17
XXI. ISBN 975-19-0164-2 25.000 TL KDV Dahil/20 $ Genel SORUMLU YAZ! MÜDÜRÜ KURULU . Prof.Dr.Bahaeddin . Prof.Dr.Refet Mehmet YÖNETMEN .. Mehmet TASHill . Hüseyin Gülgün . Tülin DANACI . 1 ileri sürü- len fikir ve sa- hipleri sorumludur.( ·. · Makaleler kaynak 1 gösterilmek ile iktihas edilebilir On Kapak:: · Gazi'nin Türbesi (Foto.Abdülkerim ERDOGAN) Ön Kapak : : Eyüp, Sokullu [ Külliyesi (F()tO: Sadi BAYRAM) Arka Kapak : : Edirne Selimiye Külliyesi Giri§ Portali (Foto: Sadi BAYRAM) Arka, Kapak : Rüstem Pa§a Külliyesi (Foto: Sadi BAYRAM):. Telefon (Ankara) 311 34 63 - 324 48 16/233-238 BASILDIGI YER: Türk fstanhul 1990 Ic i ll!! Doç.Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ Hukukunda Tahsisat Kabilinden ve Konuyla Kanuni'ye Takdim Edilen Bir Risale . . . . 5 Nazif ÖZTÜRK XIX. Sanayile§me ve 1827'de Kurulan . . 23 Dr.Mehmet Akif ERDOGRU . . . . . . . . . . . . . 81 Y.Mimar Esin DEMIREL Günümüze Bir Ah§ap Ke§fi Osman Efendi Tekkesi . . . . . . . . . . . . 115 AKBATU Kaybolan camilerinden Sinan camii Tahtaminfire camii .............. ·. . . . . . . . . . . . . . 129 Saim Sivas'ta Büyük ve Küçük Ali Baba Zaviyeleri . . . . . . . . . 133 Prof.Dr.Semra ÖGEL Mehmet camii'nin Yan . . . . . . . . . 151 Bilecik'de Orhan Gazi imareti'nin Bugünkü Durumu ve Süslemesi Notlar ..................... 165 M.Semih Piyale Pa§a Camii'ndeki Ah§ap Üstü Kalem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 173 Yrd.DoçJDr. Gülçin KÜÇÜKKAYA Mimar Dönemi Menzil Bir Deneme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 ULUÇAM .. Irak'taki Mukarnas Kubbeli Selçuklu Türbeleri 255 KARPUZ Trabzon'un Çaykara Köylerinde Bulunan Camiler ....................... ·. . . . . . . . . . . . . . . 281 Suzan BAYRAKTAROGLU Eski ve Çevresi ve Düz Dokuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l99 Doç.Dr.Selçuk Türk "Köprülü Metodu"nun Yeri ve Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 . Doç.Dr.Mü.çteba UGUR Sülüs Dair Mühim Bir "Sülüs Rehberi" .. ·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Yrd.Doç.Dr.Nusret ÇAM da Meselelerin ve Mezheplerin Türk Cami Mimarisine Tesiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 Dr.Aii AKTAN Divani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 ÖTÜKEN Bizans Duvar Tektonik ve Estekik Çözümler 395 Mehmet TUNÇER Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma Geli§tirme Planlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

XXI. Sayı ISBN 975-19-0164-2

Fiatı: 25.000 TL KDV Dahil/20 $ SAHİBİ

Vakıflar Genel Müdürlüğü Adına

ŞenerMACUN

SORUMLU YAZ! İŞLERi MÜDÜRÜ

İbrahim ATEŞ İNCELEME KURULU

. İbrahim ATEŞ

Prof.Dr.Bahaeddin YEDİYILI>IZ .

Prof.Dr.Refet YİNANÇ Doç.Dr.AbdÜikeriİn ABDÜLKADİROGLU

Mehmet NARİNCE TEKNİK YÖNETMEN

SadiBA~M .. Mehmet NARİNCE

TASHill Şükran VELİOtLu

. Hüseyin BAŞKAYA Gülgün ERIŞEN;_

. ı

Tülin DANACI . 1

Yayınlanan yazılarda ileri sürü­len fikir ve beyanl~rdan yazı sa-hipleri sorumludur.( ·. ·

Makaleler kaynak 1 gösterilmek kay~ı ile iktihas edilebilir

On Kapak:: · Ertuğrul Gazi'nin Türbesi

(Foto.Abdülkerim ERDOGAN) Ön İÇ Kapak : :

İstanbul, Eyüp, Sokullu [ Külliyesi (F()tO: Sadi BAYRAM) Arka Kapak : :

Edirne Selimiye Külliyesi Giri§ Portali

(Foto: Sad i BAYRAM) Arka, İç Kapak :

Tekirdağ Rüstem Pa§a Külliyesi

(Foto: Sadi BAYRAM):. Telefon (Ankara)

311 34 63 - 324 48 16/233-238 BASILDIGI YER:

Türk Dünyası Ara§tırmaları Vakfı

fstanhul 1990

Ic i ll!!

Doç.Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ Osmanlı Hukukunda Tahsisat Kabilinden Vakıflar ve Konuyla İlgili Kanuni'ye Takdim Edilen Bir Risale . . . . 5

Nazif ÖZTÜRK XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Sanayile§me ve 1827'de Kurulan Vakıf İplik Fabrikası . . 23

Dr.Mehmet Akif ERDOGRU Ertuğrul Gı'izi'nin Bilec~k'teki Vakıfla_rı . . . . . . . . . . . . . 81

Y.Mimar Esin DEMIREL Vakıflar İdaresinin Günümüze Ula§tırdığı Bir Ah§ap Yapı Ke§fi Osman Efendi Tekkesi . . . . . . . . . . . . 115

Şinasi AKBATU İstanbul'un Kaybolan camilerinden Sinan Ağa camii Tahtaminfire camii .............. ·. . . . . . . . . . . . . . 129

Saim SAVAŞ Sivas'ta Büyük ve Küçük Ali Baba Zaviyeleri . . . . . . . . . 133

Prof.Dr.Semra ÖGEL Şehzade Mehmet camii'nin Dı§ Yan Safaları . . . . . . . . . 151

Prof.Dr.Yıldız DEMİRİZ Bilecik'de Orhan Gazi imareti'nin Bugünkü Durumu ve Süslemesi Hakkında Notlar..................... 165

M.Semih İRTEŞ Kasımpa§a Piyale Pa§a Camii'ndeki Ah§ap Üstü Kalem ݧleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 173

Yrd.DoçJDr. Gülçin KÜÇÜKKAYA Mimar Sin~'n Dönemi İstanbul-Belgrad Arası Menzil Yapıları Hakkında Bir Deneme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Yrd.Doç.Dr.Abdüsselı'im ULUÇAM .. Irak'taki Mukarnas Kubbeli Selçuklu Türbeleri Hakkında 255

Doç.Dr;Haşim KARPUZ Trabzon'un Çaykara İlçesi Köylerinde Bulunan Bazı Camiler ....................... ·. . . . . . . . . . . . . . . 281

Suzan BAYRAKTAROGLU Eski Şehir ve Çevresi Halı-Kilim ve Düz Dokuma Yaygıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l99

Doç.Dr.Selçuk MiİLAYİM Türk Sanatı Ara§tırmacılığında "Köprülü Metodu"nun Yeri ve Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

. Doç.Dr.Mü.çteba UGUR Sülüs Hattında Dair Mühim Bir Risı'He "Sülüs Yazısı Rehberi" .. ·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335

Yrd.Doç.Dr.Nusret ÇAM İslam da Bazı Fı khı Meselelerin ve Mezheplerin Türk Cami Mimarisine Tesiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

Dr.Aii AKTAN Divani Yazı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Prof.Dr.S.Yıldız ÖTÜKEN Bizans Duvar Tekniğinde Tektonik ve Estekik Çözümler 395

Mehmet TUNÇER Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma Geli§tirme Planlama Çah:§maları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

Page 2: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

1

. . . VAKlFLAR IDARESININ

GÜNÜMÜZE ULA_ŞTIRDIGI BiR AHŞAP YAPI KEŞFi OSMAN EFENDi TEKKESi

Restaratör Y. Mimar Esin DEMiREL

• I

stanbul'da evvelce mevcut olan dört­

yüz civarındaki tekkeden günümüze

gelebilmi~ tipik bir örnek de K~fi Os-

man Efendi Tekkesi'dir. Ah~p olan bu tekke

Vezneciler semtinde Kalenderhane Mahalle­

si'nde, Hallac-ı Mansur Sokağı'nda (Bu sokak

günümÜZde mevcut değildir.) 102 pafta, 664 a­

da, 24 parseldedir. Tekkenin civarı tamamen

istimlak edilmi~ ise de sadece tekke korun­

-maktadır.

Mezkı1r tekkeye ait en eski kayıt Vakıflar

Genel Müdürlüğü Aqivi'nde mahfuz 1101 H.

(1689 M.) tarihli Ke.~fı Osman Efendi vakfiye­

sidir.1 Vakfıye 1093 H. (1682 M.) yılı seferül­

hayr ayının 15. günü düzenlenmi~ olup 1101

H. (1689 M. de) tescil edi!erek yürürlüğe so­

kulmu~tur. Aradan geçen takribi yedi sene

zarfında tekkenin in~a edilmi~ olduğu dü~üne­

bilinir. Vakfıyede tekke ve yeri ile ilgili aynen

~öyle denilmektedir. "M ahmiye-i Kostanrin~v­

re'de Kalenderhane Mahallesi'nde vaki bir ta­.raftan Ferhat Paşa Vakfı ".2 "ve bir taraftan

Helvacı Baba Vakfi".3"ve bir taraftan Hüseyin Paşa mi/ki ve bazen Hantanıcı Mehmet Çelebi milki ve bazan tartk-i 'iimm ile mahdud mi/ki müşteriim olan arsa üzerine malını ile bina ey­

ledi,f?jnz, YEDi BAB HÜCÜRATI ve CAMİ-i ŞERiFi ve Medine-i Müne~·vere vakfından

olan yüzkırkdön zira arsa-i ve bi'ri nıiii ve

MİLK ve tadk-t hassı nıuhre~·tziiv~venıi ve Canıi-

-i mezbunın canibi şarkfsinde vaki EŞÇt)R-1 ._.,.)~ı

MÜSMİRE ve GAYR-I MÜSMİREYİ VE BİR SU KUYUSUNU nzüştenıil Arsa-i Menı/ıikenıi...."

Vakıf Ke~fı Osman Efendi'nin günümüzde­

ki tekkesinde vakfive kavıtlarını tevid edici

herhangi bir kitabe- mev~ut değildi;~ Ancak

Ke~fı Osman Efendi'nin ke.ndisi ve hayır eser­

leri ile ilgili olarak Niksar'da yaptırdığı cami-

V akıllar Genel Müdürlügü Arıjivi, 341 nolu defteri n 521. sahifesinde kayıtlı Ke:jll Osman Efendi Vakfiyesi.

2 Bakınız. i. F. Ayanogıu,"Ferhaı Pa~ ve Gizli Kalan Vakıllan" ,"Yaktilar Dergisi" S. 7 Sahife 145.

3 Bakınız, M. Baha Tanman, "İstanbul Süleymaniye'de Helvai Tekkesi", "Sanat Tarihi Yıllığı"S 8, Sahife 173. ·

4 1976 senesinde Toklu Dede haziresi tamiri esnasında. hazireye atılmış bir durumda hulunarak alınan Kelime-i Tevhid

kitabesi muhafaza edilmek üzere o zamanlar alt katı mezarlık ekibi ~ntiyesi olarak kullanılan tekkeye getirilmiştir.

Page 3: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

ll6 Y.Mimar Esin DEMiREL

indeki kitabede bilgi bulabiliyoruz? Nitekim

kendi bu cami avlusunda gömülmü~tür. Nik­

sar'daki caminin kilabcsinde Aziz Mahmud

Hüdai Hazretlerinin bendesi ve Celveti tari­

kinden olduğu anla~ılmaktadır. Tekke ve K~fi

Osman Efendi hakkında en detaylı ara~tırma­

da da tekkenin §eyhleri ve yapısı hakkında

bilgi verilmez.ııl307 H. (1890 M) de İstanbul'­

da n~redilmi~ olan Mecmua-i Tekaya'da zik­redilen 22 Cclveti tekkesi arasında yer alan

tekke o tarihte bulunduğu hal olarak arsa

~eklinde gösterilir ki doğrudur.

Bu tekkenin Silsile-i Me~ayih-i Şöyle-

d. 7 ır.

1- Şeyh Osman Ke~fi Efendi. vefatı 1127

H. (1715 M)

2- Şeyh Uzun Hafız Mehmet Efendi. ve-

fatı 1259 H (1843 M)

3- Mahdumu Şeyh Mehmet Efendi.

4- Şeyh Ali Harputi

5- Esseyyid Mehmet Raif Efendi. vefatı

28 Receb 1307 H. ( 1889 M)

6- Mahdumu Kamil Efendi.

7- Kerküklü Mehmet Mü~tak (Ke~fi) E­

fendi. Mahlası KEMTER dir8

.

Tekkenin banisi, Viikıfı ve ilk ~eyhi olan

K~ti Osman Efendi Erzurumlu'dur. Cclvetiy-

ve've müntesiptir. Niksar'daki caminin avlu-• • 9 sunda defnedilmi~tir. Ke~ti Osman Efendi'nin

yaptıiını§ olduğu ve vakfıyede tarif edilen bi­

na 1196 H (1781 M) yılında meydana gelen

Cibali yangınında yanmı§tır. Tekkenin bu yan­

gından sonra tekrar yapılmı§ olduğu bu tek­

kede vazife ifa etmi§ bulunan §eylerin silsile­

sinden anla§ılmaktadır. Tekke daha sonra

tekrar yanmı~tır. Nitekim son §eyh olan Meh­

met Mü§tak Efendi 16 Rebiülahir 1319 (1901

M) Cuma günü aldığı Kadiri bilafetinden çok

kısa bir süre sonra arsa halinde bulunan bu

tekkeyi yeniden in§a ettirmi§tir. Mehmet

Mü§tak Efendi'nin Tckkeyi in§a tarihi Vakıf­

lar idari kayıtlarına f0a geçirilmi§tir ki bu da

1320 H (1902 M) dir. Halen mevcut olan ah­

§ap bina bu tarihte yapılm!§ olan binadır. Va­

kıllar İdaresi'ndeki yazı~ma dosyasından anla­

§ıldığı üzere tekkede elinde 1318 H (1900 M)

yılında o zamanki Evkaf Nezareti'nden tasdik

görmü§ beratla oturmakta olduğunu iddia e­

den FETHULLAH isimli ~ahıs da 1956 yılına

kadar bu tekkede oturmu§tur. Daha sonra

kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare­

si'nin emektar memurlarından merhum mücl­

lif Fazıl İsmail Ayanoğlu vefatı tarihi olan

1974 yılına kadar oıurmu~tur.

TEKKENİN ÇEVRESİ VE MİMARİSİ

Kc~fi Osman Efendi Tckkesi Veznecilcr

Bilahare iyi muhafa1 .. 1ısı için tckke ılahilinıle giri~ mclhalinin sol duvarına monle cttirilmi~tir. Kilatıesinde "Merhum

Osman Efendi ruhuna Faliha·· yazan Barok ç~mc ise 1977 senesinde Aksaray Alııattin Tckkesi"nin kaldıolarak yola

1erk olunan mezarlık kısmında dozer kepçesinden kurtanlarak mezkur lekkeye geliriimiş ve bahçesinde muhdes ihata

duvarına monle ettirilmişlir. Çe:ıme Haznesi Alaattin Tekkesi bahçesinde halen mevcuttur:·.

S i. H. Uzunça~ılı. "Kilabele~··. sahife 73 de Niksar Keşli Osman Efendi Camii kilatıesi verilmeklcc.lir.

6 H. Kamil Yılmaz "Aziz Mahmud Hüdai ve Celveıiyye larikatı"', sahife 282·2R3.

7 Meclis-i Mcş§yih evnıklanna göre (ZAıi a~ivimdcki wsikalar).

~ Cemaleilin Server Rcvnaknğlu. Bu kayda isıinaden Tekkeyi Kemıcr Baha dcrgahı nam-ı diğeri ilc

adlandırmıljlır.

'J ll. Kamil Yılmaz. ··A. M. llüdai ve Celvcıiyye ıarikatı". sahife 283.

lll Defıcr/2·13R. sıra l lı'JO. f·ihrı~t 23X. ıle Osman Efendi Tekkcsı·nc ail llayrat sicil kaydında inlja tarihi 1 320

olarak kayıtlı olup lstanhul \';ıi;ıllar Bölge Müdürlüğü.ndc mahfuzdur.

Page 4: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEKKESİ 117

semtinde Kalenderhane Mahallesi'nin dahi­

linde eski eserlerin bol olduğu ve tarihi

Bozdoğan Kemerleri'nin bitimi mevkiinde

bulunmaktaydı. Bugün de aynı yerde~ir.

Yeri deği~memi~tir. Ancak ne varki, çevresi

deği~mi~. mevcut sokaklar tamamen orta­

dan kalkmı~. o eski ah~ap evlerin birbirini

izlediği sokak dokusu bozulmu~, tanınmıya­

cak hale gelmi~tir. Eski mahalle dokusunu

ve bir zamanlar mevcut eski eserleri göste­

ren ve· §ahsi çalı~mamız olan bir vaziyet

pHi.nını sunmaktayız. Bugünkü haliyle kar­

~ıla~tırılırsa bulunduğu sokakta Ke~fi Os­

man Efendi Tekkesi'nden ba~ka hfÇ bir~ §eyin kalmamı~ olduğu görülür. Tekkenin

tam kar~ ısında yer alan Deruni Mehmet E­

fendi Tekkesi ve Türbesi aynı ismi ta~ıyan

sokağı ile birlikte yok edilmi~tir. Keza aynı

yerde Hallacı Mansur Sokağı'nda bulunan

Sadrazam Seyyid Hasan Pa~a Çe§mesi de

1970 senesinde tamamen yok edilmi~tir.

Tekke yakınında üzerinde sadece besınele

yazılı kitabesi olan tuğla kemerli bir kapı­

nın aidiyeti meçhuldür. Tekke dahilinde bu­

lunm u~ olan bir levhada aynen ~unlar

yazılıdır.

Bu derğahın olup pervanesi Keşji Osman

Çerağında

Muhabbet kaynadup bir kahve iç kahve

ocağında.

Yadiğiir-ı Halil Dede ~ene 1327.

Kahve ocağı levhası olduğu açıkca anla­

~ılan bu levhada adı geçen Halil Dede'nin

decteliği muhtemelen Mcvlevilikle ilgili ola­

bilir.

Tekkenin dahilinde günümüzde müstakil

bir kahve ocağı yoktur. Tekkenin mimarisi­

ni ortaya koyan rölüvesi yine tekkeyi günü­

müze ula~tıran Vakıflar İdaresinin Y.

Mimarlarından Azize Manap'a 1982 yılında

çizdirtilmi§tir.

Dı~ mimarisi bakımından mihrabı hariç

herhangi bir ah§ap istanbul evinden farkı

olmayan 1320 H senesinde Mehmed Mü§­

tak Efendi'nin yaptırdığı tekke iki katltdır.

Tekkeye Hallacı Mansur Sokağı'ndan üze­

·rinde 5 kö~eli yıldız bulunan bir kapıdan gi­

rilir. Zemin kat giri~ten 120 cm yükseltil­

mi~ ve kö~eye gelen odanın altmda depola­

ma vs. i~ler için kullanılabilen bir bodrum

katı elde edilmi~tir. Zemin katta bir merdi­

ven safası ile iki oda ve sonradan 1979 yı­

lında ilave edildiğini bildiğimiz tuvalet ve

mutfak bulunur. Birinci kata 18 hasarnaklı ah~ap merdiven ile çıkılır. Bu katta kareye

yakın bir plana sahip tevhidhane ile diğer

bir oda bulunur. Tevhidhane yakla~ık dört

metre yüksekliğinde olup giri~ kapısının sağ

tarafına gelen kısımda ah~ap dikmeler üze­

rinde kafesli bir kadınlar mahfeli vardır.

Mahfelin altı basit bir korkulukla ana mek­

andan ayrılıp maksure haline getirilmi§tir.

Kadınlar mahfelinin merdiveni bahçe yö­

nünde devam ederken, binanın bu kısmının

kesilmesi dolayısıyla yok edilmesi sonucu

kör bir merdiven haline sokulmu~tur. Böy-~ . lece mahfele çıkmak imkansızla~mı§tır. Içte

ve dı~ta süsleme elemanı bulunmayan tek­

keni-n, tevhidhanesinin düz badanalı mihra­

bına sonradan (1976 yılında) bir kandil

motifi yaptırılmı~tır. Mihrab dı~a yarım da­

ire §eklinde bir çıkıntı yapar. Üzeri dü§ey

yönde ah~apla kaplanmı~tır. içte tavanlar

basit ah~ap çıtalı olup, s.adece tevhidhane­

nin tavanı ortasında ah~aptan be~ kö§eli

Kadiriyye tarikinc ait yıldız motifi yapılmı~­

tır.

Pencereler giyotin pencere olup alt kat­

takilerinin _önlerinde demir parmaklıklar

bulunur.

Bahçe dahilinde eski ve halen suyu mev­

cut olan bir kuyu vardır. Bahçe duvarının

vakfiyeye göre değil kadastro tespitine göre

çekilmesi nedeniyle tekkcnin vakfiycsinde

Page 5: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

118 Y.Mimar Esin DEMiREL

belirtilen meyva ağaçlarıyla dolu arazi de

tekke sahası dı§ında bırakılmı§tır.

Ke§fi Osman Efendi Tekkesi günümüze

gelen tekke mimarisi örneklerin~en tipik ve küçük ölçüdeki ilginç yapılardan biridir. Ü­niversite İnki§af sahası dahilinde kalan tek

orjinal yapıdır. isabetli bir fonksiyone ile

i§lerlik kazandırılahilir. İstimlak ~jlmesi • dü§ünülmemelidir. Zira artık bu öm'ekter­den ba§kaları kalmamı§tır. Eski eserlerle

bir zamanlar dolu olan bu bölgeden günü­müze ula§tırahildiğimiz bu tarihi yapının

korunması ve ݧlerlik kazandırılması gerek­mektedir. İnsanlık ve kültür tarihi o zaman.

parlayacaktır.

Resim 1: Tekkenin mihrap cephesinin görilnüşü (1977).

Resim 6: Tekkenin tevhidhanesi. Ahşap dikmeler Resim 7: Tekkenin tevhidhanesindeld mihrap. üzerindeki kafes/i kadınlar malıfe/i göriiliiyor.

1 . •

Page 6: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEK.KESİ ll9

-Resim 2: Keşfi Osman Efendi Tekkesi'nin mihrap cephesi (1987).

Resim 3: Tekkenin yıldıZ motijli kapısı.

Resim 4: Tekkenin yan tarafındaki üzerinde Resim 5: Tekkenin kahve ocağına ait orjinal !ev/ıa. besme/e yazılı kitabe bulunan kapmın f!örılnfisü.

Page 7: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

120 Y.Mimar Esin DEMiREL

Resim 9: Tevlıidhane tnvanında beş köşeli yıldız nıoıiji.

Resim 8: Tevlıidlıane nıilırabma

sonradan yapılan kandil nıotifl.

Resim ll: Tekkenin ilk şeyhi Keşji Osman Efendi'nin Niksar'da yapurdıt,'ı camiinin /ıt1ziresindeki mezar taşı.

( Cemaleilin Serı:er Revnakoğluarşivinden).

Resim 10: Tekkenin balıçesine 1977 senesinde Alaedilin Tekkesi 'nden geliriferek monte edilen çeşnıe.

Page 8: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEKKESİ 121

Resim 12: Tekkenin son şeylıi ve son banisi Melımel Müşiak Efendi ile ilKili llüslJİII Vassa[a. ait MüŞlaknamenin bir salıifesi.

. .ı . ..., .... ?-

~"·ı.. ) ..... ··l. ·~·' .,r: .r... - -

. . \~ \._-· ~ ··-· .....

Resim 13: Tekkenin son şeylıi ve son banisi Melımel Müştak Efendi ile ilgili Hüseyin Vassa'a aif Müşteknamenin bir sahifesi

Page 9: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

120 Y.Mimar Esin DEMiREL

Resim 9: Tevlıidlıane tavanında beş köşeli yıldiZ motiji.

Resim 8: Tevlıidlıane milırabuıa

sonradan yapılan kandil motiji.

Resim ll: Tekkenin ilk şeyhi Keşji Osman E(endi'nin Niksar'da yapllrdıifr camiinin lıtizircsindeki mezar taşı. ( Cemaleilin Sen·cr Revnakojf,luarşivinden).

Resim 10: Tekkenin balıçesine 1977 senesinde Alaedilin Tekkes i 'nden Ketirilerek monte edilen çeşme.

Page 10: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

fSiJ.f!lfVS Jfq UfUiJZUVUJfCJISfJJIIl

/f/1 V,IJSSV/J llfl;ıstJH !/J.t'i/! CJf! JpUajg 'J[VISlJJIIl JtJZUI{,JJII[ JSJUVq UO!ı' CJıt fl{lJS UOS UfUCJ'f'ICJL :[[ ZUJSfJU

~ ~-- "--"""" . ~ \ . ~.t' <r! ..... .,;.;~ !"' r~

-.r Ar.

1 ~ -f' ~ ..;.. -t' ~;,-,.

1' ,-.f"","· .~

r,.~{' (" crı r , .. r.: ... ·--; ~ ..-,"" ' - .,

' ~-~""'-d""r.l;f,. ..-(11.:"' ;..1~-;

... . ~ ı • \ ı. l .

:·::\' p ;.n .4;,-- \ ~"(4' ı ~'ı' fr< :. . ı . •

. -,.-.. •'''-<' ~ ... ,/VI'_ . . \' ı. 1

~:.._::]---tv --~ ~ ? "" .. ., . ..

. 'r.i­{ ,_ . ,;~ ..... -o---ır-..

• • 1 _.fl-" _('~ ,~{( - . ., .

~ :'' _..,_ , .. ---r •"" c" . -;--

. ... ,. ~ •• , -··. (~ • • .J

' .. ı .. , • ·""'

- ...,(" _, . ...-1, /

..,;·4.""'. ı·.

...·· .·

_,

'JSiiffl{VS JJq UfUCJZUVU'fVIS!.IJ1/

IJU vjVSSVA IIJ.f.1Sf.l/l !J!•'iJ! ,1/J JPUajg 'J[V/SfJW JJIUl{iJJII[ JSJUVq UOS iJı\ Ji{tfaS UOS UJUCJ'f'ICJL .''[[ lUfSiJU

ın

,-"i? a•n.":"rr ~f.'"'~ riJ~ c,'~"" / .

~ _;,,...,.r . ..--:~f"'.· .-~~~~ ..,~ ~{'~•,#!.;,.~ . /

.. -.tt';,~..,.,~fN 6 ~J 1\~"':rJJ \t'th~ .~("';.n~t*". t'.:,t'"'L""U •• • .. t " "':'. .. ... • -y . •

~.-t",..,..-."-',:...,.) • 1

t r· ',r,:,P~r,..,) '\":"'(lrzi.. tV,.,......,.,..,,. ~rr"r., ~ ,,...,.

., <1 .. 1. .. t / .. 1 ., , __....r_...~ ....... !' ..r-.,;.-.,.., "'17,.:.;. ~-1- ,;.:"'rr;. ~-.. :.. ..;.,~· • .>,..-r•:;:.-ı-··.-·· .. ;• ' .. 1 • • • • .• • .. " .. ı'f'if .

~-:-~~4' ~-:j? ~ı:-· r~-;,,..r;._~ı;r-:--: ~rr ''';.-.9

1 ,,.. ı"',. ·,...,., ;.-_;.. r'<' ;-~ ~ 1'u'(•:V .;:_,;. r' ;';) . ··'' •• ı ., . 1; . • ··' , .,.

1--:"r < ; .. ,. ; ~~,.;-,.)·'1, (~i' ..-ı;..,,._,,~~(""~.;. • .. ' ..., • • • •• 1 .... • • "'i""'~ ')~ ":""' ~~,... .. .. . . . ' . . . .· ..

• • • -" • ~ .... _, .... ,...... ~,,..,('.,;..; ~ ...... .-<'(""':'""'(':-(ı...,,_-~ ...... ~_,: ~,...~:""ı"'"""":'o;-""'lv··-:,-.- · ' · • • ·.• · . • • • • ,._. • • M,, t''A ,"? ___ ""....,.,. ,.,,.,~ rt"\ft"7'.-......, ..,.,. _..,.,.. , ., .... , ,.......-(',... -~ .... ';_,. q •. .-1, ,,._-•• ı;• ı .. ı·· 1 • • ı • ;-' •. • ' ı . . . • /

·;.,> ... ,.. .....:;;. •r-.-.,..:-;~ ..... ;:.,, • . ,.;jD.,.p "''"'~ J"'f:? ;.,.,~'"'-_,.~''i' . • ,:·~ _.::.- •. • • ' '1 ••• //• .ı. V

..;;.,... .... .;.. ~ ,.,..-:ooı;"'' ,;;;_r . ..-,.,t,i"' ' ,_,4"!- '7ıfl'lı;:>,,.;> .; ..,.,,.-V_...~,~~......_ •• • • • ., • 1 ı_ .. _. ıcr.ll' • . ı , .;n ..-:"·"'":~.;.\"-,,.,,.. ,.....:l....,tv,.,.,.~r.",...~~. ;-;... ·~; ~' ,.;:,. ,;.,..., ;.,...., .... ı'""'>_.,-.;t_ --~ ' . . • -· . • . • • ~ ,. ,,.., ı • .. 1·· •• • 1 / • ır~ 1 :· ..

'; •. , .. .

. - ~~. .;..;;> ,., ..;..;..-> 'f'r<' r. . rı:.ı . • • ~. . -~ .....;..,. -,;,.1· .,. .... , "';!fl .ş: -.ı .. ,

JS3)l)l3.L JGN3d3 NVWSO JdS3)J

Page 11: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

122 Y.Miriıar Esin DEMiREL

eminonu OSMAN EFENDi TEKKESi ROLOVESi

TEKKE <HALLACI

iL: iSTANBUL iLÇE: EMiNüNÜ MAH: KALENDERHANE SOK: HALLAClMANSUR ADA: 664 · -~ PARSEL,: 24

---·-SOKA~I

------· --

VAZiYET PLANI 1/500

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMiNÖNÜ OSHAN EFENDI TEKKESi .

huırb~ ı N.. Ali AlAiZI l"',!!• ~,"'ih çlun ı AZiZE MERCAN 1111 10.'612

·-

Page 12: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEKKESİ 123

eminönü OSMAN EFENDi TEKKESi .

ROLOVESI

A-A KESiTi · 1/50

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMiNÖNÜ .OSMAN EFEtiDf TEKKESi

haıırL;ıy.ın ı M. ALi AtAizi -, .. ,!, .. }" çizen ı AZiZE MERCAN 1111. 0.1312

Page 13: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

124 Y.Mimar Esin DEMiREL

eminönü OSMAN EFENDi TEKKESi ROLOVESI

LJ ı-------ııı· • ~.ıs

~================~~~~

Gl IS CEPHESi 1/50

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMiNÖNÜ OSMAN EFENDI TEKKESi

~ırbr~~ Jıt.ALi ATAIZI 1".::· ~,"'ih çizen 1 AZiZE MERCAN \lll JO.lll2

Page 14: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEKKESİ 125

eminönü OS-MAN- EFENDi TEKKESi ROLOVESi

• .i

'-----------------ıvı IHRAP--------C E H ESI 1/50

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMINÖNÜ OSMAN EfENDI TEKKESi

lwırbpn ı N.ALI ATAIZI , .. ~. ~~ih

çlı:en ı AZiZE MERCAN j111 Ja.so

Page 15: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

126 Y.Mimar Esin DEMiREL

eminönü OSMAN EFENDi TEKKESi RÖLÖVESi

~ lll . ı . 82 l 85. J 12 ı 86

SOORUM KATI PLANI · 1/50

badrum pl!l'lcereleri tu~ lle örü!miiJtür.

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMiNÖNÜ OSMAN EFENDI TEKKESi

!m:ırl.:ı:pn ı M. Ali ATAIZI l'"!b -~'"'" çlxe.rı --TAzizE MERCAN 1111 lO.'BC

Page 16: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

KEŞFİ OSMAN EFENDi TEKKESİ 127

eminönü OSMAN EFENDi TEKKESi RÖLÖVESi

"' o ::::

ın

"

-, r· i

: i ' ı

t 1 380

BAHÇE

395

140 J 10 Jlıoo J ~__,10.,_0 -+~ -'-"15'-+-l

<t4t 605. ~

GiRiS KATI PLANI 1/50

jl 1 ' 1 l

VAKlFLAR. RÖLÖVE BÜROS.U EMiNÖNÜ 0Sio4AH EFDfOf TEKI(ESi

hzıırt.;y.ın Lw.ALi ATAIZI • . . ,,.,u~~ çlıcn ı AıiZE MERCAN : ı17t 10.812

Page 17: Ic i - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D00143/1990_21/1990_21_DEMIRELE.pdf · kısmi tamir yapıırılan tckkede Vakıflar İdare si'nin emektar memurlarından merhum mücl lif Fazıl

128 Y.Mimar Esin DEMiREL

eminönü OSMAN EFENDi TEKKESi RÖLÖVESi

<(

1 780 .

___ ..ı:ıo,_ ··----5-ai-··-··----

ı !

n-·~~~~~~~~ ı ·ı

.~\. ı ı-l "' ı ....

~'!' j_," -j•m 1 70 1 "' ! "' ~ j t 441 685 '

BiRiNCi KAT PLANI 1/50

VAKlFLAR RÖLÖVE BÜROSU EMİNÖNÜ OSMAN EfENDi TEKKESi

/'"'•UpniM.Ali ATAIZI i'"~·~~· çiıen ·1 AZiZE MERCAN 1111 JO.Sil