Iets onbekends doet iets onverwachts

covrVISIONARY

AWARD1st Runner

up

OFFICIALSELECTION

Doc FestBERLIN

OFFICIALSELECTIONLos Angeles

FGFF

OFFICIALSELECTIONSpirit Quest

FF

WINNERJury award

TucsonAIFF

OFFICIALSELECTIONCosmic Cine

FF

OFFICIALSELECTION

DurbanIFF

OFFICIALSELECTION

Santa FeSFFF

re

né

e sc

he

ltem

aIets onbekends doet iets onverw

achts

renée scheltema

Iets onbekends doet iets onverwachts

Een spirituele reis langs wetenschappers die bovennatuurlijke ervaringen bestuderen

‘Niet alles wat kan worden geteld telt altijd;

niet alles wat telt kan altijd worden geteld.’

Albert Einstein

Is er bewijs voor paranormale gaven? Kunnen we gedachten van anderen lezen?

Kunnen we in de toekomst kijken? Wat gebeurt er als mensen spontaan

genezen? Kunnen we met onze geest materie beïnvloeden?

Voor Iets onbekends doet iets onverwachts reisde documentairemaakster Renée

Scheltema heel Amerika door om de mensen te spreken die al jaar en dag

wetenschappelijk onderzoek doen naar zaken die we met ons rationele verstand

niet kunnen verklaren. De meesten van hen hebben internationale bekendheid

verworven, zoals dr. Larry Dossey, prof.dr. Charles Tart, dr. Dean Radin,

prof.dr. Gary Schwartz en dr. Rupert Sheldrake.

Boek en film gaan uitvoerig in op wetenschappelijk onderzochte paranormale

verschijnselen, die tezamen ‘de Grote Vijf’ worden genoemd:

• Voorkennis

• Helderziendheid

• Telepathie

• Psychokinese

• Bovennatuurlijke genezing

Iets onbekends doet iets onverwachts is het resultaat van een jarenlange, journalis -

tieke zoektocht naar de betekenis van parapsychologische verschijnselen. Boek

en film laten op indrukwekkende wijze zien hoe de menselijke geest begrippen

als tijd, materie en ruimte kan overstijgen.

Er is meer tussen hemel en aarde.

INCLUSIEF BEKROONDE DVD (105 minuten, Ned. ondertiteld)



Germanff

OFFICIALSELECTION

SCFF

OFFICIALSELECTION

FrankfurtCCFF

Something Unknown Is Doing We Don’t Know What

Documentaire van Renée Scheltema

Alt_Omsl-Scheltema_IetsOnbekendsPres 18-10-12 14:46 Pagina 1

‘Er zijn slechts twee manieren om je leven te leiden:

je beschouwt niets als een wonder

of je beschouwt alles als een wonder.

Ik geloof in de laatste manier.’

Albert Einstein

inhoud

Inleiding, of: Waarom maak ik een film over wetenschappers die paranormaal begaafde mensen onderzoeken? 9

1Mijn eigen ervaringen met het ‘zesde zintuig’ 15

2Vóór april 2007 20

3Mijn magische lepel 24

4Californië: land van onderzoek naar paranormale verschijnselen 26

5Charles Tart en de Grote Vijf 28

6Twee wijze mannen 33

7Voorkennis 37

8Paranormaal begaafden en oplichters 42

9Remote viewing 49

10Telepathie 82

11Psychokinese 108

12Geest boven materie? 140

13Genezing 147

14Universele energie: qi of ch’i 153

15Energetische heling: onderzoek aan de Universiteit van Arizona 157

16Intentie: een sjamaan in Santa Fe 192

17Bidden en helen op afstand 197

18Sceptici 213

19De verklaringen van wetenschappers 216

20Het overbruggen van de kloof tussen wetenschap en

spiritualiteit 239

21Het einde van het einde 247

Noten 253

inleidingof

Waarom maak ik een film over wetenschappers die paranormaal begaafde mensen onderzoeken?


Mijn documentairefilm Something Unknown Is Doing We Don’t Know

What (www.SomethingUnknown.com) gaat over een zoektocht naar

meer inzicht in onverklaarbare ervaringen die je ‘zesde zintuig’, ‘bovenna-

tuurlijk’, ‘paranormaal’ of ‘buitenzintuiglijke waarneming’ zou kunnen noe-

men. In het Engels worden ze vaak aangeduid met esp (extrasensory perception)

of psi, een afgekorte vorm van het woord psychic. Het curieuze is dat er weten-

schappers zijn die deze fenomenen bestuderen. Sterker nog, ze hebben er be-

wijzen voor gevonden in hun laboratoriumonderzoeken. In 2007 begon ik met

het vastleggen van interviews met deze wetenschappers, met de bedoeling er

een film van te maken.

Veel mensen fronsen de wenkbrauwen als ze de woorden wetenschapper en

paranormaal begaafd in één zin horen. Vaak werd me gevraagd: ‘Waarom

maak je een film over wetenschappelijk onderzoek naar bovennatuurlijke er-

varingen?’

Het was niet eens zozeer een besluit, het was eerder zo dat ik al langer heel

nieuwsgierig was naar deze zaken en dat mijn behoefte om mijn eigen erva-

ringen te begrijpen steeds groter werd.

Wetenschap en spiritualiteit boeiden me al in de jaren zeventig, toen ik in

Leiden rechten studeerde. Ik ontdekte nieuwe filosofieën en leefwijzen die ver-

schilden van mijn Westerse semichristelijke opvoeding met haar strenge re-

gels en dogma’s.

9

inleiding10

Bij Spinoza las ik voor het eerst over de ondeelbaarheid van godheid en na-

tuur. Krishnamurti liet me kennismaken met oosterse filosofie en het idee van

een universele, eeuwige wijsheid. Herman Hesse benadrukte in zijn boek Sid-

dharta, waarin het leven van de Boeddha wordt beschreven, andermaal de rol

van de menselijke geest bij het creëren van geluk of lijden. Carl Jung zette be-

langrijke aspecten van de menselijke psyche uiteen. Rudolf Steiner inspireer-

de me met zijn Filosofie van de vrijheid om mijn eigen vrijheid te zoeken. Joseph

Campbell onthulde de kracht van de mythologie en het vinden van mijn eigen

gelukzaligheid. Ook Goethe, Nietzsche en Castaneda wezen me de weg naar

een breder perspectief op het leven.

Sinds mijn studietijd ben ik geboeid door metafysica en lees ik esoterische

boeken. Ik doe aan yoga en meditatie. Ik ben van pijn verlost door energetische

genezers, geheeld door acupuncturisten en heb me zelfs de toekomst laten

voorspellen. Ik ben niet bovengemiddeld ‘paranormaal’ en zeker niet zo ge-

voelig voor bovennatuurlijke krachten als mijn kat, die er op miraculeuze

wijze telkens in slaagt te verdwijnen vlak voordat we naar de dierenarts moe-

ten.

Toch maakten mijn eigen intense en heldere ervaringen met een zesde zin-

tuig, een voorgevoel of voorkennis, me nieuwsgierig. Ik ben opgegroeid en ge-

vormd in een periode waarin wetenschap de boventoon voert, waar de meeste

dingen, ook bizarre dingen, uitgebreid worden verklaard en toegelicht. Het in-

trigeerde me dat ik ‘bovennatuurlijke’ ervaringen op geen enkele manier kon

begrijpen. Verder werd ik gefascineerd door het westerse onderzoek naar de

aard van de geest en het bewustzijn. Ik was vastbesloten om verder te zoeken

naar verklaringen voor bovennatuurlijke verschijnselen.

Mijn idee om een documentaire film te maken over wetenschappelijk on-

derzoek naar paranormale verschijnselen dateerde van ver voor het verschij-

nen van films als What the Bleep do we Know!? (2004) en The Secret (2006).

In 2000 begon ik met de research en het schrijven van een script voor een

film over wetenschap en spiritualiteit. In 2007 reisde ik naar de Verenigde Sta-

ten om enkele wetenschappers die bovennatuurlijke vermogens bestuderen, te

interviewen en te filmen. De meesten parapsychologen doen al sinds de jaren

zeventig onderzoek naar bovennatuurlijke verschijnselen. Een aantal van hen

heeft internationale bekendheid verworven, bijvoorbeeld dr. Larry Dossey, pro-

inleiding 11

fessor Charles Tart, dr. Dean Radin, professor Gary Schwartz en dr. Rupert

Sheldrake.

Mijn film, Something Unknown is Doing We don’t Know What werd in april

2009 voor het eerst vertoond voor een uitverkochte zaal tijdens het Arizona-

filmfestival. Ik wist niet wat ik meemaakte: zo veel interesse, na een jaar een-

zaam zwoegen in de montagekamer! Sindsdien werd de film diverse keren

(11 keer) geselecteerd voor filmfestifvals, en won hij twee prijzen (Special Jury

Award, Arizona International Film Festival, en First Runner Up Visionairy

Awards US). Dit boek is gebaseerd op mijn film en vertelt het verhaal van mijn

zoektocht naar antwoorden op diverse essentiële vragen:

• Hebben wetenschappers duidelijke bewijzen gevonden voor

bovennatuurlijke vermogens bij mensen?

• Kunnen we elkaars gedachten lezen (telepathie)?

• Kunnen we de toekomst zien (voorkennis)?

• Wat gebeurt er als mensen plotseling worden genezen van ongeneeslijke

kwalen zonder medische interventie (spirituele genezing of heling)?

• Is de menselijke geest in staat een vast voorwerp te buigen en te vormen

zonder fysieke kracht? Als dit ook maar enigszins mogelijk is, hoe

verklaren we dit dan (telekinese of psychokinese)?

• Amerikaanse parapsychologen beweren dat sommige mensen voorwerpen

of plekken op afstand kunnen ‘zien’ (zien op afstand of remote viewing). Is

het zo dat deze mensen voorwerpen of plekken op afstand werkelijk

kunnen ‘zien’?

• Is er een scheidslijn tussen authentieke mentale krachten en oplichterij?

• Hoe kunnen ‘wonderen’ van de geest worden verklaard?

Deze vragen gaven me de inspiratie voor het filmproject. Toen ik in 2007 naar

de Verenigde Staten vloog had ik geen idee wat ik zou aantreffen. Ik ontdekte

meer dan ik ooit had gedacht.

inleiding12

Wetenschappers en parapsychologen

Tijdens mijn ontdekkingstocht en mijn ontmoetingen met diverse weten-

schappers, voornamelijk in Amerika, ontdekte ik dat velen van hen fasci-

nerend konden vertellen over de resultaten van hun eigen onderzoek naar bo-

vennatuurlijke vermogens. Er zaten een paar academische zwaargewichten bij,

met een indrukwekkend rijtje letters voor hun naam dat aangaf dat ze hun spo-

ren in de wetenschap hadden verdiend en lijvige artikelen hadden gepubli-

ceerd in wetenschappelijke tijdschriften.

Ik zou het minder opmerkelijk vinden als een goeroe uit het Himalaya-ge-

bergte me had verteld: ‘Moet je luisteren, het wordt tijd dat we het fenomeen

‘‘spirituele genezing’’ eens gaan onderzoeken.’ Ik vind het zeer opmerkelijk

dat prominente onderzoekers – een vooraanstaand internist (Larry Dossey),

een baanbrekend bioloog (Rupert Sheldrake), een chirurgisch oncoloog (Gary

Schwartz) en een natuurkundige met een Nobelprijs op zak (Brian Joseph -

son) – zeggen dat ze in het laboratorium bewijs hebben gevonden voor het be-

staan van bovennatuurlijke vermogens. Welke bewijzen hadden ze gevonden?

Dat wilde ik ontdekken. Waren ze erin geslaagd de oorzaken van deze boven-

natuurlijke vermogens bloot te leggen?

Ik vroeg me ook af hoe mensen in het algemeen over bovennatuurlijke ver-

mogens denken. Ik stuitte op een statistisch onderzoek van de us National

Science Foundation uit 2002 waaruit bleek dat zestig procent van de volwas-

sen Amerikanen het eens was met de stelling dat sommige individuen boven-

natuurlijke krachten bezitten. Een derde van hen geloofde in bovennatuurlijke

verschijnselen als telepathie, helderziendheid, voorspellingen, geesten en een

leven na de dood.

Vele natuurkundigen zijn echter van mening dat je spirituele verschijnselen

niet op een zinvolle manier wetenschappelijk kunt onderzoeken. Ze ontken-

nen dat er bewijzen zijn voor het bestaan van bovennatuurlijke vermogens.

Volgens een van deze sceptici, dr. Michael Shermer, gelooft slechts een kleine

minderheid van bekende wetenschappers (zeven procent) in God, terwijl 96

procent van de Amerikanen wel in God gelooft en 73 procent in het bestaan van

engelen op aarde.1

De discrepantie tussen houding en overtuigingen is interessant. De meeste

wetenschappers en parapsychologen 13

mensen geloven in iets spiritueels, maar de meeste wetenschappers niet. Weet

de leek meer dan de briljante wetenschapper? Of begrijpen de wetenschappers

al wat de rest van de wereld nog niet kan bevatten? Vanuit materialistisch oog-

punt bekeken is onze geest een voortbrengsel van onze hersenen, het is een

soort computer, een fysiek orgaan, een vleesmassa. Bewustzijn is vanuit deze

optiek het product van chemische stoffen in de hersenen.

Maar veel psychologen en parapsychologen zijn niet tevreden met deze stel-

ling. Ze geven er de voorkeur aan bewustzijn te beschouwen vanuit een per-

spectief waarin empirie en spiritualiteit een rol spelen. Is dat niet een contra-

dictio in terminis? Hoe verenigen ze oosterse filosofie en westerse wetenschap?

Hoe sceptisch zijn de laboratoriumwetenschappers die bovennatuurlijke ver-

schijnselen onderzoeken; behoren zij ook tot de groep die erin gelooft?

Ik ben erachter gekomen dat veel parapsychologen hun scepsis voor zichzelf

houden. Ze voeren hun laboratoriumexperimenten nauwgezet uit en zijn ge-

wend aan kritische geluiden uit de wereld van de wetenschap en de media. Tij-

dens conferenties en in wetenschappelijke literatuur krijgen ze een spervuur

aan vragen over zich heen, al decennialang. Desondanks blijven ze gewoon

doorgaan met hun onderzoek.

Misschien vraag je je af wat mijn houding was tijdens deze speurtocht. Ik

ben geen gelovige en ook geen tegenspreker, laat ik daarmee beginnen. Ik was

nieuwsgierig naar de gegevens en naar objectief bewijs, als dat er was. Mijn op-

vattingen over bewustzijn en de geest zijn beïnvloed door interesse in de oos-

terse filosofie. Er zijn vele wegen naar de top van de berg. Mijn visie is dat on-

ze geest niet door tijd en ruimte wordt beperkt. Deze richting wilde ik

aanhouden bij het maken van mijn film.

Maar ik was ook sceptisch over wat wetenschappers me zouden laten zien.

Het was aanvankelijk zeker niet mijn bedoeling om bewijzen te vinden en die

centraal te stellen in mijn beeldverslag. Mijn doel was om toegang te krijgen

tot het door wetenschappers aangedragen bewijs zonder mezelf de dwang van

bewijslast op te leggen. Ik had voornamelijk vragen – véél vragen.

Ik was dan ook verbaasd toen de Amerikaanse parapsycholoog Charles Tart

me tijdens een Skypegesprek in 2006 vertelde dat er krachtig wetenschappe-

lijk bewijs voorhanden was voor het bestaan van enkele specifieke bovenna-

tuurlijke verschijnselen die hij The Big Five (de Grote Vijf) noemde. Ik had al

veel boeken over de relatie tussen wetenschap, geest en ziel gelezen, maar ner-

gens was ik zo’n korte, bondige uitspraak tegengekomen. Na dit gesprek wist

ik dat ik het brandpunt van mijn film had gevonden.

De Grote Vijf

Professor Tart vertelde me dat diverse Amerikaanse onderzoekers al meer

dan dertig jaar aan dit onderwerp hadden gewerkt. Ze hadden weten-

schappelijk bewijs gevonden voor het bestaan van belangrijke bovennatuurlij-

ke vermogens. Hij somde ze op:

• voorkennis (geestelijk gewaarzijn van gebeurtenissen voordat ze

plaatsvinden),

• helderziendheid (geestelijk gewaarzijn van een voorwerp, plek of persoon

op afstand),

• telepathie (rechtstreekse overdracht van geest tot geest),

• psychokinese (invloed van de geest op vaste voorwerpen zonder het

gebruik van fysieke kracht),

• genezing zonder medische middelen.

Mijn visie? Ja, er is wetenschappelijk bewijs voor deze vijf bovennatuurlijke

vermogens. Maar ik heb ook veel sluimerende geheimen aangetroffen.



Albert Einstein

14 inleiding

covrVISIONARY

AWARD1st Runner

up

OFFICIALSELECTION

Doc FestBERLIN

OFFICIALSELECTIONLos Angeles

FGFF

OFFICIALSELECTIONSpirit Quest

FF

WINNERJury award

TucsonAIFF


FF

OFFICIALSELECTION

DurbanIFF

OFFICIALSELECTION

Santa FeSFFF

re

né

e sc

he

ltem

aIets onbekends doet iets onverw

achts

renée scheltema


Een spirituele reis langs wetenschappers die bovennatuurlijke ervaringen bestuderen



Albert Einstein

Is er bewijs voor paranormale gaven? Kunnen we gedachten van anderen lezen?

Kunnen we in de toekomst kijken? Wat gebeurt er als mensen spontaan

genezen? Kunnen we met onze geest materie beïnvloeden?

Voor Iets onbekends doet iets onverwachts reisde documentairemaakster Renée

Scheltema heel Amerika door om de mensen te spreken die al jaar en dag

wetenschappelijk onderzoek doen naar zaken die we met ons rationele verstand

niet kunnen verklaren. De meesten van hen hebben internationale bekendheid

verworven, zoals dr. Larry Dossey, prof.dr. Charles Tart, dr. Dean Radin,

prof.dr. Gary Schwartz en dr. Rupert Sheldrake.

Boek en film gaan uitvoerig in op wetenschappelijk onderzochte paranormale

verschijnselen, die tezamen ‘de Grote Vijf’ worden genoemd:

• Voorkennis

• Helderziendheid

• Telepathie

• Psychokinese

• Bovennatuurlijke genezing

Iets onbekends doet iets onverwachts is het resultaat van een jarenlange, journalis -

tieke zoektocht naar de betekenis van parapsychologische verschijnselen. Boek

en film laten op indrukwekkende wijze zien hoe de menselijke geest begrippen

als tijd, materie en ruimte kan overstijgen.

Er is meer tussen hemel en aarde.




Germanff

OFFICIALSELECTION

SCFF

OFFICIALSELECTION

FrankfurtCCFF

Something Unknown Is Doing We Don’t Know What

Documentaire van Renée Scheltema

Alt_Omsl-Scheltema_IetsOnbekendsPres 18-10-12 14:46 Pagina 1

Documents

Iets onbekends doet iets onverwachts