Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
II29 Θεωρία της Ιστορίας
Ενότητα 3 Τί είναι ιστορικό γεγονός
Αντώνης Λιάκος
Φιλοσοφική Σχολή
Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας
2Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορία αποτελεί μια πειθαρχημένη διανοητική δραστηριότητα η οποία ελέγχει την αξιοπιστία των πηγών της το συσχετισμό των δεδομένων με τα συμπεράσματα είναι ανοιχτή σε διάλογο και δεν επιβάλλεται αξιωματικά τέλος συνεχώς ανα-στοχάζεται πάνω στη μέθοδο και τη θεωρία της Αυτή η ιστορία καλλιεργείται ή οφείλει να καλλιεργείται στο Πανεπιστήμιο και αυτή θα διδαχθεί στα μαθήματα που ακολουθούν
3Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η πρώτη ύλη του ιστορικού
bull Ποιό είναι το αντικείμενο της ιστορίας
bull Ποιά είναι η πρώτη ύλη του ιστορικού Η απάντηση συνήθως
είναι laquoτα ιστορικά γεγονόταraquo
bull Αλλά τί είναι ένα γεγονός
4Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι ιστορικό γεγονός
bull Το άπαξ γενόμενον και μηδέποτε επαναλαμβανόμενον Και
το επαναλαμβανόμενον δεν μας ενδιαφέρει
bull Τί είναι γεγονός τί είναι ιστορικό γεγονός πώς διακρίνεται
το ιστορικό γεγονός από τα απλά συμβάντα κλπ είναι
ερωτήματα άγονα
5Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
bull Οι προσανατολισμοί της ιστορίας σε ορίζοντες ευρύτερους
από τους πολιτικούς άλλαξε και την έννοια των γεγονότων
bull Η ιστορία ασχολείται και με γεγονότα και με laquoμη γεγονόταraquo
και με μυριάδες μικρές καθημερινές πράξεις και συμπεριφορές
και ιδέες των ανθρώπων
bull Η έννοια lsquoγεγονόςrsquo διασπάται και αντικαθίσταται με δύο
έννοιες Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
2Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορία αποτελεί μια πειθαρχημένη διανοητική δραστηριότητα η οποία ελέγχει την αξιοπιστία των πηγών της το συσχετισμό των δεδομένων με τα συμπεράσματα είναι ανοιχτή σε διάλογο και δεν επιβάλλεται αξιωματικά τέλος συνεχώς ανα-στοχάζεται πάνω στη μέθοδο και τη θεωρία της Αυτή η ιστορία καλλιεργείται ή οφείλει να καλλιεργείται στο Πανεπιστήμιο και αυτή θα διδαχθεί στα μαθήματα που ακολουθούν
3Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η πρώτη ύλη του ιστορικού
bull Ποιό είναι το αντικείμενο της ιστορίας
bull Ποιά είναι η πρώτη ύλη του ιστορικού Η απάντηση συνήθως
είναι laquoτα ιστορικά γεγονόταraquo
bull Αλλά τί είναι ένα γεγονός
4Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι ιστορικό γεγονός
bull Το άπαξ γενόμενον και μηδέποτε επαναλαμβανόμενον Και
το επαναλαμβανόμενον δεν μας ενδιαφέρει
bull Τί είναι γεγονός τί είναι ιστορικό γεγονός πώς διακρίνεται
το ιστορικό γεγονός από τα απλά συμβάντα κλπ είναι
ερωτήματα άγονα
5Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
bull Οι προσανατολισμοί της ιστορίας σε ορίζοντες ευρύτερους
από τους πολιτικούς άλλαξε και την έννοια των γεγονότων
bull Η ιστορία ασχολείται και με γεγονότα και με laquoμη γεγονόταraquo
και με μυριάδες μικρές καθημερινές πράξεις και συμπεριφορές
και ιδέες των ανθρώπων
bull Η έννοια lsquoγεγονόςrsquo διασπάται και αντικαθίσταται με δύο
έννοιες Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
3Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η πρώτη ύλη του ιστορικού
bull Ποιό είναι το αντικείμενο της ιστορίας
bull Ποιά είναι η πρώτη ύλη του ιστορικού Η απάντηση συνήθως
είναι laquoτα ιστορικά γεγονόταraquo
bull Αλλά τί είναι ένα γεγονός
4Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι ιστορικό γεγονός
bull Το άπαξ γενόμενον και μηδέποτε επαναλαμβανόμενον Και
το επαναλαμβανόμενον δεν μας ενδιαφέρει
bull Τί είναι γεγονός τί είναι ιστορικό γεγονός πώς διακρίνεται
το ιστορικό γεγονός από τα απλά συμβάντα κλπ είναι
ερωτήματα άγονα
5Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
bull Οι προσανατολισμοί της ιστορίας σε ορίζοντες ευρύτερους
από τους πολιτικούς άλλαξε και την έννοια των γεγονότων
bull Η ιστορία ασχολείται και με γεγονότα και με laquoμη γεγονόταraquo
και με μυριάδες μικρές καθημερινές πράξεις και συμπεριφορές
και ιδέες των ανθρώπων
bull Η έννοια lsquoγεγονόςrsquo διασπάται και αντικαθίσταται με δύο
έννοιες Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
4Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι ιστορικό γεγονός
bull Το άπαξ γενόμενον και μηδέποτε επαναλαμβανόμενον Και
το επαναλαμβανόμενον δεν μας ενδιαφέρει
bull Τί είναι γεγονός τί είναι ιστορικό γεγονός πώς διακρίνεται
το ιστορικό γεγονός από τα απλά συμβάντα κλπ είναι
ερωτήματα άγονα
5Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
bull Οι προσανατολισμοί της ιστορίας σε ορίζοντες ευρύτερους
από τους πολιτικούς άλλαξε και την έννοια των γεγονότων
bull Η ιστορία ασχολείται και με γεγονότα και με laquoμη γεγονόταraquo
και με μυριάδες μικρές καθημερινές πράξεις και συμπεριφορές
και ιδέες των ανθρώπων
bull Η έννοια lsquoγεγονόςrsquo διασπάται και αντικαθίσταται με δύο
έννοιες Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
5Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
bull Οι προσανατολισμοί της ιστορίας σε ορίζοντες ευρύτερους
από τους πολιτικούς άλλαξε και την έννοια των γεγονότων
bull Η ιστορία ασχολείται και με γεγονότα και με laquoμη γεγονόταraquo
και με μυριάδες μικρές καθημερινές πράξεις και συμπεριφορές
και ιδέες των ανθρώπων
bull Η έννοια lsquoγεγονόςrsquo διασπάται και αντικαθίσταται με δύο
έννοιες Ιστορική πληροφορία και ιστορικό πεδίο
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
6Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 1
bull Αν μια ιστορική πληροφορία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα
ιστορικό πεδίο τότε δεν έχει νόημα Επομένως η ιστορική
πληροφορία είναι συνάρτηση του ιστορικού πεδίου Ούτε το
ιστορικό πεδίο υπάρχει από μόνο του
bull Είναι συνάρτηση του δικού μας ενδιαφέροντος Επομένως
τόσο η ιστορική πληροφορία όσο και το ιστορικό πεδίο
αποτελούν σχέσεις
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
7Τί είναι ιστορικό γεγονός
Συνάρτηση και σχέσεις 2
bull Το ιστορικό πεδίο δεν είναι δεδομένο αλλά ορίζεται από τους
ιστορικούς Η έκταση και η ποικιλία του ιστορικού πεδίου
επεκτείνεται όπου και η ανθρώπινη δραστηριότητα και
περιλαμβάνει ότι συνδέεται με την ανθρώπινη παρουσία
Περιλαμβάνει ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα στο βαθμό που
επηρεάζουν την ανθρώπινη παρουσία
bull Φυσικά φαινόμενα και ιστορία
bull Ζώα και ιστορία
bull Ιστορία και προ-ιστορία
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
8Τί είναι ιστορικό γεγονός
Γεγονός και πληροφορία
bull Ένα γεγονός μπορεί το ίδιο να είναι μια πληροφορία στη
σειρά άλλων γεγονότων αλλά και το ίδιο μπορεί να αναλυθεί σε
άπειρες πληροφορίες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
9Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η ιστορική πληροφορία και η μεταβίβασή της
bull Το τί είναι ιστορική πληροφορία εξαρτάται από το τί θέλουμε να μάθουμε
bull Εξαρτάται τί θέλουμε να μάθουμε για να διακρίνουμε πληροφορίες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε
bull Επομένως η πληροφορία εξαρτάται όχι από το δημιουργό της αλλά από το χρήστη
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
10Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ίχνη
bull Πώς γνωρίζουμε για τα γεγονότα και τα φαινόμενα του παρελθόντος Γιατί άφησαν ίχνη τα οποία βρίσκονται στα γραπτά κατάλοιπα στα αντικείμενα στις συμπεριφορές στις νοοτροπίες στη γλώσσα στη μνήμη
bull Ο ιστορικός δεν ασχολείται με το παρελθόν αλλά με τα ίχνη του
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
11Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η αναγνώριση του ίχνους
bull Χρειάζεται η ταύτιση του ίχνους με το δημιουργό του
Απόδοση ταυτότητας στο εύρημα
bull Διαδικασία μετατροπής του ίχνους σε ένδειξη και τεκμήριο
Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε αυτόματη
Χρειάζεται ο ερευνητής να μετατρέψει το ίχνος σε ένδειξη και
τεκμήριο ενός γεγονότος που κάποτε συνέβη Για να το πετύχει
αυτό χρειάζεται διάβασμα εμπειρία δημιουργική φαντασία και
λογική
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
12Τί είναι ιστορικό γεγονός
Τί είναι οι πηγές
bull Το γραπτό κείμενο που περιέχει ιστορική πληροφορία σε πρώτη μορφή ονομάζεται πηγή Η εκροή της ιστορικής πληροφορίας κατευθείαν από το ίχνος που άφησε ένα γεγονός
bull Οι πηγές είναι κάτι σαν το laquoμαύρο κουτίraquo που αναζητούμε μετά την πτώση ενός αεροπλάνου Προσδοκούμε να μας δώσει ακριβείς πληροφορίες laquoαπό πρώτο χέριraquo για τα αίτια της πτώσης Εξαρτάται όμως τί θέλουμε να μάθουμε ώστε να αποδώσουμε σε ένα κείμενο την ιδιότητα της πηγής Πχ για τα αίτια ενός δυστυχήματος οι εφημερίδες δεν είναι ακριβείς μάρτυρες Αν όμως μας ενδιαφέρει η διαμόρφωση της κοινής γνώμης τότε αποκτούν την ιδιότητα της πηγής
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
13Τί είναι ιστορικό γεγονός
Και οι πλαστές πηγές
bull Οι πηγές δεν είναι πάντα αυθεντικές αλλά μερικές φορές
είναι πλαστές
bull Μερικές φορές ένα πλαστό κείμενο είναι σημαντικότερο για
έναν ιστορικό από ένα αυθεντικό Γιατί Γιατί τον αναγκάζει να
ερευνήσει τις αιτίες της πλαστογράφησης Επομένως η
πλαστογράφηση αποτελεί ένα αυθεντικό ίχνος μιας άλλης
κρυμμένης πραγματικότητας Με αυτή την έννοια και τα
πλαστά ίχνη είναι αυθεντικά Μας δείχνουν την κοινωνική
λειτουργία του ψεύδους
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
14Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 1
bull Εμπιστευόμαστε μια πηγή που έστω θεωρούμε αυθεντική Όχι πάντα Γιατί οι συμμετέχοντες έχουν μεν άμεση γνώση αλλά μερική γνώση Ξέρουν ένα μόνο κομμάτι της πραγματικότητας Επομένως χρειάζεται η laquoδιασταύρωσηraquo των πληροφοριών που προσφέρουν οι πηγές
bull Όταν διασταυρώνουμε πληροφορίες προσέχουμε να μην προσέρχονται από συνδεόμενες πηγές όπου η μία βασίζεται στην άλλη αλλά κατά το δυνατό από ανεξάρτητες πηγές
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
15Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διασταύρωση των πληροφοριών 2
bull Η laquoδιασταύρωσηraquo των πηγών είναι δυσκολότερη για παλαιότερες εποχές γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλαπλών πηγών Είναι όμως εξαιρετικά κρίσιμη για τα πρόσφατα γεγονότα γιατί υπάρχει χειραγώγηση της πληροφόρησης από τους εμπολέμους
bull Για τη σύγχρονη ιστορία πρέπει να αναλυθεί και ο ρόλος των ΜΜΕ τα οποία καθώς μεταδίδουν ταυτόχρονα ένα γεγονός τείνουν να καθορίσουν και τις μαρτυρίες για το γεγονός αυτό από τους συμμετέχοντες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
16Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι πηγές δεν μεταδίδουν αλλά διαμεσολαβούν την πληροφορία
bull Η αμεσότητα των πηγών πρέπει να τεθεί σε κριτική Γιατί και
οι πηγές είναι διαμεσολαβημένες ενδείξεις μέσα από τη
γλώσσα τις σχέσεις εξουσίας μέσα από τη θέση και την
υποκειμενικότητα του παρατηρητή
bull Σύμφωνα με το Μισέλ Φουκώ οι πηγές μας μεταφέρουν
πληροφορίες για τον τρόπο και τη λογική της κατασκευής τους
για τις λειτουργίες που είχαν στη συγκεκριμένη κοινωνία και
εποχή Επομένως ο ιστορικός πρέπει να τις αντιμετωπίζει όχι
μόνο ως διαύλους πληροφόρησης αλλά και ως laquoμνημείαraquo
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
17Τί είναι ιστορικό γεγονός
Ο χρόνος των πηγών και ο χρόνος των γεγονότων
Μεγαλύτερη αξιοπιστία έχουν
bull Οι πηγές που είναι ταυτόχρονες με τα γεγονότα (αλληλογραφία υπομνήματα ημερολόγια) από τις μεταγενέστερες (απομνημονεύματα ιστορικές αναμνήσεις και περιγραφές επετειακές αναφορές)
bull Όχι τα επίσημα αλλά τα ανεπίσημα ντοκουμέντα Έχουν λιγότερους τυπικούς περιορισμούς
bull Η λογοτεχνία και η τέχνη έχουν λιγότερη αξιοπιστία ως προς τα γεγονότα αλλά μεγαλύτερη αναφορικά με την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό μιας εποχής Κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται ταυτόχρονα με την εποχή που μας ενδιαφέρει όχι η μεταγενέστερη
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
18Τί είναι ιστορικό γεγονός
Οι προθέσεις των πηγών
bull Υπάρχουν πηγές εμπρόθετες που έχουν σκοπό να μας
πληροφορήσουν αλλά με τον τρόπο που οι συμμέτοχοι των
γεγονότων ορίζουν (την ιστορία τη γράφουν οι νικητές)
bull Υπάρχουν όμως και πηγές που γράφονται χωρίς πρόθεση ή
αποκαλύπτουν πληροφορίες που διέφυγαν από την προσοχή
του συγγραφέα και περιέχουν έμμεσες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες και πιο αξιόπιστες διασώζουν οι
δεύτερες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
19Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 1
bull Αρχείο προέρχεται από την Αρχή (εξουσία) Η λογική του
bull Τα αρχεία δεν δημιουργήθηκαν για τους ιστορικούς
Επομένως οι ιστορικοί πρέπει να σκέπτονται πώς θα
laquoδιαρρήξουνraquo ένα αρχείο για να πάρουν αυτό που θέλουν Για
να το κάνουν αυτό πρέπει να ξέρουν καλά πώς λειτουργεί η
Αρχή που υπηρετεί το αρχείο
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
20Τί είναι ιστορικό γεγονός
Το Αρχείο 2
bull Κρατικά και θεσμικά αρχεία Εξειδικευμένα αρχεία
(οικονομικά πανεπιστημιακά εκκλησιαστικά κλπ)
Οικογενειακά αρχεία Κλειστά και ανοικτά αρχεία
bull Το αρχείο σε σχέση με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει Το μέρος αντί του όλου Η σχέση του μέρους
(ένδειξης) με το όλον (πραγματικότητα) Η καταλογογράφηση
και η έκδοση του αρχείου
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
21Τί είναι ιστορικό γεγονός
Μη γραπτές πηγές
bull Το διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον και τα υπολείμματα της δράσης του (αρχαιολογικά ευρήματα αρχιτεκτονική και πολεοδομία διαμόρφωση της υπαίθρου)
bull Η μνήμη των ανθρώπων Η προφορική ιστορία και ποιέςπλευρές της πραγματικότητας μας αποκαλύπτει Η εθνοϊστορίαστην Αφρική
bull Οπτικοακουστικά αρχεία Κινηματογραφικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά ντοκουμέντα Η εικονική πραγματικότητα Τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και η virtual reality Η ιστορία του ντοκιμαντέρ
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
22Τί είναι ιστορικό γεγονός
Η laquoσιωπήraquo των πηγών και τα laquoμη γεγονόταraquo
bull Οι πηγές είναι επιλεκτικές Άλλοτε σκόπιμα άλλοτε όχι Το τί δεν περιγράφει μια πηγή είναι εξίσου σημαντικό και μερικές φορές σημαντικότερο από το τί περιγράφει Επομένως τα κείμενα των πηγών διαβάζονται τόσο γιrsquo αυτό που λένε όσο και γιrsquo αυτό που δεν λένε οι συγγραφείς τους Γιrsquo αυτό που αποσιωπούν ή αποκρύπτουν
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
Τέλος Ενότητας
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
24Τί είναι ιστορικό γεγονός
Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα
bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού
bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
Σημειώματα
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
26Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10
Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις
bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH240
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
27Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Αναφοράς
Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 2014 Κώστας Γαγανάκης laquoΜάθημα II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα Τί είναι ιστορικό γεγονόςraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH9
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
28Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo
[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40
Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για
το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση
στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος
(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο
Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
29Τί είναι ιστορικό γεγονός
Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει
το Σημείωμα Αναφοράς
το Σημείωμα Αδειοδότησης
τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων
το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)
μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
30Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (12)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες
31Τί είναι ιστορικό γεγονός
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (22)
Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων
Πίνακες