devam etmektedir. Tescil ve teslim işleminin gerçekleşmesinden

sonra iştirak halindeki mülkiyet bozulmakta ve dolayısıyla sözleşme ifa nedeni ile sona

ermektedir.42

B. Sözleşmenin Tereke Borçlarına Etkisi

Miras bırakanın terekesine aktifleri olduğu gibi pasifleri de dahildir. Ancak mirasçılar yazılı

paylaşma sözleşmesi akdederlerken miras bırakanın pasiflerini devre dışında bırakarak yalnızca

terekedeki aktiflerin tamamını yahut bir kısmını sözleşmeye konu edebilirler. TMK, mirasçılara,

miras bırakanın pasiflerini de sözleşmeye derç etmelerinin zorunlu olduğunu öngören bir

düzenleme de yapmış değildir. Bu anlamda mirasçılar, sözleşmeyi akdederlerken özgürdürler. Fakat

mirasçılar terekenin pasifleri üzerinde de paylaşma öngörebilirler. Aksi takdirde miras bırakının

pasifleri üzerinde hisseleri oranında sorumlu olacaklardır. Zira TMK gereğince mirasçıların

hisseleri oranında sorumlu olabilmeleri için aksinin kararlaştırılmamış olması gerekmektedir.43

Bilindiği üzere mirasçıların, tereke borçlarından dolayı sorumlulukları müteselsilen

sorumluluktur. Yani tereke alacaklısı dilediği mirasçıya müracaat ederek borcun tahsilini talep

41 KILIÇOĞLU, Ahmet; Miras Taksim Sözleşmesi; 1989, Ankara, s. 108-109; KILIÇOĞLU, Ahmet; Miras Hukuku; 2006, Ankara, s.405-406. 42 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 110; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 407-408. 43 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 111; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 408-409; ANTALYA, Gökhan; Miras Hukuku; 2003, İstanbul, s. 328-329; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 734.

16

edebilir. Bu durumda borcu ödemek zorunda kalan mirasçı kendi aralarındaki yazılı paylaşma

akdinde hüküm varsa bu hükme göre borcu üstlenen mirasçıya söz konusu miktarı rücu edebilir. Ve

fakat söz konusu bedel borcu üstlenen mirasçı tarafından rücuen alınamıyorsa bu durumda mirasçı

aksi kararlaştırılmamışsa miras payları oranında diğer mirasçıların üzerine gidebilir.44

Mirasçıların müteselsilen sorumluluğu, paylaşmanın gerçekleştiği tarihten yahut müeccel

borçlarda muacceliyet tarihinden itibaren beş yıl geçmekle hitam bulmaktadır.45

C. Mirasçıların Paylaşılan Paylar Nedeni İle Sorumluluğu

1) Sözleşmeyi İfa Sorumluluğu

Yazılı paylaşma sözleşmesi mirasçıların her birisi için karşılıklı hak ve borçlar barındıran

tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmedir. Bu nedenle mirasçılar, aralarında yapmış oldukları yazılı

paylaşma sözleşmesine uygun davranmak, sözleşme nedeni ile kendilerinin ödemekle yükümlü

oldukları borçları zamanında ödemek ve sözleşmede kararlaştırılan zamanda sözleşmeyi ifa etmek

durumundadırlar. Aksi takdirde yani terekedeki taşınır malı teslim etmeyen, taşınmaz malı tescil

etmeyen, alacağı devretmeyen ve terekedeki borcu ödemeyen mirasçı aleyhine diğer mirasçıların ifa

44KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 111,112; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 408-409-410; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 734-735; İNAN, Ali Naim/ ERTAŞ, Şeref/ ALBAŞ, Hakan; Miras Hukuku 6. Bası; 2006,Ankara, s. 508-509. 45 OĞUZMAN, Kemal; Miras Hukuku 6. Bası; 1995, İstanbul, s. 339; DURAL, Mustafa; Miras Hukuku(Ders Notu Niteliğinde El Kitabı),1983, Ankara, s. 226-227; İNAN/ERTAŞ/ALBAŞ, s. 509; ANTALYA, s. 328.

17

davası yahut ifa edilmeme nedeni ile ortaya çıkan sorumluluğa ilişkin dava ve talep hakları

saklıdır.46

2)Sözleşmenin İfasından Sonra Paylaşılan Paylardan Sorumluluk

Yazılı taksim sözleşmesinin taşınırların teslimi, taşınmazların tescili ile hitam bulacağına

yukarıda bahsetmiş idik. Sözleşmenin taraflar arasında akdedilmesinden sonra mirasçıların

birbirlerine karşı sorumlulukları devam etmektedir. Mirasçının kendi hissesine düşen malın ayıplı

olması, 3. kişi tarafından malın zaptedilmiş olması gibi hallerde mirasçıların birbirlerine karşı

sorumlulukları devam etmektedir.47

Yazılı paylaşma sözleşmelerinde taahhüt ve tasarruf işlemleri aynı anda gerçekleşmeyebilir.

Bu nedenle mirasçıların birbirlerine karşı sorumluluklarının başlaması için sözleşmenin ifa edilmesi

gerekmektedir.48

Mirasçıların buradaki sorumlulukları müteselsilen sorumluluk esası olmayıp, taksimdeki

eşitlik ilkesi gereği her mirasçı paylaşmadan sonra diğer mirasçıya karşı miras oranına göre sorumlu

olacaktır.49

46 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 114; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 412-413. 47 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 114-115; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 413. 48 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 115; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 413-414. 49 KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 116; KILIÇOĞLU, Miras Hukuku, s. 415-416.

18

IV. PAYLAŞMA SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİĞİ VE SONA ERMESİ

A. Paylaşma Sözleşmesinin Geçersizliği

1. Borçlar Hukuku’na İlişkin Sebeplerle Geçersizliği

Paylaşma sözleşmesinin geçersizliği TMK’nın 680. maddesinde açıkça atıf yapılarak hüküm

altına alınmıştır. Şöyle ki; “Borçlar Kanununun geçersizliğe ilişkin genel hükümleri, paylaşma

sözleşmeleri hakkında da uygulanır.” Kanunun lafzından dahi anlaşılacağı üzere Borçlar

Kanunu’ndaki geçersizlik sebepleri aynen paylaşma sözleşmesi için de geçerli olacaktır.50

680. maddedeki atıfla geçersizlik hem yazılı paylaşma sözleşmeleri hem de elden paylaşma

sözleşmeleri için de geçerlidir.51

TMK’nın 676/III fıkrasında yazılı paylaşma sözleşmelerinin mutlaka yazılı yapılması

gerektiği hususu belirtilmiştir. Yazılı yapılması, paylaşma sözleşmesinin geçerlilik şartıdır. Bu

şeklin taraflar arasında adi yazılı olarak, noter aracılığı ile yahut tapu sicil memuru önünde

yapılabileceği hususuna daha önce temas etmiş idik. Mirasçılar kanunda belirtilen yazılı şekle

uymadan yazılı paylaşma sözleşmesi yapmışlar ise(mesela şifahi olarak) bu durumda iş bu sözleşme

geçersiz olup, mirasçılar ve tereke üzerinde herhangi bir hüküm ve sonuç doğurmaz.52

50 OZANEMRE YAYLA, s. 214-215; SAPANOĞLU, s. 196, KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 733-734, İMRE/ERMAN, s. 507-508. 51 OZANEMRE YAYLA, s. 219, KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 123. 52 SAPANOĞLU, s. 197.

19

Yazılı paylaşma sözleşmesine iştirak eden mirasçılardan herhangi birinin ehliyetsizliği

sözleşmenin geçersizliğine sebebiyet verir.53

Sözleşmenin muvazaalı olarak yapılması sözleşmenin geçersizliğine sebebiyet verecektir.54

Ayrıca bunların yanında mirasçılardan birinin hata, hile, ikrah yahut gabin altında

sözleşmeyi imzalaması da sözleşmenin fesih sebebidir. Binaen aleyh paylaşma sözleşmesinin

ahlaka, adaba, kamu düzenine ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olması hali de geçersizlik

yahut fesih sebebidir.55

Yargıtay’da gabinin varlığının özellikle araştırılmasını şu kararı ile ortaya koymuştur;

Muakeveleler hangi sebeplerle fesholunabilirse taksim dahi aynı sebeplerle fesholunabilir.

(TKM. md. 615, Yeni TMK. md. 680)

Dava; 1.7.1997 tarihli miras taksim sözleşmesinin hata, hile ve edimler arasındaki aşırı

oransızlık (gabin) sebepleriyle feshi isteğine ilişkindir.

Gabin iddiasına gelince;

Gabin (edimler arasındaki aşırı oransızlığın) varlığı için; biri objektif diğeri subjektif iki

unsurun bir arada bulunması zorunludur. (BK. Md. 21) Objektif unsur; karşılıklı borç yükleyen

53 SAPANOĞLU, s. 198, OZANEMRE YAYLA, s. 217. 54 SAPANOĞLU, s. 198, OZANEMRE YAYLA, s. 218. 55 OZANEMRE YAYLA, s. 216-217-218.

20

akitlerde ivazlar arasındaki aşırı oransızlıktır. Çok yüksek karşı edime, çok düşük bir edim; yada

bunun tersine çok düşük bir edime, çok yüksek karşı edim yüklenilen durumlarda; aşırı

oransızlıktan sözedilir. Bir akitte ivazlar arasında açık bir nispetsizlik bulunduğu takdirde; eğer bu

durum zarar görenin müzayaka halinde bulunmasından veya hiffetinden yahut tecrübesizliğinden

istifade suretiyle vukua getirilmiş ise, mutazarrır bir sene zarfında akti feshettiğini beyan ederse

verdiğini geri alabilir. Borçlar Kanunu 21. madde hükmüne göre; subjektif unsur ise ; aktin

taraflarından birinin darda kalmasından (Müzayaka) hiffetinden ya da tecrübesizliğinden

yararlanılarak yapılmış olmasıdır.

Miras bırakan Ömer 28.07.1996 tarihinde öldürülmüştür.Miras taksim sözleşmesi,

ölümünden yaklaşık (1) yıl geçtikten sonra 1.7.1997 tarihinde yapılmıştır. Murisin öldürülüşünün

davacının ve yakınlarının manevi bütünlüğünü önemli derecede sarstığı ve tehlike yarattığı

tartışmasızdır. Murise nikahsız olarak yaşayan ve bu ilişkiden iki çocuk sahibi olan ortaokul

mezunu, ev kadını ve hiçbir iş tecrübesi bulunmayan davacının, murisin ortağı olduğu Turizm,

Otelcilik, döviz, gazino, ithalat, ihracat, inşaat, kimya ve gıda sanayi gibi birçok alanda faaliyet

gösteren birçok şirket hakkında tecrübe sahibi olduğu kabul edilemez. Edimler arasında 300 misline

varan oransızlık olduğu iddia edildiğine göre; ivazlar arasında açık bir oransızlık bulunup

bulunmadığının araştırılması gerekir. Bu yön tanık sözleriyle değil uzman bilirkişi incelemesiyle

belirlenebilir. O halde mahkemece yapılacak iş; veraset ve intikal vergisine esas kayıt ve maliyenin

değerlendirmesi de esas alınarak paylaşım sözleşmesinin konusu olan şirketlerin mali denetim ve

yapıları konusunda uzman bilirkişiler eliyle inceleme yaptırmak, taksim sözleşmesinin yapıldığı

tarihte davacılara bırakılan değerler ile davalılara bırakılan değerler tespit edilip ivazlar arasında

aşırı oransızlık bulunup bulunmadığı belirlenmek, davalıların da sözleşmeyi yapan davacı tarafı

aldatma ve aşırı yararlanma kastıyla hareket edip etmediklerini dahi araştırmak, objektif ve

subjektif koşullar hep birlikte değerlendirilerek hasıl olacak sonuç uyarınca karar vermekten

21

ibarettir. Bu yön araştırılmadan yasal olmayan gerekçe ile bilirkişi incelemesi yaptırılmadan ve

deliller hep birlikte takdir edilmeden hüküm verilmesi doğru görülmemiştir.56

2) Miras Hukukuna İlişkin Sebeplerle Geçersizliği

Yukarıda yazılı paylaşma sözleşmesinin şartlarında mirasçıların oybirliğinden bahsetmiş

idik. Paylaşma sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bütün mirasçılar tarafından oybirliği ile

yapılması gerekir. Bu sebeple mirasçılardan bir kısmının sözleşmeye iştirak etmemesi yahut karşı

gelmesi halinde sözleşme geçersiz hale gelecektir. 57

Yukarıda özellikle terekenin tamamı yahut bir kısmının sözleşmeye konu olmasının önemli

olmadığını; önemli olan hususun mirasçıların oybirliği ile sözleşmeye iştirak etmesi gerektiği

hususundan bahsetmiş idik. Bu sebeple terekenin tamamı yerine bir kısmının sözleşmeye konu

olması geçersizlik sebebini oluşturmayacaktır.58

B. Paylaşma Sözleşmesinin Ortadan Kalkması

Bilindiği üzere her sözleşmenin taraflarca ifası halinde bunun doğal sonucu olarak sözleşme

sona ermektedir. Bu nedenle yazılı paylaşma sözleşmesinin sonucunda terekenin mirasçılar arasında

paylaşılması ile sözleşme otomatik olarak ortadan kalkmaktadır. Yine aynı şekilde yazılı paylaşma

56 Yargıtay 2. HD. E: 2004/5959; K: 2004/9062; T: 06.07.2004 İlamı. 57 SAPANOĞLU, s. 197,198; OZANEMRE YAYLA, s. 220. 58 OZANEMRE YAYLA, s. 220-221.

22

sözleşmesinin taraflarca akdedilmesinden sonra paylaşmanın hukuken imkansız hale gelmesi

durumunda da sözleşme ortadan kalkacaktır.59

Tüm bunların yanında yazılı paylaşma sözleşmesinin taraflarca akdedilmesinden sonra,

mirasçıların söz konusu sözleşmeden sarih yahut zımnen dönmeleri halinde de sözleşme ortadan

kalkacaktır. Sarih bir şekilde dönme; mirasçıların aralarında akdettikleri yazılı paylaşma

sözleşmesinin uygulanmaması konusunda oybirliği ile karar vermeleri halinde mümkün iken; zımni

dönme ise tarafların yazılı paylaşma sözleşmesi akdettikten sonra tekrar bir araya gelerek yeniden

oybirliği ile yeni bir sözleşme akdetmeleridir.60

59 OZANEMRE YAYLA, s. 221. 60 OZANEMRE YAYLA, s. 222-223; KILIÇOĞLU, Miras Taksim Sözleşmesi, s. 122.

23

KAYNAKÇA

AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut/ KARAMAN, Derya Ateş; Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, 2007, Ankara

ANTALYA, Gökhan; Miras Hukuku; 2003, İstanbul.

AYAN, Mehmet; Miras Hukuku, 2010, Konya.

AYİTER, Nuşin/ KILIÇOĞLU; Ahmet; Miras Hukuku; 1989, Ankara.

DURAL, Mustafa; Miras Hukuku(Ders Notu Niteliğinde El Kitabı),1983, Ankara.

GENÇCAN, Ömer Uğur; Miras Hukuku 2. Baskı,2011, Ankara.

GÖKTÜRK, Hüseyin Avni; Miras Hukuku 3. Basım; 1955, Ankara.

GÖNENSAY, Samim/ BİRSEN, Kemaleddin; Miras Hukuku 2. Bası; 1963, İstanbul.

İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan; Miras Hukuku 6. Basım; 2006, İstanbul.

İNAN, Ali Naim/ ERTAŞ, Şeref/ ALBAŞ, Hakan; Miras Hukuku 6. Bası; 2006,Ankara.

KILIÇOĞLU, Ahmet; Miras Hukuku; 2006, Ankara.

KILIÇOĞLU, Ahmet; Miras Taksim Sözleşmesi; 1989, Ankara.

KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip; Miras Hukuku 2. Bası; 1978, İstanbul.

OĞUZMAN, Kemal; Miras Hukuku 6. Bası; 1995, İstanbul.

ÖZTAN, Bilge; Medeni Hukuk’un Temel Kavramları 23. Bası; 2006, Ankara.

SAPANOĞLU, Süleyman; Miras Paylaşma ve Miras Payının Devri Sözleşmeleri, 2011, Ankara.

OZANEMRE YAYLA, Tolunay; Mirasın Paylaşılması, 2011, Ankara.

SEROZAN,Rona/ENGİN,Baki İlkay; Miras Hukuku, 2012, Ankara.