11

İÇİŞLERİ BAKANLIĞIİÇİŞLERİ BAKANLIĞIEMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜEMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜYabancılar Hudut İltica Dairesi BaşkanlığıYabancılar Hudut İltica Dairesi Başkanlığı

TÜRK İLTİCA SİSTEMİ

MUSTAFA ÖZTÜRK

mozturk@egm.gov.tr0 312 412 32 30

22

Türkiye 1951 sözleşmesini kabul ederken sözleşmeden doğan tercih hakkını kullanarak sözleşmeyi COĞRAFİ KISITLAMA ile 359 Sayılı Kanunla 1961 tarihinde kabul etmiştir.

Yalnızca Avrupa’dan ülkemize gelerek iltica etmek isteyen yabancıları sözleşme kapsamında mülteci olarak kabul edeceğini beyan etmiştir

1994 tarihli İltica/sığınma Yönetmeliği ile Avrupa ülkeleri dışından ülkemize gelen ve mülteci kriteri taşıyan yabancıları da, sığınmacı statüsünde tanımıştır.

1951 CENEVRE SÖZLEŞMESİ

Türkiye, 1951 Sözleşmesi’ne Ek 1967 Protokolü’nü 5 Ağustos 1968 Tarihinde mevcut kısıtlamasını muhafaza ederek kabul etmiştir.

33

MÜLTECMÜLTECİİ / SIĞINMACI/ SIĞINMACIMenşe ülkesinin dışındadır

Haklı sebeplerle korku duymaktadırIrk

Din

Milliyet

Belli bir toplumsal gruba mensubiyet

Siyasi görüş

nedenlerine dayanan zulüm korkusu

44

KİMLER MÜLTECİ / SIĞINMACI DEĞİLDİR

Kötü ekonomik koşullardan kaçan ve iş arayan kişiler

Doğal veya insanların sebep olduğu afetler nedeniyle yaşadıkları yerlerden ayrılmak zorunda kalanlar

55

1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolüne göre mülteci kabul 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolüne göre mülteci kabul edilenler (edilenler (Sözleşmeye göre mültecilerSözleşmeye göre mülteciler),),

Başka bir ülkeye iltica etmek üzere ülkemizden ikamet Başka bir ülkeye iltica etmek üzere ülkemizden ikamet izni isteyen münferit yabancılar (izni isteyen münferit yabancılar (Münferit sığınmacılarMünferit sığınmacılar), ),

Topluca sığınmak amacı ile sınırlarımıza gelen yabancılar Topluca sığınmak amacı ile sınırlarımıza gelen yabancılar ((Topluca sığınanlarTopluca sığınanlar), ),

Ülkemize yönelik Ülkemize yönelik Büyük Nüfus HareketleriBüyük Nüfus Hareketleri, ,

Muharip Yabancı Muharip Yabancı Ordu MensuplarıOrdu Mensupları;; Olmak üzere 5 gruptur.Olmak üzere 5 gruptur.

1994 TARİHLİ YÖNETMELİK ÜLKEMİZDEN SIĞINMA 1994 TARİHLİ YÖNETMELİK ÜLKEMİZDEN SIĞINMA VE İLTİCA TALEBİNDE BULUNAN YABANCILARI VE İLTİCA TALEBİNDE BULUNAN YABANCILARI

5 KATEGORİYE AYIRMIŞTIR.5 KATEGORİYE AYIRMIŞTIR.

66

-  

MÜRACAAT MAKAMLARI

Türkiye’ye iltica eden veya başka bir ülkeye iltica etmek üzere Türkiye’den ikamet izni talep eden yabancılar,

Yasal yollardan gelenler bulundukları yer valiliklerine,

İllegal yollardan gelenler giriş yaptıkları yer valiliklerine, gecikmeden müracaat ederler.

Makul olan en kısa süre içerisinde müracaat etmeyenler gecikme nedenlerini açıklamak ve bu konuda yetkili makamlarla işbirliği yapmak zorundadır.( MADDE 4 )

1994 1994 TARİHLİ İLTİCA/SIĞINMA YÖNETMELİĞİARİHLİ İLTİCA/SIĞINMA YÖNETMELİĞİ

77

BİLGİLENDİRME/YÖNLENDİRME/ERİŞİM

Sığınma isteyen kişilere, sığınma başvurularını yetkili makama ibraz ettikten sonra hak ve yükümlülükleri, mevcut yardımlar ve hizmetler konusunda bilgilendirme,

İhtiyaç sahiplerini yönlendirme ve sağlanan haklara erişimini sağlama sığınmacılar açısından ihtiyaçtır.

Başta emniyet makamları olmak üzere tüm kurumlar bu konuda görevli ve yetkilidir.

88

 MÜRACAAT MAKAMLARI TARAFINDAN;

 Kimlikleri tespit edilir, fotoğraf ve parmak izleri alınır,

Uygun personel tarafından öngörüşme/mülakat yapılır,

Mülakat Raporu düzenler,

Sosyal yardım, eğitim, sağlık, barınma konularında yardımcı olur,(MADDE 5 )

     

99

İltica ve sığınma talepleri İçişleri Bakanlığı’nca karara bağlanır,

İçişleri Bakanlığı, karar verme yetkisini uygun göreceği hallerde valiliklere devredebilir,

Valilikçe veya İçişleri Bakanlığı’nca alınan karar valilikler aracılığıyla yabancıya tebliğ edilir, (MADDE 6 )

KARAR MAKAMI

1010

Talebi kabul edilmeyen yabancı bu karara karşı 15 gün içerisinde isterse ilgili valiliğe itiraz edebilir.

İtiraz, İçişleri Bakanlığınca sonuçlandırılır ve nihai karar yabancıya tebliğ edilir.

İtiraz süresi kararın daha hızlı verilebilmesi için gerekli görülen durumlarda İçişleri Bakanlığı’nca daha kısa olarak belirlenebilir. (MADDE 6 )

1111

YABANCILAR BÖLÜMÜNCEYABANCILAR BÖLÜMÜNCE;;

Talebi Nihai Red edilen yabancının durumuTalebi Nihai Red edilen yabancının durumu-İKİNCİL KORUMA, -İKİNCİL KORUMA, ((sığınmacı olarak nitelendirilemeyen sığınmacı olarak nitelendirilemeyen

menşe ülkesine iade edildiği takdirde ciddi bir zarara maruz kalma riski menşe ülkesine iade edildiği takdirde ciddi bir zarara maruz kalma riski olduğuna dair sağlam gerekçeler gösterilen kişi)olduğuna dair sağlam gerekçeler gösterilen kişi)

-İNSANİ MÜLAHAZALARLA, -İNSANİ MÜLAHAZALARLA, ((sağlık, eğitim, aile bütünlüğüsağlık, eğitim, aile bütünlüğü,) ,) kapsamında incelenerek,kapsamında incelenerek,

Uygun görülenlere “yabancı” statüsünde ikamet izni Uygun görülenlere “yabancı” statüsünde ikamet izni verilir,verilir,

Uygun görülmeyenlere ülkeyi terk etmesi bildirilir.Uygun görülmeyenlere ülkeyi terk etmesi bildirilir.

1212

TEMİNATLAR İltica sistemine Erişim, Usuller, haklar ve ödevler hakkında rehberlik ve danışmanlık Nitelikli ve tarafsız tercümanlara erişim BMMYK ile irtibata geçebilme, Kişisel mülakat ve her dosyanın şartlarının dikkatlice değerlendirilmesi, Sığınma başvurusunun gizliliği ilkesi, Başvurusu ile ilgili bilgileri menşe ülke ile paylaşmama, Nitelikli Karar alıcılar, Hassas gruplar için özel usuller Zulüm göreceği yere sınırdışı yasağı,

1313

Geri GöndermemeGeri Göndermeme

DEVLETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİAyrımcılık yapmama

Din Vecibeleri yerine getirme

Menkul ve Gayrimenkul Edinme Hakkı

Dernek Kurma Hakkı (Medeni kanun md-93)

Hak Arama Hürriyeti

Çalışma Hakkı

Eğitim Hakkı

Sosyal Yardım HakkıCezalandırmama

UluslararasıUluslararası korumakoruma

GGüvenliğe ulaşmaüvenliğe ulaşma

TTehlikeli olan yere geri gönderilmemeehlikeli olan yere geri gönderilmeme

TTemel insan haklarından yararlanmaemel insan haklarından yararlanma

1414

 

İŞBİRLİĞİ;

İçişleri Bakanlığı

Münferit yabancılara ilişkin işlemler,

Sosyal Yardım, Barınma, İaşe,

Nakil, Üçüncü Ülkelere Kabul, Pasaport ve Vize Temini

Gönüllü Geri Dönüş, gibi hususlarda,

-Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları

-BMMYK, Uluslararası Göç Örgütü gibi uluslararası kuruluşlar-Sivil toplum örgütleri ile işbirliğinde bulunulabilir (MADDE 7 )

1515

SOSYAL HİZMET

Birey ve grupların içinde bulundukları sosyal ve ekonomik şartlardan kaynaklanan veya iradeleri dışında oluşan maddi, manevi, fiziksel ve sosyal yoksunluklarının giderilmesini, birey ve grupların kendi öz kaynaklarını azami ve etkin kullanarak bağımsızlıklarını kazanmalarını ve hayat standartlarının yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünüdür.

1616

MÜLTECMÜLTECİLER/SIĞINMACILAR;İLER/SIĞINMACILAR;

• Geldikleri ülkeden getirdikleri sorunlar,• Belirsizlik, Bilgilendirilmemeleri• Dil engeli • Barınma, İşsizlik• Geçim zorluğu, maddi sorunlar, fakirlik• Aile içi şiddet, ihmal ve istismar• Yalnızlık, Sosyal dışlanmışlık/ yabancılık• Fiziksel ve zihinsel özürlülük• Cinsiyet eşitsizliği• Psikolojik Sorunlar• Travma vb konuları kapsar ve hizmet götürülecek gruplara göre değişir.

1717

SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR

Birçok kurum 25 ana kanun 22 tüzükle/yönetmeliklegörev yapmaktadır

•4320 Ailenin Korunması Kanunu•5395 Çocuk Koruma Kanunu•222 İlköğretim Kanunu•5393 Belediye Kanununa •3294 Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kan. •2828 Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu•5263 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Gen. Md. Kanunu•4817 Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun •94/6169 İltica Sığınma Yönetmeliği

1818

3294 SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMAYITEŞVİK FONU KANUNU

Fakru zaruret içinde ve muhtaç durumda bulunan vatandaşlar ile her ne suretle olursa olsun Türkiye’ye kabul edilmiş veya gelmiş kişilere yardım etmek, Sosyal adaleti pekiştirici tedbirler alarak gelir dağılımının adilane bir şekilde tevzi edilmesini sağlamak, Sosyal Yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik etmektir.

Yoksul ve sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar ile geçici olarak küçük bir yardım veya eğitim ve öğretim imkanı sağlanması halinde topluma faydalı hale getirilecek üretken duruma geçirilebilecek kişiler Fon’un kapsamı içindedir.

1919

5393 BELEDİYE KANUNUNA

Herkesin ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Belediye, Yardımların insan onurunu Zedelemeyecek koşullarda sunulması,  hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar.

Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır.

Belediyelerde sosyal/entegrasyon/kültür hizmet başkanlığı / müdürlüğü aracılığı ile hizmet yürütmektedir.

2020

SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU KANUNUKURUMU KANUNU

Kanunun amacı, korunmaya, bakıma veya yardıma Kanunun amacı, korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk, sakat, yaşlı ve diğer kişilere muhtaç aile, çocuk, sakat, yaşlı ve diğer kişilere götürülen sosyal hizmetlere ve bu hizmetleri götürülen sosyal hizmetlere ve bu hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklar ile faaliyetlerini içermektedir.yetki ve sorumluluklar ile faaliyetlerini içermektedir.

2121

BARINMA

İltica Sığınma Yönetmeliği İçişleri Bakanlığı’ndan bir talimat gelinceye kadar yabancılar, İçişleri Bakanlığı’nca uygun görülecek bir merkez veya misafirhanede barındırılır veya İçişleri Bakanlığı’nca gösterilecek bir yerde serbest ikamete tabi tutulur. (5 (d) maddesi)

Sığınmacı ve mültecilerin barınması konusunda İçişleri Bakanlığı diğer bakanlık, kurum ve kuruluşlar ile BMMYK, Uluslararası Göç Örgütü gibi uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri ile işbirliğinde bulunabilir. (7. maddesi)

EGMMülteci Misafirhaneleri Yönetmeliğinde Yabancılar Hudut İltica Daire Başkanlığı mülteci misafirhaneleri ile ilgili işlerde görevlendirilmiştir.

2222

SAĞLIK HİZMETLERİ

Türkiye’den sığınmacı veya mülteci statüsünde ikametine izin verilen yabancıların sağlık hizmetlerinin yürütülmesi 22.06.2006 gün ve 57 sayılı genelge ile düzenlenmiştir.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünün, 2005 yılında Sağlık destek yardımları Programı uygulama esaslarında ülkemizde bulunan yabancıların tedavi giderlerinin karşılanması için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılacak başvurulara yönelik usul ve esasların tespiti amaçlanmıştır.

2323

SOSYAL SİGORTALAR ve SAĞLIK SİGORTASI KANUNU (31.05.2006 gün ve 5510 sayılı kanun)

3. MADDE: Genel Sağlık Sigortası: Kişilerin özellikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı, Sığınmacı ve vatansız: İçişleri Bakanlığı tarafından sığınmacı veya vatansız kabul edilen kişileri60. MADDE: 2) Vatansızlar veya sığınmacılar, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, genel olarak sigortalı sayılırlar.61. MADDE: ....Türkiye’deki yerleşim süresinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve bu tarihten itibaren bir ay içinde verecekleri genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile tescil edilmiş sayılırlar

2424

SOSYAL YARDIMLAR

Ekonomik ve sosyal yoksunluk içinde bulunanlara Temel ihtiyaçların karşılanması için yardımlar,İhtiyaç sahibi ailelere bedelsiz kömür yardımı, Barınma Giyecek Yardımları Eğitim Yardımları Sağlık YardımıYiyecek Paketi yardımlarıAşevi, günlük sıcak yemek Nakit YardımıSeyahat Yardımları

2525

EĞİTİM

222 Sayılı İlköğretim Kanununun 2. maddesine göre mecburi İlköğretim mülteci/sığınmacı çocuklarıda kapsamaktadır.

Orta öğrenime devam isteğe bağlıdır

Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS)" sınavına girerek Üniversite eğitimine devam etmeleri mümkündür

Mesleki teknik eğitime katılma imkanı da vardır

2626

ÇALIŞMA

94 İltica – Sığınma Yönetmeliği’nin 27. Maddesine göre sığınmacı ve mültecilerin ülkemizde kalacakları süre ile sınırlı olarak çalışmaları yabancılar için öngörülen genel hükümlere tabidir. 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’dur. Mülteciler Türkiye'de çalışmaya başlamadan önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan izin almaları gerekir. Kanunun 8 d) maddesine göre; 2510 sayılı İskan Kanununa göre muhacir, mülteci veya göçebe olarak kabul edilen yabancılara kanunda öngörülen sürelere tabi olmaksızın istisnai çalışma izni verilebileceğini belirtmektedir.

2727

HAKLARINDA OLUMLU KARAR VERİLEN HAKLARINDA OLUMLU KARAR VERİLEN SIĞINMACILARA YAPILAN İŞLEMLERSIĞINMACILARA YAPILAN İŞLEMLER

Sığınmacılar BMMYK tarafından üçüncü ülkeye yerleştirilir

2828

TEŞEKKÜRLER