ﻪﻧوراو ﺲﻧﺎﺴﻧر ناﺮﻳا رد ﯼﺮﮑﻔﻨﺷور ناﺮﺤﺑ]cdn.zandiq.com/books/Ronesanse_varouneh__nadereh_afshari.pdf · حﻼﺳ ﺢﺑﺬﻣ ﻪﺑ

ارونهو رنسانس

]بحران روشنفکری در ايران[

نادره افشاری

www.nadereh-afshari.com

يادداشت نخست

عزيزم،

اذب آالم هايی گذشته است آه هيجان ها از آن سال سال های آدای هدا“و ص ان” ش ی ج ان را م ال هام شرد؛ س ا ف ه ب ايی آ هيت ه وص رم “ی نام د خ ادی احم ی ” آب شئه م شيرهای ن ديم و شم شرای امنيت و آزادی مان را برای حسابرسی از آ چوبی ه ب انی آ های ن

ايستادند، از نيام خودشان و البته ما، پشت قانون می فردی و اجتماعی ی ديوار آاهگلی . آشيديم مان بيرون می ی پالستكی زنگ زده ای آه عل

ده اك تفتي ا خ د ب الل آل احم ريعتی و ج اه ش ربال و آ ت آ ی تربسم سماستال/مارآسي سم/يني سم/ لنيني ن / مائوئي سم، و لج آاستري

اريخ ناآگاهی ن ت اع اي هامان بر باال و پائين، بر عرض و طول و ارتفرو ريختن است؛ هر و جغرافيای جان هامان ساخته بودند، در حال فسياری را . سال دوام آورده است؛ دوامی مرگبار ٢٨چند آه تاآنون ب

ين ا، الی هم ين رفتاره شه، هم اهگلی اندي وار آ ن دي رز اي درز و جوار . گذاشت و باز هم ديوار را باالتر و باالتر آشيد با اين همه اين دي

ين ود هم ر خ ر س د؛ آن ب م آوار ش ا ه ه ه ايی آ ايی را “ه ا ره ره تنهتند، آن می ” جنگ مسلحانه ده پنداش ه فهمی از وضعيت پيچي ايی آ ی ه

ن متوليان تشيع در ايران ما نداشتند و نميدانس ه اي رن تند آ ا ق هاست، ها ١٤٠٠درست د؛ ام ی سلطنت طلبن سال است آه از همان دوران عل

ان می رای خودش ا ب ا و تنه لطنت را تنه ه خون س د و چ ه خواهن ا آ هد شان نريخته طلبی برای اين سلطنت رن ! ان ا ق د؛ ام هاست سلطنت طلبن

ايی ومتی، جای پ برای داشتن سهمی از قدرت در رهبری سياسی حكا را هی ساز باز آرده به گندگی جای پای ابراهيم بت ن جای پ اند و اي

ه و اين سال . آنند گشاد و گشادتر می انی سده ها در نيم ستم، ی پاي ی بيی ” .ل. م“خيل روشنفكران دينی و ان، اسباب ايران شان را نمام سلطنت

. ساختند، نه، فراهم ساختند فراهم می


ی است ای غري . دنيای غريب ذبح سالح . بی دني ه م عشق را بها را با شعار و شعار به مسلخ هوار و عربده آشاندند و انسان. بردند

. بينی بر سر ما آوردند، آنچه را میه آن سالی می ٢٠من . درست است ن شود آ ه اي ستم، آ ا ني ج

ده . سال تمام ٢٠. جا هستم ادری هيچكس را ندي ه م دری را، ن ه پ ام، نم چه شكلی شده نمی . ا برادری را را و نه حتا خواهر ي در دان د، چق ان

شنود شان ديگر گوشش نمی يكی. اند اند، نه، چقدر پير شده بزرگ شده شنود را ب دای م ط ص ت دارد فق ی . و دوس ه نم د آ ر چن ه ه د چ دان

د، ها آپی می ” وب سايت“های مرا از روی آن يكی نوشته . گويم می آنال ن س ن در اي د م ه بدان ی آن آ ا چ ب ت ه خت پوس ه س ار و چ د ب ن

ن هوای شرجی چه ام و نمی انداخته داختن در اي داند آه اين پوست انداند چه دشوار است آه من، من سخت و چه دردناك بوده است و نمی

ده شين عرب ه ن دهان آاف ن فرمان شكر اي دنيت، سياهی ل جو، آمی از مه ر جرع ار ديگ ی، ب ادخوار ايران ور و ش ی از فرهنگ پرش ی و ا آم

در ای بنوشم و تشنه تنها جرعه ه پ ان فرهنگی آ انم؛ هم ر برجای بم ت . سال تمام، در وجودمان نشت داده است٢٥٠٠ها، سال

م نيست . شود باورت نمی ی ه اور آردن در از نمی . ب ی چق بينها با شعارهای ام، چه اندازه بتون نفرت را آه اين ها فاصله گرفته اين

ه هانم آاشته بودند، سمباده زده شان در جان و ج توخالی ام، آخر من آستم از جنس آن ا ني ه . من از عشقم . ه ه ی آن من هم ر علي ه ب ا را آ هها خود ماليانی دانستم آه اين جنگيدند، دوست داشتم، و نمی ماليان می

ی ه ب ه عمام ه عمام د آ اله ان ان، رس ا و توضيح هاش شان را در ه المسائلد، موهاشان را آالگارسنی می . اند ردههاشان جاسازی آ درون آله چينن

د، شان می به پيكر نتراشيده و نخراشيده ” بوس“آت و شلوار شيك آننن نتراشيدگی هاشان را پنهان آنند؛ اما نمی تا نتراشيدگی ه اي د آ ا دانن ه

يدگی سيون و نخراش ه در پوزي ت و ن شان اس ا در دل و دماغ هن فاصله …آه. شان بيرونی ا چقدر اي اد شده ه د زي نم را . ان حاال دوربي

سر در نم آه دارند از بي هايی را می آنم، مورچه می” زوم“ها روی آن ستی ” آرم“روند، آخر جهلشان باز هم باال و پائين می شان ضدامپريالي


ا جنگ اره ب رده است دوب ستان و عراق، گل آ ا در افغان . های امريكتالينی ستی /ويروس بيماری اس و خميني شان را آزار شان هن م ماتحت ز ه

ی د م كنجه. ده كنجه ش ه از ش ستند آ ی ه راد گران ران اي ای ديگ هی د م ا در . گيرن د تنه ست؛ باي انی ني ه امری جه ردن آ كنجه آ آخر ش

د ها بايد تئوری اين. ها باشد انحصار اين د زن . اش را ببافن ه باي ا را ب هه پشت ديوارهای مردساالری د، ب د و اگر نرفتن دستور شان هل بدهن

شخص دس و ت م تق ك زدن ه ن آت رای اي د و ب شان بزنن د آتك محم !ها هم آلی آار و گرفتاری دارند راستی آه اين بيچاره. بتراشند

ن ناشايست دست اما وقتی آسانی ديگر از جهانی ديگر به ايسان . ها دو دسته هستند آيد آه آری انسان يازند، يادشان می می ايی ان ه

كن د ش ه نباي ستند آ سان ه د و ان ان و جه آنن وی امام ه از س ايی آ هن؛ هم به عريان رهبرانشان حكم دارند شكنجه آنند؛ آن ترين شكل ممك

ايی ر امريك افر“س ی ” آ ست غرب اص ناشاي ر را در تق ا ب ه دني ای آفند ل گوس رد، مث ه آ ار [عليهش شوريد و دآانش را تخت ن ب ه اي و البت

باب ام اس ر تم دن در براب دد و تم ای تج ن ه ا ب ا آن ت ه ب ك آ و تكني !!برند گوش تا گوش می] جانشان مخالفند

ه زن ا را ب ه” جرم“ه ودن در خان ك می زن ب د، هاشان آت زننسئوليتش را طرد می” دگرانديشی“دگرانديشان را به جرم آنند، تازه م

تز امت و امامتی امثال شريعتی و آل . گيرند هم به دوش و گوش نمی سئوليتی را دارد؛ بی احمد همين خوبی ه . م ه گردن هم ان را ب ی گناه

ی شان م ران خائن رای دست رهب ه ب ان را آ ان فريبكارش د و ج اندازنچه . رهانند است، از مهلكه می يافتن به قدرت، به هر حشيشی آويخته

. خورد دلم از اين همه پدرسوختگی به هم می. فضاحتیا گويند؛ اما منظورشان از از آزادی سخن می ه حت اين واژه آ

ه اش را نمی معنی افتن ب رای دست ي دانند، تنها آزادی خودشان است بقدرت، برای به زير مهميز آشيدن ملت و برای پخش و پال آردن آن ده شده ده و رنجدي ين رنجي ن چن همه شعاری آه بالی آسمانی ملتی اي

ت ی . اس رف م ی ح رای از دموآراس ط ب ی را فق ا دموآراس د، ام زنندرت طلبی می. خواهند آوردن خودشان می رای هاشان خواهند برای ق


ملتی را . توجيهات قرن بيستمی و قرن بيست و يكمی هم داشته باشند ی ات م ب انتخاب ه فري عار ب ا ش شانند ب ه . آ د آ ر ٨بع ر ب ال ديگ سه د، نام شان افزودن ت ننگين فحه٥٠ی حكوم ی ص شر م د؛ ای منت آنن

م خرد نمی ای آه ديگر آسی براش ت نامه د ره ه دن جوان . آن ا دي ا ب ه. آنند ها را خاموش می شان تلويزيون ی پر از فريب پشم و شيشه چهره

ده . ديوار گاهكلی ترك برداشته است . حق دارند ا ديگر عرب جوان مد، ديگر دهد، آواز می دارد، ديگر شعار نمی آشد، دوست می نمی خوان

د، موهايش را خوش لچك به سرش نمی ترآيب و خوش ريخت پيچيرار می آرايش می يده می رود، می آند، سر ق ن بوسد و بوس شود و اي

ه ديواريان از الی جرز ديوار ترك خورده ه عشق، ب ن هم ه اي شان ب . دوزند اند، چشم می اين همه دوستی آه آن را مزه هم نكرده

ايی، ود، در تنه ه ب امش رفت ه دستبوس ام سيمين دانشور آه بزوی می آسی از بی وبش من . شود با ياد و شعار همسر همه گونه معي

ی می وزايی دين درش فاصله پسر شريعتی آه زمانی آوس ن زد، از پراد می . گيرد می ه اي انی آ گرفت چرا برای او هم گذشته است آن زمار نيك “از ام، چرا از شادروان نوشته ” پندار نيك و آردار نيك و گفت

وان قرب ه عن زاد ب دون فزخ رده فري اد آ ومتی ي سم حك . ام انی تروريديوار آاهگلی علی شريعتی و جالل . اندازند ها دارند پوست می خيلی

ه جوانی . شيعی ترك برداشته است/ای آل احمد توده از می من ب ام ب هتمالی شده اندم و دس ی گردم آه آن را در آف شعارهای شريعتی پوس

ها حاال من از نظر آن .اين جوانی را به دامان مسعود رجوی انداختم ه زن را . دارم” رفتاری نامناسب و غيراخالقی “ چه خوب؛ اخالقی آ

ه ريش تنها بين تخت و مطبخ در تردد می ه ريشش و ب خواهد، تف ب !! ی متوليانش همه

ستی ازمان تروري رين س دتی /بزرگت سيون“عقي رای ” اپوزي به [!] جانشين آردن حكومت دموآراتيك اسالمی رای ا در مزبل ه ب ی آ

ده است ور ش م و گ ت، گ يده اس ودش تراش رادر . خ رادر و ب ر ب رهبم و گور شده رهبر هر دو مدت د هاست گ م شده . ان م گ شان ه سازمان

ه های اسفالته شان اينجا جاده يكی. است اه و خان ين دادگ اش ی تيمی ی ب


هاست آند و به خيالش يك جريان خلع سالح شده آه سال را وجب می ت رای مل ی ب ت، م ده اس اقط ش اع س يض انتف ز از ح اره ني د دوب توان

ا از آن سال راستی آه سال . تاريخ را به گذشته بازگرداند ته ه ا گذش هت ستی . اس درت تروري د ق ا در ي ست ت ار ني تالينی در آ ر اس ديگ

دانش، آن د معتق شعابی بياندازن ی ان ل ملك ان خلي ه ج ا را ب ر . ه ديگ. ها برای تاريخ نويسان خواندنی است های نورالدين آيانوری تن عربده

ن ضد امپرياليست ي آسی ديگر شعارهای اي ست ي اليال امپر های سوسه . بب . جی . آیرا آه در د، ب اهير شوروی حل شده بودن اد جم اتح

ی ش نم رد ري ن. گي ته اي اريخ پيوس ه ت ا ب امالن ه ه ح د آ د، هرچن اندگاه ان د دي ه همچن ند آ انی باش ردان و پيرزن ان پيرم ا هاش ر ضديت ب

ه ی خامن يد عل ی س ر آرس ا، زي ی م ت ايران افور هوي ه ب ی ب ای پكرالدين رطالی ناص ی س ه م ی فقي ن ول اهی اي ه ش راش مديح د و ب زنن

. شوند مرتكب مین اموش آ ت را خ ن٢٨. تلويزيون رای ج ال ب ه س ايی آ ه

افی است ود، آ رده ب ضار آ ريعتی اح قی است . ش ت عاش ال نوب . حسا تن ان ت داش ت دوس سان ننوب يدن ان ت بوس ا، نوب ت ه دوران . هاس

ده است ه سر آم اری ب اری و بيگ ده و خرابك رت و عرب . جنگ و نفده شور وامان ر در آ ه اگ ك مشت عمل دا صدر ي دين مقت ی عراق، مقل

ه هستند، مقلدان سيد روح ود و ن د ب ی بل ه عرب ه ن سواد آ اهللا خمينی بيی عراق شغال شده آشور وامانده و ا . ند”روشنفكر“شان فارسی، همه

ی، افر عفلق سين آ اخت صدام ح ا ٣٠و دست س شتر از م ا بي ال ي سانوران . جلوتر است ن ج شان را از اي ن جماعت حساب نفكران اي روش

ه . اند جدا آرده م، شكنجه شديم، ب فقط ما بوديم آه جنگيديم، آشته داديه زندان رفتيم، از همه ايی ی لذات زندگی، از هم های سازندگی ی زيب

ر ل، از آاهگل در براب اه و گ ه سدی از آ ن آ محروم شديم، برای ايرای تروريست . مدرنيته در ايرانمان بكشيم و آشيديم ا ما بوديم آه ب ه

قبای مبارز و مجاهد و فدائی دوختيم، ما بوديم آه از گوردرآمدگان و ه دو دستی مردگان مرتجع را سر دست به دانشگاه برديم، ما بوديم آ

شگاه سوف دان ی فيل الب فرهنگ رای انق م و ب اع دادي ل ارتج را تحوي


دام . اش هيزم جمع آرديم آمدی انقالب فرهنگی رای اع ه ب وديم آ ما بثال عضو زندانيان سياسی عربده ه م انی آ ان زم ی شادی آشيديم، هم

ی ه م ثال آزادی يق رای م وديم و ب شر ب وق ب ت حق ا جمعي ديم، ام درانا، آزادی آزادی تروريست ه ه ه می رجال ا را زمين اور آن . ساختيم ه ب

وار هيچ چيزی مرا از اين شادتر نكرده است آه ترك ن دي های الی اي . آاهگلی را بيشتر و بيشتر جر بدهم

ه ن . ام آری من اين روزها حسابی پوست انداخت حسابی از ايالميه ت اس ه /جماع له گرفت ستيه فاص ه . ام آموني رای بچ م ب ان دل هام

ا سوزد، آه می يده برپ يده و نخراش در آتشی آه اين روشنفكران نتراشد می ٢٨اند، آرده ه می سال است دارن ا . شوند سوزند و جزغال …ام

اهی، آب …تنها اميد من ن آتش ناآگ ر اي تنها شادی من اين است آه باآيزه م پ اهی بپاش اص . ی آگ ا دارد تق ت م ه مل دهم آ شان ب ن

تيزی و ديش س د و دگران وری، توحي نفكرانی دروغخودمح افی روش بی يهن دوستی را م سان دوستی و م ه در امتحان ان د آ وزه ده شان رفده د ش ان. ان د دآ ال باي ای دج ری ه ان گ ی آارش د و پ ه آنن ان را تخت شران . بروند ا و اي ان م ا، جوان بايد بازنشسته شوند و بگذارند تا ملت م

ن ه اي ه را آ ا، آنچ تان م سان دوس تان و ان ا از درو دوس ه و ه غ و آينته تيزی آاش رت و دگرس ادی و نف ذر ش د و ب خم بزنن اره ش د، دوب ان

ه تی هم شق و دوس ادآامی و ع سان ش رزمين ی ان ن س ا را در اي ه . بكارند

ه ول فرزان ه ق از : ای ب وش ب در، آغ ه پ ا آ عادتمنديم م ه س چی ايران، همچنان دانا و سخاوتمند در انتظار بازگشت فرهنگ ديرينه

ابگير ذارد تا در آن سوی ديوارها، در ميان اتاق گ ماست و می های آفتط در ت و فق صوصی اس ه خ انی را آ اريخ همگ ان، آن ت و دل بازم

ه ت خان ط در دل[هاس زه و فق ر ني ر س ه ب ت و ن ر هاس ر س ا و ب ه . دوباره از سر بگيريم] ها عربده

ميالدی ٢٠٠٦ ماه مه ١٤


بحران روشنفكری در ايران

ال شكده١٣٥٤ س دان در دان ه چن سرآی آ انی، پ ی بازرگ. های علی شريعتی را تحويلم داد تيپ هم نبود، دو فقره از آتاب خوش

م داد دن باشد بهش نمی . يواشكی ه اب خوان اب و آت د اهل آت يك . آموان شتر ج ل بي ود و مث ولی ب شجوی معم ر دان ای آن دوره ـ و ديگ ه

دا آردن دوست دخ دوره ال پي ا ـ دنب ر ه ود . ت ن تصور من ب ايد اي . شاب ه آت ود آ ن ب م اي اری حدس ا گرفت رده است، ت ا را از سرش وا آ ه

د اب نمی . براش درست نكنن رد و اصال آت ار را آ ن آ م چرا اي ا دان هها را اين گونه فضای حاآم بر دانشگاه ! چگونه به دستش رسيده بودند

ابش دادند آه مثال علی شريعتی ممنوع است؛ هرچن نمايش می د آه جنی وقت ـ نقشی اساسی در حسينيه ی رسمی دولت چند سالی ـ با اجازه

ارفيق ا ن ارشاد و خيلی محافل ديگر بازی آرده بود؛ همراه با رفيق ي . معممش شيخ مرتضی مطهری

ه مطهری ٥٧هنوز چند روز از انقالب بهمن ود آ نگذشته به او را خائن بيچاره، به دست چند هوادار دبش و دو نبش شريعتی آ

رور شد ها و راه شريعتی می به تئوری ستند، ت رای . دان ی ب ی آل خمينا . شاگرد عزيزش اشك ريخت، برای اسالم عزيزش هم اشك ريخت ب

ه دست ه در حكومت اسالمی ب ود آ اين همه مطهری تنها آخوندی نببه هر . دانم نمی. شايد اولينش بود. ترور شد” فرقان“گروه تروريستی

شيد و حال ادم . اعالم شد ” شهيد “مطهری هم رخت به زير زمين آ يانی ست فرق ه ه ك جمل ا ي رلوحه ه ريعتی را س دامات ی ش ی اق

ه تروريستی م شروع ب شان قرار داده بودند و بر اساس همين شعار هد دها آردن ع آخون ع و قم د . قل شان ن ان فرصت ه زم ر را . ادالبت د نف چن

د، ب آشتند، جو ه جن ترور را پراآندن دها مشروعيت و ب ايی ه آخون ها ی ي نفكران دين ر روش د و ديگ الل آل احم ريعتی، ج ی ش ه عل آ

ی ذهبی/مل ره م د، چه رده بودن ضارشان آ د اح هيد دادن م . ی ش د ه بع


دند همگيشان دستگير و سربه ود . نيست ش ن ب ی شريعتی اي : شعار عل !اقتصاد بدون نفت، اسالم بدون آخوند

ر دين اساسا زائيده سان ی ت اهی ان سان . هاست س و ناآگ های انات طبيعی ولی اتفاق ط علت و معل يچ تصوری از رواب ه ه نخستين آل ه جادو و جنب نداشتند، برای دور آردن احساس ترس از خودشان ب

ی د روی م ی. آوردن ال م انی دادن خي ذر و قرب ادو و ن ا ج د ب آردن زمانی آه .توانند آتش خشم نيروهای قاهر طبيعت را خاموش آنند می

اری داد، چون ای رخ می سيل، زلزله، طوفان و يا مرگ و مير و بيمی تش را نم سبت عل ر طبيعت ن ای برت شم نيروه ه خ ستند، آن را ب دان

د می ال می . دادن ه خي ا را برانگيخت ن نيروه د خشم اي رای آردن د و ب انانی می م قرب د همين ه شان را، . آردن رين حيوانات شان را، بهت فرزندان

د و اموالشان را به پای اين نيروهای قهر سرمی مال ا بتوانن د، ت بريدنه البته تا می . آتش اين خشم را خاموش آنند د، مرگ، طعم آمدند بجنبن

ه او ن آ ا اي ود و ي را برده بود، اما بيمار يا بيماريشان يا بهبود يافته بان . را هم مرگ درربوده بود رزه احتماال زمين هم از تك ين ل های زم

م از آن يل ه ود و س ده ب ان خوابي ود، طوف ه ب شان آرام گرفت و آتشف . اش افتاده بود هيجان اوليه

صادف ی ت صادف م انی دادن را م اه قرب ه گ ايی آ ا ه رد ب آسان ن ان صور را در اي ن ت ی، اي ات طبيع ن اتفاق اه تخفيف اي ای ناآگ ه

د می ا، رقص پدي ا دعاه ه ب شيدن آورد آ ا، رياضت آ ا، جادوه ا و ه هد هاشان، در مكانيسم هستی و طبيعت دست می قربانی دادن ال . برن خي

د باعث شده می ه سود خودشان و آردن د طبيعی طبيعت را ب د رون انسانی البد به زيان ديگران دستكاری آنند؛ اين است آه در اين ميان آ

ين ترس ه از هم دند آ اهی پيدا ش ا و ناآگ ا و نگرانی ه سان ه ا های ان هاز دآان ا ب د ه ان . آردن ن دآ د اي ا در آغاز آوچك بودن ه درد . ه فقط ب

ی انواده م ه و خ ل و قبيل ان اي د هم ردم . خوردن ت م ه جمعي دها آ بعه شاورزی و گل ه آ ردم ب ه م دها آ د، بع افه ش د، اض داری پرداختن

ان دگان در دآ اثير گذارن ادوگران و ت ن ج صيری اي ك و ح ای آوچ هدند تر و جادار هم بزرگ[!] قانون طبيعت ادوگران . تر ش ن ج ازه اي ت


ستند منشی و شريك هم برای خودشان گرفتند، آخر تنهايی آه نمی توانه ار هم ه آ ند ب راجعين برس ای ! ی م د، از نيروه اه بودن ردم ناآگ می ت م رای طبيع ه ب تند آ م نداش عور ه وان و ش در ت يدند، آنق ترس

. ع آنندای مادی و ملموس اخترا ها راه چاره جلوگيری از اين مصيبت يادان می ادوگران و ش ه دامن ج ا از با ترس و نگرانی دست ب دند ت ش

د ت آنن شان حماي ی. اي شان را م ی خرج ه م شان هدي د، براي د دادن بردنه . بسياری آارهای غيرمنطقی ديگر …و ود آ يده ب آار به جايی رس

سان ی و ان ای طبيع ن نيروه ين اي ط ب ود را راب ت خ ن جماع ا اي هن ها برای چپاول ثروت ها و ناآگاهی و از اين ترس نماياندند می های اي

. آردند ها می مردم و تحت انقياد درآوردنشان استفادهد ان انجامي راع ادي ه . اين روند در تكامل خود به اخت انی آ اديی سان م ايی از ان دايان، آاره شم خ شاندن خ رای فرون د ب ن . طلبيدن اي

انی دادن د، قرب وعی رياضت بودن ا ن د و در آاره ردن بودن ذر آ و نوعی ه ن ه هرچه ” اخالق “نهايت مردم را ب ردن؛ اخالقی آ وم آ محك

رد بود، در راستای منافع اين جادوگران، تغيير و تحول پيدا می از . آه ش حيط اروری و زاي ه ب ل آ ن دلي ه اي ر ب وی ديگ صاصی س ی اخت

د زنان تصور می ه بودن ن جوامع يافت ر را در اي شی برت . شد، زنان نقا زن ه آن مادرساالری، ي ه ب د . خدايی اطالق شده است دورانی آ باي

م گذشت تا انسان ها می ها و هزاره سده ردان ه اروری م ها به عنصر بی اه م دند آگ ل وضعيت جسمی . ش ه دلي ه ب اهی است آ ن آگ پس از اي

ر ردان ب اهی م ان و آگ ی“زن اعی ”نرينگ بات اجتم ام مناس ان، تم شاران و زنان . شود دگرگون می اران ب از هئيت خدايان و فرشتگان و ي

اره و ه و پتي يطان و عفريت ه ش ت، ب ی…رحم قوط م د س جنگ . آننك می مغلوبه می ز در تمل اروری را ني رد شود و عنصر نرينگی، ب گي

ی از م ان آغ ره روزی زن ست و تي ود و دوران شك ا . ش ه ت ی آ دورانه است ه يافت ادوگران . همين امروز هم ادام ان ج ران هم ان رهب و هم

ه ی قبيل ه دين ی و فرق ران دين ت رهب ار هيئ ن ب ود ای، اي ه خ ای را بی ازه م ادينگی اج ه م ر ب ا ديگ د، ام ی گيرن ود نم ار وج د ی اظه . دهن

وری . شود مادينگی همچون آاال اختصاصی می زال تئ رای الي ايی ب ه


سان م در برمی تلقی آردن اين مالكيت خصوصی آه ان ا را ه رد، ه گينش هر آدام هم از روی تئوری . آنند ع می اخترا های متوليان قبلی، دي

ی ه م ذارد را پاي ی . گ ان م ه زم ر چ افع ه ت از من ن حفاظ ذرد، اي گر می خصوصی سخت ان ت ه زنجيرهای شود، همچن ن ”اخالق “آ ی اي

ر می اديان و مذاهب آلفت ر و درازت ه . شوند ت ل است آ ين دلي ه هم بی شرايط طبيعی حاآم بر محيط زندگی يدهها زائ گويند اديان و آئين می

ه خشن . متوليانشان هستند ر هستند و اما رهبران و متوليان اديانی آ تده ی زائي رايط طبيع شن ی ش شك ای خ ر و خ وری ت ديس تئ ا تق ر، ب ت

ر سيطره های آمی ماليم ی اديان و آئين خشونت، بقيه ه زي تر را نيز بد و اسالمی آه از صحراهای خشك و . آشند می ستان آم سوزان عرب

ان خشونت ذاتی در ل هم ه دلي يد، ب ران رس به سرزمين حاصلخيز ايی آشورهای همجوار تر خشونت زده ذهن و عمل حامالنش، مردم آم

را هم به زير مهميز آشيد؛ آن هم با چنان خشونتی آه تا آن تاريخ در ی ان ب اريخ جه ت ت وده اس ابقه ب شونت . س ه خ ين گون م هم اآنون ه ت

ا زده حكم رانده گان بر مردم مناطق گوناگون اسالم يشهپ اند و باز هم بداوم لطه را ت ن س شان، اي اهی و ترس صر ناآگ تفاده از عن وء اس س

. اند بخشيدهردم تصرف شده روز، بخشی از م ه متوليان دين پي شان را ب

ی شان م پاه خشونت شكر و س رداران ل ربازان و س هم س د، از س گمارنه ز میشان متوليان شان ني ه اي ن ب د و اي ره پردازن ه جي ان را ب ه اين گون

دل می د خوار و ريزه خوار اسالمشان ب رن سال . آنن ا و ق ان ه ا زم هه ا جزي شير و ي ه ضرب شم ه ب دبختی را آ شتيان ب ا زرت ود ت الزم ب

سلمانی [ ات غيرم ان عامل ترس و ] مالي ا هم د ـ ب رده بودن سلمان آ مد سلمانان خشنی تب ه م ند؛ خشونت ـ ب ا حافظ منافعشان باش د، ت يل آنن

ه فرسنگ ن آ ا اي ا از سرزمين همان آسانی را آه ب ز ه خشونت خيدگی اری را نماين ان رفت ا هم د، ام له دارن سطين فاص ستان و فل عرب

. آنند آه آن اعرابی حاآم تا آنون نيز مستمرا داشته است میاهی ا و ترس امروز نيز همين ناآگ سلم ه ان م ا را در مي انان ه

ی يم م ی. بين ث م ه باع ی آ ه ترس شان را از هرچ ان نگاه ود اين ش


ذت ه ل د و ب های سازندگی و زيبايی و لذت اين جهانی است، برگرداننشده با اين آه هنوز مرده . موهوم آن جهانی دل خوش دارند ده ن ای زن

ا و ها سال ها نياورده است، اين خبری برای اين ” آن دنيا “است و از ههر . هستند رهبران و پيامبرانشان آه گرفتار همان فانتزی هاست قرن

ی د م ذهب متول ن م ه در اي م آ دی ه ولی جدي ن مت ت اي ود، غلظ ششارت االتر می ب االتر و ب ذارها را ب ا و ان رد ه ه هر حال هرچه . ب ب

از ذر و ني انون طبيعت، ن رای دستكاری در ق هست هنوز مسلمانان برآن سر می ن می ی ابوالفضل په آنند، سفره می د، ق ل آنن د، دخي گيرنه شوند و استخاره می بندند، دست به دعا می می ال آنند؛ هم ن اعم ی اي

. دهند شان انجام می خرافاتی را هم زير لوای اعتقادات دينیدين در ١٣٦٦ماه رمضان سال اه مجاه ه پايگ ه من ديگر ب آ

پ شهر آلن آلمان رفته بودم، بجز بيگاری ره، آش رای های روزم زی بين ود ” پرسنل “سحری هم ب وبتی ب ام . ن ه ن ود ب ه ” رضا “جوانكی ب آ

دون ” قر“او را . اش را نگرفته بود هنوز پاسپورت پناهندگی د و ب زدنوقی عيت حق ه وض ن آ دگی اي راقش پناهن ه ع د، ب شخص باش اش م

شاشی نمی. آشاندند رم و ب دانم چه باليی بر سرش آمد، جوان خون گشد ر برادرهای سازمانی آه با يك من عسل هم نمیبود؛ برخالف ديگ

!!نگاهشان آرده ن آ دون اي دين ب ازمان مجاه ه س د آ م بودن سان ديگری ه آ

ی از آشوری شان مشخص باشد، با گذرنامه وضعيت حقوقی های جعل. شان آردند ”اعزام“آه پناهجوی آن بودند، خارجشان آرده، به عراق

راد اعتراضی می ن اف دها اي د و می اگر بع تند از سازمان آردن خواسدين آن ازمان مجاه وند، س دا ش ت ج وس حكوم وان جاس ه عن ا را ب ه

رده ور غيرمجاز آ ين دو آشور عب ه از مرز ب ل اسالمی آ د، تحوي اندان ا سازمان امنيت عراق و بعدها تحويل زن ضيليه و ي های مخوف ف

ی دنت صدام حسين م ب پرزي ه . داد ابوغري ن گون ار و اي ن آ وء اي سازه ار ت پس . ای نيست استفاده از اعتماد سياسی نيروهای سازمانی آ

رداد وده ١٣٣٢از م دن ت رب آم ه غ ر از ای و ب ه ديگ ايی آ هم ” ايرانستان“ ن جماعت در غرب ه د، اي آردن ايران نااميد شده بودن


تك ر و دس د دفت ايی راه انداختن ی. ه ه خيل شجويان آ ن دان ان اي هاشسازمان جوانان انقالبی “ها، با عنوان ای از توده ای، برخی بريده توده

ود ” ی ايران حزب توده بودند ـ هنوز بند نافشان به حزب توده وصل بشكل افع های ضد شاهی ـ ت ه من د و برعلي ای را در غرب راه انداختنابقه عاليه ا بدس راه ب ران، همدست و هم ری ی ملت اي اح رهب رين جن ت

ه ا ران را ب يعه، اي ذهبی ش المی م وم اس ت ش ن سرنوش ستی /ي تروريارزان خارج آشوری “اين . دچار آردند تفاده ” مب ين سوءاس م هم ا ه ه

د، هاشان را می پاسپورت . آردند را از اعتماد هوادارانشان می دزديدنی اره م د، آن پ ی آردن ای امنيت ه نيروه ی ب اهرات علن ا را در تظ ه

ی و م ت ل د و حكوم ه …دادن ا هم رای ی راه ت ا را ب ن ه شت اي بازگران محرومشان دگی طبيعی در اي سته، از زن ايرانيان به آشورشان ب

شه در آردند تا آن مافيايی عمل می . آنند رای همي چنگ داشته ها را بند ا. باش اره”سرخ شدن“ زپس از ف ن بيچ اره ، اي ا چ ی ديگری جز ه

. های پوشالی اين جماعت نداشتند خدمت به آرمانود « ن ب ر اي ت ام ازمان واقعي ه س ه ب رادی را آ ی [؛ اف انقالب

وده می جلب می ] ی ايران جوانان حزب توده ع آل رديم شدند، در واق . آشيديم فالن جوان را از درس خواندن بيرون می ه . آ اش را در گذرنام

ه جوی آب می رايش گذرنام ی صادر می انداختيم و ب رديم ی جعل …آرد، های بازگشت را پشت سر اي بايستی تمام پل می ن جوانان خراب آ

و “با گفتن اين آه . ای تبديل آرد ها را به عنصر حرفه و آن تو ديگر له ازگردی ای و نمی رفت ران ب ه اي وانی ب انونی ” ت ه آدم غيرق ست ب درب

١»…شد تبديل میديدتر و دين ش ستی مجاه ازمان تروري ار در درون س ن رفت اي

ی آمی آزادی به اين های مردم را آه برا جوان. تر رايج بود وحشتناكدخترهايی از اين دست را فورا به يكی از . فريفتند سو آمده بودند، می

تند، از های سازمانی شوهر می ” تشن غول“ د، پاسپورتی اگر داش دادن

چاپ تهران، شرآت سهامي ٢٢٦ ـ نگاهي از درون به جنبش چپ ايران، خانبابا تهراني، ص ١

انتشار به اهتمام سرهنگ غالمرضا نجاتي


ه ايشان می ن گذرنام ی گرفتند و با اي دهای قاچاق و جعل ا رفت و آم هام می شان را انج د نيروهای قاچاق ين گذرنا . دادن ا هم ه ب های قاچاق، م

ی راق م شور ع ه آ راد را ب ن اف ان روال اي م هم د ه شاندند و بع آران . شان هميشگی برای همه ه هر دو دخت يادم هست دو خواهر را آ

ها خواندند دانم چه وردی در گوش اين نمی. زيبا و خوش لباسی بودند ر . آه فورا به عراق بردندشان ورا “خواهر بزرگت ات ” فل را در عملي

. قبال هم شوهرش داده بود. به آشتن دادند ” فروغ جاويدان “ به موسومشوهرخواهر بدترآيب، آنقدر روش زياد شده بود آه پس از نفله شدن

زرگ واهر ب ك خ واهر آوچ ر، خ ود ت رده ب تگاری آ ر را خواس ا . ت تدارم ری ن واهرك دوم خب ن خ ت اي م از سرنوش روز ه ين ام دو . هم

ام ه آن های مج پسرعمو هم بودند به ن رج آ د و اي تند ي م نگذاش ا را ه هه وضع حقوقی ا گذرنام ه شان روشن شود و هر دو را ب ی ب های جعل

دارم . عراق آشاندند ری ن يچ خب م ه ن ه ن دو ت رضا . از سرنوشت ايود، آشپزی” پارتنر “١٣٦٦ماه رمضان سال ” شب قدر “نيز آه من ب

يچ از پايان آار اين رضای با محب . دچار همين سرنوشت شد م ه ت ه . خبری ندارم

رای اب سحری را ب ٤٠/٣٠به هر صورت ما دوتايی چلوآبه يم و ساالد و دوغ و بقي ران را نفر پخت ات سحری روزه بگي ی مخلف

رديم اده آ م آم بات روزه . ه ن مناس اه در اي يچ گ صا ه ه شخ ن آ ما ديگران . گرفتم نمی نماز را هم فقط وقتی آه جمعی و اجباری بود، بشدم، واال آه نه اعتقادی داشتم و نه نيازی به آن حس ت می راس/دوالان می سئوالن سازمان پنه د م ه از دي ود آ زی نب ه چي آردم، و اين البت

! مانده باشداعت رج ١٠س ان اي ازمان در آلم ان س سئول آن زم ب م ش

ه امشب ساعت ] محمد رضا صباحی [ رد آ ا را صدا آ نشست ١٢مو ع ش ومی جم اق عم م، در ات س . يدداري ا را راست و ري ورا آاره ف

رآت در نشست رای ش ا ب م، ت ر و صورتمان زدي ه س ی ب رديم، آب آيم اده باش ين يكی. آم ن ب ر ديگر صندلی/در اي اق دونف ای تاشوی ات ه

وان ه عن م ب زی ه د، مي عمومی را پشت سر هم رديف به رديف چيدن


گ آبی و ی دستمالی و تن منبر مسئول پايگاه در آن باال گذاشتند، جعبه اه رمضان های شب در آن سمت اتاق هم ميز چای و خوراآی های م

كوت اهر، و س رج ظ رادر اي ه حضرت ب ن آ ا اي د ت ف آردن را رديد رار ش د . برق در فواي ه ان رد ب روع آ دا ش رج ابت ود “اي اد از خ انتق

های قدر آه داد سخن دادن آه اعضا و آادرها بايد از اين شب ” آردند و هر ” است هزار ماه برتر “از استفاده آنند و از خودشان انتقاد آنن

ه راد گرفت ری اي ه رهب ا ب وده و ج ه اشكال در خودشان ب د آ د، بدانن انه ن اجازه را ب ه اي از است و آن آسی آ رهبری معصوم است و پاآب

ايرادی ” مقاومت عادالنه “دهد آه به مسئولين و به رهبری خودش می ی ب خمين ه جي ت ب رد، در نهاي یبگي زد و م ن …ري ريالی از اي س

بعد به هر . ها را هم خاموش آردند چراغ. شعارهای مسلسل هميشگی د نفر يك برگه رفتن آردن در . ی فتوآپی شده دادند و اعالم قرآن سر گ

تند و واقع يك صفحه د و روی سرشان گذاش از قرآن را فتوآپی آردنری شروع آردند به دعا خواندن و التماس و تمنا آردن از درگاه رهب

شود ام حسين شفيعشان ب د ام آه در روز قيامت شفيعشان بشود آه بعه م يق د ه ر و بع ی ديگ ر و يك ی ديگ ا يك ه از ” اهللا“ی ت د آ را گرفتن

ه ری گرفت ه رهب ه ب ايی آ دها و ايراده د، گناهانشان و مخصوصا نق انی بات درون شگی مناس راری و همي ضايای تك ر ق ذرد و ديگ درگ

! ستی و سكت مذهبی مجاهدينسازمان تروريم می د برخی آه معتقدتر بودند، البه و زاری ه ه . آردن من آ

رفت، همانجا روی اولين صندلی تاشوی از خستگی داشت جانم درمی ه يكی . رديف اول، تو تاريكی خوابم برد ود آ گويا خروپفم بلند شده ب

ود و شوهرش داده بو از اين دختربچه اهجو ب م پن ه او ه ايی آ د و ه دنه بدون پاسپورت داشتند می انم داد آ ه عراق، تك تادندش ب داری : فرس

! بخواب” واحد خواهرها“آنی، پاشو برو تو خروپف میدازه می ان ان ه هم ی خواهم بگويم اين طيف از مسلمانان نيز ب

م . قدری و دعا و نفرينی هستند /ارتجاعيون، خرافاتی و قضا وز ه هنی ر م ه فك د همانگون ی. آنن انون م دی در ق ال آم ن اعم ا اي د ب خواهن

رار است ه ق اهی آ ه ” اهللا“طبيعت و روی حكم دادگ ی روز در محكم


رار آردن و توصيه قيامتشان صادر آند، با رشوه دادن و رابطه برقمت ه س دالت را ب رازوی ع د و ت اثير بگذارن رفتن ت فيع گ ردن و ش آ

. آنند” چپه“خودشان ی نی م ه روش ه ب ت آ وان گف دد ت ه م ا ب ا تنه ه باوره ن گون اي

اگير شده است همين متوليان رسمی در آله ايگير و پ ه . ها ج ن گون ايورد ه خ يده و ب ان تراش رای خودش ه ب تی آ ر قداس ه ب ا تكي ان ب متولي

ردم داده سته م سعود رجوی ـ توان ا م ی ي ل شخص خمين د ـ مث د ان انسان ازندگی و ان رآت در س دار را از ش ذهبی و دين ايی م هه ی مطالب

انونی خواست دون های طبيعی و ق ه ب ن است آ د؛ اي شان محروم آننمی ان رس ين متولي ی چن ارآرد م ان از آ ام ادي وش ای تم د و فرام افتن

دون “بنابراين هر دو وجه اين شعار علی شريعتی . شوند می صاد ب اقتد دون آخون ت، اسالم ب س؛ ” !نف ان شعار را دارد و ب ارآرد هم ا آ تنه

ه ه ن را آ یچ ه برآوردن ی است و ن ال آردن وان اسالم را نمی. اعم تدون واسطگی جدای از رهبری آخوندها ـ با عمامه و بی ه ـ و ب عمامن ه اي راث اين جماعت تصور آرد؛ بدون اين آ ا مي خوار و صاحب ه

م اجازه نمی . ی همه چيز آن باشند عله اريخ دنيای غارتگران ه د ت دهاريخ ور ت ا و همينط ران م ه اي ام ب ستگی تم دون واب ه، ب ن منطق اي

ان را . موضوع نفت نوشته شود ن امك ی اي ردان ايران ه اگر دولتم البتی رمايه م رای س ت را ب ه نف د آ صادی يافتن اخت اقت زاری در زيرس گ

د آشورمان استفاده آنند، خيلی هم خوب می اه فقي ه پادش اری آ شد؛ آا ايران آوشيد و تا حدی هم موفق شد؛ اما همين علم ای اعالم ـ البته ب

اه . ای ـ نگذاشتند دستياری علمای غيرمقدس و غيرعمامه در نهايت شی ه م تانی آ ران دوس ر و دور اي ای دي ه آرزوه ست ب تند نتوان خواس

ه ند، جام اند آشوری پيشرفته و مستقل داشته باش د . ی عمل بپوش محمن ر اي ر س اجش را ب م ت ر و ه م س دها، ه م بع اه ه ا ش اده “رض زي

ی بی. ها گذاشت و ناپرهيزی ” ها یطلب اه سخن پراآن جهت نبود آه بنگيش از ٢درست . سی. بی. بی يد روح “ ماه پ انيدن س درت رس ه ق اهللا ب

ی يبی در ” خمين ت س ر درخ و زي يد اخم ه س انی آ ان زم ل “هم نوفاتو ه ”لوش ر هم اريس س شردوستان“ی ی پ عارهای ” ب ا ش ی را ب غرب


دی ود، در آم رده ب رم آ ال ١٧اش گ اه س ه١٣٥٧آذرم ی در برنامژه سياست دولت ” نما جام جهان “راديويی ه وي های چپاولگر غرب و ب

رای ودهنی زدن “انگلستان را ب ه می ” ت ه شاهی آ ه ب خواست آمی بی را دهای نفت م درآم ك شود و دست آ ی شريعتی نزدي ن شعار عل اي

ن زمينه د، اي ه ی استقالل و روی پای خود ايستادن ايرانيان آن را بياني : صادر آردور « ام ام ومتی زم ز، حك ت و خي ی از اف پس از طی دوران

الی و نظامی، اتوانی م ه علت ن ايران را در دست خواهد گرفت آه بد ديگر در برنامه زرگ وجود نخواه دن ب هايش جايی برای رويای تم

ازه ه سبب شرايط ت صادی و داشت و ب ر جو سياسی و اقت اآم ب ی حاعی مملك ه اجتم امی همپاي ا مق شور تنه ن آ وار ت، اي شور همج ی آ

درت ين ق ه پنجم افغانستان خواهد يافت، و برای هميشه اين رويا را آ ٢»!!نظامی و سياسی و اقتصادی جهان شود، فراموش خواهد آرد

اهللا خمينی همان زمانی آه در پاريس و زير درخت سيد روح ده نف سيب معروف دهك رای روش اتو، ب ل لوش ی جن ی نوف كران ايران

ی اهر م ن حرف ظ رد، اي ثال آ ه م م زد آ ا را ه ت …«: ه در حكومد اختصاص ه خداون شريع در اسالم ب ار ت اسالمی قدرت مقننه و اختي

دارد …دارد انونگزاری ن ق ق سی ح يچ آ ه. و ه وانين مجموع ی قان ” حكام اصلی “…اسالمی در قرآن و سنت گردآوری شده است هم

رد ر ف ستند، اگ ا ه انون و فقه ه ق م ب صلت عل ه دارای دو خ ی آ اليقه حضرت رسول ی آ ان واليت شكيل حكومت داد، هم د، ت عدالت باش

ه دارا می ] را[اآرم در امر جامعه داشت ه الزم است آ باشد و بر هم ٣».از او اطاعت آنند

يفته ی ش نفكران ايران سياری از روش ه ب ن آ ب اي ن جال ی ايتن وق از غرب داش رای حق اب، دآت د در آالسجن ای درس د، و الب ه

شكده اعی، مدرن دان ت، عدالت اجتم انون، امني ا ق های شيك غرب، ب

نما ي جام جهان بخش فارسي، برنامه١٣٥٧ آذرماه ١٧ ـ بنگاه سخن پراآني بي بي سي، ٢، به ١٣٥٧ بهمن ٢٢ته پيش از افتضاح تاريخي ، دو هف١٣٥٧ بهمن ماه ٩ي آيهان ـ روزنامه٣

ي مهرگان، تابستان نقل از مجله


سياری بحث های حكام اصلی، تفكيك سه قوه، دموآراسی، آزادی و ب آشنا …ی حقوق شهروندان، زنان و آودآان و حقوقی ديگر در زمينه

ه ن دروس پاي د و اي ذايی بودن ای آ ت دآتراه رای درياف ان ای را ب ش !!امتحان داده بودند !بگذريم

رام آورد، شجو ب رد “دو آتابی آه آن جوانك دان د آ و ” چه بايامی ” قاسطين، مارقين، ناآثين “ ه ن علی شريعتی بودند، و من اصال ن

ا سرانجامی ه حت ده است و ن ادم مان سرك در ي سيار . از اين پ دها ب بعه آن دم آ گزارش ش ا را آورد سپاس ن ت . ه يش از اي ا پ شتر ت اريخ بي

م شرقی را می ترجمه اه ه ی و گ ايی غرب دم ه آارهای برتولت : خواند ان، چن انون، عماراوزگ رانتس ف ازانتزاآيس، ف وس آ ت، نيك برشه نوشته در رابطه با انقالب الجزاير، چند رمان و چيزهای ديگری آ

اب ست؛ آت م ني ادم ه ر ي اال ديگ و“ح تعمار ن م ” اس سن صدر را ه حودم، حت د قصه خوانده ب ودم، ا چن م ورق زده ب د را ه ی جالل آل احم

دم، می شريعتی را نمی . اما شريعتی چيز ديگری بود ا خوان يدم، ب نوشام وجودم می ته است تم م چه نوش ه بفهم ن آ دون اي دم؛ ب ه. بلعي ی هم

ذائيش را حفظ می جمله ا های آ د از انقالب ي ا بع ن روال ت ردم و اي آ . هم ادامه داشت ٥٧همين افتضاح تاريخی بهمن

ه ١٣٥٦خرداد ی شريعتی را در روزنام ی آه خبر مرگ علاور نمی د، ب ردم آيهان چاپ آردن اور نمی . آ يچ آس ب رد ه رای . آ ب

ايی م در تنه ين ه ردم هم ه آ ی گري ای . آل ام نواره ان تم ا آن زم تودم سخنرانی نيده ب ضبط را بغل . اين تئوريسين انقالب اسالمی را شا و حاال سال … آردم و هی و هی م و هی گوش میگذاشت گوشم می هال ته است از آن س ا گذش وزش. ه ا آم رای م ريعتی ب ك ش ای تئوري ه

هايی تماما عوضی ی دانستن بوديم، آدرس جوانانی آه آن دوران تشنه د ود. بودن ريعتی نب ط ش ی. فق زه خيل ا معج د، ام م بودن ای ديگر ه ی ه

د برانگيختن احساسات فقط از او برمی زی می . آم ثال چه چي شد از موری ه تئ ديش ستيزی آ ابود آردن “اين همه انسان ستيزی و دگران ن

ادن در دام و را رمانتيزه می ” دگرانديشان يچ، جز افت آند، آموخت؛ ه


ال ذايی س الب آ ان انق ان هم رت و ٥٧دام ور نف ر مح ز ب ه ج آا ن جويی نمی آينه ا م ا نيست و ب يست و چرخد و هر آه را آه مانند م

گزارد و ی ما نماز نمی انديشد و رو به قبله از ما نيست و مانند ما نمی رده ا فرهنگ ب ا ب ا اساس از ي د“س ا“اسالمی ” توحي ت، ” م الف اس مخ

ن نوشته !! نابود آردن اب به اي ه مذهب “ از آت ذهب، علي شريعتی ” م :گوش آنيمشود، اين دعوت آه به نام دعوت توحيد در تاريخ اعالم می «ه ك وجه ه ي ن است آ م دارد و آن اي ادی ه انی و م ن جه سلما : ی اي م

سانی و چه معتقد باشند آه همه ” گروهی“وقتی رينش؛ چه ان ی اين آفدات، ا جام درت “حيوانی و چه نباتی و حت ر آن ” يك ق ا ب ” حكومت “ه

ی اشياء و اشخاص و آند و جز او هيچ موثری وجود ندارد و همه میه “ی يك خالق است، جوهرها، همه ساخته ها و ها و جنس رنگ خود بود ه ” خ ستی؛ الزم دا در ه د خ ی توحي ی يعن دت اله ر وح اش از نظ

ی شی [منطق د دگراندي ق ض ين ] منط شری در زم د ب ری، توحي و فكد اعالم می . است ه توحي ه يعنی در همان حال آ ه هم رده است آ ی آ

رينش ت“آف وری اس ك امپراط ت ” ي درت“در دس ك ق ه” ي ی و همشوند ی يك اراده هدايت می اند و به وسيله ها از يك منبع سر زده انسان

ه ك جهت متوج ه ي ده و ب اخته ش ك جنس س د و از ي دا ان ك خ د، و ي انا و ارزش ی نيروها و سمبل دارند و همه ا و عالمت ها و مظهره ا ه ه ٤»…”بايد نابود شوند“در برابر او

ای، از چه زاويه . ش بودند آيد برخی از آخوندها مخالف يادم می ی م نم وزه !! دان ات ح ريعتی ادبي ه ش ن آ رای اي د ب ی الب ای را آم

ود رده ب تكاری آ ته . دس ا نوش رم حتم ه نظ سيار ب سيار و ب ای ب هده ی پراآن ی اش را نم ال م ط خي د، فق ان خواندن د دآ ه آردن روضشود، چرا آه اگر تخته می ” افاضات“شان با اين تومانی ٥های خوانی

ی د م تند، باي ری داش ده نگ م آين ی ش ی آم ين عل ا هم ه تنه د آ فهميدنهايی با آلمات و احساسات و تواند با چنين بازی شريعتی است آه می

١٢ تا ١١ ـ مذهب عليه مذهب، علي شريعتي، بنگاه نشر و پخش سفير، صص ٤


اهی نفكران ناآگ الطبع روش ران و ب ار اي وان آن روزگ سل ج ای ن هشنه ه ت ودش، زمين راز خ درت همط ای ی ق ت“ه لطنت روحاني را ” س

درت فراهم آند و از روضه خوان ين حكومت و ق هايی آنچنانی به چنان ی برساندش ا . و ثروت د، گوي م نبودن اد ه دان زي ه چن ف آ ن طي اي

م رقيب خودشان مخالف سيدروح د او را ه د و الب م بودن ی ه اهللا خميناره به هر حال نمی . آردند ارزيابی می د و دانم درب اش چه نوشته بودن

ه گل از گلش شكفته و چگونه او را به سيد اخمو وصل آرده بودند آ ه ود آ رده ب الم آ ته و اع ه، نوش ما، گفت ا و رس د «: علن ر چن ن اگ م

ين دادم، نمی های تبليغاتی پول می ميليون تومان به سيستم ستند چن توان ٥».اهللا خمينی هستم من مقلد حضرت آيت: تبليغی در حقم بكنند آه

ش م ن ی را ه ا اسم خمين اريخ حت ن ت ا اي نيده جالب اين آه من تهيچ تصوير و تصوری هم نه از دوران ملی شدن صنعت نفت . بودم

ای خانواده. رسيد سنم نمی. ١٣٤٢ خرداد ١٥داشتم و نه حتا از بلوای رای مذهبی هم نداشتم آه اين چيزها را به ما بياموزاند ـ چه خوب ـ بده ی شدن صنعت نفت دي ا مل دها را ب همين هم اصال نه دشمنی آخون

دين های تروريستی سازمان عزيمت حرآت نقطه بودم و نه های مجاهود ١٣٤٢ خرداد ١٥خلق و فدائيان خلق را آه همان بلوای ن . ب ا اي ب

های دانشجويی بت اعظمی به نام علی شريعتی چنان همه در اين سال د و زد و ی آم بم، خمين دم بجن ا آم ه ت ود آ رده ب ر آ جان و جهانم را پ

اين تقصير شريعتی “: گفتم ل به خواهرم میيادم هست همان اواي . بردآن بيچاره هم آه دخترك دانش ” .بود آه ما را به دامن خمينی انداخت

ه جذابيت نوشته . گويم آموزی بود، نفهميد چه می ی با اين هم های عل !! ها برای من ماند تا سال” روشنفكر“شريعتی به عنوان يك

يله نفكری را وس ر روش دن اگ ا ش رای ره سان ای ب از انم دتی دگ ای عقي ازه/ه اه ت يم، آنگ ف آن دئولوژيك تعري رين و ـ اي ت

ناخته وگمندانه ـ ناش ه س رين نمون نفكران را در ت ه روش ن گون ی ايران، در شورمان اي د ١٥٠آ واهيم دي اب خ بش ب يش و در جن ال پ . س

ـ نقل به مضمون٥


ه شيع و زاوي ذهبی ت ل م ه از درون محاف اب آ بش ب ه جن وچكی آ ی آت از تشيع اصولی و شيخيه متولد شده بود، به ناگاه بين دو نوع درياف

ه ری آن ب ماهيت و مشروعيت آليت ديدگاه شيعی را در دستگاه رهببرای اين آه اين بحث نيمه آاره نماند، شايد بد نباشد به . پرسش آشيد

ز نگاهی روند رشد نهضت باب در دو سده ی گذشته در اين منطقه نيه می بياندازم؛ هرچند آه در اساس نفكری “خواهم ب در ” بحران روش

يدن دوره درت رس ه ق ام و ب ه باعث فروپاشی آن نظ وی دوم آ ی پهلشوايی در ترين و خشن وحشی ری و پي ف از امامت و رهب رين تعري تاب از گفت. ی مدنی ما شد، بپردازم جامعه بش ب ا جن و در رابطه ب وگ

يم ه توجه آن ا : اين زاويه اهميت دارد آ رون اگر در اروپ ای ق ی انتهشه طا از درون اندي وان وس ه عن انی ب سم، جري ذهبی آاتوليسي ی م

ه ن پروتستانتيسم توانست نضج بگيرد و زمين اه آردن دست دي ی آوته ساز راهم آورد و در نهايت زمين مسيحيت از حكومت سياسی را ف

ين تولد دولت ا چن ه دقيق ن آ ا اي ا ب ران م شود، در اي هايی غيرمذهبی بانی ضج جري ت ن االران از حاآمي ن س ت دي ردن دس اه آ رای آوت ب

گرفت، اما به دليل اين آه حكومت سياسی نتوانست ـ يا نخواست ـ از اين جنبش حمايت آند، برخالف اروپای آن دوران و هم چنين به دليل

ترين قرائت از اسالم خشونت ذاتی و بسيار غيرمعقول حاآم بر خشن شنگری در ايران ما به محاق رفت و يعنی تشيع، روند رنسانس و رو

سال ـ خواسته و ناخواسته ـ ابزار دست ١٥٠روشنفكری در تمام اين ه شب ك خيم د و عروس ت ش وزه و روحاني ازی ح نفكری . ب ن روش اي

ا /های شبان آلوده و غيرپالوده از قرائت اد ن ن اتح ” مقدس “رمگی و ايان ان در جري نفكری ايراني ی و روش اگون سياس ای گون درون و ه

ه اخت جامع ست در زيرس ا نتوان ه تنه شور، ن رون آ دنی و بي ای مرفتن از ل فاصله نگ ه دلي ه ب د آ ته باش تی داش ی دس ومتی غيردين حك

ذهبی ا م دگاه عميق ان دي ای /هم دعيانش در انته ر م اآم ب اعی ح ارتجرون ی دوم و آغاز هزاره هزاره ادون ق درتی م دن ق ه برآم ی سوم، ب

ها رساند و همچنان نيز در تداوم تعارف ياری ، خشن و غيرم وسطايین حكومت اسالمی است راه اي ار و هم ا و ي ت، همپ ن حكوم ر . اي اگ


دتی ذهبی و ارزش /اروپا توانست با فاصله گرفتن از آن دستگاه عقي موق وينی از حق ف ن از تعري ه س سان، زمين ومن ان ه فن شيدن ب بخ

ش تاورد درخ ه دس ن هم ت اي ه در نهاي ود آ هروندی ش ان را در ششان، فرهنگ و ادب ی حقوق انسان حيطه ان، دگراندي ها، زنان، آودآ

ژه ه وي ت و ب ژوهش از رواي ش و پ اختن دان ا س ك و ره د تكني رشآليسايی به جهان عرضه آند، ايران ما تنها و تنها به /انحصاری دينی

سان و ه ان اه ب دليل اين شكست و اين معدوم آردن دريافت تازه از نگت هروندیه خواس د ای ش ار ش ومی دچ ت ش ين سرنوش ه چن . اش، ب

ا لشكرآشی وحشيانه و عجيب و غريب جنبش عظيم مردمی ای آه بنفكران آن طالح روش شی از باص تياری بخ ا دس يعه و ب ری ش رهب

وده ] نظير اميرآبير [دوران ز آل ه خود ني و دستگاه حكومت سياسی آدگاه شبان ه شك /به همين دي راز ب ن ف ود، اي ست و اضمحالل رمگی ب

دهای آن شكست ا پيام ان ب ان همچن آشانده شد و ما در ايران امروزمه می د و زنجيرهای نامنتظر آ ان از بن ايی ايراني د در راستای ره باي

ی روز م اع پي رو ارتج ر ف ست ديگ ه شك ستی ب ر روز از شك د، ه شسان، شهروند غلطيم و نمی می ذايی ان توانيم از اين روند اضمحالل آ

های عميقا انسانی های مجدانه و آوشش تالش. يت خارج شويم و حاآم دن تالشگرانی هم آه آوشيدند ايران را به زور به جاده ی مدنيت و تم

ست ا نتوان بش، اساس ادی آن جن ست بني ان شك ل هم ه دلي شانند، ب بكره هروندی در ثم وق ش دگاه حق ا دي ه ت را آ ار آورد؛ چ ه ب ی ب ی مثبت

د، ه ه باش ای نگرفت ی پ د ملت ه رون شاندنش ب رای آ ی ب ه تالش ر گونذار از فرهنگ شبان ه شكست و /مدرنيته ـ بدون گ وم ب رمگی ـ محك

ام های همان ميرزا تقی تالش. اضمحالل است ائم مق ر، ق خان اميرآبينفكران دوره شروطه، روش در م ك ص نفكران الئي انی، روش ی فراه

نفكران غيرآ ا رضا شاه، خود رضاشاه، محمد رضا شاه و روش وده ي لن دوره اع اي ه ارتج وده ب شان می آمتر آل اريخ ن ه ت ان آ ا ـ چن د ـ ه ده

د، و اه ارتجاع سد آن ه سوی چ ران را ب نتوانست مسير اضمحالل ايه ه هم ی آ ست در دوران ان شك د هم ران در پيام ان در اي ی جهاني

ی شی م ديگر پي دنيت از يك دن و م اهر تم ه مظ تيابی ب د و دس گرفتن


رداب ارتجاع، خشونت، تروريسم و قوانين ضدانسانی گيرند، در گ میاد ها و تالش اين شريعتمداران فروغلطيد و تمام آن آوشش ز برب ا ني ه

د ه چربي ر مدرنيت ا ـ سنت ب شد؛ چرا آه در ايران ما ـ بر خالف اروپان ی است، همچن ران و ايران و اين روند آه همان روند اضمحالل اي

ا س ران، ب قوط اي يب س ران را از در سراش اورنكردنی اي رعتی به ه گردون دگی در جامع رده است؛ سراشيب ی زن روم آ انی مح ی جه

ت نفكران و دول اريخی روش ای ت ك خط صول ي ه مح قوطی آ ای س هسال بوده است؛ عدم درك درست از شرايط ١٥٠سياسی در تمام اين

مشخص، نشناختن روند تاريخ و به ويژه دوران گذار اروپا به مدارج . ت و رشد و ترقیمدني

اگر ملت ما و روشنفكران ما در آن نبرد بين رهبری شيعه و ا سرنوشت ديگری جنبش روشنفكری باب پيروز می شدند، به واقع م

. داشتيم ورای اين آه امروز درگير آن هستيم، مینفكران عقب خواهد با اين نمونه دلم می ها نشان بدهم چه روش

اده ه ادع افت ا چ م، ب وان ای داري ا و عن ا اه ه ب ه چگون ی، آ ای گزاف هان عوضی فهميدن ه و جه امی منطق ی را و در نهايت تم هاشان مملكت

شيده د را به آتش آ دها . ان ی عصای دست آخون نفكران ايران اگر روششين شدند و نسخه نمی سمی جان وان امپريالي ه عن ی آخوندساالری را ب

يال وی جه /سوس ن س وم در اي وروی مرح ست ش ت امپريالي ان تقويين اتی و ب الی، اطالع انی، م ری، ج ی فك ی نم ت الملل د، سرنوش آردن

ه اده منطق ست؛ س ون ه ه اآن ود آ ين نب ه چن شی ی خاورميان ای اندي هته شگاهی داش صيالت دان شترشان تح ه بي ی آ نفكران ايران د، روش ان

بودند، آنچنان جانگداز هاشان در غرب متمدن هم دانش اندوخته خيلیا ه تنه د محصول آشور اسالم زده می است آ ا توان ران م ای چون اي

ری هروندی، براب وق ش وختن حق ای آم ه ج ه ب نفكرانی آ د؛ روش باشسان وق ان ر زده و حق رای شرق رهب ت، ب سان و فردي ا، اصالت ان ه

ام و امت ١٤٠٠ی ما آه مذهب زده ر محور ام واليش ب سال است لرده وحش، ب ت، ت م امام از ه ت، ب ده اس تيزی و داری، چرخي زن س

سيون بان انكيزي دئولوژی ش طايی و اي رون وس ای ق ی و در /ه رمگ


ان آورده ه ارمغ سم را ب د نهايت تروري نفكران . ان ن باصطالح روش ايالش ه ت ن هم ا اي ی ب ی ايران ا آزادی سياس ه تنه ان ن ا هاش رای م را ب

ان آزادی ه هم اعی ايرانيان بيمه نكردند، آ ردی و اجتم د ف يم بن های ند موجود اد دادن ه ب ز ب ا را ني آنچه . در دوران دو پهلوی اول و دوم م

ان در جهان امروز می ه در جري ژه در خاورميان ه وي ذرد و آنچه ب گادی و است ـ و نمی ی، م اب عين دانم تا آجاها پيش خواهد رفت ـ بازت

اری ملموس همراهی ايی ها، همك ا، همپ اری ه ا و همي ه ه ايی است آ هنفكران نخ روش ن س ع اي ا فجي ی ب اده ايران ب افت ش عق رين بخ ی ت

ری و ی و مطه انی، منتظری، خمين د طالق ی بان يعه، يعن ت ش روحانيسان . اند ها داشته امثال اين سئوليت ان ه م ا را تاريخ نشان داده است آ ه

ا شعار اسالمی نمی ر “توان تنها ب دازه گرفت ” نيت خي يش . ان آنچه پين وضع فجيعی است آمده است، هر نيتی هم پشت آن بوده ب اشد، هم

ت رده اس ر آن آ ان را درگي ام جه ه تم ا . آ نفكران ب ن روش ر اي اگهای اسالم راستين، اسالم ی شيعی تحت عنوان های عقب افتاده جريان

دون هايی نمی مبارز و اسالم ضد امپرياليست چنين همراهی د، ب آردنه ران، منطق ان ـ ترديد سرنوشت اي ه جه ه و البت م ی خاورميان دست آ

.ی امنيت جانی ـ چنين نبود آه اآنون هست در پهنهال شروطه خي ان دوران م ی از هم نفكران ايران شتر روش بي

ی ه م ب و ملقم ا ترآي د ب الم، آردن رب و اس تاوردهای غ ای از دساور خواهند توانست دآترين تازه ه ب ه ب د آ ه آنن ه ارائ ه خاورميان ای ب

تی ه آاس ان، ن ی خودش دنيت غرب ای م ل ه ه دلي د و ب ته باش را داشه سنت م ب ی ه ان، خيل ودن ايراني يعه ب سلمان و ش ن م ای اسالمی اي ه

سازد ه وارد ن ان لطم وی جه ه ! س ن است آ ت اي ه واقعي الی آ در حی اين جهش شگرف در دستاوردهای مدنيت و رنسانس غربی آه پايه

ها و به ويژه حقوق انسان و اساسا حقوق بشر شده است، ی زمينه همهسفه نمی. دارای يك فلسفه و يك ديدگاه تازه به انسان است ن فل وان اي ت

ه بان را تك وری ش ا تئ رد و ب ه آ رقی /تك امتی ش ت و ام ی و ام رمگد ـ از ی آردن نفكران ايران ه روش يم ـ آ ترآيب آرد آه اگر ترآيب آن


ا ومانيفست ترين تئوری درون اين ترآيب، همين خشن رور و ه های ت ! آيد ستيزی درمی ان و غربآشتار دگرانديش

ال الم راديك وان اس ت عن ابی تح ان در آت د آبراهامي آروانی ] اپوزيسيون محمد رضاشاه [نسل قديم «: نويسد می ان مل آه در جري

ه سبت ب انيون ن ت روح ت و خيان شارآت داش ت م نعت نف ردن ص آانيون ] دآتر محمد [ مصدق را ديده بود، هنوز به نحوی نسبت به روح

ی ی اعت ب اد م ی م رجيح م ود و ت م نم ه رژي ل علي اه[داد در تقاب ا ] ش بی ذهبی مل عار م دار ش ا طرف د ت ك باش ای الئي د گراه سل جدي ا ن ا؛ ام ه

اه [ رداد م د از خ اه بع د رضا ش سيون محم اثير ] ١٣٤٢اپوزي تحت تيد روح[ ه سرعت سمبل] اهللا س ی، ب رده و خمين ذ آ ذهبی را اخ ای م ه

ی رار م ت ق ورد حماي م داد و م د رژي الی ض ر م ود ه اه[ در وج ] شی ی ترق واهی م واهی و آزاديخ د خ ابقه . دي ه س ه ب ا توج ديم ب سل ق ی ن

وان ه عن يس را ب ت، استعمار انگل مبارزه برای ملی آردن صنعت نفی ابی م ك خطر جدی خارجی ارزي رد ي د. آ سل جدي ا ن ن …ام ر اي ب

زرگ خارجی است د ب ا يك تهدي سم امريك سل . نظر بود آه امپريالي نبش ی گسترده قديم با اتكاء بر تجربه ه ی خود از جن ی های سياسی ده

ه٤٠ ل ده يالدی [٥٠ی و اواي ل ] م ز تماي ارزات غيرقهرآمي ه مب بهای های آارگری، انجمن داشت؛ نظير تشكيل احزاب سياسی، اتحاديه

ه صنفی، تظاهرات خيابانی و گردهمآيی های مردمی؛ اما نسل جديد آدادها ا روي ام ب رداد ١٥ی قي ور ١٣٤٢ خ ود، بط ورده ب ان خ تك

ده ارزه فزاين مت مب ه س ی ای ب شيده م ز آ د ی قهرآمي اد : ش ر ايج نظيز های زيرزمينی، شهادت قهرمانانه، تبليغ به وسيله هسته ی عمل و ني

ارتيزانی ی و پ گ چريك كوالر، . جن ديم س سل ق ه ن ور خالص ه ط با روش ود، ب ست، ضدانگليس ب ای غيرخش رفرمي ا ه د ام سل جدي ن؛ ن

م ا و مه ه بيشتر مذهبی بود، راديكال، ضد امريك ه ب ن آ ه اي ر از هم ت ٦».ی مسلحانه شدت هوادار مبارزه

ي زينل نوروزي، نشر اسالم راديكال، آرواند آبراهاميان، بخش دوم، مجاهدين خلق، ترجمه ـ٦

١١تا١٠، لندن، صص ١٩٩٩، اآتبر ١٣٧٨ماه بولتن، آبان


وای س از بل ان پ ر آبراهامي ه نظ ال ١٥ب رداد س ١٣٤٢ خران رشد و گسترش بی دانشگاه« ابقه های اي ه س د می ای را تجرب . آنن

ه آه افزايش روزافزون اين رشد و توسعه ی را هزين ی تحصيلی دولتشگاه برای دانشجويان در برمی ار درب دان رای نخستين ب ا گرفت، ب ه

انواده دان خ روی فرزن شود را ب ز گ ايين ني ه پ ط رو ب ای متوس . هشگاه شين دان انواده دانشجويان پي دتا از خ ا عم زرگ، ه دار ب های زمين

ون آارمندان رده باالی دولت و مشاغلی با درآمد آالن بودند، ا اآن امزوده می شجويان اف دند دختران و پسرانی به طور فزاينده به اين دان ش

انواده ه از خ ه آ دان دون پاي ك، ی آارمن ان آوچ ت، بازرگان ی دولشمار شاغل آزاد ب ازار و صاحبان م ار و ب ايين، تج انيون رده پ روح

ی ه م د، نكت ذير فرهنگ رفتن دايی ناپ شيع، بخش ج ه ت ن آ ب اي ی جالدگی ب انواده زن ن خ ی سياری از اي شكيل م ا را ت رات . داد ه ن تغيي اي

اند طبقاتی دانشجويی در دانشگاه اری رس ام دو امر ي ه انج ا ب رشد : ه ٧».ها راديكاليسم و اسالمی آردن فضای دانشگاه

وان بنيانگزاران سازمان مجاهدين خلق در جزوه ای تحت عنران رمانانهی عطفی در مبارزات قه خرداد، نقطه ١٥“ ردم اي از ” ی م

ساختند آه موجب تكوين ايدئولوژی [!] خمينی يك چهره و سمبل ملی ٨.انقالبی سازمان مجاهدين خلق شده است

دن ی فهمي ه عوض ن گون ت اي الفين حكوم ا و از مخ ای ه هژه رداختن، وي ازه سياسی، قهرمانانی مبارز و فدايی پ سل ت ی پس ی ن

ران «ود، نب ١٣٤٢ خرداد ١٥از بلوای جنبش سوسيال دموآراسی اي) ميالدی١٩٠٥عاميون به سال /اجتماعيون(نيز از آغاز پيدايش خود

اه ن اسالم ـ خصوصا ـ هيچگ ا دي ا ـ و ب ن ـ عموم ا دي در برخورد بت ته اس اطعی نداش ت و ق ت درس اده. سياس ه١١ی در م ی نظامنام

ار اعضای عاميون تصريح شده بود آه مجموع آار و رفت /اجتماعيون

ـ همانجا٧ ١٣ ـ همانجا ص ٨


ه نحوی : ی يك نكته باشد حزب بايد متوجه ی ب ی، ول نيكروزی و ترق ٩»…آه به شرف و قدس مذهب خللی وارد نيايد

وده« زب ت ی ح ود ط ت خ ل فعالي ز در اواي ران ني ی ايوده : اعالم آرد١٣٢٥ ديماه ٢٥ای به تاريخ اعالميه ران حزب ت ی اي

ه مذهب ـ ب ه ب ی و مذهب نه فقط مخالف مذهب نيست، بلك ه طور آلا تعليمات اسالم ـ خصوصا احترام می گذارد و روش حزبی خود را ب

ه در راه هدف ی محمدی منافی نمی عاليه های داند، بلكه معتقد است آی الم م ذهب اس د م سرور و . آوش ند و م اده خرس وق الع ا ف زب م ح

ورد شمند م نفكر و دان انيون روش مفتخر خواهد بود آه از طرف روحت الم حماي ت اس ه ديان دينين ب ام مت ه تم رد و آرزو دارد آ رار گي ق

وده اليم مقدس اسالم مطمئن باشند آه حزب ت ران حامی جدی تع ی ايه خواهد بود و با آن ذره د داشت و هرگون ای معانده و مخالفت نخواه

ام ] با اسالم [مخالفتی را ه ن ه ب د پنداشت و هرآسی را آ ابلهانه خواهدم از مخالفت با دين بزند، آنا و شديدا از صفوف ی ايران حزب توده

١٠».خود طرد خواهد آرداعی « ورش ارتج ت از ش د و حماي وده در تائي زب ت ١٥ح

ی و روحانی “ای خطاب به نيز در مقاله ١٣٤٢خرداد ” پيشوايان دينت ت: نوش ت آي يف اس ستغنی از توص ی م ه . اهللا خمين ردم از هم ی م

ه روحانيون ـ به خصوص از پي د آ ذهبی انتظار دارن رز م شوايان مبت د آي ت مانن ی، آي ت اهللا خمين ی، آي ت اهللا ميالن انی و آي اهللا اهللا طالق

ال آن ريعتمداری و امث ومی ش دس و عم اد مق ن جه ا در اي هيك جريان وابسته شعار استقالل [ی و استقالل طلبانه [!] آزاديخواهانه

هاي ايران، اسناد جنبش آارگري، سوسيال ي حزب سوسيال دموآرات ـ دستور نامه٩

ي جمعيت همچنين نگاه آنيد به تعهد نامه٤٣ ص ١دموآراسي و آمونيستي ايران، جلد ل از مالحظاتي در تاريخ ايران، ، نق١٢ ص٣ ج…عاميون، اسناد جنبش آارگري/اجتماعيون

٩٩، نشر نيما، ص١٩٨٨علي ميرفطروس، چاپ سوم، سال ي ي ايران، شماره ي مردم، ارگان مرآزي حزب توده به نقل از روزنامه١٠١ ـ همانجا ص ١٠ ١٣٤٢ اول تيرماه ٦٣


د و ني !] دهد طلبی می وی خود را در مردم ايران شرآت آنن روی معن ١١».راه پيروزی اين جهاد به آار اندازند

زرگ « وان ب رداز حزب احسان طبری ـ به عن ه پ رين نظري توده ين ت ی ب بهه آفرين الم و ش سم و اس ق مارآسي ران ـ در تطبي ی اي

رد سيار آ ه . سوسياليسم و اسالم آوشش ب ورد مقال ن م ه در اي ی وی ب ١٢»ای اهميت فراوان استدار” سوسياليسم و اسالم“نام

دی وار ـ « مارآسيست معروفی مانند مصطفی شعاعيان ـ گانرای تحرك “ای به نام در مقاله ١٣٤٣به سال زی ب ا ت ” جهاد امروز ي

] …ها و عدم خريد روزنامه و سيگار، عدم استفاده از بانك [تز تحريم م سرمايه ا رژي ارزه ب رای مب ه می را ب اه ارائ د داری ش ا او ن. ده ز ب ي

بكه ه ش ه ب ا توج ان و ب اعی آن اه اجتم ت و پايگ ر روحاني ه ب ی تكيسترده ه گ ت آ د اس تاها معتق هرها و روس ساجد در ش ر “: ی م ا فك م

ره ی بانك در باره] روحانيت[آنيم آه فتوا دادن اين جامعه می ا و غي هده د اشكال عم ته باش ه…ای نداش ا وظيف رد ب دانی هر ف ی و وج ی دين

ن موسسات [ اين مزايا شرفی است آه ای حاصله از اي ه ] مزاي را ـ ب ١٣”».سهم خود قطع نمايد

ی ين م اه چن اتش در دادگ سرخی در دفاعي سرو گل د خ : گويق سخنم را با گفته « ه ای از موال حسين شهيد بزرگ خل های خاورميان

ار /من آه يك مارآسيست . آنم آغاز می لنينيست هستم، برای نخستين باع دالت اجتم سم ع ه سوسيالي اه ب ستم و آنگ الم ج ب اس ی را در مكت

بش …رسيدم ه جن ن خود را ب واره دي ران هم های اسالم حقيقی در اي

همچنين ، ١٣٤٣ خرداد ١٥ي پنجم، دوره١ي ي مردم، شماره ـ همانجا، به نقل از روزنامه١١ي ايران و روحانيت مبارز، به مناسبت سالگشت جنبش حزب توده: آيا. ي ب نگاه آنيد به مقاله

١٢٣ ـ١١١، صص ١٣٥٩، ٣ي ، شماره١٣٤٢ خرداد ١٥

ي ، مقاله١٣٥٨ي ايران، ـ همانجا، به نقل از ما و روحانيت مترقي، انتشارات حزب توده١٢ي مقايسه آنيد با مقاله١٣٥٧ مهرماه ٧ و ٦ي دنيا شمارهسوسياليسم و اسالم، احسان طبري، در

٧ ـ٦ صص ١٣٥٥نورالدين آيانوري در دنيا آذرماه به نقل از مارآسيسم اسالمي يا اسالم مارآسيستي، بيژن جزني، ١٠٢ ـ همانجا، ص ١٣

، مقايسه آنيد با نظرات جالل آل احمد در اين باره، در خدمت و٦ي راه فدايي، ص مقدمه ٧٠ ـ ٦٩، صص ٢خيانت روشنفكران، جلد


انی . رهايی بخش ايران پرداخته است د سيد عبداهللا بهبه ا، شيخ محم ه ١٤»…ها هستند ی صادق اين جنبش ها نمونه خيابانی

رين هم دو تن از م ١٣٤٩سازمان مجاهدين خلق هم در سال ت . اهللا خمينی تماس بگيرند اعضايش را به نجف فرستاد تا با سيد روح

زوه وبی از در ج ز يعق ط پروي ه توس ی آ ورتی رنگ ی صه ده اعضای اولي شر ش الب منت يش از انق ق پ دين خل ازمان مجاه ی س

است، در رابطه با مالقات دو تن از اعضای سازمان مجاهدين با سيد ت اهللا خمي روح ده اس البی آم ی مط ت . ن ن اس زوه اي ن ج وان اي : عن

ان بنيانگزاران سازمان مجاهدين خلق ايران، ديدگاه « » ها و اهداف آنچرا سازمان مجاهدين خلق نتوانست «: تيتر فرعی آتاب هم اين است

»! ايفا آند؟١٣٥٧اش را در انقالب و نگذاشتند نقش اصلیت وی اس سعود رج اق م وبی باجن ز يعق شين ه. پروي سر پي م

يعقوبی مينا ربيعی خواهر اشرف ربيعی اولين همسر مسعود رجوی م در . بود دين ه دئولوژيك سازمان مجاه يعقوبی تا سرفصل انقالب اي

ستان ود ١٣٦٣زم ان ب ن جري سئولين اي ستان . از م رد از زم ن ف ايت ١٣٦٣ اره گرف وی آن سعود رج ری م ت رهب دين تح او . از مجاه

ق می هنوز خودش را عنصر مو د خل د و مسعود رجوی حد مجاه دانی ی م ازمان معرف انگزاران س ودش و بني ط خ رف از خ د را منح . آن

رده است ١٣٨٠ را در بهمن ماه يعقوبی اين جزوه ر آ . نوشته و تكثيارت ن جزوه عب ران «روی جلد اي ق اي دين خل سه /مجاه نوشته » فران

.شده استال « ی از ١٣٤٩در س ازمان يك صميم س ه ت ا ب ضای بن اع

ی رار م ارج ق يم خ دين مق ی از وی مجاه ا خمين اس ب ود ضمن تم شه د آ راق بخواه ت ع ا از دول د ت ا آن ه “تقاض ازمان را آ راد س اف

ا …اند، تحويل ايران ندهد هواپيمايی ربوده و به عراق برده ه وی ب آه ه بهان ا و توجي ه ه ن آ ر اي دی نظي د ممكن “های آخون دامی آن ر اق اگ

ا رای آنه ت ب وده ز[اس ی را رب ای ايران ه هواپيم دين آ دانيان مجاه ن

١٣٥٢ماه ـ همانجا، دفاعيات خسرو گلسرخي، بهمن١٤


د ود ] بودن دتر ش ا ” ب ی“ ي ی نم د از عراق ا خواه د ت ايی بكن ا تقاض هن درخواست ” تقاضايی از سوی آنان به دنبال داشته باشد ام اي از انج

.نمايد خودداری میه [تراب حق شناس « ه در يكی از اعضای اولي دين آ ی مجاه

از ونين س شعاب خ ان ان ال جري دين در س ه بخش ١٣٥٤مان مجاه بت دين پيوس ست مجاه ال ] مارآسي اس س ا تم ه ب ا ١٣٤٩در رابط ب

شريه ی در ن ار“ی خمين ماره” پيك اه ٧٧ی ش ر م شتم مه ست و ه ، بيل از شهريور “: نويسد چنين می ١٣٥٩ …٥٠مقدمتا اشاره آنم آه قب

شتند و ی مبارزاتی دا طور نسبی انديشه “با برخی از روحانيون آه به ت ه برداش ای مترقيان ی[!] ای ه ه م الم ارائ د را از اس اس ”دادن ، تمان …داشتيم ه در آن زم م … سازمان با برخی از اشخاصی آ ا رژي ب

ارزه ضاد و مب اه ت ستقيم و ش ه م ا آ ت و آنه اس گرف تند، تم ای داشدام ه اق د، منجمل ع شده بودن غيرمستقيم از اهداف انقالبی سازمان مطل

.اهللا خمينی آردند هايی برای آيت مهبه ارسال نازت « دس ع ه را مهن ك نام ت ي ه آي حابی ب ی[اهللا اهللا س ] خمينه . نوشته بود سخه نام ه ن ود آ سنجانی ب ای از ای مفصل از هاشمی رف

ردم ه نجف ب را خودم ب دين . آن ا از مجاه ه تنه سنده ن ه نوي ن نام در ايبخوبی ياد ] ادهبخصوص رفيق شهيد احمدز [خلق بلكه از فداييان خلق

ای . را از مبارزين خواستار شده بود ] خمينی[اهللا آرده، حمايت آيت آقه ] خمينی[اهللا مطهری هم سفارشی شفاهی به آيت ود، نام ای از آرده ب

ت دانی از آي دين زن د از مجاه من تايي ه در آن ض ود آ ری ب اهللا منتظدام ] شده[خواسته ] خمينی[اهللا آيت ان اق ع آن ه نف ه در بود ب د و البت نماي

ت ود آي ه خ صميم را ب م ت ر ه ود آخ وده ب ول نم ی مح ن . اهللا خمين ايا آيت …را با خودم به نجف بردم ] ها[ نامه ا علت تماس ب ی ب اهللا خمين

شتيبانی او در اری و پ ب ي اه، جل ا ش ديت او ب وابق ض ه س ه ب توجود اه ب م ش ا در رژي سم امريك ه امپريالي ارزه علي ت…مب ی آي اهللا خمين


نتی را ه س ورژوازی مرف رده ب شر خ لطنت، ق ا س ضادش ب رغم ت علي ١٥»…آرد نمايندگی می

يد روح ودن س ست ب د امپريالي ا ض ه ب ی در رابط اهللا خمينی ی در [!] مترق ت خمين ت موق ر دول ست وزي ان، نخ دی بازرگ مهه ضت آزادی در روزنام ان نه زان، ارگ اه ٦ی مي ن م ١٣٥٩ بهم

اهللا خمينی ضد امپرياليست يدن سيد روح دوسال پس از به قدرت رسان ت الب «: نوش ت انق ت موق الب و دول ا انق ا ب ت امريك ط دول رواب

ت دن دول ار آم ا روی آ ا ب ران تنه المی اي وری اس المی و جمه اسی روع نم ت ش ود موق ناد و . ش دارك واس ات و م ب اطالع ه موج ب

ا الب، تماس ه شواهد، از م ايی انق روزی نه ل از پي ا قب ددی های متع هرار و ايی برق ميان اعضای شورای انقالب در ايران با مقامات امريك

ت وده اس ان ب ذاآراتی در جري ا . م ذاآرات ب اس و م ر تم الوه ب عت اط و گف ايی، ارتب ات امريك ايی مقام م[وگوه ش و ] ه ران ارت ا س ب

ار ] شادوران دآتر شاهپور [همچنين اه [بختي ر ش ] آخرين نخست وزي ١٦»…وجود داشته است

ين ه در هم دين آ حسين روحانی يكی ديگر از اعضای مجاهال ب س رای جل ف ب ی در نج ات خمين ه مالق ار ب د ب ا چن اری و “ه ي

شتيبانی ت” پ ال آي ود، در س ه ب دانيان ١٣٦٧اهللا رفت ام زن ل ع در قتدينی . سياسی به دستور شخص خمينی اعدام شد روحانی نيز از مجاه

ازمان مجاهدين، مارآسيست س١٣٥٤بود آه در انشعاب خونين سال شريه . شده بود ز در ن ار شماره روحانی ني د نوشته ٧٩ی ی پيك ه بع با در داخل آشور …به دنبال دستگيری «: است د م ان مجاه همرزم

وط طی نامه سائل مرب اير م اره و س ن ب ای خواستار آن شدند آه در ايذاآره شود اهللا خمينی م به جنبش انقالبی ايران و اوضاع جامعه با آيت

ه و حتی سبت ب د ضعيف او ن شتيبانی هر چن ا پ االمكان آوشش شود تای آه در ايران به تازگی ها و جنبش انقالبی مجاهدين و حمايت از آن

ها و اهداف آنان، پرويز يعقوبي، سال ـ بنيانگزاران سازمان مجاهدين خلق ايران، ديدگاه١٥

٢٧تا ص٢٤ فرانسه، ص١٣٨٠ ١٣٥٩ بهمن ٦ي ميزان، ـ روزنامه١٦


ه ين پا گرفته بود، جلب گردد و در صورت موافقت اعالمي ای در همی [اهللا زمينه از طرف آيت ود ] خمين ن در شرايطی ب صادر شود و اي

ر [در داخل آشور ” روحانيت مترقی “صر مختلفی از آه عنا مثال نظيری سنجانی و منتظ ته و ] رف دين داش زی از مجاه ت آمي موضع حماي

١٧».اهللا خمينی بود آه تا آن روز سكوت اختيار آرده بود تنها آيتا همسرش در ه ب ران آ داريوش فروهر، رهبر حزب ملت اي

ده ١٣٧٧آذر ماه سندگان و ای ديگر از همراه با ع نفكران و نوي روشالمی ـ ت اس ی حكوم سم دولت انی تروري ی، قرب شگران ايران پژوه

انی ـ شد، يكی های زنجيره موسوم به سريال قتل شتار درم دو /ای يا آماه پيش از برپايی حكومت اسالمی، در رابطه با توجيه حضور خود

ا چنين ملی و حزبش، هم ذهبی، در ح ار ارتجاعيون م لی گرايان در آنی ی م ان معرف ی ايراني ت ايران لی هوي ش اص الم را بخ ه اس د، آ آن

: گويد میدايت مراجع ” ی روحانيت جامعه“خوشبختانه « با درايت و ه

رده است و عظام در تالشی پردوام، حرآت استقالل را بازشناسی آت ضرت آي امی از ح يعيان در پي زرگ ش شوای ب ی پي اهللا خمين

هاست مورد هجوم چپی و راستی آه مدت اين خوان يغما “: خوانيم میقرار گرفته و گاهی با صراحت تقسيم گرديده، اآنون با عناوين ديگر .”با آمال عوام فريبی نقشه آشی شده و مورد تقسيم قرار گرفته است

ه در اين پيام آشكار می « ا ب يهن م شود آه پيشوای روحانی مه خوبی جناح ند و م ی مثبت را می های موازن ه یشناس ه بيگان د آ دانن

ه د فريفت های ی هيچيك از حرآت برای ملت ايران بيگانه است و نباي …ها شد آه همه رنگ است و نيرنگ سياسی آنار « دين اعتب ه“ب اريخ ” ی روحانيت جامع ه در فرهنگ و ت آ

ز در نخستين ايران زمين، ريشه ون ني م اآن هايی بس استوار دارد، هسب آزادی رای آ ه ب ف جبه تقالل [!]ص ی [!] و اس ارزه م د مب . آن

ها و اهداف آنان، پرويز يعقوبي، سال ن خلق ايران، ديدگاه ـ بنيانگزاران سازمان مجاهدي١٧

٢٧تا ص٢٤ فرانسه، ص١٣٨٠


ه ” روحانيت پرافتخار تشيع “جهت نيست آه بی يش از هم روه ب ا ی گ هه شده است آماج حمله زدوران بيگان ه شهر بی . های م جهت نيست آ

ده ام دهن م، اله دس ق ده مق ا گردي ت م ش مل ايی بخ ای ره ی پيكاره » …است

نخ ين س ر از هم ی ديگ يدجوادی يك اج س غر ح ی اص علران در روش ی اي ران و فروپاش قوط ته يش از س د روز پ نفكران چن

اريخ اه ٧ت ن م شريه١٣٥٧ بهم بش«ی در ن ودش » جن ه خ ق ب متعل : نوشت

شه امام می « ا آيد، با صدای نوح، با طيلسان و تي راهيم، ب ی ابهای عصای موسی، با هيئت صميمی عيسی و با آتاب محمد، و دشت

…آند ی رهايی انسان را فرياد می خطبهپيمايد و سرخ شقايق را میه وقتی امام بيايد، ديگر آسی دروغ نمی « گويد، ديگر آسی ب

ه ی خان م نم ل ه ود قف اجی ی خ اجگزاران ب ه ب سی ب ر آ د، ديگ زنی ی نم م م رادر ه ردم ب د، م وند ده رای [ش ايی ب ان ج ن مي ه در اي البتانم شده است خ ه ن ا در نظر گرفت ا ] ه شان را ب ان شادي ه و ن ديگر ب يك

ی سيم م دل و صداقت تق ت، ع د داش ود نخواه ر صفی وج د، ديگ آننزين، صف های نان و گوشت، صف صف ات، های نفت و بن های ماليار آزادی صف داری و به تعمار، و صبح بي رای اس سی ب ای نامنوي ه

ی د م د لبخن ل و . زن شيند، و باط ود بن ای خ ق بج ا ح د ت ام بياي د ام باي »…ار نماندخيانت و نفرت در روزگ

شجويان انی محصلين و دان يون جه ه(آنفدراس ی اتحادي ) ی ملره ه در آنگ يون در ژانوي يزدهم آنفدراس ام ١٩٧٢ی ی س ال پي ارس

حميد شوآت يكی . اهللا خمينی به تصويب رساند آوتاهی را به سيدروح اله از همين آنفدراسيونی ی ها و مولف آتاب دو جلدی تاريخ بيست س

ی اتحاديه(نی محصلين و دانشجويان ايرانی آنفدراسيون جها ه ) ی مل بفحه ل از ص ره ٤٢ی نق زارش آنگ ه گ يون، وج يزدهم آنفدراس ی س

اهللا خمينی ی اين آنگره را ارسال پيام آوتاهی برای سيدروح مشخصه :ارزيابی آرده است

اهللا خمينی رهبر شيعيان جهان، پيام به حضرت آيت«


ره « يزدهمين آنگ يو س هر ی آنفدراس ده در ش انی منعق ن جهشتيبانی آامل ] آلمان[فرانكفورت تاده و پ به آن مقام محترم درود فرس

ه [!] ارزات عادالن ود را از مب ه خ ه ی جامع ی علي ت مترق ی روحاني ١٨».آند استعمار، صهيونيسم و ارتجاع داخلی اعالم می

ام در صفحه ن پي ابی اي وآت در ارزي د ش ان ٣٠٧ی حمي همام «: دنويس آتاب می ن پي ه سيدروح [اهميت اي ام ب ی پي از آن ] اهللا خمين

ار ديگر جهت بود آه آنفدراسيون پس از گذشت سال ا ب امی [!] ه پيار . رساند اهللا خمينی به تصويب می را خطاب به آيت يش از آن يك ب پی آن سازمان ی سوم و بار ديگر در چهارمين آنگره ديگر در آنگره اه ه در دی م هژان (١٣٤٣آ ی ) ١٩٦٥ی وي ان غرب ن آلم هر آل در ش

ود برگزار شده، پيامی خطاب به آيت يده ب ه تصويب رس ی ب . اهللا خمينره ره آنگ ان آنگ يون هم ارم آنفدراس ی آن ی چه ه ط ت آ ای اس

ران انتخاب شد ابوالحسن بنی ه عضويت در هيئت دبي ا ب . صدر غيابآنفدراسيون ی روحيه و فضای غالب بر آنگره و تلقی متن پيام نشانه

ارزه از نقش آيت ی و مب ه در اهللا خمين ود آ ه ١٣٤٢ خرداد ١٥ای ب ب ١٩».رهبری او انجام گرفت

ه وآت در ادام د ش فحه و حمي ان ص اب در هم ن آت ی ايتن د م ارمين آنگره «صفحات بع ام چه ه حضرت پي ی آنفدراسيون ب

در » دانما الجبوه عقيده و جها «را آه با عبارت غلط » اهللا خمينی آيتان الحيات عقيده و «عنوان پيام درج آرده است آه احتماال منظورش

دگاه «: عنوان فرعی پيام اين است . بوده است » الجهاد ه تبعي ام ب . »پيشتيبانی «: نويسد همان آتاب می ٣٠٨ی شوآت در صفحه حمايت و پ

ارزه شكيل از مب از ت ان آغ ذهبی از هم ای م انيون و نيروه ی روح ٢٠».ر دستور آار آن سازمان قرار داشتآنفدراسيون د

ي آنفدراسيون جهاني محصلين و دانشجويان ايراني ـ آتاب دو جلدي تاريخ بيست ساله١٨

٤٢ي به نقل از صفحه٣٠٦ي ، صفحه١٣٧٢نشر بازتاب، چاپ اول، زمستان ) ي ملي اتحاديه( هم آنفدراسيوني سيزد گزارش آنگره

٣٠٧ ـ همانجا ص ١٩ ـ همانجا٢٠


ا، ای توجه بكنيم آه نيروهای اصلی اين آنفدراسيون را توده هوان سازمان انقالبی های جدا شده و مائوئيست شده ای توده ر عن ای زي

وده زب ت ه ح ران، جبه ذهبی ی اي ای م ی و نيروه ف ی مل ای از طيی سن بن ز صدر، صادق قطب ابوالح راهيم ي صطفی زاده و اب دی و م

. اند داده چمران تشكيل میی دها بن ه بع ود آ ی ب وری خمين يس جمه ستين رئ در نخ ص

دين و مسعود رجوی اه سازمان مجاه مغضوب درگاه او شد و در پنت ران گريخ دش دروغ . از اي ه امي ت ب اب خيان ه او در آت ايی را آ ه

يد روح اريس می خود او برای مطرح آردن س ی در پ ه، اهللا خمين گفت . چنين افشا آرده است

شه …« سلمانان دو آت ه از روز اول م ا ن ه م ه ب وديم، ن ای بان انقالب از ه در جري تيم، ن ادی داش اد زي رهبر عاليقدر انقالب اعتق

شه بی“او و از ” های نادانی“ وايی اندي ه بی ” هايش محت وديم، و ن ر ب خبه شه جنب ن اندي ددموآراتيك اي اعی و ض ان نا ی ارتج ا برايم ناخته ه ش

را ها و قول بود، و نه از ماهيت دروغين حرف وديم، زي هايش ناآگاه بی نظرات ها حتا منعكس آننده بعدا خود ما اعتراف آرديم آه اين گفته

ام هايی بود آه ما برايش می خود او هم نبود، حرف تيم و در هنگ نوشای او ها در دهانش می مصاحبه ر و پ گذاشتيم، يا اصوال سخنان بی پ

ه می ه آنطور آ ود، بلك ه شده ب ه گفت ه شده را نه آنطور آ بايست گفت ٢١»!آرديم باشد، برای خبرنگاران ترجمه می

ه ر خارج دتی وزي م م ب زاده ه ادق قط ود و ص ی ب ی خمين. بعدها مغضوب او و آمی بعد توسط سيد اسداهللا الجوردی اعدام شد

ان ی دولت موقت ابراهيم يزدی نيز مدتی وزير خارجه مهدی بازرگه نهضت آزادی را در ان موسوم ب ری جري ز رهب بود و هم اآنون ني

ده دارد ر عه ان ب دی بازرگ ت مه س از درگذش ران پ زدی در . اي ي

، صص ١٣٦١، چاپ پاريس، سال ”خيانت به اميد“ ـ ابوالحسن بني صدر، نقل از آتاب ٢١، در مورد ابراهيم يزدي، ”انقالب ايران در دو حرآت“، همچنين مهدي بازرگان ٣٣٠ تا ٣٢٥

نقل از جنايت و مكافات، ،١٣٦٣ اسفندماه ٦ي نهضت، چاپ پاريس، به نقل از هفته نامه ١٠٠تا ٩٩الدين شفاء صص شجاع


يد روح راج س ام اخ ائيز هنگ ی در پ راق ١٣٥٧اهللا خمين شور ع از آصادفی[ امال ت ی] آ راق م ه ع ا ب ا از امريك اريخ ت ن ت رود و از اي

ه ی ب شت خمين ن بازگ ران در بهم اه اي شتر ١٣٥٧م ت و بي ا اوس بخمينی با همراهی او، قطب ” مبارزاتی“های دهی ها و سازمان ترجمه

ی ی زاده و بن ام م ده است صدر انج ل . ش ات داخ ه مطبوع ار آ ك ب يه شش در ب ا نق ه ب د در رابط ته بودن زدی خواس راهيم ي شور از اب آ

ژه بگ ه وي د و ب حبتی بكن ی ص اندن خمين ت رس ه حكوم د در چ ويائيز رابطه االت متحده ١٣٥٧ای در پ در سريع خودش را از اي ی آنق

ژه ا زرنگی وي ود امريكا به عراق رسانده بود، ب وده ب : ی خودش فرمسته « وز بازنش ن هن شده م ی ن ه ی سياس ن زمين ه در اي خنی ام آ ا س ه

٢٢»!!بگويمی در شجويان ايران صلين و دان انی مح يون جه ا آنفدراس ام

اهللا ی خود را با سيد روح و امريكا تا سرفصل انقالب نيز رابطه اروپا های اين جريان در رابطه با اخراج آخرين اطالعيه . خمينی حفظ آرد

ی در ت خمين ا اقام ت ب ت آوي ت دول راق، مخالف شور ع ی از آ خمينژه ايع وي ر از وق سياری ديگ ت و ب ت آوي ن دوران در حماي ی اي

يدروح شخص از شخص س وده است اهللا خم م ی ب ته . ين ر نوش ا ب ی بنحميد شوآت، اين آنفدراسيون آمی پيش از انقالب همچون برفی آب

ن . شد و از بين رفت تن آنفدراسيون اي آيا علت آب شدن و از بين رفه ه وظيف ود آ اع و نب ه دام ارتج ران ب ت اي داختن مل ه ان اش را آ

ام اهللا خمينی و از آن راه به آتش تروريسم دولتی سيد روح شاندن تم آ !!!جهان بود، به انجام رسانده بود؟

ه « رغم هم انش در راه ی آوشش آنفدراسيون علي های بی پاياتوری و ا ديكت ارزه ب ی و مب دانيان سياس ان زن ات ج ايی و نج ره

تبداد ذا[اس رنج و ] آ ضالت بغ ر مع ی ب ا راه چيرگ ه تنه ه رفت رفتجستجو [!] و آسان های صريح ی اجتماعی را در تكيه بر پاسخ پيچيده

ه ا تكي ه ب شی آ رد؛ گراي ول آ ر تح ی، ه ذار انقالب ر گ ه ب ك جانب ی ي

ـ نقل به مضمون٢٢


ردود شاپيش م دريجی را پي ی[ت صويری ]م ذيرش ت ه پ مرد و ب شاده الب روی س د انق الب و ض ق و انق د خل ق و ض ه از خل انگاران ٢٣».آورد

د شوآت ه ] آنفدراسيون [سازمانی «: و باز هم به قول حمي آرای انتخابات آزاد، رعايت حقوق بشر و آزادی زنان روزی شعار اج

ه ه را بر پرچم خود نوشته بود، از ستيز با حكومت خودآام اه، ب ی ش ٢٤»…رسيد” نقد دموآراسی“

ه آنفدراسيون، تمام اين واپسگرايی ود آ ل ب ن دلي ها تنهابه ايعارهای داغ و منحرف رخالف ش ده ب از آنن ان آغ ل از هم اش، در عم

ود با سيدروح گيری شكل د ب راستی چرا؟ چرا . اهللا خمينی در زد و بنان “شعارهای شر و آزادی زن وق ب ات آزاد، رعايت حق ه از ” انتخاب آ

ود، ” آغاز بر پرچم مبارزين آنفدراسيون جهانی “ د “نوشته شده ب ا نق بات آزاد، ” دموآراسی ی انتخاب شين، يعن ی شعارهای پي ه نف ا ب و الزام

ن آنفدراسيون رعايت حقوق بشر و آ ه اي د و چگون ان انجامي زادی زناآم [!] پرافتخار رای ح اری ب ايی و همك به همدستی و همياری و همپ

ع ردن مرتج يدروح آ ی س اريخ يعن ع ت رين مرتج د ت ی ض اهللا خمينرا شان روی آورد و چ ان و ضد دگراندي ی، ضد آزادی زن دموآراس

ن !ی شد ترين ديكتاتوری مذهب ی فجيع در نهايت برپا آننده ؟ چه چيز ايت ه دول شجو را آ ه دان ارج هم ه خ ت ب ول و ارز مل ا پ ت ب ای وق ه

ی ه، م دنيت و مدرنيت ه م ذار ب ازندگی و گ رای س ا ب تادند، ت فرسداشت؟ شعارها ها وامی ها و همياری متخصص شوند، به اين همراهی

روس را؟ ا دم خ رد، ي اور آ د ب يون ! را باي ت، آنفدراس ت اس درسی جهانی محصلين شجويان ايران وم خود را در «و دان سرنوشت محت

ه ت بيراه از ياف اتوری ب المی «و » ی ديكت الب اس دافعان انق از م ٢٥».شد

ي آنفدراسيون جهاني محصلين و دانشجويان ايراني ص ـ آتاب دو جلدي تاريخ بيست ساله٢٣٢٣ ـ همانجا٢٤ ـ همانجا٢٥


ا آيت « دگان آنفدراسيون ب ات نماين ی در دومين مالق اهللا خمينمحمود رفيع دبير مالی و مجيد زربخش . انجام شد ١٣٤٨شهريورماه

يون شكيالت آنفدراس ر ت ف…دبي ت در نج ا آي ات ب ی مالق اهللا خمين ٢٦»…آردند

ه ها و آج فهمی اين آنفدراسيونی از عقب ماندگی ا نمون های ها را می بسياری در دست است آه بسياری از اين آج فهمی وان از ه ت

. ها دست چين آرد ها، خاطرات و مقاالت همين آنفدراسيونی نوشتهشكده تاد دان ان اس دی بازرگ ر مه شگاه ته ی دان ر ی فن ان، دآت

ی اسالمی مهندسين، رئيس انجمن مهندس ترموديناميك، رئيس جامعه شر“ وق ب يس ” حق ران، رئ ضت آزادی“در اي ه ” نه ران و البت در اي

يد روح ت س ت بخ ت دول ر موق ست وزي دام نخ رای اع ی، ب اهللا خمينه دون محاآم ين ب المی چن ت اس ل حكوم ی اواي دانيان سياس ی زن

: ای دارد تئوریه« اهی بهان دام دادگ ی اع ای انقالب است و مطبوعات غرب ه

داری ن احساسات و طرف ست، اي ل درك ني ان قاب ا ايراني رای م آنچه به سود ی ب اران “است آه مطبوعات غرب ان و خيانتك آشورمان ” خائن

ه . دهند نشان می ا جابران ه ب انی آ رين و وحشيانه خائنان و جاني رين ت تن آشو ٢٥صورت ر اي شتر ب ا بي د و در عين سال ي ر حكومت آردن

دام ما اع ر ش ال اگ اه ح ای دادگ ه ه ه ب الب را آ ای انق م ٦٠ه ر ه نفشته نمی اه آ رسد، با تعداد بيش از صدهزار نفری آه طی حكومت ش

ی ات غرب ار مطبوع ه رفت د، توجي سه آني دند، مقاي كنجه ش دند و ش ششكل شود م ر مي ده، . ت ارت ش ی داده و غ شته داده، زخم ه آ ی آ ملتش آرام حاض دن رژيم رنگون ش اه و س تن ش ه محض رف ست ب ر نيه پاآسازی محيط اين روحيه . گيرد ی ملی توقع دارد هر چه زودتر ب

٢٧».خواهد اين آارسريع انجام گيرد اجتماعی بپردازد، حاال می

٣١٠ تا ٣٠٩ ـ همانجا، ص ٢٦ي آه نظر بازرگان را در باره، در پاسخ به خبرنگاري١٣٥٨ ـ آيهان تهران، ارديبهشت ٢٧

!ي مطبوعات غربي پرسيده بود موضع غير دوستانه


دآتر منوچهر ثابتيان از مبارزين و فعالين سياسی برونمرزی اله٢٥ ای س س از آودت رداد ٢٨ی پ ام ١٣٣٢ م انگزاران بن و از بني

ه دی آ آنفدراسيون جهانی دانشجويان ايرانی در اروپا و امريكا در نقا نوشته است، از ی جنبش چپ ايران در اين سال بر آتابی در باره ه

ی دارد های خودش و اين گونه روشنفكران در آن سال ديدگاه ا روايت ه :آه هم خواندنی است و هم انديشيدنی

اد دارم در سال م«: نويسد می ه ي يالدی [١٩٦٨ثال خوب ب ] مه ا پاسی از نيم اه ت دآتر مهدی بهار برای چند ماهی در لندن بود و گ

ده صاحبت آموزن ی شب در م دم ی او م سنده . مان ه نوي اب وی آ ی آتتعمار“ وار اس راث خ ران آن ” مي تن و چاپ آن در اي ا نوش است، و ب

وران رانگيختن و ش ی در ب دمت بزرگ ان خ رد، زم وان آ سل ج دن نده می اش : گفت بارها ضمن گفت و گو به اين نگارن ر مواظب ب ! دآت

ه ق گرفت ران رون اره در اي . االن بساط مذهب و مسجد و محراب دوبوآرات ی خيال نكن اگر شاه برود دم ا و چپ ايی از قماش شما سر ه ه

ا ها و باالخص انگليسی هيچ بعيد نيست آه امپرياليست . آيند آار می ، هد دوستان قديمی اگر !! شان در ايران، يعنی آخوندها را دوباره علم آنن

ن رده اي ر گ اره ب ا دوب ما ه ار ش ار از روزگ وند، دم وار ش ردم س ی می ی چپ ا در م ته ه شروطه رش الب م ه از انق ر چ د و ه ه آورن م، پنب اي

. خواهند آردتم شدم و می من از اين سخنان او در شگفت می « ر، : گف دآت

ا هستند وند و ماليی آه شما اين قدر از آن اين آخ د، آج ها واهمه داريا آن ه م ی آ ا را نم ی ه يم؟ م ت بين ی : گف م نم رب را ه د ميك ود دي . ش

ه از چپ وانگهی اين م اعليحضرت آ ين رژي ها در ايران به آمك همزوده می و دموآرات می شود ترسد، هر روز بر مسجد و منبرشان افبكه ان ش اتی و چن زب و ی تبليغ يچ ح ه ه د آ ی دارن تك و دنبك و دس


دارد ی ن م . گروه اه ه ود ش اتش [خ رای تبليغ ی ب ين دست و دنبك ] چن ٢٨».ندارد

ی د م سد بع ی «: نوي شنهاد م ار پي ر به ما دآت د ش ه بيائي رد آ آا ها نامه آنفدراسيونی د ب سد و بگويي ای با صالحديد من برای شاه بنوي

ا آنچه در رژيم او سيمای مترقی دارد، ه آاره ن آ رای اي د و ب موافقيد اری آني د، حاضريد همك ا بيفت د و درست ج دا آن ق پي ثال در . عم م

واد سترش س انواده، گ ان و خ وق زن ی، حق الحات ارض ورد اص م ٢٩».آموزی، صنعتی آردن آشور و غيره

ه می ثابتيان پس از روايت اين گفت د وگوها با تاسف ادام : دها هم « ه ب نم آ رار آ د اق ار همن باي ر به ه دآت ه ب اوری آ ی ارادت و ب

ی مدرسه داشتم و می ادری آمونيست دانستم او به روايت ا را در ی آ هست و ني ه گ ده است و گزاف ورز دي وريس ت وار م سه همج ا[فران ] ام

ان م در مي ران ه ا ديگ ا ب رفتم و حت دی نگ شنهاد او را ج ز پي هرگسم ل جن از ب رم مث يديم؛ هللا می ا نگذاشتم؛ چون ما آن زمان از رف ترس

ه حتا واژه ان ب ه حريف ا برچسب زدن ب ر ي ی رفرميست را برای تحقيشتر آسان فكر می آار می ه بي ود آ ا برديم و جو طوری ب د تنه آردناهی و چرك را می چاره د ی رستگاری آشور انقالب است آه تب زداي

ان و چاره همگان می . و نيكی و پاآی به ارمغان می آورد د درم گفتنه زی قرن سا ده معامل رم دم و گوش بري د رف ها عقب افتادگی را با چن ٣٠»!!آنيم نمی

ی داستان د ايران دآتر غالمحسين ساعدی نمايشنامه نويس فقي :ديدارش با خمينی را اين گونه بازگو آرده است

ران (« سندگان اي وقتی آقای خمينی وارد ايران شد، آانون نويه ع ب ه راج ت آ شان رف دن اي ه دي سائل صحبت ب ن م ات و اي مطبوع

رديم ) من هم جزو آن هيئت رفتم . بكنند به نظر من خيلی آار خوبی آ

، برگ ١٣٦٩فصل آتاب، بهار ” نگاهي از درون به جنبش چپ ايران“اي بر ـ بازهم حاشيه٢٨٦٦ ـ همانجا٢٩ ـ همانجا٣٠


ه غول را وقتی آه از چاه در می . آه رفتيم ی و راجع ب د، اگر نبين آيدارد ده ن ی، فاي رف بزن ود …آن ح ب ب ن جال رای م ی ب دن خمين . دي

ن سور و اي ه سان ود آ رار ب ن ق ا گر قضيه از اي اره پ ا دوب ود و ه ه ب فته خود حضرت رود و ب دآی ب ه ان سندگان تصميم گرفت آ آانون نوي

تن ” .دائی، ما هستيم ها “: بگويد آه ه نوشتن يك م . آن وقت نشستيم بالن يك عده جمع شدند و اين ه او بگوييم، . ها و ف رويم و ب ه، ب يم ن گفت

ه نظر من . افتد االن دستگاه دارد دست او می ه ب ه شد آ يك متنی تهيود مت م ب ه شما می …ن خوبی ه د آ ن زدن ا بعدش تلف د، آق د بيايي تواني

ودم، سياوش …اصال منتظر شماست ود، من ب شور ب مثال سيمين دانانزده ام، ش اقر پره ود، ب وديم /آسرايی بود، جواد مجابی ب ر ب ده نف . هف

د …جعفر آوش آبادی بود ام بخوان اقر پره تن را ب ا … قرار شد م تنهان ود خ ا ب ا م ه ب ی آ يمين[م زن ود] س شور ب ری . دان ك روس شان ي اي

اال داشتند و اين شيخ هی می گفت آه اين روسری را يك آمی بكش بو نسشت …مثال صورتتان را بپوشاند د و دو زان ه دوي اولين آدمی آ

ی و خمين ياوش[جل ود ] س سرايی ب ت …آ ا گف سم: آق ن …اهللا ب مشكرم ده…مت الب فاي ن انق ه اي ا طلب ه م ود آ ن ب ا اش اي ما ه ا ش ب

ن سندگان و اي ديم نوي ك ش ا نزدي ه …ه ت آ م گف رش ه ما “: آخ و شم است . مجبوريد فقط راجع به اسالم بنويسيد ه . اسالم مه زی آ آن چي

ه اسالم . مهم است اسالم است ا را ” …از حاال به بعد راجع ب ی م يعنسور . خيلی راحت . سنگ روی يخ آرد ه سان وديم بگوييم آ ه ب ما رفت

انم سيمين …ای ما تكليف روشن آرد نباشد، اصال بر شور [ خ ه ] دان بد . [اهللا يك جور شيفتگی داشت آيت سيمين دانشور همسر جالل آل احمحاال “: خمينی گفت” .آقا اجازه بدهيد دستتان را ببوسم “: بعد گفت ] بود

ود آن حالت …”.چه فايده دارد، نبوسند، برند برای من خيلی جالب بم . ها بود در بعضی ]آه[شيفتگی و اين چيزها من خيلی وحشتناك غم

ا را رد می گرفته بود، برای اين آه از آن آوچه د م ه باي د، ای آ آردنآروآوديل آنجا نشسته است، . ”زيارت قبول“ : روی ديوار نوشته بود

ی د م ول“: گوين ارت قب ه از آن . ”زي ود آ ی ب ب و غريب ز عجي ك چي ي


ود رود، اين است آه ر روز من هيچ يادم نمی وی ديواری آه خمينی ب ٣١»…”.قطبی رفت، قطب زاده آمد“: ها نوشته بودند و روی ماشين

ان ه جري ن آ داآاری ازطيف جالب اي ته و ف های ازجان گذشل ق، درست مث ه “سازمان مجاهدين و سازمان فدائيان خل ا ”زنك خال ه

ويم ر بگ ا بهت ومردك“ي شم و ” عم ز چ ه چي ه در هم سوادی آ ای بي ها و ” امنيت شكنی “و ” شكنی ثبات“آنند، داستان ی می همچشم و تروره

!اند آرده برنامه ريزی می” حسادت“هاشان را بر اساس بمب گزاریدايی بنا بود يك اعالميه « دين ی مشترك از جانب ف ا و مجاه ه

ود شر ش تيم . منت ا را نوش ست انفجاره م لي ا ه دايی. م ا از ف ا دو ت ه انفجارات خودشان را هم خيلی بيشتر اغراق .انفجارات ما را ننوشتند

ن : گفت يادم هست سيد می. خالصه خيلی مساله شد . آردند ا از اي ا م ه ٣٢»…خيلی آلك خورديم] فداييان خلق[

وده است [سيد « يد ب از دست ] گويا اسم مستعار بهرام آرام سه داشت و می ه : گفت مسعود رجوی خيلی گل يديم ب رون رس ا در بي م

شوند آار ايد ئولوژيك آه تا مدتی عمليات انجام ندهيم تا نيروها حفظ با او و جمع يم؛ ام دی آن ه ] رجوی [بن دان نام ه از زن ا : ای داده آ د ت چن

٣٣»!ها باال برود عمليات بكنيد آه موضع ما در برابر مارآسيستا سرنوشت يك به اين می گويند مسئوليت شناسی در رابطه ب

!!ملت ! به شريعتیبازهم بازگرديم

سد علی شريعتی نيز در آتاب امت و امامتش می ام، «: نوي امست ی ني درت اجراي ار ق م. در آن م ه ان و ه ست پيم ا دولت ني د ب . پيون

دارد نوعی هم اآم ن ا سياست ح ستقيم . سازی ب سئوليت م او ـ خود ـ مت ه را داراس ت جامع ش، . سياس صاد، ارت ستقيم اقت ری م و رهب

ي ه به بعد، نقل از نشري٢٠٠، ص ١٣٧٥ بهار ١ي ي مهرگان، سال پنجم شماره ـ مجله٣١

آانون نويسندگان ايران در تبعيد، پاريس ٣٥٢، ص ١٣٨٢اهللا ميثمي، جلد دوم، نشر صمديه، بهار ـ آنها آه رفتند، خاطرات لطف٣٢ ٣٩٣ ـ همانجا، ص ٣٣


ارجی گ، سياست خ ا اوست؛ ، و ادارهفرهن ه ب ی جامع ور داخل ی ام ٣٤»…يعنی امام، هم رئيس دولت است، و هم رئيس حكومت

افراد يك امت ـ از هر «: نويسد شريعتی در جای ديگری میژاد ـ يك ه می رنگ و خون و خاك و ن انی يكسان گون شند، و ايم اندي

اعی ) برابر(حال، در دارند، و در عين د يك رهبری مشترك اجتم تعهم ) امام( رهبری امت …دارند ه ه يس جمهور متعهد نيست آ چون رئ

ه سئول برنام ا م ا، ي و “ی امريك ما و رادي سند و ” ش ابق ذوق و پ مطا خوشی و شادی و ی مشتری سليقه ه تنه ها عمل آند، و تعهد ندارد آ

ه می به افراد جامعه …”برخورداری“ د اش ببخشد؛ بلك د و متعه خواهه ه …است آ ه سوی جامع ل“را ب ن ” تكام ر اي ا اگ د؛ حت ری آن رهب ٣٥».باشد” به قيمت رنج افراد“تكامل،

اب ين در آت ريعتی همچن ذهب“ش ه م ذهب علي ی” م سد م : نوياء و حوزه « ن، مخالف علم ه م ه آ ا گرفت ا پ ايعه از آج ن ش ی پس اي

ساله …!علميه هستم؟ ه م ن است آ م است اي سيار مه ه ب ی ديگری آه می ا ب ند ت هآوش واع حيل ده ان وان ع ه عن ا را ب ا، م ا ه رد و ي ا ف ای ي

د وه دهن د، جل ت مخالفن ا روحاني ه ب رادی آ ه . اف وان حمل ن عن ه اي باع می وان دف ه عن ا ب آنند و هدفشان اين است آه ما را وادارند ـ ت

ن شكل ه اي ه ب از خود ـ به روحانيت حمله آنيم، و اين حمله در جامعنفكران قشری يا عده تجلی آند آه گروهی يا ذهبی [ای از روش ن ] م اي

د ذهبی (…جامعه با روحانيت مخالفن نفكران م ن روش ) ممكن است ايسائل يا شيوه” تبليغ مذهبی “ی انتقاداتی، به شيوه ل بعضی از م ی تحليا روحانيت ـ در بعضی . اعتقادی داشته باشد ممكن است با روحانی ي

ليقه داشته ب سائل ـ اختالف س ه (اشد، و ممكن است از م الن ) آ ا ف بانی ذهبی ـ روح الم م ت ع ذهبی است و روحاني دی م الم ج ه ع ای آ

ن ه م دت ب ه ش م، و او ب ته باش ی داش تالف فراوان ی ـ اخ ی دين واقعا او، اختالف بتازد، و من به شدت به او حمله آنم؛ اما اختالف من ب

، به نقل از مالحظاتي در تاريخ ايران، علي ٥٩٢ ـ امت و امامت، علي شريعتي، ص٣٤ ١٢٨ميرفطروس، ص

٤٠٣ تا٤٠٢، صص ٢٦يعتي، مجموعه آثار ـ امت و امامت، علي شر٣٥


سايه ه هم ه ب ه پسر و پدری است در داخل خانواده، و وقتی آ و بيگان ٣٦».رسد، ما يك خانواده هستيم می) ها مردم و غيرخودی(

ه روحانيت شيعه، در سبت ب هم چنين نظرگاه علی شريعتی نين در حسينيه ١٣٥٠ آذرماه ٢٣گويی به تاريخ و گفت ی ارشاد اين چن

: تبيين، تشريح و تاآيد شده استنم خواهم ا اما راجع به علمای اسالمی، اين را می …« ا آ دع

ی عينی بر اثبات آن دارم آه از ميان نويسندگان ها قرينه و نمونه و ده د ه در ح س ـ البت يچ آ ر، ه المی معاص ضالی اس خنرانان و ف و س

دازه اع “ی من امكانات و نوع آار و آاراآتر خودش ـ به ان افتخار دفری ی و فك وثر عمل دی و م ه ” ج ن جامع د از اي ه امي دری آ ی گرانق

زرگ و س ت رمايهب ز ماس دها (ی عزي ی آخون ته ) يعن را نداش ٣٧».است

ی ت م وری امام ا تئ ه ب و در رابط سد هم ت از «: نوي سياست ل حكوم ر دارد؛ عم ومی ديگ ت مفه المی(حكوم ا ) اس ن ج در اي

ه ست، نگ ی و اداره ني ی و راحت ساس خوش ه اح ست آ ردم ني داری مين سياست، هدفش ند، همچن ام آزادی مطلق فردی داشته باش تحقق تم

ه ” حقوق فردی در جامعه “ ج …نيست، بلك ج دادن و رن ای رن ه معن بصفيه ا ت ردن، ي ه و ب ردن“، تزآي ك ” رام آ ردن ي اده آ ود“و آم ” موج ٣٨»…است، برای هدفی

ی ريعتی را م ی ش ر عل وان در دوران معاص ان “ت وك پيك نل ه را از اساس ” تكام دد و مدرنيت ه تج ه هر گون ست آ امبرانی دان پي

رده ی آ د نف ده. ان دد را پدي ی می شريعتی تج ی معرف د و در ای غرب آنده و ی، آزادی عقي ل دموآراس ه ـ مث دد و مدرنيت ای تج ر نماده براب

شر و ه زعم خودش …باور، آزادی زنان، فرديت انسان، حقوق ب ـ با اسالمی آن بديل ه می های شيعی ي دل ارائ وان م ه عن ا را ب د ه او . ده

ا م ت ب رای مخالف ی از رای و ب ت ناش ی و حكوم وع دموآراس وض

٣٢٢ تا ٣١٨ ـ مذهب عليه مذهب، علي شريعتي، صص ٣٦ ٣٩ ـ نقل از آتاب پوستين وارونه، دآتر حسين رزمجو، ص ٣٧ ٤٠٤ تا ٤٠٣، صص٢٦ ـ امت و امامت، علي شريعتي، مجموعه آثار ٣٨


ا خواست و تمايل مردم، يك بديل شرقی يا اسالمی مطرح می د و ب آنا حدی نمايی ايرادهايی آه به دموآراسی می بزرگ ه ت توان گرفت ـ آ

ه دل خردگرايان اس م ست ـ از اس م ه ت ه ل و درس ی رای و تماي . آند خواست تك تك شهروندان را نفی می

ع ش اد در واق ه نم ر گون ا ه ه ب انی است آ امبر جري ريعتی پيان، ردی، آزادی زن ل آزادی ف كلش ـ مث ر ش ه در ه دد و مدرنيت تجهروندان و امی ش ر تم وق براب ژه حق ه وي هروندان وب آزادی رای ش

. ای دارد حقوق بشر ـ دشمنی ريشهصاحبه ان در م دی بازرگ اتی مه ن ٤ی مطبوع ١٣٥٧ بهم

ه خود با خبرنگاران داخلی ود آ ا «: و خارجی اعالم آرده ب الگوی مری سياسی اله ١٠برای حكومت اسالمی، دوران رسالت و رهب ی س

» .ی امام علی در آوفه است ساله٥محمد در مدينه و دوران ومتی وی حك ان الگ ال هم ی س ود خمين ه خ ه ای آ ا و ده ا ه ه

ود و ده ب ر پروران ايش را در س ت ٢٦روي ا خيان يش ب ال پ سازگردادن آشور ن ايرانی، جامعه روشنفكرا ای ب اند؛ روي ی عمل پوششريت ١٤٠٠ايران به سال پيش و حذف و نفی تمامی دستآوردهای ب

ت تر، حكوم ولی حكومت در عصر االغ و ش ه ق اريخ و ب ام ت در تم !!دلخواه تاريك فكران روشنفكرنمای ما

ی بهمن اما اين آه ما چه سرفصلی را آغاز نطفه بستن واقعه

ده ارزيابی می ١٣٥٧ شان دهن يم، ن ه آن ای ی زاوي ه دني ا ب ی نگرش متی نگری و آاس دن، روش ه، تم شونت، مدرنيت وين، موضوع خ ای ن ه

اده ا در آم نفكران م ه روش ازی فاجع ن س اريخی بهم . است١٣٥٧ی تام باقر مومنی روی جلد يكی از آتاب ه ن ان “هايش ب ا طوف ” از موج ت

ه از جنگل موج زاللی«اين سرفصل را د شمال آ های سرسبز و بلند رازير ش وره زار ] و[س ن، در ش انی از الی و لج ه صورت طوف ب

. ارزيابی آرده است» پست آويری قم فرو رفتاب، دو سانتيمتر پائين ين آت د هم دگاه، روی جل تر از همين دي

دارك خود از ٨ايران طی ] اسالمی[مومنی انقالب بهمن ١٩ سال ت


ا ١٣٤٩ ن ب٢٢ ت ه ١٣٥٧هم ه ب وجی آ ت؛ م رده اس ی آ را بررس ! تعبير او به طوفان بدل شده است

ال ١٩ اه س ن م د ١٣٤٩ بهم ه چن يدی، روزی است آ خورشدارمری قصبه ه ژان ه جوان دانشجو ب ران حمل ياهكل در شمال اي ی س

ارزه سلحانه آرده، اين حمله را آغاز مب ه پادشاهی ی م ر علي ی خود بی داد م وی دوم قلم د پهل ام . آنن دها ن ز بع روه ني ن گ دگان اي بازمان

. گزينند های فدايی خلق را برای خود برمی چريكه « وان ده ی رگ٥٠ی ج سته يعن ای برج ی ه ردن، يعن ی گ

دان ور اراده دن ی تبل ائيده از خشم، يعن ان های س ق قهرم ی انقالبی خلدا ايران در حمله به پاسگاه آوچك و دورافتاده ی اع ياهكل و يعن م ی س

ه ی تصرف دالوران امعلوم، يعن ه جرمی ن ی يك انقالبی يك ژاندارم بدن ه سواد خوان سافرانی آ ان م ه مي ع اعالمي تايی، توزي اتوبوس روس

ه سافرانی آ د، م واهللا“ندارن ل ه ر ق ی” ذآ د م ه. گوين وان ده ٥٠ی جه م او آ ه ١٠يعنی ه د، قطار قطار دوستان سابق خود را ب سال بع

ن گ ست و اي ه ب ی گلول دام انقالب ه از اع ت آ اوران اس تان خ ورسده اغل در طرح فرمان ايی ش شار امريك د مست ياهكل و چن ی پاسگاه س

٣٩»…آبياری روستاهای آويری به يادگار مانده و چه يادگاری تلخاب ومنی آت ان “م ا طوف وج ت ال ” از م ود را در س خ

پرده است١٩٩٨ ه چاپ س ا ب شر نيم يالدی توسط ن ته. م ای از نوش هان مواضع سال ی او چنين برمی تازه ه او همچن د آ خود را ١٩٩٨آي

اد قبول دارد و از اين زاويه در ديدگاهش تغيير آيفی جهت داری ايجت شده اس ته. ن ان “ی نوش ا طوف وج ت اريخ ” از م ه ت اه ٢١البت ن م بهم

ن . خورشيدی را دارد ١٣٧٤ ا گذشت اي ومنی ب ه م ود آ درست اين به با پژوهش و به ويژه همه سال سم، هايی آه در زمين ومن تروري ی فن

دگاهش در ترورهای صدر اسالم و حاآميت در قرآن داشته است، ديدا می ر پي رد رابطه با بنيانگزاران انقالب اسالمی آمی تغيي ن . آ ا اي ب

ي گويا نترنتي خبرنامه، نقل از سايت اي١٣٨٣ ارديبهشت ٢١ ـ مرگ سيمرغ، نيما راشدان، ٣٩


ال ود را از س ع خ ان مواض ه او همچن ن آ رض اي ا ف ه ب ١٣٧٤هم . اندازم تغيير نداده است، نگاهی به اين نوشته می

ال الب س دارك انق صل ت ومنی سرف ه١٣٥٧م ی را حملدر نگاه . داند ی ژاندارمری سياهكل می های فدائی خلق و قضيه چريك

های شمال آغاز شد و در اين حرآت موج زاللی بود آه از جنگل “او ست ل نش ه گ م ب نزار ق ان ش ازمان ” !طوف ون س ا همچ ومنی اساس م

ان ار جري ران مجاهدين خلق آغاز آ سلحانه و چريكی را در اي های مبش دهه سبی جن ی چهل و پنجاه، به دستاويز يك دوره فترت و رآود ن

سلحانه انونی و غيرم ارزات ق ك مب ن دموآراتي سيون در اي ی اپوزيابی می اور او دوران ارزي ه ب ه ب د آ ك«آن و سالح چري ا غري ای ب ه

ازه ران، آغاز دوران ت ق در شمال اي رد ملت و ای را فدايی خل در نب ٤٠»!نيروهای پيشتاز جامعه، عليه استبداد حاآم اعالم آرد

ه “در ادامه مومنی اطع برخورد سياهكل در مقابل ی وسيع و قابی می ” نيروهای انتظامی دستگاه استبداد را آغازی ه ارزي د آ ا “آن ب

اهی از آن، سالح فاصله اط ی زمانی بسيار آوت های ديگری را در نقشور ه صدا در ديگر آ ران و در قلب حكومت ب و بخصوص در ته

ام می ا ن ا ب ام و ي ام و گمن های آورد و جوانان رزمجوی ديگری، بی نام ق و ن ان خل دائی و آرم د و ف تبداد و مجاه ر اس ر در براب ای ديگ ه

ستگی وی دوم“واب ی ” پهل د برم ن ق ا بهم اريخ ت ن ت د و از اي افرازنده] ٦٠٠[صد شش١٣٥٧ ك ب رزمن یی چري اك م د ه خ ه ” !افتن ه ب آ

اده «باور مومنی د برمی به جای هر از پا افت ن ق د ت د و ای، چن افرازن ٤١»!آشند تن از نيروهای سرآوب را هم به خاك و خون می٤٠٠

ان ن جري دام از اي يچ آ ه ه ت آ ن اس ت اي ای واقعي هی ده /سياس ب مان ستی و عق تی از تروري يچ درك درس ی آن دوران، ه

وق آزادی، از دمو ه و از حق شر، از مدرنيت وق ب ی، از حق آراسين آنان می . شهروندی نداشتند ه ب خواستند به قول خودشان با تلفيقی آ

٧ ـ از موج تا طوفان، باقر مومني، نشر نيما، ص٤٠ ـ همانجا٤١


ی رب م ای غ نت و ويژگيه الم و س د، اس الب“آنن د” انق ا . بكنن آنهی ژه م تاوردهای وي ه دس ه ب دون توج تند ب ول خواس شريت در ط ی بيچ ای ی فاضله ها، يك ناآجاآباد و مدينه قرن م ه بسازند آه خودشان ه

تند ه اسالمی . تصور درستی ازآن نداش ا چه هاشان می ن ستند واقع دانان و ها وچپ خواهند و نه آمونيست می هاشان تصوير روشنی از آرم

ده ت اي ردم و حكوم دگی م ود زن تند بهب شان داش ی . آل دام حرف ر آ هد و شعاری می می د زدن م عق . دادن ای باصطالح ه ا در گروهه ده حت ي

ده نيز تصوير روشن ويكدستی از يك جامعه ه . آل وجود نداشت ی اي با حكومت ه ب ا هر آ ه ب ارزه “همين دليل است آ راه می ” مب رد، هم آ

ی ا م ا وهمپ ت و ي ل مخالف ت و دلي ه عزيم ه نقط ن آ دون اي دند، ب شند ا اصل، . دشمنی آنها را با حكومت بدانند و يا اساسا بپرس رای آنه ب

ت و ا“مخالف ود ” رزهمب ران ب اهی در اي ی پادش ت عرف ا حكوم . ب] ی خودش به گفته [اهللا ميثمی يكی از مجاهدين اوليه آه در آغاز لطف

د رد، بع ار آ ا نهضت آزادی آ طرفدار دآتر محمد مصدق بود، بعد بم ه او ه ايی آ دعلی رج ا محم م ب ان، ه م زم ت، ه دين پيوس ه مجاه ب

م ب ت و ه د داش ود، پيون دين ب دار مجاه انی و طرف ی و طالق ا خمينل ه دلي دون توجه ب اه ب ارزه “شريعتی و همه مخالفين ش ن ”مب ا ی اي ! ه

ميثمی در رابطه با از ميان بردن امنيت شهروندان ايرانی در يكی از : هايش چنين نوشته است آتاب

ود و « دين ب ه از استراتژی مجاه فاز جنگ شهری يك مرحلتيم را پشت سر می برد، بايد آن هر مقدار هم آه زمان می رار . گذاش ق

ا بر اين بود آه بچه ا ٢٠ه ان ب م زم د و ه شكيل بدهن ا ت روه خودآف گشن ای ج راد ٢٥٠٠ه دام اف ين اع تغال و همچن ار واش ا انفج اله، ب س

ه ارتش وابسته و منفور رژيم و ساواآی د آ ها، جوی به وجود بياورنه ردم وادار شود به مقابل ا م ز ب ه پس از ط . ی خشونت آمي ی ی مرحل

كنی “ ات ش ه” ثب ه مرحل شتاز ب ای پي ه نيروه ود آ ن ب دی اي ی بعارزه د و مب تان برون تاهای آردس ه روس ه جانب د ی هم از آنن . ای را آغا آغاز جشن ل ٢٥٠٠های همزمانی تاريخ عمليات ب ن دلي ه اي اله ب س

ام “بود آه ود وبچه جشن ” ام رده ب ا را تحريم آ ا می ه ن ه تند اي خواس


ز “حقق بخشند و به اين ترتيب روحانيت را تحريم را ت ه صحنه ” ني ب ٤٢».بياورند

ه ی اين جريان همه د آ رار گذاشته بودن م ق ا ه امنيت “ها هم بآنند و با اعدام و ترور و خشونت و به ميدان ” ثبات شكنی “و ” شكنی

.رژيم را براندازند” ملت“آشاندن ارتش برای اسلحه آشيدن به روی ود ] طاهر[با آقای ازاين جهت حق « د زاده ب ی . احم شعار آل

ی [ما براندازی رژيم سلطنتی ود ] به هر قيمت ن شعاری نب ا اي ود، ام به ناچار در . ها آن را مطرح آنيم آه ما بتوانيم در بازجويی ابراين ب بن

اتی صحبت می …ی فقدان آزادی و خفقان و باره ا شعار اثب آرديم، ام !! مشخصی در اين سطح نداشتيم

بازجو آمالی از من پرسيد آه ١٣٥٣های سال در بازجويی «ی د؟ الگوی ليب الگوی حكومتی شما چيست؟ آدام آشور را قبول داري

ر را چطور؟ من در آن لحظات پاسخ روشن و را می پذيريد؟ الجزايه مثال جواب می . های او نداشتم قطعی برای پرسش دادم مورد ليبی آ

ول ا. انقالب نبود، آودتا بود ل قب لجزاير هم نه آامال آه تا حدودی قابه در ! شايد الگوی ما چيزی شبيه ويتنام باشد : به آمالی گفتم . است البت

ستيم های داخلی مشكلی نداشتيم، زيرا می ميان خودمان و در جلسه دانارزه د مب ن آه باي وانيم در اي ا بت دهيم ت ه ب م ادام ا رژي ای طوالنی را ب

٤٣»!!تبی خودمان دست يابيمبه الگوی مك[!!] سير ام «جالب اين آه ژه پس از قي ه وي ه ب مجاهدين معتقد بودند آ

رداد ١٥ ه روح [١٣٤٢ خ ان و آ ق رای زن ه ح ی برعلي اهللا خمينود لطنتی داده ب ت س ا حكوم اد ب وای جه ردم ] اصالحات ارضی فت م

م سلطنتی فاسد و ظالم است خودشان آگاه هستند و می ه رژي د آ دانند[ ون فاس ت چ الم اس ت و ظ ق رای داده اس ان ح ه زن ون ب ت چ اس

، صص ١٣٨٢اهللا ميثمي، جلد دوم، نشر صمديه، بهار ـ آنها آه رفتند، خاطرات لطف٤٢ ١٨٢و١٨١ ١٨٥ و ١٨٤ ـ همانجا، صص ٤٣


د خواسته است پر فئودال و آن را ] ها را به نفع دهقانان آمی قيچی آن ٤٤».دانند با حكومت يزيد برابر می

ب ن جال ه در اي ن آ ر اي تراتژيكی “ت ل اس اد عم ول ” اتح ه ق بف ی لط انگزاران «: اهللا ميثم ق [بني دين خل ازمان مجاه ين ] س چنهرو عار حي ه ش تند و ب ل “ای نداش دان عم دت در مي ا ” وح ا ب حت

د مارآسيست د بودن ا پايبن م وقتی ٤٥».ه ل ه ين دلي ه هم های بچه « به آن حزب ه ب د آ ده بودن سلحانه اهللا پيش احمد رضايی آم ا آموزش م ه

شويد : ياد بدهد، احمد گفته بود دا آادرسازی ب د ابت واد ! باي ثال اگر م مدامات اری و اق ی انفج دهيم، م ان ب سلحانه يادت ه م د لول از روي ی گ

ا شوروی . زنيد شوروی را می د ب ا نباي ن شرايط م در حالی آه در اييم ته باش اری داش ار . آ يس و درب رائيل، انگل ا، اس ا امريك دف م ه

٤٦»!!استم ی از مه ه يك ت آ تاويز اس ين دس ا هم ات و ب رين عملي ت

ن سال ق در اي ا و در دوران اعالم تروريستی سازمان مجاهدين خل هب شان، بم ه موجوديت ر هفت ذاری در دفت ه گ ه ” زن روز“ی نام است آ

ان ه زن ان را ب وق زن د آمی از حق دست اندرآاران آن در تالش بودند وزش دهن ی آم اه ايران دتا ناآگ روم و عم رون !! مح ان ب وزه هم از آ

!!تراود آه در اوست

فين نظام پيشين، هيچ اما برای تاآيد بيشتر بر اين آه اين مخال د، و دانستند چه می تصويری از آينده نداشتند وخودشان هم نمی خواهن

رای شكستن وضعيت د و ب ه بودن فقط حامل يك دشمنی آور و ناپختاه نمی د و تالشی آوت يچ ترفن م از ه د ثبات و امنيت آشور ه د، ب آمدن

ی ه نيست اختالفات درون ا حكومت اسالمی آ در شان را در رابطه بن رابطه صحبت می همان نشست شان در اي ان ها و جلسات شد، از زب

:خودشان بخوانيم

١٩٠ ـ همانجا ص ٤٤ ١٨٩ ـ همانجا، ص ٤٥ ٣٦١ ـ همانجا، ص ٤٦


د آموزش « ه باي يديم آ ن نتيجه رس ه اي های در نشست آرج بود ف ش دين متوق ازمان مجاه ی در س ن . دين ه اي ت آ ن اس ب اي جال

تاورد دين و [!] دس ذهبی، مت ومن، م ه م ان هم ود؛ اين م ب سوزانه ه دلد ازخوان بودن ینم شابه دارد، ناسخ و و م م و مت رآن محك ه ق د آ گفتن

م يچ وخ ز پ ام ني سوخ دارد، احك ی من ه راحت ه ب ادی دارد آ ای زي هيد نمی تاورد مشخصی رس ه . توان به يك دس يد گفت ه س ای الهوتی ب آقد . آيات قرآن متشابه است % ٧٠: بود ه باي ول عالم متشابه را هم به ق

ه آن عم ی ب يم، ول ته باش ان داش يم وايم ق % ٣٠ل نكن ز طب م ني محكم و در اختالف فه ن ق تفسير الميزان، هفده نظر مختلف گفته شده و اي

اره ت در ب ه قرائ وره ی آي تم س د ی هف ه ح ست آ ران ه ی آل عم ٤٧».ندارد

ه ن جماعت ـ هم ا اي ه آي ا يك آسی نيست بپرسد آ شان ـ حت و راست شان از چپ اهللا خمينی آه همه لحظه فكر آردند آه سيد روح

ن /و ملی و مذهبی و ملی ستادند، فقط يكی از اي مذهبی پشت سرش اي !!!محكمات است؟% ٣٠هفده تفسير از آن

اهللا ميثمی، يك اما در پاراگراف آخر جلد دوم خاطرات لطف تصوير تئاتری از بازجويی او پس از انفجار بمب در دستش و آور

د شدن هر دو چشمش داده می ه عذاب خوان د شود آ ن دو جل ام اي ن تمم وز در راه است ـ آمی آ ه هن شر شده را ـ بقي ون منت ا آن اب ت آت

:آند و آن تصوير اين است میيك روز ديگر رضا عطاپور ـ حسين زاده ـ سربازجوی «

پورت ه پاس ن آ من اي اواك ض ی س ايم را ورق م ه ه ه چ ه ب زد آت چقدر حقوق می : ام، پرسيد آشورهايی سفر آرده آخرين : مگرفتی؟ گف

ران، شرآت مهندسی جوان، ود و ٩حقوق من در ته ان ب هزار تومی وب م اطق جن ه من ر ب ی اگ م م شتر ه ا بي ر ي تم، دوبراب د رف از . ش

يد ان . دريافتی من در شرآت نفت الوان هم پرس ا قيمت پيك آن روزهرد و گفت ] نو[ ه : هفده هزار تومان بود، آمی مكث آ اه، اصفهونی ب

٣٨٥نجا، ص ـ هما٤٧


ان ٤٨»!! حال نديده بودم اين خری من تا به ا ايراني ر نيست م آيا بهتم بگوييم ن : قربانی اين همه بالهت با ه ه اي نفكر ب شجو و روش ا دان م

برای همين هم وضع ما هنوز . بوديم خری در تاريخ هيچ ملتی نديده !!هم اينقدر خر تو خر است؟

رده امبران ب ن پي ای اي ت بيج شان دادن مخالف رای ن داری، ب

ارت باناس وری ش اس / و تئ ه و در اس منان مدرنيت ی و دش رمگافی سازی ها، دروغ توان بزرگنمايی دگرانديشی، می ا و دروغ ب های ه

ه در اين جريان د مدرنيت ايش دادن رون ذيرش نم ها را برای غيرقابل پ . ی آوتاه را آورد ی دو پهلوی اين چند نمونه ايران دوره

ه ه پاي صی آ ای مشخ ی از فاآتوره وری يك ن جمه ای اي هه های نجومی اسالمی بر روی آن سوار شده است، دروغ ای است آ

دانيان داد زن ا تع ه ب ران در رابط اختن اي ران س درآاران وي ت ان دسداميان و شكنجه وی اول و شدگان دو دوره سياسی، اع ی پادشاهی پهله در سال «. اند پهلوی دوم ساخته و پرداخته د مصطفی فاتح آ های بع

ل از جن ت و عام ت، دوس رآت نف يس ش ام رئ انی دوم در مق گ جهماره يس ش ك انگل وده ی ي زب ت ود و ح ران ب ا در اي ستی ه ی آموني

رد د آ ران تولي ستان را در اي اخت انگل ك و س ون ج داد [!] يوني تعنفر ) هژده هزار (١٨٠٠٠قربانيان سياسی دوران محمد رضا شاه را

ت رده اس رآورد آ شت . ب داد آ ی تع ود خمين ايی خ رای پرپ دگان ب ه شالمی را ت اس زار [٦٠٠٠٠حكوم صت ه رده ] ش ابی آ ر ارزي نف

٤٩».استاريخ ه در ت اقی آ دين ب زارش عمادال ه٣٠براساس گ ی ژوئي

ال روز “ در ٢٠٠٣س ران ام ايت اي ايت “از روی ” وب س وب سده ” امروز از چاپ شده، آم ومتی ب اح اصالح طلب حك ه جن وابسته ب :است

٤٤٥ ـ همانجا، ص ٤٨در خدمت “، به نقل از پرويز راجي، آتاب ٢٥٩الدين شفاء ص ـ جنايت و مكافات، شجاع٤٩

٢١، ص ١٩٨٣چاپ لندن، ” تخت طاووس


ا« ر اظه الوه ب الب ع ری انق ر [رات رهب ی ب ٦٠٠٠٠مبنزار( ران ) شصت ه شين اي ت پي ان حكوم ر قرباني سياری از ] نف در ب

ال رای مث ان شده است، ب م بي اسناد رسمی آشور نيز مشابه همان رقه ژه در نام سيون وي صوب آمي ين دوره ی م ورای ی اول س ش ی مجل

:های امريكايی آمده است ی گروگان اسالمی در بارهر« ت اي ام مل ری ام ه رهب ود ب المی خ ر اس الب آبي ا انق ان ب

ت ه قيم شاهی را ب سال شاهن اغوتی آهن ام ط ست نظ ت توان يم ام عظدود ردن ح انی آ زار [٧٠٠٠٠قرب اد ه يش از ] هفت هيد و ب ش

سيار ] يك صد هزار [١٠٠٠٠٠ الی ب ول و مجروح و خسارات م معل . ريشه آن آند

دگان مجلس اسداهللا بيات يكی ديگر از «: باقی می افزايد نماينما ملتی هستيم : اول شورای اسالمی نيز در سخنان ديگری گفته است

»!معلول داريم ازامريكا١٠٠٠٠٠ايم و شهيد داده٧٠٠٠٠آه :با اين همه عمادالدين باقی در همين گزارش نوشته است

وال در دوره « زی در معم راق آمي ام اغ ار و ارق بش آم ی جنشته باره ز در دوره . شود ان اعالم می شدگ ی آ ايعه و ني بش، ش ی جن

ارزه در ل و سرآوب، بخشی از مب ار خشونت، قت ايی در آم بزرگنمی برابر دستگاهی است آه مجهز به انواع وسايل و ابزار جنگ روان

ی رآوب م شكل و س ی، م بش انقالب روزی جن س از پي ی پ د، ول باشاره ان وجود ی قر دستيابی به اطالعات آامل و دقيق در ب ان همچن باني

».شود ی آمار نادرست می دارد و موجب ارايهد با اين همه عمادالدين باقی با شجاعتی بی ن [!] مانن رای اي ب

ته ه نوش ه ب ی آ ودش م رون ی خ رده ب ن راز از پ االخره اي ه ب د آ دانه خواهد افتاد، در اين راستا آمار جالبی ارائه می های آند آه تماما گفت

د اه فقي ران و پژوهشگران پادش تهم« اي د » م ی را تايي ه سلطنت طلب ب .آند می

وای باقی تعداد آل آشته شدگان نظام پيشين را در فاصله ی بلاريخی سال ١٣٤٢خرداد اال ١٣٥٧ تا سرفصل افتضاح ت را دست برده، ٣٤١ ار آ دتی در آن آ ه م هيد آ اد ش ار بني اس آم ر اس ن، ب ت


چون اين آمار با : خود او معتقد است آند؛ با اين پرانتز آه برآورد می ين امسال اظهارات امام امت در تناقض می ا هم ته [افتاد، ت ] سال گذش

.توانست انتشار بيرونی پيدا آند نمیداد ا تع ه ب المی در رابط ت اس ولی حكوم ن مت ار اي ا آم ام

!قربانيان نظام پيشين ايرانه در ود آ رده ب ا اعالم آ ی باره ه خمين ن آ ا اي رداد خ١٥ب

داد ، پانزده هزار نفر آشته شده ١٣٤٢ اند، باقی نوشته است آه آل تعط وا، فق ن بل دگان اي شته ش ه در ٣٢آ ت آ وده اس ن ب ه١٩ ت ی نقط

. اند مختلف تهران آشته شدهين ون“دوم ه” جوی خ م در جمع ياه، در ه هريور ١٧ی س ش

ن و ١٣٥٧ماه شته شدگان اي داد آل آ ه راه افتاده است آه باقی تع اقعاد شهيد اعالم می ٦٤را فقط ار بني ه آل آم ا توجه ب ن ب ا ت د و حت آن

اين ارقام مربوط به آسانی است آه در بنياد شهيد پرونده «: افزايد میيش دارند و با توجه به گستره ی جغرافيايی اين بنياد و نيز با گذشت ب

دود ] فقط [از دو دهه از انقالب ممكن است سيار مع ان ب ام قرباني ی نداد آل شهداست انگر تع ام بي ن ارق ی اي جالب » .ضبط نشده باشد، ول

ايعه ان ش اقی هم ه ب ن آ ا و دروغ اي ردازی ه ان پ ان متولي ای همراه ه : آند حكومت اسالمی را چنين گزارش می

يش از سه « م ب ا حاآی از رق ان روزه ايعات وسيع در هم شيش از م ب ا برخی رق ار هزار چ [٤٠٠٠هزار شهيد بود و حت ا ] ه و ي

زار [١٠٠٠٠ رده] ده ه ر آ م ذآ هيد را ه ه ش د و گفت ط : ان ١٠٠فق !اند سال آشته شده٢آودك آمتر از ] يكصد[

دگان شته ش داد آ ل تع ه آ ن آ من اي اقی ض هريور ١٧ب شه ١٣٥٧ دان ژال ران در مي هدا (ی ته دان ش ا ) مي الم ٦٤را تنه ن اع تی ی م م م ن را ه د، اي ن ر آن ه در اي د آ ا در افزاي ه١٥وز جمع ی نقط

شته شده ٢٤] بجز ميدان ژاله [ديگر تهران م آ ن ديگر ه د ت جالب . انبر اساس آمار دولت وقت ايران در اين روز «: ی باقی اين آه به گفته

اد تن زخمی شده ٢٠٥ تن آشته و ٨٦تنها ار بني ه آم ن آ ا اي ا ب اند، ام


يچكس آمار آشته شهيد با آمار دولت وقت ايران مطابقت دارد، ولی ه » .باور نكرد] پيشين ايران[شدگان را از زبان حكومت

اريس، ” پاسخ به تاريخ “خود محمد رضا شاه در آتاب چاپ پ : در اين رابطه نوشته است٢٥٩ی متن فارسی، در صفحه

ماره « ی ش ات غرب ه مطبوع ان هنگاميك ت در هم ی درسی اين آردند، شماره زندانيان سياسی ايران را چند هزار نفر اعالم می

رد نفر تجاوز نمی ) سيصد (٣٠٠زندانيان مشخصا از وازات . آ ه م بران شايعه پراآنی دانيان سياسی در اي داد زن ه تع ن آ های حاآی از اي

ال ته، در س ای گذش زار (٢٥٠٠٠ه نج ه ست و پ ا ) بي ر ت نفزار(١٠٠٠٠٠ ه) يكصد ه زارش محرمان وده است، گ ه توسط ب ای آ

م ت ان رژي ت، مخالف رار گرف تناد ق ورد اس اواك م ه س ده و علي ه ش هيه طی صريح داشت آ ال ٩ت ی از س ال يعن ال ١٩٦٨ س ا س ١٩٧٧ ت

ه ن سازمان ميالدی تعداد آلي ل سياسی توسط اي ه دالي ه ب سانی آ ی آاه [ د، ] سازمان اطالعات و امنيت آشور دوران ش بازداشت شده بودن

ه نفر بوده است و بايد صراحتا بگو ٣١٦٤دقيقا دانيانی آ ا زن ه ب يم آشد . واقعا سياسی بودند و نه تروريست و خرابكار، هرگز بدرفتاری ن

ه دست ساواك هيچكس نمی ه ب د آ تواند نام يك فرد سياسی را ذآر آن ».نابود شده باشد

فاء، چاپ ی شجاع در آتاب جنايت و مكافات، نوشته دين ش الاه اريس، خرداد م ل از آت١٣٦٥پ ه نق يدی، ب ك خورش اتومی ي اب آن

اريس، سال انقالب نوشته يالدی ١٩٨٣ی هوشنگ نهاوندی، چاپ پ م :آمده استه « می ب سيون رس ك آمي ی ي دن خمين ار آم س از روی آ پ

ی د بن ت احم ده رياس د نماين س احم رين [ی مجل ی در آخ ورای مل شر و ] های حكومت محمد رضا شاه ماه داران پ ان از طرف آه در آن زم

ود، ی ب اق سياسی پا قرص خمين ه منظور بررسی اختن اله ١٥ ب ی سته ران گذش وای خرداد [ در اي ن ١٣٤٢از بل ا بهم ه] ١٣٥٧ ت ی و تهي

ان آن امعی از قرباني د] حكومت[فهرست ج شكيل ش فند ٢٩در . ت اساه پس از انقالب ١٣حدودا [١٣٥٨ماه ن بررسی ] م ای اي ر مبن ا ب ه


ه می در روزنام ی رس ات گزارش ت ا[ی اطالع المیحكوم ت ] س تحه شامل يد آ ه چاپ رس عنوان تاريخ و محل دفن قربانيان رژيم شاه ب

در اين . نفر با ذآر تاريخ و محل دفن هر يك از آنها بود ٢٣٤اسامی ای خاص در نبرده ن اش ی از اي ه برخ ود آ ده ب صريح ش زارش ت گ

ی ای امنيت ا نيروه انی ب ران[خياب شين اي ده] حكومت پي شته ش د و آ انی بعضی ديگر ها اعدام شده در اجرای احكام دادگاه برخی نيز اند، ول

ان ه اين ی وجود نداشت آ نيز بودند آه بكلی ناشناس بودند و هيچ دليلند ه باش ين رفت انی سياسی از ب ه صورت قرب ام . ب ا ن ا يكی از آنه حت

. خانوادگی نداشت و فقط نام آوچك او ذآر شده بودات “اب آت ٢٦١ی الدين شفاء در صفحه شجاع ” جنايت و مكافته است ه«: نوش ی جداگان ك بررس تی ي ه سرپرس د ب دآی بع ه ان ای آ

ان د آبراهامي ام يروان ی (استاد دانشگاه امريكايی به ن ه يك دست چپ آود اه ب الف ش ديدا مخ ورد ) ش ناد م اهرا اس ت و ظ ورت گرف ص

ه وری اسالمی و نهضت مراجع ات جمه ای دست ی او توسط مقام هين حدود چپی ايران در ا امی در هم ه ارق ود، ب ختيارش گذاشته شده ب

د ر ش ه . منج ان آلي ی قرباني ن بررس ب اي ه موج ضت ب ای ی نه هارزه دت مب اه و در م ی ش ای امنيت ه نيروه سلحانه علي ال ١٥ی م سسلحانه ١٧٧ بود آه از اين عده ٣٤١جمعا تن طی زد و خوردهای م

شده يا خودآشی آرده تن اعدام ١٦٤با قوای دولتی آشته شده بودند و اب . و يا در زندان مرده بودند ار را در آت ين آم اين استاد دانشگاه هم

. ايران بين دو انقالبش نيز تائيد آردال در آرواند آبراهاميان در تاليف تازه ام اسالم راديك ه ن اش بدين ل مجاه ق، آ دين خل ش مجاه سلمان [بخ ا م ده و ي ست ش آموني

ده ده در رژ] ی مان شته ش ط آ ران را فق شين اي م پي رآورد ١٣٠ي ن ب تت رده اس ه در . آ ن آ ا اي ان ب ه آبراهامي ت آ ادآوری اس ه ي الزم ب

ا حكومت پوزيسيون يك پژوهشگر آار می ان ب ی چون همچن د، ول آنشته تيز دارد، آ ر س ران س شين اي ه پي ستی علي ان تروري دگان عملي ش

ران آن ز ارجی در اي هروندان خ ردمداران آن حكومت و ش ان را س م !آند ارزبابی می” شهيد“همچنان


ان در فاصله ار آبراهامي ر اساس آم ال ب ای ی س ا ٥٠ه ٥٧ ته [تن مجاهد ] يكصد و سی [١٣٠تنها جان خود را از ] از هر دو فرق

وده ٤٢اند آه از اين تعداد، دست داده سلمان ب دين م ن از مجاه د و ت انن ٤٧اند و ت داده جانشان را از دس ٥٧ تا ٥٤های ی سال در فاصله ت

٥٠».نيز از مجاهدين مارآسيست شده هستنده آبراهاميان می ه بقي ی افزايد آ داد يعن ن تع ن ديگر ٤١ی اي ت

ن سازمان ٥٤ تا ٥٠های همگی در سال شعاب در اي ان ان يعنی تا زمار صحه . اند از بين رفته ن آم ر اي ز ب ق ني دين خل خود سازمان مجاه

. است گذاشته :ر عمادالدين باقیو اما آما

له ن در فاص ستی ١٣٤٩ی بهم ات تروري صل عملي و سرفه هسته ياهكل در شمال ی اولي ق در روستای س دائيان خل ی سازمان ف

ايی از طيف آه عمليات تروريستی سازمان ١٣٥٦ايران تا مهرماه هرد ه [مجاهدين و فداينان خلق فروآش آ ه گفت ران و ب د اي اه فقي ی پادش

ه ازه توطئ ت ی ت ی و دول ل نفت وی محاف شان، در ای از س ای متبوع هد از ش ران آغ نفكران اي ا باصطالح روش ی ب ا ] همراه ن ٣٤١جمع ت

ده شته ش ه آ د آ ی ١٧٧ان اموران امنيت ا م ری ب شان در درگي ن از اي ته ٩١اند، آشته شده ی تن، برخی بدون محاآمه و برخی پس از محاآم

د ههای نظامی اعدام شد پنهانی در دادگاه اقی . [ان ای ب ه آق ن آ جالب اي ٤٢] های علنی اين دوران را بكلی فراموش آرده است آن همه دادگاه

ا هرگز ١٥اند و تن در زير شكجه جان باخته تن هم دستگير شده، امشده ده ن د و دي رده ٧ان شی آ دان خودآ ز در زن ن ني د و ت ز ٩ان ن ني ت

. اند شده هنگام فرار از زندان آشتهاريخ باقی به ز در ت ن ديگر را ني شته شدن يك ت ار، آ اين آم

رداد ١٦ ه١٣٤٢ خ ی در منطق ران م ار ته افه ی پامن د، و اض افزايی ه در م د آ ان١١آن ماعيل آب د اس ام محم ه ن ردی ب ال ف ين س اه هم م

ز در د رضا طيب ني ده است و محم شته ش دان آ ز در زن رضايی ني

ي آتاب ترجمه١٠٣ ـ ص ٥٠


ز در پادگان حشمتيه تيرباران شد و غالمرضا تخت روردين ١٦ی ني فرده [ به قتل رسيد ١٣٤٦ در صورتی آه شادوران تختی خودآشی آه با اين همه اگر سكته ] است ز ب ی شريعتی در غرب را ني ی قلبی عل

ه از ز آ ی را ني صطفی خمين يد م رگ س سيم و م اواك بنوي ساب س حه سختی م ب ن رق پرخوری مرد، شاهكار ساواك قلمداد آنيم، باز هم اي

ه از توان با مقايسه و البته می . شود تن بالغ می ٣٤٥به ار آ ی اين آمول چند سوی نامتجانس تائيد شده، دريافت آه چگونه جريان هايی به ق

اقی ايعه “عمادالدين ب ايی، اغراق و ش ا بزرگنم ی ب ه حكومت ” پراآن ب !! اند و ول آن معامله هم نيستند دست يافته

در او د روح ی سي توان بر اساس گفته حتا می اهللا خمينی، قتل په در دعوای ارضی ی را آ ين در سال احمد خمين ه ای در خم ايی آ ه

وی ات پهل ز جزو جناي ود، ني يش نب امی ب وز سرباز گمن رضا شاه هناهی ملت . اول ارزيابی آرد ر اساس آگ ه ب ا آ ن روزه ه اي ن هم با اي

ره ايی ايران، ابرهای تي ايعه و بزرگنم ار ی دروغ و فريب و ش ه آن بد تر می های واقعی اين جمهوری دروغ مشخص رود و پايه می شود، ب

اده ران اع د اي اه فقي ی از هر دو پادش ی حيثيت نيست شهروندان ايران !آنند

ه ك فاجع ه ي ست ب د ني ه ب ين رابط ران در هم ر بح ی ديگاره ران اش نفكری در اي شتارهای درون روش م و آن آ ته باش ای داش

های تروريستی و وابسته به بيگانه ی در جريان حزب/سازمانی/گروهیازمانی و ای س ذف رقب ين ح ه در ع ت آ وی دوم اس در دوران پهل

شقی ان ع ازمان[!] ش ن در درون س رز، اي ان در درون و بيرونم هاششان داده جنايات فجيع را به شاه و ساواك نسبت می اند و بسياری از اي

:فشارند ها پای می نچنان بر اين جعليات تاريخی اين جريا همی ١« دائيان را م ازمان ف ضای س ی از اع شند و در ـ يك آد های رسمی، قتل را به ساواك نسبت می اعالميه يش . دهن د سال پ چن

ه با حيرت می ” خواه شورشيان آرمان “در آتاب رفيق شهيد “خوانيم آل ” پنجه شاهی ه قت ان خود ب ه دست همرزم ه ب ه دست ساواك آ نه بدل ] چاپ پاريس [ی آرش مجله .رسيده است آه به ارگان چپ سنتی ب


اب، چاپ آن را شده است، به روال معمول برای بی ار آردن آت اعتبسبت می د در ايران به وزارت اطالعات ن ه . ده ز [صاحب مجل پروي

ام با اعضای قديمی سازمان مصاحبه می ] خانی قليچ ان اته ا آن د؛ ام آنی د م اب را تائي درج در آت د من زهآنن ات و انگي ه اختالف ل را ن ی قت

ا همرزم سياسی آه رابطه اال سكسی پنجه شاهی ب ی عاطفی و احتموان می ر ديگری عن د دخت ده . آنن يچ خانی [مصاحبه آنن رخالف ] قل ب

اده ود نمی س ای خ سی از رفق ه نوي انی روزنام رين مب ل ت ه قت د آ پرسه ه بهان سانی را ب سی ان ا جن قانه ـ حت ط عاش دام ی داشتن رواب ا آ ـ ب

د؟ چرا چرا در آن زمان اعتراض نكرده!! اند؟ آرده منطق توجيه می اناريخ و ” شورشيان آرمانخواه “تا پيش از چاپ آتاب ه ت اره ب ن ب در اي

ه ران دروغ گفت ردم اي ه م ن دست رخ داده ب ل ديگر از اي د قت د؟ چن اناره است؟ آيا قتل انسان ضا ها و سكوت در ب ل تعقيب ق ل، قاب يی ی قت

نيست؟ ه ٢« اه قصد پيوستن ب ا ش ارزه ب ه شوق مب ه ب ـ به جوانی آ

ی شكوك م دين را دارد، م ازمان مجاه وند س ارج از . ش ضای خ اعانند آشوری مجاهدين او را شكنجه داده و زير شكنجه به قتل می . رس

صاحب . آند واقعيت را افشاء می ” بر فراز خليج “چند سال پيش آتاب ای مجله ران سازمان مصاحبه ی آرش با آق راب حق شناس از رهب تد می . آند می د و می آقای حق شناس مندرجات آتاب را تائي سد آن : نوي

د ” !متاسفانه رفيق از دست رفت “ . انگار رفيق خود بال درآورد و پرياتلين (آقای حق شناس اين جمله را آه در آن فاعل ا ق ل ي مجهول ) قات

ه ای جمل ه ج ت، ب كن“ی اس ر ش اندند او را زي ل رس ه قت ته ” جه ب نوشه . است شان [مصاحبه آننده از ايشان نپرسيده است آ اآنون ] اي چرا ت

!!در اين باره سكوت آرده بودند؟ه ٣« دائيان اآثريت ب ـ آقای فرخ نگهدار از رهبران دائمی ف

دال ان، م ه فروش ازار آهن ابق از ب وروی س د در ش ام تبعي ايی هنگ هی وان م ه عن رد و ب دال“خ ا م اره ست ” ی افتخ زب آموني دايی ح اه

رهبران آه در ايران . فرستد شوروی برای ديگر رهبران سازمان می د و ذهبی بودن مدافعان پرشور سياست دفاع و همكاری با بنياگرايان م


شورهای ی از آ ه يك ازمان ب رآوب س ی و س ست سياس س از شك په ابق گريخت وروی س زی ش يای مرآ ی آس ف م د، ص شند و در ان آ

دال مراس می م ی می رس ينه م ه س ار را ب ای افتخ ود ه د و از خ زننی ه نم دام قل تح آ رای ف ين را ب اری چن ه افتخ ند آ ت [!] پرس ه دس بد آورده اب ! ان اهدی در آت ه“ش ف خان ی يوس دی ” ی داي ت آم واقعيد های افتخار را افشاء می مدال ه . آن ی آرش در مصاحبه صاحب مجل

اجرا ه ناچار ـ . پرسد می با آقای نگهدار از واقعيت م دار ب ای نگه آقته ی ـ نوش ر منطق ات غي ا توجيه ا ب ی ام د م اب را تائي ا ی آت د؛ ام آن

!آند را با انواع و اقسام اتهامات بمباران می نويسندهزوه ٤« انی در ج رف دهق انم اش اره ـ خ مد ای در ب ی ص

ا اصرار می ] بهرنگی[ ار “آند آه صمد به دست ساواك ي سازمان پيكل صمد . آشته شده است ” يسوادیبا ب ودن قت شای دروغين ب شان اف اي

ه“را در ه ” آدين ی از توطئ ارزه جزي ی مب سنجانی عل ای رف ی ی آقران در ١٣٧٠داند آه به گمان ايشان در سال مسلحانه می در داخل اي

…حال رشد بوده استنتی « ی از چپ س د بهرنگی و بخش بزرگ رادر صمد، اس با ار م ی [آ شای جعل ل صمد اف ودن قت ا ] ب ی ب سئوالنه، همراه را نامشه ارزه نق پ و مب ه چ ربه زدن ب ی، ض يس امنيت سلحانه، ی پل ی م

ع و رده …افشاگری بی موق ابی آ د ارزي ران چپ . ان گروهی از رهبد سنتی آه حقيقت را می د، سكوت آردن ه . دانن برخی ديگر و از جمل

د، ای، خود بيان حقي نقره آار در مقاله ] مسعود[آقای قت را مثبت ديدنه سال اما شكستن اسطوره ی آ ه آن ی صمد، نفی داستان دروغين ا ب ه

ی فالحتی ی آدينه و حمزه فرج سرآوهی، مجله[باور داشتند را بر ما ی در رود ارس دن بهرنگ رق ش ام غ ه در هنگ دائيان آ از اعضای فه تهم شد و خود ب ه دستور ساواك م ل او ب ه قت تنها همراه او بود و ب

ه دئولوژيك ده ل اي ی صمد دالي اختگی و جعل ل س ا قت ه ب ا در رابط هان كوت و پنه ی س رد بهرنگ اری آ شيدند] آ دن . نبخ سته ش شك

ه اسطوره ان آ رای آن اذب، ب ای آ دن باوره ين و ذوب ش ای دروغ ه


نقد خود و . آسان نيست …ها باور داشتند ها و افسانه صادقانه به جعل ٥١».هاست ارترين آزمونپذيرش سقوط باورهای قديمی دشو

!برگرديم به من و شريعتی

دين سرازير شدم آه من اجبارا به جرگه ١٣٦٠سال ی مجاهرق ارگری از ش ك آ ست جوان ادم ه ودم ـ ي ريعتی زده ب وز ش ـ هن

د آالس تهران به خانه ا چن ه حت د داشت آ ا رفت و آم ی مثال تيمی مت واد نداش م س دايی ه زارش. ابت شكيالتی گ ای ت راش اش ه ن ب را م

دوتا ترقه درآردن / اين جوانك آه آن روزها در شوق يكی . نوشتم میريتش و سوخت، دو تا قرص سيانورش را می می گذاشت تو قوطی آبی ی م ن م ردن و از م يگار دود آ ه س راش نشست ب زی ب خواست چي

وانم ازی . بخ باب ب ين اس رای هم اره ب ك بيچ وراك جوان دها خ ا بع همزه رای مي خوش هدای ای ب ست ش وردی و لي داهللا الج ذيرايی اس ز پ

تم . سازمان مجاهدين خلق شد ا بچه داش م . آن روزها من دوت شتر ه بيدين ظاهر می های آواره در نقش ميهماندار اين بچه شدم، هر ی مجاه

ن ا اي چند آه اجبارا به رفت و آمدهای تشكيالتی هم آلوده شده بودم، بوح ـ ال اده ل ن جوانك س ا همه وقتی اي شكيالتی ي د از قرارهای ت د بع ب

اه می عمليات مسلحانه ن آلونك پن ه اي اب آورد، می اش ـ ب نشستم و آتراش می دم آوير علی شريعتی را ب د از . خوان ا يك جل ادم هست حت ي

ه نمی ردم آ ه آ ه او هدي اب را ب ن آت رد اي ورش آ م و گ ا گ م آج . دانالينی من ها حتا در قرارگاه اشرف مجاهدين ه آتابی آه سال اب ب م آت

. بودم شريعتی چه به هر حال من سال ا بفهم ها وقت الزم داشتم ت

ه خود . ها آمكم آردند خيلی. گفته است می ود آ اولينش ميرفطروس بدتی اسالم و . دانم را وامدار او می از او بود آه ياد گرفتم دستگاه عقي

دبختی ل ب ت العل ت و عل تگاهی اس ه دس شيع چگون ژه ت ه وي ا ب و ه

ـ صمد و ساعت حقيقت براي چپ سنتي ايران، فرج سرآوهي، نقل از وب سايت نگاه نو، ٥١ ميالدي٢٠٠٤ اآتبر ٢١


ا !های ما ايرانيان چيست نافرجامی ی چيزه وختم؛ خيل ی آم ؟ از او خيلوختم هم از خيلی ه . های ديگر آم ودم آ د آن شاهی شده ب درست مانن

روی دريای نفت خوابيده است و حق ندارد به آن دست بزند و ادعای د . مالكيتی بر آن بكند م روی . چنين آرد و بنيادش را برباد دادن من ه

های ها در آوچه پس آوچه العاتی خوابيده بودم آه سال دريای اط ودم مغزم تل رده ب ار آ ا می . انب ا ت ا ام نم ـ حت تفاده آ تم از آن اس خواس

تهم می دين م ان دستگاه سازمان مجاه يانه ـ در هم ه خيلی ناش شدم آنفكرم، شريعتی زده ورژوايی روش رايش ب ورژوا هستم، گ ام، خرده ب

…دارم ودين وصل شدم تازه از ع . ايران آمده بودم آه به مجاه در واق

د آن الم آمدن ا دنب ی . ه ه م ال هم ه دنب يش ب م يك ن ه د، م وروز . رفتن نال “١٣٦٦ ه ” عي ك برنام ب ي انم ترتي د آن زم ا چن وروزی را ب ی ن

ود ر داده ب ی ديگ ال . ايران كارچی دنب ل ش دين مث ا مجاه آن روزهه د و ب شانندشان ايرانيانی بودند آه شكارشان آنن م از . عراق بك ا ه م

برای تظاهرات، نشست، و خيلی آارهای ديگر . ها بوديم همين ايرانی ی ا را م راغ م د س ی. گرفتن راغ خيل ی س ا را م د ه ی. گرفتن ه خيل ا آ ه

ل ی عاق واب رد م د، ج ر بودن د ت ط . دادن ه فق ن آ نفكر“م ودم، ” روش بی واب رد نم د . دادم ج ه بودن م گرفت ال را ه راغ عي ار خي. س م آ ی ه ل

ه ه عراق و ب آردند آه هم ما را از هم جدا آنند و هم هر دومان را بشانند ار . روابط بك ال چه ود /عي ود در فرنگ ب نج سالی ب ين . پ ه هم ب

ی قبلی، يكی من آه غير از آن دو تا جوجه. داد دليل هم دم به تله نمی ودم، ه ب ران گريخت م از اي ازه ه تم، و ت كم داش م در ش ر را ه ديگ

اد می . نبالشان راه افتادم د شتر اعتم اه به من بي ه پايگ د و ب هاشان آردنی م م د راه ی. دادن ال را راه نم د عي د . دادن ته بودن ط از او خواس فق

دزدد های صندوق پستی همسايه نامه د، ب ی بودن د ايران هامان را آه چنتم . ها تحويل دهد و به آن ر نداش ن رابطه خب ا . من از اي م گوي ال ه عيهای مردم ها شبيخون زده، و نامه دوبار به صندوق پستی همسايه /يكی

ود ل داده ب دين تحوي ن . را به مسئولين سازمان مجاه ه از اي دها البت بع


ود ده ب شيمان ش شكيالتی پ ی ت وع جاسوس م . ن اره ه ر آن بيچ آخ !ی شريعتی بود و شيفته” روشنفكر“

وروزی جماعتی آه با عيال مربوطه در براه انداختن مراسم ن ال وت ١٣٦٦س م دع ن مراس ه اي م ب را ه د، م ار بودن راه و همك همدين . آردند وان مجاه ه عن ه ب ا ن ه . اما تاآيد آردند آه تو دعوتی؛ ام ب

رفتم . عنوان همسر عيال مربوطه ه ن ال می . من البت ردم شرآت خي آوادار سازمان ای آه سال های عادی در مراسم نوروزی آدم يش ه ا پ ه

وده دتی ب شيده و م ار آ ر است است آن ر اليغف د، آف وی . ان رفتم و ت نه ه خان دم و برنام ردم ام تمرگي ا آ ا را تماش ونی اينج ای تلويزي ا . ه گوي

ی شريعتی را عيال مربوطه در اين مراسم مقاله وير عل ای از آتاب آام ه ن وروز“ب ود ” ن رده ب وانی آ انوی . روخ ك ب سه ي ه در آن جل البت

ار و اطالعات معظم جاسوس مجاهدين هم ح ام اخب ضور داشت و تمدين در شهر اه مجاه سئول پايگ ار م مربوط به اين مراسم را در اختي

ام و آخر هفته آه باز هم من با دو تا جوجه . فرانكفورت آلمان گذاشت تم، صادق دين رف اه مجاه ه پايگ تم، ب كم داش ه در ش د (آن يكی آ مجي

سه مسئول پايگاه مرا به دفترش احضار ) ای ساچمه آرد و گزارش جلن داد ه م ای . را ب ه ج ه ب ال مربوط را عي ه چ يد آ ا تلخی پرس د ب بع

ه وروز“ی مقال واهر را ” ن ا خ رادر ي وروزی ب ام ن ريعتی، پي ی ش علار . نخوانده است ه آ رای مسعود رجوی ب برادر اصطالحی بود آه ب

ن می دئولوژيك اي ال و همرديف اي رای عي ا ب م الزام رفت و خواهر هريم رجوی جناب، ه م . سرآار عليه بانو مريم قجرعضدانلو موسوم ب

تم ر نداش م خب ين . راستش من حتا از اين جای آار ه دتی ب شكاف عقيين من و عيال به جاهای باريكی آشيده بود و بعدها تحت زعامت هم

شيد دايی آ ه ج دين ب ازمان مجاه ن . س ه در اي تم آ ه صادق گف ط ب فقرده رآت نك م ش ين مراس ايتی“ام، از چن ی” جن م ب را ه ی چ رم؛ ول خب

ه می را محاآم د برای آاری آه آس ديگری آرده است، م تم !آني ؟ گفردم آمد، حتما در اين مراسم شرآت می آه اگر خوشم می د من . آ الب

دانستم جاسوس سازمان می. هم از شرآت در اين جلسه راضی نبودم و آمدهای مجاهدين در اين جلسه زنی است به نام شهين آه تمام رفت


د ايرانيان شهر دارمشتات را گزارش می ه سازمان را آن. آن ايی آ هی ی م ه جاسوس ن گون د، اي ل نبودن ی قائ راش اهميت ناختند و ب ا و ش ه

هم چندان براشان ] حكومت اسالمی [های جاسوسان همجوار جاسوسیود م نب ن دو . مه رای اي م ب ره ه د و ت شغول بودن ان م ار خودش ه آ ب

د جماعت خرد نمی وان مجاه ه عن آردند، ولی ايرانيانی آه آسی را بسی ا آ تند، ي المی داش وری اس دان جمه ه در زن ان طعم ت ش ی حكوم

ی شان نم ود، دل ده ب شته ش ده و آ ی اسالمی ش ن راحت ه اي د ب ا از آم هدگی هاشان بدشان نمی مجاهدين فاصله بگيرند؛ هرچند آه خيلی آمد زن

الم و غيرسياسی ی سر و صدا و س ندای ب ته باش اره. داش ن بيچ ا اي ههميشه موضوع گزارشات شهين خانم بودند و حتما اعصابشان هم از

ی وع خبرچين ن ن ازمانی اي ای س ان /ه رده جاسوس ان خ شكيالتی جري تد از ) صادق(ای مجيد ساچمه . سازمان مجاهدين خرد بود يك سال بع

ران ، در اين جريان، در لشكرآشی ناموفق مسعود رجوی و بانو به اياريخ دان، در ت رداد ٣عملياتی موسوم به فروغ جاوي ه و ١٣٦٧ م نفل

! يادش بخير. جوانك ساده لوح خوبی بود. حرام شدخنرانی ه محل س نيدم آ دها ش ژه بع ه وي ريعتی ب ی ش ای عل ه

رای حسينيه ی ارشاد ـ آن دو سه سالی آه به راه بود ـ محلی اساسی بمسئولين آن زمان سازمان، . وديارگيری سازمان مجاهدين خلق شده ب

زدند ” قر“ی ارشاد ها را از همانجا و از همان زيرزمين حسينيه خيلید شان دادن ه آشتن م ب دها ه شاندند و بع ازمان آ ه س ه . و ب ن هم ا اي ب

ود ازمان ب ری س ورد غضب شخص رهب از م ان آغ . شريعتی از همانی ان فرق ی از هم ه آل ن آ ان مستضعفينی حتا با اي ا و آرم ا و ه …ه

رده و ده و م روی زن ازمان ني رای س ريعتی ب دعيان راه ش ر م ديگرده خوشش ن رقيب م ا رجوی اصال از اي زندانی بودند، اما حاج آق

ه آمد و سال نمی شكيالتش ب ه در درون ت ود آ ا ب ی «ه » شريعتی زدايود . مشغول بود دان آش دهن سوزی نب رای . البته شريعتی چن چرا، ب

ه نوزده/يك دخترك هجده واليی ب ا هي ارزه ب رای مب ی ب ساله شايد، ول . آنم نام خمينی، فكر نمی


ا ريعتی ب تالف نظر ش ه اخ د است آ ان معتق د آبراهامي آروانوری ه تئ ريعتی ب ه ش ود آ ن ب دين اي م “مجاه سلحانه، ه گ م جن

ه سرلوحه ” استراتژی، هم تاآتيك ن آ ستی اي ام رفتارهای تروري ی تماريخ سازمان در دو دوره ود، ی ت ی ـ ب اه و خمين ران ـ ش معاصر اي

ام حسين و خودش . اعتقادی نداشت دين را ام شريعتی سازمان مجاهی ابی م ه ارزي د مدرنيت بش ض ب جن رد را زين ه . آ ا ب ريعتی اساس ش

صر سئول“عن د م نفكر متعه نم در ” روش تباه نك ر اش ه داشت و اگ تكيام ه ن ابش ب رای” تخصص“آخرين آت ه انقالب ب ود آ ته ب ران نوش ايه خودش ١٣٥٦و ١٣٥٥های سال[زود است و اگر حاال انی آ تا زم

ود ده ب ی ] زن اع م ه ارتج د، ب ی رخ ده د؛ انقالب ه انجامي د آ انجامودش آن ه خ اعی آ ی ارتج ر نم شيد و ديگ دان آ ه مي ا را ب ست ه توان

ازی جن. جمعشان آند ا ب ه ب د آ ا هايی بودن ات، ب ا آلم های شريعتی بد از پشت ديوارهای حوزه قرآن و با تاريخ، دان ريختن ه مي ها يكباره ب

. به هيچ آس هم رحم نكردند. و زدند و بردند و خوردندی دين روزی م ازمان مجاه دگان از س دا ش ی از ج ت يك گف

ه زمانی آه در شهر بوخوم آلمان درس می م ب ان ه ان زم خواند و همان عضويت انجمن سلمان آلم شجويان م وری واحد خارج آش [های دان

وعی ] سازمان مجاهدين دين ن ود، سازمان مجاه ده ب ر “درآم ه ” انب تهيها، به ويژه دانشجويان های ايرانی آرده بود، برای بيرون آشيدن نامه

اه اآن خوابگ ی س وم، از صندوق ايران شجويی شهر بوخ ای دان ای ه ه : گفت شان می پستی

ه « ره های شب نيم يم سه نف شكيل می ت م، دو نفرم ای ت ان داديی شيك م ی آ ات م ر اصلی عملي د و نف راغ صندوق دادن ت س ای رف ه

ره ا يك فق شجويان و ب ر “پستی دان ستی سازمانی، صندوق ” انب های پ » .آرد مردم را خالی می

شكيالتی رابطی آه به عيال مربوطه ی آن زمان من دستور تندوق ه ص ه ب ود آ سايه داده ب ان هم ستی ايراني ای پ د، ه تبرد بزن دس

انون و ”ربراد“ ی بود به نام مهرداد آه در اين گونه آارهای خالف قدی طوال ران ـ ي عرف در فرنگ ـ شايد هم در زندگی مردم عادی اي


اب خالف. داشت ن جن ی از اي دين آل ازمان مجاه ه س اد گرفت اری ي آابش سال . بود ه بيخود نيست آه جن دين و ب دن از مجاه ا پس از بري ه

ه می زندگی عادی مشغول شدن، هم د چنان برای اين حضرات يق دران !!آند و نخود و لوبيا پاك می

را ] و حتا غير سياسی[برای اين آه يك جريان يا فرد سياسی

ديمی ل ق ن است بشناسيم، بهترين راه بر اساس آن ضرب المث ان، اي مسفره ا هم ا و شعارها و اداهای . آه يا با آن همسفر شويم و ي از پزه

ي يچكس و ه ی ه ی بيرون انی نم ناخت چ جري وان آن را ش ازمان . ت سه شتی نمون وان م ه عن دين را ب عر و مجاه ه در ش روار را، ن ی خ

ه عارها و خطاب شريه ش ا در ن ه حت رش و ن شين رهب ای آت ا و ه هادعاهاش، بلكه بايد از درون و از زبان و بيان آسانی شناخت آه اين

شان ترين زوايا و مناسبات آن، با جريان را در درونی پوست و گوشته . اند تجربه آرده سانی شناخت آ اين جريان را بايد از زبان و بيان آ

وده ان ب ن جري دانی اي ه در زن م ن المی را ه ت اس ه حكوم د؛ چنانچ اندهای د“لبخن ه ” ژوآون عارها و خطاب ا ش اتمی، ي د خ يد محم ای س ه

ان ا بي ان و حت دی بازرگ ريعتی و مه ی ش روش و عل دالكريم س عبي اتی س ه د روحده د در درون خان ه باي ی آ ط اهللا خمين ا، رواب ه

ی ی و زيرزمين ای مخف صوصی، رفتاره اتی/خ ناخت اطالع . اش شا ی و حت دانيان سياس ان زن ان و بي د از زب المی را باي ت اس حكوم

های سياسی حاآم ای آه اين جريان نوع رابطه . اش شناخت غيرسياسید شان دارن ان و زندانيان ا مخالف اآم ب رای و غيرح يله ب رين وس ، بهت

ت ناخت آنهاس الق . ش ه ط رای توجي وی ب سعود رج اری م ای اجب هشكيالتی ضا و /ت ام اع ه تم ه ب دين آ ازمان مجاه اری درون س اجب

ال ازمان از س ای س وری ١٣٦٨آادره د، تئ ل ش يدی تحمي خورشه موضوع زن : گويد می. جالبی دارد برای اين آه ببينيد چه نگاهی ب

ه در اهی ب د، نگ یداري د و ون سرانتان بياندازي ا هم ان ب رين روابطت ته ه معامل د چ د ببيني سرتان داري ا هم وافقم ! ای ب عار م ن ش ا اي ن ب . م

صوصی ی را در درون و خ نفكر ايران ه روش رين رابط ا ت اش ب


ر می انسان درت بهت ا های پيرامونش، يعنی موضوع ق وان شناخت ت ته اب و خطاب عار و آت ی آ. اش در ش نفكر ايران ه روش ابش را آ ت

ی ی م ه م عارش را آ سد، ش ی نوي ه م عرش را آ د، ش ك ده د، ي گويال است، شری راديك وق ب دموآرات، يك اومانيست و يك عنصر حق

ت ت اوس ش آلف ه، زن ار در خان رداد به ر مه ول دآت ه ق ا ب در . امتفاده خانه رده دار است، چه در سوء اس اب است، يك ب ی اش يك اربه همسرش ند و چه در بيگاری آ ای آه از همسرش می جنسی ه ب ای آ

ه اين آه چرا ما نمی . آند تحميل می ط قبيل وانيم از رواب رده /ای ت داری به يم و رابط ور آن باتمان عب ر مناس اآم ب ا ح ر ب سانی و براب ای ان

دنيت را انسان ا م های پيرامونمان برقرار آنيم، به اين دليل است آه می رم و ب ا در ف ه تنه وا پذيرفت ا اي محت روم، آن را حت االتر ب م؛ ب

ه ه نپذيرفت اهيم پس از تجرب ن مف ون اي ه چ م، بلك ونين حكومت اي ی خالمی د“اس ی ” م ظ م ا را حف ت، آنه ده اس ا ش ا و نابج يم و و بج آن

آنچه در رابطه با سازمان مجاهدين به ويژه آمدی . آنيم بلغورشان می ده شان دهن ان اساس است و ن ن جري ری اي ه رهب ن است آ يچ ی اي ا ه

سان وق ان ری درآی از موضوع حق ن رهب ه اي ن است آ دارد، اي ا ن هان ر زن سی ب تم جن وگيری از س طالح جل رای باص ی از [ب ه ناش آ

ن آوشيده] های مذهبی اسالم در بين ايرانيان است آموزش است در ايين تا آنون ـ اساسا رابطه ١٣٦٨ سال ـ از سال ١٥ سی را در ب ی جن

ی ازمان نف ای س دنيروه وعی . آن ت ن يوه در نهاي ن ش ه اي ن آ از اييله شكيالتی و وس تور ت رای دس رو “ای ب رل ني خنی ” آنت ت، س اس

سال است ١٥خواهم نشان بدهم آه اين جريان اگر گويم، بلكه می نمیرياضت جنسی را بر افرادش تحميل آرده است، به اين دليل است آه

ايالت تاساسا هيچ درآی از موضوع انسان و حقوق و خواس ا و تم هسی، آور آردن رابطه . ها ندارد انسان تم جن های راه جلوگيری از س

ست سانی ني ه. ان ه رابط ك رابط سی ي ی و ی جن ف، طبيع ی ظري. ها، آه ميان تمامی موجودات جاندار است خواستنی نه تنها بين انسان

د ی جنسی آسب می اش را از رابطه طبيعت، زايش و پويايی د . آن تولو ش وهو ن ه دن، مي صل رابط ت ی بالف سی اس ای جن ه . ه ك رابط ی ي


انعی در راه ا م ارزه “جنسی سالم و عاشقانه، نه تنه و ” ی سازمانی مبه می ست، بلك رو برای مبارزه با هيچ غولی ني ه ني م ب زه ه د انگي توان

د ام داده است و . بده ه ـ انج يانه و احمقان ن سازمان ـ ناش ه اي آنچه آی ذف م ی و ح د، نف ن ده ه اي ن آ شان دادن اي ه ن ود و ن ه ب ن رابط اي

ه رابطه سانی و ناشی از رابطه چگونه بايد باشد، و چگون ر ان ای غيبه جای آموزش مردان ـ و البته زنان ـ برای فاصله . ستم جنسی است

ه رفتن از رابط اب گ انواده /ی ارب ين خ ود در ب ی موج ای رعيت هذهبی انواده /م شتر خ ه بي ی آ نتی ايران ای م س شكيل ه دين را ت جاه

سان می ه ان ا را از طبيعی دهند، راه اين نيست آ رين رابطه ه هاشان ته ود هم وزش داده ش شان آم ه اي ه ب ت آ ن اس د، راه اي وع آنن ی ممن

ها را ـ حتا همسرانشان را ـ انسانی برابر با خود بشناسند و اگر انسانر اساس اخالق اسالمی سی/ ب ز جن ا تبعيض آمي ه زن سبت ب ن، شان نرده تثمار آ شان را اس ی اي د، و م شه ان د، ري تثمار و آنن ن اس ای اي ه

له سی فاص تم جن ناخت آن از س ا ش شناسند و ب سی را ب يض جن تبعه ا رابط ه اساس ن آ ه اي د؛ ن ين بگيرن انونی ب ی و ق سانی و طبيع ی ان

د انسان رای از . ها را حذف آنن ه ب ه است آ در احمقان ن عمل همانق ايردن دزدی، دس ين ب ی ب ع م د ت دزد را قط ردن . آنن ين ب رای از ب بار و هايی آه به اين خالف ناچار می دزدی بايد برای انسان شوند، آ

ا، ای آه به جای شناخت و از بين بردن علت جامعه. رفاه ايجاد آرد ها درد ها را نابود می معلول ه تنه رين وجهش ـ ن آند ـ آنهم در آمدی تاری آند، بلك را درمان نمی جامعه ا و ناسازواری ه دردها و بيم های ه

ارزه . دهد جامعه و شهروندان را بيشتر و بيشتر گسترش می رای مب ببا فحشا در حكومت اسالمی، برخورد خشن با نوع پوشش زنان، تنها

ی ال م المی خي ت اس ه حكوم ادی است آ ا نم ورد ب د برخ ت“آن ” علشاست ه . فح ك جامع ر ح در ي ار، اگ ر بيم ا آمت الم ي ر ی س وق براب قسان ه ان ار و امنيت و آسايش و ب ناخته شود، اگر آ ه رسميت ش ا ب ه

اده الی و ويژه امنيت حقوقی و قضايی آه بيان س اش امنيت جانی و مسان ا حدودی شغلی و سياسی و فرهنگی ان ا ت د، ي امين باش هاست، ت

ول ا معل ال خشونت در برخورد ب ه اعم ازی ب امين باشد، ني ه ت ا ـ ب ه


ای ممنوعه است ها حيطه زندگی فردی انسان. ميون ـ نيست زعم اسالشد ه آن سرك بك دارد ب انونی حق ن ن و ق . آه هيچكس، هيچ خدا و دي

ا اگر وظيفه ای برای يك حكومت و يك دولت سياسی وجود دارد، تنهسان وزش دادن ان ر آم وق ديگ ضييق حق رفتن از ت له گ رای فاص ا ب ه

ت هروندان اس شانه . ش شونت ن ار خ هروندی ی ب وق ش ضييق حق ز تا ها و يا حتا اپوزيسيون ی اين است آه اين گونه حكومت نشانه. است ه

رورش را نمی م اساسا مفهوم آموزش و پ د و درك و تصوری ه فهمنه از آن ندارند و به همين دليل می ه ب ال خشونت و البت ا اعم ند ب آوش

ال ها را قطع آنند، ترين شكل ممكن، سرانگشت معلول وحشيانه ه خي برده ارزه آ ا مشكل مب د اين آه ب ر، حذف فيزيكی و . ان خشونت، تحقي

ه هروندان ب صوصی ش دگی خ ردن در زن ت آ صيتی، دخال ا شخ حتدخالت در پوشش و آوشش ” امر به معروف و نهی ازمنكر “ی بهانهسان ه ان ر زمين ا در ه دتی ه تگاه عقي ودن دس وب ب ه ای، معي ای را ب

رای نمايش می ه ب ه گذارد آ ار را ب اری، بيم ا بيم ارزه ب شناخت و مبرای . آشد صالبه می م ب سازمان مجاهدين و شخص مسعود رجوی ه

ند، رده باش ه آ ان مقابل تثمار زن ا اس اين آه ـ البته به زعم خودشان ـ بد های انسانی دست می به تحريم رابطه تاورد . يازن ين ١٥دس سال چن

وب و هايی، يك سازمان تروريستی است و تحريم يك مشت عضو معيسرت ه ح سی آ اری جن ران و بيم ار بح امی دچ ا و ناآ ای ه ه

شكيالتی ايش ت ه نم شتر ب ازهم بي شونت ب شونت و خ ان را در خ شی د م وزی. گذارن ستان خودس ای تاب ای ١٣٨٢ه ان در اروپ ن جري اي

دئولوژی و عملكردهای مرآزی، نمادی از همين خشونت نهفته در ايا های مطبوعاتی ها چه در نوع رابطه ايشان است؛ اين رفتار ه ب ای آ

ا“ ی ” رقب رار م ا برق ا ب ه حت شان و چ ه در درون مناسبات د و چ آننشان داده می ه روشنی ن تحريم ازدواج . شود باصطالح دشمنانشان، ب

اده دين س ازمان مجاه وی س رل نيروست و در از س يلش آنت رين دل تو برای شست و شوی اختيار گرفتن تمام زوايای روح و جسم يك نير

اری اری انفج د انتخ ك آمربن ه ي ديلش ب زی او و تب اهرات . مغ تظساد گرايانه عفت ی حكومت اسالمی هم برای جلوگيری از باصطالح ف


ده غال ش ران اش ا در اي صاوتی، تنه شونت و ق ين خ ا چن م ب ا، آنه ی مامال ك راه حل آ ن ي اری و اي ا بيم ارزه ب رای مب ار است ب شتن بيم آ

ديمی ا ادوگران ق ز ج ت و از مغ حراهای ١٤٠٠س يش ص ال پ سه . تر همين منطقه برخاسته است عربستان و چندهزار سال پيش ی هم

وری ن تئ اب اي ا را در آت وان ه ت عن امی تح ان س مانی ادي ای آس هرور و محدوديت ی و تبعيض جنسی و سنگسار و آشتار و ت ايی دين ه

ه روشنی دخالت راد ب ی در امور شخصی اف د و می های دين وان دي تد از برای رسيدن به جامعه . تاسف خورد ام نخست باي ای مدنی، در گ

سان ه در رفتارهای خشن ان ی و طرد ديگران توحشی آ رای نف ا ب هی دا م اد پي ت نم له گرف د، فاص ه. آن ه، ملغم نت و مدرنيت ای از س

ه المی نتيج ت اس ين حكوم اآم اش هم ی ح ران فعل ه در اي ت آ ای است ام . اس تفاده ازتم ك اس ی تكني ه، يعن دن و مدرنيت ی تم باب فيزيك اسی رون وسطايی م وانين ق ا ق د، ت ت آنن ه مل ار ب ه زور و اجب ان را ب ش

د روشنفكرانی هم آه نمی . ايران تحميل آنند ور آنن د از سنت عب توانن سال گذشته خواهان تلفيقی از سنت و ١٠٠و شوربختانه در تمام اين وده ران ب ه در اي نتا مدرنيت ود س د، خ ست ن ان و فوندامنتالي ايی گراي ه

سال ١٤٠٠هستند آه در درون مغزهاشان، همان روابط غير انسانی يش ر را رسوب داده پيش و پ د ت ه، نخست . ان ه مدرنيت رای رسيدن ب ب

شيانه وانين وح ی از ق نت، يعن د از س المی باي طايی اس رون وس ی قرد ور آ ه. عب نفكران دوگان ه روش ن گون ا اي صور دست ی ا ب ی ت يران

رممكن است يافتن به جامعه داری در . ای مدرن و مدنی غي اظم علم آوان ا عن ندش ب ر از س اب پ ب “آت ران عق ت و اي و رف را غرب جل چ

ل منطقی آنجا آه به تاريخ برمی ” ماند ردد، دالي شروی غرب [!] گ پيی د را برم يد محم ت اصالحات س صا از دول ود، شخ ا خ مارد، ام ش

ايزه شيرين عبادی برنده . آند خاتمی دفاع می ا ی ج ل، آنج ی صلح نوبشر سخن می وق ب وم می آه از نقض حق ا را محك د، امريك د و گوي آن

آنجا آه از بهبود وضع دموآراسی سخنی است، ايران تحت حاآميت . آورد آخوندها را نمونه می


ادی « يرين عب ه …ش ا روزنام و ب ت و گ ت در گف ی دی ولو ض حق ان از نق اپ آلم ار چ اد و اظه ا انتق ط امريك شر توس ق ب

شر ارزش وق ب تانداردهای حق رای اس ن آشور ب اميدواری آرد آه ايود ل ش دان . قائ دانيان در زن وق زن دت از نقض حق ه ش ه ب ادی آ عب

ران امو نگ دان گوانتان ان در زن ضای طالب راق و اع ب ع ابوغريت ت…اس ه …: گف ران در زمين شرفت در اي شر پي وق ب ايی ی حق هستقل از ايم و موفق بوده ايم و توانسته تهداش شر م وق ب ايم سازمان حق

اه : عبادی افزود …دولت تشكيل دهيم ی حمايت از دادگ ين الملل های به ه هم ه است آ ن زمين ری در اي م ديگ دام مه ت اق ه ی دول ا از جمل ه

ا ران و امريك شر[اي وق ب اقض حق ی] دو ن ن راه باعث م د از اي تواننازما ن س ت اي وندتقوي ت . ن ش ه ممنوعي سبت ب ت ن ا مخالف ادی ب عب

بدون فهم از فرهنگ ديگر آشورها و : حجاب در آشور فرانسه گفت دون كيبايی“ب بر و ش ان ” ص لح در جه ه ص ا ب ل آنه در مقاب ٥٢»…رسيم نمی

يس انم آل اب خ اهی از آت ش آوت اب بخ ين آت ن در هم مرا در ” اهللا شكيبايی بيجا در برابر سربازان “شووارتزر، تحت عنوان

اتمی در . ام های اسالمی نمونه آورده رابطه با تروريست د خ يد محم سسفری آه چندی پيش به آشور سوئيس داشت، آنجا آه از علل فاصله

رد وحشيانه ها از مذهب سياسی سخن می گرفتن غربی د، عملك ی گويل می حكومت پاپ آورد و ها را در هزار و اندی سال قرون وسطا مث

ی با اين پرسش روبرو می بعد آه م حكومت دين ران ه ه در اي شود آد با ادای مخصوصی می …برقرار است و نقض حقوق بشر و فرماي

ه ن : آ ه اي ران ب ت اي ی مل ود دارد، ول كاالتی وج ران اش ه در اي البت سال بعد آن ـ ٢٥حكومت اسالمی ـ البد با آگاهی از تمام عملكردهای

ذارد رای داده است و به هيچ عنوان ار بگ او . حاضر نيست آن را آنهای رای آند و صندوق دموآراسی را فقط در رای گيری خالصه می

٤، ص ١٣٨٣خردادماه ١٣ تا ٧ ـ ١٠٠٧ ـ نقل از آيهان چاپ لندن، شماره٥٢


ه سرگذرگاه ان اسالمی، نمون ين حاآم ی های ايران را برای تحكيم هم !! آند بارز دموآراسی و خواست ملت ايران ارزيابی می

! برگرديم به علی شريعتی

سياری از سان نوشته و سخنرانی علی شريعتی در ب هايش انامال نامتجانس و ای دوگانه معرفی می را پديده ه از دو بخش آ د آ آن

ت ده اس اخته ش ضاد س شی از . مت ريعتی، بخ سفی ش دگاه فل در ديشخصيت انسان از لجن، گل بدبو و حماء مسنون ساخته شده است آه

وانی و دچار بخش شيطانی، دنی، اين دنيايی، حقير، آثيف، لجن، حيردان و به نظر شريعتی همه . روزمرگی اوست ی رفتارهای انسانی م

تفاده از ذت، خوشی، ساختن و اس زنانی آه آششی به سوی شادی، لذموم است و ام “مواهب زندگی دارد، يكسره م سان تم آسی است ” ان

ذت شتر از ل ه بي ه هر چ ا و خوشی آ دگی ه ای زن رد و ه فاصله بگي . دور شود

ر ش ی، بخش ديگ ريعتی بخش اله ان ش ه بي سان ب صيت ان خذت زان از ل دايی و گري انی، خ ايی، روح دگی علي ی زن ای طبيع ه

ثال رابطه در اين تعريف نيازهای طبيعی انسان . اوست ا م سی ه ی جنابی ذل ارزي ده و مبت ائين آورن شنده، پ د، فروآ ف، پلي ا شرعی، آثي حت

ردن از ی اين ديدگاه اساسا شادی، شادخ بر پايه . شود می واری، لذت به ر زندگی، همچنين سازندگی، آار و تالش برای زندگی بهتر و مرف ت

زی و نفی می دگی گري ه و زن شود و همگان به نوعی رياضت عارفان : نويسد شريعتی می. شوند دعوت می” تكامل“به تعبير شريعتی

يس جمهور متعهد نيست آه هم ) امام(رهبری امت « چون رئليقه برنامه امريكا يا مسئول ی ی شما و راديو مطابق ذوق و پسند و س

شتری ادی و م ی و ش ا خوش ه تنه دارد آ د ن د، و تعه ل آن ا عم هد است اش ببخشد؛ بلكه می برخورداری به افراد جامعه د و متعه خواه


ه ل، ب ن تكام ر اي ا اگ د؛ حت ری آن ل رهب ه سوی تكام ه را ب ه جامع آ ٥٣».قيمت رنج افراد باشديچ كومتیدر دستگاه ح رده است، ه وريزه آ ای آه شريعتی تئ

ها و حق و حتا تضمينی برای برآورده شدن نيازها، تمايالت، خواست ی ه نم اه شهروندان در نظر گرفت ام، . شود رف ين دستگاهی، ام در چن

ا ه اساس ست، بلك ردم ني ا در خدمت م ه تنه رهبر و حاآم در قدرت، نج حتا به “اش اين است آه هدف و وظيفه ه ” قيمت رن م آ شهروندان ه

وی ه س هروندان را ب ده، ش ل“ش د ” تكام دايت آن ف . ه ن تعري در ايردم سلب می الم و طبيعی از م دگی س . شود هرگونه رفاه، شادی، زن

ان ه بي ا ب اه در ذهن شهروندان ي اد احساس گن ار ايج اين ديدگاه در آثيف و ها، منفور و آ ی طبيعی بين انسان رابطه. است” امت“شريعتی

ابی می ا رابطه لجن ارزي ين شود؛ حت سانی زناشويی ب ی طبيعی و انبه همين دليل هم شهروندان پس . ای شوم و مهوع است ها پديده انسان

رم ن ج اب اي ان را [!] از ارتك د خودش د، مجبورن اگزير از آنن ه ن آوانی ن حالت حي [!] بشويند و پاآيزه آنند، چرا آه بايد بالفاصله از اي

اه در . مينی و اين دنيايی خارج شوند و ز اد احساس گن ه ايج ن گون ايوه دادن، ها و رابطه انسان ذل و پست جل های طبيعی را بدين گونه مبت

ی البی راه م ايج ج ه نت ذهبی دارد، ب شخور م ا آب ه عموم رد آ م . ب ويلهای خواندنی به اين اشاره” ای فاشيسم روانشناسی توده“رايش در آتاب : از انسان و آموزش و تربيت داردگونه تعريف

سی ارضاء نمی« ل جن ه از لحاظ مي سانی آ رای آ وند و ب شن معضالت در دراز ارت هستند، اي دچار پرخاشگری و احساس حق

ی ل م ل تحم ی قاب ا وقت ارج مدت تنه ه خ ه خشم فروخورده، ب ود آ شسبت داده ل و ن ران منتق ه ديگ ارت شخص ب ت حق ده و عل دايت ش ه

ن عمل نتيجه. شود ارت [ی اي اه و حق سی و احساس گن محروميت جنهای مطيعی است آه هويت در نهايت ظهور شخصيت ] در اين رابطه

دين [خود را با مرد بزرگ يا رهبر و امام از ديدگاه شريعتی و مجاه

٤٠٣ تا ٤٠٢، صص ٢٦ي امت و امامت، علي شريعتي، مجموعه آثار شماره ـ ٥٣


زرگ تطابق می ] رمگی /های شبان و ديگر جريان ا خود را ب د، ت دهنالی شده سرآوب شده و لج [ی احساس آنند و عقده ر ] ی ن م خود را ب

اعی و دشمنان خارجی اقليت (سر مقصرين مشخصی و ) [های اجتم ٥٤».خالی آنند] به ويژه زنان

دگی شخصی ه در زن ن چ دگاه را م ن دي ال اي ان عي ا هم ام، بران مربوطه دگی در اي ی اولی، چه در سازمان مجاهدين و چه در زن

ال س از س رده ١٣٥٧پ ه آ ال مربوط . ام تجرب ی هعي رار عجيب اصنم رم آ ری س ه روس زنم، . داشت آ ردان حرف ن ا م وانم، ب از بخ نم

پشت سرم را در . نخندم، با آسی شوخی نكنم، تلفنی با آسی گپ نزنم …خيابان نگاه نكنم و

ا سفره آيد در روضه من اساسا يادم نمی رده ای ي ای شرآت آ. دعوت شده باشم هم نه اين آه آن. ای رفتم تنها يك بار به سفره . باشم

تم زن دائی ر شده باشد [ آالمد و زيبايی داش د پي ه حاال ديگر باي !] البتود . آه در مراسم ازدواج من با لباس دآلته و پشت باز شرآت آرده ب

من آه گاه ظهرها سر راهم . ای انداخته بود اين زن دائی نازنين سفره ه ا می ی آن سری به خان ن مراسم موا ه ا اي آن . جه شدم زدم، روزی بود . ای برقرار بود ها سفره ی آن روز در خانه وز . ظهر ب ا بل ه ب من آ

انم و شلوار و آفش سبكی رفت و آمد می ه تيپ خ ايی آردم، اصال ب هم به تيپ زن دائی . خوردم آه به اين سفره دعوت شده بودند، نمی ام ه

ی وردم نم اس. خ انم لب ن خ ت اي يك و گرانقيم ای ش ك ه ا و آن جوان هه ژ ل يوسف گمگشته وسط انداخت ه درست مث دی را آ وی آخون يگول

د انم آالم ه خ بودند و آن بيچاره ـ به تعبير آن زمان من ـ وسط اين هماس پاسخ ا حيض و نف شان در رابطه ب گير آرده بود و به سواالت اي

ی ار زن م ی داد؛ انگ دا م ا عم د ه ك آنن ك را تحري تند جوان . خواسوال ده س ای زنن یای از ا ه د و م ی . آردن رخ م م س واب او ه د و ج شوره خانم. گفت می ها مدتی هم زير چادرهای گلدار و رنگارنگشان آبغ

مذهبي در تعليم و تربيت و رفتار جنسي در ايران، دآتر اآبر نقل از آتاب ردپاي سنتهاي ـ ٥٤

٧٣محمودي، ص


د د. گرفتن م بخور بخورشان شروع ش د ه انی . و بع ن ميهم من در ايده ره درست حال پرن ه از آ تم آ ن سفره ای را داش ه سر اي ای ديگر بده است اب ش المی . پرت يچ پوشش اس دون ه ه ب اه ای ب اتر نگ ن تئ اي

ی ردم م ای . آ تم، مبن ه داش ساسی آ رای اح ه ب ود آ در نب وادم آنق سد م نيام سه خوش ن جل ا اصال از اي م، ام ك بتراش ين و . تئوري ن اول اي

فره رين س ردم آخ رآت آ ه در آن ش ود آ ردم . ای ب رات نك ا ج حتنم اه می . داستانش را برای پدرم تعريف آ ردم احساس گن ه جايی . آ ب

درم اصال . آه تا آن زمان از شرآت در آن منع شده بودم رفته بودم پ . ها و آن تيپ آخوندها اعتمادی نداشت به اين تيپ زن

ا ” تحريك مردان “از وقتی مجبور شدم برای جلوگيری از و به شارهای قلدرمآبان ه ف ال مربوط ی“ی ی عي نفكر دين ه ” روش ك ب ام لچ

اد ن درافت ا م درم ب يچم، پ رم بپ ی. س ت دخت م ل گف شجويش مث ر داناس می آلفت ا من در . پوشد ها لب ار ب ا يكب شد حت اه حاضر ن او هيچگ

ه از من شرمش می . خيابان راه برود م از قياف اس شد؛ ه م از لب ام و ه . پوشيدنم

ه ال مربوطه ملغم ه عي ی از سنت و مدرنيت ی عجيب و غريبه فقط در ر ش گاه باال و گاه پائين می بود آه درصد ا رفت؛ البت ابطه ب

ودش ه ! خ ان جامع صول هم رآورده و مح ورت ف ر ص ه ه ی ب ی ولدگی . ی ما بود مذهب زده دی در زن ی ب اثير خيل رد ت ن م . ام گذاشت اي

ران ستی از اي ك زن پ ن، ي دايی از م س از ج ال آن دوران پ ن عي ايه حيطه انو ب ا ب م در دامنش گذاشت، ت ا بچه ه ت، دو ت ی تحويل گرف

اه نصيحتش می شنيده. سرآی نكشد [!] اش مذهبی روشنفكری د ام گ آند و چيزهای بی ه بخوان رد، روزنام اد بگي ن رانندگی ي خاصيتی از اي

نخ وا . س ع ه شگويی وض رای پي ط ب ه را فق انو، روزنام ن ب و ايه بچه می اند خواند تا ببيند چه لباسی ب دردسر، يك زن بی . هاش بپوش

! ”حجاب بی “لبته در اروپا ی ابوالفضل پهن آن، و ا نماز خوان، سفره ه [!] دار ی يك همسر به تمام معنا خانه با اين همه نمونه اصال آاری ب

ه ه حيط ای مردان ص و ی آاره ث و فح ت و بح ل سياس ای مثدارد ا ن ل چيزه ن قبي ی و اي نفكری دين له. روش دارد حوص . اش را ن


ی . رسد عقلش هم نمی ردان ايران ی از م ه خيل انی است آ درست همرم يك آشپزخانه . يش را دارند آرزو ی، يك رختخواب گ ر از چرب ی پ

ر از بچه ا …و نرم و يك دامن پ ا حت رای سرآشی ي دون تالشی ب باوی ره آنجك ن داي رون اي ه در بي ن آ ای ديگری در اي م دني سته ه ی ب

يچ زندگی. و چه زن خوبی. جريان است ضادهايش ـ ه شان ـ با تمام تيد د پاش م نخواه اه از ه ه. گ صيلكرده، تجرب ك زن تح ا ي دگی ب ی زن

ا افی است، ت مدعی و آتاب خوان برای هفت پشت اين گونه مردها آاال آنند و چند بچه” پرو“ديگر نخواهند زنی از اين سنخ را را ـ احتم

!!پدر ـ بین «: به قول علی فردوسی هيچ آجا اين نبرد از نبرد بر سر ت

همگين ه س سمانيت زنان ر ج ر س ستت زن، ب ن و …ر ني ان، ت زنترين نبردهاست؛ ی سهمگين آنان، خود صحنه] ی سكسوآليته[جنسانيت

رد نبردی آه در آن زنان، خود هم نيروهای متخاصم م آنچه نب اند و ه ٥٥».بر سر آن است

سان نصف ه ان ی شريعتی، درست همانجايی آ در ديدگاه علرد با هم تعريف می شده و در دو وجه متناقض و متضاد ن نب شود، اي

سوآليته ر سر سك ونين ب رد ی زن در می خ ه . گي ه ن رد سهمگينی آ نبام ا تم دگاه تقريب ه در دي ی، بلك نفكر دين ن روش دگاه اي ا در دي تنه

رده است ايگير شده و رسوب آ ايگير و ج ن . روشنفكران ايرانی پ ايژه ديدگاه، خود ناشی از نگرش ويژه و خطرناك اديان سامی و ه وي ب

ديمی . ی زنان است اسالم به سكسوآليته ذاهب ق ر البته در مكاتب و م تا وده است، ام ان ب هم اين نبرد سهمگين بر سر جنسانيت زن در جري

ا ی انسان جنگ بين اسالم و آزادی، بين اسالم و حقوق برابر همه ها تان . همين امروز هم جريان دارد م جري به طرز سهمگين و خونينی ه

.ددار

خام، حديث انقالب در بامداد خمار، علي فردوسي، ايران نامه، سال شانزدهم، هوس ـ ٥٥

١٣٧٧ پائيز ٤ي شماره


د، چه به عنوان نمونه اولين سری ايرانيانی آه به غرب آمدنويی ی زيبايی آنانی آه در شيفتگی نسبت به غرب، همه ا و نيك ا را ه ه

اس ا انعك ه ب انی آ ه آن د، و چ ه حساب آوردن دن غرب ب ناشی از تمه ار، پاي های حكومت، صدارت تصوير غرب بر شرق مسلمان و بيم

رزان و سس شان را ل ر و قدرت ه از پيك ه و هم د، هم ابی آردن ت ارزيشان و آزادی وع پوشش اي ان در غرب، ن صويرهای زن شان ت ای اي ه

. عجيب و غريبی پرداختنده اريخ خاورميان اريخ شناسی و ت تاد ت وآلی طرقی اس محمد ت

ام ه ن شی دارد ب ده پژوه االت متح ونز اي ی ج ت ايل رش “در ايال نگان فرنگ ه زن ان ب ار ايراني هآ” شهوت ب يش در مجل ال پ د س ی ه چن

ی غرب را . مهرگان به چاپ رسيده است سافران ايران توآلی اولين مده اوت در دو س روه متف ر در دو گ تايان“ی اخي فرنگ “و ” فرنگ س

ژه و شهوت ” ستيزان اه وي ن دسته بندی آرده و در اين ميان نگ ار اي ب : تبين گذاشته اس مسافران به زنان غربی را اين گونه زير ذره

وده دو سده « ان نگران فرنگ ب د ای است آه ايراني ن دل . ان ايون ز [نگرانی از نخستين نگرش به زنان آغاز و تا آن ه دارد ] ني . ادام

باهت ستجوی ش ه ج سافران و محاضران ب ارويی م ن روي ا و در اي ههای خويش و دگر فرنگی پرداخته و با تقليد و تمسخر فرنگان، تفاوتد ی جديدی از دوره ه . تاريخ ايران را پی ريختن د و هر دو روي ی تقلي

شينيان شتن و خوي ازپردازی خوي ازنگری و ب ه ب گ، ب سخر فرن تمداری ه م انجاميد و فرهنگ و هويت ايرانی را از مداری مستعربانه ب

دايش دو اين دگرگونی آغاز دوره . مستفرنگانه گسيل داد ی تجدد و پيوي ازی خ سازی و دگرس ل هم ا فرنگ روش متقاب ارويی ب ش در روي

٥٦».بودوآلی ه نظر ت وه «ب تيزی، دو جل تايی و فرنگ س ی فرنگ س

ستفرنگانه ازنگری م اگون ب ودی ی دوره گون گ خ ه فرهن دد ب ی تج

١٢٤، ص ١٣٧٥، پائيز و زمستان ٤ و ٣هاي مهرگان، شماره ـ ٥٦


تيزان ـ هر . است تايان و فرنگ س ان، فرنگ س در برخورد با فرنگيرده و حجاب، دو ـ زنان فرنگ را بی پرده ديدند و در اين نگرش، پ

ران يافت نق ال و گويش سياسی اي تايان . شی مرآزی در خي فرنگ ساب“ ه ” آشف حج ان فرنگ ـ را زمين ون زن ال، ـ همچ ی، آم ی ترق

تند ران پنداش تقالل و آزادی اي تيزان . اس ی“فرنگ س ابی ب ان ” حج زنی، بی پردگی، بی همچون فرنگان را بی ناموسی و عصمتی، بی عفت

ازه ين و آغ ن و آئ سخ دي اریآزادی“ی ن د و ب ی بن تند” و ب . انگاشان ت آزادی زن ا رواي از ب ساز و دگرس ر دو روش هم شاهنگان ه پيرون، نرينگی فرنگ به بازانديشی مفاهيم خويش و دگر، اندرون و بي

در هر دو . و مادينگی، زنانگی و مردانگی و ايران و اسالم پرداختند د و شهوتبار ی نگرش مستفرنگانه، آزمن زائيده” ی حجاب مساله“سياق

٥٧».به زنان فرنگ بود] مسافران مرد مسلمان[ين سفرنامه تن اول داری در م های اين پژوهش با بررسی جان

وآلی آن ه ت گ آ ه فرن ان ب ا را ايراني ی“ه ايی غن ابع شناس رين من ته می ” با فرنگ و فرنگان ] ايرانيان[چگونگی رويارويی شناسد، ادام

: يابد میزارش « ن گ ا پ در اي ستره ه گ گ ر زن فرن الپردازی يك ی خي

ی ان ب ضور زن ه ح د آ دگانی ش انی را بينن ی همگ اب در محيط حجستند آور می عجيب و شگفت ياحان چگونگی برخورد زن و …دان س

ه ضيل ب ه تف ه و ب شمگير يافت انی را چ ضای همگ ی در ف رد فرنگ مد زارش آن پرداختن رح و گ زارش . ش ن گ ه در اي ه خاصی ب ا توج ه

امی و مهمگ ستان ه ردان در باغ ان و م خنی زن ستان س ا و گل ای ه ه ٥٨».عمومی داشتند

ر پيچه ناگفته پيداست برای مسلمانانی آه زنان را تنها در زيهايی از سنخ ضعيفه و ها، با عنوان و چادر و چاقچور و در اندرونی ادبی و ادبياتی از ی آقا مصطفی و بی مستوره و منزل و آلفت و والده

ـ همانجا٥٨


ع نيازهای می اين دست رای رف اتی ب ا حيوان شان را تنه ناختند و اي شدر دور از آردند، چنين پديده جنسی و خدماتی خود ارزيابی می ای چق

ود ه ب ه می. ذهن و ناباوران ه آ ه آن گون ان آزادی آ دن زن د دي خواهنا خواهند نشست و برخاست می پوشند، با هر آه می لباس می د، و ب آنن

پردازند؛ بخصوص در مالء ه شادی و شادمانی می پسندند ب هر آه می ود عام و مكان ده ب يج آنن ز و گ . های عمومی تا چه اندازه حيرت انگي

رد «به اين دليل بسيار ساده آه آميزی زن و م در وطن مسافران، همذير ان ناپ ايلی چون حجاب امك دون ح م ب انی، آن ه در محيطی همگ

ه مردی در عرف اجتماعی، زن، تنها در . بود صورت محرم بودن بود می” رفع نقاب و آشف حجاب “آن هم در حريم اندرون، جايز به . ب

ی رون“حجاب در آميزش زن ب شان ” بي امحرم ن ردی ن ا م دآاره“ب ” باآم بودن زن، رواج بی بند و باری و عامل فروپاشی نظام اخالقی ح

٥٨».شد پنداشته میا تفاسيری آه اين سياحان از زنان فرنگ شان ب و مناسبات اي

ود مردان داشتند به تعبير توآلی همان بهشت گمشده و آرزو شده ای بسل ـ در شيرينی و شادی دست در ن سل ان سلمان ـ ن ردان م آه اين م

در مغز گنجشگی . يافتن به آن، روياها ديده و آرزوها پرورده بودند ا و ت اين مردان نمی ان زيب ا زن ه بهشت موعودشان ب د آ رگل و گنجي

ل دسترسی م قاب ين خاآی ه ين زم ان و روی هم ورگلش، در اين جهم و حاال در غرب می . باشد ه دست آ ان بهشتی را آ ١٤٠٠ديدند هم

يافتن به ديدند و برای دست ها می سال بود در آرزو و حسرتش خواب ام وره زاده آن به هر ام ل ای در هر ده آ ا می ای دخي ن ه ا اي ستند؛ ام ب

ايه بهشت فقط م ر س ه در زي ود آ ی نب ان خوش تعلق به مردان ی درختايه ا س ازی ب ه ب ويش ب شوقگان خ مت مع انی را در س شكر زن اش، ل

ه ريش مومنانه د؛ بلك ه ” بهشتی “شان وادار آنن رای هم ر ب ود براب ی به انسان اور و ديگر تفرق ی ها فارغ از جنسيت و ب امربوط و چين های ن

.تآمدی در ديدگاه دين اين جماعا

ـ همانجا ٥٨


رزا و « رادرانش تيمور مي رضا قلی ميرزا قاجار آه همراه بال رزا در س ی مي رد١٨٣٦نجف قل فر آ ستان س ه انگل غرب را » ب

ا ” باغی چون بهشت آراسته “ ازی “آه در آنج ا و چراغان آتش ب ا ه ” ه . گرد آمده بودند، تصوير آرد” دختران ماه سيمای حور لقا“بوده و

ز فحه گ د ص س از چن وآلی پ فرنامه ت ی س ای ارش از برخ هاره شان در ب صورات اي االت و ت ان و خي گ و ايراني ان فرن ی زن

ن سفرنامه مناسبات اجتماعی ايشان، اين بار از زوايه ا ی ديگری اي هی صوير م ه ت دنی است را ب سيار خوان ه ب شد آ ه . آ سترش «البت ا گ ب

نگ ی زنان فر ی پسنديده رفت و آمد به فرنگ در قرن نوزدهم، چهره ديل عصمت و شهوت به تدريج به فاحشگان و عفريتانی بی پرست تب

رای … شد ز زن فرنگ همچون مترسكی ب ن تصوير شهوت انگي ايد ه ش ار گرفت ه آ ان ب اندن ايراني ن . هراس ازندگان و پرداختگران اي س

گ هوتران فرن ان ش ا زن ارزه ب ه مب ز ب هوت انگي كلی ش ه ش ش ب نقعصمت و عفت و بی ها زنان فرنگ بی در اين قبيل نوشته . پرداختند

به علت نقش شهوت انگيزی آه از فرنگ ساخته …هرزه جلوه يافتندسنديده انگاشته می يح و ناپ شد و شده بود، مسافرت زنان به فرنگ قب

٥٩».اين نگرش همچنان باقی استره ه گ اهی است آ ان بزنگ اه درست هم ن بزنگ ور ی و اي آ

د از است و آسی جرات نمی ٢٠٠١ر سپتامب ١١ی تاريخی فاجعه آنان آورد ه مي خنی ب ده . آن س ران دو س ه اي ذيريم آ ر بپ شين، اگ ی پي

تفاوت چندانی با آشورهای عربی از سنخ عراق و عربستان و مصر ر و نداشته است، می …و الجزاير و مراآش و وانيم در شرايط براب ت

ه ا زمين ات سياس ب د، در ادبي ی همانن ذهبی و دين ه ی م م ب ی اعراب هتايی نامه چنين حيرت ا و فرنگ ستيزی ها و فرنگ س ايی برخورد ه ه

. آنيمان واقعيت اين است آه در همه سلمان، زن ی اين آشورهای م

ان نقشی آليدی در عملكردهای اسالميست ا و جري ا ه های اسالمی ايف

ـ همانجا ٥٩


رده د آ دن و . ان ه تم رايش ب دعی گ ا م اه حت ه گ سلمانی آ ردان م مدنيت ده ان م تآورد ارزن ی را دس سانس د و دموآراس ی دوران رن

ان می می ه مي ان ب ای زن د، شناسند، در شرق مسلمان ما، آنگاه آه پ آيان ها را به خود می يك سره هيئت اسالميست ان هم رای زن د و ب گيرن

ژه وظايفی را قائل می ه وي شوند آه در تاريخ اديان سامی ـ ب . ی زنان مقرر شده استاسالم و يهوديت ـ برا

ت اع، تح ان در اجتم اه زن ه زن و جايگ ردان ب ن م اه اي نگی ا و نگران ب و حي ت و حج صمت و عف وان ع رای عن ان ب هاش

ه ” ناموس“از ” حفاظت“ ه ترجم ی خود اللفظی سلطه ی تحت ايشان آرون می هايی را از چنته ايشان است، تئوری ه ی ديدگاهشان بي شد آ آ

ی ود بيرون اری اش، نم اری و بيگ ان در حجاب اجب ردن زن دانی آ زنآشيدن از زنان، تحت عنوان وظايف زنان در هيئت مادر و همسر و

ره ين داي ر، همچن ر دخت ه ه ت آ شان اس سی اي رل جن رای آنت ای بده ناخته ش ای ش ا معياره د، ب ته باش وجيهی داش ام ت ر تم وق براب ی حق

سان ه ان وانين جامع ا در ق ه ه دن، زاوي ای متم ه دارد١٨٠ی ا ه . درجزاره ان در ه عيت زن ه وض اهی ب ر نگ شورهايی نظي وم در آ ی س

ی شورهای عرب ن آ ر از اي ی ديگ ر و خيل عودی، قط ستان س عرب .آند تر می مسلمان، اين تصوير را تكميل

د، داشتن زنان می اهميتی آه اين مسلمانان به در پرده نگه دهنسلمانان از حضور ز ن م راس اي صوير، ه ك ت ه و در ي ان در جامع ن

ا ها و در اندرونی اگر زنان در خانه . ی حق و حقوقشان است مطالبه های تن عملكرده ضور در م ق ح د ح د و نتوانن وس بمانن محب

اعی ی/اجتم ی/سياس ند، آن /فرهنگ ته باش ی را داش ه علم اه جامع ای گان خواهيم داشت تحت سلطه ن مومن ا اي ردان، و تنه ی صد در صد م

ه آار ه ب ستند آ ه ه ای مردان اعی ه ی ی اجتم ان م ين ش د و هم پردازنه ار مومنان در خان ه غب د آ ار دارن انی را در آن ا زن ز زن ي هاشان ني

ر شان برمی گرانه و قدرتمدارانه ی سلطه خستگی را از چهره د، ت گيرنی شان م ه و خشك د، بچ ی آنن ان را م ه و هاش سائل مردان ه م د، ب پاين

ه، دهند و شان سر و سامان می جنسی خالصه در تقسيم آاری اين گون


سلمان هم زنان از حضور در جامعه محروم می ردان م م م شوند و هی ه م اب رابط ان انتخ ا امك ه همان شان را آ ی عظيم د نگران ای توانن ه

ت غلی و فعالي سی و ش د و جن ت، درز بگيرن ان اس اعی زن ای اجتم هره حيطه ه داي ستی “ای ی انتخاب را نيز ب ه آ ” سكسي ه و البت امال مردان

. محدود آننده ” زنان ايران “ی هفته نامه ی خود در هفت ی در سايت اينترنتان ٢٠٠٣دوم تيرماه سال اری زن زان بيك بحثی را پيرامون تفاوت مي

ه ه چ ن آ ران و اي ار اي ازار آ صيلكرده در ب ان تح ردان، زن ا م با را درصدی از زنان، سنت انع اصلی “ه شرفت خود می ” م د، پي دانن

ه . آغاز آرده است ان آمی آ ان امك يده است، در هم شريه آوش اين نی اساسی حاآم بر بازار آار در ايران فعلی وجود دارد، به اين فاجعه

ه د؛ فاجع وآی بزن ران ن ی از اي وری نيم ی و مح شكل اساس ه م ای آن سال ام اي ران شهروندان ايرانی در تم ر اي های حكومت اسالميان ب

. بوده استوان گزارش ر عن ه زي صيلكرده “ی آ ان تح ار زن ازار آ ی ب

ران اده و ” اي د پرسش س ه طرح چن ه ب ن آ ا اي ده است، ب سته ش برجی نمايشی از ميان پرده ٤اساسی پرداخته است، اما تمام فاجعه را در

ادر و ضرب ه و شير م بيمارستان و زايمان و سزارين و گرانی بيمل اسالمی ادران “المث ای م ر پ رده است؛ ” استبهشت زي خالصه آ

های برجسته شده در باالی گزارش گزارشگر بدون اين آه به پرسش .پاسخی داده باشد] خانم آينا قطبی يعقوبی[

د داشتن شغل و : ها و اما پرسش ا امي ان ب د در صد از زن چنه عرصه ال ورود ب د، س ار و تولي ود را ی آ الی خ ای تحصيالت ع ه

!گذرانند؟ میدادی از ه تع ه چ ان تحصيالت ب ران، پس از پاي ان و دخت زن

های شوند و چند درصد از ايشان، تمام دانش سال بازار آار وارد می های خانگی مشغول ها گذاشته، به ايفای نقش آموزش را پشت در خانه

!شوند؟ می


سنا ری از اي رداد ٣١[در خب ين وب ] ١٣٨٢ خ ه در هم آشكده نقل شده است، يك عض ” زنان ايران“سايت ی و هيئت علمی دان

ان را ان زن اری در مي زان بيك ران، مي شگاه ته اعی دان وم اجتم علاری % ٦/١٩ زان بيك ر مي زان دو براب ن مي ه اي ارزيابی آرده است آ

سنا . مردان ارزيابی شده است ر ديگری از اي ر ٣[در خب در ] ٨٢ تيان، ان، سنت % ٤١يك نظر سنجی مرآز امور مشارآت زن ا را زن ه

انع سته م ان دان ت خودش ای موقعي غلی و ارتق د ش لی رش د اص ر . ان بشان ی شغلی و آاری زنان هم از آينده % ٥١اساس همين نظر سنجی رده ی آ ار نگران د اظه ر راه . ان ر س ان ب ن زن ه اي وانعی آ از م

ه شان نام برده های شغلی موفقيت زان، پس از سنت، ب اند، بيشترين ميا ن مونث اختصاص داده شده است؛ آمی درآمد همين تحصيل آردگ

ابرابری ه ناشی از ن وقی موجود پائين بودن سطح درآمدی آ های حقيض ت تبع ل باف ه دلي ردان ب ان و م ان زن ه مي ات گرايان سيم امكان تق

. توليدی، ثروت و قدرت در بازار آار ايران استدارس عالی و % ٦٥اگر توجه آنيم آه بيش از شجويان م دان

وانيم دهند، آنگاه می ايران را زنان و دختران تشكيل می های دانشگاه ت . ی آماری نوع ديگری برخورد آنيم با اين فاجعه

رفتن حكومت اسالمی، تحصيالت ای گ يش از پ ه پ انی آ زنه شان را در غرب يا در دانشگاه عاليه ران ب شين اي های عرفی نظام پي

س د، ب ردن بودن ان ب ه پاي ا در حال ب ان ياریپايان برده و ي شان از همدند د و اخراج ش . آغاز حكومت اسالمی پاآسازی، بازنشسته، بازخري

د و شور گريختن ق از آ صص و محق ان متخ ين زن سياری از هم بد آزادی ام “. شان را در غرب جستجو آردن م ” اته پاآسازی شدگان ه

تفاده يوه بدون استثناء عدم اس شان از ش ازه ی درست اي اری ی ت ی اجب . پوشش برای زنان بود

وق زن خانم دآتر هايده ی مغيثی در پژوهشی تحت عنوان حقدرج در فصل /های فرهنگی بست و بن اجتماعی جمهوری اسالمی، منه داز ی چشم نام ار [ان ان می «: نوشت ] ٧٣به ه زن ن آ ا اي د در ب توانن

سابقه ت م د و در هيئ رآت آنن وارآاری ش ثزورو“ س در ” ی مون


شجوی ان دان م زن ا در شهر ق د، ام برابر چشم تماشاگران اسب بتازن » …ی دانشگاه را ندارند دانشگاه امام صادق حق ورود به آتابخانه

سال زنان به دليل محدوديت برای ورود سريع به ٢٥در اين د ن امي ه اي ران، ب ار اي ازار آ تن ب بازار آار، و سكسيسم جاری در م

ور با داشتن تحصيالت عاليه، از اين سد شغلی آسان آه بتوانند ر عب تان در . اند ها و مدارس عالی روی آورده آنند، به دانشگاه ين زن اما هم

د دانشگاه ها و مدارس عالی موجود در حكومت اسالمی اجازه ندارنم دوره ره همانند ه ات آموزشی به سياری امكان د های مردشان از ب من

ان اسالمی می شوند؛ با اين همه هر ذرد، سال آه از حكومت حاآم گه ها و به ويژه گستره پهنه در همه ان ب ی آموزشی و فراگيری، اين زن

يابند؛ تا جايی آه برخی از زنان مجلس ای دست می دستاوردهای تازه اسالمی و شاغل در سطوح مديريت درجه چندم دولتی آه سخنگويان

ن برت ستند، اي المی ه ت اس ث حكوم شگاه ریمون زان دان افتن مي يد تضعيف ه در رون » سنت «ديدگان زن نسبت به مردان را يك فاجع

! آنند در جامعه ايران ارزيابی میه اخذ اين زنان تحصيل آرده آه با تالشی پيگير توانسته د ب ان

های پی مدارج دانشگاهی دست يابند، در بازار آار ايران با بن بست رای های درجه راه ورود به مديريت. شوند ای روبرو می در پی يك ب

ا هر بسياری از مشاغل اساسا مردانه . ايشان بسته است ان، ب اند و زن . ميزان تخصص راهی در اين بازار آار ندارند

ی ژوهش، برخ ين پ ری از هم ش ديگ ی در بخ انم مغيث خدوديت ی مح ين برم ن دوران چن ان را در اي غلی زن ای ش مارد ه : ش

شنا« ان باستان ی زن ور آل ه ط اری ب ات حف رآت در عملي س از شز واحد محرومند و به گفته شگاه ني ا در دان شناس حت ی يك خانم باستان

رده د مربوط به حفاری را برای دختران دانشجو حذف آ انم . ان های خسافرت ق م ناس ح اه ش د روی گي د و مجبورن ی را ندارن ای تحقيق ه

اه ردان گي د شناس جمع آور گياهانی آه توسط م ار آنن ه . ی شده، آ بروژه گفته ه ی خانم محقق ديگری آار عملی تحقيقاتی حتا در پ ايی آ ه

شود مشكالت مورد تحقيق مربوط به زنان است، به مردان سپرده می


ه ست، از تجرب ز ه شگاه ني ی دان ت علم ضو هيئ ه ع ری آ ی و ديگور ناموفق خود سخن می ار از سد گزينش عب گويد آه با آن آه چند ب

ه شارهايی آ ه علت ف ا ب آرده، پس از شش ماه آار در يكی از بنيادهشده، مجبور به رها آردن پست خود برای بيرون آردن او اعمال می

ی ود م عبه . ش ك ش ه رياست ي ه ب ری آ انم ديگ روج خ انكی از خ ی بوگيری می و …شود خارج از آشور منصوب شده بود، از آشور جل

سرپرست يك هيئت تحقيقاتی اعزامی از ورود خانم محقق ديگری آه وگيری می ل شهر جل ه هت ود، ب تان ب ه شهرس ه ب ود و پس از آن آ ش

رانجام ق[س انم محق ن خ ق می] اي رد، در موف ل بگي اقی در هت ود ات شا د، ت د آن ل رفت و آم وده از در عقب هت ور ب دت اقامت مجب ام م تم

» …آسی متوجه اقامت او در هتل نشودزا ر سر راه رش می برای تكميل اين گ ه ب وانعی آ وان از م ت

اعزام دختران دانشجو به خارج از آشور از سوی حكومت اسالمی های هاست موضوع محوری بحث شود، نيز ياد آرد آه سال ايجاد می

. دهد مطبوعاتی در درون ايران را تشكيل میاری مرآز نظر سنجی مرآز امور همانگونه آه بررسی آم

ی شان م ان ن شارآت زن ان م سياری از زن د، ب نت“ده ا س انع ” ه را مبرای اين آه بتوان . آورند شان به حساب می های شغلی اساسی موفقيت

ی ايران آه يك بخش آن در های حقوقی در جامعه از ميزان نابرابری د سنت بازار آار نمود پيدا می د باي د، آاست، بی تردي ه آن ايی را آ ه

دهند، به نقد آشيد توسعه نشان می ای در برابر روند چنين جان سختی رد؛ سنت و آن ه در ها را از پايگاه قدرت حذف آ های جان سختی آ

داران د و قدرتم ديس شده دارن شايی تق ومتی، من تفسيرهای حقوقی حكها در ديدگاهشان، به عنوان مانع اسالمی به دليل حاآم بودن اين سنت

. آنند یاساسی پيوستن اين جوامع به آاروان تمدن عمل مووارتزر يس ش انم ال از Alice-Schwarzerخ

ست ستی، فميني بش فميني شگامان جن انی و از پي تخوان دار آلم ای اس هه از مجل رآوازه ژورناليست و صاحب امتي اب Emmaی ی پ در آت

دين اهللا “اش به نام تازه ر مجاه ا در براب ازه ” شكيبايی بيج وری ت ای تئ


دن و بررسی آن م ه خوان يم و یدارد آ رت عظ ه و نف ن آين د اي توانايه درآورد ا حدی از س . عجيب شرق مسلمان به غرب راسيونال را ت

وای آن؛ شناختن پديده ای به نام عنصر مردانگی و نرينگی و تحت لشتی آزادی را در وی به ن ب ه آمی از اي ان شرق آ سی زن رل جن آنت

:اند مشام خيالشان مزمزه آردهی« شی در بررس ای پژوه ش ه سيكولوژيك و نق اگون پ گونزه ست انگي ه ی تروري ل فاجع ای عام ر ١١ی ه ز ب ه چي پتامبر، هم س

ر ترين آن زبان آورده شد، اما از يك چيز ـ آه روشن هاست ـ سخنی به و اين مردانگی . است” مردانگی“و آن عامل . زبان نيامد ای است آ

٦٠»!بيند به ويژه اقتدار خود بر زن را در مخاطره میا در ه اتفاق نگر آ انوی روش ن ب اه ٢٧اي فند م ١٨ [١٣٥٧ اس

ارس ی ] ١٩٧٩م ن ٤يعن اريخی بهم ضاح ت س از افت ه پ ه ٥٧ هفت بوريزه ه و تئ ه خوبی دريافت سم را ب ن مكاني تهران سفر آرده است، اي

از از استراتژی . آرده است انم ماهب شووارتزر در گفت و گويی با خست ی اسالمي ارزه سياس رای مب ا ب ه ه ی آ رب گراي ا غ سترده ب ی گ

ه سته ترجم ه/ی ش ت رفت ان حكوم ه ارآ ل ب دن خل ی آن وارد شزارش ك گ ه در ي ان است ـ چنانك ر زن اآم ب االران اسالمی ح مردس

٦١.آوتاه ژورناليستی بتوان به آن پرداخت ـ سخن گفته استه غرب توان پديده واقعيت اين است آه نمی ه ب ی نفرت و آين

ناخت دون ش رد را ب ابی آ ناخت و ارزي ی ش صر نرينگ ن عن ن . اي ايه ه رابط ای فاجع ا نماده ان در شرق اسالمی ب ا همچن ه م لطه آ ی س

وری ان تئ ستيم، هم ه ه زش مواج انگزار انگي ط بني ه توس ت آ ای اسالم در ه١٤٠٠اس يش جام ال پ ن و س ان و ت يد و در ج دس پوش ی تق

سل رد م ر م اه ه ان، و در ناخودآگ سلمانان جه اور م ار ب مانی در انتظين ه آم ل، ب دان عم اه و مي ه خودآگ فرصتی برای شكار و راه يافتن ب

شه . نشست ی، و ري ن نفرت غيرمنطق ه اي ن غرب برای اين آ های اي

سن آيانزادي دآتر ح ، ترجمه١٣٨١تير /، خرداد٨ي ي تالش، سال دوم، شماره ـ مجله٦٠ ٢٠٠٢ ماه ژوئن ١٤ ـ منتشر شده در سايت اينترنتي ايران امروز در تاريخ ٦١


انيزم ستيزی را بشناسيم، چاره ه مك ن آ ن رابطه ای نداريم جز اي ی ايرد تا ندانيم چرا اسالميست . سلطه را بشناسيم رداری آ ره ب ن ها در به

ه خود راه نمی دی ب د؛ از دستاوردهای فنی و تكنيكی غرب، تردي دهنستره ه گ ا ب ه ام وق هم ری حق سان ی براب ه ی ان ردم ب اهی م ا و آگ ه

شان، دگرجنس ان، دگراندي ان، آودآ وق زن حقوقشان و بخصوص حقام برمی گرايان آه می شند، نمی رسند، شمشير را از ني ستر آ وانيم ب ت

. سيماين رفتارها را بشناه ی دو پاي اد گراي ن بني ر م ه نظ شونت و ب م دارد؛ خ ی محك

سی ابرابری جن ه. ن ه پاي ن پاي م اي ی ديگری ه ای جنب م ه ا را محك ر ه تی ت م ه اس ين دو پاي اس، هم ا اس د، ام شش . آن ادگرايی در درخ بني

اهی د آگ ا رش ی و ب ل گراي سم و عق لطه راسيونالي ردم تحت س اش، مد ه می هايش را سست و شكنند پايه ه . بين ر پاي ا ب ه اساس م آ ی اسالم ه

ابرابری واع ن ابرابری ان ن ن دون اي ه است و ب ا شكل گرفت ان ه ا امك هی ال و اش را از دست می تجل ی را اعم ين نفرت ار است چن د، ناچ ده

وق ود و اگر حق شده ب ا ن ن خبره اعالم آند؛ چرا آه اگر در غرب ايارزات گرايی ـ با همه بشر و عقل ه [!] ی مب ای اعالم اسالمی ـ ب علم

ود اری نب ا غرب آ شان را ب ود، اي ه ب سلمان راه نيافت ان . شرق م زندرونی م در حجاب و همچنان در ان ه حبس دائ ا و در حرمسراها ب ه

د وم بودن سمی محك سی و ج اری جن ه . بيگ ر رابط م ب ی ه يچ خلل ی هلطه ی س ان وارد نم د ی آقاي له . ش طا فاص رون وس رب از ق ر غ اگسان گ نمی وق ان ا رفت و وارد تفسيری جديد از انسان، فرديت، و حق ه

ا و وجدان ايشان نمی ين ج شد، شرق را با غرب آاری نبود و من همان . ای هم در آار نبود آنم آه تروريسم اسالمی ادعا می اما غرب، زن

شاند، ها به بيرون از خانه را از اندرونی از و آزاد آ ه مجامع ب ها و بسان ها را انسان واع ان ه ان ا را برابر شناخت و تجاوز و زورگويی ب ه

. زير ذره بين بردسم، ومتی از آاتوليسي ت حك رفتن از قرائ له گ ا فاص رب ب غ

ا مصطفی و ها و والده ها و آلفت ها و صيغه آنيزان و ضعيفه “ های آقدگان اهللا ” ها ادبی ها و بی منزل ردان و برگزي ا م ر ب را در جايگاه براب


سلمان و اين درست همان نقطه .نشاند رای شرق م ه ب ی آغازين فاجعود د. ب از ش ا آغ ين ج ه از هم د. فاجع ته ش شورها برداش ين آ رز ب . م

د ومی ش ين شرق و غرب عم د ب شگاه مدرسه. رفت و آم ا و دان ا ه هد ود پذيرفتن ه خ ان را ب م. زن ه مه ه و از هم ه حيط ان ب ای زن ر پ ی ت

اهی و غرب ش، آگ ر، دان گ، هن دفرهن از ش ه. ب ان نقط ن هم ی و ايود سلمان ب رای شرق م ن زنگ خطر جدی . شنيدن ناقوس خطر ب اي

ر و وحشت برای شرق بيمار، اساسا بسيار بسيار خطرناك اك ت ر از ن ته در . هرگونه شكست و واماندگی تاريخی بود وان نمون چرا آه به عن

ه نامه نداشت و ب ی شناس يچ زن يش ه ام عربستان تا همين دو سال پ نی از ديگر . شد پدر و شوهر و برادرش شناخته می و در قطر و خيل

وان تماشاچی و آشورهای عربی، زنی را در ورزشگاه ه عن ا ب ها حتبا همان تصوير اسالمی ـ مانتو و روسری و چادر و مقنعه و پيچه و

اب و د ـ نمی …نق وان دي ين . ت ران هم م در اي يش ه دی پ ين چن ا هم ترای نيمی از شهروندان تفريح حداقل ـ تما سابقات ورزشی ـ ب شای م !!ايرانی ممنوع بود

ابرابری، ترين و اساسی ها، مهم با اين رابطه ن ن ترين بخش ايرك يونال ت ت راس ك درياف ردان، در ي ان و م ين زن ابرابری ب ی ن يعن

افتن دريافت . برداشت ا راه ي ا و با باز شدن پای زنان به غرب، و ب هه آارهای غربی ب راه دند آ ان ستون پنجمی ش ه شرق، در حقيقت زن

د زنان از اندرونی . اين عامل نرينگی را زخمی آردند . ها بيرون آمدنشان . های مردساالرانه، فقط شكلی نبود اين بيرون آمدن از اندرونی اي

د ی اسالمی هم فاصله می از آليت باورهای مردساالرانه ديگر . گرفتناقص توانست بگويد آه زنا آسی نمی ره ن ن د و به دگی العقلن شان از زن

. آه محمد و علی و جانشينانشان بارها و بارها گفته بودند ناتمام؛ چنانه ديگر ود آ م جدی ب ی ه ا خيل اين تهديد وجود داشت و اتفاقن ی اب ی عل يعه، يعن ذهب ش ف دوم م سين ردي وری تئوري ی تئ زن

ه . طالب را به ريش نگيرد ابی ه در خطب و آ اش البالغه ج نه ٨٠ی همان “ رد جمل در نكوهش زن ان نب ه سرآوب ” پس از پاي رای توجي و ب

: زنان گفته بود


واقض « وظ ن ان الحظ واقص االيم ساء ن اس ان الن ر الن معاشام . العقول صيام فی اي ودهن عن الصاله و ال انهن فقع فاما نقصان ايم

ضيهن ن . ح صاف م ی االن واريثهن عل وظهن فم صان حظ ا نق و امشهاده الرجل . لرجالمواريث ا و اما نقصان عقولهن فشهاده امراتين آد ساء . الواح رار الن اتقو ش ذر و ال . ف ی ح ارهن عل ن خي وا م و آون

.تطيعوهن فی المعروف حتی اليطمعن فی المنكرردم« ره ! م ت، به ام اس ان ناتم ان زن رد ايم ام، خ ان ناتم ی آن

از و روزه ی ناتمامی ايمان، معذور بودن نشانه. ايشان ناتمام شان از نمره شان و نقصان به ام عادت ه هنگ ودن سهم است ب شان، نصف ب ی اي

شانه ردان؛ و ن ه سهم م سبت ب راث است ن امی خرد آنان از مي ی ناتمه حساب رود رد ب واهی يك م . آنان اين بود آه گواهی دو زن چون گ

د شان واپايي ود را از نيكان د و خ د بپرهيزي ان ب س از زن ب [پ مواظيد خودت ار نيك ] ان باش د، در آ ار زشت طمع نكنن ا در آ م [و ت از ] ه

٦٢»!آنان اطاعت ننماييده ١١به نظر من آشتار سم اسالمی آ داوم تروري سپتامبر و ت

ر اين روزها خاورميانه را به آتش آشيده است و روزبروز خطرناك تراض نشسته هم می ه اعت ور نرينگی را ب اره شدن ت ع پ شود، در واقت؛ اری اس ات انتح شی و عملي ود آزاری و خودآ د خ ا ح ا ت ر . حت اگ

ان و توجه آرده باشيم، بخش اساسی غنيمت ن جه ه چه در اي ايی آ هانی ده است، زن ده داده ش سلمان وع ردان م ه م ر ب ان ديگ ه در جه چ

زه اك و من ه پ ستند آ د ه ر و دست نخورده. ان د بك د. ان وز . نوجوانن هند اهی ندارن س . آگ ان را درب ان خودش ردان و مومن ار م ت در اختي

ی ه م ا ماي ت تنه د و در نهاي فای آن گذارن ی و ص ادی و خوش ا ی ش هسلمانان . هستند ان م ه در مي ن هم ه اي م آ ران ه ارت دخت موضوع بك

ان اهميت دارد، بيش از آن آه به همان پوسته ی داخل آلت تناسلی زنه شان عدم آگاهی . محدود باشد، بكارت ايشان در آگاهی است سبت ب ن

، تهران، شرآت ١٣٨٠ي دآتر سيد جعفر شهيدي، چاپ بيستم، البالغه، ترجمه ـ نهج٦٢

٥٨ تا ٥٧، صص ١٣٦٩ي آتاب سال بهمن ي جايزه انتشارات علمي و فرهنگي، برنده


ن . حقوقشان است و اين بكارت است آه اين زنان را اين همه برای اي . آند مردان جذاب و رويايی می

ا تا زمانی آه ديوارهای بين شرق و غرب بلند بود و غربی هدگی ای زن د و نماده رق برون ه ش ه ب تند آ ان را نداش ن امك وز اي هن

ن از حكومت دهای آن نوينشان را پس از آوتاه آردن دست دي و پيام . به نمايش بگذارند، شرق در امن و امان بود

امر در حبيب « اهللا السير، ضمن توصيف دوران خالفت القائم بصيرالدوله : چنين آمده است ه [ن و همت و حسن سياست ] آ ه عل …بام سال به عده …انصاف داشت ود و ] زن[ سريت ٣٦٠ی اي ه ب گرفت

شان مبا ا يكی از اي ا آن شرت می هر شب ب ود و ديگر ب زك “نم ” آني ٦٣»…رسيد آرد، مگر در سال ديگر نوبت به وی می خلوت نمی

ور زن …« ور وف حابه بط سياری از ص ه ب ن هم ا اي بی ی م د و طالق م ان گرفتن د؛ چن سن دادن ام ح ه حضرت ام ا ٢٥٠آ ت ٦٤»… زن اختيار نمود٣٠٠

ات انقالب اسالمی “های يكی از دست پخت ر ادبي ابی ” دفت آت

اظمی ” خاطرات احمد احمد “است تحت عنوان آه به آوشش محسن آشر ” ی هنری سازمان تبليغات اسالمی حوزه“ در ١٣٧٩در سال منت

ت ده اس ته . ش ق نوش ی طب ار سياس د آ د احم اب، احم ا ی آت اش را بآند، بعد به جريان تروريستی عضويت در انجمن ضدبهائيت آغاز می

ه پ می ” حزب ملل اسالمی “ ستی موتلف د وارد جمعيت تروري دد، بع يونام . شود می ه ن انی ب ين دوران طراح جري . شود می ” اهللا حزب “در هم

به طور موازی هم با هيئت . بعد به سازمان مجاهدين خلق می پيوندد ران ر وقت اي صور نخست وزي سنعلی من رور ح ان ت ه در جري موتلف

ه دارد دين . رابط ازمان مجاه دايی از س د از ج ت بع ا جمعي اره ب دوبی وش م ه ج ورد موتلف ه . خ د ب ان“بع المی ” رود خروش الب اس انق

ي انتشارات مرتضي راوندي، جلد سوم، چاپ دوم، موسسه ـ تاريخ اجتماعي ايران، ٦٣

٦٣٦، حقوق فردي و اجتماعي زنان بعد از اسالم، ص ٢٥٣٦اميرآبير، سال ، همان صفحه٦٣ي ، نقل از شماره١٩٧ ص ٣ ـ تاريخ تمدن اسالم، جلد ٦٤


ی دد م الش . پيون ه ت ن هم ت اي ت در نهاي ردن حكوم ا آ ر پ رای ب با اسالمی، با عنوان درشتی در زندان اوين به آار گرفته می …شود ت

روز ه ام شه…ب ه هنرپي انی و و البت ريال سراسر قهرم ن س ی اول ايار تمام اين سال حماسه، در ا در آن وده است، ي رور ب ار ت ا در آ ا ي ها در حال ها آمك مالی می ها، يا به تروريست تروريست آرده است، ي

ا و راهكارهای ساخت و پرداخت بمب آموزش شيوه های انفجاری هری در ك تگ يدن آب خن ه نوش م ب انی را ه ه زم ت و البت وده اس ب

آنچه بسيار جالب است و . ستهای حكومت پادشاهی سر آرده ا زنداندگی ن زن ام اي وع در تم ين ن ر از هم سياری ديگ ه ب ه ـ و البت نام

ان و نامه زندگی ها ـ به خوبی نشان داده شده است، سازماندهی بازاريذهبيون و تالش ه م ه هماهنگ هم اطع و البت اه متق وازی و گ ی های م

ا داشتن حكومت ر پ ه حكومت و ب افتن ب اسالمی ايشان برای دست يت ت . اس ن مخالف شتر اي لی بي ور اص ی مح م ب ا ه ت و ه ابی اس حج

ا چه جانی می !! وضعيت غير اسالمی زنان ايرانی آنند اين جماعت تشتيبانی از ط در پ ارزه و فق ثال مب ان از م هم ناچيزش ه س ان را ب زن

. راضی آنند” مردان قهرمانشان“رای من ]در زندان [از مسائل ناراحت آننده و آزار دهنده « ب

ود دان ب ضای زن ذل در ف يقی مبت ه . پخش موس سبت ب ان ن ن مي در ايده سحور آنن دای م ده ص ساس ش سيار ح دگان زن ب ی از خوانن ی يك

شكنم و . بودم م ب دان را در ه وی زن روزی تصميم گرفتم آه چند راديرد و . لذا با آقای نور صادقی مشورت آردم …خرد آنم او مخالفت آ

د از : به وی گفتم . اردای ند گفت آه فايده ه بع حداقل نتيجه اين است آد د خواهن ه جای ديگری تبعي را ب ا م تن راديوه ين رف درگيری و از ب

شنوم رين شده را ب او . آرد و ديگر اينجا نخواهم بود تا اين صدای نف ٦٥».گفت آه هر جا بروی و تبعيد شوی، همين شرايط است

ي هنري ، از انتشارات حوزه١٣٧٩ ـ خاطرات احمد احمد، به آوشش محسن آاظمي، سال ٦٥

١٤٦سازمان تبليغات اسالمي، منتشر، ص


ه از سر مطمئن باش شما به : حاج آقا گفت «بعد خاطر اين آصی آن ل شخ دون مي ار و ب دا[اجب ی ] ص وش م اه را گ د، گن آني

٦٦»!!آنيد نمیيش از د ب د احم اطرات احم اب خ رگ دارد، در ٥٢٠آت ب

دتايی چاپ ايی و چن د، تكی و دوت يم ق د و ن انتهای آتاب چند عكس قدی ه بن شده است و البته چند دست نويس را هم با عنوان سندهای طبق

د زوده ش اب اف ای آت ه انته ار ه ب اب و ارزش آ نديت آت د س ا الب د ت انالمی“ ات اس ازمان تبليغ شان ” س شی ن اال و پژوه طح ب ی س را خيل

!بدهنديش از ا ضبط ب ه صورتی شفاهی و ب ٧٠اين خاطرات آه ب

ر ناد بی نظي ساعت نوار و طی دو سال فراهم آمده است، يكی از اسه در اوجش تاريخ انقالب اسالمی است آه مك انی را آ انيسم آار جري

شان می ” خود سوزی دلسوز ملی “به آن د انجاميد، ن ا . ده اب ب ن آت ايدا “هايی از وضعيت خانوادگی اين حكايت ردان خ شود و آغاز می ” م

ه ی را آ نتی فرهنگ ستر س ادگی ب ه س ر پوست شب “ب ه” زي ی جامعی صوير م ه ت ود، ب اری ب ران ج شد اي دتا . آ ه عم ردان آ ن م در اي

ه خانواده رورش يافت سيار سنتی پ سيار ب سم هايی ب د، چرايی و مكاني انژه ه وي دشمنی هيستريكشان را با هرگونه نوگرايی، تمدن و تجدد و ب

سان وقی ان ری حق ا براب ا را ب اد“ه شاندن ”جه را آ ه قهق رای ب ان ب شبه ويژه تعريفی ! آنند دهند و تازه به آن افتخار هم می جامعه نشان می

ه ن آ ان“اي ه ” قهرمان د، ب شان دارن واهران و دختران ادران، خ از م . راستی شنيدنی و خواندنی است

ن به عنوان نمونه لطف ان “اهللا ميثمی يكی ديگر از اي ” قهرماندين آه مبارزه ه مجاه د ب اش را از نهضت آزادی آغاز آرده است، بع

يد روح ای س ر عب ته، سپس سر از زي ی درآورده پيوس ه اهللا خمين و بر ر مه المی“آغوش پ الب اس ه ” انق شان ب ار اي ده و در آن ده ش پناهن

ه گريخته/های جسته تالش انی اش پرداخته است، و تازه در مرحل ی پاي

ـ همانجا٦٦


ضت ار نه ار غ ردادی ي دی دوم خ سم آم م در پوپولي ايش ه جهاده … تا به امروز…آزادی و سيد محمد خاتمی شده است

ارزه بد نيست تاآيد آنم آه اعتقاد اي وع مب ه ن شان ن جماعت بر است ی نظي ه راستی ب ك ١٣٥٣ميثمی در سال . ب ه در ي انی آ زم

ل خانه ه دلي ود، ب دين مشغول ساختن بمب دست ساز ب ی تيمی مجاههر دو چشم و يك دستش را از ” دلپذير“ی آماتور بودن در اين حرفه

دين خل احمد احمد هم در دوران همراهی . دهد دست می ا مجاه ق اش بيميايی واد ش ران، آارش ساختن م در آارگاهی در پيرامون شهر ته

وده است ی بمب برای تهيه نفس . های انفجاری ب ر ت ر اث م ب ا او ه اتفاقه رفيق مواد شيميايی مدتی بيهوش شده و اگر آسی سرنمی يد، ب رس

وا می اعاليش می تاد پيوست و آارگاه را به ه ل ! فرس ه دلي ه ب د آ احمت ين فعالي ا هم ستیه ذير تروري ت ی دلپ ت وق ب حكوم اش تحت تعقي

ه اه از ناحي اواك ش ا س ری ب ك درگي وده، در ي ه شدت ب ر ب ا و آم ی پ …ی قضايا شود و بقيه ناقص می

! ی اين مبارزين و مجاهدين و اما زنان خانوادهادر لطف ی در م تن ٢٥اهللا ميثم ا داش الگی ب د در ٧ س فرزن

وه ت، بي وده اس اردار ب ه ب الی آ یح ود م الگی ازدواج ١٢در . ش سی ا م ر تنه ان عم ا پاي سر ت رده است و پس از مرگ هم ه آ د و ب مان

ردازد فرزندانش می ” تربيت“ ی خواهر . پ انواده يعن ين خ د هم سل بع نت ر اس م زارت ن ه ارش از اي ی آ امزد ٩او را در . ميثم الگی ن س

ن دخت سالگی شوهر می ١١آنند، در می ه اي ن آ ربچه دهند و جالب ايام امزدی٢در تم ال دوران ن ی س سرش را نم ول اش، هم ه ق د و ب بين

٦٧».شناخت خود ميثمی او را نمیه ن گون دانش اي ا فرزن ه ب ادر در رابط سئوليت م ساس م اح

ه «: برای ميثمی به حماسه تبديل شده است آالس سوم ابتدايی بوديم آام بچه ه تم د از طرف مدرس ينما بردن ه س ای آالس را ب ی آن . ه وقت

د ه مدرسه آم شب جريان سينما رفتن را به مادرم گفتم، او روز بعد ب

٣اهللا ميثمي، جلد اول، ص ـ از نهضت آزادي تا مجاهدين، خاطرات لطف٦٧


رد ديرمان گفت . و داد و بيداد آ ه م ن بچه : ب ا را روی دست من اي هن ام، يتيم بوده بزرگ آرده تيد اي ينما اند، شما چه حقی داش ه س ا را ب ه

د؟ وف ٦٨»!ببري ا موق ه اساس ن مدرس تن در اي ينما رف ه س ه آ و البت !شود یم

ه ن جعب ا اي ادويی داستان راديو و برخورد اين جماعت ب ی جهای آليدی ضديت اين جماعت با هر گونه دگرگونی و هم از آن نقطه

. رشد و آگاهی استار « در من يكی از چه ود، پ ده ب ران آم ه اي و ب اوايل آه رادي

ود ده ب و خري ه در اصفهان رادي و . نفری بود آ روزهای اول از راديد زياد پخش می قرآن ه را می . آردن ن برنام ه اي شنود، يك روحانی آ

د : گويد گذارد و می قرآن را روی راديو می دا حفظت آن رآن . خ ن ق ايل آغاز چهار سوره [بخوان، چهار قل . تو را حفظ آند ی قرآن آه با ق

ان را می ! بخوان] شود می شنود، آقا سيد علی نجف آبادی آه اين جرين : گويد می ا اي رآن می ه و عادت اول ق ه رادي ردم ب ه م د آ د، بع خوانن

غ می آردند، سياست ق تبلي د و اخالق های خودشان را از اين طري آنننش عميقی داشت و . آنند مردم را خراب می ين بي ان او چن در آن زم

ی اهری را نم دن ظ رآن خوان ب ق ی فري يش بين ده را پ ورد و آين خ ٦٩».آرد می

ران ـ ی خاورميانه ـ در منطقه ه و اي آشورهای عربی و ترآيی ی پايانی سده حدودا از دهه ] منورالفكر[ی روشنفكر استفاده از واژه ستم آغاز شد نوزدهم و سال رن بي ای . های آغازين ق نفكران دني روش

ال ن س الم در اي رب اس طح غ ا س ه ب ی آ اط آمرنگ ل ارتب ه دلي ا ب هه و تغ وعی مدرنيت ان ن د، خواه رده بودن رار آ ط برق ر در رواب يي

بيداری و به خود آمدن اين روشنفكران، . اجتماعی آشورهاشان بودند ند ايشان را برانگيخت تا در پی ايجاد رفرمی در مذهب اسالم، بكوش

٥ ـ همانجا ص ٦٨ ٤ ـ همانجا ص ٦٩


رده و در چارچوب اين دين را بر اساس مفاهيمی امروزی تعريف آ .همين دين به تجدد و تمدن دست يابند

ابی تحت ] ١٨٦٣ ـ ١٩٠٨[ قاسم امين روشنفكر مصری در آته ” تحرير المرات “عنوان ه ترجم صام آ ی آن توسط يوسف خان اعت

وان ر عن ك زي سوان“المل ت ن ا ” تربي يد، اساس ه چاپ رس ز ب در تبريشانی رفتارهای دليل انحطاط اسالم را ضعف نيروهای اخالقی و پري

رده است ابی آ سلمانان ارزي اعی م ين . اجتم اد ام ه اعتق ش«: ب ی هريد در د را باي وم جدي ر و عل ای معاص ا دني نايی ب دم آش ادانی و ع نان ط سنتی مي خانواده جستجو آرد، زيرا در آشورهای اسالمی روابزن و مرد مانع از آن است آه زنان به آزادی الزم برای اجرای نقش

د ت يابن اع دس انواده و اجتم ود در خ اره » .خ ين چ ار را در ام ی آان می آموزش عمومی و آمو ن زش زن اب او اي اه بيت آت دانست و شت د داش ه تاآي ود آ تن و : ب دن و نوش واد خوان ه س ان ب وزش زن آم

دگی داری محدود نمی خانه امين معاش و زن ات ت د امكان ه باي شود، بلكين در سال . اقتصادی مستقل را به زنان داد ه ام يم آ توجه داشته باش

٧٠. درگذشته است١٩٠٨م در يش از آنچه در آشورهای ايرانيان ه م و ب ن دوران آ اي

ود ی عثمانی می عربی و ترآيه گذشت، آگاه شدند و در همين دوران بان ” ی ترقی انديشه“آه د بازرگان توسط آتاب و روزنامه و رفت و آم

اب . و سياحان به ايران رسيد ن دوران آت ين در اي سياری درهم های بجالب . ن فارسی ترجمه شد های عربی و ترآی به زبا رابطه از زبان

ی ز آپ ن دوران ـ بج ی اي نفكران ايران ه روش ن آ رداری از اي بشه ه اندي شمندان خاورميان ن اندي ه های اي شان را ب ام نشريات ا ن ای ـ حت

انی وری عثم رب و امپراط ای ع اران دني ه نگ د از روزنام تقلي ٧١!اند گزيده برمی

١٣٧٧هاي فكري انديشمندان ايران در برلن، ايران نامه، پائيز ـ جمشيد بهنام، زمينه٧٠ي دآتر محمود افشار، جلد سوم تهران، نامواره” ه نگاري بهارروزنام“ ـ اسماعيل رضواني ٧١

، به نقل از ايران نامه، همانجا١٣٦٦


تبدا “ی آتاب در همين دوران ترجمه دالرحمان طبايع االس د عبان ” آواآبی ه زب ی را توسط عبدالحسين ميرزا آ سی و عرب های انگلي

سال [ شاهی دانست، در دوران استبداد صغير محمد علی به خوبی می يالدی١٩٠٧ يوه ] م ه ش يد ب اپ رس ه چ ران ب نگی در ته اپ س . ی چ

اب ين آت سون “همچن ق انگلوساآ ل توف ولن ” عل د دو م اليف ادمون تده توسط شادروان ع لی دشتی از زبان عربی به زبان فارسی برگردان

دها در داخل آشور . شد نشريات زيادی هم در خارج از آشور و بعالق واژه ا اط ه ام د؛ آنچ اپ ش ن چ سياری از اي ه ب نفكر را ب ی روش

شان ـ انديشمندان با اشكال مواجه می ه اي ن است آ د، اي آنه بيشترشان ـ به جای اين آه برای د دن، مدرنيت ست يافتن به تجدد، تم

د ـ و تكنولوژی از سنت ور آنن ها آه ريشه در مذهب اسالم دارد، عبان تلفيقی چنان آه در غرب و در دوران روشنگری انجام شد ـ خواه

.بين اسالم و مدرنيته بودند و هستندويی و شادروان دآتر مهرداد بهار پژوهشگر ارزنده در گفت گ

ران بحرا“تحت عنوان ه ” ن روشنفكری در اي ه پس از درگذشتش ب آنفكران ه روش ن گون نی از اي سيار روش صوير ب يده است، ت چاپ رس

: نشان داده استرده : نويسد بهار می ما در ايران به جای روشنفكر، تحصيل آ

م ده داري شگاه دي اب . و دان ا آت شان حت ی از اي شر خيل م منت ايی ه هه ماهيت تقليد آرده اند، ولی اينان هميشه تنها آرده ه ب ن آ اند، بدون اي

ی ه از آن آپ ه آ ت آنچ ی و هوي رداری م ند ب اه باش د، آگ ه . آنن او نمونن ظرافت را نداشته می ه آورد آه اين تحصيل آردگان حتا اي ه ب د آ ان

د ی ببرن ز پ وژی ني رداری از تكنول ره ب رای به ديريت ب . ارزش ما نمی ديريت داشت؛ دانند آه برای استفاده از صنعت مونت د م م باي ژ ه

ن م اي ترس درك و فه درن است و از دس ن م ك ف ديريت ي ه م را آ چهای دموآراسی، دهد آه واژه او به روشنی نشان می . جماعات بيرون

وژی و ساالری، جامعه مردم شرفت، توسعه، تكنول ی، پي دنی، ترق ی مته واژه نفكران در نوش ف روش ن طي ه اي ت آ ن دس ايی از اي ا و ه هدارد، هاشان مثل نقل و نبات به آار می گفته ايی ن گيرند، هيچ گونه مبن


يانه است از سطح و ظاهر آنچه می بلكه آپی برداری د ای ناش پندارنی رب م ذرد در غ ی . گ ه م ان نتيج ار در پاي نخ به ن س ا اي ه ب رد آ گي

ه آزادی، افتن ب ت ي رای دس دازی ب شم ان يچ چ ا ه نفكران، م روشا تاسف دموآراسی، ترقی، پيشرف داريم و ب شر و توسعه ن ت، حقوق ب

وانيم تاآيد می ا بت يم ت راف آن ان اعت سوادی خودم ه بي د ب ا باي آند آه ماری ه گرفت يم چ م بفهم ايی داري سد او می. ه دن و «: نوي اروان تم ه آ بعه شرفت و توس ست پي ری ني تن جب انی پيوس وده. ی جه سيار ب د و ب ان

ت ستند مل دم درك د ه ل ع ه دلي ه ب ايی آ رد ه سم عملك رست از مكانيرن دوران روشنگری و الزامات و بازتاب دهای آن، ق هاست ها و پيام

ی ا م ت و پ طا دس رون وس ن در ق ان در اي د همچن ر نجنبن د و اگ زنن ».گرداب خواهند چرخيد

ن اهی اي بهار برای اين آه عقب ماندگی، عقب افتادگی و ناآگه شان داده باشد، نمون نفكران را ن ه می ی می ا گونه روش د آورد آ توان

: باعث شرمساری ما ايرانيان باشده« ی نمون عرای خيل ی از ش نم از يك رض آ ان ع ای برايت

شان می سانيت را ن و ان د درخشان روشنفكر آه اشعارش واقعا عل . دهود خانه. گفت با هم رفته بوديم مشهد يكی می ه . ی بابای من ب ه رفت هموديم وديم. ب ده ب اعر. خوابي ودزن آن ش م ب واب . ه ا رختخ اه ت پنج

ا : گفت. ها آن اتاق مردها اين اتاق، زن . انداخته بوديم صبح شد و ما پرديم شديم رختخواب زرگ رختخوابش . هامان را جمع آ ن شاعر ب اي

زنت آبستنه، چی : من گفتم ! بيا جمع آن : به زنش گفت . را جمع نكرد ه؟ گفت ال می : چی را جمع آن و خي ه ت ی من زن گرفت ه خودم آن ام آ

ی، ی، مترق پ، انقالب اهرا چ اعر ظ ن ش نم؟ اي ع آ وابم را جم رختخظاهرا مارآسيست، خيلی فهميده و دانشمند، فقط وقتی شعارهايش را

ی ی م عرش را م د، ش ی است ده د، مترق ت . گوي دگی زنش آلف در زن ٧٢».ها هستند روشنفكرهای ما اين. اين ماييم. اوست

١٣٧٧ي پاييز ـ مهرداد بهار، بحران روشنفكري در ايران، ايران نامه٧٢


بنابراين با اين روشنفكرها هيچ «: آند آه بندی می بعد هم جمع ٧٣»!شود آرد غلطی نمی

ين م ام س از قاس ده پ ك س دودا ي ار ح رداد به ه مه ن آ ايامپيوتر و ای عرب و در دوران اطالعات و آ نفكر مصری دني روشتكنيك و ارتباطات، در ايران ما و چندين سال پس از افتضاج تاريخی

يده ای می بندی به همان دريافت و جمع ١٣٥٧بهمن ين رس ه ام رسد آشانه د، ن اريخی باش وخی ت ك ش ه ي ن آ يش از اي ود، ب يچ ب ر و پ ی گي

ی ه اساس ا نمون نفكران م ه روش ن گون ه اي ت آ ن آن ای اس ای روش هستند ين . ه م روال هم نفكران ه ه روش ن گون ستی اي ف آموني در طي . است

های الئيسيته، روشنگری، مدرنيته، تكنولوژی، مديريت، واژهشر، آزادی، آزادیحق ری وق ب اعی، براب ردی و اجتم ای ف ای ه ه

ه وقی هم سان حق ی، ی ان سم، دموآراس ی تروري شونت، نف ی خ ا، نف همدارا و تحمل دگرانديشان همه و همه مفاهيمی هستند متعلق به عصر روغ و صر ف سه و ع ر فران الب آبي س از انق د و دوران پ جدي

ا . روشنگری م ارتب ا ه ره تمام اين مفاهيم ب د ط گرهی و زنجي . ای دارنتوانيد پشتيبان دموآراسی باشيد، اما در سياست آشورتان از شما نمی

ا در انقالب نمی. تروريسم حمايت آنيد شر داد، ام توان شعار حقوق بران ٥٧ شين اي برای آشتاری آه از سردمداران و دولتمردان نظام پيشيد و می رای شد، دست در دست شيح صادق خلخالی هوار آ او را ب

شر حرف نمی . انجام جناياتش تشويق و ترغيب آرد وق ب شود از حقوان ن عن ان اي م ن ی ه ود و آل ران ب شر اي وق ب زد، عضو جمعيت حق

اه ا دادگ ورد، ام زاف را خ ژه گ انون وي شتار را ق الب و آ ای انق ی هسان ن ان ردن اي دوم آ ان مع ست و خواه الب دان رم، انق ا مج ای حت ه

شود نمی. دون وآيل مدافع و بدون حقوق شهروندی شد بدون دادگاه، ب وق و ی و حق ه شناس ك و جامع رد، ترمودينامي صيل آ رب تح در غست، حقوق بشر خواند و عناوين دآترا به پائين را آسر شان خود دان

ـ همانجا٧٣


ه اهللا خمينی را در ماه ناآگاهی ی بدهيبت سيد روح اما چهره ديد و يا بز نمی . های قرآن گشت الی برگ دنبال پشم ريش اين جانی در شود پ

ا ه ب ثال در رابط ا م ی را داد، ي داری از دموآراس ای “طرف ترورها سرفصل ها و آتاب مقاله” سياسی صدر اسالم ا نوشت، ام انقالب “ه

ی را حمله ٥٧سال ” دموآراتيك/ای انقالب توده “يا ” شكوهمند اسالمی ده دارمری دهك ه ژان ياه چند جوانك رمانتيك ب رد و ی س ابی آ كل ارزي

سم ار تروري ران را گرفت ه ملت اي ه آن گون ستی را آ اين عمل تروريی المی/دولت ب /اس اهی و عق رد و از آن ناآگ تايش آ رد، س انی آ جه

ه ساخت شود از دموآراسی و نمی . افتادگی داستان و شعر و اطالعيا ی ب رف زد، ول شر ح وق ب سر“حق راب ” هم ه اع بيه ب اری ش رفت

بش نمی. داشت سال پيش ١٤٠٠ ری جن شود در منشوری ادعای رهبتار آزادی ا خواس رد، ام ويض آ ه خود تف خواهی و مردمساالری را ب

د وری اسالمی ش ين حكومت جمه ابی هم ظ بخش انتخ ود نمی. حف شال ا س ود، ام نفكر ب ان روش ان حاآم ه دست در مي راغ موشی ب ا چ ه

ی و ان آزادی و دموآراسی و ترق ال منجي ه دنب شرفت و اسالمی ب پيه نمی. برای ايران و منطقه و جهان گشت توسعه ار ٥٠شود ب سال آنفكری/سياسی ده روش يم س ردم در ن تش را سر م د و من ته بالي ی گذش

ا از ر “و ” همسر “ايران گذاشت، ام ا واژه ” دخت ز ب ر آمي ن “ی تحقي ايران از نمی. ياد آرد ” ها زن شود آزاديخواه بود، اما راه رهايی ملت اي

ور شاهی“ج ه” ستم لحه را در قورخان ا و اس ه ه ان خان ای جري ای ه هسلحانه ه م ه ی خاورميان يم ای و در خان ی و ت ای تيم ای ه هاتی ذهبی/عملي ستی م ت /تروري ا حماي ی و ب سترده لنين ای گ ی ه

ه ترين حكومت عقيدتی مرتجع / تسليحاتی/مالی ر های خاورميان ای نظي. افی و ياسر عرفات جستجو آرد صدام حسين و حافظ اسد و معمرالقذ

ا نعش شيخ فضل نمی ود، ام نفكر ب وان روش االی ت ر ب وری را ب اهللا نران و سمبل مبارزات و تالش دار، نشانه های ضد استعماری ملت اي

رد ابی آ ان. ارزي اط آن گفتم ه در ارتب ا هم ار و آرداره ن رفت ا و اي هستند م ه ا ه دی ب اهيم را . آلي ن مف د اي س بخواه ر آ وری و ه در تئ

پراتيك از هم تفكيك آند، سر خودش و البته سر مردم را آاله گذاشته


ت ال . اس دمان س ن ران ش اي الش و آوش دت و ت ارزه و مجاه ا مب ها ٥٠جماعت، در اين نفكران ب سال، دشمنی هيستريك اين طيف روش

ی زدگی و وان غرب ر عن شرفت و ترقی و روشنگری زي هر گونه پييش ه خ شت ب ت ] اوآهنگ[بازگ وده اس الش . ب اد ت مبل و نم ای س ه

ی م شخص روح /سياس شان ه نفكری اي ان روش ی و جري ای اهللا خمين ه : به قول آن فرزانه. است…تروريستی در خاورميانه و

ين [در فردای پيروزی بر حاآمان حكومت اسالمی « اگر چند داز باش شم ان ی در چ ن ] فرداي م اي د اعظ زار قائ ر در م ر س د ب باي

يد روح [عت جما ی س اريخی : نوشت ] اهللا خمين ار جهل ت ا، يادگ ن بن اينفكران[ ن ] روش ا در روش ت م وده مل شريت ب داری ب صر بي رين ع ت

».استری … «: و به قول يكی ديگر ود مروج براب رار ب ه ق چپ آ

ها بلشويك …اهللا نهاد ها باشد، به يكباره سر بر دامان آيت ی انسان همهه ر از خان ت س ست اهللا ی آي د، مائوئي ی درآوردن ه خمين ای ندب ا دع ه

اهللا چای شيرين نوشيد و در خواندند، سياوس آسرايی زير آرسی آيت ل، ی ما به آن می قصه. مدحش شعر گفت وی قتي ماند آه جردانو برون

دستگاه انكيزيسييون پاپ اعظم را به اتحاد در برابر خاندان هنرپرور د قوط آن ورانس س د، فل ديچی فراخوان اه رود م ه قربانگ م ب در . و عل

رون ه ق درن ب ذار از دوران م ود، گ ه رخ نم سی وارون ران رنسان اي ٧٤»…تاريك وسطا

نفكران را برای اين آه مبنای تئوريك اعتقادات اين سنخ روشن جماعت اب مقدس و آسمانی اي ه آت م ب بشناسيم، بد نيست نگاهی ه

ه ا زمين ن جماعت را به بياندازيم، ت يم های فكری اي يده باش ر بررس . ته ه پاي ه اهميت دارد آ ن زاوي اه از اي سانی، اين نگ های فكری ضد ان

د ت و ض د فردي شر، ض وق ب د حق د زن، ض د آزادی، ض ضران رای وصل اي دگرانديشان و به ويژه ضد ايرانی اين جماعت را ب

١٣٨٣ ارديبهشت ماه ٢١ي گويا، ـ مرگ سيمرغ، نيما راشدن، نقل از خبرنامه٧٤


ايی به يك عربستان بزرگ اسالمی خشن، تحت حكومت تروريست ه . گذارد اهللا خمينی به نمايش می و روحاز دست اسامه بن الدن

تن ی نساء يكی از معدود سوره سوره های قرآن است آه در م

وق“آن از ت ” حق ه اس خن رفت ان س ی از . زن ی يك د آيت عبدالحميه رآن چاپ مترجمين قرآن به زبان فارسی آه ترجم او را ١٣٧٩ی ق

ت دارم ه [در دس ز ترجم شه بج ی قم نتی اله رآن ف ی س ی ای و ق ارسده م پاين ه] ابوالقاس ويس اول ترجم اب در زيرن فحه[ی آت ] ٧٧ی صته است ه «: نوش ت؛ ب ه اس خن رفت ان س وق زن وره از حق ن س در اي

ساء بب الن ين س ان(= هم ت ) زن ه اس ام گرفت ه دارد و در ١٧٦. ن آي .ی قرآن هم هست اين سوره چهارمين سوره» .مدينه نازل شده است

ا وره ب رس“س ی از اهللا آ” ت از م ود غ ی از . ش ه يك ی آ ترسه وده پاي ن در ذهن ت ن دي تمرار حكومت اي ای اساسی اس ردم ه ای م هه. است ده در ادام شا آنن ا ان سنده ي شت، نوي اد وح ن ايج اب ی اي ی آت

ن، همسر «تاآيد دارد آه اهللا د، و از آن يك ت شما را از يك تن بيافريجا باز هم در اين» .داو را و از آن دو، مردان و زنان بسيار پديد آور

گويد و اين آه از ترس و ترساندن سخن می ] يا اهللا [ی آتاب انشا آننده شه ] اهللا[خود ين » .مراقب شماست «همواره و همي ويس هم در زيرن

ده ی يك آه اشاره ی شماره صفحه در رابطه با آن بخش از آيه به آفريه سان شدن هم ادآوری م ی ان د دارد، ي ن واح ك ت ا از ي ه اهللا یه د آ آن

» .حوا را از پهلوی آدم يا آنچه از گل او افزون آمد، آفريده است«ه ه ترجم ماره ی آي از می٣ی ی ش ين آغ م، چن ود ه ر «: ش اگ

ان هر د، از زن ان عدالت نورزي ار يتيم ه در آ يم آن است آ شما را باح ه نك ار ب ار چه ه، و چه ه س د، دو دو، س سند افت ما را پ ه ش چ

ه نمی ال» …درآوريد سانی آ ار بته مشخص نيست چرا آ د در آ تواننه د آ ازه را دارن ن اج د، اي ان عدالت ورزن ان هر چه را «يتيم از زن

د؟ اح درآورن ه نك ار ب و » !پسندشان افتد، دو دو، سه سه، و چهار چه !البد در مورد ايشان هم عدالت به آار نبرند


ه . تاآيد بر دو دو، سه سه و چهار چهار هم مشخص نيست به ار را ب ار چه همين دليل بهتر است آه داستان دو دو، سه سه و چه

يوه ساب ش ه ح اره ی ترجم ذاريم و در ب رجم بگ ی مت خنی ی ادب اش سوييم ه . نگ ن جمل ه در اي ا آنچ ی ام ب م ه را جل شی توج د، ی دو بخ آن

ا . ی جمله است ارتباط نداشتن دو بخش به هم پيوسته انی ديگر ب ه بي بی ت م ی دق وا آم ه ت ن نتيج ه اي ايت ن ب د ی رض ه چن يد آ ش رس بخای است آه خداوند اين جماعت، برای مردانی در نظر همسری جايزه

ند، و توانند در آار يتيمان عدالت بورزند؛ می گرفته است آه نمی ترساهی مشخصا بر ضعف و ناتوانی ه خرج دادن آگ رای عدالت ب شان ب

د ی . دارن ودن و ب امفهوم ب وای ن اط س ه ارتب ن دو بخش از آي ودن اي برجم [ ن جمع می ] براساس تبيين و تاآيد مت ه اي وان ب ه ت يد آ دی رس بن

د ار دارن ه افتخ ن است آ ان اهللا اي ان از زب وق زن ين بخش از حق اولان ار يتيم ه در آ ی آ ا مردان د؛ حت رد آين ه حصن يك م دسته جمعی ب

د عدالتی به خرج نمی ين . دهن ن اول ان در سوره » حق «اي ساء زن ی ن !است] زنان[

ن رای اي د ب ان صفحه، الب ويس بعدی در هم مترجم در زيرنر آردن ها را بگيرد، شايد هم برای شيرفهم آه زهر عوضی فهميدن ت

وق ا حق ه “دستورات خداوند در رابطه ب ان حق د می ” ی زن د تاآي فرمايه در باره «: آه د ی اين آيه در تفسيرها بسيار سخن گفت يك وجه آن . اند، ن است آه هم اي يش گيري ان راه عدالت پ ار يتيم د در آ ه باي ان آ چن

د يش گيري دالت پ ز راه ع ان ني ار زن يوه. در آ ه ش ی و ب ت ب ی جاهليد ساب زن مگيري ويد . ح ك آن ش ه مال ا هرچ ا …ي ير ي ان اس زن

» .آنيزاناره با اين تاآيد معلوم می ن ب سياری در اي سرين ب ه مف شود آ

ه سخن ا گفت ه و در توج ه ن بخش از آي ل اي ه و تاوي وره ي وم س ی ی ساند تا اين حكم اهللا را به بيانی ديگر آوشيده . اند نساء آاغذها سياه آرده

ی راب ب ت، اع ه در جاهلي د آ ل فرماين ه تاوي ن گون ساب زن اي حديلی در گرفته می اند و جواز داشتن چند همسر هم زمان، در نهايت تع

. شود قی زنان شمرده میحقوق مردان و ارتقای آيفی حقو


ك آن شويد “ی در تفاسير قرآنی هم در باره سيار ” هرچه مال به ن بحث، يكی از بحث سخن گفت د و چون اي ذير ان های شيرين و دلپ

ير ا بخش بزرگی از تفاس سرين اسالمی است، حتم ا و مف رای علم به . مذهبی را به خود اختصاص داده است ار من ن ن بررسی، آ در اي

ه بحث وجه تفس اب آ ن آت ان در اي يری اين آيه و در نهايت وضع زنتان است ن داس وقی اي رجم . حق ه مت ومی آ ان مفه ه هم د [ب عبدالحمي

: به اين سوره يادآوری آرده است ” النساء“در تفسير اطالق نام ] آيتی ”حقوق زنان“

وری ” خشونت، زنان و اسالم “من در آتاب در يك تصوير فات دد زوج ود تع دم وج راب از ع ع اع ان جوام ت در هم ن آيفي ه اي ب

رده اد آ شان داده پيش از اسالم ي وعی دروغ ام و ن سير، ن ن تف ه اي ام آان را نداشته ن امك ه تاريخی است و اعراب در عموميت خود اي د آ ان

ان و . چندين زن داشته باشند فيان و عثم حتا متمكين مكه از قبيل ابوساری نداشتهديگران هم در پيش از اسالم حرمسرا ين اخب ا چن ا م اند؛ ي

ار ! ايم و نشنيده را از زبان تاريخ نخوانده م دو، سه و چه ابراين حك بنای بوده است آه بعدها علمای اسالم از آن و رسمی ی تازه نامه اجازهر دست و ها آرده استفاده اند و با اتكا به آن زنجيرهای مضاعفی را ب

ك شده [رمسلمان پای زنان و دختران مسلمان و غي ه مال د يا آنچه آ ] انران . اند بسته ا شاهان اي م در رابطه ب ن حك ه اي يم آ م فرض آن اگر ه

ته سر داش د صد هم ه چن وده است آ ده ب ين پدي ون چن د، چ د [ای ان چنه حكم آلی نمی ] رويه همسری بی رداختن ب سته است باشد؛ پس پ توان

وان » آسمانی«آن در يك آتاب ر عن وق “عمومی زي ان حق وم زن ” عمر ستان و ديگ ه عرب ران و چ ه در اي ه چ را آ دارد؛ چ موضوعيت ن

ه ده پهن صرف درآم ه ت دها ب ای بع ا ه سری دقيق د هم راب، چن ی اعه ابراين از رابط ت، و بن ته اس درت داش ت و ق ا حاآمي شخص ب ای م . ها خارج بوده است ی امكان عمومی توده حيطه

ه ماره در آي ت ٧ی ی ش ده اس ادر و از هر«: آم در و م ه پ چه ارث می شاوندان ب صيبی است خوي ردان را ن د، م و از آنچه . گذارن

سيار، پدر و مادر و خويشاوندان به ارث می دك و چه ب گذارند، چه ان


ان را ز“زن ت، ” ني صيبی اس ين“ن صيبی مع يوه” .ن صيب ش ان ن ی بيه، ت رفت شاوندان از دس ادر و خوي در و م راث پ ان از مي ين زن مع

ن سيار ساده گواهی ب ن ای است بر اي ه اي ين «آ ا » نصيب مع ه الزام آش رمعين در بخ صيب غي ا ن ت، ب ده اس شا ش م ان اب ه ر آت ای ديگ ه

ی دارد اوتی آيف ردان، تف ين . م زان مع قف و مي ر س د ب ان باي و زنوع ن ن ه اي ند؛ چرا آ اه و راضی باش امال آگ ن رابطه آ شان در اي حق

سيم ان خل تق ر اساس فرم ا ب دی اساس ده است و بن شا ش ذير اهللا ان ل ناپ ! تفسير و تجديدنظرهای عرفی را اساسا در آن راهی نيست

ه اره« اهللا ١١ی در آي فارش در ب ما س ه ش دانتان ب ی فرزنر است می ند و . آند آه سهم پسر برابر دو سهم دخت ر باش و اگر دخت

ن، دو يش از دو ت راث از آن/ب وم مي ود، . هاست س ر ب ك دخت ر ي و اگصف ب ادر . ردن در و م ك از پ ر ي د، ه دی باش رده را فرزن ر م و اگ

رد /يك راث . ششم ميراث را ب دی نداشته باشد، و مي ران و اگر فرزن برادران . سوم دارايی را برد /تنها پدر و مادر باشند، مادر يك اما اگر ب

رده و پرداخت وام ه آ داشته باشد، سهم مادر پس از انجام وصيتی آدام ما نمی و ش . ششم باشد /او يك سرانتان آ دران و پ ه از پ د آ يك داني

ت ودمندتر اس ما را س ن. ش يم اي ا و حك ه اهللا دان ت آ م اهللا اس ا حك ه » .است

ه روشنی می سيم از خود آيه هم ب زان تق ه مي وان دريافت آ تين شده است؛ چه شان تعي ثروت بين وارثان تنها بر اساس جنسيت اي

ران ن ديگ ان[اي واهر، ] زن ادر، خ ر م ا ديگ ران ي سر، دخت همبرای تاآيد بر خلل ناپذير بودن اين حكم . خويشاوندان فرد مرده باشند

ن ه اي ن آ ر اي ه ب ا و «هم در انتهای آي م اهللا است و اهللا دان م، حك حكيم است ده است» حك د ش م تاآي ار . ه سی در آ ر زيرنوي ا ديگ ن ج اي

ا االرث بودن زنان تاآيد شده باشد؛ چر نيست تا بر نصف ا ت ه حتم ا آن ١٣٧٩سال خورشيدی آه اين ترجمه به چاپخانه برده شده است، اي

حكم آلی جا افتاده و به قوانين حقوقی آشورهای اسالمی هم راه يافته ! است


ل ن قبي ل اي ه و تاوي ه در توجي سينی آ ريعتی، تئوري ی ش علر ديگر های اسالمی، به حق شايسته تبعيض تادی ب ی داشتن عنوان اس

ان های بيچاره ريسينتئو م طيف ای از سنخ شيخ مرتضی مطهری و هژه ورد وي ن دو م ت، در اي ات [اوس دد زوج سير و ] ارث و تع تف

د يكی اين آه می. های جالبی دارد تاويل ين : فرماي ان اعراب هم در ميع /حقوق نصفه ار در واق نيمه هم اساسا وجود نداشت و محمد با اين آ

ان عرب از آن حقوقی برای زنان قائل شده ت، زن ه در جاهلي است آردان ان از م به آلی محروم بودند و اگر آل ارث و ميراثی را آه زن

شتر و مردگان دور و برشان می برند، جمع و تفريق آنيم، سهمشان بيی شان م ته. شود از سهم مردان ه در رش ن آ ا اي ه ب ی رياضی من البت

ه آن ام، و درو ی دبيرستان را به پايان برده دوره شگاه ب م در دان سی هرده ول عالوه آ ت و فرم ين حساب و اينترن ا آمك ماش ا ب ای ام، حت ه

ی ری و عمل ث نظ ر مباح ه و ديگ ساب و هندس ات و ح ر و مثلث جبی شود زنان همه جا نصف سهم نفهميدم چگونه می االرث را ببرند، ول

ه االرثشان بيشتر از سهم در آل جمع سهم ردان با االرث دوبل . شد ی مخود حضرت شريعتی هم دراين رابطه توضيحی ندارد و با طرح يك

ساله را درز می وقی قضيه، م رد شعار و بدون ورود به بحث حق . گيه ابش در يك جمل ساله در واقع جن ن م اده اي ده را ی س وقی پيچي ی حق

ه “بندد و به شعار می ه عدالت اسالمی در هم ا ی زمين رده، ” ه سنده آ بسلمانش را از عذاب تحقيق و تفحص در چند و چون خود و پيروان م . فرمايد قضيه راحت می

ی د آيت ين نظر عبدالحمي ر هم م ب در رابطه با تعدد زوجات هی شسته ا جمالت ه /منتها ب د می رفت ر تاآي ه ت د آ ردان در جاهليت : آن م

ی ا زن م ه هزاره د گرفت ردان[ان دام م ن ] آ ه اي ده است آ د آم و محمار نهايت بسته به يك بی نهايت باز را بی ار چه ی دو دو، سه سه و چه

ويد و الكش ش ه م ه آ ر آنچ ت …و ه ه در ازدواج موق در آ هرچقل داده …بخواهيد، و از آنيزان و اسيران حق مردان مسلمان را تقلي

رون اساس برهان ! است ادون ق های قاطع اين توجيه آنندگان قوانين مره در : وسطايی اسالمی هم اين است آه ن داي ان اي سته، آزادی زن ی ب


ه وق عادالن دالت و حق ن ع ان دي ت متولي ا در آنف حماي شان تنه ی اي !گستر اسالم امكان تحقق دارد و نه در هيچ جای ديگری

ه ماره در آي صف ١٢ی ی ش انون ن ر ق ان ب م همچن االرث هد شده است بودن زنان در رابطه و . های متفاوت وارث و مورث تاآي

اين اندرزی است از اهللا به شما و اهللا دانا …«: انتهای آيه باز هم در ».و بردبار استه د در آي ام ) ١٣ش(ی بع ن احك ردن اي ضه آ رای دو قب م ب هه ت آ ده اس ن«: آم ت اي ام اهللا اس ا احك امبرش . ه رآس از اهللا و پي ه

ه بهشت رد، او را ب ان ب اری است، در فرم ا ج ه در آن نهره ايی آ هابی بزرگی است آورد و همواره در ه » . آنجا خواهد بود و اين آامي بايزه ام الهی را مجری بيانی ديگر ج ن احك ه اي سانی آ رای آ م ب ای ه

ه در دارند، مقرر شده است و آن بهشت می ايی آ ا نهره ايی است ب ه …آن جاری است وه د در آي ان «): ١٤ش(ی بع ولش فرم ه از اهللا و رس ر آ و ه

اوز ام او تج رد و از احك واره در نب د و هم ش آن ل آت د، او را داخ آن » .آنجا خواهند بود و برای اوست عذابی خوار آننده

ترين بخش اين سوره در رابطه با زنانی است آه به اما جالب ل دينی مردانه تن در نداده/آنترل جنسی اند و براساس خواست و تماي

رده رار آ ه برق ردی رابط ا م ان ب د خودش ظ . ان شا“لف ه” فح م آ در هانی زبان فارسی بسيار از آن استفاده می ا زن شتر در رابطه ب شود، بي

وع ازدواج است آه به رابطه ن داده ای خارج از اين ن ا ت د ه ن . ان ه اي بشان را خوش ه اي ی آ د از هر زن سلمان حق دارن ردان م ه م معنی آدند، ك ش ه مال ه را آ ر آ ا ه ار و ي ار چه ه و چه ه س د، دو دو، س آم

م ين از ه ه چن ستند ب تند و توان ه خواس ه را آ ر آ يران ه زان و اس آنين ارج از اي اطی خ ه ارتب ر گون ان ه رای زن ا ب شانند، ام سترشان بك ب

.قوانين مردانه، حكم فحشا و فساد را داردن و از زنان شما آنان آه مرتكب فحشا می « شوند، از چهار ت

د از خودتان بر ضد آن د . ها شهادت بخواهي ان را اگر شهادت دادن زن


شان يش پاي ا اهللا راهی پ در خانه محبوس داريد تا مرگشان فرا رسد ي ) ١٥ش(» .نهد

ی اين البته از رقيق ه /ترين نوع تنبيهات دين ه مردان ای است آه ه ب انی آ رای زن تهم می ” فحشا“ب ار م ا چه م ب شان ه شوند، و اتهام

م مشخص ه . شود، مقرر شده است شاهد مرد، دو قبضه جرم تلقی می از و نيست آه چنين زنانی چگونه جرات می ر چشمان ب د در براب آنن

شان را ی رابطه ی اين گونه مردان، تا آخر قضيه های باز مانده دهانره ار نف ا جماعت چه ه به تماشا بگذارند، ت ه محكم دها ب ی شاهدان بع

! های شرع مقدس گواهی بدهند؟ بروند و مشاهداتشان را در محكمهز نتاسف انگي ات اي ن تنبيه ی، غلظت اي ير قرآن ه در تفاس آ

ا . بالد ی سنگسار می رود، تا به مرحله مرتبا باالتر و باالتر می البته بنن وراق “بر نظر اب ” اب سلمانی “در آت ه ” اسالم و م ا ترجم ر ب ی دآت

ی مسعود انصاری در قرآن های اوليه سنگسار وجود داشته است، ولرآن ح سمت را از ق ن ق دها اي رده بع د ذف آ م . ان ی ه د و عل خود محم

تی ان آاس ورد قرباني سار را در م م سنگ ا حك ای باره ه ! اند شان اجراء آرده اقتصادی جامعه/فرهنگی/تربيتی

ب ه مرتك ی آ ه آزردن دو تن ا ب وره ام ن س شا“در اي ” فحاند، و آن دو تن را آه مرتكب آن عمل شده «: اند، بسنده شده است شده

)١٦ی شمارهی آيه(» …بيازاريده ه آ ن آي ه «الزم به توضيح است آه بخش بعدی اي چون توبد ت برداري ان دس د، از آزارش الح آين ه ص د و ب ش » …آنن ه بخ ب

ره روج از داي ه خ ين ب ده است و متهم ديل ش اب تب ن آت سوخ اي ی منسی رل جن ان[آنت د ] زن ار خواهن سار را انتظ دان سنگ ا مي ا تنه نهايت

!آشيده ماره در آي م ٢٤ی ی ش ی“ حك ه ” غريب ت آ ده اس ادر ش ص

سی زمينه سلمان در ی عملی بيشتر تجاوزات جن ردان م ه م ای است آرزمين ر س ه ديگ ورش ب ه ي ام گرفت ا از آن اله د ه ان «: ان ز زن و ني

ده رام ش ما ح ر ش وهردار ب ر آن ش د؛ مگ ما ان صرف ش ه ت ه ب ا آ هان آ اين حكم يكی از حكم » .اند درآمده شورهای هايی بوده است آه زن


ان شوهردار را ـ ا زن وان غنيمت جنگی ـ حت ه عن سلمان را ب غيرمتوجه . آرده است نصيب دلپذيری برای مجاهدين و غازيان جنگ می

ه ه ب ا تكي ستان ب بكنيم آه جريان موسوم به طالبان نيز در آشور افغانسلمان آشور ان م ه زن همين آيه و آياتی نظير آن، هرگونه تجاوزی ب

د شمرده ا حالل و حق اسالمی خود می افغانستان ر ين . ان در جنگ بن شای علنی اي ايران و عراق هم ـ هر چند آه حكومت اسالمی از افدی تحت ه چن اطقی آ سياری در من ی ب ان ايران يم دارد ـ زن داستان ب

لطه اوز و س ورد تج ود، م ی ب ای عراق صرف«ی نيروه رار » ت قاردار شده . اند گرفته رای خيلی از ايشان هم ب ومتی ب ال حك ه عم د آ ان

دان المی، فرزن ای اس ن ردپ ردن اي اك آ ه«پ ان » دورگ ن زن ی ايوان حرام زاده سر مسلمان ايرانی را پس از پاآسازی منطقه تحت عن

. اند به نيست آردهاك راژدی هولن ا در ت تان را م ين داس دان هم ری در زن ای ت ه

رده ه آ ه جان تجرب م ب ان ا حكومت اسالمی ه ه زن م آ ا هر اي يرانی بره باوری در هر بازجويی، بی ازی يك پاسدار اسالم جي . اش است نم

ه علی منتظری هم در زندگی شيخ حسين ه نام ه اش و در نام ه ب ايی آ هوع ن ن ه اي وعی ب ه ن ت، ب ته اس اران نگاش ام جم ارك ام محضر نامب

! بر زنان زندانی اذعان دارد” تصرفات“دان ان آارگزاران حكومت اسالمی در زن ن زن دان اي ا فرزن ه

اند، سر آمده را پس از اين آه در شرايط اسفناآی در زندان به دنيا می ه . اند آرده به نيست می ه از خان هاشان در واقع اين زنان مسلمان هم آ

شوند ـ هم ـ ها آشانده می و در آشور خودشان دزديده شده و به زندانه ما «مشمول همان قانون اسالمی ك آن می هر چه را آ ا ل شويد؛ حت

وهردار ان ش ستند» زن م در ! ه اآره ه ران ب ه دخت اوز ب تان تج داسسيرهای شب ين تف های قبل از اعدام، داستانی به واقع شرم آور از هم

. علمای شيعی از منابع دينی استه آنچه می ه خواهم در اين بحث نشان بدهم، زمين ايی است آ ه

ه ت رای هر گون از دست مردان مسلمان را ب ان ب ه حريم زن جاوزی بار و . گذارد گذاشته و هم چنان باز می در واقع همين آيات قرآن و رفت


سان وق ان ه حق ه تجاوزی ب ه هرگون ی است آ د و عل ا و گفتار محم هن . آند بخصوص زنان را توجيه می ن تفاسير و اي ه اي ه ب م آ زنانی ه

را ” فاحشه“ی گذارند، اتهام واال ها از منابع مذهبی گردن نمی برداشتی دك م كنجه ي سام ش واع و اق شان ان ه براي شند آ ه آ ا و تنبي ا و ه ه

! آزارهای جسمی و روانی به عنوان دستورالعمل انشاء شده استاح می [ و بايد آه …« شان را نك ه اي ان اسير آ ن زن د اي ] آني

گيرند و ها آه به پنهان دوست می پاآدامن باشند، نه زناآار و نه از آن ا نصف ی آن هر آردند، هرگاه مرتكب فحشا شوند، شكنجه چون شو ه ٩ی در زير نويس شماره ) ٢٥ش ی آيه(» …ی زنان آزاد است شكنجه

ت ارج از خواس ه خ انی آ يح زن فحه در توض ين ص اب در هم آترده رار آ ه برق شان رابط ا اي سته و ب ری دل ب ه ديگ شان ب د، مالكان ان

ه توضيح مكرر داده می راد، زن «: شود آ ا م ه در جنگ ب انی است آه » .اند آفار مسلمان شده ان شوهرداری آ ا زن يعنی همان دختران و ي

. اند به عنوان غنيمت جنگی بين غازيان و مجاهدين اسالم تقسيم شدهی ين جنگ ون چن ران چ المی در اي ی اس ت فعل در حكومرای صدور ان اسالمی ب ه حاآم ام تالشی آ موضوعيت نيافت ـ با تم

د ـ اسالمشان ب ر و دارالحرب عراق و ديگر آشورها آردن ه دارالكفسلمان ر م سلمان و غي ان م ر زن ر س ستقيما ب المی م ای اس ن بالي ايد شهروند ايرانی نازل شد و ايشان بودند آه حكم غنايم جنگی را يافتن

! ها روا شد و به ايشان تجاوزها شد و بر ايشان تحقيرها و تخفيفه د در آي ه) ٣٤ش(ی بع ابرابری زمين ی از ن ه ی خيل ايی آ ه

ر می ه همگی به احكام اسالمی تعبي ه است شوند، زمين : ی نظری يافتر بعضی « دا بعضی را ب ه خ ردان، از آن جهت آ ری ] ديگر[م برت

دهند، بر زنان تسلط داده است، و از آن جهت آه از مال خود نفقه می ه ز » .دارند ردان ب ه چون م ل نارسايی است آ ه دلي ه اين البت ان نفق نه همسر اول می ند؛ چرا آ دهند، پس اجازه دارند بر ايشان مسلط باش

رده محمد را تامين می محمد ـ خديجه ـ زن ثروتمندی بوده و زندگی آت ه . اس ود آ ه ب ات خديج ورداری از امكان ا برخ د ب ع محم در واق

اده توانست از تالش معاش رهايی يابد و همه دارك پي ی وقتش را به ت


ابوالقاسم پاينده در پيشگفتاری آه بر . ين اسالم اختصاص دهد آردن د ن رابطه می قرآن فارسی سد اش نوشته است، در اي د بيست : نوي محم

غم معاش نداشت ] ديگر[به برآت مال خديجه «ساله پس از ازدواج ات …و برای تفكر در وضع موجود فرصت آافی داشت و بيشتر اوق

٧٥».برد ت و تفكر به سر میخويش را در آوه و صحرا به خلوی ه دادن نم ابراين نفق ر بن ضی ب ری بع ر برت ی ب د دليل توان

به بيانی ديگر اگر مبنا نفقه دادن باشد، مردانی آه . بعضی ديگر باشد رای سلطه از زنانشان نفقه می ی ب يچ دليل د ـ ه ل خود محم گيرند ـ مث

ه ی رف بايد عينا در همان رابطه بر زنانشان ندارند و می تاری زنانی آی همسرانشان قرار گرفته و گيرند، زير سلطه از شوهرانشان نفقه می ود لب ش شان س د و . حقوق ه آارمن انی آ وقی، زن سير حق ن تف ا اي ب

ه د و هزين دگی آارگرن امين می ی زن ا از ارث و شان را خود ت د ي آننره ن داي د، از اي انوادگی برخوردارن راث خ سی و مي رل جن ی آنت

ه از شوند، و سلطه محدود می خارج می گری سلطه انی آ ه زن شود بحتا . هاست تر از اين حرف اما داستان پيچيده . گيرند مردانشان نفقه می

ار در ه و آ ار در خان المی، آ تگاه اس ين دس ه در هم ذيريم آ ر بپ اگار سيم آ وعی تق سی ـ ن ل جن ر دالي ستن ب ا چشم ب ه ـ ب رون از خان بي

! ای برتری و تسلط مردان باشدتواند دليلی بر است، نمیژه اوت وي ه ذآ سلط ب دان ت ه مي ريم آ ی بب ا پ ست ت از ني ای ني

ان، ر زن ردان ب سی م ری جن مردان بر زنان، با تاآيد مشخص بر برته ه اساسا يك فرمان الهی است و بهان م از آن بهان ه دادن ه ايی ی نفق ه

رآن در . است آه موضوعيت چندانی ندارد ا آما اين آه در ق رابطه برای تصاحب زنانی آه درآمدی و يا پولی دارند، مطرح می شود آه ب

ه ثروت و مهريه شان را ب ا اموال د ت ا نزني ی زنان، به ايشان تهمت زن . غارت ببريد

ه ان در مرحل سی زن رل جن ر آنت د ب م تاآي از ه دی ب ی بعره ده داي ه ش ا نهادين رعا و عرف سلمان ش ردان م رای م ه ب ای است آ

د فارسي ، ابوالقاسم پاينده، چاپ خارج، انتشارات مهر و انتشارات نويد، مقدمه ص زقرآن مجي ـ٧٥


د و «: است ت شوی، غفيفن د و در غيب پس زنان شايسته، فرمانبردارن ) ٣٤ش(» …دارند فرمان خدای را نگاه می

ه اين آيه سی هنوز تمام نشده است و در ادام رل جن ن آنت ی ايوداع شود آه محمد در بخشی از حجه زنان، همان حكمی صادر می ال

وان وصيت ه عن ه ب رده است ی سياسی نام د آ ر آن تاآي و آن «:اش برده [زنان را آه از نافرمانی شان بيم داريد انی آ ه نافرم د نه اين آ ] ان

ان د و بزنيدش شان دوری آني د و از خوابگاه درز دهي ر . ان اگد يش مگيري داد پ ر راه بي س ديگ د، از آن پ انبرداری آردن » .فرم

)٣٤ش(ره ستندترين و اساسی داي سی اسالمی در م رل جن رين ی آنت ت

ی رآن “سند اسالمی يعن ين تعريف می ” ق ن چن ردان، : شود اي سلط م تانبرداری، دم فرم ال ع ورت احتم ان، و در ص ت زن ت و نجاب عف

ه شكنجه و آزار جسمی و روحی زنان؛ هم شان ب وق اي ل حق ين تقلي چنی مرد و ساخته ی حقوق مردان و در همين رابطه ايشان را نيمه نيمه

رد انگاشتن، ده و پرداخته شده از اضافات گل م ا از دن رد ي ی چپ م ! آفريده شدن

ا ی ويژه الزم به تاآيد است آه من چند آيه ه در رابطه ب را آن سوره دست چين دد اي ات متع ان آي آنترل جنسی زنان است، از مي

ه و . ام آرده ده و دفرم ذهبيون دم ار م قصدم هم تفسير و يا به روال آه گشو . ها نيست رفرميست، تاويل و توجيه آن ه بلك دن گرهی است آم ده است و برای خيلی از ما ايرانيان ه ناخته مان ان ناگشوده و ناش چن

ده و ا خوانن ستيم، ت ده ه نونده و گوين شترمان ش ان بي ا ايراني ون م چدگی پژوهشگر ـ آن هم در اين حيطه ده و زن ه آين ه ب ه ها آ ان لطم ا م ه

ه می ه زمين اب آ ردان م زند ـ بررسی اين آت ار م سلمان ی نظری رفت ! يابد دهد، الزامی چند صد باره می ايرانی را نشان می

های ی وعده به مردان مسلمانی آه همه ٥٧ی ی شماره در آيه ی تورات دين رده و دس اور آ الم را ب امبر اس ام داده پي ان را انج د، ش ان

د «های شير و عسل آه بجز جوی د مان ا خواهن د در آنج انی » تا اب زن


ه تملكشان در می شود آ نيز پيشكش می ه ه ب د آ ا صاحب «آين در آنج » …عيب شوند و زنان پاك و بی

ه /البد برای ذهن ايرانی ا ترجم اتر اسالمی هموطنان م ای رسرای اك و بی «از آيات پيشين ب ان پ ان » عيب زن ن مومن ه اي نيست آ

.آنند تصاحب و تصرفشان میه در سوره »حقوق«اين چند جمله، تمامی ١٧٦ی ی است آ

.نازل شده است» زنان«در مورد ] ی زنان سوره[ای نساء يهآدود سوره سوره ين مع رآن ی نور نيز يكی ديگر از هم های ق

.ی آن در رابطه با زنان سخن رفته است است آه در چند آيه. ی سی و پنجم اين سوره گرفته شده است از آيه نام اين سوره ارمين سوره آيه دارد و بيست ٦٤در مدينه انشاء شده، رآن و چه ی ق

. هم هستودن اولين آيه ر واجب ب دی است ب ن سوره تاآي ام [ی اي ] احك

ه اين سوره و ديگر سوره ان قافي ا هم رآن، ب م های ق شگی لعلك ی هميون و م تعقل م …تذآرون و لعلكم تفقهون و لعلك ه لعلك ن گون ا اي د . ه بع

ه ده از اين تاآيد مشخص در همان بدو ورود به سوره در آي ی دوم آمد ] شالق[زن و مرد زناآار را هر يك صد ضربه «: است د » .بزني بع

ام ساوت هرچه تم ر ق م اهللا ب ن حك ا اي ه هم ب ی آ ان و مردان ر زن ر ب تد شده متهمند خارج از روابط دينی با هم رفت و آمدی داشته د، تاآي ان

ت م اهللا «: اس ادا در حك د، مب ان داري ت ايم ه اهللا و روز قيام ر ب و اگه آن دو سبت ب تهم[ن ويد، و ] دو م رحم ش ار ت ه[دچ ه ] البت ه ب د آ باي

ان سلمان و مومن ا [هنگام شكنجه آردنشان گروهی از م حضور ] حتم ) ٢آيه (» .داشته باشند

ه ی مرحل و م د پهل وعی آپارتاي ه ن م ب شای حك دی ان د ی بع . زن به تواند بجز زن زناآار و يا مشرك را بدين گونه آه مرد زناآار نمی ن د، و اي اب آن سری انتخ ی [هم رد زان ان ] ازدواج زن و م ا مومن ب

. حرام استرا در آنار هم و » شرك و زنا «ی اين آه چرا محمد دو واژه

وم ن معل ر م ت، ب رار داده اس م ق ف ه ومی همردي يابی مفه در ارزش


م . نيست ا حك م عين ر ه ا آف ه شرك ي د آ د آن ته است تاآي ايد خواس شان ز د هم ه عق ه ب ت آ ده اس شرآان را نيام ه را دارد و م ی و زاني ان

د ان درآين ی مومن رعی و دائم ن. ش كنجه اي را ش ه چ اران آ ی گناهكسی ب [جن ن مكت شم اي ار در چ شمان ] گناهك ر چ د در براب ا باي حتم

ه همه ايی ی مومنان باشد، بازهم بر من معلوم نيست، چرا آه در گفت هه ست آ دا ه ا خ د ي ه محم سوب ب ر من ان را در ه روی مومن د آب باي

ا «شايد هم در ديدگاه محمد . شرايطی حفظ آرد ا » متهمين به زن اساسه از حيطه ر اساس آي ی ی سوم سوره ی حمايت اين دين خارج شده، ب

. آند نور حكم مشرك را پيدا میسنتی ما حتما به ياد دارند آه برای بانوان /های مذهبی خانواده

ا در بيت مسلمان حاجی بازاری ا ها و همسران مخفی علم هاشان، تنهده د ش ذهبی تاآي وان تكليف م ه عن ن سوره ب دن بخش نخست اي خوان

د سوره . است ی يوسف هم چنين تاآيد شده است آه زنان مسلمان نبايد ران و . را بياموزن سران، دخت ان، هم رای زن ادات ب ام عب ا انج حت

ی آتبی و شفاهی با اجازههای اين مومنين، جز خواهران و آال متعلقه ن م اي ذيرش نيست و اگر ه ل پ شان قاب ان اي صاحبان و اربابان و آقايد، از سوی اهللا از اداتی پرداختن بانوان بر خالف ميل مالكينشان به عب

. ايشان پذيرفته نخواهد شدازه « دون اج ه ب ت آ ر زن آن اس وهر ب ق ش ز ح ی او، ج

د ] و از او [ار است ی واجب نگيرد و اگر گرفت، گناهك روزه . نپذيرناگر داد . چيزی از مال او را به آسان ندهد ] مرد[ی او و بدون اجازه

اه ه . از زن است ] آن[ثوابش از شوهر و گن رد [ی او و از خان بی ] مضب، او را تگان غ د و فرش ت خداون ر رف رود و اگ رون ن ازه بي اج

ت وهرش س ه ش ر چ ازگردد؛ اگ ا ب د ي ه آن ا توب د، ت ت آنن مگر لعن ٧٦»!باشد

ه د سوره در چند آي ا ی بع ی و ي م ـ چون معموال زن ور ه ی ند و در شان را در معرض تماشا نمی مردی روابط غيرتشكيالتی گذارن

٤٤٦ تا ٤٤٥، صص ١٣٨٨ الفصاحه، آلمات قصار محمد شماره نهج ـ٧٦


ه خلوت و تنهايی و بدور از اغيار به اين آار می د ـ روشی ب پردازنشود آه الزم نيست صاحبان اين زنان از طرف قرآن آموزش داده می

ه حتما چ د، بلك ان شهادت بدهن ن زن ای اي ر زن رد ب ادل م اهد ع هار شاگر يك شاهد هم چهار بار سوگند ياد آند، حكم همان چهار شاهد مرد اره، ار ب ن سوگند چه ا اي تهم ب رد م د داشت و زن و م عادل را خواه

ه م آي شمول حك وره م ردم ی دوم س شمان م ر چ ده، در براب ور ش ی نن . خواهند شد ] قرآنی سنگسار و بر اساس تفاسير [شكنجه ه در اي البت

ه ه شده است آ اگر «: ميان ارفاقی هم برای زنان متهم در نظر گرفتی رد دروغ م ه م ورد آ وگند بخ ار س ار ب ی چه د از او زن د، ح گوي

ه در حكومت » .شود برداشته می ولی ما چنين ارفاقی را در اين زمينه در جايی خوان ران، ن ر اي اآم ب ی ح ه از آسی دهاسالمی فعل م و ن اي

! ايم شنيدهی ن م ه ذه ه ب ه پرسشی آ ن رابط ه در اي ن است آ د اي : رس

اه توان انسان چگونه می دون دادگ دون شاهد، ب هايی را تنها با اتهام، بهروندان، ان ديگر ش دگان هراس ر دي ل مشخصی در براب دون دلي و ب

يوه ن ش ا اي ه و ب ن گون رد و اي روم آ دگی مح ع از زن ای فجي ه !!! دانند البد خود علما بهتر می. نگسارشان آردس

ای است به داستان افك و تهمتی آه ی اين آيات اشاره در ادامه . بر عايشه همسر پيغمبر زده شده است

ه نم آ ادآوری آ ست ي د ني ی آن: ب ا م ه ادع ايی آ م ه د حك آننل «سنگسار در متن قرآن وجود ندارد، و سنگسار از سنت اعراب قب

دارد از اسال ه اسالم ن ه است، پس ربطی ب تن اسالم راه يافت » م به می وش م يانه فرام ام ناش ن و احك روع دي تخراج ف رای اس ه ب د آ آنن

ن . ی اسالميون نيست قرآن تنها منبع مورد مراجعه …قصاص و با ايه ن وراق“هم اب ” اب ستم “در آت سلمان ني ن م را م وان ” چ ا عن ه ب آ

سلمانی “ الم و م ر م ” اس ط دآت ی توس ان فارس ه زب صاری ب سعود انود رآن وج سار در ق ه سنگ شان داده است آ ت، ن ده اس ده ش برگردان

. داشته است، اما بعدها از متن قرآن حذف شده است


ه اری در نمون وانين ج ان ق م از هم ج ه م ح ر مراس ای ديگه است الم راه يافت ن اس روع دي تن ف ه م الم ب ل از اس راب قب در . اع

ی تا م ين راس وان هم شریت ی ق د غزال ام محم ريعتمدار از ام رين ش توان ه عن اسالم ياد آرد آه در تاريخ اسالم برای نخستين بار او بود آ

غزالی معتقد بود آه هيچ دليل و منطقی . االسالمی را يدك آشيد حجتی م حج نم ام مراس رای انج ك ب م را ي ن مراس ام اي ا چون انج د، ام ياب

شود آه حج يادآوری می. آورد جای می يابد، آن را به دستور دينی می شتر ه بي ن آ ا اي ل از اسالم است و ب ی اعراب قب ك سنت عرف ز ي نين روع دي ه يكی از ف م ب از ه ا ب ی، ام منطق تجاری داشته است تا دين

ده است ديل ش الم تب ته . اس اهی نداش ن است آگ ه ممك انی آ رای آن بی از ه يك ز آ ه روزه ني نم آ د آ ست تاآي د ني ند، ب المی باش ام اس احك

ده ان الگوبرداری ش ودی است و از شعائر يهودي ك سنت يه است، يان ی مسلمانان نيز تا پيش از تغيير جهت همان قبله قبله. است ی يهودي

ادت ه سوی محل خاصی عب تن و رو ب ه داش ا سنت قبل ود، و اساس ب . آردن هم از متن رسوم يهوديان به اسالم راه يافته است

شتار سار و آ ه سنگ رعی ب ارج از ازدواج ش ه خ سانی آ آادر ای دست يازيده رابطه ه م تن يهوديت آ ه از م اند ـ نيز ـ همين گون

ه است در . قوانين حقوقی و جزايی اسالم است، به متن اسالم راه يافته آزار و شكنجه رآن ب ه در ق د آ ی رابطه با حكم سنگسار نيز هر چن

رده ی آسانی آه خارج از ازدواج شرعی رابطه رار آ سی برق د، جن انسته، م سنگسار را روا دان ا حك بسنده شده است، اما خود محمد نه تنه

. بلكه خود نيز اين حكم را اجراء آرده استج ه در نه ه مجموع صاحه آ ه الف صار، خطب خنان ق ا و ی س ه

ده جمع آوری و تمثيالت محمد است و توسط شادوران ابوالقاسم پاينر ترجمه شده است، نيز بر ده و غي دن و عقب مان ادون تم م م اين حك

م . انسانی تاآيد شده است د دست آ ار ٣٥در اين آتاب از قول محم به و مجازات اران سخن رفت ا و زناآ ا زن ه در رابطه ب های سنگينی ب

شان شارت“اي ه . داده شده است ” ب د در بخشی از آخرين خطب ی محم


شاری الوداع نيز اين چنين بر اجرای موسوم به حجه حكم سنگسار پاف : شده استراث وال « صيبه من المي سم لكل وارث ن ايهاالناس ان اهللا قد ق

اهر راش و للع د للف ث و الول ن الثل ر م ی اآث ه ف وارث وطيت وز ل يج »…الحجر

ردم« ی …ای م ود م ه وج ستر ب ل از ب صيب طف د، و ن آي ٧٧»…زناآار، سنگ استه شيخ حسين ل مرتب ه دلي ه ب االی فقهی علی منتظری آ ای ی ب

رفتن حكومت آه نزد متشرعين داشت و در سال ای گ های آغازين پاهللا خمينی مشخص شد، و اسالمی به عنوان جانشين بر حق سيد روح

ساله ر سر م درت ب ا و داستان بعدها در دعوای ق ا امريك ی رابطه بان موسوم به ايران گيت و قضيه ه امريكائي ی آ ی آيك و آلت و انجيل

يد روح و اس درت حذف رائيليان برای س د، از ق ی آورده بودن اهللا خمينه ی خامن يد عل ی، س د خمين يد احم ی شد، با مثلث شوم س ای و شيخ عل

ائين پرت اآبر رفسنجانی دچار زحمت شده، از راس هرم قدرت به پم و ـ حك ه لغ ا توقف ـ و ن شد، نيز طی استفتايی آه اخيرا در رابطه ب

ام سنگسار از سوی متشر زام انج ر ال ود، ب عين در ايران از او شده بين سنگسار . اين احكام قرون وسطايی پای فشرده است اين فرد همچن

م اسالمی ك حك ناخته و /را ي يعه ش ان ش امبر و امام ی و سنت پي قرآنت رده اس ی آ اله. معرف ری در رس ه منتظ ايت ی عملي ه در س اش آ

شده است، در رابطه اش در رابطه با سنگسار درج شخصی اينترنتی : با سنگسار چنين ديدگاهی دارد

ر و زن را « ا آم رای سنگسار ت ار و محصن را ب رد زناآ م ٧٨».نمايند تا نزديكی سينه در گودالی دفن می

ي آلمات قصار الفصاحه، مجموعه الوداع محمد، البيان و التبيين نقل از نهج ـ بخشي از حجه٧٧

ي ابوالقاسم ، تهران، ترجمه١٣٧٧ات جاويدان، چاپ سوم، انتشار) ص(اهللا اآرم حضرت رسول ٨٣٠پاينده، ص

ي شيخ حسين علي منتظري ي عمليه از رساله٣١٦٩ي ي شماره ـ مساله٧٨


شيع و يكی سيد محمود طالقانی نيز آه يكی از مراجع مسلم تران است و در شری معاصر اي درن و غيرق ان باصطالح م از مالي

داهللا سحابی ١٣٤٠سال ان و ي ذهبی “همراه با مهدی بازرگ نهضت ماب ” آزادی ارم آت د چه رد، در جل رآن“را تاسيس آ وی از ق اش ” پرت

:آند بر همين حكم تاآيد میا ] در[« ده، ت راف ش ار انح ه دچ ی آ تن زن ه داش ه نگ خان

ه دايی اصالح شود، مرحل م سنگسار[ی ابت د . است] اجرای حك و بايدگاه ] اين اتهام [ر و اگ . پنهان باشد آشكار و علنی اثبات شد، بايد در ديومی ام “عم الء ع ه ” م د تازيان د(ح سار ) جل ا سنگ م(ي راء ) رج اج

٧٩».شودوان ه عن ان ب الزم به تاآيد است آه سيد محمود طالقانی همچنان وی جري وخمندانه ـ از س دن ـ ش ه رو و متم ی ميان مالي

م . شود وان می های داخل و خارج آشور عن مذهبی/ملی ام حك های تمشان و ان و دگراندي ا زن ه ب م در رابط وقی او ه ی و حق ی و جزاي فقه

ابرابری ر ن ان ديگ ات و جري ن جماع وی اي ز از س المی ني ای اس هبرای نمايش ديدگاه . شود قشری مذهبی مجاهدين خلق تاآيد و تائيد می

انی “عقب افتاده و ضد انسانی در طالق سير ” پ ه تف د نيست ب ی سوره ب : حمد او نگاهی بكنيم

ات « يهم “در رواي ضوب عل ده، و ” مغ ود ش ر يه ق ب تطبيالين“ صاری” ض ر ن ود و . ب ی يه ی و اخالق ه وضع روح ه ب ا توج ب

ان مصداق واضح صاری، اين ود، ن ومی يه ر عم را طرز تفك د؛ زي انژادی و غرور . سرپيچی از حق و آمال است يهود از جهت تربيت ن

د جهان را مال و ملك خود می دينی، جهان و مردم ين معتق د و چن دانود است آه خدا، خدای يهود و دنيا از آن يهود، و مردم آن بردگان يه

٨٠».و سرای جاويدان برای يهود است

١٠٨ ـ پرتوي از قرآن، جلد چهارم، سيد محمود طالقاني، ص ٧٩ ٤٢اهللا سيد محمود طالقاني، ص ـ پرتوي از قرآن، جلد اول، آيت٨٠


ود از ) به(« : و در تفسيری ديگر راستی، آفر و سرپيچی يه ٨١».اسالم، منشاء پراآندگی و سرگردانی مردم دنيا گرديد

ذهبی ی مذهبيون سنتی و خانواده تنشان به تنه آنانی آه های مانواده ن خ ه درون اي ی ب ايد راه ت و ش ورده اس ازاری خ ا و ب ه

ذری اند، در مجالس روضه و تعزيه و به ويژه سر سفره داشته های نام حيض و ابوالفضل و ام البنين و ديگران، بجز آموزش شفاهی احك

اس توسط ا“نف م ” آقايون ن را ه ا اي نيدهحتم ان ش ا امام امبر ي ه پي د آ انه : اند فرموده د آي ان چن ه زنانت ا ی اول سوره ب د، ام ور را بياموزي ی ن ! ی يوسف را به زنان و دخترانتان نياموزيد سوره

ن تی اي ا نادرس تی ي ايعه“درس ه” ش ر بهان ه ی اسالمی ه ای آه دن و ترجم ا خوان ا ب د، حتم د داشته باش ن سوره مشخص خواه ی اي

ه سراغ سوره. شد ار ب ن ب از ی يوسف می اي ه و آغ ه در مك م آ رويت ده اس شاء ش شان ان وی اي د از س امبری محم وره . دوران پي ن س اي

. آيه دارد١١١ان : ی اين سوره آمده است آه در دومين آيه ه زب رآن را ب ما ق

ی سوم، گفت و در آيه! عربی نازل آرديم، تا اين آه در آن تعقل آنيد تان و از داس ل می گ ان او نق امبر و مخاطب رای پي ه ب ود و ی است آ ش

ايشان پيش از اين تاريخ و پيش از آگاهی يافتن از اين داستان، از بی . اند خبران بودهدرش آيه رای پ ه يوسف ب ارم حكايت از خوابی دارد آ ی چه

اه و ای پدر، من خواب ديده : آند يعقوب نقل می تاره و م ام آه يازده س . آنند ام می خورشيد سجده

ی رش را م دان ديگ ه فرزن در آ ابقه پ د س د، و الب ی شناسه ی حيل شان را م ری اي رای گ واب ب ن خ ل اي ف را از نق د، يوس دان

سبت داده اين حيله . آند برادرانش منع می يم ن ه شيطان رج م ب گری هاخيرا يكی از قضات شرع . شود آه آدميان را دشمنی آشكار است می

ا حكومت اسالمی در ا ود، ب يران، مردی را آه جرمی مرتكب شده ب

١٤٠پرتوي از قرآن، جلد چهارم، سيد محمود طالقاني، ص ـ ٨١


ود، از مجازات اسالمی اين ادعای متهم آه شيطان او را گول زده برد الم آ اف اع ه. مع ن محاآم ر اي يش، خب دی پ ين چن ا هم ی ت ی قالب

!داد بخش طنز منتقدين حكومت اسالمی را تشكيل میانی ه مهرب رادران يوسف ب ا توضيح حسادت ب تان ب ای داس ه

افتن نسبت به اين ته تغاری خانوده ادامه می پدر رای ي يابد آه ايشان به ان، قصد جان دردان در نامهرب شتری در دل پ در را جای پای بي ی پ

ی يم م يطان رج ت ش ان خباث ا هم ه ب د و البت ا اصرار، ! آنن م ب د ه بعان . اندازند دردانه را از پدر جدا آرده، به چاهی می خداوند در اين مي

ا ست م امردی در پ ه را از ن درش، دردان ف و پ اتی يوس مور اطالعی اه م رادرانش آگ اه و ب رادران را ناآگ ن ب د و اي شعرون“آن ” الي

. خواند میدر را برادران شب هنگام گريه آنان به خانه بازمی گردند و پ

اه می از نتيجه شان گذاشته است، آگ د ی جنايتی آه شيطان برگردن آننايل ای پدر ما به اسب …: آه زد وس تاختن رفته بوديم و يوسف را ن

) ١٧ش (…گرگ او را خورد. خود گذاشته بوديمه ده شدن دردان ال دري يش احتم در از پ اش را از سوی البته پ

ی دان از ب ن فرزن ون اي ه چ ن هم ا اي ود؛ ب رگ داده ب ی گ ری و ب مهه د، جام اهی دارن ه خودشان آگ سبت ب در ن ه اعتمادی پ ی يوسف را ب

در ] گويا خون خرگوش يا آبوتری [ين خون دروغ زد پ آغشته آرده، نو حرف حتا می . آورند می م راست بگوييم، ت گويند آه ما هر چقدر ه

! ما را باور نخواهی آردی رين م دانش را نف در فرزن د پ ن [آن ه اي ت آ اه اس ی آگ يعن

د اش را سر به نيست آرده پسران، دردانه ه نفس شما و می ] ان د آ گويد . جرمتان را در نزد شما بياراسته است ] شيطان رجيم يا همان [ و بع

ل هم به دل خودش وعده می د صبر جمي ه باي د آ ا [ده رد و ] زيب …آ )١٨ش(

ه ی در آي ه م اروانی است آ خن از آ د، س ر ی بع ر س د و ب آيده وب را در آن افكن اری يعق ه تغ د، همان چاه آه برادران يوسف، ت ان

اه می فرو می سری آيند و دلو به چ انی پ ه جای آب، مژدگ د و ب اندازن


ده است را می اال آم رده . دهند آه سوار بر سطل آب شده و ب دوران بادمان از ان، ش ه“داری است و آارواني ه يافت اعی آ د مت يوسف را ” ان

) ١٩ش. (آنند و البته خدا به اين پنهان آاری آگاه بود پنهان میم ناقاب ” متاع“بعد هم اين يچ ل می را به چند دره ند و ه فروش

ان . رغبتی هم به او نداشتند ه چرا زن وم نيست آ وز معل ا هن تا اين ج . اند ی يوسف منع شده مسلمان از خواندن سوره

ی ش م ه زن ت، ب صری اس ردی م ه م دار آ د خري ن : گوي اياند ” متاع“ ا رس ه م ايد سودی ب دار، ش دی ! را گرامی ب ه فرزن او را ب

ی د م ن بخ. پذيرن د در اي خن خداون دگان س ور بن التش در ام ش از دخی ه م رغم توطئ ه علي د آ يم و گوي يطان رج ف و ش رادران يوس ی ب

رده ن ب دار اي روش، خري رده ف ساالران ب ه آاروان ك، او را ب ی آوچی دگی م د خوان ره فرزن د به ه امي ذيرد، ب اع پ ن مت دها از اي ه بع ای آ

)٢١ش. (خواهد بردر همان شغل غالمی شود، خدا او را د تر می يوسف آه بزرگ

ی را در . آموزد و بردگی، دانش و حكمت می م آل دا يك حك بعد هم خيم گونه پاداش می آند آه نيكوآاران را هم همين اين ميان وارد می . ده

ه باعث معلوم هم نيست آه يك آودك آه تمام هنرش اين بوده است آاوت گذ ا تف در ب انواده شده است و پ ه در يك خ اشتن ايجاد حسد و فتن

رده است، چه ن برادرآشی ترغيب آ ه اي بين فرزندانش، ايشان را بال امل ح ه ش ت آ رده اس دن آ واب دي ان خ ز هم ويی بج ار نيك آ

ده است ر ش اداش بگي اران پ ر خالف . نيكوآ انون، ب ن ق م اي ايد ه ش )٢٢ش! (عطف به ماسبق، عطف به مضارع است

ه ضيه از آي ا داغ می٢٣ی ق رد مصری و م ود و زن م در شد ی يوسف، در پی آامجويی از او برمی خوانده د زن می . آي زود : گوياه می و يوسف اعراض می …باش رد آند و به خدا پن ه . ب ٢٤ی در آي

ان آند و بر اساس گفته زن، آهنگ يوسف می ی خدا، اگر يوسف برهی گ زن م ز آهن ود، او ني ده ب دا را ندي رد خ رد و از …آ ه نك آ

شد تمكاران ن م د. س م آ ل آن آ ايعه“ارد دالي المی ش ن ” ی اس روش !شود می


ه سوی در در اين ميان مرد مصری سر می رسد و هر دو بد و زن می ون[دون ه] ملع اره می جام ا ی يوسف را پ م ب د ه د و بع آن

ه گردن يوسف بيچاره بدجنسی و مظلوم نمايی همه ی تقصيرات را ب . اندازد می

و قصد ب : زن گفت ا زن ت ه ب دی داشته است، جزای آسی آار ه عذابی سخت درد آور گرفت چيست، جز اين آه به زندان افتد يا ب

! شود؟ی شاگری برم ی اف ا در پ ف زيب ه زن يوس ت را ب د و تهم آي

ه برمی د آ ه خود : گردان را ب ود و م امجويی از من ب و در پی آ زن تدهد آه پاره شاهدی آه اتفاقا از آسان زن است، گواهی می . خواند میر دروغ بود ل ب شت، دلي ويی زن است ن لباس يوسف از پ ه . گ چرا آ

اره می ” قاعدتا“ و پ ردان از جل اس م ا . شود در اين گونه مواقع لب گوي )٢٦ش! (ی تاريخی هم داشته است اين آار سابقه

بينند آه لباس يوسف از پشت بعد آه با اين دليل فرد اعال می ی ار م ت، زن را مك ده اس اره ش د پ د . خوانن ه بع اس آي ر اس م ب ی ه

ر ٢٨ی شماره م ب رآن حك ات شده، ق ه اثب ن گون و با همين يك جرم اي . دهد مكر تمامی زنان می

ان، مكر : گفت ه مكر شما زن ان است آ ن از مكر شما زن ايوره٢٨ش. (بزرگی است ه يوسف تكليف ) ی يوسف س د ب ه بع و البت

ی ی م م م د و از زن ه ه رازداری آن ود آ ه از گ ش د آ اهش خواهن ن ) ٢٩ش. (آمرزش بخواهد آه خطاآار است

ه گوش ديگر معلوم هم نمی ر را چه آسی ب ن خب ه اي شود آی هر م ان ش ه می زن اند آ د رس امجويی از : گوين ی آ ز، در پ زن عزي

) ٣٠ش (…ی او گشته است غالم خود شده است و شيفتهز زنان شهر آه از آل قضيه آگاه شده د، پشت سر زن عزي ان

با اين همه زن دلداده پس از بخشيده شدن از . گذارند یمصر صفحه م . سوی شوی، همچنان در حسرت عشق معشوق در حال سوختن است

ه درجه [حتا شوهر ی مرد مصری بی هويت، در متن داستان آم آم بانو ] يابد عزيزی مصری ارتقاء می درونی ب اين جوانك رعنا را از ان


رد هم بيرون نمی ار و ع . ب ه زن گناهك ان ای می اشق، وليم د و زن دهذارد، ای می ی ايشان پشتی و مخده پشت همه . آند شهر را دعوت می گ

اردی می ان به دست هر يك آ م جوانك معصوم را فرم د ه د و بع دهد می رون آي رده بي ه از پس پ د آ ه ! ده انی ب يش از ميهم انو، پ ی ب يعن

انش بما يوسف امر می رده منتظر اجرای فرم د آند آه پشت پ ان . ن زنر پاست ی بانو تكيه زده های شاهانه اند و بر مخده نشسته اند و بساط ب

دن سيب و رای پوست آن د ب و در دست هر يك هم آاردی تيز آه البه بانو به يوسف امر می . گالبی در اختيارشان قرار گرفته است د آ آن

ار خودی از پس پرده بدر آيد و بر اين زنان احمق بی خبر از حسن يآيد و زنان همگی يوسف زيبا خرامان از پشت پرده بيرون می . بنمايد

ی ز م ارد تي ا آ شان را ب سر، دستان ب و تح ان از تعج د و در هم برندا، : نالند می» فتبارك اهللا احسن الخالقين گويان «لحظه وای، پناه بر خ

)٣١ش! (اين آه آدم نيست، فرشته استد اش دارد، می دهحال آه بانو دليل محكمی بر زنای ناآر : گوي

ی ت م اب او مالم را در ب ه م ت آ ان اس ن هم د اي ی . آردي ن در پ مانش . آامجويی از او بودم و او خويشتن را نگه داشت اگر آنچه فرم

ی دانش م ه زن د، ب ام نكن يرين آ را ش ار م ن ب ر اي ی اگ د، يعن م نكن ده ) ٣٢ش. (سازم افكنم و خوارش می می

ه دموآراسی عز تان ب ه دوس دار يوسف البت صر و خري ز م ياآرده اش توجه دارند آه با اين آه مچ بانو را در حين ارتكاب جرم ن

رده ا محروم نك گرفته است، باز هم بانو را از حضور اين پسرك زيبدمتگزاری و ه خ انو ب درونی ب ان در ان ف همچن ت و يوس اس

حتا بانو آن قدر قدرت دارد آه يوسف را . فرمانبرداری مشغول است ين ی ب ر م دان مخي امجويی و زن دان را آ شته زن ف گمگ د و يوس آن

ی ه برم د آ دان : گزين را ب ه م ت از آنچ واراتر اس ن گ ر م دان ب زند می ) ٣٣ش. (خوانند می ه اگر مكر بعد هم يوسف خدا را تهدي د آ آن

رد [ها به آن ] برنگردانی[اين زنان را از من ار از ف حاال مشتريان مكرده ر آ ه جمع تغيي د ب ل می ] ان د مي ان خواهم ش نم و در شمار نادان . آ

)٣٣ش(


ی فته م د برآش ن تهدي دا از اي ده خ ن بن ای اي ود و دع اش را ش )٣٤ش. (شتابد اش می مستجاب آرده، به ياری

) ٣٥ش.(اندازند ها او را به زندان می بعد هم خانمم . آند داستان ادامه پيدا می د يوسف در زندان با دو جوان ه بن

ی ود م ی يك. ش واب م ان خ ن جوان ی ی از اي ور م ه انگ د آ شارد بين . فدگان از آن ديگری خودش را می اده است و پرن بيند آه نان بر سر نه

ی ان م د ن ی . خورن دانی م شان را از يوسف زن ر خواب د و تعبي . خواهن ) ٣٦ش(

ر می در آيه ه آيش ی بعدی يوسف به هم سلوليانش خب د آ دها و رو رده است مردمی را آه به خدای يكت رك آ د، ت . ز قيامت آافرن

)٣٧ ( دتی می ر بحث عقي ن دو نف ا اي د بعد هم ب م . آن شان را ه خواب

ی ر م ه تعبي ن گون راب اي ويش ش والی خ ا م ما ب ی از ش ه يك د آ آند آنند و پرندگان سر او را می نوشد و ديگری را بر دار می می . خورن

ز از آنكه قرار شده است با مواليش، آه اتفاقا شوهر ه مان زن و عزيخواهد آه او را به ياد مواليش بياورد، مصر است، شراب بنوشد، می

آند و به همين دليل چند سال ديگر اما شيطان رجيم فراموشكارش می ا معلوم هم نمی . ماند هم يوسف در زندان می ن ج دا اي ه چرا خ شود آ )٤٢ش! (آند ديگر پا در ميانی نمی

دانی يابد و قحطی داستان ادامه می و خواب عزيز مصر و زنی ف م دش يوس اد همبن ه ي ان ب ه ناگه ده، آ ده مان ين زن د و هم افت

)٤٥ش. (سازد يادآوری، يوسف را از زندان رها میر خواب يوسف را به پای تخت می د و تعبي اه آورن …های شه بعد هم پادشاه ياد آن زنان مكار می د آ ان : افت رس، حكايت آن زن بپ

اه های خود ر آه دست ه مكرشان آگ ار ب ه پروردگ ود آ ا بريدند، چه ب ) ٥٠ش. (بود

د زنان را حاضر می اه . [آنن ه : گفت ] پادش اه آ ان، آنگ ای زنان ود؟ زن ن [خواستار تن يوسف بوديد، حكايت شما چه ب ا اي همگی ب

ت ده اس ان ش ی بارش ت بزرگ ه تهم ی] آ د م ار : گوين ا او را گناهك م


ا شجاعت …دانيم نمی م ب ز ه دون ذره زن عزي ام و ب ای خجالت و تمی ا م د حي ودم: گوي امجويی از او ب ی آ ن در پ ی. م د او راست م . گوي

ی ) ٥١ش( وم م ا معل ر واقع ا ديگ ه اينج صری آ رد م ه آن م ود آ شر يوسف را خريد، همين پادشاه آنونی مصر يا عزيز مصر است و ب

اورده ی ني يچ بالي م ه ه در غيبت سر همسر خيانت آارش ه است آا زن آاسه . ی خيانتی به شوی نكرده است شو ن ج ر از آش ی داغ اي تی ی م ود و م د ش ه : فرماي دا حيل ی خ دف نم ه ه ان را ب اند ی خائن . رس

) ٥٢ش(

اند آه به معنای ی توبه را در قرآن، برائت گفته نام دوم سوره ت زاری اس ه . بي رين مرحل وره آخ ن س شای اي ه آن را ان ت آ ای اس

م سوره ناميدهوحی يا نزول قرآن دنی است؛ اند؛ به همين دليل ه ای مان او /به اين مفهوم آه در اوج قدرت سياسی ر زب د ب ايدئولوژيك محم

دگاه توان سوره در واقع می . جاری شده است های ی توبه را تكامل ديرآن چرا آه اگر سوره. ی محمد تعريف آرد قدرت طلبانه های ديگر ق

د آغاز می ” ندهبه نام خداوند مهربان و بخش “ شود، در اين سوره، محمشان از رو ه دگراندي ر علي ان آغاز شمشيرش را ب از زبان اهللا از هم

ل و می ه قت ان ديگر ب ان و چه در جه بندد و ايشان را چه در اين جهد می حرق و شكنجه و ديگر عذاب د های اليم و شديد تهدي ی سوره . آن

. دارد آيه ١٢٩ی قرآن است و توبه نهمين سورهه آيه سانی آ د از مشرآان و آ زاری اهللا و محم ی نخست با بي

د خود اند، آغاز می ها پيمان بسته با آن ه محم ن آ ه اي شود؛ بی توجه ب .با مشرآان پيمان بسته است

ه ما «ی دوم در آي ه ش اه ب ار م سلمانان[پس چه ت ] غيرم مهله ا د آ د و بداني ن سرزمين سير آني ه در اي ا [ز اهللا داده شده است آ ي

سلمانان شكر م وا ] ل افران را رس ه آ ت آ ت و اوس د گريخ نتواني » .سازد می

ه ن آي ه در اي ه چشم می ويژگی خاصی آ ا ب م ه خورد، در هين شايد هم تفكيك. شدن نقش آفار و مشرآان است دها ب هايی آه ما بع


ده دتی خوان روه عقي ن دو گ نيده اي ه و ش اخته و پرداخت م، س ن اي ی ذهای ود علم اخر است و خ روه ” اهللا“ اسالمی مت ن دو گ ين اي د ب و محم

. اند اعتقادی تفكيكی قائل نبودهر ارجش اب پ ” سال رسالت ٢٣“شادروان علی دشتی در آت

ره اشاره رآن، چه ه در ق ان در ای دارد به اين آ اه چن د و اهللا گ ی محمرممكن است هم پيچيده می م غي اه گ . شود آه تفكيك اين دو چهره از ه

ان نقطه ای در ابتدا از سوی اهللا انشاء می آيه شود، ولی در ادامه به بيی د م تراتژيك محم افع اس رات و من ردازد نظ ه. پ ی اول و دوم آي

امبرش از سوره ی توبه هم چنين مكانيسمی دارد؛ چرا آه اگر اهللا و پي ! مشرآان بيزارند، چگونه همين پيامبر با ايشان پيمان بسته است؟

ه حجی تان پيمان بستن پيامبر با مشرآان هم برمی داس گردد بی ود، ول رده ب زی آ ه ري م هجری برنام ا نه آه محمد در سال هشتم ي

ا اهل مكه از ورود محمد به مكه جلوگيری می د شخصا ب د و محم آننه وم ب انی موس شان پيم ه“اي ی” حديبي ا م رارداد ب ن ق دد و در اي بن

انان، سال بعد برای انجام مراسم حج گذارد آه مسلم مشرآين قرار می د فر آنن ه س ه مك ته. ب ا نوش تن صلح حت ه در م د آ رارداد ان ا ق ه ي نام

د رسول امش را محم دا ن د در ابت ا اهل اهللا می حديبيه، محم سد؛ ام نوين مكه می تيم، چه جای اي گويند آه اگر ما تو را به پيامبری قبول داش

ی شمكش م ه جنگ و آ ود؟ هم د در آ! ب ی محم ی م از از عل د غ خواهو خط : زند نامش را تصحيح آند، اما او سرباز می آه به خدا بر نام ت

ی الن نم شم بط ای . آ ر ادع رارداد ب تن ق ود، در م د خ د محم بعداهللا می اش خط بطالن می پيامبری ن عب د اب د آشد و خود را محم ! نام

ر می د تغيي د و او چون ديگ در اين بين موقعيت استراتژيك محم ر آنانش نمی رارداد ضرورتی برای ماندن بر سر پيم ان اهللا ق د، از زب بين . آند را يك طرفه فسخ آرده، به مكه حمله می

زرگ «ی سوم در آيه ر [در روز حج ب از جانب اهللا ] حج اآبی الم م ردم اع ه م امبرش ب شرآان و پي امبرش از م ه اهللا و پي ود آ ش

ر ان بهت د برايت ه آني ر توب د؛ پس اگ رپيچی بيزارن ر س ی اگ است و لاك . آنيد، بدانيد آه از اهللا نتوانيد گريخت ه عذابی دردن و آافران را ب


در اين آيه جابجا شدن نقش ضمير سوم شخص جمع و » !بشارت ده ! دوم شخص جمع و دوم شخص مفرد قابل تعمق است

ی اين سوره، نفرت و ی بعد با اين آه اهللا در اولين آيه در آيه زاری شان اش ر بي ا دگراندي ستن ب ان ب شرآان[ا از پيم افران و م ] آ

ان را تحمل می ن پيم وعی اي ه نشان داده است، اما به ن د و در آي ی آندی ارم[بع ی] چه د م شان «: گوي ا اي ه ب شرآان آ روه از م ر آن گ مگ

سته ان ب د پيم اورده . اي تی ني ود آاس ان خ د و در پيم شان [ان ر قول زيان . اند د شما هم دست نشدهو با هيچ آس بر ض ] اند نزده با اينان به پيم

» …خويش تا پايان مدتش وفا آنيدرار اين ارفاق فقط مربوط می ه ق اهی آ ار م شود به همان چه

اه ی پس از سپری شدن م ه داشته باشد؛ يعن های است آتش بس ادام . رجب و ذوالقعده و ذوالحجه و محرم

از سوی اهللا اعالم ی پنجم محمد دريافت اين دستور را در آيه اه «: آند می ا مشرآان را و چون م يد، هر ج ان رس ه پاي های حرام ب

شان ه آمين ا ب ه ج د و در هم بس آني د و ح شيد و بگيري د، بك يافتيشينيد ه » …بن ه اهللا در ادام داختن و البت دايی ان رای ج ه، ب ين آي ی همشاء می بين تيپ م ان ن دستور را ه د آ های مختلف دشمنان محمد، اي : ن

د، از آن « د و زآات دادن از خواندن د و نم ه آردن ا دست اما اگر توب هد ه» …برداري ماره در آي شينش را نقض ٧ی ی ش ول پي م ق از ه اهللا ب

د آند و می می انی «: فرماي امبر او پيم دا و پي ا خ ه مشرآان را ب چگونر . هايی آه نزد مسجدالحرام با ايشان پيمان بستيد باشد؟ مگر آن اگر ب

ر ستادند س شان اي م [پيمان ما ه ستيد ] ش ان باي ر پيمانت ه» …برس ی آيسلمانان می٨ی شماره ه دل م ار ديگر شك ب ه ب د آ ه «: اندازن چگون

د و سوگند و يچ عه ه ه وند، ب روز ش ما پي ر ش ر ب ه اگ انی باشد آ پيمی شنودتان م ان خ ه زب د؟ ب ا نكنن شاوندی وف ازند و در دل خوي س

ا » .گرانندپيچند و بيشترين عصيان سرمی ه ب مفهوم اين آيه اين است آا چون آه جماعت مورد نظر هنوز پيمان با شما را نشكسته اين د، ام ان

ود امبر خ ه پي ر است آ شكنند، پس بهت ان را ب ه پيمانت ال دارد آ احتم . پيشدستی آند و پيمانش با ايشان را بشكند


ه م در آي كنی ه ان ش ن پيم ازی اي ه س ماره زمين ٩ی ی شردم «: شود نه آغاز می گو اين د و م دك فروختن ای ان ه به ات اهللا را ب آي

د دآاری آردن تند و ب از داش ماره» .را از راه اهللا ب : ١٠ی و در شی « ت نم ومنی را رعاي يچ م شاوندی ه وگند و خوي د و س د و عه آنن

» .مردمی تجاوزآارندردن، ١١ی ی شماره در آيه شرط گذشت از ايشان را، توبه آدن سلمان ش رار داده است م ات دادن ق زاردن و زآ از گ ن . ، نم ه اي ب

د، ن در دادن سلمانی ت وابط م ام ض ه تم ه ب ورتی آ ه در ص وم آ مفهناخته می ارانش ش د و ي ه . شوند برادران دينی محم ازهم در آي ا ب ی ام

: شود تر می تهديدها جدی و جدی١٢ی شمارهن شكستند و در ] را[اگر پس از بستن پيمان، سوگند خود « دي

شان را رسم سوگند ه اي د آ ال آني ر قت شما طعن زدند، با پيشوايان آفامبر [نگه داشتن نيست، باشد آه از آردار خود از ] طعنه زدن به پي ب

».ايستندی قتل و به مفهوم جنگ به قصد آشتن و قتال آردن از ريشه

ان . از ميان برداشتن است داختن مي ه ان رای تفرق ازهم ب ه ب ن آي در اير شوايان آف ا پي ال ب ابودی و جنگ و قت ان ن د فرم شان، محم دگراندي

ه[ ر ائم ای را صادر می] الكف ر باوره ه ب سانی آ ابودی آ ر ن د و ب آند پيشينشان پايدار مانده امبری محم اند و تن به پيشوايی و رهبری و پي

ا . ورزد اند، تاآيد می نداده ه ديگران ي اين آيه مفهومی جز اين ندارد آو يا مرگ و » يد توبه آنند و نماز بر پای دارند و زآات بپردازند با«

. پيمان شكنی از سوی محمد را انتظار بكشندهايی است آه در آن نقش يكی از همان آيه ١٣ی ی شماره آيه

ی ده م م تني د و اهللا دره ود را «: شود محم ه سوگند خ ا مردمی آ ا ب آيد و آن امبر آردن راج پي ستند و آهنگ اخ منی شك ما دش ر ضد ش ا ب ه

ان ها می جنگيد؟ آيا از آن آغاز آردند، نمی ترسيد؟ حال آن آه اگر ايمت زاوارتر اس يد، س ت[آورده باش ر اس يد و ] و بهت ه از اهللا بترس آ

»!بس


ذاب كنی و ع ان ش رای پيم تورات ب ه دس ن مرحل در ايا آن «: شود تر می تر و سيستماتيك مقابل صريح طرف د ب ا بجنگي اهللا. ه

شان را شی [اي ل دگراندي ه دلي ی ] ب ذاب م ما ع ت ش ه دس د و ب دهروزی می خوارشان می ازد و شما را پي د و دل س ان را ده های مومن

ی ك م د خن ی دل) ١٤ش(» .آن ك م ه خن ان چگون ای مومن ا ه ود؟ ب ششان ا خواری اي سلمانان و ب آشتار ايشان و با عذاب ايشان به دست م

. جنگ عقيدتیو صد البته شكست ايشان در ايند [ اهللا ١٥ی ی شماره در آيه دان و ] محم ه مجاه اتومی ب اولتيم

گ ر جن گ و ديگ ن جن ان اي ی غازي دتی م ای عقي ه ه د آ ا «: ده آيه حال خود وامی ] اهللا[ايد آه پنداشته وم شما را ب ه معل ذارد، بی آنك گ

ی اد م سانی جه ه آ ود چ د و ش راز اهللا و محم سانی هم ه آ د و چ آنند می ! تند؟مومنان هس ه و در انتها تاآي ه «: شود آ اری آ ه هر آ اهللا ب

» .آنيد آگاه است میی اتی م م اتفاق د ه ش محم ه در ارت ن مرحل ا در اي د گوي . افت

ده ی ع ه نم ستند آ د ای ه اد آنن د جه ا . خواهن ه ب سبتی آ ل ن ه دلي ا ب يه …قريشيان دارند و يا به دليل ترس از مرگ و آسانی هم هستند آ

ا رازد من گوي رای دش ستند و ب د و اهللا ني ان و محم ار و [ار مومن آفه اهللا و . آنند مثال جاسوسی می ] مشرآان د آ ن تاآي ا اي اين اولتيماتوم ب

ان ن مومن ه اي بالطبع محمد از ضمير شما خبر دارد، ضد ضربه را ب . آند دروغين و جاسوسان و سخن چينان وارد می

ه ماره از آي د خط فاصل د ١٧ی ی ش ه بع ردم ب ين م يگری به است . شود آشيده می ن گون مشرآان را نرسد «: اولين خط آشی اي

ارت آه در حالی آه به آفر خود اقرار می د، مسجدهای اهللا را عم آنند د . آنن ش جاويدانن اچيز است و در آت شان ن ال اي ه . اعم ن آي ا اي گوياند و چون محمد آن مسجد را گردد به آسانی آه مسجدی ساخته برمی

تور داده نپ دارد، دس ی ن ازندگان آن دل خوش ا از س ت و ي سنديده اسد ا خاك يكسان آنن رده، ب ران آ ن سازندگان . است آن مسجد را وي اي

ر مسجد هم مشرك و آافر خوانده می شوند آه پا از حريم خود درازتم سوختن در . اند آرده و مسجد اهللا را عمارت آرده شان ه مجازات اي


ای به نام جهنم است آه جاويدان ـ بی در منطقهآتش خشم اهللا و محمد . سوزند زمان ـ در آن می

ی ه م ن آي ر اي ه در براب ش البت وان پرس خ ت دون پاس ای ب هثال ه م رد آ دم مطرح آ ان ع سياری از جه ان : ب سم زم ا مكاني در آنج

چگونه است و مكان در عدم چه تعريفی دارد و مفهوم جاويدان آه به د شان دهن ان درازی است، در خالء و عدم چه ههر صورت ن ی زم

ی ی م ازات تعريف ن مج ام اي ل انج د و مح ته باش د داش ن توان ا و اي هرار دارد شكنجه ادی ق گاه و به عبارتی جهنم در آجای اين آهكشان م

ه و ماده آه عنصر تشكيل دهنده ابودی ب ن ن ی بدن انسان است، در ايل ك مح ه در ي د و چگون د آم كلی درخواه ه ش ان چ شخص و زم م

توان ماده را آه پراآنده و پوسيده و تبديل به هزار و يك مشخص می يچ ه ه د آ ن تاآي ا اي رد آورد و سوزاند؟ ب عنصر ديگر شده است، گ

اده ای نمی ماده يچ م م تواند توان سوزاندن دائمی داشته باشد و ه ای هاده . نيست آه بتوان آن را برای مدت نامحدودی سوزاند ای در هر م

ژه ه ذوب وي ی و نقط وش خاص ه ج ده، نقط وزانده ش ر و س ای تبخيودن فعل . شود تبديل به انرژی می دان ب بنابراين اساسا موضوع جاوي

های خود مكان حادثه هم چون طبق گفته . افتد سوزاندن از آارآرد می ست، پس نمی ادی بخصوصی ني د قرآن و متوليان اسالم، مكان م توان

. و جغرافيايی داشته باشدوجود واقعی و تاريخیی ارت م سجد اهللا را عم ه م سانی آ د آ ان محم ه بي د، ب آنن

د آسانی ان دارن ه اهللا و روز قيامت ايم ه ب ان روز بی . اند آ ی هم يعنادی ر م ان و غي ی مك ان و ب ی. زم از م ی نم ات ـ يعن د و زآ گزارن

د می ه محم ات ـ ب ل می مالي د و خرج او را تقب د و جز از اهللا دهن آننی ند نم ناك . ترس شتناك و ترس ه وح سی است آ ف اهللا آ ن تعري در اي

. است و بايد از او هميشه در ترس و لرز به سر بردان ر مي ك خط فرضی ديگ ا اهللا ي د ي م محم ه ه ن مرحل در ايدا دگان و خ ات دهن ت و زآ ه قيام دين ب ازگزاران و معتق ين نم هم

د «: آشند آه ترسان می ان از ه ند اميد است آه اين » .ايت يافتگان باش ) ١٨ش(


ه از بگزارد و ب ومن، اگر نم سلمان و يك م در اين آيه يك مه قيامت معتقد باشد و زآات بدهد و جز از خدا نترسد، معلوم نيست آ

دايت ساب آورد و از ه ه ح ی ب سلمان واقع وان او را م ان بت يافتگفرمان در واقع اين آيه راه را برای تكفير آسانی آه به . محسوب آرد

آنند، باز گذاشته است رهبری زمان و ماليان متولی اسالم تمكين نمی ه ه بهان م ب سلمان را ه ن جماعت م د اي ه بتوانن ر آ اری و ب ای ابتك ه

. اساس منافع حاآمان شرعی وقت، به چارميخ بكشنده می اين خط آشی ن صورت ادام ه اي ا ب ه ه د آ ا آب «: ياب آي

رده دادن به حاجيان و عمارت مسجدال ا آ ه اهللا حرام را ب ه ب ی آسی آر می رده، براب اد آ د؟ و روز قيامت ايمان آورده و در راه اهللا جه داني

زد اهللا ن دو جماعت [نه ن دايت ] اي ستند و اهللا ستمكاران را ه ر ني برابرای ی اين آيه می در تكميل ترجمه ) ١٩ش(» .آند نمی ه ب توان گفت آ

ست سلمان واقعی ه سانی م ا آ د تنه تراتژيك محم افع اس رای من ه ب ند آسانی پيامبرشان می شرانه و ان ل جنگند و به آارهای حقوق ب ای از قبي

ی سنده نم سجدالحرام ب ازی م ا بازس شنگان و حت ه ت د آب دادن ب . آننوی اهللا و تمكاران از س دايت س دم ه ر ع ی ب ه مبن ر جمل د آخ تاآي

سلمانا شر مختلف م ين دو ق شی ب ن خط آ ل بالفاصله پس از اي ن قابا شان . تامل است ه و در رابطه ب ن آي ويس اي ر ن رجم در زي ه مت البت

ومنين د، حضرت اميرالم راد از مجاه ه م نزول اين آيه نوشته است آ . ابن ابيطالب است علی

ه ماره در آي ی ٢٠ی ی ش سلمانان واقع لی م شی اص ط م خد و در راه «: شود مشخص می اجرت آردن آنان آه ايمان آوردند و مه

زد اهللا درجه اهللا د، در ن اد آردن ر ای عظيم به مال و جان خويش جه ت ».گانند يافته دارند و آام

سانی آن می انی و ان د، آسانی آه اسالم را در وجه عرف فهمندين ال اآراه«بايد توجه داشته باشند آه اگر محمد زمانی از و » فی ال

انی » لكم دينكم ولی دين « ه زم وط ب وده است سخن گفته است، مرب بودش رای خ المی را ب ت اس ق حكوم ان تحق رايط و امك وز ش ه هن آ

سند و . ديد ميسر نمی به همين دليل هم با ادبياتی انسانی و دگرانديش پ


ه صلح ان [جويان ان زب ا هم ه ب يش١٤٠٠البت ال پ ون و ] س ا پيرام بی ورد م انش برخ رد پيراموني ه بخشی از . آ افتن ب ا پس از دست ي ام

صور درت و ت ق روياهای جهانگشايانهق ان تحق ان و امك وع بي اش، نيوه ردم ش شان و م ا دگراندي الطبع ب راب و ب ا اع وردش ب ی برخ

رآن های ديگر به آلی تفاوت می سرزمين آند و به همين دليل هم در قستيم رو ه د روب د محم ا چن ال ب ا عم الش . م ه ت دی است آ ی محم يك

ه آند با شيوه می دش را ب سانی، عقاي رای ای ان د و ب پيرامونش بقبوالنانش بخصوص در سوره ار بي اوتی اساسی اين آ رآن، تف های مكی ق

وره دنی س ا بخش م رآن دارد ب ای ق شتار . ه اد و آ ع بحث جه در واقردن ی ب ه بردگ شان و ب ال اي شان و قت ه اي ه ب شان و حمل دگراندي

انواده خانواده وال و خ رفتن ام شان و غنيمت گ ه های اي سانی آ های آاش ی اسالمی حمد آنان را دشمن خويش و مانع تحقق حكومت مطلقه م

درت استراتژيكی او آغاز می داند، از مدينه و با تغيير آيفی توان و قل رويت است . شود می د قاب ه محم ه اهللا و دو گون و . در قرآن دو گون

ی م تاس ل ه ين دلي ه هم ثال ب ا ـ م سلمانان م شی از م ه بخ ای آهای مكی ها و سوره و خارج ايران ـ به حرف های داخل مذهبی/ملی

ی رآن م خ و ق ش ناس ت و بخ رآن اس سوخ ق ش من ا بخ د، اساس آننه از ی توبه و سوره ی قرآن بخصوص سوره آننده نسخ ور است آ ی ن . های آخر عمر محمد هستند ی سال های انشا شده سوره

ان آورده در آيه ه ايم سلمانانی آ د و در ی بعد به همين م راه اناهللا به رحمت و خشنودی خود و بهشتی آه در آن «: اند اهللا جهاد آرده

شان می نعمت دان باشد، بشارت د های جاوي ه ) ٢١ش(» .ده : و در ادامزد اهللا « زرگ در ن زد ب را اجر و م د؛ زي دان بمانن در آن بهشت جاوي

ت ژه) ٢١ش(» .اس اوت وي ه ذآ ه در ب يم آ ا بفهم ست ت از ني ای نيين های اسالمی ونه تروريست ی سوم چگ هزاره ای از نوع القاعده، چن

د، خودشان مشتاقانه در طلب بهشت جاويدان وعده شده در قرآن محمه را به آب و آتش می دگی هم ات انتحاری، زن ام عملي ی زنند و با انج

!سازند ها را از امنيت تهی می ی سرزمين مردم از همه


ان ان خ داختن در مي ا وادهاز سوی ديگر اختالف ان ه ت ايی آ هه اند، از همين پيش از ظهور اسالم، همراه و يار هم بوده ی جا و در آي

از می دی آغ ود بع ان آورده«: ش ه ايم سانی آ دران و ای آ ر پ د، اگ ايد، آن ان برگزينن ه جای ايم ا را برادرانتان دوست دارند آه آفر را ب ه

ما رآس از ش د و ه تی مگيري ه دوس شان را[ب دار ] اي ت ب د، از دوس )٢٣ش(» .ستمكاران خواهد بود

ه د، افاضات ايرانيانی آه اندآی از بهار جوانی فاصله گرفت انا اهللا خمينی را در همين راستا و تفرقه انداختن بين خانواده سيد روح ه

شيده ها هم داغ اين خط آشی را خود به چشم ديده و خيلی ا را آ د ه . انی ق دی گيالن ال محم ه امث ی آ ان دوران ت هم ضات حكوم ی الق اض

دتی ی استحكام پايه اسالمی، پسرانش را فديه ر عقي اش های قدرت رهبی ی م يد روح اهللا خمين خص س رد ش ادران . آ وردن م يرينی خ ش

د ـ ای آه فرزندانشان را به جالدان حكومت اسالمی لو می بيچاره دادنتان م ـ از آن داس ه ه ن تفرق ه اي زی است آ م انگي ای غ ی ه ای افكن ه

ه اسال ين آي ای هم ران می را بر مبن سلمان اي ردم م ين م ی، ب های قرآن !نهادينه آرده استی اصلی مسلمان ماندن ی بعدی تاآيدی اساسی بر شيوه در آيه

ت سلمانی اس دعيان م و«: م دانتان و : بگ درانتان و فرزن ر پ اگه ه اندوخت والی آ شاوندانتان و ام ان و خوي ان و زنانت د، و برادرانت اي

ارتی ه تج د و خان يم داري سادی آن ب ه از آ ه آن دلخوش آ ه ب ايی آ ههستيد، برای شما از اهللا و پيامبرش و جهاد آردن در راه او، دوست

تنی اورد و اهللا داش ويش بي ان خ ا اهللا فرم يد ت ر باش ت، منتظ ر اس ت )٢٤ش(» .نافرمانان را هدايت نخواهد آرد

سلمانان رای م ت ب ی اس ام حجت ه اتم ن آي ع اي ه در واق ی آی ی م ی جنگ نم ند، ول سلمان باش د م د خواهن انواده. خواهن ان را خ ش

دگی آرامی اند و در آنار خانواده ای ساخته خانه. دوست دارند شان زنستند . گذرانند را می دايت شدگان ني ی . چنين مسلمانانی اساسا از ه يعن

ر دوش و درحال جنگ و . مسلمانان بايد هميشه سرباز باشند سالح بيچ ه ه د و اهللا پذيرفت وی محم سلمانان از س رای م راری ب آرام و ق


شان را ی آار و زندگی بايد آه همگی لباس رزم بپوشند و همه . نيستال و شتار و قت ارزه و آ اد و مب د …تنها در جنگ و جه . خالصه آنن

د از سوی اينان تنها مسلمانانی هستند آه در سال های آخر عمر محمستند و بقيه. دشون او مسلمان تلقی می ی مسلمانان از هدايت يافتگان ني

ی ساب نم ه ح سلمان ب د اصال م ه . آين ه ب ديم آ م دي ل ه ه قب د آي در چنده ده داده ش د، وع د مان دان خواهن ه در آن جاوي شان آتش جهنمی آ اي

. استه ماره در آي ه می٢٨ی ی ش وانيم آ ان «: خ ه ايم سانی آ ای آ

شان [ايد، مشرآان آورده ه ن] دگراندي د ب د نباي جس هستند و از سال بعد مسجدالحرام نزديك شوند و اگر از بينوايی می ترسيد، اهللا اگر بخواه

ان می به فضل خويش بی د نيازت م » …آن وايی ه داستان ترس از بينوده و شود به بازار مكاره مربوط می رار ب ای آه در پيرامون مكه برق

و سياحت به اين مكان ای برای تجارت همه طيف اعراب با هر عقيده رده، آمده می رق آ ه را ق ه است، منطق ان يافت د امك ه محم اند و حال آه ه هم ن منطق ه اي ران را از ورود ب الم ی ديگ وع اع ه ممن ی محرمی ی م ند و نگران د بترس م نباي سلمانان ه د و م سادی آن رای آ ای ب

. بازارهای تجارتشان داشته باشند آتاب آه به اهللا و روز قيامت با آسانی از اهل «: ٢٩ی و آيه

ی ان نم رده ايم رام آ امرش ح ه اهللا و پي ايی را آ د و چيزه د، آورن اند، آنند، و دين حق را نمی برخود حرام نمی ال آني د، جنگ و قت پذيرن

د ه بدهن ذلت جزي م » .تا آنگاه آه به دست خود در عين م ا ه ن ج و ايسان ين ان ا آپارتايد دينی و فرق گذاشتن ب ا تنه ن ه ذيرفتن اي ل نپ ه دلي ب

ده ن عقي ان در اي ست خوردگ شان و شك ر دگراندي ی را ب ازه، ذلت ی تل می دتی تحمي اريخ جنگ عقي م ت ين االن ه ا هم ان و ت ه همچن د آ آن

. جهان را به حمام خون بدل ساخته استه هم انواع ديگر شكنجه ٣٥ی ی شماره آيه دی را ب های خداون

د محمد نشدهدگرانديشان و آسانی آه تسليم شده [ان سلمان ن د م ده ] ان وعو و «: دهد می شانی و پهل ه شوند و پي نم گداخت ه در آتش جه روزی آ

ه . پشتشان را با آن داغ آنند رای خود اندوخت اين است آن چيزی آه ب


ه . بوديد م اندوخت دان » .ی خويش را بچشيد حال طع ه زن انی آ های آنان حكومت اسالمی را به دليل دگرانديشی و آ می زاويه داشتن در هم

يوه نوع باورهای اسالمی تجربه آرده های قرآنی را اند، اعمال اين ش . اند به خوبی با تن و بدن تردشان حس آرده

شيده ١٤٠٠اين دينی است آه ه آتش آ ان را ب سال است جهت ذف . اس اد و ح شتار و جه رگ و آ اس م ر اس ه ب ی آ ا دين تنه

ی خونين خود ما هم در تجربه. فته استدگرانديشان امكان پا گرفتن يا . ی سوم هم همين است قرن بيستم و آغاز هزاره

وان ه عن ن حكومت اسالمی ب ا اي ال ت ر ح ه ه راء ام“ب و ” القان روی ه وجود دارد، جه سم اسالمی در خاورميان ل تروري مرآز ثق

د د دي ت نخواه ايش و امني افع . آس رب از من ه غ ت آ ر آن اس بهته مدتش ب آوتاه د و ب اه بياي ستی، آوت رای معامله با اين حكومت تروري

! منافع دراز مدت امنيت جهانی و جهانيان بيانديشد

ی رای نم ه ب دم آ ريعتی خوان ی ش ول عل ا از ق م در آج دانناخت ن را ش دای آن دي د خ ن، باي ك دي ناختن ي ضرتش . ش د ح الب

ناختی، می می ه ف خواسته بگويد آه وقتی خدای اين مكتب را ش همی آاو چه انتظاری از تو دارد و در نگاهش يك خداشناس واقعی آه حتما

ردان و رونوشت خود اوست، چه ويژگی ا چه عكس برگ ا و نهايت ه . ای دارد خانوادگی/سياسی/ رفتار اجتماعی

دا شناسی “خواهم وارد بحث آالمی در اين نوشته نمی و ” خشناسی “ ود را ب دای خ ا خ شناس ت ود را ب تانو دا” خ ن س ايی از اي ه

شوم ت ب المی آن. دس سمانيون اس انيون و ج اب روح ن ب در در اي قرده اند آه برای همه نوشته ده و م ی خداشناسان و حتا خدا نشناسان زن

ت افی اس سی . آ ر آ سانه ٩٥٠اگ وح اف ر ن م عم ال ه ته س ای را داشدن آن س خوان د، از پ ی باش ته برنم ه نوش د هم ل . آي ين دلي ه هم ب

ان اسالمی م در اين خواه می ” اهللا“اش بحث، خدای محمد را آه در زبشود، از زبان خود محمد و به قول مسلمانان از زبان قرآن خوانده می ی ” اهللا“و شخص د و عل ه خدای محم به تصوير بكشم و نشان بدهم آ


دايی است و رابطه ه خ سان چگون ا ان ه ب ين ای آ ا در تعريف هم ا ي هه است، و او خود را در برقرار می مسلمانان، با بندگانش د، چگون آن

سان ا چه آجای سلسله مراتب اداری احترامات جای داده است و ان ه ! مقامی در اين سلسله مراتب دارند؟

ه ” اهللا“ مجبورم برای شناخت ه ب نم آ به آتاب قرآن مراجعه آسی ی جهان است و هر رطب و ياب ی محمد اولين و آخرين پديده گفته

ه وانين و هم ام ق دگی و تم ام رموز زن ی در آن نوشته شده است و تمان ها و همه ی پهنه علوم بری و بحری و فضايی برای همه ا و ی زم ه

ستتر است ها و تمدن ها با تمامی فرهنگ برای تمامی ملت ا در آن م هام ار تم تد، ب ن اهللا را بپرس رود و اي ن بگ ن دي ه اي سی ب ر آ و اگ

سئوليت ا ا م ی ه ته م دگی ز دوشش برداش ام زن ود و تم اش خالصه شی رای م ن اهللا و اج امبر اي ن اهللا و پي ام اي روی از احك ود در پي ش

تورالعمل رآن دس ی ق ن اهللا يعن اب اي ده در آت ل ش ای نق س . ه پی شناخت اين اهللا مراجعه به همين ترين وسيله ترين و مستقيم اول دست

د و شود برای محكم البته می . آتاب است اری از سخنان قصار محم آا رد؛ ام تفاده آ م اس علی و ديگر متوليان و امامان و خلفای اسالمی هتا زمانی آه ما منبع دست اولی مانند قرآن را در دسترس داريم، چرا

ا به حاشيه برويم و به متونی مراجعه آنيم آه ممكن است در نقل آن هتبا ند، اش رج داده باش ه خ ست ب سان خ اريخ نوي ردهت ا ه آ ند و ي باش

!آارهاشان خيلی قابل استناد نباشدوره ا س راوان، تنه ای ف اد و تكراره م زي ل حج ه دلي او ب ی گ

ره[ ده ] بق ار برگزي ن آ رای اي ته . ام را ب م نداش ل بخصوصی ه ام، دليه ره “شايد به اين دليل آ دترين سوره ” بق رآن است و جامعيتی بلن ی ق . های قرآن نيست ن ميزان ـ در ديگر سورهآه در آن هست ـ به اي

ه دارد ٢٨٦. ی قرآن است ی گاو دومين سوره سوره و در . آي

راری . مدينه نازل شده است ه صفات تك ادآوری است آ ه ي را الزم ب . ام از اين مجموعه آنار گذاشته

: ی گاو يا بقره، اهللا آسی است آه در سوره


. دهد ردم افزايش میمرض را در دل م . گذارد بر دل و گوش مردم مهر می

.آند مردم را مسخره و استهزاء می . آند ها رهاشان می گيرد و در تاريكی روشنايی را از مردم می . بر آافران احاطه دارد

. برای آافران آتش را آماده آرده است )٣٦. (اندازد بين مردم تفرقه می

)٣٩. (دهد يدان را وعده میبه آافران جهنم و آتش جاو )٤٠. (بايد به او وفا آرد، تا به شما وفا آند

)٤١ و٤٠. (ترسناك است . دهد آه همديگر را بكشند به مردم دستور می

)٥٤. ( است آنند، ستوده ها از يكديگر می برای او آشتاری آه انسانه می سانی آ رق آ رو می بر ف د، صاعقه ف د او را ببينن تد خواهن . فرس

)٥٥( . آند مردگان را پس از مرگ زنده می

. فرستد برای آسانی آه به حرفش گوش نمی آنند، عذاب آسمانی میبرای همين مردم آه به حرفش گوش نمی آنند، خواری و بيچارگی و

. آند قرين شدن با خشمش را مقرر میه مردمی را آه از حد خود تجاوز می ايی خوار آنند، تبديل به بوزين ه

)٦٥. (آند اموش میو خ . آند هر آنچه را آه پنهان است، آشكار می

. آند مردگان را زنده می . از آردار مردمان غافل نيست

)٧٩. (آند نويسند، تهديد می را با دست می] قرآن[آسانی را آه آتاب . آند مردم را به جهنم تهديد میه سخت مردم را در دنيا خوار می رين آند و در قيامت ب وجه ممكن ت

. آند شكنجه می . آند آافران را طرد می . آند آافران را لعنت می


. دهد فضل و آرمش را به هر آه بخواهد می . دهد آافران را به خواری عذاب می

. آوه طور را بر سر مردم افراشته است . شناسد ستمكاران را می

)٩٦. (آند زندگی دوستان را تهديد به عذاب می . استدشمن آافران

. آند شكنند، رسوا می آسانی را آه پيمانشان را می .آند آافران را به عذابی دردناك تهديد می

.فرستد ای را آه منسوخ آند، بهتر يا همانندش را می هر آيه .ها و زمين است فرمانروای آسمان

. ی آردار مردم بيناست به همهد ی اختالف بين يهوديان و م در روز قيامت درباره سيحيان حكم خواه

. آرد . مردم حق ندارند به مسجدها جز با ترس و لرز وارد شوند

وی او را زرگ از س ذابی ب ا و آخرت ع د در دني ردم باي برخی از م .انتظار داشته باشند

. صاحب شرق و غرب است .فرزند ندارد . هستی فرمانبردار اوست ی زمين و آسمان است و همه صاحب همه

.ها را او آفريده است زمين و آسمان .شود بشو و می: گويد آند و به چيزی می اوست آه اراده می

. آند او هر آه را بخواهد هدايت می . بجز خودش، هيچكس مسئول ورود مردم به دوزخ نيست

شان آند آه از نعمت بنی اسرائيل را مجبور می ه اي ه ب های فراوانی آ . داده است، ياد آنند

ه و شفاعت و یمردم را تهديد م يچ فدي ه در آن روز موعود، ه آند آ . آند ای آمكشان نمی ياری

ا از رده است، ام امور آ امبری م ه پي راهيم را خودش ب ه اب ن آ ا اي ب )١٢٤. (آند فرزندان ابراهيم به عنوان ستمكاران ياد می


.آعبه را جايگاه امن قرار داده است سپس به عذاب دردناك دهد، آافران را در آغاز آمی برخورداری می

. آند دچارشان می . خواهد آه تسليمش شوند از مردم می

!به نظر خدا، رنگ او از هر رنگی بهتر است .غافل نيست

.صاحب مشرق و مغرب است .آند هر آه را آه بخواهد هدايت می

ه اب از قبل رده، خودش مطمئن است آه اهل آت ار آ د اختي ه محم ای آ . پيروی نخواهند آرد .آند پيامبر را تهديد می . همه جا حاضر است

ام ند، تم ه از او می ترس سانی آ ر آ ا نعمتش را ب يد ت د از او ترس باي .آند

.ناسپاسان را دوست ندارد . شكيبايان را دوست دارد

. آند آشته شدگان در راهش را جزو زندگان منظور میصوال صان در مح اری و نق نگی و بيم رس و گرس ا ت ردم را ب ت م

. آند مرتبا آزمايش میی ه دليل ی [آسانی را آه ب ثال عقل م خودش لعنت ] م د، ه ولش ندارن قب

.آند ديگران لعنتشان آنند آند و هم وادار می می .آند و هم فرشتگانش آافران را هم خودش لعنت می

ار می شگی گرفت ی همي ه لعنت راد را ب ن اف د اي ه . آن م ب ی ه يچ تخفيف ه . دهد يك لحظه هم به ايشان مهلت نمیحتا . دهد ايشان نمی

.آند ها را به سختی عذاب می خيلی .آند ی حسرتشان می آردارهای مردم را مايه

.آند آافران را به آر و الل و آور تشبيه می . مردم بايد در حين استفاده از امكانات دنيا، مرتب او را سپاس گويند


ده می پنهان آنندگان آتابش را به عذاب آتش در شكم د هاشان وع . ده .آند زند، فقط عذابشان می در روز قيامت با اين دسته حرف نمی

. آند ی زندگی اعالم می را مايه” قصاص“ .بايد او را سپاس گفت. بايد او را به بزرگی ياد آرد

)١٩١ و ١٩٠. (آند فرمان جنگ و آشتار را شخصا صادر می . اسالم در جهان بمانددهد، تا تنها باز هم خودش فرمان جنگ می

. ی تجاوز بر ستمكاران است فرمان دهنده .آند بايد از او ترسيد چرا آه به سختی عذاب میی زی از او م ا چي ن دني ه در اي انی آ زی آن رت چي د، در آخ خواهن

)٢٠٠. (نخواهد داد .رسد به سرعت به حساب همه می

.دهد خودخواهان را به جهنم وعده می. فساد را دوست ندارد .آنند، مهربان است با آسانی آه جانشان را در راه او فدا می

. خواهد از همه اطاعت می . داند شيطان را دشمن مسلمانان می

. ی آارهاست مرجع همه .آند هايش را سخت عقوبت می دگرگون آنندگان نعمت

.دهد در روز قيامت، خداترسان را باالتر از آافران قرار می .دهد حساب روزی می اهد، بیبه هرآس آه بخو

.آند هرآس را آه بخواهد، به راه راست هدايت میسلمان ر م اخوش جنگ را ب ه آن را ن د آ رر داشته است، هرچن ا مق ه

. دارند می . داند تر می گناه شرك را از قتل بزرگ

ده اه آنن شان را تب ت و اي افران اس شتگان و آ ن برگ ال از دي ی اعم . دهد یجاودانه در جهنم جای م

. شناسد تبهكاران را از نيكوآاران باز می .توبه آنندگان و پاآيزگان را دوست دارد

)٢٢٨. (مردان را برزنان برتری داده است .پيروزمند و حكيم است


. از او بايد ترسيد .بيناست

.آنند، آگاه است بر آارهايی آه مسلمانان می .ددانن آموزد آه نمی به مسمانان چيزهايی را می

.غالب و حكيم است .آند مردگان را زنده می

. دهد مسلمانان را به جنگ در راهش فرمان می .ستمكاران آگاه است] افكار و آارهای[بر

)٢٤٩(دوستدار پافشاری آنندگان است ده به وسيله ع آنن ر بعضی ديگر است ی آشتار دف ن . ی برخی ب از اي

)٢٥٠. (دارد راه فضل و آرم خويش را ارزانی می .برخی از پيامبران را بر برخی ديگر برتری داده است

د . آردند خواست مردم با يكديگر قتال نمی اگر می ه بخواه او هرچه آ )٢٥٤. (آند می

. خدايی است آه جز او خدايی نيست .زنده و پاينده است . داند همه چيز را می

.توان نزدش شفاعت آرد جز به اذن او نمی .ها و زمين است آرسی او در آسمان .ياور مومنان است

ده می مردم را به جهنمی آه در آن جاويدان عذاب می د آشند، وع . ده)٢٥٧(

.آند ستمكاران را هدايت نمی .آند پاداش هر آه را آه بخواهد، چند برابر می

.گشايش دهنده و داناست .بی نياز و بردبار است .آند آافران را هدايت نمی

. آند هدايت میهر آه را بخواهد .دهد رباخواران را به جهنم بشارت می


.ی گنهكار را دوست ندارد آفران آننده .آند آمرزد و هر آه را آه بخواهد عذاب می هر آه را آه بخواهد می

.همتاست بی .ی امكاناتش تدارك ديده است بهشت را با همه

. آند ی مردم را پس از مرگ زنده می همه . زمين آفريده استهمه چيز را بر روی

. هفت آسمان را آفريده است . داند نهان و آشكار همه چيز و آسمان و زمين را می

.بر همه چيز آگاهی دارد .توبه پذير و مهربان است

. شكافد دريا را برای قوم بنی اسرائيل می . گستراند بر سر مردمان سايه می

.فرستد مردم میبرای] ترنجبين يا شيرخشت و بلدرچين[من و سلوی .دهد به مردم از چيزهای پاآيزه روزی می

.دهد برخی را هم به بهشت بشارت می .آند دهد و ايشان را راهنمايی می به مومنان بشارت می

.دهد به آسانی آه ايمان بياورند، پاداش می . بخشد هر آنچه را آه بخواهد به هر آه بخواهد می .ها و زمين است فرمانروای آسمان

.است” مسلمانان“فقط اوست آه ياور

ی : توان گفت در پايان تنها می نفكران ايران ه روش چه اين گوند و چه ی اين دوران در همه ژه در دوران معاصر بخواهن ه وي ا و ب ه

شه آن آردن نخواهند، طوفانی در جهان درگرفته است آه در پی ريه تمامی اين ناآگاهی ي هاست آه زمين ه حكومت رس درت ی ب ه ق دن و ب

ان ه جري ن گون اندن اي ای فرصت رس راهم ه شر را ف د ب ب و ض طلراهم می آورده د اند و ف روژه . آورن ان، طی پ ن جري ای آرام و مدت اي

ه می دار، در برنامه ه مرحل ه ب ايی مشخص و مرحل ان و ه آوشد جهان د جهانيان را از اين گونه جري اك آن ده پ م . های عقب مان اآنون ه ت


ان ی خ منطقه ه را از وجود جري ان در اورميان ی ـ طالب ن چنين ايی اي هذافی رده است و معمرالق اك آ افغانستان و صدام حسين در عراق ـ پران رای اي ان ب ن جري را نيز در اين مرحله به تسليم واداشته است؛ اي

ا ما نيز پروژه ای در دست انجام دارد آه با خواست ملت ما برای رهر ديكتات دن از زنجي ی دارد ش امی و همراه ی همگ ن چنين ايی اي . ورهن اين روزها و اين سال افع اي ا من ق ب ا منطب ران دقيق افع ملت اي ا من ه

بكه صفيه ش رای ت انی ب ان ی جه ان از جري ای ی جه هستی ره/تروري رای به انی ب دئولوژيكی است؛ جري امی اي ردن تم د آ من

ام نخست، ان؛ بشريت از حقوق بشر و آزادی و دموآراسی و در گ نشتوانه ه پ ه ب دن است آ انی ش ان جه شه و و آن، جري ازن اندي ی مخ

Think Tanksدار ای آرام و مدت ی آشورها در پروژه آه در همهه شريت از چرخ ردن ب ا آ رای ره ده ب ه آنن ت ی ل ای ی حكوم ه

ا و ايدئولوژيك و مذهبی و ديكتاتورهای فاشيست در هيئت سازمان هه ن آميت ا و انجم ای م ه شتوانه ه ا پ اتی و ب شمندان و طالع ی دان

شريت ی مليت پژوهشگرانی از همه تاوردهای ب ها در پی گسترش دسم از وجود عناصر و آره. ی جهانند به تمامی گستره ی خاآی ما آم آ

سانی ر حكومت عوامل ضد ان ستی ای نظي ی /های استاليني ستی /دين فاشيی صفيه م ی ت ان م ود و جهاني م ش ار ه د در آن امی توانن از تم

ا /اقتصادی/ فرهنگی/دستاوردهای حقوقی ان و ت تكنيكی بشريت همزمد ره بگيرن ر به ه می ! حدی براب رای خود وظيف اری آنچه من ب م ي دانه ن گردون ه اي اندن ب سان رس ايی ان رای ره گرف ب ت؛ در ی ش هاس

شان راستای آگاه آردن هموطنانم از حقوقشان و از آاستی ه اي ايی آ ها و فرهنگ اين حكومت ی را در منگنه رده است و می ه ه آ ا ل د ه . آن

جهانی شدن يك روند ناگزير برای بهبود وضع بشريت و بشر گرفتار دئولوژی در چرخه ذهب ی اي ا و م ومتی است ه ای حك وان در می. ه ت

ه اين راستا و برای رهايی انسان ا از منگن ه ه ای ی ديكتاتورهای منطقا . وند پويا ايستاد توان در برابر اين ر آوشيد و می آنچه گفتنی است ام

ه ق ب ا متعل ه تنه ست آ شری ني درن ب تاورد م يچ دس ه ه ن است آ ايره ن آ شی از اي د بخ اآی باش ی و در . ی خ اه، دموآراس آزادی، رف


ه ی هم ستن حق طبيع ت زي سان امني انی ی ان ستن در جه رای زي ا ب هه است ن چ. آزاد، امن و مرف ر اي ه در براب نفكرانی آ ی رخهآن روش

ده رعت گيرن رار س شمولی ق انروايی و جهان انی و جه ت جه ی دولی ه م ه بهان د و ب ذهبی گيرن ادات م ع /ی اعتق شان و در واق ايدئولوژيك

دتی برای داشتن سهمی در قدرت به حكومت رای در /های عقي ی ب دينه گذاشتن ملت اری می منگن ا ي ره ه ه مه ن آ انند، بجز اي ايی در رس ه

ها باشند، ديگر شانسی برای گاه نگاه داشتن ملت زنجيرهای اسارت ناآ د سان . به قدرت رسيدن ندارن ايی ان رای ره ارزه ب ا مب ن روزه ا، اي ه

ن ين اي داختن ب شان و فاصله ان ه حقوق شان ب تالش برای آگاه آردن اي. شان است ها از باورهای قرون وسطايی و جهان سومی و دمده انسان

ده يچ درس خوان ن ه ه در اي نفكر و ای را آ د، روش سير نكوش موآرات و واه و دم ی…آزاديخ ه نم د را تجرب ن رون د؛ اي وان نامي ی ت

المی در ت اس دن حكوم ژه برآم ه وي ا و ب اريخی دوران معاصر م ترادی، . ايران به خوبی به ايرانيان و جهانيان نشان داده است ين اف چن

سيدنشان ای را برای به قدرت ر آسانی هستند آه استفاده از هر وسيله ی از م ت مج ه حكوم اندن ب اری رس ا ي د؛ حت ر دانن شی نظي ايی وح ه

…جمهوری اسالمی در ايران و طالبان در افغانستان


يادداشت دوم

وز ه هن تم آ انی نوش ب را زم ن مطل ر“ اي الحات ” خ اص

شريه . ”رفت می“ ار در ن ين ب د اول دين و چن م در چن د ه ی تالش و بعی چاپ شدسايت ا ر آن . ينترنت دی ب دم، آسی نق ه خودم دي ا آ ا آنج ت

وع رديف آردن اطالعات نوشته بود و با اين آه از شيوه ار و ن ی آازه [!] ز ت شين راضی بود، اما از اين آه من چي وان جان ه عن ای را ب

نم بی تصور می . بودم، ناراضی بود جريان دوم خرداد ارائه نكرده آاتيو ” متهم“ مرا انصافی باشد اگر آسی وان آلترن ه عن زی ب ه چي آند آ

دارم ه . اصالح طلبان حكومتی در آستين ن ی دارم، ن ه حزب ه من ن البتی ه م نم گروهی و ن ار سياسی بك واهم آ ن . خ وع اي ايی از ن در آاره

اتی ا من گونه آارها قرار نيست آسی بازار انتخاب د؛ ام رم آن ای را گانی ای و آرمانی دارم؛ الب هم انديشه ه آرم افيزيكی، بلك ته نه آرمانی مت

ره رای به انی ب ت يافتنی؛آرم ت و دس امال دم دس ه آ دن هم د ش ی منسان ه ان ا از هم ن ه سير اي م در م ت آ ا دس شری ي تاوردهای ب ی دسرفتن بهره رار گ دی ق ه ! من شری منطق تاورد ب يچ دس اور من ه ه ب ای ب

ی ق طبيع ی ح ت و دموآراس اه و امني ست و آزادی و رف هني ی هم ! ها برای زيستن در جهانی مدرن و متمدن است انسان


ی دوم خرداد ی آهنه پروژه

د ادامه. برای رژيم تهران سال خوبی نبود ١٣٧٥سال ی رون

ی حكومت سم دولت ا صدور تروري وس در رابطه ب اه ميكون ار دادگ آرات درجه . اسالمی به جاهای باريكی آشيده بود وم شدن نف اول محك

اين حكومت به عنوان آمران آن جنايت فجيع تاريخی آه در نوع خود سنجانی . نظير بود، دنيا را تكان داده بود بی شيخ علی اآبر هاشمی رف

اله شت س انی ه ال پاي ه س وری آ ت جمه ی ی رياس د، اش را م گذرانی ه م المی آ انون اساسی حكومت اس تكاری در نص ق ا دس يد ب آوش

ي ر رئ وری ه ت جمه ه رياس ا ب وری را تنه دود ٢س جمه دوره محی ه م رد، پاي د آ رو آن منت ف نگ و س درتش را در س ای ق يخ . ه ش

ه وری مطلق ت جمه واب رياس سنجان خ ادام رف نخ و م ری از س العمالعمر آن حافظ اسد سوريه و پرزيدنت مادام ” دوست و برادر “آشور د را می د گفت ! دي يس جمهور بعدی اي و در چن م خود را رئ و ه ران گ

ا نص . معرفی آرده بود ه ب ود آ رو شده ب ن پرسش روب ا اي بعد آه بج معروفش د آ قانون اساسی آشورتان چه خواهيد آرد، با همان لبخن

. آن هم درست خواهد شد: گفته بودام می همه ه ی اين آارها در شرايطی انج سنجانی ب ه رف شد آ

تش ات و امني ر اطالع ه وزي ی آ وری دولت يس جمه وان رئ ی عن عله داشت، قتل فالحيان در سلسله شی آمران ن دوره نق ا و ترورهای اي ه

ود رده ب ا آ دی ايف ی رياست در دو دوره . در اين ماجرا نيز نقشی آلير دون فرخزاد، دآت ار، فري ر شاهپور بختي ين شيخ، دآت جمهوری همه الفين حكومت اسالمی آ عبدالرحمان قاسملو و بسياری ديگر از مخ

د تنها با سالح رور شده بودن د، ت ه بودن . آالم به مصاف اين نظام رفتها توانسته بود با زرنگی خاصی از معرآه حتا برخی عامالن اين قتل

ده “گريخته، به حكومت اسالمی ايی در . شوند ” پناهن د آشور اروپ چنه رين واقع وان آم ه عن ت اسالمی ب ت اعضای دول ان محكومي ی جري

د رستوران ميكونوس، سفيرهاشان ر ران . ا از ايران فراخوانده بودن اي


ابقه بی“در ايزوالسيون ه سر می ” ای س رد ب ا آن . ب نفكرانی “حت ” روشه در دوران اله٨آ می س ر هاش ی اآب يخ عل وری ش ت جمه ی رياس

بودن اين شيخ، رفت و ” پراگماتيست“رفسنجانی بهرمانی به دستاويز ی افتتاح هر روزه آوشيدند آمدی را به آشور آغاز آرده بودند، و می

ه ر خراب دی و زدن آلنگی در ه عه س د توس صادی و ای را رون ی اقتيا همان شيخ [” سردار سازندگی “و ” اميرآبير ايران “سازندگی توسط

. جا بياندازند، آم و بيش سرشان پائين بود] رفسنجانود ا ب اهويی برپ ين . هي زوای ب سو ان ويی از يك ی، از س الملل

راز رات ط ت نف وقی محكومي رف حق ه در ع المی آ ت اس اول دولی ناخته م ات ش ی ديپلم ی غرب ا نم دند و الزام ب ش ل تعقي ستند قاب توان

رآورده . باشند، غوغايی برانگيخته بود از درون آشور جوانانی سر به جار و . بودند ن هم ه زهر اي ن آ رای اي ان ب برخی از خود حكومتي

هايی آردند آه رفجنجال را بگيرند، در چند نشريه شروع به زدن ح دن ان ران ه زب رای ب اريخ ب ا آن ت ی آن% ٠١ت م خيل ه صالبه ه ا ب ه

ان دوران هشت ساله. آشيده شده بودند ی رياست جمهوری شيخ به پايدرت خود نزديك می ان اعتراضات و دعواهای ق ان هم شد و در جري

انون اساسی يس جمهوری وقت نتوانست ق در درون نظام بود آه رئد سال حكومت ا اهللا و پس از مرگ سيدروح ١٣٦٨سالمی را همانن

. خمينی دستكاری آندين دور ٨٠٠ ات هفتم رای انتخاب شو ب ه در آن بلب ری آ نف

نفر مشمول ١٠رياست جمهوری ثبت نام آرده بودند، همگيشان بجز دند و از صحنه صوابی ش ارت است ام نظ انون ع ات حذف ق . ی انتخاب

اق ادر و چ ا چ انم ب د خ ان آن چن م در مي ورده ٨٠٠چور ه ر خ ر ب نفد ت. بودن ر آي ا دخت امزد حت ود را ن م خ انی ه ود طالق يد محم اهللا س

ه در . انتخابات رياست جمهوری آرده بود ه آ در برخی نشريات زناناره اين دوران می د، بحث در ب ا جانی بگيرن د ت سير واژه رفتن ی ی تف

ود” رجل“ ه ب ود. در گرفت الی ب ودخيل. اوضاع جنج الی ب از . ی جنجيد حسين موسوی خواسته دس س ای مهن نخست وزير دوران جنگ آقه ا او ـ آ شده بود او هم در انتخابات رياست جمهوری شرآت آند، ام


ی صدا نداشت ـ از به تعبير طنزنويسی مدت ها بود تصوير داشت ولوم . شرآت در اين انتخابات استنكاف آرده بود م معل ان آغاز ه از هم

ی رياست جمهوری، در آنار فيلتر رد شده ١٠٠١ نامزد از ٨ه بود آ اد اسالمی دولت حجت شين ارش ر پي اتمی، وزي د خ يد محم االسالم س

اطق شيخ علی اآبر هاشمی رفسنجانی بهرمانی، و آيت اهللا علی اآبر نرای شتر ب المی، بي ورای اس ان ش ان زم س هم يس مجل وری رئ ن

ايش ا دآوراسيون جعبه ه ی رنگی نم اتی حكومت واليت مطلق ی نتخاب . اند فقيه بوده

ين ر زم ان و حزب سياسی از زي ی جري ين دوران آل در همه اجازه . سبز شدند شريه و مجل ی ن د آل شار يافتن ی . ی انت اوضاع خيل

ود انی ب ك. هيج ات نزدي ه دوم خرداد و روز انتخاب ر می هر چ د، ت شی شتری م اب بي تان، الته هاالسالم حجت. يافت داس اتمی از جامع ی خ

وگوی های اجتماعی و گفت ی سياسی و آزادی و آزادی مدنی و توسعه اهللا ناطق نوری در برابر اين همه شعار آيت. گفت ها سخن می فرهنگ

تازه در حكومت اسالمی آه تا آن زمان حكم تابو را داشت، پاك مات دان آ . شده بود ه مي ر در همين گيرودار بود آه رهبر ـ خود ـ ب د و ب م

رد خالف نص صريح قانون اساسی از آيت . اهللا ناطق نوری حمايت آجوانان و !] ی آارهاشان قانونی بود انگار بقيه [اين حمايت غيرقانونی

ی ه ط ران را آ ان اي ژه زن ه وي ه ١٩ب ال در منگن سم س ی راديكاليشاند دان آ ه مي د، ب ه بودن از . حكومت اسالمی مجالی برای تنفس نيافت

صا ران اق ه اي اس ب ار و عك ه نگ ار و روزنام ان خبرنگ اط جه نقد رازير ش ی . س صاحبه م ه م د هم يس . آردن ف رئ ی در وص برخ

رفه را ياه س ا شربت س ز را و حت ه چي ا هم ود ت ده ب ه آم وری آ جمههم بلندتر بود، ” مش قاسم “ی قسمت آند و قدش از چنار حياط خانه

ی رف م د ح ود. زدن ا ب رف غوغ ن ط ب از اروپ. اي ر ش ی ه ا يكويی می مصاحبه راش ی رادي ران ب ه از اي اری آ رد و از روی اخب آران آغاز . داد ای می های تازه شد، تحليل فاآس می وينی در اي عصر ن

ی چيزهای اه و خيل ری، رف شده بود؛ عصر دموآراسی، آزادی، برابه ی فاضله عصر اتوپيا سازی و مدينه . ديگر اره اوج گرفت سازی دوب


ود ی هي. ب ا م ن دوران را تنه اران اهوی اي اهوی خبرنگ ا هي وان ب تون ا و تلويزي ا راديوه ه ت ی سی گرفت ی ب ی از ب سی و غرب ای انگلي ه

ه ه ماه ت س ام اقام ايی در هنگ انی و امريك سوی و آلم يد فران ی سيبی در روح ر درخت س ی در زي اتو “اهللا خمين و ش ل ل اريس ”نوف ی پ

ود . مقايسه آرد د . همه هيجان زده ب ه منتظر بودن ا را جنجال . هم دنيود ران برداشته ب يكی . انتخابات هفتمين دور رياست جمهوری در اي

ت ی را در دوران رياس الحات و دموآراس نگ اص ی س ه خيل آن حجت وری اي ی جمه ينه م ه س ين االسالم ب ه در ب ود آ دعی ب زد، م

ه ف هم ا و صنف ی طي ا آدم ه ای ه د و آق ود دارن اگونی وج ای گون ها هخ ان عمام اش“داران از آن تمی در مي . است” خوب خوب

های ها در تهران سوار بر اتومبيل جوان. انقالب عجيبی در گرفته بود ی راژ م از وي ضا روب ات بع رآت در انتخاب ه ش ردم را ب د و م دادن

ی ب م د ترغي ی. آردن ه م ان آ ت از از خودش يدی، حماي پرسد نامزد رهبر تفسير می ای به االسالم را دهن آجی حجت برخی . آردن

! آردند روزی رئيس جمهوری غيرمعمم داشته باشند هم آرزو میار ها لحظه راديوها و تلويزيون . دوم خرداد فرا رسيد ای از آ

آردند، هی عكس ها هی آاغذ سياه می ها و روزنامه مجله. افتادند نمید آر هی جنجال می . آردند هی مصاحبه می . گرفتند می هی شلوغ . دن . ها فرارسيد آردند؛ تا باالخره زمان خواندن رای می

ه حكومت ای ولی مطلقه نامزد انتخاباتی سيد علی خامنه ی فقيون . اسالمی با تفاوت سهمگينی در انتخابات شكست خورد بيست ميلي

ان يد اردآ ای شعارهای س ه پ ون رای ب يش از بيست ميلي ه، ب رای، ن . ی شده بودهای را ی صندوق روانه

اره دت پ ه م ت ای آ شان را از حكوم رب خرج ود در غ ا ب هم سرافرازانه سارانه، برخی ه د، برخی شرم رده بودن دا آ اسالمی ج

د وگوی تمدن االسالم گفت رفتند و به حجت ی . ها رای دادن اوضاع خيلود ده ب لوغ ش گ و . ش وس آمرن تان ميكون ه داس ان البت ن مي در اي

ايش . ت آقای خاتمی تشكيل شد بعد دول . تر شد آمرنگ د نم ايی در بع هن طرف می . آشاآش انتخاب وزيران پيش آمد شيد، يكی يكی از اي آ


ن . از آن طرف يس جمهوری از اي يكی از سينه چاآان درجه اول رئی اب خط م ه جن وه: داد سو ب االی ق زدی را از ب د ي يخ محم ر ش ی اگ

د د ش شت خواه ران به د، اي ار بگذاري ضائيه آن واد ا. ق د ج ر محم گام د، تم المی برداري يمای حكومت اس ر صدا و س انی را از س الريج

ران پرد در دامن رسانه می” قلپی“های غربی آزادی آشاآشی . های اي . آشيد، يكی از آن سو يكی از اين سو می. بود

سبيت /يكی دو خانم ايرانی استاد دانشگاه در غرب را، طرح ناينان رفتار مردساالر . ن آشانده بود فرهنگی حكومت اسالمی به ميدا

وريزه می د و زن ستيز اسالمی را متمدنانه و هوشمندانه تئ ن . آردن ايان فمينيست ” !دوستان و سينه چاآان آزادی زنان ايرانی “ ان زن در مي

ونثی آشف می تند اسالمی درونمرز، مجتهدين م ال داش ه خي د آ آردنسيری زنا د سطح قوانين شرعی حكومت اسالمی را تف ا الب د، ت ه آنن ن

ه وق دوبل طح حق ه س ران ب ان را در اي وق زن سلمان حق ردان م ی مانند وس و ! برس شاط و ت ه و ن شريات جامع ه ن ود آ شو ب ين بلب در هم

ی دند صبح و سالم و زن و خيل ين سبز ش ر زم در . های ديگر از زيتالين در س از اس چف پ د دوران خروش شريات همانن ن ن برخی از اي

ه ب شاگری رابط سنجان اف يخ رف ات ش ی ا جناي ا م د ه ان . ش عاليجنابهر روز خبرهايی، . شدند خاآستری و عاليجنابان سرخپوش رسوا می

ايعه ر روز ش ر روز ه ان ه ن مي الی، و در اي ر روز جنج ايی، ه هی ور م انی ظه له قهرمان ه فاص د و ب ر آردن ام از زي اه نردب ايی آوت ه

. شد پاهاشان آشيده میي ه درست در هم زرگ ب تالف ب ای ائ ه روي ن دوران است آ

درست در همين . رسد ذهن تيز برخی دولتمردان دولت اصالحات می ه ه رابط ت آ ين دوران اس ان“ی ب شور و ” قهرمان درون آ

ديگر . شود گيرد، يا علنی می بيرون از آشور نضج می ” روشنفكران“اری . خجالتی در بين نيست رای همراهی و همگامی و همك ه ب و هم

سابقه م م ا ه اتمی ب د خ يد محم ت س ت بخ ا دول ايی ب اری و همپ همييس جمهوری اصالحات خط می . اند گذاشته ه همه به رئ د و بقي ی دهن !! دانيم مان آم و بيش می هايی آه همه داستان


در همين دوران جريانی به نام اصالح طلبان حكومتی ظهور ی شور دار م ارج از آ دگوهايی در خ ه بلن د آ دآنن ه . ن ان آ ن جناب اي

ی از ال“همگ اله ” رج ست س راز اول و دوم بي ده ط پری ش ی ی سسين از حكومت اسالمی هستند، بيشترشان فيلسوف و دانشمند و تئوري

ی د آب در م ت . آين ات و امني ازمان اطالع سين س ه تئوري انی آ آنحكومت اسالمی و مسئول آن همه قتل و حرق و سنگسار و مرگ و

شتار ب ذف و آ شمندان و ح سوفان و دان ت فيل ان در هيئ د، ناگه ودنسين سان و تئوري اعران طنزنوي سندگان و ش سازان و نوي ا و فيلم هاد می ” روشنفكران برونمرز “پاآباز و قهرمان از سوی شوند و هی ب

وا می . شوند هی باد می ه ه النی ب ا ب م ب يس جمهوری ه . رود خود رئرزی ار برونم ضرت آ ه دم ح دن ب ا در دمي ت ه دنی اس اتمی دي . خ

ی همگی واب م ه خ وری ب يس جمه ن رئ ای اي ا روي ان ب ا ش د و ب رونالح دان اص وری خن يس جمه ان رئ شق هم از ع واب ن ب از خ طل

!شوند دموآراسی و آزادی و رفرماسيون اسالميشان بيدار میستند راش دادن بت عيارشان ه ن جماعت در حال ت وز اي هن

ه را آه يك ری از درون هم يج می باره خب د گ ه . آن ه خان ه ب ی ی پروانرده شان را سالخی آ ه شده و اي د اسكندری و داريوش فروهر حمل . ان

ن آارهاست؟ !چه افتضاحی ع اي د صبر می ! ؟ حاال چه موق د چن آردير . صباحی ديگر يس جمهوری را زي آخر ما هنوز داشتيم حالوت رئ

ی زه م ان مزم رديم زبانم راگ . آ ار پ ران [به شيد ته راب را ] ببخ خرا دستشان گرفتند ” چه آنم؟ “ی آاسه” روشنفكران برونمرزی “. نكنيد

د و ذاآره آردن د و م زار آردن مينار برگ تند و س ست گذاش و نشتند و مصاحبه آردند و جلسه گذاشتند و گفت و گو آردند و مقاله نوش

اين آار، آار … بله …:نوشتند و نوشتند و نوشتند و گفتند و گفتند آه اح راس تجن ومتی اس ل. ت حك ريال قت ن س ت و اي ان داش ا جري ه

اح ين دو جن دن ب ه آن ال چال ان در ح رز، همچن ن سوی م ت اي جماعد ومتی بودن ختی. حك ار س ه آ اره! چ ت بيچ ضی وق ا بع ر ه ا گي ه

ه افتادند، اما تجربه می ان تجرب تند و هم ا داش ن بست ه ه ب هاشان در بی تاريخ معاصر، اين ه سال گذشت ٥٠آشاندن مبارزات ملت ايران در


اعی رفتند آه تجربه می. جا هم به آارشان آمد ه جهل اجتم هاشان را ب !و چه نيكو. بدل آنند و آردند

د دوار بودن ردم امي دواری. م ن امي وی اي نفكران“ از س ” روشی ن زده م شوری دام ارج از آ د خ ی . ش ن زده م دت دام ه ش د ب . ش

ذ سال اول رياست جمهوری سيد ٤ی آارنامه ی آاغ محمد خاتمی، آلد ر چن دام عم ر آ ه ه ب ـ آ ات اصالح طل ود ـ مطبوع ده ب ياه ش س

دند ای داشتند و بعد هم تمام می ماهه ه . ش شريه هر روز روزنام ی و نرفت خسته بعد آه می . آرد جنجالی می . يافت ی چاپ می ای اجازه تازه

ل می ی ق . شد آننده و يكنواخت شود، تعطي ين دوران آل ان در هم هرمنگاران تازه آار آه در آغاز پايگيری حكومت از ميان همين روزنامه

تند، ظهور وداری داش ه ب ان و آب دار و البت وان ن اسالمی هر يك عنسيم . آردند الی، در تق ی جنج ان داخل ن جري حاميان خارج آشوری اي

د ده بودن ارده ش ه گم ن وظيف ام اي ه انج اری اساسی ب اح . آ ال جن اعمب ح الح طل یاص ه م د توجي ومتی باي د ك اری . ش ه آ شان آ ا اي ام

ی د نم ی . آردن رف م ط ح د فق ی . زن ال م ط جنج د فق عار . آردن ط ش فقی ی م د م د و بع ه دادن د در خان ت رفتن داوم حكوم ای ت ا روي ان ب هاش

! از نو” های آالن روزی“خفتند و باز روز از نو و اسالمی میا اسالميست هايی آه در آغاز به قدرت رسيدن همان جريان ه

وان حرآت ه عن ده ب االت متح شور اي فارت آ غال س ران، از اش در اياد می شان را ب رده و اي اد آ ی ي ام خمين د، از ضد امپرياليستی ام آردن

اتمی را و شهردار د خ يد محم ار س ن ب مقر پناهندگيشان در غرب، ايه ران را و روزنام ه ته شاط را و روزنام ان ی ن ه را و آقاي ی جامع

ار را و موسوی خوئينی ال شمس وی تب ا را و سعيد واعظين را و عل هستری حجاريان را و جاليی پور را و محسن سازگارا را و مجتهد شب

ی ی را و خيل ال م رش اع ه ع ر را ب ای ديگ د ه ه. بردن شان وظيف ی ايادش بايد حرف گاه می . سخت بود هايی بزنند آه جماعت درونمرزی ي

ه می هرچه به ذهن آن . رفت بزند می ا گفت ن ج ود، اي يده ب . شد ان نرسه می . شد اين جا عنوان می ل و توجي ر و تاوي سير و تعبي ا تف . شد اينج


ل آن طرفی ا نمی آمدی آن آه شعارهايی را آه به عق ن ه يد، اي ا رس ه ! هنوز هم بلند است. ديوار حاشا بلند بود. گذاشتند در دهنشان می

نفكران “ ا ب” روش ن روزه رزی در اي ه برونم شت ب ا بازگولی ان مت ه دام ار ب ن ب ار، اي دمين ب رای چن ان، ب شتن عزيزش خوي

ين دوره ه در اول ی و رياست جمهوری آ ی حكومتش دموآراسی دينل سله قت ره سل ای زنجي د ه شته بودن اد، بازگ اق افت يهن “. ای اتف ام م م

خيلی از همين جماعت به . زد برای بازگشت ايشان پرپر می ” اسالمیران گريخت یاي اره يك د و بيچ نلی /ن ل پرس ك محف كار ي م ش ان ه دوتاش

ه وزارت ه خان دند آ المی ش ت اس ت حكوم ات و امني ی اطالع ی دولتام ه انج دها ب ود بع روژه“خ انی پ شتار درم د” ی آ راف آردن ا . اعت ام

ی ر م شوری مگ ارج آ ان خ س حامي د از پ ب ش الح طل اح اص جنسي ! حكومتی برآمد؟ ه هرآدام يك خروار توجيه و تف ل در چنت ر و تاوي

شان از . داشتند يس جمهوري وه دادن رئ را جل رای مب شترشان ب ازه بي ته های زنجيره مسئوليت قتل اه ای، دسته جمعی هم ه گردن ی گن ا را ب ه

ات . انداختند رهبر و شيخ رفسنجان می ن جناي اصال گفتند آه تدارك ايود و در دو دوره ده ب ده ش سنجان دي يخ رف وری ش ت جمه ی رياس

م از آنچه در دان روحش ه ل “حضرت سيد خن وزارت ” برخی محافشگاه ! چه توجيه خوبی؟ . گذرد، خبر ندارد اطالعاتش می ه دان ه ب ا آ ه

ز ر چي رای ه ه ب وری آ يس جمه ضرت رئ دند، ح شيده ش ش آ آت. پراند، ساآت شد ای در وصف دموآراسی و آزادی می ای، مزه بيمزه

ان صاحبمرده با مقاش هم نمی شيد ا شد زب رون آ . ش را از دهانش بيه . اصال الل شده بود م آ د ه يس جمهوری ١٨بع ر سپری شد، رئ تي

ود دان فرم دان خن ه خن ام و البت ه «: اصالحات، با افتخار تم ا آ از آج » !دانشجويان آتك خورده و آشته شده و زندانی، بی گناه باشند؟

ده ی خن ت برم ت دس ن جماع ر اي ی مگ ود، ول تند؟ دار ب ! داشاز ه ب ان توجي ت هم دآ ان رواج داش م . هاش از ه صاحبه، ب م م از ه ب

ا م حرف و حرف ت از ه م سخنرانی، ب از ه جلسه، باز هم سمينار، باد د افت د و از م ه ش م آهن ان ه ن جري ه اي ن آ س . اي م از نف ردم ه م

. افتادند


دان ه زن د و ب ين دوران دزديدن رآوهی را در هم رج س ف. طلب مبرا از هر مسئوليتی بود آشاندند، اما رئيس جمهوری اصالح

اره د، دوب اره گرفتن د، دوب د، ول آردن غالمحسين آرباسچی را گرفتنرای الت ب ی م د و آل واه اصالح “ول آردن ات آزاديخ ان مطبوع طلب

د ” حكومتی دارك ديدن ومتی ت اح حك ه اوج . و دعوای دو جن شهردار بيد د. رس ان ش ان. قهرم ان قهرمان سير . قهرم نفكران“تف ” روش

دان جالب ه زن اب آرباسچی ب د جن برونمرزی از آشاآش رفت و آمده می هنوز رگه . بود شان دي اح راست : شد های تيزهوشی در ميان جن

اب، ه جن ه است آ اپوش دوخت رای آرباسچی پ حكومتی به اين دليل بول ود پ رده ب اتمی آ د خ يد محم ات س ای شهرداری را خرج انتخاب . ه

! خيلی جالب بود، نه؟ يكی از همين ١٣٧٨ن شورش دانشجويان در تيرماه در جريا

ه ” روشنفكران برونمرزی “ ود آ : به تلويزيون آلمان آمد و افاضه فرمشجويان « ب دان ا قل اتمی ب ای خ وری آق يس جمه ب رئ نم قل ن مطمئ م

ی بيخون زده م دانی و ش د زن شان را » .تپ يس جمهوري كوت رئ س. يشان سكوتش را شكستبعد البته ا. آردند گونه توجيه و تفسير می اين

ود دش فرم ا روز بع ان روز ي ا هم اج آق ه : ح يد آ ئن نباش مطمن جماعت دست دانشجويان، بيگناه به زندان افتاده ا مگر اي باشند، ام

ی تند برم ی . داش رف م شان ح يس جمهوري ان رئ اختند و در ده سم . گذاشتند می ازی ه شعارهای رئيس جمهوريشان را آه حاال ديگر ني

ت نق ا نداش د، ب ازی آن ه رای ١٨٠ش ب سير ب تالف، تف ه اخ درج . آردند و شرمی هم از اين همه فريب نداشتند می

د ی يكساله اول آارنامه شر آردن ود . ی خاتمی را منت هيچی نبد اين. و جای حرف زياد داشت م فقط حرف زدن ه . ها ه د آارنام ی بع

رای اش را منتشر آردند، باز هم جز حرف و شعار هيچی ماهه ١٨ بی س نم ت از نف ن جماع ا اي ت، ام ردم نداش د م ر از . افتادن اال ديگ ح

د اعمال فشار بر دولت خاتمی حرف می ا اصال اجازه نداشت . زدن آقهمه را رهبر و آن جناح به ايشان . وزير و حتا معاونش را تعيين آند

ی ه م رد حقن ه. آ ه روزنام د، روزنام وس توقيف ش بال ی ت ه ق ی جامع


ا توقيف شده ب زرگ ت ه آشور شيطان ب د ب شريف بردن ا ت ود، حاج آقی ی امريكايی برای ارشاد پرزيدنت بيل آلينتون و همه ا و ايران های ه

د ساآن امريكا هم سخن ه . سرايی آنن د و آارنام د و آمدن شان رفتن ی ايا ه؛ ب آارشان چند نوار ويدئويی بود و چند صد خروار شعار و خطاب

شان از سوی جمهوری خواهان برونمرزی اين همه ريل حمايت از اي ی شتر م شتر و بي د بي ه . ش د، پروان شته بودن ر را آ وش فروه ی داري

ريف و ده و ش اری و پوين د مخت د، محم شته بودن م آ كندری را ه اسان زالزاده و ديگران را هم به سيخ آشيده بودند، و اين جماعت همچن

. تالش بودمسئوليتی رئيس جمهوری اصالحات در در پی توجيه بیين حاال دو گروه بودند آه منافعشان به هم گره می خورد؛ هم

رزی “ نفكران برونم اتی ” روش ان اطالع ی و هم ا و امنيت ای ه هد و شيده بودن ر رياست جمهوری رخت آ ه دفت درونمرزی آه حاال ب

. آردند هی پشت سر هم روزنامه و نشريه منتشر میام جبهه ه در تم يش از رياست سال ١٩ی اصلی مصاف آ پ

المی ت اس ران و حكوم ت اي ين مل اتمی ب ضرت خ وری ح جمهت ومتی رخ اح حك ان دو جن ه مي اال ب ود، ح ان ب ختانه در جري سرس

ار می مردم تنها برای رای دادن . آشيده بود ه آ د ها ب ه . آمدن م ب د ه بعی ته م ار گذاش ادگی آن دند س ه . ش وم ب اح موس ان جن ی از زب ر حرف هه . آرد آلی مفسر پيدا می اصالح طلب، اين طرف ا، ی آن حرف هم ه

تند هرجور آه اين “اين طرف سير می ” ها دوست داش م . شد تف ه ه همبرای توجيه بی عملی اين جناح و در روند مشروعيت تراشيدن برای

! همين جناحاح تماميت خواه می آوزه/ی آاسه همه ا سر جن در . شكست ه

د، و ام ش م انج ات ه د انتخاب ان چن ن مي يه اي ه حاش اره ب ردم دوب ی م لدند شانده ش شينی آ نفكران“. ن شوری” روش ارج آ ه در دوران خ ای آ

د ر نبودن وی دوم حاض اهی پهل رم دم و «پادش د رف ا چن الب را ب انقد دی دست می » گوش بريده معامله آنن ه هر ترفن ار ب ن ب ا اي د، ت زدن

ظ م حف ون ه ين اآن ا هم د و ت ظ آنن المی را حف ت اس كلت حكوم اس . اند هآرد


اله ان دوران چهار س ه پاي اتمی ب ای خ ی رياست جمهوری آقيد ال. رس ان جنج اره هم لوغ دوب ان ش اره هم ا، دوب اری ه ان آ ا، هم ه

ا توجيه و تاويل ا . ه ار ام ن ب ات ١٤اي ردم در انتخاب ر از م ون نف ميليی . شرآت نكردند ه خيل ال با اين هم سياری از از آان ويی، ب های رادي

ان در های تل آانال ويزيونی، خيلی از مطبوعات خارج آشوری همچن .آار حمايت از اين جريان ناآارآمد و جنجالی بود و هنوز هم هست

اد م افت ی دولت . در اين ميان البته اتفاقات ديگری ه های غربد وض آردن المی ع ت اس ا حكوم ه ب شان را در رابط ث . سياست بح

ژه وگوی انتقادی به محور اساسی سياست غرب، گفت ه وي ا و ب اروپد دل ش ا حكومت اسالمی ب ه ب ان در رابط ان . آلم دها جري ت و آم رف

ت ت. داش ی دول وس برخ اه ميكون ان دادگ ه در جري ی آ ای غرب ها ار سفيرهاشان را ب ن ب د، اي ده بودن ران فراخوان سفيرهاشان را از اييس جمهوری اصالح طلب گسيل دسته گل به تهران و به مالقات رئ

ان ” هلموت هوفر “ين آه حكومت اسالمی داشتند؛ با ا انی را گروگ آلمده ی فرمان اظم داراب دهايش و آزادی آ ی زد و بن ی اجراي

د حمايت از ” آشتاردرمانی“ ا رون ود، ام رده ب رستوران ميكونوس آرزی و نفكران برونم وی روش وری از س ت جمه رياس

. خواهان بعدی همچنان ادامه داشت جمهوریدتر اقتصادی سهم مردم البته از ا ين همه جنجال، تنها وضع ب

وج م م د ه دی و بع ود و ناامي ه ب يهن آ ز از م ی گري ی در پ ای پ ها هدف ها می های دور به آام آوسه شان يا در اقيانوس برخی د، ي افتادن

ی رار م انی ق ر مرزبان ليك تي ی ش شان م ه دولت د آ ا گرفتن ت ب خواسن نااميدی. حكومت اسالمی زد و بندی داشته باشد و گريز از ميهن اي

ازنگردد، آغاز شده بار در موج طويلی آه می يهن ب ه م رفت ديگر به اشك . بود ن آ ا اي ب، ب ن موج حامی دولت اصالح طل رای اي ايی ب ه

ی ان م ان و پناهجوي ت جوان دی دول ان ناآارآم ا همچن ت، ام ريخر ومتی تعبي ال حك اح راست و راديك اصالحات را به مانع تراشی جن

ی رد م اد . آ ان افت ن مي م در اي ری ه ب ديگ اق جال عارهای . اتف شا ٧٦های ی سال انتخاباتی حضرت خاتمی در فاصله ی رنگ ٨٠ ت آل


ت ان دوره . باخ يح فرم ام توش شان در هنگ ازه اي ت ت ی دوم رياسان از سوی ی تازه اش از پديده جمهوری ن زم ا اي ه ت ای سخن گفت آ

ود شده ب الم ن ما اع م رس شان دست آ ساالری دم. اي وآراسی و مردمال ده در س ا ش م ١٣٧٦ادع ا در مراس رنگ باخت و رنگ باخت ت

گرفتن فرمان رياست جمهوری ـ آن هم نه از دست رهبر آه از دست ر ی تغيي ه مردمساالری دين شخيص مصلحت نظام ـ ب يس مجمع ت رئ

ت ت ياف ه. ماهي ر دوره جامع م در تعبي دنی ه ت ی م ی دوم رياسه امعهجمهوری ايشان به ج ل يافت ی مدين شان دو ساعت . النبی تقلي اي

يچ چی “حرف زد و د ” ه رين بخش فعاليت آمدی . از توش در نيام تيس رور اسداهللا الجوردی رئ ه پس از ت ود آ ن ب رياست جمهوری اي

ل و شكنجه زندان ه در قت ه در طول دو ده ی های حكومت اسالمی آه ت، ب رآت داش ی ش هروند ايران زار ش م صد ه ب دست آ شان لق اي

ود ا فرم الم را اعط هيد اس ردار ش ان . س ی حامي يچ آك ه ه ن هم ا اي به . خارج از آشوری ايشان را نگزيد ه ، سالح هم ان ب هاشان را همچن

ه ی خامن يد عل ان و س زدی و الريجانی و فالحي د ي ای زوم سوی محمد رده بودن ين. آ ان دورب ط هم ان فق ا را می هاش د ه ر چشم. دي ان ب هاش

سته يك و نيم دوره مسئوليت ی رياست جمهوری سيد خندان همچنان بردم . ماند ون رای م د ميلي ان چن مگر نه اين بود آه آقای خاتمی همچن

ه آمی آنفرانس برلين پيش آمد و همه ! را در آيسه داشت؟ انی آ ی آند و فريب شعارهای گفت رده بودن اپرهيزی آ دن ن ن وگوی تم ای اي ه

و ورده ب وری را خ ه رياست جمه م و مكال و محجب ـ ب د ـ از معمه ت زنان ی آل تكش جراح ا دس ا ب د؛ حت دان افتادن شان را در زن ی اي

ورودی زندان زنان دريدند و تحقيرشان آردند، اما حاج آقا در خواب . ناز بود و در خواب ناز هم ماند

دام می . گذشت روزها می ران اع ان را در اي وز زن د هن . آردنود های زنجيره لهنوز موتور قت اده ب وز در شهرها . ای از آار نيفت هن

زرگ هنوز در ميدان . آشيدند ها به دار می جوانان را در خيابان های بينه . آردند شهرها برای جوانان تخت شالق بپا می ا س هنوز زنان را ت

ردم . آردند آردند و سنگسار می در خاك فرو می ای م هنوز دست و پ


شيدند . دآردن را ضربدری قطع می ه دار آ ان ب م در خياب ی را ه . زنده المی برگزي ت اس امی حكوم ان ح ين زن ان هم م از مي الد را ه ج

…رفت اما ميخ آهنی در سنگ فرو نمی. بودندروژه “ رداد پ ه ” ی دوم خ ا ب ه ب ستينش آ ت نخ رغم موفقي علي

م اتمی در ه د خ يد محم رای حمايت از س ران ب اشتباه انداختن ملت ايزی “ين دليل آه از اساس آميخت، به ا ود ” برنامه ري و طراحی شده ب

ت پس از جنگ ن بست عملكردهای دول تا حكومت اسالمی را از بن بست استراتژيكی شيخ علی اآبر هاشمی رفسنجانی و به ويژه از به ز ب تروريسم دولتی حكومت اسالمی نجات بخشد، در نهايت خود ني

ه دولت اصالحات چو تيفای بن بست رسيد؛ چرا آ رای اس ا ب ن اساسی ا نم ود، ماهيت ده ب دان نيام ه مي ی ب هروندان ايران وق ش ست حق توان

ژاد و قوميت و حقوق حقه و اوليه سيت و ن ارغ از جن ی ايرانيان را فام دو دوره . باور نمايندگی آند ز در تم ن رياست به همين دليل ني ی اي

رهی از آار جمهوری، اين دولت نه تنها نتوانست و اساسا نخواست گ يد فروبسته ی شهروندان ايرانی بگشايد آه با ترفندهای گوناگونی آوش

روژه . سد راه به آرسی نشستن حقوق ملت ايران شود ی خونين اين پز همدست آه به گفته ی علی رضا علوی تبار سه گروه و دسته را ني

دان و همراه دارد، از اساس برای حفظ موجوديت اين جمهوری به ميه افرادی آه از اين جريان حمايت می . ه است آمد د آ د و در پی آنن آنن

ت ن حماي ه اي ا را ب د“ه ازه و قدرتمن ی ت د ” ائتالف د، از چن اء بدهن ارتق . طيف ويژه خارج نيستند

ردادی ١ ف دوم خ ان طي ری اول هم روژه ـ س ردان پ ا و دولتم ی هی شان حفظ تماميت حكومت اسالم اصالحات هستند آه معضل اصلی

اين جريان آه . است” ی دين در قدرت مردمساالرانه“و حفظ حكومت از همراهان و همكاران تئوريك نضج گرفتن حكومت اسالمی هستند،

صل ی و در سرف اتی و امنيت ای اطالع شترشان در نهاده ای بي هن ام اي ران در تم ت اي وق مل د حق رای تحدي اگون ب ال در ٢٥گون س

.اند و همچنان هم هستند ی بودهميدان حفظ حاآميت حكومت اسالم


ی ٢ القوه، مل تالف ب ذهبی / ـ جريان ديگر اين ائ ا هستندآه شاخص م هلی زت اهللا اص ر ع رادی نظي ت و اف ذهبی آزادی اس ضت م ان نه ش

ب حابی، حبي ف س ين طي د از هم ی چن زدی و تن راهيم ي ان، اب . اهللا پيماه شت م ذهبی آزادی در ارديبه ضت م ط ١٣٤٠نه يدی توس خورش

د م انگزاری ش حابی بني داهللا س ان و ي دی بازرگ ن . ه شخص اي ه م وجان ن سو جريان از ديگر جري ه اي های سياسی از نهضت مشروطه ب

ان دخالت ان آغاز تاسيسش خواه اين است آه نهضت آزادی، از همصدقی و ود را م انگزارانش خ ه بني ن آ ا اي ود و ب ن در حكومت ب دي

ی می ز ـ معرف واه ـ ني ان آردن مشروطه خ شان خواه ا در آليت د، امن و آشاندن دين به دايره ی حكومت هستند و اساسا اصل جدا بودن دي

. آنند به ويژه تشيع را از حكومت مصرانه رد میرون از آشور هستند، خود ٣ م بي ـ جريان سوم آه هم در درون و ه

ه ی می را منتسب به دآتر محمد مصدق و راهيان راه جبه د ی مل . داننان ه اين ه ب د و چ شور دارن ه درون آ ه ب دی آ ت و آم ه رف ه ب ز چ ني

دی سكوتی آه در مورد فجايع حكومت اسالمی می ه امي د و چه ب آننژه ه وي ان خود آه برای دست يافتن به قدرت دارند و ب ه همچن ن آ اي

ای زادار آودت ه ٢٨را ع ن واقع وان اي ه خ رداد و مرثي اريخی م ی ترفتن از حكو می د، فاصله گ ا بازگشت حكومت دانن مت اسالمی را ب

ی ابی م تا ارزي ك راس اهی در ي م پادش تاويز ه ين دس ه هم د و ب آننره هرگونه همراهی ومتی ای را برای آرايش چه ان حك ی اصالح طلب

ی از م مارند مج ازه و . ش تالف ت اقرص ائ داران پروپ ان از طرف اينه می د آ د در قدرتمند با اصالح طلبان حكومتی هستند؛ هرچن ام باي تم

ه ٢٥اين افی هرگون ا ن ه حكومت اسالمی اساس ند آ ه باش سال دريافتسم است ی و ناسيونالي ی گراي ری، مل ی گ ع . ايران ان در واق ن جري اي

ده برخالف شعارهايی آه می ا اي ه سنخيتی ب يچ گون د، ه ر ده های دآتدائيان اسالم و محمد مصدق در رابطه با آوتاه آردن دست جمعيت ف

. انی از دولت و حكومت ندارندابوالقاسم آاشان در درون آشور است، ٤ ه بخشی از آن همچن ان ديگری آ ـ جري

ی ی حزب متالشی شده بازمانده ی توده و بخش جوانان اين حزب، يعن


داد انگشت شماری . سازمان فدائيان اآثريت است ه تع ن آ ا اي ان ب اينه ا هر گون ستی ب ان نگرش استاليني ا هم ا ب ستند، ام ه و بيش ني مدرنيت

دد و آزادی رايش تج وان گ ت عن اعی ـ تح ردی و اجتم ای ف ای ه هان چه در آغاز نضج . ورزند بورژوايی و امپرياليسم ـ ضديت می اين

روژه اندن پ ه سرانجام رس رفتن حكومت اسالمی و چه در ب ی دوم گشان را . خرداد سهمی اساسی دارند سياری از هواداران ه ب اين افراد آ

ن سال به آشتن داده نيز در ايران ام اي د، در تم ه ان رای رسيدن ب ا ب هرده سهم آوچكی از قدرت با حكومت اسالمی همراهی ا آ د ه جالب . انه خودشان در اين آه بيشتر اينان زمانی آه تيغ حكومت اسالمی را آ

ته همی اساسی داش ردنش س ز آ د، از تي شان حس آردن ر گردن د، ب انريختند و بعدها پس از فروپاشی آن ايران به آشور شوروی مرحوم گ

رب ه غ ام ب ست“نظ دند ” امپريالي ده ش تقرار . پناهن لی اس ز اص مرآرلين است اريس و ب تكهلم و پ ان در اس شتر اين ن . بي ه مشخص اي وج

ا جماعت و دوم خردادی ه، ب ها اين است آه در مورد صلح خاورمياند و ترين بخش حكومت اسالمی وجه مشترك و مشخصی دار راديكال ن

د آن هم به بن بست آشاندن جريان صلح خاورميانه و دخالت در رون . اين صلح است

سياری از آن ٥ ه ب ا ـ يك جريان ديگر هم در اين ميان وجود دارد آ ها ی در اروپ بازماندگان و زندگان آنفدراسيون جهانی دانشجويان ايران

های گرايش اين افراد آه . های پيش از انقالب هستند و امريكا در سال وده ه برخی ای گوناگونی دارند، عموما ت ديمی هستند آ شان در های ق

اينان بيشتر جوانانی بودند آه پس . ميالدی مائوئيست شدند ٦٠ی دههد مرداد برای ادامه ٢٨از آودتای ا آمدن ا و امريك ه اروپ . ی تحصيل ب

ستريك و دشمنی غيرمنقطی راد، ضديت هي ن اف شان وجه مشخص ايه ر گونه رفرم و سازندگی در دوران پادشاهی پهلوی با ه ها است و ب

ی ه همراه يچ گون م از ه ل ه ين دلي اعی هم ا ارتج ش ای ب رين بخ تسيون“ ته” اپوزي ا نداش اه اب د حكومت محمدرضا ش ا برخی. ان ان حت ش

ابقه الش س ام را ی ت ردمداران آن نظ ل س رای قت ستی ب ايی تروري هته د داش ست. ان ين لي ای دروغ ری در ه زار نف د صد ه شتارهای چن آ


دان ر نوشته زن ا ب ان ـ بن ات خودشان ـ های ساواك را اين ا و اعتراف هره آرده منتشر می ران را در اند، تا از اين طريق چه شين اي ی نظام پي

شر در افكار عمومی بين وق ب افی حق المللی آلوده، خشن، جنايتكار و ناس د مقي شان دهن ايی نجومی ن از. ه ه ت سنده گیالبت ا نوي ای در درون ه

ه ايران تمام دروغبافی رده و ٧٠ و ٦٠ی های ايشان را در ده شا آ افا را بی های نجومی آنفدراسيونی بر اساس اسنادی مستند اين دروغ ه

افی ای دروغب ه مبن ی آ ات دروغين ت؛ اطالع ده اس ار خوان ای اعتب هبرای ” نمبارزاتشا“خمينی و دستيارانش برای مشروعيت بخشيدن به

رای خودشان . دست يافتن به قدرت شده است اينان يك وظيفه بيشتر بی ناخته نم لطنتی در ش ی س ردن حكومت عرف م سرنگون آ د و آن ه ان

ن رفتارهای . ايران بوده است ر اي جالب اين آه بيشتر اينان همچنان به ارزه “شان در آن دوران، انگ فريبكاران ی“و ” مب د و می ” انقالب زننضاح ال افت اريخی س ا ٥٧ ت شان و ب رآردگی اي ا س ه ب را آافی ان دروغب ت، همچن وع پيوس ه وق شان ب ای اي كوهمند “ه الب ش انق . آنند ارزيابی می” اسالمی

ازه ه دست آوردن سهمی ويژگی اساسی و ت رای ب شان ب ی ايست ه لي ن است آ ومتی اي ان حك ار اصالح طلب درت در آن ای از ق ه

” چارچوب جمهوری “و ” ط جمهوری فق“و “ جمهوری خواهی “طويل روژه های مرحله را در حمايت ی دوم خرداد ای و لحظه به لحظه از پ

ستان سال به عنوان يك نمونه . آنند منتشر و امضاء می اده در تاب ی سان گفت و همين جماعت بيانيه ١٣٨١ ه در آن خواه رد آ شر آ ای منت

يش ه پ دون هيچگون ران ب ا دولت اي ا ب شرطی شده گوی دولت امريكه غرب در گفت و . بود د آ شده بودن ا حاضر ن اينان در اين بيانيه حت

شيند ذاآره بن توضيح . گويی انتقادی با دولت اصالحات به معامله و مهای غربی چند محور را برای معامله و مذاآره با دولت اين آه دولت

رده ها مرتبا اعالم می ايران در اين سال ا آ رين محوره ه مهمت د آ ی انر سر راه داختن ب ران، عدم سنگ ان شر در اي وق ب آن عدم نقض حق

.صلح خاورميانه و چند محور ديگر بوده است


ا به هر صورت چندی است آه مجموعه راه ب راد هم ی اين افار می ای آه فقط برای امضای اين بيانيه افراد نخودی ه آ ا ب ا ه د، ب آين

ی ت اساس وه دادن خواس ه جل ر وارون ی آ ان ـ آپ عارهای ش دن شآزاديخواهان سكوالر درون و بيرون آشور ـ به شرآتشان در ائتالفی

د“ ازه و قدرتمن ی ” ت ه م ظ حكومت اسالمی ادام رای حف د ب ه . دهن وجران، مشخص اين جماعت، فلسطينيزه آردن سياست خارجی دولت اي

ن ” انتخابی“حفظ بخش حكومت اسالمی، و مثال نفی بخش انتصابی ايران حكومت و در ن هايت ايجاد سدی در برابر خواست اساسی ملت اي

ه آزادی، دموآراسی افتن ب رای دست ي ی[ب ر دين د ] غي ه رون ورود بر ر س داختن ب جهانی شدن، عدم صدور تروريسيم دولتی و سنگ نيان

.راه روند صلح خاورميانه استار در گفت شريه علی رضا علوی تب ه ن ويی آ اب در وگ ی آفت

ان اه آب وان م١٣٨١م رده است، تحت عن شر آ تالف«نت ازه، ائ ای ت هسخنانی دارد آه هم شنيدنی » ی دوم خرداد گامی برای نوسازی جبهه شيدنی م اندي ت و ه اری! اس ن همي ه اي ه ب ی او آ ا و همراه ای ه ه

روزی در جنگ شكلی /فكری رای پي عملی اميد بسياری بسته است، بت ا داوم حكوم ه ت ومتی و البت اح حك ان دو جن ه مي ن گون المی اي س

ن . ريزی آرده است برنامه شنهاد اي ا پي ار ب فراموش نكنيم آه علوی تبی “پروژه، تنها در نقش نفكر دين ه او ” يك روش شده است، بلك ظاهر ن

ه ن گون ومتی و اي ان حك الح طلب ت اص نفكران “آلي روش .آند را نمايندگی می” دينی/ايدئولوژيك

های ها و نوشته فتهدر بعضی از گ «: پرسد پرسشگر از او می تالف اخيرتان از لزوم گسترش جبهه ری ائ ا ی دوم خرداد و شكل گي ه

ازه سخن می د و پيوندهای ت ا حدودی . گويي د ت ن تاآي ازه “اي . است ” تايد؟ آيا مقطع زمانی حاضر ويژگی خاصی چرا حاال به اين فكر افتاده

»دارد؟ه خ آ ار در پاس وی تب ست «: و عل صادفی ني د ت ن تاآي ه . اي ب

ه سترش جبه ن گ ان م تالف گم ه ائ كل دادن ب رداد و ش ای ی دوم خ هازه م ت ا ه ن روزه رورت“، اي م ” ض شتری دارد و ه ان“بي ” امك


ه . بيشتری ه زودی زلزل ه ب ن است آ ای سياسی يكم، پيش بينی من ايآنم ايران تنها آشوری است فكر می …ی ما رخ خواهد داد در منطقه ی ه م ن زلزل آ د از اي ی توان ت مل ده و حاآمي ارج ش المت خ ه س ه ب

المی[ ده ] اس سته ش و گس رده و جل ظ آ ود را حف ت ارضی خ و تماميعه“ د توس رد” ی فرآين ود را بگي ا شرط آن . خ وگيری از [ام شرط جل

ه ] روند گسسته شدن فرآيند توسعه توسط دولت اصالحات اين است آرايش ” نيروی قدرتمند “يك امی گ يش تم م و ب ه آ يهن آ دوست های م

ه جلب “گيرد، و آشور را در برمی ] جمهوری اسالمی دوست [ قادر بردم اد م ا طرح است، در صحنه” اعتم ته و ب ی سياسی حضور داش

. مردم را هدايت آند” شعارهای مناسب“ك …دوم« ا ي د “ تنه تالف قدرتمن ی ” ائ ه م ت آ ه اس د ب توان

ا وجود ه ب شانه “جهانيان نشان دهد آ تحوالت ” های مخالفت برخی نشور ن آ ران از اي زای اي دريجی و درون ساالری“ت ای مردم

ده ” جو مسالمت ا آين دار خواهد ساخت و اين تنه ان بخش و پاي ی اطمين …است] حكومت اسالمی[ايران

ارم« ف : چه ای مختل ان نيروه بش اصالحات مي از جن در آغادی عالقمند به مردمساالری و اصالح گری، نوعی بدبينی و بی اعتم

شار واحد “ اما …ت به يكديگر وجود داشت نسب رفتن تحت ف رار گ ” قسانی[ ه آ وی چ ا ] ؟!از س ختی، ت ديگر در دوران س ه يك ك ب و آم

امروز …حدودی اعتماد به هم را در ميان نيروها افزايش داده است سانی در حمايت از مردمساالری به روشنی می ی [دانيم آه چه آ ] دين

ستند و ذير ه سئوليت پ ر و م ته “پيگي ستقل از گذش ته م ه داش د ای آ ” انا حضور و هدف ك ضرورت ب وان ي ه عن ساالری را ب روز مردم ام

ه د پذيرفت ا “ از …ان اد ب الب و عن سل انق ا ن منی ب ضور “دش حساالرانه ه مردم ن در عرص ه ی دي تالف [” ی جامع ای ائ ين نيروه ] ب

شينه . ديگر خبری نيست ا ی ديگران و متصل آردن آن از تحقير پي هه گوش نمی ب زی ب ژه . [رسد ه بيگانگان چي ه وي ديگر حضور در ] ب

رای آسی شينه “انقالب و جنگ و دفاع از نظام انقالبی ب ” ی منفی پيی سوب نم ود مح ی. ش ه م تالف در نتيج ه ائ ت آ وان گف ازه و ت ای ت ه


تالف سترش ائ روری گ م ض روز، ه ود ام ای موج م ه ت و ه ر اس تن ر ممك ل ر . ت ن تحلي م اي ما ه د ش نيدهالب داف ا ش ی از اه ه يك د آ ايل ره قت ای زنجي ه ه وع زمين ر ن ردن ه ان ب ت ای، از مي رای حماي ای ب

وده ان درون حاآميت ب ت، از اصالح طلب رون از حاآمي نيروهای بي » !است؟

اد يك رای ايج ار و همراهانش ب وی تب ه عل انی آ اما سه جري : ندا گزاری آرده ها سرمايه نيروی قدرتمند ائتالف روی آن

ه « م گفت بال ه ه ق انطور آ ده در هم ناخته ش روی ش ه ني ام، سه رف عرص ك ط وع در ي ه در مجم ستند آ ال ه ران فع ی اي ی سياس

ری ن نظام [های سياسی درگي ران از آليت اي ات ملت اي ه مطالب ] و نی رار م د ق ساالری . گيرن ب و مردم الح طل ای اص ن نيروه واه اي خد از ه: عبارتن رداد، نير جبه ی ی دوم خ ای مل ای /وه ذهبی و نيروه م

ه در درون اين سه جريان بخش . ”جمهوری خواه “ هايی وجود دارد آا می ائتالف آن ده ه ين آنن د نقش تعي ره توان يم چه ده ای در ترس ی ی آين

ه مذهبی نيز بخش / در ميان نيروهای ملی …آشور داشته باشد هايی آذا [هدين خلق ی معناداری از ميراث و الگوی مجا اند فاصله توانسته ] آ

ه ی ناشی از برخوردهای سال بگيرند و آينه های نخست انقالب را بين شارآت در چن رای م ساعدی ب عيت م پارند، در وض ی س فراموش

ان . ائتالفی قرار دارند ان “در مي ز بخش ” جمهوری خواه ه ني ايی آ هده دين ستيزی و برخورد منفی با همه ه ی نيروها و پدي سوب ب های من

تهانقالب ر ار گذاش ی ا آن تالف محتمل ين ائ د، از اجزای مناسب چن انم در داخل آشور . شوند تلقی می بايد توجه داشت آه اين نيروها را ه

»…توان يافت و هم در خارج از آن میزاری ای آه علوی تبار روی آن سرمايه های تازه اما ائتالف گ

:آرده است، چند ويژگی داردی ه بخش مل ذهبی /نخست اين آ د م تالف باي ن ائ ی فاصله « اي

ق دين خل راث و الگوی مجاه اداری از مي ذا[معن ه] آ د و آين ی بگيرنپارند ناشی از برخوردهای سال های نخست انقالب را به فراموشی س


ا[ رار ] ت ی ق ين ائتالف شارآت در چن رای م ساعدی ب » در وضعيت م . بگيرند

ه بخش ن آ شوری “دوم اي ارج از آ واه خ وری خ ن ” جمه ايد “ ا ” ائتالف تازه و قدرتمن د حتم ا “باي ن ستيزی و برخورد منفی ب دي

! بگذارد” های منسوب به انقالب را آنار ی نيروها و پديده همهه سل «سوم اين آه امروز روشن شده است آ ا ن از دشمنی ب

ساالرانه ا حضور مردم اد ب الب و عن ن در عرصه انق ه ی دي ی جامعی ديگران از تحقير پيشينه . ری نيست ديگر خب ] بين نيروهای ائتالف [

ه . [رسد چيزی به گوش نمی ] هم[ها به بيگانگان و متصل آردن آن برای ] ويژه ديگر حضور در انقالب و جنگ و دفاع از نظام انقالبی ب

».شود محسوب نمی” ی منفی پيشينه“آسی ازه “چهارم اين آه جريان اين د و ت تالف قدرتمن م ” ائ وز ه هن

ه جل “ ردم قادر ب اد م ا طرح است، و می ” ب اعتم د ب شعارهايی “توانب رای ” مناس ه“ب ازی جبه رداد نوس وان ” ی دوم خ ه عن ردم ب از م

تفاده رده و ضمن اس تفاده آ ری اس اد “ی مجدد از ماشين رای گي اعتمن حضور مردمساالرانه “همچنان حكومت اسالمی يا ” مردم را ” ی دي

. در حكومت تداوم بخشده ن آ نجم اي رورت“پ ان“و ” ض تالف” امك ن ائ ازه و “ اي ت

د راغ ” قدرتمن اس چ ر اس شتر ب ه از بي ت آ بزی اس ای س ارج “ه خشور وان ” آ ت عن واهی “تح وری خ ت ” جمه رفتن خواس ده گ ا نادي ب

ومتی عرفی و سكوالر ـ ه حك افتن ب رای دست ي اساسی ملت ايران ب . شود بدون توجه به شكل حكومت ـ دريافت می

ه ج شم و از هم بش ار ال وی تب ای عل ول آق ه ق ه ب ن آ ر اي : ته تنها يك ائتالف قدرتمند است آه می « د آ شان ده ان ن ه جهاني د ب توان

شانه ی ن ود برخ ا وج زای ب دريجی و درون والت ت ت، تح ای مخالف هران المی » اي ت اس ساالری«از حكوم سالمت مردم د ای م و خواه ج

ده ا آين ن تنه اخت و اي دار اي س ش و پاي ان بخ ت [ران ی اطمين حكومالمی ت] اس ه » .اس د البت ساالری“و ص سالمت مردم و ای م ا ” ج ب

ر ان و حضرت حسن نصراهللا رهب همكاری و همراهی حزب اهللا لبن


ان اين جريان و توافق شان و ديگر جري ابين اي ستی های م های تروريه ه منطقه با رئيس جمهوری اصالحات در سفرهای چندگان شان ب ی اي

!ی خاورميانه منطقهتالف ن ائ ه بخش اي ر س ا ه ت ي ن جماع ر صورت اي ه ه ب

د ” قدرتمند و تازه “ فروپاشی تماميت “آه همچنان در صددند از فرآينالمی ت اس لطه ” حكوم ظ س ان حف د و خواه وگيری آنن ی جل

شينه “هستند و ” ی دين در حكومت مردمساالرانه“ م ” شان ی منفی پي هشان در ب ت داشتن دارد و دس ی ن دان اهميت شچن اتی و خ ای اطالع ه

ال ی س امی و امنيت د نظ م باي المی ه ت اس ازين حكوم ای آغ ه “ه بروژه ” فراموشی سپرده شود رداختن پ ا پ ازه ب ر ی ت روژه “ای نظي ی پ

ورده ست خ رداد شك ی” ی دوم خ ا م د ب ه “خواهن ازی جبه ی دوم نوسم يك دوره ” های تازه و قدرتمند با ائتالف “و ” خرداد از ه اريخی ب ی تهديگ ران را در منگن ت اي ال ر مل المی و جنج ت اس ای ی حكوم ه

ی دوم خرداد زندانی آرده، با اين ترفند باز هم بر عمر پروژه درونیده ر آم ه س د ب طايی بيافزاين رون وس اده و ق ب افت ن حكومت عق . ی اي

تن بخش ه دست داش ن آ ب اي وری“جال واه جمه ن ” خ رزی اي برونمان د ل عملكردش ه دلي تالف ـ ب يد ر دو دورهائ وری س ی رياست جمه

روژه ان پ دن متولي ا ش ل اصلی خوابنم اتمی ـ دلي د خ ست محم ی شكزاری خورده ی دوم خرداد و اصالح طلبان حكومتی، برای سرمايه گد “روی ازه و قدرتمن تالف ت ن ائ ت ” اي ين حكوم داوم هم ت ت در جه

! اسالمی استيد مح اب س يش جن دی پ ين چن ه هم ن آ ب اي اتمی، جال د خ م

ی دام نم م در آ خنرانی دان ك از س دی ي ای آم ه ه ود آ ده ب دعی ش اش مام . داخلی، بهتر است از استعمار خارجی ] دينی[استبداد ن پي د اي پيام

ل ران و تكمي ت اي ار مل ردن آ ام آ درآاران تم ت ان رای دس ژه ب ويا دوم خردادی [آنندگان روند به اضمحالل آشاندن اين آشور ويران ه

شانو حامي ژه ] ان عار وي ن ش ردن اي وريزه آ ت، تئ اتمی اس ای خ ی آق !ی تاريخ معاصر ملت ايران هم درست در اين سرفصل ويژه آن


ای روی نوشته ٢٠٠٣ سپتامبر ٢٥در همين رابطه در تاريخ شی ه خط م ده، آ ه سوی آين وان ب ا عن ت ب وز رف ا ني ايت گوي ت س ن

. ی جريان دوم خردادی را مشخص آرده بود آيندهان ه در آب ار آ وی تب ال عليرضا عل اه س افتی ١٣٨١م ا دري ب

ز ائتالفی وسيع و ران، مبتكر ت د اصالح طلبی در اي ديگر از فراينان ر ـ جمهوريخواه ان ديگ ا دو جري راه ب ازه هم د و ت قدرتمن

ی رزی و مل ذهبی/برونم رای در دست م رزی ـ ب ای درونم هاه ر م ود، در مه ده ب درت ش رفتن ق ای ١٣٨٢گ ه پارامتره ه ب ا توج ب

ای آه در منطقه و سرنوشت تاريخی اين جريان رخ نموده است، تازهروژه رح پ ا از ط ان اساس ته و جري ت برداش زرگ دس تالف ب ی ائ

ادی ملت اتوانی و بی اعتم دنامی و ن اصالح طلبی را در حضيض ب . ايران معرفی آرده است

ژه، ب ام وي ن پي ستين اي ار در بخش نخ وی تب ی عل ٤ه بررسصه ن مشخ لی اي اله٧ی اص ه و س رداد پرداخت س از دوم خ ی پ

.گيری جالبی از اين دوران ارائه داده است نتيجهروژه ه پ ت آ دعی اس ته م ن نوش ه در اي ن آ ا اي شان ب ی اي

سال اصالح ٧اصالحات دچار بحران شده است، با اين همه نماد اين ی ی م اتمی معرف ای خ ان آق ی را همچن د طلب شان آن ر اي ه تعبي ه ب آ

ری طرح اصالحات را در دست هيچگاه نخواست و يا نتوانست رهب . داشته باشد

ال، د س ن چن ه در اي ت آ ته اس ن نوش ريح و روش شان ص اييا به » در چارچوب جمهوری واليی “اصالح طلبان پذيرفته بودند آه

ه شان گفت ود اي صابی “ی خ ت انت ر والي ی ب المی مبتن وری اس جمهه شاهراه می” فقيه ی مطلقه توان حكومت را از درون متحول آرد و ب

.اصالحات و مشروعيت آشاندابی می ا تاسف ارزي شان ب ه اي ن هم ا اي ن ب ام اي ا تم ه ب د آ آن

ترفندها نه تنها اصالحات نتوانست آاری از پيش ببرد، بلكه در همان نماد ی ايشان، خاتمی حتا به نوشته. گام نخست نيز از حرآت باز ماند

ه ست، بلك ان ني ن جري ده و سخنگوی اي ا ديگر نماين اين جناح، نه تنه


ه ه گون ته ب ود خواس ده خ ت حكومت ای نماين ت و آلي ی سياسی تمامي . شود اسالمی ارزيابی می

ز ار تاسف انگي وی تب ای عل ته از سوی آق ن نوش ه در اي آنچاالن اصال ارزيابی می ر از فع ه زودت ردم البت ه م ن است آ ح شود، اي

روژه [طلب، اين واقعيت ن بست رسيدن پ ] ی دوم خرداد واقعيت به باند و با شرآت نكردن در انتخابات شوراها درك خويش را درك آرده

. اند را از ناتوانی نهادهای منتخب به نمايش گذاردهه در چارچوب شان داده است آ ار خود ن وی تب ه عل با اين آ

ن اين جمهوری واليی، اساسا اصالح طلب ا اي دارد، ب ان تحقق ن ی امكشنهاد می ايی را پي ده راهكاره ه سوی آين رای راهی ب ه ب ه هم د آ آن

ی ی بررس ژه آن م ش وي د نق ردن توان د آ ان را در س ن جري ی اي . مبارزات ملت ايران به روشنی نشان بدهد

ه شان در ادام ته اي ين نوش ان اصالح ٤ی هم ف را در مي طيی دی م ه بن ان طبق ه طلب د آ ژهآن ك راه و روش وي ر ي رای ه ای را ب

د ر دارن ران در نظ ت اي ارزات مل شاندن مب ست آ ن ب ه ب داوم ب . تد ده معتقدن ه آين د ب ی و امي ه همراه ار ب ستين راهك داران نخ ه . طرف ب

جدی ) امريكا و متحدانش (گر خارجی باور ايشان، تهديد قدرت سلطه ان سرنگون سازی نظام است و اين قدرت سلطه جمهوری گر خواه

ه جای اسالمی و جايگزين آردن گزينه ای وابسته و غيرمردمساالر ب !آن است

درت سلطه ر البته پوشيده نيست آه منظور ايشان از تهديد ق گانع تراشی حكومت خواهان سرنگونی حكومت اسالمی، نه به دليل ماسالمی در روند صلح خاورميانه و حمايت فعال لجستيكی و پشتيبانی

ن حك ان اي ت از جري ست وم ب و تروري شونت طل ای خ ای ه هه تن ای خاورميان ود در م شتناك موج ان وح ل خفق ه دلي ه ب ت، و ن اس

ی حقوق شهروندی ايرانيان ـ فارغ ی ايران و تضييق هر روزه جامعهفبار اقتصادی . از باور و جنسيت و قوميت ـ است ا وضع اس و نه حت

ه دارك جانان ژه ت ه وي رای دست ي و ب الحای ب ه س شتار افتن ب ای آ هال ا راديك اری ب ا همي ا حت انی، ي ست همگ رين و تروري رين ت ت


ت ده حكوم رنگون ش ای س شده ه رنگون ن ت و س ه اس ا . ی منطق حتيش از ايتی ب ت % ٩٠نارض ای حكوم ران از آارآرده ت اي مل

ن ل سرنگونی اي ز دلي رن ني اسالمی در هر دو شق آن، در اين ربع قرار است حكومت اسالمی نيست، بلكه يك جريان سلطه گر خارجی ق

م می ی ه ران، ايران ه خود را در موضع ملت اي ان آ ه اين د، ب انگارنل [!] حمله آرده، حكومتی وابسته و غير مردمساالر را ان تحمي به اين

ن سال ! آند ام اي ان در تم ين اين ه هم ن آ شه جالب اي شه و همي ا همي ه تحقير تاريخی اين ملت و ضديت ی ملت ايران، به برعليه منافع عاليه

ه د با هر آنچه آه نماد ايرانيگری است، پرداخت م . ان از سوی ديگر هوده ان نب ين اين ه هم افتن ب رای راه ي ران ب ت اي ستن راه مل ا ب ه ب د آ ان

رن ع ق روند جهانی شدن و ترقی و پيشرفت، اين آشور را در اين ربسيونی رده در قرون وسطای انكيزي ل آ ران ، شان قف ارزات ملت اي مب

!!اند را برای دست يافتن به تمدن و تجدد و مدنيت، فلج آردهته از نوش ود در آغ ه خ ن آ ا اي ار ب وی تب ع عل اش در واق

ابی می پروژه د و متوقف شده ارزي ا ی دوم خرداد را ناآارآم د، ام آنه ی به دليل نگرانی از تهديد سرنگونی آليت حكومت اسالمی، وظيف

ا نزديك جناح اصالح ه ب رده است آ طلب حكومتی را اين ارزيابی آه صفر د و ب ين ببرن ان سرنگونی را از ب دارگرايان، امك ه اقت شدن ب

. نزديك سازندومتی ين حكومت اسالمی، حك ه هم د است آ گويا ايشان معتقت ن حكوم ست اي رب، نخ ت غ ده اس رار ش ه ق ت آ ساالر اس مردم

ساالر سته [!] مردم ر واب م پس از را س[!] و غي د ه د و بع رنگون آنار ر آ ر س ساالر را ب ر مردم سته و غي ومتی واب ران، حك سخير اي ت

!آوردشان ه اي د آ ر چن ت، ه ن اس شان روش ی اي ل نگران ه دلي البت

دی آوشد، اين نگرانی را در بسته می ی بن ه های مل ه گرايان ی اسالمی بران دوستی همگامانش معرفی آند، چرا آه خوب می و داند طشت اي

ابقه ه س ن هم ا اي ن حكومت آمدی ـ ب ی اي ی درخشان در حاآميت ملال تيزی ـ س ی س الش ايران ت و ت اده اس ام افت ت از ب ای هاس ه


ز، ديگر نمی همپالگی ه های ايشان ني د بهان ريفتن ملتی توان رای ف ای به د آ ن ٨باش ای اي ا و راهكاره عارها و نماده دانی ش ت زن ال اس س

.جمهوری واليی اسالمی استاصالح طلبان در چارچوب زرگ و تالف ب رح ائ ه ط ن آ ا اي شان ب ه اي ن آ ب اي جالان اده است، همچن ارآرد افت ده، از آ ه صحنه نيام قدرتمندش، هنوز ب

روژه امی پ شوری ح ارج از آ ان خ وری خواه ی اصالحات از جمه !ای جايگاه واالی خويش را حفظ آنند خواهد در چنين جبهه می

ه راز نوشتهو البته مهمترين ف ن است آ اصالح «: ی ايشان ايان سرنگونی تماميت ه خواه انی آ ان آن ومتی در چالش مي طلبان حك

ران [حكومت اسالمی هستند ردم اي ی م دارگرايان ] يعن ه اقت خود را ب »!يابند تر می نزديك

ی اين همه شعارها ی بزك آرده توان چهره آيا بهتر از اين می ال ای اص ا و راهكاره اهی و نماده ادق آگ بح ص ی را در ص ح طلب

ه ايرانيان، دست و رو نشسته و چرك و پف آلود، نشان داد و از آن ب !وحشت نيفتاد؟

زی می م دارد چي ه رئيس جمهوری اصالحات ه بيه ب شود شه ت آ ين دس ری از هم ك ديگ ا دلق صرالدين ي ال ن ثال م ا م ول ي بهل

ی امی م ارف و ع صارش دل از ع الت ق ی جم د و برخ ربايا نقطه اسیسي د ت سيون چن ا آاران هميشه سياست باز اپوزي ا را، ب ی م

. آشاند اش به ميدان می همين افاضات چند طبقهه يد اسداهللا الجوردی را در دهن ران مثال وقتی س ازار ته ی ب

ی د و آل زرگ اسالم نامي ترور آردند، جناب، اين حاجی را سردار ب . زير آرداشك در فقدان حاج آقا به ريش مبارآش سرا

شجويان در ه دان م ب ی ه اه ١٨وقت بيخون زده ١٣٧٨ تيرم شدی االی بلن شجويان را از ب ن دان د و اي ا شعار ش ا ب ا “ه را از م ا زه ي

رای ” !بپذير به پائين پرت آردند، جناب رئيس جمهوری آه معموال به ای می ای، مزه مزه هر چيز بی ود آ ار افاضه فرم ن ب د، اي از «: پران » !شجويان زندانی، بيگناه به زندان افتاده باشند؟آجا آه دان


يس جمهوری در ا رئ همين شخصيت بزرگ اسالمی حاج آقل ين ١٩٨٤ماه آوري ود، در اول اد اسالمی شده ب ر ارش ازه وزي ه ت آ

ه سمينار نمايندگان فرهنگی جمهوری اسالمی در خارج از آشور آدن به دليل همدلی و دوستی ميان علماء و غالمان سفار ت در شهر لن

های استراتژيك فرهنگی تصميم گرفت برگزار شد، در تعيين اولويت المللی جمهوری اسالمی معرفی آه زبان عربی را به عنوان زبان بين

د اعه . آن ر اش د ب ا تاآي يد ب ان و آوش وان زب ه عن ی ب ان عرب ی زبين ه ب يم پاي ی اسالمی در تحك الم الملل رای اع ه را ب الم، زمين ای اس ه . ان عربی به عنوان زبان رسمی مردم ايران فراهم آوردزب

اريخ المی در ت ت اس ون حكوم اب در تلويزي ين جن ١٨هموامبر ه١٩٩٧ن د افاض ب ش ری مرتك ود. ی ديگ سانی در «: فرم آ

اد ايران حق فعاليت و حيات سياسی دارند آه به اسالم و رهبری اعتقسی آه نظام را قبول ندارد با آ «: بعد هم اضافه فرمود » .داشته باشند

ورد د برخ ی باي ی و تنبيه ان امنيت ا زب ت، ب دازی اس ر بران و در فك » !آرد

ن اريخ ژوئ ران در ت ان چاپ ته شان در آيه ين اي ول هم از قوده ١٩٨٦ د چاپ شد آه فرم ه «: ان ن باشد آ اگر منظور از آزادی اي

يچ با مبنای انقالب اسالمی و اسالم برخورد شود، اين آزادی ر ه ه ا ب » !دهد و اجازه هم نمی) قبول آند(تواند وجه، مردم انقالبی ايران نمی

اريخ ون حكومت اسالمی در ت اه ٢٣حضرتشان در تلويزي مه ود ١٩٩٨م رازی ديگری فرم ردن ف ا گ ه در «: ب يم آ يار باش هوشای می عين ادی شدن آزادی پ رای حالی آه بر آزادی و نه شاريم و ب ف

يچ آن آن فداآاری می ه ه ی ملت [وجه همسوی دشمنان يم، ب ه يعن البت » !نشويم] ايران

ران، اپ ته ان چ فند ١٦آيه شان در ١٣٦٧ اس ول اي از قسنده ات شيطانی نوشت رابطه با سلمان رشدی نوي اب آي د «: ی آت باي

ی ام خمين رعی حضرت ام م ش اس حك ر اس لمان[ب دام ] س دی اع رش »!اين حكم نيستشود، و هيچ راهی برای گريز وی از اجرای


ها هم اين جناب در رابطه با در چشم انداز بودن همين تازگی د سالح رای دست برداشتن از تولي شتار فشارهای بين المللی ب های آ

ان وی حاآم ه از س لح خاورميان د ص ت در رون دم دخال ی و ع جمعه دوش می ی رياست جمهوری آشوری آه ايشان آباده شد، اش را ب آ

البته به قول ! تبداد داخلی بهتر است از استعمار خارجی اس: اند فرمودهه منظورشان از رهن است آ ستانی خودشان واضح و مب انشاهای دبت و وی دول ده از س ال ش ی اعم تبداد دين ين اس ی هم تبداد داخل اس

شان هفت ه اي اخ رياست /حكومت اسالمی است آ هشت سال است آ . استاش را با فريب ملت ايران اشغال آرده جمهوری

ايزه ده شد، خانم شيرين عبادی هم آه ج ل را برن ی صلح نوب » !اين آه چيزی نبود«: ايشان البته شوخ طبعانه فرمودند

ن است م اي از آخرين شاهكارهای آالمی ايشان يكی ديگر هدند و زادار ش وردی ع داهللا الج رگ اس رای م ه ب ه آ ه همانگون آ

د، رای مرگ قاضی الجوردی را سردار بزرگ اسالم خطاب آردن به امزه قاتل شيخ صادق خلخالی اطالعي دند ی ب ه . ای مرتكب ش از هم

يچ «: اند تر اين آه فرموده تر و داغ جالب در مجلس شورای اسالمی هت دنی حكوم ی و م ی و جزاي انون اساس ه ق سی آ ی آ الفی، يعن مخ

» .برد، نبايد حضور داشته باشد اسالمی را زير سوال میا آنم آه بچه هايی فكر می ست به سال راستی من مدتی ا های م

ی ات را م ن افاض ا در اي نفكران م ی روش ه برخ ن آ د و از اي خواننرای شور ب ات آ انس نج ا ش اجی را تنه ن ح رز اي رز و برونم درونم

رده ی آ المی تلق ت اس ين حكوم ست هم ن ب دن از ب ا ش ه ره د، ب انی نف ب سيون و روش ا و اپوزي ت م ا و مل اهی م وادی و ناآگ كرانش سی د م ه . خندن ن گرب ه از اي الی آ انی خ د زاآ ای عبي د ج د زاه ی عاب

. تری ارائه آند مسلمانا تصوير تازه


سخن پايانی

ق المی از طري ت اس اتی حكوم ی و اطالع ش امنيت بخ

بعد آه با . ای مرا به سفری به آشورم ايران دعوت آرده است واسطهده رو ش ش روب ن پرس ه اي ت آ ن یم: اس دان اوي ه زن د ب خواهي

دهيم خير، می : اند آه بكشانيدش؟ پاسخ داده شانش ب . خواهيم ايران را ند روز را ببينن ران ام د و اي دانش بياين م فرزن ودش و ه م خ ادره . ه ن

افشاری آه نوزده سال پيش از ايران رفته است،

ر درست و حسابی روند پيشرفت ران را در زي های آشور ايلطه ت س ی ی حكوم ت و نم ده اس المی ندي ه اس ران چ ه در اي د آ دان

ه است پيشرفت ام يافت ولی انج يهن اسالمی !! های محيرالعق ام م ن م ايشرفت ها و قرن سال ايی در سازندگی و پي ام آشورهای اروپ ها از تم

دو تن از باصطالح روشنفكران اين سالها نيز، اولی . پيش افتاده است ن ان و دومی نمی اش به تهر در همين سفرهای آمدی م از آجای اي دان

ای د پوي دنيای آج و آوله، هر دو برای اين آه به زعم خودشان رونشند، مدرنيته را در ايران دوران پهلوی دوم و الزاما اول به چالش بك

ا ” امير آبير “حكومت اسالمی در دوران [!] های از سازندگی ران ي اييد ارد داوم آن در دوران س سنجان و ت يخ رف وری ش يس جمه ان رئ آ

دعی شده آنونی ايران يادها آرده ه اند و حتا شوخمندانه م د آ مگر : ان . اند آخوندها چند برابرش را آرده. جاده ساختن هنر بود آه شاه آرد

ه انگاری من البته با اين ساده ازار های سياسی آاران حرف ای باهم تاآيد خو سياست در ايران و خارج از ايران آاری ندارم، تنها می

آنم آه جاده ساختن و گاز آشيدن و پارك درست آردن، نه تنها دليلی ه اد جامع ه و ايج ايگيری مدرنيت ر پ ه ب ست، بلك درن ني دنی و م ای م

ی ا م د اساس م باش افی آنه د ن اده . توان رين ج ان بهت ا و اتوب ا و ه هن راه ه آه ا را در نيم ر دني ای سراس ن از ه ستم، دوت رن بي ای ق ه


شرتري ت ضدب ران حكوم ان ن رهب وين جه راز ن ای ط در [!] ه . اند؛ هيتلر و استالين آشورهاشان ساخته

ع آن در با اين همه، هم زلزله شتار فجي زان آ ار و مي ی رودبه شتار زلزل ازه چند سال گذشته و به ويژه آ شان ی ت م ن ی شهرستان ب

داد آه همين ميزان سازندگی ادعايی هواداران حكومت اسالمی تا چه ی ما در ايران اشغال شده . ميزان بی پايه و تا چه ميزان پوشالی است

ه ر جای زلزل شته ب زار آ اه ه ا پنج شتر ت دود شش ري درت ح ا ق ای به می ا دو گذارد و در آشور امريكا زلزل شتر تنه درت هفت ري ا ق ای ب

!!!نفر تلفات داردران المی در اي ان اس وت حاآم ه دع خ ب ا پاس ادره : ام ن، ن م

ه آشور ری، بدين وسيله رسما و علنا اعالم می افشا انی ب ه زم نم آ آاز خواهم گشت اشغال شده ان امنيت ب ام از سوی آزادی آشان و نافي

ا اغ اصفهان و ي ار ب ا چه ران، ي آه بتوانم در خيابان زيبای پهلوی تهرده، لب زند شيراز با دامنی مينی های ماتيك ژوپ، موهای آرايش آ

ا او زير بغل مردی را آه دوست دارم، گرفته زده، در حالی آه ام و بان . در حال خنده و شادی هستم، قدم بزنم سی خياب ه نان ه آاف م ب بعد ه

دهم و در فارش ب يرينی س راب ش ه ش ن آاف روم و در اي اد ب اس آب عبم، حالی آه دوتايی بسته ر بغل داري تانمان زي های عيدی را برای دوس

م بگوييم هايی آه دوست از ميهمانی آن ا ه يم و ب شان داريم، صحبت آن . و بخنديم

ان سمبوليك دريافت من از آزادی تم بي ه آنچه نوش ای است آی باصطالح روشنفكران عقب افتاده ” مبارزات“ سال است در اثر ٢٥

ه ارت رفت ه غ ران ب غالگران اي ن اش ا اي تی ب ا در همراهی و همدس م .است

وطن آنجاست آه آزاری نباشد ا آسی آاری نباشدآسی را ب

ا در اين شعر عاميانه در واقع بيان عينی و مادی و ملموس مه . فهم از آزادی و امنيت است ه آ وانم آن گون ه من نت در آشوری آ

ه دوست دوست دارم لباس بپوشم، آن گونه آه دوست دارم و با هر آ


ك زار و ي م ه ور باش ی مجب ر حرآت رای ه نم، ب و آ ت و گ دارم، گفه ا يش زمين ا آن را پ ه اساس دهم آ رعياتی ب ان ش ی آزادی و متح ی نف

ی شورم م ت در آ ی و امني ه دموآراس ست و ن ی ه ه امنيت م، ن شناشسد آزادی ستر ج ا خاآ اهی، حت ر ش شيد امي انم مه ول خ ه ق ای و بان تحت سلطه سوخته ن ی من نيز در زمانی آه اين آشور همچن ی اي

. ز نخواهد گشتحاآمان اسالمی است، به ايران بارای دوست ه آسی را ب ه دوست دارم آ من ايرانم را آن گون

ای داشتن سنگسار نمی زد گورآن از به ه در آن م د، سرزمينی آ آنن !!همين. آزادی بيشتر است، ارزش سفر و زيستن ندارد

ميالدی ٢٠٠٣ دسامبر ٢٨نادره افشاری،

المی در ت اس ای حكوم امی نهاده رای تم ت ب رونوشن آشور و تمام بنيادها و افراد حامی اين حكومت در درو

!!خارج از مرزهای اين ميهن آفت زده، ايران


ها و منابع فهرست آتاب

شارات مهر و ـ قرآن مجيد فارسی ، ابوالقاسم پاينده، چاپ خارج، انت

انتشارات نويد ـ قرآن مجيد، عبدالحميد آينی

ای ـ قرآن آريم، الهی قمشه البالغه، علی ابن ابی طالب ـ نهج افصاحه، محمد ابن عبداهللا ـنهج

ها ی ايران نامه ـ مجموعه ها ی مهرگان ـ مجموعه ی مجالت آنكاش ـ مجموعه ی مجالت فصل آتاب ـ مجموعه ی مقاالت جالل آل احمد ـ مجموعه

سال پيش به اين سو٥ـ آيهان چاپ لندن، از ميثمیاهللا ـ دو جلد خاطرات لطف

ـ خاطرات حسينعلی منتظری ـ سايت اينترنتی حسينعلی منتظری

)جلد٤(ـ پرتوی از قرآن، سيدمحمود طالقانی ـ نگاهی از درون به جنبش چپ ايران، خاطرات ايراج آشكولی

ا دی خانباب اطرات مه ران، خ پ اي بش چ ه جن اهی از درون ب ـ نگ تهرانی

ـ خاطرات منوچهر ثابتيان احمدـ خاطرات احمد

ـ خاطرات محسن نجات حسينی ـ قرن ما، محمد رضا عضدانلو

های تالش ـ مجله های علی ميرفطروس ـ تمام آتاب

ـ چند جلد از مجموعه آثار علی شريعتی


الدين شفاء ـ تولدی ديگر، شجاع الدين شفاء ـ جنايت و مكافات، شجاع

ـ بيست و سه سال رسالت، علی دشتی سال پيش به اين سو٧، چاپ مونيخ، از ی مجالت آاوه ـ مجموعه

ان، ـ ـ بنيانگزاران سازمان مجاهدين خلق ايران، ديدگاه ها و اهداف آن فرانسه١٣٨٠پرويز يعقوبی، سال

ـ خاطرات جدا شدگان از سازمان مجاهدين خلق ـ خاطرات نورالدين آيانوری ی تاريخ، علی اآبر راستگو ـ سازمان مجاهدين در آئينه

ات ستاره فرمانفرمائيانـ خاطر ـ دو جلد آتاب رگ تاك، دالرام مشهوری

ـ دو گفتار، دالرام مشهوری ـ از موج تا طوفان، باقر مومنی

ـ يا مرگ يا تجدد، ماشااهللا آجودانی های واليت فقيه، ماشااهللا آجودانی ـ پيش زمينه

افر آزادی ـ سايت اوه آهنگر، آ ران امروز، آ ا، اي ی گوي ، های اينترنت …نگاه نو و

ق، ـ ـ دين خل ان، بخش دوم، مجاه د آبراهامي ال، آروان الم راديك اسان ترجمه ولتن، آب شر ب اه ی زينل نوروزی، ن ر ١٣٧٨م ، ١٩٩٩، اآتب لندن

ـ ايران بين دو انقالب، آرواند آبراهاميان ـ معمای هويدا، عباس ميالنی

ـ تجدد و تجدد ستيزی، عباس ميالنی ی ميزان، نهضت آزادی مهـ چند شماره روزناه سازمان ـ چند شماره نشريه وط ب ی مجاهد، ايران زمين، شورا مرب

مجاهدين ـ ابوالحسن بنی صدر، خيانت به اميد


اله انی محصلين و ـ آتاب دو جلدی تاريخ بيست س ی آنفدراسيون جهی اتحاديه(دانشجويان ايرانی ستان ) ی مل اب، چاپ اول، زم شر بازت ن

١٣٧٢ …های بسياری ديگر بو آتا

Documents

ﻪﻧوراو ﺲﻧﺎﺴﻧر ناﺮﻳا رد ﯼﺮﮑﻔﻨﺷور ناﺮﺤﺑ]cdn.zandiq.com/books/Ronesanse_varouneh__nadereh_afshari.pdf · حﻼﺳ ﺢﺑﺬﻣ ﻪﺑ