İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğ Taslağı (2)

8/18/2019 İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğ Taslağı (2)

1/42

1

Orman Ve Su İşleri Bakanlığından:

İÇME SUYU TEMİN VE DAĞITIM SİSTEMLER İNDEK İ SU KAYIPLARININ

KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ TEKNİK USULLER TEBLİĞİ TASLAĞI

BİR İNCİ BÖLÜM

Maksat, Kapsam, Dayanak

Maksat

MADDE 1 - (1) Bu tebliğin maksadı, içme suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki su

kayı plar ının kontrolü hakk ında tespit edilmesi gereken teknik usulleri belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Tebliğ, İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su

Kayı plar ının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında uygulanacak teknik usulleri ve yönetmelik

ekinde yer alan bilgi ve formlar ın detaylı açıklamalar ını kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 08/05/2014 tarihli ve 28994 sayılı Resmi Gazete’ de

yayımlanan İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayı plar ının Kontrolü

Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.

İK İNCİ BÖLÜM

Tanımlar ve Genel Hükümler

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;

a) Ak ıllı Obje: İçme suyu temin, dağıtım ve abone sitemlerine ait tüm coğrafi bilgi

veri tabanlar ında, CAD ve CBS tabanlı yazılımlarda yer alan kuyu, ar ıtma tesisi, depo, boru,ek parça/fitings, vana, bina, fabrika gibi her bir nesnenin vektörel verisi ile özniteliğine ait

çap, malzeme cinsi, koordinat, uzunluk, ebat, abone numarası gibi sözel bilgilerin birbiri ile

ilişkilendirildiği ve sorgulanabilir/analiz edilebilir nitelikteki datalar ını,

b) Arz debisi: Şebekenin bütününe veya herhangi bir bölümüne verilen/arz edilen su

miktar ını/debisini,


2/42

2

c) AT Tip İncelemesi: Bir uygunluk değerlendirme işleminin, bir onaylanmış

kuruluşun ürünün teknik tasar ımını incelediği ve bu tasar ımın teknik mevzuatın ilgili

kurallar ına uygun olduğunu doğruladığı ve tasdik ettiği bölümünü,

d) AT Tip İnceleme Belgesi: AT Tip İncelemesinde değerlendirilen tipin teknikmevzuatın ilgili kurallar ını kar şıladığı durumlarda, onaylanmış kuruluş taraf ından imalatçıya

verilen belgeyi,

e) Bakanlık: Orman ve Su İşleri Bakanlığını,

f) Basınç Transmitteri: Sensörlerle ölçülen basıncın büyüklüğünü veya değişimini

standart bir elektriksel değere çeviren aleti,

g) BKV: Basınç Düzenleyici Kontrol Vanasını,

ğ) CTP: Cam Tabanlı Plastik Boruyu,

h) DMA: Alt Bölgeyi (District Metered Area),

ı) Düğüm Noktalar ı: Dağıtım sistemlerinde her k ır ık nokta ve birden fazla borunun

birleştiği noktayı,

i) GPRS: Genel Paket Radyo Servisini,

j) ISO-OSI standartlar ı: Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (ISO) taraf ından

1984 yılında geliştirilen ve açılımı “Birbiriyle Bağlantılı Açık Sistemler (OSI: Open Systems

Interconnection)” olan standardı,

k) IP: Uluslararası koruma kodunu,

l) İş zekâsı: Bir organizasyonun ham verilerini analiz etmek için kullandığı çeşitli

yazılım uygulamalar ının tümünü,

m) Katodik koruma: Toprak altındaki metal borular ın, toprağın ve suyun aşındır ıcı/

korozif etkilerinden korunması için uygulanan elektriksel koruma sistemini,

n) Kombine Sayaç: Büyük ve küçük çaplı sayaçlar ın bütünleşik halde bulunduğusayaçlar ı,

o) Kv Değeri: Düzenlenen vanadaki ak ış miktar ının verilen vana pozisyonunda 1

barlık basınç kaybını,

ö) Laminer Ak ım: Ak ışkanın her taneciğinin sabit hızda, boru eksenine paralel hareket

ederek boru içerisinde düzgün bir ak ımın oluşturmasını,

p) Servis bağlantısı: Su dağıtım sistemlerinden, abonelere su bağlantısı yapılması

işlemini,


3/42

3

r) SMS: K ısa mesaj servisini,

s) Spatial: Sahadan toplanacak üç boyutlu koordinatsal verilerin Uluslararası Yersel

Referans Ağı - Jeodezik Referans sistemi (ITRF-GRS80) kullanılarak elde edilmesini ve

vektörel, topolojik, fotoğrafik tabanlı

tüm konum bilgilerinin birbirleri ile eşleştirilebilirnitelikte olmasını,

ş) Su İhtiyaç Debisi: Bir yerleşimin tümünde veya bir bölümünde bulunan bina,

fabrika, k ışla, ahır gibi tüm yapılar ın ve park, mesire gibi rekreatif alanlar ın içme ve kullanma

suyu ihtiyacını,

t) Su Koçu Darbesi: Sistemindeki su hızının hızla değişmesinin sebep olduğu basınç

dalgalanmasını,

u) Su Yaşı: Suyun üretim noktasından tüketim noktasına gidene kadar şebekedegeçirdiği toplam süreyi,

ü) UAVT: Ulusal Adres Veri Tabanını,

v) Yönetmelik: 08/05/2014 tarihli ve 28994 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan İçme

Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayı plar ının Kontrolü Yönetmeliğini,

ifade eder.

Genel HükümlerMADDE 5 – (1) İdareler içme suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki idari ve fiziki su

kayı plar ının önlenmesi için; idari ve fiziki su kayı plar ının ölçüme dayalı olarak

belirlenmesini, şebekenin ve sistemin şartnamelere uygun yapılmasını, kullanılan

malzemelerin standartlara uygun olarak temin edilmesini, sistemde ana basınç bölgesi ve alt

bölgelerin oluşturulmasını, şebekede etkili bir basınç ve debi yönetimi ile optimum işletme

şartlar ının sağlanmasını, sistemin izlenmesi ve kayıt altına alınmasını ve etkili bir su yönetim

sistemini sağlamakla yükümlüdür.ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Su Kayıplarının Önlenmesinde İzlenecek Adımlar

Temin Edilen İçme Suyu Hacminin ve Debisinin Ölçülmesi

MADDE 6 – (1) İdareler taraf ından; su temin miktarlar ının hesaplanması amacıyla su

kaynaklar ının çık ış boru hattı üzerine kaynağa en yak ın noktaya, ar ıtma tesisi giriş ve çık ış

boru hattı üzerine, servis deposu giriş ve çık ış boru hattı üzerine, terfi merkezleri çık ışı ve alt bölge giriş boru hattı üzerine debi ölçer cihaz tak ılır.


4/42

4

(2) Debi ölçerin seçimi, montajı, işletilmesi ve bak ımında aşağıdaki hususlara dikkat

edilir:

a) Su kalitesine, üretim profiline uygun çap ve özellikte günün teknolojisine uygun,

ölçüm hassasiyeti yüksek debi ölçer seçilir. b) Debi ölçer cihazı, kesintisiz/sürekli ölçüm yapabilen ve ölçtüğü değeri başka bir

cihaza aktarabilen nitelikte olmalıdır.

c) Debi ölçer cihazı, üreticinin öngördüğü montaj kurallar ına uygun şekilde boru

hattına bağlanır.

ç) Debi ölçer cihazının sürekli ve tanımlandığı ölçüm aralığında çalışabilmesi

amacıyla zaman aralıklar ıyla bak ımlar ı yapılır. Bak ım raporlar ı kayıt altına alınır.

d) Debi ölçer cihazının ölçtüğü anlık debi ve endeks bilgisi dijital olarak sürekli

kaydedilir.

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Veri Tabanının Kurulması

MADDE 7 – (1) İdareler taraf ından mevcut alt yapı tesislerinin sürdürülebilir bir

şekilde işletilmesi ve korunması amacıyla CBS veri tabanı kurulur ve idare taraf ından

belirlenen sürelerde güncellenir.

(2) CBS veri tabanının kurulmasında aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) CBS spatial bir veri tabanı ile tasarlanır. CBS veri tabanına alınacak alt yapı

tesisleri ve donatılar ı ak ıllı obje niteliğinde olmalıdır.

b) CBS veri tabanında; abone bilgi sistemi ve coğrafi adres bilgi sistemi, UAVT ile

entegre edilecek şekilde tasarlanır.

c) İdareler, her bir binanın o binaya ait olan kimlik numarasını, bina içindeki

abonelerden birine ait olan abone numarasını, tarihli fotoğraf ını, binanın herhangi bir köşe

koordinatını ve diğer nitelik bilgilerini sahadan toplar ve CBS veri tabanına kaydeder.

ç) Abone veri tabanı ile (c) bendinde belirtilen veriler özgün bir numara üzerinden

eşleştirilerek CBS veri tabanı ile entegre edilir.

d) Mevcut tüm veriler sayısallaştır ılarak CBS veri tabanına kaydedilir, mevcut

verilerin yetersiz olduğu durumlarda çeşitli teknolojik cihazlarla tarama, kazı gibi yöntemlerle

şebeke doğrulaması yapılır.

e) İdareler, yeni inşa edecekleri tüm altyapı tesislerinin iş sonu projelerini sayısal

ortamda, spatial yapıda yapar ve CBS veri tabanına aktar ır.


5/42

5

f) İdareler, CBS veri tabanını güncelleme ve bak ım-onar ım amacıyla yaptıklar ı her

kazıdan, başta üç boyutlu koordinat alımı olmak üzere sistem elemanlar ına ait çap, malzeme

türü gibi nitelik bilgilerini alarak CBS veri tabanına kaydeder.

İzleme Sistemlerinin Kurulması

MADDE 8 – (1) İdareler, su temin sisteminin uzaktan sevk ve kontrolü için uygun bir

veri tabanı altında ve uygun göreceği iletişim sistemi kullanılarak veri kontrol ve izleme

sistemini (SCADA) kurar. Kurulacak SCADA sistemi, en az aşağıdaki bileşenlerden oluşur:

a) SCADA Kontrol Merkezi, yazılım ve donanım olarak eş zamanlı, yedekli, istemci-

sunucu mimarisinde olmalıdır. Yazılım; izleme ve kontrol ile sınırlı olmayacak aynı zamanda,

“iş zekası, yönetici özeti, sistem performansı” raporlamalar ını sunacak özellikte olmalıdır.

b) İletişim sistemi, İdarenin uygun göreceği bir iletişim-haberleşme sistemi olmalı ve bu iletişim-haberleşme sistemi ISO-OSI standartlar ına uygun olmalıdır.

c) Ölçme ve kontrol istasyonlar ı, sadece aletlerin ölçüm yaparak, ölçüm değerlerini

iletişim cihazı aracılığı ile kontrol merkezine aktardığı istasyonlar şeklinde (izole ölçüm bölge

istasyonlar ı gibi) veya depo, pompa istasyonu, vana kontrol odası gibi hem ölçüm hem de

kontrol gerektiren istasyonlarda; seviye, basınç, debi, pompa bilgisi ve enerji gibi ölçülen

değerleri merkeze taşıyan ve merkezden gönderilen komutlar ı aletlere iletebilen istasyonlar

şeklinde iki türde planlanır. Basınç katlar ının en düşük ve en yüksek noktalar ında basınç,depo çık ışlar ı ve şebekenin en uç noktalar ında ise bakiye klor ölçümleri kesintisiz olarak

yapılmalıdır.

Şebekenin Hidrolik Modellemesinin ve Kalibrasyonunun Yapılması

MADDE 9 - (1) İdareler, mevcut içme suyu temin ve dağıtım sistemlerini daha

verimli yönetmek, sistemin şartlar ını simüle etmek amacıyla hidrolik modellemelerini

aşağıdaki kriterleri göz önüne alarak yaparlar:

a) Yedinci maddede belirtilen hususlara göre yapılandır ılmış ve sayısal ortamda yer

alan sistem elemanlar ına ait vektörel ve fiziksel veriler modelleme yazılımına girilir. Söz

konusu fiziksel veriler aşağıdaki gibi olmalıdır:

1) Borular için : malzeme türü, çap, yaş, uzunluk,

2) Vanalar için : kot, çap, tür,

3) Pompalar için : kot, verim grafikleri, güç,

4) Depolar için : giriş-çık ış-taşk ın kotlar ı, kesit tipi, hacim,

5) Düğüm Noktalar ı için : kotlar.


6/42

6

b) CBS veri tabanı üzerinde şebekenin alt basınç katlar ının ön tasar ımı aşağıda

belirtilen kriterlere göre yapılır:

1) Abone sayısı,

2) Nüfus,3) Şebeke uzunluğu,

4) Su ihtiyaç debisi,

5) Şebekeye bağlantı adedi,

6) Kapatılması gereken vana sayısı,

7) Her bir alt bölge girişinde debi ölçer odası ve gereken yerlerde basınç kontrol odası

konumlandır ılması.

c) İhtiyaç debilerinin yazılıma girilmesi için; alt bölge bazında tüketim/ihtiyaç

debisinin hesaplanarak veya ölçülerek yazılıma girilmesi sağlanır. Tüketim desenini gerçeğe

en yak ın şekilde belirlemek amacıyla yapılan bu adım gerçekleştirilirken;

1) Kabullerden faydalanma,

2) Tahakkuk verilerini esas alma,

3) Saha ölçümleri yapılması (aynı abone grubuna sahip yapılardan en az %1’inin ana

girişlerine debi ölçer monte edilerek 24 saatlik tüketimin grafiğinin elde edilmesi),yöntemlerinden biri yada birkaçı seçilir. Bu yöntemlerden hangisinin/hangilerinin seçileceği,

şehrin genel özelliklerine göre İdare taraf ından belirlenir.

ç) Hidrolik hesaplar yapılırken aşağıda belirtilen kriterler göz önünde bulundurulur:

1) Basınç katlar ı birbirinden izole olan mevcut sistemin hidrolik modellemesi yapılır.

Böylelikle mevcut sistemin hangi şartlarda çalıştığı ve CBS verilerinin doğruluğu kontrol

edilmiş olur.

2) Hidrolik hesaplar her alt bölge için ayr ı ayr ı yapılır ve her bir alt bölge için yeni

basınç, pürüzlülük, debi gibi değerler elde edilir.

3) Alt basınç katlar ından bütüne doğru ilerlemek yöntemi ile her bir ana basınç katının

ana borular ının depo çık ışlar ına kadar hidrolik hesaplar ı tamamlanır.

4) Tüm su temin sisteminin hidrolik hesaplar ı bitirilir.

d) Modelin Kalibrasyonu, (ç) bendinde belirtilen işlemler sonucunda elde edilen yeni

hidrolik değerlerin doğruluğunu kontrol edebilmek için, sahada alt bölge girişleri, ana

besleme borular ı, depo çık ışlar ı, isale hatlar ı gibi kritik noktalarda basınç, debi ölçümleri


7/42

7

yapılarak kar şılaştır ılır. Yazılımdan elde edilen değerler ile sahadan ölçülen değerler birbiri

ile uyuşuncaya kadar kalibrasyon işlemine devam edilir. Örnek kalibrasyon adımlar ı EK

VI’da verilmektedir.

e) Hidrolik Modellemenin içme suyu temin ve dağı

tı

m sistemlerinde oluşmuş veyaaşağıda örneklenen oluşması muhtemel durumlara göre ve sistemin davranışlar ını gerçeğe en

yak ın şekilde belirlemek amacıyla yenilenmesi gerekir. Özellikle aşağıdaki sistem

değişikliklerinde modele dayanmayan müdahaleler yapılmamalıdır:

1) Temin veya dağıtım sistemindeki büyük çaplı su kesintileri,

2) Mevsimsel arz-talep dengesi değişimleri,

3) Yeni bir boru hattı yapımı ve/veya mevcut boru hattı iptali,

4) Pompa istasyonu inşası/devre dışı bırak ılması,

5) Acil durum senaryolar ının oluşturulması ve güncellenmesi,

6) Eş zamanlı birden fazla sayıda yangın çıkması,

7) Su kalitesinin bozulması (özellikle bakiye klor ve su yaşı).

(2) Yeni bir alanın imara/yapılaşmaya açılması halinde, İller Bankası İçme Suyu

Tesisleri Etüt, Fizibilite ve Projelerinin Hazırlanmasına Ait Teknik Şartnamesi esas alınarak

modelleme yapılır.

(3) Bu adımlar tamamlandıktan sonra, İdareler mevcut şebekelerini elde ettikleri yeni

modele uygun hale getirmek için saha çalışmalar ını yürütür.

Şebekelerin Alt Bölgelere Ayrılması

MADDE 10 – (1) İçme suyu dağıtım şebekelerinde su kayı plar ının yönetimi ve

azaltılması için öncelikle sistem kontrol altına alınır ve stratejik noktalara yerleştirilecek debi

ölçerler yardımı ile düzenli olarak izlenir. Sistemi kontrol edebilmek için öncelikle şebekenin

nispeten küçük ve izole edilmiş, kontrol edilebilen alt bölgelere ayr ı

lması

gerekir. Tasar ı

myapılırken 9 uncu maddenin birinci f ıkrasının (b) bendinde belirtilen faktörler göz önüne

alınır. Belirtilen faktörlerle birlikte, 500-3.000 yapı/servis bağlantısı veya en yüksek 100 l/s

ihtiyaç debisine sahip bölgelerden DMA oluşturulur. DMA’lar ın sayısı hesaplanırken,

şebekenin vaziyeti ve maliyet-fayda etkinliği göz önünde bulundurulur. DMA’lar ın

oluşturulması etkili ve bilgi içerikli olup su dağıtım sisteminin optimum bir şekilde

yönetilmesini sağlar. DMA’lar, su dağıtım sisteminin doğru analiz edilmesine, abonelere

yönelik güncel ve doğruluğu yüksek su tüketim verilerinin temin edilmesine yardımcı olur.

Bu bölge girişlerinde sisteme verilen su miktar ı, su basıncı ve su kalitesinin izlenmesiyle ar ıza


8/42

8

tespit edilebilir ve müdahale edilebilir. Alt bölgeleme ile mahalle ölçeğinde su kayı plar ının

yüksek olduğu yerler ile öncelik verilecek bölgeler tespit edilir. Ar ıza noktasına ulaşmak için

giderek daralan bir alanda sistematik olarak çalışmak gereklidir, alt bölgelerde aktif kaçak

kontrolü yapılarak borulardaki sızıntılara erken müdahale edilebilir ve böylece su dağıtım

sisteminin daha güvenilir olması sağlanır. Alt bölgelerde uygun basınç kontrol yöntemleri ile

su kayı plar ı engellenebilir.

(2) Proje/pafta üzerinde tasar ımı ve hidrolik modellemesi yapılan DMA’nın, sahada

oluşturulması için “Sıf ır Basınç Testi” yapılır. Bu test aşağıdaki hususlara uygun olarak

gerçekleştirilir;

a) DMA’nın besleneceği ana hattın By-Pass hattı döşenir ve bu yeni hat üzerine bir

ölçüm odası

/istasyonu inşa edilir. Odanı

n/istasyonun ebatlar ı

, içine iki sürgülü vana (baş vesona), bir manometre, bir debi ölçer, bir debi-basınç ayar vanası sığacak şekilde tasarlanır.

b) Proje üzerinde belirlenen kapalı konumda kalması gereken tüm sınır vanalar ı

sahada tespit edilir.

c) Komşu bölgelerle irtibatı olan ve üzerinde vana bulunmayan hatlara vana monte

edilir.

ç) DMA sınır ında yer alan yapılar ın hangi borudan servis bağlantısı yaptıklar ı

belirlenir.

d) İzolasyon vanalar ı ve oda/istasyondaki ana besleme vanası 24 saat kapatılır.

e) Bu işlemler sırasında oda/istasyondaki basınç ve debi kaydedilir.

f) DMA sınır ı boyunca DMA içinde kalan yapılar ın su almaması, sınır dışındaki

yapılar ın ise su alması gerekir. Bu durum, kurulacak bir veya iki ekip ile su kesintisinden

birkaç saat sonra sahada kontrol edilir. Sınır içindeki yapılardan su alanlar ın hangi hattan

beslendiği belirlenerek, servis bağlantısı bölge içindeki hatlardan birine yapılır. Test, DMA

içinde sıf ır basınç ve sıf ır debi sağlanıncaya kadar sürdürülür ve tam izolasyon sağlanır.

Yazılımlar ve Verilerin, Ana Veri Tabanı ile Entegre Hale Getirilmesi

MADDE 11 – (1) İdarelerin sistemi yönetebilmek amacıyla kullandığı CBS veri

tabanı, hidrolik modelleme, SCADA sistemi, tahakkuk-tahsilat (abone), halkla ilişkiler gibi

yazılımlar ın ve verilerin birbiriyle entegre olarak çalışması sağlanır. İdarenin ana veri tabanı

üzerinde yukar ıdaki yazılım ve verilerin aşağıdaki işlemleri yapabilmelerine imkan

sağlayacak şekilde bir sistem kurulur.a) birbirleri ile veri alışverişi,


9/42

9

b) su dengesi, optimum işletme basıncı, su yaşı, alternatif işletme senaryolar ı, ölü

saatlerde vana-pompa açık/kapalı konumlar ı gibi analiz/sorgulama,

c) özellikle SCADA yazılımının, farklı yazılımlara ait verileri kullanarak fiziki, idari

kayı

plar, işletme maliyetleri, enerji giderleri gibi hesaplama.(2) Büyük şehir Belediyesi dışındaki diğer belediyeler imkân ve ihtiyaçlar ı

doğrultusunda bu sistemi kurar.

Su Temin ve Dağıtım Sistemlerinin Entegre Yönetimi

MADDE 12 – (1) İçme suyu temin ve dağıtım sistemlerinin (abone sayaçlar ı dahil) bir

bütün olması sebebiyle, sistemin herhangi bir bölümünde yapılacak önemli değişikliklerden

bütün sistem etkilenir. Bu sebeple, su temin ve dağıtım sistemlerinin entegre yönetiminde

aşağıda belirtilen hususlara uygun işletme yapılır:

a) Debi ve Basınç Yönetimi: Sistem, tümevar ım metoduyla dinamik şartlara dayalı

işletilir. Örneğin, bir tam gün en az iki dilime bölünerek (gece yar ısı-gün doğumu ve gün

doğumu-gece yar ısı gibi) iki farklı dilimde arz debisi ve işletme basıncı, asgari ve azami

taleplere göre şekillendirilir. Dolayısıyla su üretimi parçadan bütüne göre şekilleneceğinden,

talebe göre arz yapılır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için, her alt basınç bölgesi girişine debi

ölçer, basınç transmitteri ve debi-basınç regülasyon vanalar ı monte edilir. Bu istasyonlar

SCADA sistemine bağlanarak sürekli izlenir ve ölçülen veriler kaydedilir.

b) Fiziki ve İdari Kayı plar ın Hesaplanması ve Tespit Ekiplerine Gönderilmesi: Her

okuma döneminin sonunda, entegre sistemin üst yazılımı taraf ından her bir alt bölge için gece

çizgisi analizi, tahakkuk ile CBS verilerinin kar şılaştır ılması gibi fiziki ve idari kayı plar ın

miktarlar ı hesaplanır, fiziki ve idari kayı plar ın noktasal tespitinden ve giderilmesinden

sorumlu birime iş emri/uyar ı olarak gönderilmesi sağlanır.

c) Ar ıza Onar ımı: Şebeke ar ızalar ının (abone hattı hariç) onar ımı sırasında aşağıda

sıralanan adımlar uygulanır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için, SCADA kontrol merkezinde

operatörlerle eş zamanlı bir CBS operatörünün kesintisiz görev yapması gerekir, her şebeke

sorumlusunun mobil cihazlar ile güncel CBS uygulamasına erişimi sağlanır. Şebeke ar ızası

olması durumunda yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir;

1) Şebeke ar ızası ihbar ı alınması,

2) Alt bölge sorumlusu taraf ından ar ızanın sahada tespit edilmesi,

3) Sorumlunun CBS operatörüne ar ızanın hangi düğüm noktalar ı arasında olduğunu

bildirmesi,


10/42

10

4) CBS operatörünün hangi vanalar ın kapatılması gerektiğini, en az abonenin

etkileneceği alternatifler gözetilerek, CBS yazılımdan sorgulaması ve belirlenen vanalar ın

şebeke sorumlusuna geri bildirimi,

5) Şebeke sorumlusunun ilgili vanalar ı

kapatması

ve bunu CBS operatörüne geri bildirimi,

6) CBS operatörü taraf ından yazılım üzerinden vanalar ın kapalı konuma alınması ve

yaklaşık tamir süresinin yazılıma girilmesi,

7) Kapalı konuma alınan vana konumlar ının otomatik olarak SCADA yazılımına

yansıması ve ekrana alarm olarak düşmesi,

8) Kapalı kalma süresine bağlı olarak alt bölge ana besleme hattındaki basıncı ve

debiyi regüle etme veya ana basınç katını besleyen deponun çık ış vanasını k ısma, pompalardan birini devre dışı bırakma gibi önermelerini yapması veya uzaktan kontrol ile

otomatik uygulanması,

9) Tamirin tamamlanmasını müteakip, sistemin ters işletilerek normal duruma

getirilmesi.

ç) Su Dengesinin Kurulması ve İşletme Maliyetlerine İlişkin Raporlar ın

Oluşturulması: Belirli zaman aralıklar ında ve yılsonunda, ihtiyaç ile arz dengesinin kurulup

kurulamadığı, sistemin en ekonomik şekilde yönetilip yönetilemediği hususlar ı ile birim

işletme maliyetlerini içeren raporlar ve faaliyet raporlar ı hazırlanır.

d) Su Dengesi Hesap Tablosunun Otomatik Hazırlanması: İçme Suyu Temin ve

Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayı plar ının Kontrolü Yönetmeliği ve bu Tebliğ ekinde yer alan

bilgiler ve tablolar, üst yazılım marifeti ile hazırlanır ve Yönetmelikte belirtilen sürelerde

Bakanlığa gönderilir.

(2) Büyük şehir Belediyesi dışındaki diğer belediyeler imkân ve ihtiyaçlar ı

doğrultusunda bu sistemi kurarlar.

Aktif Sızıntı Kontrolü ile Fiziki Kayıpların Tespiti ve Azaltılması

MADDE 13 – (1) Fiziki kayı plar ı azaltmak amacıyla İdareler bünyelerinde, ihtiyaç

kadar teknik eleman ve işçiden oluşan bir birim/ekip kurar. Kurulan birim/ekip, sızıntının

noktasal tespitini yapmak amacıyla bu tebliğin 13 üncü maddenin birinci f ıkrasının (b)

bendinde belirtilen iş emrine göre iş planlaması yapar ve tespit edilen sızıntılar mümkün olan

en k ısa süre içinde onar ılır.


11/42

11

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemi ile Şebekede Kullanılacak Malzemelere

İlişkin Hususlar

İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemi ile Şebekede Kullanılacak Borular, Boru Ek

Parçaları, Aktif Sızıntı Tespit Cihazlarının Özellikleri ile Dikkat Edilecek Hususlar

MADDE 14 – (1) İçme suyu temin ve dağıtım sistemi ile şebekede kullanılan borular

ve bu borularda dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmektedir:

a) PVC Borular

1) Borular depolanmalar ı sırasında direk güneş ışığına maruz bırak ılmamalıdır.

2) Uzun müddet açıkta kalarak boru rengi değişmiş, üzeri beyazlaşmış, elastikliğini ve

diğer özelliklerini kaybetmiş PVC borular k ır ılgan olduğundan şebeke imalatında

kullanılmamalıdır.

3) PVC ile yapılan isale hattı imalatlar ında zemin ıslahı, tranşe (hendek) içlerindeki

kum/çak ıl yataklama ve gömlekleme imalatlar ı şartnamelere uygun olarak titizlikle

yapılmalıdır.

b) Çelik Borular

1) İçme suyu tesisi sahasında boru izolasyonlar ının bozulmaması için gerekli tedbirler

alınarak, boru ve özel parçalar ı uygun yükseklikte ve düzgün istiflenerek, imalat yerine hasar

görmeden taşınmalıdır.

2) İmalatlar ında filmli kaynak kontrolü yapılmalıdır.

3) Çelik Borular ile yapılan isale hattı imalatlar ında zemin ıslahı, tranşe (hendek)

içlerindeki kum/çak ıl yataklama ve gömlekleme imalatlar ı şartnamelere uygun olarak titizlikle

yapı

lmalı

dı

r.4) Çelik borular ın katodik korumalar ı yapılmalıdır.

c) Polietilen Borular

1) Borular depolanmalar ı sırasında direk güneş ışığına maruz bırak ılmamalıdır.

Güneşin morötesi ışınlar ından etkilenmemesi için üstü kapalı alanlarda muhafaza edilmelidir.

2) Ek parçalar ı ise ambalajlı olarak teslim alını p muhafaza edilmelidir.


12/42

12

3) Ek parçalar mümkün olduğu kadar enjeksiyon yöntemi ile imal edilmiş olmalıdır.

Konfeksiyon yöntemi ile imal edilmiş parçalar sık ar ıza verdiğinden kullanılması tavsiye

edilmemektedir.

4) Polietilen borular ile yapı

lan isale hattı

imalatlar ı

nda zeminı

slahı

, tranşe (hendek)içlerindeki kum/çak ıl yataklama ve gömlekleme imalatlar ı şartnamelere uygun olarak titizlikle

yapılmalıdır.

ç) Düktil Borular

1) Düktil borular ın su ile temas eden iç yüzeylerinde kesinlikle pürüzlülük ve beton

yüzeyde imalat hatalar ı bulunmamalıdır.

2) Düktil borular ın taşınması sırasında beton k ısımda ve borunun dış kaplama

k ı

smı

nda kesinlikle hasar oluşmamalı

dı

r.3) Borular temin edilirken darbe dayanımlar ı dikkate alınmalıdır.

4) Düktil Borular ile yapılan isale hattı imalatlar ında zemin ıslahı, tranşe (hendek)


yapılmalıdır.

d) CTP borular

1) CTP borularla yapılan isale hattı imalatlar ında zemin ıslahı, tranşe (hendek)


yapılmalıdır.

Boru Ek Parçaları (Fittingsler): Vanalar, Vantuzlar, Pislik Tutucular, Yangın

Hidrantları, Basınç Düzenleyici Kontrol Vanaları Ve Debi Ölçerlerde Dikkat Edilmesi

Gereken Hususlar

MADDE 15 – (1) İçme suyu temin ve dağıtım sistemi ile şebekede kullanılan Vanalar,

vantuzlar, pislik tutucular, yangın hidrantlar ı, basınç düzenleyici kontrol vanalar ı ve debi

ölçerlerde dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmektedir:

a) Vanalar: Su sistemi yönetimi kapsamında şebeke hatlar ında ve izolasyon

bölgelerinde, mutlak sızdırmazlık sağlanması için elastomer yataklı sürgülü vana kullanılır.

Bu vanalar; sfero dökme demir gövdeli, volkanizasyon sistemi ile üretilmiş elastomer

kaplama sistemine sahip, boyutlandırma olarak F4/F5 sınıf ı, iç ve dış boyası insan sağlığına

zararlı içerik bar ındırmayan sertifikalı, tam açık veya tam kapalı basınç k ır ıcı olarak

kullanılmayacak şekilde olmalıdır. Bağlantı elemanlar ı ile cıvatalar paslanmaz çelikten


13/42

13

olmalıdır. Şebekelerdeki düşük kotlu noktalarda ise suyu boşaltmak için tahliye odası, tahliye

vanası ve tahliye ayağı yapılır.

b) Vantuzlar: Vantuzlar dinamik özellikte, hattın içinde biriken havayı tahliye

edebilecek şekilde seçilir. Şebekelerde eğimin değiştiği üst noktalarda vantuz kullanı

lı

r.Vantuzlar yerleştirilen izolasyon vanalar ının öncesinde veya sonrasında kullanılır.

c) Pislik Tutucular: Basınç k ır ıcılardan, debi ölçerlerden, bazı vanalardan veya büyük

çaplı sayaçlardan önce kullanılır. Pislik tutucular flanş bağlantılı, iç ve dış boyası insan

sağlığına zararlı içerik bar ındırmayan sertifikalı olmalıdır. Kullanım yerine uygun tipte

seçilmelidir. Filtresi, partiküller için gerekli hassasiyete sahip, paslanmaz çelikten üretilmiş

olmalıdır.

ç) Yangın Hidrantlar ı: Yangın hidrantlar ının önünde sürgülü elastomer yataklı vanakullanılır. Yangın hidrantlar ı yer üstü tipi olmalıdır. K ır ılma ve darbe anında su kaybını

önleyecek şekilde kendiliğinden kapanacak mekanizmaya sahip olmalıdır.

d) Basınç Düzenleyici Kontrol Vanalar ı: Seçilecek basınç düzenleyici kontrol vanası

yüksek Kv değerine sahip olmalıdır. Basınç durumuna ve idarenin ihtiyaçlar ına göre

diyaframlı, pistonlu, türbinli tip olarak kullanılabilir. Basınç düzenleyici kontrol vanalar ının

pilot mekanizmalar ı mukavim ve esnek olmalıdır. Bak ım, onar ım ve ar ıza durumlar ında

basınç düzenleyici kontrol vanalar ına yerinde müdahale edilebilmesi şebeke durumuna göre

gözden geçirilmelidir. Basınç düzenleyici kontrol vanasının kullanılacağı şebekedeki giriş ve

çık ış basınç değerlerini sağlaması gerekmekte olup, basınç k ırma oranı belirlenmelidir. Basınç

düzenleyici kontrol vanalar ının elektronik basınç kontrol ünitesine uygunluğu dikkate

alınmalıdır. Basınç değişimlerine hızlı tepki verebilmelidir. Su koçu darbesine kar şı dayanıklı

olmalıdır. Yüksek kavitasyon direncine sahip olmalıdır. Düzenleyici kontrol vanalar ı temin

edilmeden önce üreticisinden aşağıdaki bilgiler alınmalı ve bu bilgiler doğrultusunda ürün

seçimi yapılmalıdır.

1) Debi çizelgesi: sabit işletme şartlar ında en düşük debi, normal işletme şartlar ında en

düşük debi /en yüksek debi, sürekli olarak kabul edilebilir en yüksek debi.

2) ΔP ve Q değerleri,

3) Sürekli, en yüksek ve aralıklı ΔP ve Q değerleri,

4)Vananın açılma oranı (%) ve vananın kapasitesi (Kv) bilgileri,

e) Debi ölçerler: Su miktar ının ölçülmesinde kullanılan debi ölçerlerin hassas olmalar ı

gerekir. Debi ölçerin sağlıklı çalışabilmesi açısından, montaj yapılacak noktada boru tam dolu


14/42

14

olmalı ve debi ölçerlerin montajında topraklama yapılmasına dikkat edilmelidir. Kullanılan

başlıca debi ölçer çeşitleri özelliklerine göre aşağıda belirtilmektedir:

1) Ultrasonik debi ölçerler;

a) Boru içindeki her türlü bozulmalardan etkilenir.

b) Büyük çaplarda kullanımında, hassas ölçüm yapılamamaktadır.

c)

Monte edilirken sensörlerin aynı hizada olması (düzgün sinyal ak ışı için) gerekir.

ç) Zaman aralıklar ıyla kalibrasyon yapılması gerekir.

d) Bu tip debi ölçer montajında ölçüm yapılabilmesi için cihaza boru tipi, et kalınlığı

ve boru çapı gibi belirli parametreler tanımlanır.

2) Elektromanyetik debi ölçerler;

a)Yapısı gereği uzun süre kalibrasyon gerektirmez.

b) Hassas ölçüm yapabilir.

c) Diğer tip debi ölçerlere göre daha maliyetlidir.

ç) Debi ölçerler IP68 koruma sınıf ında seçilmelidir.

Aktif Sızıntı Tespit Cihazları, Veri Kaydediciler, Korelasyon Cihazları, Yer

Mikrofonları, Metal Dedektörü, Elektronik Basınç Düzenleyici Kontrol Vanası

Kontrolörü, Yüksek Frekanslı Basınç Ölçme Cihazı, Telemetri Veri Kaydediciler Ve

Manometrelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

MADDE 16 – (1) İçme suyu temin ve dağıtım sistemi ile şebekede kullanılan aktif

sızıntı tespit cihazlar ı, veri kaydediciler, korelasyon cihazlar ı, yer mikrofonlar ı, metal

dedektörü, elektronik basınç düzenleyici kontrol vanası kontrolörü, yüksek frekanslı basınç

ölçme cihazı, telemetri veri kaydediciler ve manometrelerde dikkat edilmesi gereken hususlar

aşağıda belirtilmektedir:

a) Veri Kaydediciler (Datalogger): Veri kaydediciler tek taraflı veri iletişimi için

SCADA sistemlerinde kullanılır. Veri kaydediciler ile ilgili olarak:

1) IP68 koruma sınıf ında olmalıdır.

2) Şarj edilebilir uzun ömürlü pil kullanılmalıdır.

3) Portlar ı askeri tipte olmalıdır.

b) Korelasyon cihazlar ı: Kullanımı sırasında doğru sonuç alınması için hava şartlar ı,

boru döşeme derinliği, boru metrajı, boru karakteri ve yüksek bir arka plan gürültüsü gibi

faktörlere dikkat edilir. Korelasyon cihazlar ı ile ilgili olarak:1) Etkin sonuç alınabilmesi için sessiz ortamda çalışma yapılmalıdır.


15/42

15

2) Sensörleri IP68 koruma sınıf ında olmalıdır.


c) Yer Mikrofonlar ı: Cihaz, kazı yapılmaksızın toprak altındaki kaçaklar ın tespit

edilebilmesi açısından kaçak çalışmalar ında mutlaka bulunması gereken bir ekipmandır. Yer

mikrofonlar ı ile ilgili olarak:

1) Cihazı kullanacak kişi mutlaka eğitimli ve deneyim sahibi olmalıdır.

2) Etkin sonuç alınabilmesi için sessiz ortamda çalışma yapılmalıdır.

3) Saha çalışmalar ına uygun, IP65 koruma sınıf ında üretilmiş olmalıdır.

4) Kulaklığı, dış ortam seslerini geçirmeyecek tipte olmalıdır.


ç) Metal Dedektörü; Şehir içinde sıklıkla yapılan asfalt çalışmalar ı sebebiyle asfalt

altında kalan priz ve vana buşaklelerin yerini tespit amacı ile kullanılır. Metal Dedektörü ile

ilgili olarak:

1) Yüzeyin daha derininde yer alan metal cisimleri kazı yapılmadan tespit edebilecek

özellikte olmalıdır.

2) Sadece sese dayalı değil, görsel veriler de sunabilmelidir.


d) Elektronik Basınç Düzenleyici Kontrol Vanası Kontrolörü:

1) Kontrolörün kurulumu sırasında debiye veya zamana duyarlı kontrol opsiyonlar ı

tercih edilebilir özellikte olmalıdır.

2) Kullanıcı, kontrolör ayar ını kontrole esas parametreleri girerek ve/veya uzaktan

erişim (telemetri sistemi) ile gerçekleştirir.

3) Kontrolör, tuş tak ımı dâhil IP68 koruma sınıf ında olmalıdır.

4) Gerektiğinde, elektronik BKV kontrolörlerinin kaydettiği basınç ve debi değerlerini

kontrol merkezine iletebilecek şekilde olmalıdır.

5) Şarj edilebilir uzun ömürlü pil kullanılmalıdır.e) Yüksek Frekanslı Basınç Ölçme Cihazı: Basınç ölçme cihazı, şebekenin istenen

bölgelerinde basıncın sürekli izlenmesini sağlayabilmeli, kayıt ve aktar ım yapabilmelidir. Bu

cihaz ile ilgili olarak:

1) Saniyede 4 ve üzeri kayıt yapabilir özellikte olmalıdır.

2) Su koçu darbesini tespit edebilmelidir.

3) IP68 koruma sınıf ında olmalıdır.



16/42

16

f) Telemetri Veri Kaydediciler: Bu cihazlar, debi, giriş basıncı, çık ış basıncı

değerlerini programlanan zaman aralığında haf ızasına kaydeden, GPRS/SMS aracılığıyla

merkezi bilgisayara gönderen ve yerinde kayıt yapan değişik yapı ve tiplerdeki veri

kaydedicilerden toplanan verilerin mevcut yazılım aracılığı ile işlenmesi, raporlanması ve

değerlendirilmesini yapabilen cihazlardır.

g) Manometreler: Boru hatlar ında ve fittingslerin kritik noktalar ında basınç ölçmek

için kullanılır. Basınç düzenleyici kontrol vanalar ının giriş ve çık ışında zorunlu olarak

kullanılır. Manometreler ile ilgili olarak :

1) Her sene akredite kurumlarca kalibre edilmesi sağlanır.

2) Dijital manometreler IP68 koruma sınıf ında olmalıdır.

İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sisteminde Dikkat Edilecek Diğer Hususlar

MADDE 17 – (1) İçme suyu temin ve dağıtım sisteminde dikkat edilecek diğer

hususlar şunlardır:

a) Şebeke borular ı, projesinde belirtilen çap, cins ve basınç sınıf ında kullanılır.

b) Satın alınacak borular tabi olduklar ı standartlara göre test edilerek boru kabulleri

yapılır.

c) Borular montaj kurallar ı

na uygun olarak monte edilir, su tecrübesine (bası

nçtestleri) tabi tutulur. Bağlantı noktalar ında su kaçağı olmamasına dikkat edilir.

ç) Boru üzerinde fabrika etiketi bulunmalıdır. Etikette üretici adı, boru cinsi, basıncı

belirtilir.

d) İdarelerce, borular ın nakliyesinde kullanılacak araçlar ın malzemenin boydan boya

bütün ağırlığını taşıyabilecek nitelikle olmaması ve borular ın kamyon kasası dışına

sarkmaması sağlanır. Yükleme ve boşaltma sırasında malzemeler kamyondan aşağı

atılmamalı, yuvarlanmamalı ve sürüklenmemelidir. İç içe boru nakli yapılmamalıdır.

Özellikle PE ve PVC ile çelik ve CTP borularda stok sahasında gerekli güvenlik koridorlar ı

bırak ılır.

e) Sistemde hem eski hem de yeni borular var ise eski borular iptal edilir ve abone

bağlantılar ı yeni borudan yapılır.

f) İçme suyu depolar ında uygun malzemeler kullanılarak sızdırmazlık sağlanır.

g) Şebekede bulunan boru ve ek parçalar ın montajında teknik hususlara dikkat

edilmesi gerekir. Aksi takdirde fiziki su kayı plar ının artmasına sebep olur.


17/42

17

ğ) Şebekede çalışmalar bölgesel olarak ele alınır. Döşenen hatlar ın beslendiği

depodan su verilerek abone bağlantısı yapılır. Şebeke uzun süre boş bırak ılmadan hizmete

sunulur.

h) Boru hatlar ı, tasdikli projesine ve gerekli şartnamelere uygun olarak yapılır.

ı) Şebekede don ve ısı etkileri göz önünde bulundurularak boru üzerinden zemin

yüzeyine kadar en az 1 m derinliğe boru döşenir. Ancak 2000 m kotunun üzeri yerlerde boru

üstünden zemin yüzeyine kadar boru derinliği en az 1,25 m olarak alınır.

Servis Bağlantılarının Yapılması ve Servis Bağlantı Şekilleri

MADDE 18 – (1) Servis bağlantısı işleminde şebekede bulunan boru cinsine uygun

olan bağlantı yapılır. Servis bağlantılar ı yapılması esnasında, şebeke basınç katlar ına, alt

bölge sınırlar ına dikkat edilir. Abone bağlantısında kullanılacak malzemenin seçiminde idare

taraf ından; malzeme maliyeti, işçilik kalitesi, abone bağlantısının yapılacağı coğrafi şartlar

dikkate alınır.

(2) Servis bağlantılar ı idarelerce yapılır/yaptır ılır.

(3) Başlıca bağlantı şekilleri aşağıdaki gibidir;

a) Kolyeli bağlantılar: PVC ve düktil borularda kolyeli bağlantı yapılması zorunludur.

Kolyeli bağlantı

lar; kolye, vana, bağlantı

parçalar ı

ve borulardan oluşur. b) Kolyesiz bağlantılar: Boru çatlaklar ına yol açması, boru üzerine monte edilen vana

parçasının mukavemetini azaltması sebebi ile tavsiye edilmez. Bu tip bağlantılar sık ar ıza

verdiğinden fiziki su kayı plar ını arttır ır.

c) Elektrofüzyon kaynaklı bağlantılar: Polietilen borulardan oluşan şebekelerde abone

bağlantısında elektrofüzyon kaynaklı bağlantı şekli kullanılır. Aksi takdirde malzeme

uyumsuzluğu sebebiyle fiziki su kayı plar ı oluşur.

Alt Bölge Odası (DMA) Tasarımı

MADDE 19 - (1) Oluşturulan izole bölgelerde debi ve/veya basınç kontrolü için,

kullanılan malzemelere erişim kolaylığı ve cihazlar ın korunması maksadıyla alt bölge odası

tasar ımı yapılır. Bu tasar ım esnasında aşağıdaki hususlara dikkat edilir.

a) Alt bölge odası giriş ve çık ışında izolasyon vanası bulunur, iki vana arasında ihtiyaç

duyulan aletler kullanılır.

b) Alt bölge odalar ında çelik veya polietilen boru ve bağlantı parçalar ı ile montaj

yapılır.


18/42

18

c) Alt bölge odalar ının tasar ımı yapılırken, giriş kapağı (asgari D400 sınıf ı), merdiven,

havalandırma bacası ve su tahliye noktası bulunmasına ve veri iletişimine uygun olmasına

dikkat edilir.

İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemi ve Şebekede Kullanılacak Malzemelerin

Yönetimi

MADDE 20- (1) Malzeme yönetiminde dikkat edilmesi gereken faktörler aşağıda

belirtilmektedir.

a) Malzeme ömrü tayini: İdarelerde kullanılan malzemeler taşınır işlem

yönetmeliklerine uygun olarak kodlanarak CBS veri tabanına işlenerek, malzemenin geçirdiği

bak ım onar ımlar, ar ıza sayısı gibi faktörler sisteme işlenmek suretiyle takip edilerekekonomik çalışma ömrü tanımlanır.

b) Malzeme verimliliği: Malzemenin kullanım süresince bak ım ve enerji

gereksinimleri incelenerek şebeke sistemine uygunluğu tayin edilir.

c) Maliyet analizi: Malzemenin ilk yatır ım, bak ım-onar ım, işçilik, enerji ve ömrünü

tamamladıktan sonraki hurda işlemleri maliyetleri göz önüne alınır.

ç) Ürün geliştirme faaliyetleri: İdarelerce kullanılan malzemelerin, teknolojik

gelişmelere uygun olarak geliştirilmesi faaliyetlerini kapsar.

d) Önleyici bak ım onar ım: Malzemelerde çalışma şartlar ı sebebiyle sıkça yı pranan ve

şebeke sistemindeki ak ışı durdurma ihtimali olan parçalar ın belirli zaman aralıklar ında ön

bak ımdan geçirilmesini kapsar.

e) Doğru malzeme seçimi: Kullanılacak pompa, basınç k ır ıcı vana ve her türlü

komplike parçalar ın çalışma yerleri, kapasiteleri, verimleri, enerji tüketimleri, işçilik

gereksinimleri ve maliyetleri gibi faktörler göz önüne alınarak en doğru seçimin yapılması

işlemini içerir.

f) Stok kontrolü: Her malzeme, standartlara uygun şekilde tanımlanarak türlerine göre

gruplandır ılır. Aynı zamanda malzemelerin stok giriş ve çık ışlar ı takip edilerek malzemenin

tüketim karakteristiğini ve acil durumlarda sürekli bulunabilirliğini sağlama faktörlerini

içermelidir.

g) Garanti süreci takibi: İdarelerce temin edilen malzeme ve ekipmanlar ın garanti

süreleri hassasiyetle takip edilir.


19/42

19

Malzeme Seçim Kriterleri

MADDE 21 - (1) Malzeme hammaddesi, çalışma basıncı, sızdırmazlık koruması,

bak ım onar ım gereksinimi, yedek parça temini, malzemenin sahip olduğu kalite

sertifikasyonlar ı ve kapsamı, muayene ve test imkânlar ı, kolay montaj şartlar ı ve diğer tesisat

elemanlar ına uyumu, ölçüm aletleri için ölçme hassasiyeti, enerji verimliliği ve uzun ömürlü

depolanabilirlik faktörleri göz önüne alınır.

(2) İçme Suyu temin ve dağıtım sistemlerinde kullanılan malzemelerin insan sağlığına

zarar vermeyecek nitelikte olmasına dikkat edilir. Bu kapsamda aşağıdaki hususlar dikkate

alınmalıdır:

a) Ağır Metal Kontrolü; Kullanılan tesisat malzemelerinin ağır metal açısından insan

sağlığına zarar vermeyecek düzeyde olmasına dikkat edilmelidir. b) Boya Kalitesi; Malzemelerde iç ve dış koruyucu olarak kullanılan boyalar ın insan

sağlığına zarar vermeyecek uygunlukta olmasına ve kullanılan boyalar ın sertifikalı olmasına

dikkat edilir.

c) Korozyon Kontrolü; Boru ve bağlantı parçalar ının korozyon dayanımının yüksek

olmasına dikkat edilir.

Sayaç Seçimi Ve Aranacak Özellikler

MADDE 22 - (1) Seçilen sayaçlar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış

2016 yılına kadar (75/33/AT) Tip Onay belgesi veya 7/8/2008 tarihli 26960 sayılı Resmî

Gazete ’de yayımlanan Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2004/22/AT) doğrultusunda onaylanmış

kuruluştan alınmış AT Tip İnceleme Belgesine haiz olmalıdır.

Sayaç Özellikleri

MADDE 23 – (1) İdareler sayaç tiplerini ihtiyaçlar ına göre belirler ve bu

niteliklerdeki sayaçlar ın kullanımını sağlar. Sayaç tipi, çapı ve yer seçimi İdare taraf ından

yapılır. İdarelerce sayaç seçiminde dikkat edilecek hususlar şunlardır:

a) Hassas ölçümlü ve güvenilir olmalıdır.

b) Saha şartlar ında metrolojide sürekliliği sağlamalıdır.

c) Dışar ıdan müdahalelere kar şı emniyetli tasarlanmış olmalıdır.

ç) Kayıt mekanizması kolay okunabilir olmalıdır.

d) Montajı kolay olmalıdır.

e) Donma ve müdahaleye kar şı

dayanı

klı

olmalı

dı

r.f) Düşük basınç kaybına sahip olmalıdır.


20/42

20

g) Boru çapına göre değil tüketim alışkanlığına göre seçilmelidir.

ğ) Geniş ölçüm aralığı olmalıdır.

Sayaç Çap Tayini

MADDE 24 - (1) Sayaç çapı tüketim esasına göre seçilecek olup asgari sayaç çapı DN20 (3/4”) olmalıdır. Abonenin, genellikle gece saatlerindeki en düşük tüketimi (m3/saat),

gün içerisindeki en yüksek tüketimi (m3/saat) ve ortalama tüketimleri (m3/saat) aboneden

talep edilir veya kurum imkânlar ı ile tespit edilir. Abonenin bir saatte tüketeceği ortalama su

miktar ına en yak ın değer, üretici kataloglar ından faydalanmak sureti ile (Q3-Qn değeri) çap

seçilir. Abonenin en düşük ve en yüksek tüketimlerinin, seçilen sayaç çapı için katalogda

verilen Qmin-Q1 ve Qmax-Q4 debi aralığında kaldığı teyit edilir.

(2) Abonenin tüketimlerinin bilinemediği veya temin edilemediği durumlarda, emsalteşkil edebilecek mevcut abone sayaç çapı esas alınarak çap seçilir. Abonenin tüketimleri

takip edilerek seçilen sayaç çapının doğru seçilip seçilmediği kontrol edilir. En yüksek ve en

düşük tüketimleri dengesiz olan veya gün içerisinde yüksek su tüketimi yanında, (seçilen

sayacın Qmin değerinin altında) çok düşük su tüketimi gibi özel durumlarda “Kombine Sayaç”

kullanılır.

Sayaçların Ölçme Hassasiyeti

MADDE 25 – (1) Sayacın giriş ve çık ışında laminer ak ım profilini bozacak herhangi bir düzenek bulunmamalıdır. Seçilecek sayaç sınıf ı, pompa-hidrofor tesisatlar ı haricinde

asgari “B” veya ölçme aralığı R ≥100 olacaktır. Pompa-hidrofor tesisatlar ında [Qt-Q2] ve [Qn-

Q3] aralığında kalmak kaydı ile istenilen sınıfta seçilebilir.

Seçilecek Sayaçların Gövde Malzemesi

MADDE 26 – (1) Sayaca ait gövde malzemesi seçiminde 20 inci maddenin ikinci

f ıkrasındaki kriterler göz önünde bulundurulur.

Sayacın Emniyeti ve Korunması

MADDE 27 – (1) Sayaçlar, sayacın çalışmasını engellemeye yönelik abone

müdahalesine, dona, sele, bina tesisatından kaynaklanan hidrolik darbe ve titreşimlere, ters su

ak ışına, kavitasyona, aşır ı yüksek basınca, su koçu darbesine, ortam sıcaklığına ve neme,

tesisattan kaynaklanan mekanik gerilmeye ve dengesizliğe, çevre şartlar ına bağlı korozyona

ve elektromanyetik bozucu etkilere kar şı korumaya alınır. Sayaca dışar ıdan müdahalenin

önlenmesi maksadı ile vidalı sayaçlar rakor kelepçesi ile, flanşlı sayaçlar ise tel mühür


21/42

21

kullanılarak tesisata bağlanır. İdareler, sayacını emniyetle koruyamayan ve su fatura

ödemelerini aksatan abonelerin sayaç tiplerini ve sayaç yerlerini değiştirmelerini talep eder.

Sayaçların Konulacağı Yerlerin Seçimi

MADDE 28 - (1) Sayacın bağlanacağı tesisat, sağlık ve güvenlikle alakalı ulusaldüzenlemelere ve gerekiyorsa, tehlike tanımı ile ilgili kurallara uygun imal edilmiş olmalıdır.

Personel ve kullanıcının sağlığı açısından risk oluşturabilecek tüm tesisat şartlar ından

kaçınılmalıdır. Aydınlatma, havalandırma, kaygan veya tümsekli zeminler, hareket

kabiliyetini k ısıtlayıcı engeller dikkate alınarak, makul şartlar sağlanır.

(2) Sayaçlar ın merdiven altında, bina girişi yol seviyesi altında, bodrum ve karanlık

yerlerde olmaması gerekir. Tesisat, sayacın rahatlıkla değiştirilmesine elverişli esneklikte

olmalıdır. Seçilen mahallerden pis su tesis borular ı, gaz borular ı, alçak ve yüksek gerilimkablolar ı geçirilmemeli ve konulmamalıdır.

(3) Yüksek miktarda su tüketen/tüketecek fabrika, işyeri, liman, organize sanayi

bölgesi vb. abonelerin sayaçlar ı, tesis girişinin (sınır ının) dışında veya hemen iç k ısma,

idarenin belirleyeceği bir yere rögar içinde monte edilir.

(4) Sayacın bağlanacağı yerin yak ınında sürekli manyetik alan oluşturacak orta-yüksek

gerilim-mıknatıs kütlesi vb. maddeler olmamalıdır. 25 kilogramdan daha ağır olan sayaçlar ın

yerleştirileceği tesisatın bulunduğu mekân, sayacın tak ılacağı veya söküleceği yere rahatçataşınabilmesini sağlayacak nitelikte olmalıdır. Ayr ıca sayacın monte edildiği yerin çevresinde,

kaldırma gereçlerinin yerleştirilmesine izin verecek bir açıklık sağlanır.

Sayaç Montaj Kuralları

MADDE 29 – (1) Su sayacının tesisata yerleştirilmesi ve bulunduğu mekândaki çevre

şartlar ı, sayacın üreticisi taraf ından belirtilen hizmet ömrü süresince maruz kalacağı tüm etki

büyüklükleri itibar ıyla, tanımlı çalışma aralığının dışına çık ılmamasını sağlayacak şekilde

olmalıdır. Tesisat imalatı ve sayaç montajı istenilen standartlarda yapılmadan su

verilmemelidir. Sayaçlar ve alt gruplar ı aşağıdaki gereklerin kar şılanmasını güvence altına

alacak şekilde tesisata/şebekeye yerleştirilir:

a) Kesici Vana-Filtre-Çekvalf: Her sayacın, suyun giriş yaptığı baş taraf ında sayaç ile

aynı çapta kesici vana ve suda çözünmüş maddelerin sayacın içinde tortu bırakma ihtimaline

kar şı sayacı korumak amacıyla filtre, çık ış taraf ında da ters ak ışı önlemek amacıyla çekvalf

bulunur. Flanş bağlantılı sayaçlarda harici filtre kullanılır, seçilen filtrenin belli zaman

aralıklar ıyla temizlenebilir veya kartuşlar ı yenilenebilir olmalıdır.


22/42

22

b) Sayacın Tesisata Bağlantısı: Her türlü mekanik su sayacı tesisata yatay olarak, boru

ekseninde sağa veya sola yatır ılmadan bağlanır. Üst üste sıralı sayaçlar ın bulunması

durumunda, sayaç boru eksenlerinin ara mesafesi en az 25 santimetre olmal ıdır. Sayaçlar

üreticinin belirttiği montaj kurallar ına göre tesisata bağlanır. Sayacın çık ışındaki tesisat, sayaç

her zaman su ile dolu olacak şekilde yukar ı yönlendirilmeli ve sayaç hiçbir zaman tesisatın en

üst noktasına bağlanmamalıdır. Sayaca ulaşacak şekilde tesisata hava girmesi mümkün ise,

sayacın su giriş taraf ına ve yeterince uzak bir mesafede bir hava separatörü - vantuz

yerleştirilir. Borunun tam dolu olmaması durumu göz önünde bulundurularak, hidrofor veya

pompa emiş hatlar ı üzerine sayaç bağlantısı yapılmaz. Zorunlu kalınması durumunda boru

üzerinde düşey düzlemde aşağı yönde omega yapılarak omega üzerine kurallara uyarak

montaj yapılır. Gerek sayacın normal çalışması sırasında, gerekse sayaç yerinden söküldüğü

veya bağlantı uçlar ının sadece birinin sökülmüş olduğu esnada, suyun itme gücü etkisiyle

tesisatın hiçbir parçası esnememeli ve yerinden oynamamalıdır. Bu maksatla sayacın giriş ve

çık ış taraf ındaki boru şebekesi uygun biçimde sabitlenmelidir. Flanşlı sayaçlar ın kolaylıkla

değişimin yapılabilmesi için boru tesisatında demontaj parçası kullanılmalıdır.

c) Sayacın Rögar İçinde Tesis Edilmesi: Rögar, yüzeysel su sızıntısını engelleyecek

şekilde zemin kotundan yüksek olmalıdır. Rögar kapağı, tek bir kişi taraf ından kolaylıkla

hareket ettirebilecek, üzerinde yükleri taşıyabilecek ve su sızıntısına engelleyecek şekilde

olmalıdır. Sayaç ve bağlantı parçalar ı, kirlenmeye kar şı korunması ve montaj-demontaj

kolaylığı maksadıyla, rögar iç zemin kotundan yeterince yükseğe yerleştirilmelidir. Rögar

içinde bir drenaj kuyusu veya suyu tahliye etmek için bir boşaltma kanalı imal edilmelidir.

Rögar içinde sayaçla ilgili donanınım haricinde başka cihazlar bulundurulmamalıdır. Rögar

yapımında kullanılan malzemeler, korozyona dayanıklı ve yeterli mukavemete sahip

olmalıdır.

ç) Sayacın Besleme Basıncı: Sayacın sağlıklı ölçüm yapabilmesi için tesisatın abone

bağlantısı k ısmında yeterli miktarda basınç olmalıdır. Bina iç tesisatında yüksek basınç

bulunması durumunda sayaçtan önce uygun çapta basınç k ır ıcı vana yerleştirilir ya da iç

tesisat basıncını kar şılayacak şekilde yeterli basınç sınıf ında sayaç temin edilir.

d) Sayaçlar ın Devreye Alınması: Yeni veya tamir edilmiş su sayacı tesisata

yerleştirilmeden önce, borulardan yeterli miktarda su geçirilmeli. Besleme borusundaki tüm

kalıntılar temizlenir, su sayacına veya besleme borusuna herhangi bir yabancı madde

girmemesi için, bulunulan mekân temiz ve kuru hale getirilmeli.


23/42

23

(2) Sayaçlar, hassas ölçüm cihazı olup doğru ve uygun şekilde paketlenmemiş ise

henüz yerine montajı yapılmadan hasar görebileceğinden montaj öncesinde doğru ve uygun

şekilde depolanarak muhafaza edilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Abonelik Hizmetleri ve İzinsiz Su Kullanımı

Abonelik İşlemleri

MADDE 30 - (1) İdarelerin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel

kişilerin abone olması zorunludur. İdareler, su ve atıksu hizmetinden yararlananlara su sayacı

takmakla ve işler durumda muhafaza etmekle aboneyle birlikte sorumludur.

(2) İdareler abonesiz ve sayaçsız su kullanımını önlemek amacıyla gerekli çalışmalar

yapmalı ve cezai hükümler getirilmelidir.

(3)Abonelerin; kimlik, adres, iletişim, sayaç numarası, sayaç markası, sayaç çapı,

sayaç boyu, sayaç damga tarihi, sayaç sınıf ı, sayaç endeksi, sayaç çalışma prensibi ve sayaç

çarpanı mutlaka kayıt altına alınır, mevcut kayıtlarda ise güncelleme yapılır. Adres kayıtlar ı

Ulusal Adres Veri Tabanındaki parametrelere uygun olarak tutulur.

(4) Abonelik tesis edilirken suyun kullanım şekline ve kullanıcısına göre abone türleri

belirlenerek, sisteme giriş yapılır.

Su Tesisat Projelerinin Onaylanması

MADDE 31 - (1) Yapı ruhsatı alınması esnasında su tesisat projesinin idareler

taraf ından tasdik edilmesi gerekir. Büyük şehir Belediyesi sınırlar ı dahilinde su ve

kanalizasyon idarelerinden su tesisat projelerinin onayı alındıktan sonra yapı ruhsatı verilir.

(2) İdarelerce yapı ruhsatı aşamasında su tesisat projesini onaylarken sayaçlar ın

konulacağı yerlerin seçimindeki kriterler dikkate alınır.

Sayaç Temin Mükellefiyeti

MADDE 32 – (1) Bu tebliğdeki esaslar dikkate alınarak sayaçlar, büyük şehir

belediyelerinde idarece, diğer belediyelerde ise abone veya idarece temin edilir. Yüksek

tüketimli aboneler ile idareler, sayaçlar ın ar ıza yapma ihtimaline kar şı yedek sayaç

bulundurur.


24/42

24

Yüksek Su Tüketimli Aboneler

MADDE 33 – (1) İdareler, kendi yetki ve görevleri dâhilinde belirledikleri yüksek su

tüketimli abonelerinin takibi için, imkânlar ı çerçevesinde ayr ı birim kurarak özel takip

yaparlar. Bu abonelerin su kullanı

m miktarlar ı

uzaktan devamlı

izlenir.Yangın Hidrantları ve Yangın Söndürme Tesisatları

MADDE 34 - (1) Yangın hidrantlar ının tamamı tespit edilerek kayıt altına alınır.

(2) Yangın hidrantlar ından ve yangın söndürme tesisatlar ından yangın dışında su

alınmasına müsaade edilmez. İdareler maksat dışı su alanlar hakk ında idari düzenlemeler

yaparak cezai müeyyide uygular.

İzinsiz Tüketimler

MADDE 35 - (1) İzinsiz su kullanımlar ının tespiti amacı ile uzmanlaşmış elemanlar

taraf ından planlı saha taramalar ı yapılarak kayıtlar tasnif edilir. İzinsiz kullanımın önlenmesi

için gerekli tedbirler alınır.

(2) Aboneli veya abonesiz olup sayaçsız su kullananlar, sayaca müdahale ederek

bozma, k ırma veya herhangi bir şekilde çalışmasını durdurarak su kullananlar, sayacın devre

dışı bırak ılması suretiyle su kullananlar, sayacın yerinden sökülmesi sebebiyle su kullananlar,

idareye ait kuyudan, su şebeke hattından, şube yolundan veya kaynaktan delerek boru

döşeyerek, motor bağlayarak, tahribat yaparak şebekeye müdahale etmek suretiyle sayaçtan

geçirmeksizin su kullananlar tespit edilerek tutanak altına alınır ve cezai müeyyideler

uygulanır.

(3) Abonesiz sayaçlı su kullananlar, sayacı söküp ters bağlayarak su kullananlar,

sayacı idareden habersiz başka bir sayaç ile değiştirerek su kullananlar, sayaç rakor

kelepçelerini kopartarak su kullananlar, idare taraf ından kesilen suyu açarak sayaçtan

geçirerek su kullananlar, idareden izin almaksızın servis hattının yerini değiştirerek sayaçlı su

kullananlar, idareden izin almaksızın abone türünü değiştirerek su kullananlar, sayacın

mührünü kopartarak su kullananlar, usulsüz su kullandıklar ı için tespit edilerek tutanak altına

alınır ve cezai müeyyide uygulanır.

(4) İzinsiz tüketimlerde ayr ıntılı tutanak tutularak olayla ilgili fotoğraf çekilir,

mümkünse kameraya alınır, izinsiz su kullananlar tespit edilir.

(5) Sayaç açma, kesme, sökme ve takma gibi bütün eylemler iş emri ile yapılır.

(6) Sayaç harici su kullanımına müsait düzenek ve mekanizma tespit edildiğinde fiili

durum derhal ortadan kaldır ılır, körtapa tak ılır. Yapılan işlemlerin tamamı tutanak altına


25/42

25

alınır. K ır ık olan sayaçlarda zabıt mümzileri taraf ından k ır ık olan saatin su kullanımını eksik

gösterip göstermediği ve suyun sayaçtan geçip geçmediği, abone taraf ından k ır ılı p k ır ılmadığı

tespit edilir.

(7) İzinsiz tüketimlerde su kullanı

mı

na elverişli aletler ve vası

talar kullanı

lamaz halegetirilir, ayr ıntılı olarak tutulacak tespit tutanağında kullanılan suyun miktar ı konusunda

mukayese imkanı verecek her türlü ayr ıntılı bilgi toplanarak tutanağa yazılır.

Bedelsiz Su Kullanımlarının Takibi

MADDE 36 - (1) Bedelsiz su kullanan abonelerden ibadethaneler, halk çeşmeleri ve

idareler taraf ından kullanılan sular sayaçtan geçirilir. Bu sayaçlar zaman aralıklar ıyla okunur

ve sürekli takip edilir.

(2) Bedelsiz su kullanı p abone olmayanlar için abonelik tesis edilir.

İzinsiz Tüketimleri Önlemek İçin Birim Oluşturulması ve Bu Birimin Görevleri

MADDE 37 - (1) İdarelerce izinsiz tüketimlerin tespiti, sebeplerinin araştır ılması ve

engellenmesi amacıyla bir birim oluşturulur. Bu birim, su kaybına yol açan her türlü faktörü

araştır ır, lüzumlu tedbirlerin alınması için gerekli tekliflerde bulunur ve gerekli çalışmalar ı

yapar. Kaynaktan başlayarak, isale ve dağıtım hatlar ında, abonelerden ve sayaçlardan

kaynaklanan her türlü izinsiz tüketimi tespit ederek veriler toplar, izinsiz tüketimin önlenmesi

için öneriler hazırlar. Bu birim, izinsiz tüketimin önlenmesi için sürekli takipte bulunur,

raporlamalar yapar. Bu birime bağlı izinsiz tüketim konusunda uzmanlaşmış elemanlardan

oluşan bir ekip kurulur. İdareler taraf ından, bu ekipler için gerekli ekipmanlar temin edilir.

(2) Abone ve sayaç yönetiminde raporlamalar yapılır. Raporlarda ve izinsiz tüketimin

takibinde dikkate alınacak hususlar şunlardır:

a) Okuma verileri düzenli olarak kontrol edilir.

b) Anormal okumalar tespit edilir.

c) Abonelerin farklı zaman aralıklar ındaki tüketimleri analiz edilir.

ç) Asgari ve azami tüketim eşiklerinin dışında olan sayaçlar listelenir.

d) Sıf ır tüketimi olan sayaçlar listelenir.

e) Sayaç okuyucular ının istatistikleri listelenir, okuyucular ın verimliliği izlenmek

suretiyle artır ılmalıdır.

f) Değiştirilen sayaçlar değişim öncesi ve sonrası analiz edilerek fayda ve maliyeti

değerlendirilir.


26/42

26

g) İzole bölgeler var ise tüketim analizleri bölgesel kar şılaştırmalı olarak yapılır.

ğ) Verimsiz ölçüm yapan sayaçlar tespit edilip değiştirilir.

h) Ardışık aynı tüketimler, negatif tüketimler ve büyük tüketiciler listelenir.

ı) Bu listeler kullanılarak okuma ve faturalar ın doğruluğu teyit edilir.

(3) Yukar ıda bahsi geçen hususlar dikkate alınmak suretiyle hazırlanan raporlarla

birlikte öneriler sunulur.

(4) İdarelerce içme - kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki idari ve fiziki su

kayı plar ının önlenmesi ile sistemin izlenmesi ve kontrolü için en üst yöneticiye doğrudan

bağlı, konusunda uzmanlaşmış bir üst birim kurulur. Bu birim su kayı plar ını en aza indirmek

için kurum içerisindeki eş güdümü sağlar, su kayı plar ının önlenmesi için birimlerin yapmalar ı

gereken işleri tanımlar.

ALTINCI BÖLÜMÇeşitli ve Son Hükümler

Bilgi Verme Yükümlülüğü

MADDE 38 - (1) İdareler, İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su

Kayı plar ının Kontrolü Yönetmeliği ekinde yayımlanan ve bu tebliğ ile detaylandır ılı p

açı

klanan ve ekte yer alan bilgi ve envanter formlar ı

nı

(EK I, EK II, EK III, EK IV, EK V veEK VI ) bu tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren her yıl, takip eden yılın Şubat ayı

sonuna kadar Bakanlığa yazılı olarak gönderir.

(2) İdareler, raporda yer alan bilgilerin doğruluğunun tespiti maksadıyla, Bakanlıkça

yerinde yapılacak incelemelerde faydalanılmak üzere talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi

doğru ve eksiksiz olarak sunmak ve incelemeler esnasında kolaylık sağlamakla

yükümlüdürler.

YürürlükMADDE 39– (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 40 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Orman ve Su İşleri Bakanı yürütür.


27/42

27

EK I

İÇMESUYU TEMİN VE DAĞITIM SİSTEMLER İNDEK İ

SU KAYIPLARI YILLIK RAPORU

…/…/20..

İLİ :

BELEDİYE ADI :

NÜFUSU : (Toplam nüfus ile mevcut içme-kullanma suyu sisteminden beslenen nüfus ayr ı ayr ı belirtilmelidir.)

SU İDARESİ ADI (varsa) :

ADRES : İRTİBAT KURULACAK K İŞİNİN

ADI-SOYADI-ÜNVANI/GÖREVİ :

TELEFON/FAKS :

E-POSTA :

RAPORUN AİT OLDUĞU YIL :

1. GENEL BİLGİ: (Bu bölümde raporun ait oldu ğ u yılda içme-kullanma suyu sistemindeki su kayı plar ı ile ilgili gerçekle ştirilen çal ı şmalar hakk ında bilgi verilecektir.)


28/42

28

İÇMESUYU TEMİN VE DAĞITIM SİSTEMLER İNDEK İ SU KAYIPLARI ENVANTER FORMU

1

İçme Suyu Temin Edilen

Su Kaynağının Adı

Yeraltı suyu Yerüstü suyuKaynaktanÇekilen Su

Miktarı (m3/yıl)

TOPLAM

2Yıllık arıtılan su miktarı (m3/yıl)(Arıtma uygulanıyor ise)

3Yıllık dağıtım sistemine verilen(varsa arıtma tesisi çık ışındansonra) toplam su miktarı (m3/yıl)

4 Abone sayısı ve türleriBu bölüm için Tebliğ EK II tablosu

doldurulacaktır.

5Yıllık su tüketim miktarı (m3/yıl)(izinli tüketim miktarı)

6Su kayıp miktarı (m3/yıl)(Sisteme verilen su miktarı - izinlitüketim miktarı)

7İletim ve dağıtım hattı uzunluğu(boru cinsi ve uzunluğu (m))

Bu bölüm için Tebliğ EK IV tablosudoldurulacaktır.

8 SCADA sistemi var mıdır? Var Yok

9CBS programı var mıdır? Varsahangi program olduğunubelirtiniz.

10Abone bilgi sistemi var mıdır?Varsa hangi program olduğunubelirtiniz.

11 Su kayıpları için tespit ve azaltmaçalışmaları var mıdır? (Aktif Var Yok


29/42

29

fiziki kaçak kontrolü, İzole altbölge oluşturma, Basınç yönetimivb.) Varsa açıklayınız.

12

Su kayıpları için tespit birimi varmıdır? Varsa personel sayısını belirtiniz (hizmet alımları dadahil).

Var Yok

13

Sistemdeki yıllık toplam ihbaredilen ve edilmeyen sızıntı ve

patlama sayısı nedir?

İhbar edilen arıza adedi:

İhbar edilmeyen aktif sı

zı

ntı

tespitleri:

14Kullanılan abone sayaç tiplerinive sayılarını belirtiniz.

Bu bölüm için Tebliğ EK V tablosudoldurulacaktır.

15İçme suyu temin ve dağıtımı içinharcanan enerji miktarı (kw/yıl)

16Depo bilgileri (Her bir deponunkapasitesi ayrı ayrı verilecektir)

1…….m3 2 ……… m3 3 ………. m3

4…….m3 5 ……… m3 6 ………. m3

17 Ortalama şebeke basıncı 20-40 mSS 60-80 mSS40-60 mSS 80-100 mSS

Diğer………


30/42

30

STANDART SU DENGESİ FORMU: ( A şa ğ ıda yer alan tabloyu verilen açıklamalara göredoldurunuz.)

(1)

Sisteme GirenSu Miktar ı

…………….

m3/yıl

(100%)

(9)

İzinli Tüketim

………………

m3/yıl

(...%)

(4) Faturalandır ılmış İzinli Su Tüketimi

…………………

m3/yıl

(...%)

(2) Faturalandır ılmış Ölçülmüş Kullanım

………………………

m3/yıl

(...%)

(5)Gelir Getiren

Su Miktar ı

….…………

m3/yıl

(...%)

(3) Faturalandır ılmış Ölçülmemiş Kullanım

………………………

m3/yıl

(...%)

(8)Faturalandır ılmamış İzinli Su Tüketimi

…………………

m3/yıl

(...%)

(6) Faturalandır ılmamış Ölçülmüş Kullanım

………………………m3/yıl

(...%)

(17)

GelirGetirmeyen Su

Miktar ı

……………

m3/yıl (...%)

(7) Faturalandır ılmamış Ölçülmemiş Kullanım

………………………

m3/yıl

(...%)

(10)

Su Kayı plar ı

………………m3/yıl

(...%)

(13)

İdari Kayı plar

…………………m3

/yıl

(...%)

(11) İzinsiz Tüketim

………………………m3/yıl

(...%)

(12) Sayaçlardaki ÖlçümHatalar ı

………………………

m3/yıl

(...%)

(14)

Fiziki Kayı plar

……………………

m3/yıl

(...%)

(16) Temin ve Dağıtım

Hatlar ı ile ServisBağlantılar ında OluşanKayı p-Kaçaklar

………………………

m3/yıl

(...%)

(15) Depolarda MeydanaGelen Kaçak ve

Taşmalar

………………………

m3

/yıl(...%)


31/42

31

AÇIKLAMALAR

Su Dengesi Formu’nun (Hesap Tablosu) doldurulması için izlenecek adımlar;

(1) Baraj gölü, doğal göl, kuyular, pı

nar, vb yüzeysel veya yer altı

su kaynaklar ı

ndanelde edilerek ar ıtılan (sadece dezenfeksiyon yapılan tesislerden, ileri ar ıtma proseslerine sahip tesislere kadar olan aralıktaki tüm ar ıtmalar olabilir) temiz suyun,tesis çık ışında ölçülen miktar ının, m3/yıl cinsinden ifadesi bu hücreye yazılır.

(2) Abone veri tabanına kayıtlı (abone sözleşmesi bulunan) her türlü abonenin (mesken,ticari, resmi kurum, vb) belirli periyotlarla endekslerinin okunması sureti ile eldeedilen toplam su miktar ının m3/yıl cinsinden ifadesi bu hücreye yazılır.*

(3) Ölçülmeden su tüketen kullanıcılar ın tükettikleri suyun, emsal abonelerle mukayeseetmek suretiyle belirlenerek, fatura düzenlenmesini ifade eder. Bu tür faturalar ın sutüketim toplamlar ının m3/yıl cinsinden ifadesi bu hücreye yazılır.

(4) (2) ve (3) numaralı hücre için belirlenen su tüketim değerlerinin toplanması ile elde

edilen değerdir.(5) Yine (2) ve (3) numaralı hücre için belirlenen su tüketim değerlerinin toplanması ileelde edilen değerdir.

(6) İ badethane, itfaiye, halk çeşmesi, vb kullanıcılar ın tükettikleri su, ücretlendirilmese bile mutlak surette abone yapılarak sayaç marifeti ile ölçülmeli ve endeksleri kayıtaltına alınmalıdır. İşte bu tür abonelerin tükettikleri sular ın, tı pk ı faturalandır ılanaboneler gibi, veri tabanındaki kayıtlar ından elde edilen su tüketim miktar ını ifadeeder ve m3/yıl cinsinden ifadesi bu hücreye yazılır.

(7) Bu hücredeki değer, genellikle kurumun tecrübesine ve kayıtlar ına dayalı tahminyürütmesine bağlı olarak belirlenir. Çünkü;

a. Yangın hidrantlar ından itfaiyenin kullandığı su

b. Her türlü boru ar ızası nedeniyle, onar ım tamamlanıncaya kadar boşa akan suc. Boru hatlar ının veya armatürlerin (vana, vantuz, debi ölçer, vb) bak ımlar ı

sırasında tahliye edilen su

gibi zorunlu hallerde kullanılan veya kaybedilen su hacmini tarif eder ve tüm buçalışmalar ın tarih, çalışma süresi, boru çapı, vb etkenleri kaydedilerek, yıl sonundatoplanır ve m3/yıl cinsinden ifadesi bu hücreye yazılır.

(8) (6) ve (7) numaralı hücre için belirlenen su tüketim değerlerinin toplanması ile eldeedilen değerdir.


(10) (1) numaralı hücredeki değerden (9) numaralı hücredeki değerin çıkar ılmasındanelde edilen değerdir.

(11) Tablodaki en hassas belirlenmesi gereken hücredir. Tahmin ve yaklaşık hesapkullanılarak belirlenebilmektedir. Tahminin doğruluğunu analiz etmek için CBS’denyararlanılır: UAVT esas alınarak, abone olmayan meskenler başta olmak üzere, suihtiyacı olan tüm işletme ve kurum/kuruluşlar ın adetleri, tecrübeli personel (taramaekipleri) marifeti ile etkili saha çalışması ve teknik elemanlar ın ofis çalışmalar ı ileanalizler sonucu belirlenir. Belirlenen tüketiciler, abone veri tabanındaki emsalleriile mukayese edilerek, tükettikleri toplam su hacmi m3/yıl cinsinden bu hücreyeyazılır.

(12) Abone sayaçlar ının;

a. yanlı

ş montaj b. kullanım süresini aşması (10 yıl)


32/42

32

c. tür/cinsine göre üreticinin kabul ettiği hatalı ölçüm tolerans aralığı d. bozuk olduğu halde fark edilmemesi

vb teknik nedenlerden kaynaklanan eksik ölçüm hatalar ını ifade etmektedir. Buşartlar ın bazılar ının oluşumu kaçınılmaz olduğundan, sayaç tamir istasyonlar ı olanİdareler genel kalibrasyon tecrübelerine ve veri kayıtlar ına dayalı olarak, tamir

istasyonu olmayan İdareler ise; ölçü ve ayar mevzuatı, üretici bilgileri, SanayiTicaret İl Müdürlükleri veya deneyim sahibi İdareler ile iş birliği yaparak buhücrede istenen değeri belirleyeceklerdir.

(13) (11) ve (12) numaralı hücre için belirlenen su tüketim değerlerinin toplanması ileelde edilen değerdir.

(14) (10) numaralı hücredeki değerden (13) numaralı hücredeki değerin çıkar ılmasındanelde edilen değerdir.

(15) Yanlış su yönetimi (su seviyesinin ayarlanamaması nedeniyle taşk ın savağındantahliye olan su miktar ı) ve deponun fiziki durumu nedeniyle görülmeyensızmalardan kaynaklanan zayi su miktar ını ifade eder. Bu hücredeki değerin

belirlenmesi için SCADA sisteminden yararlanılır. Depolar ın giriş ve çık ışlar ınamonte edilecek debi ölçerlerin sürekli kontrolü ile günlük, haftalık ve aylıkhesaplamalar yapılarak kaydedilir ve yılsonu değeri elde edilerek bu hücreye yazılır.

(16) (14) numaralı hücredeki değerden (15) numaralı hücredeki değerin çıkar ılmasındanelde edilen değerdir. İdareler minimum gece debilerine göre bu bölümdeki kaybı hesaplar, şebekesindeki fiziki kaybı tahmin eder, hesap sonucunda çıkan bu sonuç(14) numaralı hücre değeri ile (15) numaralı hücre değer fark ı alınarak kar şılaştırmayapılarak karar verilir.


Tablonun hazırlanma amacı esasen, kaybolan suyun sistemin hangi nokta/alanlar ındakaybolduğunu belirlemede İdarelere yol göstermek olup, İdarelerin daha kolay ve seri birşekilde daha doğru alanlarda düzenleme yapmak, yatır ım planlamak ve tedbir almalar ını sağlamaya yöneliktir. Göz ardı edilmemesi gereken bir diğer husus ise, tabloda koyu renk ile

belirtilen hücrelerin, Toplam Kayı p Miktar ını oluşturan hücreler olduğudur. Yine anlaşılacağı üzere Gelir Getirmeyen Su miktar ı, izinli tüketim sınırlar ında olmalar ına rağmen (6), (7) ve(8) numaralı hücrelerdeki değerleri de kapsamaktadır.

Son olarak; her bir hücredeki m3/yıl cinsindeki değerlerin, (1) numaralı hücrede yeralan m3/yıl cinsindeki değere bölünmesi ile her bir hücredeki % oranı elde edilir. Bir başka

deyişle; her bir hücrede tanı

mlanan kayı

p su miktar ı

nı

n, sisteme giren toplam su miktar ı

naoranı olarak da tarif edilebilir.

*Sadece atıksu aboneliği olan ( kendi kuyusundan içme ve kullanma suyunu temineden) abonelerin tüketimleri hesaba dahil edilmeyecektir.


33/42

33

EK II

İÇME SUYU ABONE TİPLER İNE GÖRE ABONE SAYISI VE

TAHAKKUK TABLOSU

ABONE TİPİ

ABONE

SAYISI

DAĞITILAN SUMİKTARI (m3/yıl)

ABONEBİR İM

FİYATI

(TL/m3)

(Atıksu bedeli ve

KDV dahil)

TAHAKKUK

MİKTARI (m3/yıl)

Ücretli Ücretsiz

Resmi Kuruluşlar

Sağlı

k Kurumları

Okullar

Sanayi İşletmeleri

Ticarethaneler

Meskenler

Park, Bahçe ve

WC’ler

Din ve Hayır

Kurumları

İnşaat Şantiyeleri

Tankerle Su Satışı

Tarımsal Amaçlı

Su Kullanımı

Köyler

Mahalle Çeşmesi

Liman

Diğer (Belirtiniz)

A)

B)

Toplam


34/42

34

SU ABONESİ OLMAYAN ATIKSU ABONELER İNE AİT BİLGİLER

Su abonesi olmayan fakat kanalizasyondan yararlanan aşağıda belirtilen abonetiplerine göre doldurulacaktır.

ABONE TİPİ ABONE

SAYISI

TAHAKKUK MİKTARI

(m3/yıl)

Resmi Kuruluşlar

Sağlık Kurumları

Okullar

Sanayi İşletmeleri

Ticarethaneler

Meskenler

Park, Bahçe ve WC’ler

Din ve Hayır Kurumları

İnşaat Şantiyeleri

Tankerle Su Satışı

Tarımsal Amaçlı Su Kullanımı

Köyler

Mahalle Çeşmesi

Liman

Diğer (Belirtiniz)

A)

B)

C)

Toplam


35/42


36/42

36

8

Korelatör ……….. adet

9

İdarede Kullanılan Dataloggerlar

Basınç Datalogger ı ……….. adet

Debi Datalogger ı ……….. adet

10

İdarede Kullanılan Basınç K ır ıcı Vanalar

Diyaframlı Tip Basınç K ır ıcı ……….. adet

Pistonlu Tip Basınç K ır ıcı ……….. adet

11

İdarenin içmesuyu temin ve dağıtım Hatlar ında kaçak tespitinde kullandığı yöntem

tipi

12 Kullanılmakta olan Datalogger veDebimetreler ne sıklıkla kalibre edilmektedir?

13 Kalibrasyon İşlemlerinde hangi akredite

merkez kullanılmaktadır ?14 Boru k ır ıklar ında müdahalede su kesme

işlemi hangi yöntemle yapılmaktadır ?

15

İdarede kullanılan Yangın Hidrantı Tipi

Yeraltı tipi □

Yer üstü tipi □


37/42

EK IV

İÇMESUYU TEMİN VE DAĞITIM HATLARININ BORU, CİNS VE ÇAPLARINA G

İÇMESUYU TEMİN VE DAĞITIM HATLARININ BORU, CİNS VE ÇAPLARINA

HattınÇapı (mm)

Cinsi

Çelik(metre)

HDPE(metre)

PVC(metre)

CTP(metre)

ÖGBB(metre)

Font(metre)

DF(metre)

Pik(metre)

AÇB(metre)

Tünel(metre)

G(

Ø 100 -400

Ø 400

Ø 500

Ø 600

Ø 700Ø 800

Ø 900

Ø 1000

Ø 1200

Ø 1400

Ø 1600

Ø 1800

Ø 1820

Ø 1850

Ø 2000

Ø 2200

Ø


38/42

Ø

Ø

Ø

Ø

TünelGaleri

Kanal

Muhtelif

Toplam

Katodik Koruma Uygulanan Boru Var İse;

Çap (mm) Korunan Çelik Boru Uzunluğu (metre) PVC: Polivinil klorür

CTP: Cam tabanlı plastik

DF : Düktil Font

AÇB : Asbest Çimento Borular

ÖGBB : Ön Gerilmeli Beton Boru

HDPE :Yüksek Yoğunluklu Polietilen

Katodik koruma : Korozyonu önlemeye yarayan bir tür

metal koruma yöntemi

Toplam


39/42

EK V

İÇMESUYU TEMİN VE DAĞITIM SİSTEMLER İNDE KULLANILAN SAYAÇLARA İLİŞK

Ödeme

Şekline Göre

Çalışma

Prensbine Göre

Tipe

Göre

Bağlantı

Çapı(DN) Adet

Tipe

Göre

Bağlantı

Çapı(DN) A

Mekanik

Hız Esaslı (Tek Hüzmeli)

Kuru

20

Yaş

20

25 25

40 40

50 50

65 65

80 80

100 100

125 125 150 150

200 200

Diğer Diğer

Hız Esaslı

(Çok Hüzmeli)Kuru

20

Yaş

20

25 25

40 40

50 50

65 65 80 80

100 100

125 125


40/42

150 150

200 200

Diğer Diğer

Hacim Esaslı (Volümetrik)

Kuru

20

Yaş

20

25 25

40

Documents

İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğ Taslağı (2)