TURKMSIC GÖRÜŞ BİLDİRGESİ

İHMAL EDİLMİŞ HASTALIKLAR VE TEMEL İLAÇLARA ERİŞİM

59. TurkMSIC Ekim Genel Kurulu, Kayseri, Türkiye Kabul Ediliş Tarihi: 17.10.2010

Geçerlilik Tarihi: 17.10.2015

ÖZET Dünya nüfusunun üçte biri fakirliğin ve dezavantajlılığın belirtisi olan ihmal edilmiş hastalıkların ilaçlarına erişemediği için bu hastalıkların riski altında bulunmaktadır. Bu ilaçlar pazarlama imkanları sunmadıklarından dolayı, araştırma ve geliştirme faaliyetleri yapılmamaktadır. Bu yüzden üniversiteler bilimsel olanaklarını kullanarak bu ilaçların araştırma ve geliştirme faaliyetlerini gerçekleştirmeli ve bu ilaçların patentsiz olarak fakir insanlara için düşük maliyetlerle üretilmesini sağlayabilirler. Bu yönde üniversiteleri teşvik etmek için “Temel İlaçlar için Üniversiteler İttifakı” adlı uluslararası kuruluş “Philadelphia Konsensüs Bildirgesi”ni hazırlamıştır. Türk Tıp Öğrencileri Uluslararası Komitesi (TurkMSIC) Philadelphia Konsensüs Bildirgesi’ni kabul ettiğini ve bu yönde yapılacak çalışmaları teşvik edeceğini beyan eder.

GİRİŞ

İhmal edilmiş hastalıklar fakirliğin ve dezavantajlılığın bir belirtisidirler. Bu hastalıklar daha çok gözlerden uzaklarda yaşayan en fakir toplumları, kırsal bölgeleri, şehirlerin kenar mahallelerini veya çatışmaların yaşandığı bölgeleri etkilemektedir. Dünya üzerinde yaklaşık 1 milyar kişi bu hastalıklara yakalanmıştır [1].

Her yıl 10 milyon insan, bu tedavi edilebilir hastalıklar yüzünden ölmektedir. Bu hastalıkları

tedavi edebilecek temel ilaçlara da maalesef ulaşılamamaktadır. Dünya nüfusunun üçte birinin bu ilaçlara erişimi bulunmamaktadır. Afrika ve Asya'nın fakir bölgelerinde bu ilaçlara erişemeyenlerin oranı nüfusun yarısı civarındadır. Her dakika 20 kişi tedavi edilebilen bu hastalıklar yüzünden ölmektedir [2].

Dünyanın fakir bölgelerinde bu hastalıklardan etkilenen milyonlarca insan, maalesef pek çok

kişinin gözünden kaçmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde milyonlarca insan uyku hastalığı, lenfatik filariazis, trahom ve diğer ihmal edilmiş hastalıklara yakalanmaktadır. Çünkü bu fakir insanların hastalıkları pazarlama fırsatları sunmadıkları için ticari araştırmalara uygun bulunmamaktadır. Araştırmalar için ayrılan paraların sadece %10'u dünya nüfusunun %90'ını ilgilendiren sağlık problemlerine ayrılmaktadır [2].

Bu sorunların giderilmesinde üniversitelere önemli bir rol düşmektedir. Pek çok önemli ilaç üniversitelerde keşfedilmekte ve bu yüzden dünyanın bu ilaçlara erişimi üniversitelerin bilimsel kapasitelerini nasıl kullandıklarıyla oldukça ilgilidir. Üniversitelerin bu hastalıklara tedaviler bulmada ve ilaçlar geliştirmede öncü kuruluşlar olmaları gerekmektedir.

Üniversiteleri bu sorunun çözümünde rol almaya teşvik etmek için Temel İlaçlar için Üniversiteler İttifakı (UAEM) adlı uluslararası bir kuruluş Philadelphia Konsensüs Bildirgesi’ni hazırlamıştır. Bu bildirge 9 Nobel ödülü almış bilim adamı, tıp ve halk sağlığı alanında çalışan önemli bilim adamları, politikacılar, sivil toplum örgütleri ve IFMSA, AMSA-USA, Medsin-UK, Oxfam International, MSF, Institute for OneWorld Health ve Partners for Health gibi uluslararası kuruluşlar tarafından kabul edilmiştir.

ANA METİN

Bizler, TurkMSIC olarak, aşağıdaki Philadelphia Konsensüs Bildirgesi’ni kabul ediyoruz. Bu bildirgenin ülkemiz üniversiteleri tarafından kabul edilmesi ve bildirgede bahsedilen prensipler dahilinde yapılacak çalışmaları teşvik edeceğimizi beyan ediyoruz.

Philadelphia Konsensüsü üniversitelerin sağlıkla alakalı buluşlarıyla ilgili politikalarından üç tane değişikliği hedeflemektedir. Üniversiteler şunları yapmalıdır:

- Bilimsel araştırmalara eşit erişimi teşvik etmelidirler. - İhmal edilmiş hastalıklar üzerine araştırma ve geliştirmeyi teşvik etmelidirler. - Bilimsel araştırmaların başarılarını insanların refah düzeyindeki etkileri ile ölçmelidirler.

Bu değişiklikler tam anlamıyla milyonların hayatını kurtaracaktır.

Bilimsel Araştırmalara Eşit Erişim

Üniversiteler ilaçların, aşıların ve tanı yöntemlerinin esas geliştiricisidirler. Üniversiteler bilimsel kapasitelerini bu icatların gelişmekte olan ülkelerin düşük ücretlerle sağlanabilmesi için geliştirmelidirler.

Bu mekanizma şunlara erişim sağlanmasını içerir: Gelişmekte olan ülkelere üniversitelerin buluşlarının ihraç edilmesi ve jenerik firmaların bu buluşların üretimi için patent hakkı, fiyatların indirilmesi, düşük ve orta gelirli ülkelerin ihtiyaçlarının patensiz ürünlerle karşılanması ve patent havuzuna katılım.

İhmal Edilmiş Hastalıklar için Araştırma ve Geliştirme

Tedavi seçenekleri yetersiz olan veya bulunmayan ve ilaç pazarı için potansiyel oluşturmayan ihmal edilmiş hastalıklar özel sektörün yeterince ilgisini çekmemektedir.

Üniversiteler ihmal edilmiş hastalıklar üzerine araştırma ve geliştirme faaliyetleri önündeki engelleri kaldırmayı politika olarak kabul etmelidirler. Bu politika değişikliği şunları içerir: Kamu özel sektör ortaklığı ve gelişmekte olan ülkeler için kurulmuş enstitüler gibi ticari olmayan ortaklarla ilişkiler kurulması, ilaç geliştirme faaliyetleri için yeni fırsatlar oluşturulması ve ihmal edilmiş hastalıklarla ilgili araştırmalarla uğraşanların herhangi bir üniversite patent ya da izninden muaf olması.

Bilimsel Araştırmaların Başarılarının İnsanların Refah Düzeyine Etkisiyle Ölçülmesi

Üniversitelerin teknoloji transfer faaliyetleri genellikle tescilli patentler ve geçerlilik, lisanslar verilmiş olması ve lisanstan gelir elde etmesi gibi basit ve ölçülebilir faaliyetlerle değerlendirilir. Bu yüzden, üniversite buluşlarının, özellikle fakir ülkelere olan, olumlu sosyal etkilerinin çoğu zaman farkına varılmaz.

Üniversiteler teknoloji transfer faaliyetlerini, bilimsel kapasitelerinin sağlığa küresel erişim amacına uygun kullanılması için toplumdan istatistiki bilgi toplayacağı ve bu yönde istatistiki çalışmalar yapacağı ve yeni teknolojilerin transferi konusundaki ölçütlerini ihmal edilmiş hastalıklar alanındaki halk sağlığı ürünleri ve buluşları için yeniden değerlendireceği bir duruma uygun olarak yeniden düzenlemelidirler.

KAYNAKLAR

1. Dünya Sağlık Örgütü, “İhmal Edilmiş Tropikal Hastalıklar Kitapçığı”, İhmal Edilmiş Tropikal

Hastalıklar Programı, 2010 2. Temel İlaçlar için Üniversiteler İttifakı, “Overview of Our Issues”,

http://essentialmedicine.org/issues