کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١  

دانشگاه علوم پزشكي قم

)ره(مركز آموزشي درماني شهيد بهشتي

كتابچه ايمني و سالمت شغلي و بهداشت محيط

تهيه كنندگان

كارشناس كنترل عفونت: نيلوفر زلفي گل كارشناس بهداشت محيط: سپيده محمودي

كارشناس بهداشت حرفه اي: سيده محبوبه فالح هاشمي

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢  

مقدمه

نيروي . از آغاز آفرينش، براي پويايي زندگي خود، به كار و كوشش مجبور بوده و در اين راه، سختي هاي بسيار متحمل شده است انسان،كار هر كشور، به ويژه كشورهاي در حال توسعه، بخشي از پر اهميت از سرمايه هاي ملي دانسته شده و از پايه هاي توسعه ي اقتصادي و

. از اين رو، حفاظت از تندرستي نيروي كار و بهسازي محيط كار، از اهميتي شايان توجه برخوردار است. داجتماعي انگاشته مي شو

ابزاري است كه به كمك آن مي توان در راستاي فراهم آوري، نگهداري و باال بردن سطح سالمت نيروي كار گام بهداشت حرفه اي،بهداشت حرفه اي، بر پيش بيني، تشخيص، ارزشيابي و كنترل عوامل محيطي يا فشارهاي محيط كار متمركز است كه مي توانند . برداشت

بهداشت حرفه اي دانشي است كه ريشه در بسياري از علوم مانند . ي كاركنان اثر سوء بگذارندآسيب يا بيماري را سبب شوند و يا بر تندرست . داردو نيز، علوم انساني ... شيمي، فيزيك، مهندسي، رياضيات، پزشكي، فيزيولوژي،آمار و

ه بهداشت حرفه ايتاربخچ

دانش ها، به نسبت تازه است، اما مفاهيم مطرح شده در اين پديداري دانش بهداشت حرفه اي، به عنوان يك تخصص ويژه و جدا از ديگر رامازيني، نخستين پزشكي است كه به توصيف پيشه هاي گوناگون و بيماري هاي ناشي از . دانش، از زمان هاي كهن مورد توجه بوده است

زيرا، . يمار، پيشه ي او را نيز جويا شوندآن ها پرداخت و نخستين فردي بود كه به پزشكان پيشنهاد كرد، به هنگام پرسش هاي خود از بامروزه، اين پرسش در شرح حال نويسي همه ي بيماران به . ممكن است ارتباطي نزديك ميان پيشه ي فرد و بيماري او وجود داشته باشد

.پس ازكارهاي رامازيني، پزشكان به عوارض ناشي از كار بيشتر توجه كردند.كار مي رود

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣  

ايمني كارگران و كاركنان نظارت وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداري وقت با هم بر نيروي كار و بهداشت و المي،در اوايل انقالب اسدرمان و آموزش پزشكي و تصويب هيئت دولت با موافقت وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداشت، 1362در دي ماه سال . داشتند

با عنوان اداره ي بهداشت اداره اي. گر بر عهده ي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي گذاشته شدنظارت بر بهداشت محيط كار و كار . حرفه اي مسئوليت حفظ و ارتقاي سالمت نيروي شاغل كشور را در شغل هاي گوناگون جامعه عهده دار گرديد

سازمان هاي بين المللي فعال در زمينه بهداشت حرفه اي

ILO(1( كار سازمان بين المللي -1

WHO(2( سازمان بهداشت جهاني -2

OSHA(3( سازمان هاي بهداشت و ايمني صنعتي -3

NIOSH(4( مركز پژوهش هاي ملي بهداشت و ايمني شغلي -4

NFPA(5( انجمن ملي حفاظت در برابر آتش سوزي -5

)Occupational Health(سالمت شغلي

گستره ي سالمت شغلي، به آسيب ها يا بيماري هاي در آغاز،. بررسي مي كند،ارتباط آن با كار و محيط كار را ، تندرستي»سالمت شغلي«به تدريج، بررسي هاي انجام شده مشخص ساختند كه . شغلي محدود مي گرديد، كه به كار، شرايط كار يا محيط كار نسبت داده مي شد

هستند و از اين رو، دامنه ي سالمت شغلي گسترش سه عامل ياد شده از جمله عوامل كمك كننده به بروز بيماري هاي غير شغلي نيز .يافت

:هدف هاي سالمت شغلي، عبارتند از

.تأمين، نگهداري و باال بردن سالمت جسماني، رواني و اجتماعي كاركنان در هر پيشه اي كه هستند -

پيشگيري از بيماري ها و آسيب هاي ناشي از كار -

.رستي زيان آور هستندحفاظت كاركنان در برابر عواملي كه براي تند -

.فيزيولوژيك و رواني توانايي انجام آن را داشته باشد به كارگيري فرد در كاري كه از نظر -

در صورت نبود امكان، همخواني فرد با كار همخواني كار با فرد و -

                                                            1 International Labour Organization

2 World Health Organization

3 Occupational Safety and Health Administration

   National Fire Protection Association ٤ 

National Fire Protection Association ٥  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴  

محتواي بهداشت حرفه اي

هدف آن،تأمين، . خطرهاي بهداشتي در محيط كار 9و كنترل8 ارزيابي ، 7، تشخيص 6بهداشت حرفه اي، عبارت است از، دانش پيش بينيدر بهداشت حرفه اي، بيماري ها و عوارض حاد . نگهداري و باال بردن سالمت و تندرستي كار آنان و در پايان، ايمن نگهداشتن جامعه است

. و مزمن ناشي از عوامل زيان آور محيط كار بررسي مي شوند

شت حرفه اي عبارت است ازمهم ترين وظايف مهندسي بهدا:

بازرسي فني محيط كار -1

.13، عوامل زيان آور ارگونوميك12، زيست شناسي11، عوامل شيميايي محيط كار10اندازه گيري و ازريابي عوامل زيان آور فيزيكي -2

بررسي روش هاي كار در كارگاه ها و ارايه ي روش بهينه -3

ده از آنبررسي وسايل حفاظت فردي و راهنمايي در نحوه ي استفا -4

ن انجام كار و يهستند كه در ح ييآنها يها و حوادث شغل يماريمنظور از ب(پيشگيري از بيماري ها و حوادث شغلي در همه حرفه ها -5 .)دهند يبواسطه آن رخ م

).در ادامه مشاهده خواهيدكرد(تشكيل پرونده پزشكي پرسنل و بررسي وضعيت سالمتي آن ها -6

ابتدا هاي كاري كه بيمارستانها نيز جزئي از اين محسوب مي شوند، محيط در موجود مشكالت رفع و آلط ايده يبه شرا يابيدست جهت

درجه در كه ستين نيا ء جز زين يا حرفه بهداشت علم. شود ييشناسا ..... و حوادث و هايماريب و ييايميش و يكيزيف آور انيز عوامل ديبا

ها رنج و دردها گونه نيا ،يعوارض شغل و جراحات رساندن حداقل به و يريشگيپ با و يكار يها طيمح در يمنيا دادن قرار تياولو اول با

و بهداشت بخش در كار يروين از يتوجه قابل بخش. كند تالش كارگران زحمتكش تيوضع كردن بهتر چه هر جهت در و داده كاهش را بخش نيا در كار از يناش مخاطرات .است شده گرفته دهيبخش ناد نيا يا حرفه بهداشت مسائل كه باشند يم خدمات ارائه مشغول درمان

، كه در اين مجموعه سعي شده است تا اطالعاتي هرچند كوتاه در اين زمينه در اختيار پرسنل زحمت كش محيط هاي هستند ار متنوعيبس .درماني قرار گيرد

حفاظت فني و بهداشتي درماني مكلف است كميته اي به نام كميته شاغل باشند، رئيس يا مدير مركز 25مراكز بهداشتي درماني كه داراي :ذيل تشكيل دهد ءبهداشت كار با اعضا

                                                            ۶Anticipation  

Recognition ٧  

٨ Evaluation  

Control ٩  

Physical agants ١٠ 

Chemical agants ١١  

Biological agants ١٢  

Ergonomic harmful agents ١٣  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵  

 رئيس مركز بهداشتي درماني يا مدير مركز به عنوان نماينده تام اختيار رئيس -1

 نماينده كاركنان مركز بهداشتي درماني -2

 ي درمانيمترون و در صورت نبودن او يكي از سوپروايزر مركز بهداشت -3

 مسئول حفاظت فني -4

 مسئول بهداشت حرفه اي -5

 مسئول تأسيسات مركز بهداشتي درماني -6

 كارشناس مهندسي تجهيزات پزشكي مركز بهداشتي درماني -7

درماني شاغلين است كه از طريق -يكي از اقداماتي كه براي رسيدن به هدف بهداشت حرفه اي بايد انجام گيرد، مراقبت هاي بهداشتي .معاينات قبل از استخدام، معاينات دوره اي، معاينات موردي انجام مي پذيرد

:هدف هاي اصلي معاينه دوره اي عبارتند از

 تشخيص زودرس بيماري هاي ناشي و مرتبط با كار و بيماري هاي غير شغلي -

 پيگيري موارد مشكوك تا روشن شدن وضع آن ها -

 يدرمان به موقع و جلوگيري از پيشرفت بيمار -

 كنترل عوامل زيان آور محيط كار و محدود كردن كار در فرد بيمار -

 جلوگيري از انتقال و انتشار بيماري هاي مسري -

 مطالعه اثرات زيان آور عوامل موجود در محيط كار -

 تعيين اثر محيط بر سالمتي و بيماري كارگران -

ارزيابي روش هاي پيشگيري و ايمني -

.محيط كار بوجود مي آيد است كه به علت مواجهه با عوامل فيزيكي، شيميايي، بيولوژيكي يا ارگونومي بيماري هايي: بيماري ناشي از كار

عامل مختلف كه معموالً در افراد جامعه وجود دارند و شغل يكي از بيماري هايي هستند با چند منشاء يا: بيماري هاي مرتبط با كار .زمينه اي موجود را تشديد مي كند بوجود آورنده ي آنهاست و احتماالً حالتعوامل

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶  

پرونده پزشكي كاركنان بيمارستان

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٨  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٩  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٠  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١١  

مارستانيط و كار در بيسالمت مح

و بهداشت يها نهيهز اعظم دهند و بخش يم ليتشك را يدرمان يبهداشت مراكز از يا عمده قسمت كشورها اكثر در مارستانهايب ضوابط نيبنابرا .باشند بهداشت و يزگيپاك سمبل و نظافت يالگو ديبا مارستانيب. اند داده اختصاص خود به را )درصد 70حدود (درمان

ياجرا عدم از يناش مارستانيب در سالمت عمده مخاطرات. است برخوردار يخاص تياولو از يا حرفه و طيمح بهداشت بخصوص يبهداشت و يعموم نظافت عدم مراعات و يبهداشت ريغ ييغذا مواد و آب مارستان،يب خانهيرختشو فاضالب، ، )زباله(مواد زائد جامد ،يبهداشت مقرراتپوستچرهاي نامناسب حين كار، كار تكراري در هر يك از ( كيك، ارگونوميولوژيب ،ييايميش ،يكيزيف عوامل رينظ يا حرفه آور انيز عوامل

،كنندگان مالقات، مارانيب هيكل كه باشند يم غيره و يروان و ...)عضالني و -نواحي بدن، حمل غير اصولي اجسام، اختالالت اسكلتي .دهد يم قرار مخاطرات نيا معرض در را ت جامعهينها در و كاركنان

: كار طيمح آور انيز عوامل

.مضر ياشعه ها -فشار -ييروشنا -سرما -گرما -ارتعاش -صدا : كار طيمح يكيزيف آور انيز عوامل -الف

 . مواد ضدعفوني كننده -حاللها -دمه و دود -غبار گردو - بخارات و گازها :كار طيمح ييايميش آور انيز عوامل -ب

. خون و ترشحات آلوده و غيره -ها انگل -قارچها -هايباكتر -روسهايو : كار طيك محيولوژيب آور انيز عوامل - ج

.نامناسب و غيره االت از ابزار استفاده - كار هنگام در بدن نامطلوب تيوضع : كار طيمح يكيارگونوم آور انيز عوامل -د

.شوند يط كار ميدر مح يو روان يكه موجب بروز استرس ها و اختالالت روح يعوامل: عوامل رواني محيط كار -ه

.نمود خواهد جاديا ييبهايآس و عوارض باشد شتريب انسان كيولوژيزيف تحمل حد از شده ادي عوامل از كي هر اگر

باشد كه در ادامه به اختصار به توضيح هريك خواهيم يآنها م حذف اي كنترل و عوامل نيا يابيارز بر تالشها عمده يا حرفه بهداشت در .پرداخت

عوامل زيان آور محيط كار

عوامل زيان آور فيزيكي -1

 14صدا -1-1

هايي باشد كه داراي نهايت آرامش باشد ولي گاهاً به داليلي عوامل موجب مي شود كه با توجه به اينكه بيمارستان بايد از جمله محيطدسي بل فراتر 60هاي درماني از حدود كه اگر بسيار آزار دهنده باشد و در محيط. صدا نيز به عنوان عاملي مخرب در محيط مطرح شود

                                                             Noise ١٤

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٢  

افت شنوايي از صدا، جلوگيري از :ه به مواردي اشاره مي كنيمرود ممكن است در صورت مواجهه طوالني مدت موجب آسيب هايي گردد ك .مشكالت و اختالالت رواني و اجتماعي و اختالالت فيزيولوژيكي -تأثير بر سيستم تعادلي -اثر روي بينايي -شيدن مكالمه و عاليم خطر

15ارتعاش -2-1

. انتقال آن به كالبد افرادي هست كه با اين تجهيزات كار مي كنند نيروي ارتعاشي از بيشتر تجهيزات و ماشين ها پراكنده مي شود و امكانبازده ي كار را كاهش داده و سرانجام اعمال -به كالبد انسان آسايش را به هم ريخته) مرتعش(انتقال انرژي مكانيكي از يك منبع لرزان

- اختالالت گوارشي -اختالل در اندام ها و به خصوص ستون فقرات :اثرات ارتعاش روي بدن. فيزيولوژيك كالبد را به اختالل دچار مي كند .تغيير شكل استخوان ها و مفاصل انگشتان و عوارض استخوان هاي مچ و كف دست -عارضه ي سپيد انگشت -اثرات عصبي و عمومي

روشنايي -3-1

امل ايجاد خستگي و فشار ناشي از روشنايي بطور كلي مي توان گفت روشنايي مناسب موجب حفاظت بيشتر بينايي كاركنان، كاهش عو :عبارتند از ويژگيهاي روشنايي مناسب.غير كافي و پيشگيري از حوادث ناشي از كار مي گردد

.باشد يكاف نور -1

. باشد مطلوب عيتوز نظر از -2

.نشود چشم يناراحت باعث سطوح يدرخشندگ -3

.نشود جاديا مزاحم يها هيسا -4

:نمود توجه ريز نكات به ديبا يمصنوع ييروشنا يطراح در: نور مصنوعي -

.ك باشدينزد روز ييروشنا به امكان حد تا و بوده مناسب يدرخشندگ يدارا ديبا يمصنوع ييروشنا - الف

.نكند تجاوز متر يسانت ۶٠از كار سطح از آن ارتفاع باشد و كار سطح چپ طرف در ديبا ييروشنا ياضاف منبع نصب محل - ب

.ع شوديتوز كار سطح يرو كنواختي بطور و ، ثابت كار نوع با مناسب شغل هر يبرا ييروشنا تعداد - ج

.باشد نداشته قرار فرد ديد دانيدر م يعني .شود يريجلوگ چشم به آن نور ميمستق تابش از كه باشد يطور المپها نصب محل -د

.نشود نور ديشد بازتاب اي يرگيخ باعث سطوح از نور انعكاس - ه

.ديننما حرارت جاديا ييروشنا منابع - و

- كاهش راندمان -ضعف بينايي -ايجاد فشار در چشم -سرگيجه -سردرد -خستگي چشم -خيرگي: عوارض ناشي از روشنايي نامطلوب .افزايش حوادث و بيماري هاي اسكلتي و عضالني

16گرما -4-1

                                                                Vibration ١٥

Heat ١٦  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٣  

تابش ،فرآيندهاي توليد ،مي گردد كه مي توان از وسايل و ماشين هاي گوناگونگرماي موجود در محيط كار از منابعي گوناگون ايجاد بار گرمايي وارد بر افراد ،خشكو در محيط هاي گرم . انسان و شرايط هواي بيرون محيط كار نام برد ،وسايل روشنايي مصنوعي، خورشيد

برخاستن ،مرطوبو محيط هاي گرم . ابجايي مواد داغ استشاغل اساساً ناشي از تابش هاي برخاسته از سطوح و وسايل داغ و نيز جباعث مي شود افراد در ،بخارآب از فرايندهاي مرطوب سبب مي گردد كه بخار آب به رطوبت موجود در محيط كار افزوده گردد كه اين امر

احساس -كاهش بازده كاري: شي از گرماعوارض نا .دفع گرماي ناشي از سوخت و ساز و گرماي برخاسته از محيط به ناتواني دچار گردندكم شدن مقدار -تندشدن نبض -باالرفتن درجه حرارت بدن -عطش فراوان -خواب آلودگي - خستگي توأم با ناآرامي و تحريك پذيري

.سنكوپ گرمايي -گرمازدگي -خستگي گرمايي -كرامپ عضالني - ارراد

17سرما -1- 5

ان يدرصد و جر 50، با رطوبت يطيط محيدانند كه از نظر شرا يگراد ميدرجه سانت 25تا 23را يزندگ ين اندازه دما برايامروزه مطلوب ترگوناگون، به نوع يبدن يت هايفعال يمطلوب برا يدماها ياست كه اندازه يالبته گفتن. ه همراه باشديمتر در ثان يسانت 10ك به ينزد يهوا

منظور از پيشنهاد دامنه ي مجاز رويارويي با . شود يت دشوار مين، كار و فعالييپا يدارد اما به هر رو، در دماها يت بستگيكار و شدت فعالدست ها و (درجه سانتيگراد است تا از آسيب سرما به بخش هاي انتهايي بدن 36سرما، جلوگيري از كاهش دماي عمقي بدن به كمتر از

.هيپوتري -پاي سنگربانان -يخ زدگي: سرما عوارض ناشي از .پيشگيري گردد) پاها

18فشار -6-1

د يمرطوب با ين در محل هايو همچن) در فضا(يوزن يا در فشار كم و در بيو ) اها، در داخل تونل هايدر اعماق در(اديكار در تحت فشار ز يباشد عوارض مخصوص ياده از حد طوالنيز طين شرايا مدت انجام كار در ايط مناسب نبوده و يرد و هر گاه شرايط خاص انجام گيدر شرا

-سوزش و خارش پوست -كرختي و مورمورشدن اندام ها -تنگي نفس: عوارض ناشي از كاهش فشار هوا .ديممكن است در افراد ظهور نما .اختالل در حس شنوايي و سيستم بينايي-اختالالت گردش خون -عوارض گوارشي

پرتو -7-1

.و به دسته پرتوهاي يونيزان و غير يونيزان دسته بندي مي شوند ند كه در در خأل يا ماده منتشر مي شوندپرتوها، گونه از انرژي هست

)Xاشعه (الكترومگنتيك -1: عبارتند از پرتوهاي يونيزان

)اشعه گاما، آلفا، بتا(پارتيكلها -2

.مي شود سلولها ييايميش بيزدن ترك برهم باعث ها اشعه نيا با مدت كوتاه تماس .هستند ييباال يانرژ و كوتاه موج طول يدارا كه

اثرات زيست شناختي پرتوهاي يونساز

آسيبهاي مركز خونساز، آسيبهاي دستگاه گوارش و آسيبهاي دستگاه اعصاب مركزي: اثرات زودرس

                                                            Cold ١٧

Pressure ١٨

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١۴  

سرطان خون)در پزشكان پرتو شناس(مرواريد، سرطان پوست، كاهش طول عمر، آب )ژنتيكي(اثرات ارثي: اثرات ديررس ،

: عبارتند از پرتوهاي غير يونيزان

)امواج راديويي و تلفن همراه(امواج مايكرو ويو -1

)MRI(امواج ميدانهاي مغناطيسي، استاتيك -2 ليزر -3 )IR(، مادون قرمز)UV(فرابنفش امواج التراسوند، -4 ها اشعه نيا يطوالن تماس صورت اما در ،ستندين زايماريب مدت كوتاه يتماسها در .هستند يكم يانرژ و بلند موج طول يدارا پرتوها نيا

.باشند خطرناك توانند يم زين

اثر برغدد -آب مرواريد -التهاب ملتحمه و قرنيه -سرطان پوست-تيري پوست - قرمزي پوست: اثرات زيست شناختي پرتوهاي غير يونساز بروز اختالل در دستگاه تنظيم دماي بدن - توليد مثل

عوامل زيان آور شيميايي -2

قرار استفاده مورد بخار ،گاز و عيبصورت جامد، ما مواد نيا .هستند ييايميش شاغل، مواد افراد يبرا نيآفر خطر و آور انيز عوامل از يكي

-ييايميش ماده نوع -١: دارد عامل چهار به يبستگ ييايميش مواد انواع با تينوع مسموم و شدت .شوند يم ديتول كار انيجر در اي و گرفته ييايميش ماده غلظت -4 -ييايميش ماده با تماس مدت -3 -بدن به ورود راه -2

.شوند يم بدن وارد تنفس، پوست، گوارش قيطر سه از سموم: بدن به ورود راه

گازها و بخارات -1-2

ميلي متر جيوه به صورت گاز وجود داشته يا وجود پيدا كند اطالق مي 760درجه سانتيگراد و فشار 25به هر جسمي كه در حرارت گازميلي متر جيوه فشار معموالً مايع 760درجه حرارت سانتيگراد و 25به حالت گازي ماده اي كه در بخاراصطالح ،به همين نحو هم. گردد

.اغلب گازها داراي بوي نافذ بوده و به مقادير ناچيزي پس از انتشار قابل تشخيص مي باشند. مي شوديا جامد است داده

ذرات معلق -2-2

به . انتشار و پراكندگي ذرات ميكروسكوپي جامد و يا مايع در يك فاز گازي خاص و يا در هوا آئروسل ناميده مي شود ،طبق تعريف گيبز .ه ذرات مختلفي است كه در فضاي محيط زيست و يا محيط كار به صورت آئروسل موجود باشنداين ترتيب مواد معلق شامل كلي

عوامل زيان آور زيست شناختي -3

نيوكاسل -زگيل -ايدز -هاري -Bهپاتيت :بيماري هاي ناشي از ويروس ها -1-3

.طاعون -سل -كزاز -بروسلوز -سياه زخم: بيماري هاي ناشي از باكتري ها -2-3

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١۵  

.تب كيو: بيماري هاي ناشي از ريكنزيا ها -3-3

.تيفوس -)گال(جرب -شيستوزومياز -كرم قالبدار: بيماري هاي ناشي از انگل ها -4-3

.كچلي-درماتوفيتوز -آسپرِژيلوز -هيستوپالسموز: بيماري هاي ناشي از قارچ ها -3- 5

):كار طيمح كيولوژيب عوامل(در تقسيم بندي ديگر -

تيمننژ و مرغان آبله - آنفلوانزا روسيو -سيتوبركلوز ليباس :)(Airborne pathogensهوابرد پاتوژن عوامل

B- HIVهپاتيت : (Blood borne pathogens)برد خون پاتوژن عوامل

عوامل زيان آور ارگونومي -4

ارگونومي عبارت . است نظر لغوي قوانين كارارگونومي از دو واژه يوناني ارگو به معني كار و نوموس به معني قانون گرفته شده است و از :عبارتند از ارگونومي برخي حيطه هاي عملكرد. علمي كار و محيط كار با مشخصات فيزيكي و رواني انسان است از تطابق

)تن سنجي(آنتروپومتري -1-4

اقتباس شده است و به عنوان علم آنتروپومتري از دو واژه يوناني آنتروپوس به معني انسان و مترين به معني اندازه گيري و سنجش .سنجش ابعاد بدن شناخته مي شود

فيزيولوژي كار -2-4

هدف اصلي فيزيولوژي . فيزيولوژي كار شاخه اي از فيزيولوژي است كه اعمال و وضعيت بافت ها و اندام ها را در هنگام كار توضيح مي دهدادر به انجام كار خود بوده و پس از اتمام كار همچنان توان كافي جهت كار تأمين شرايطي است كه در آن افراد بدون خستگي غيرضروري ق

.انجام ساير فعاليت هاي روزمره را دارا باشند

فيزيولوژي محيط -3-4

سروصدا، روشنايي، گرما، سرما، رطوبت، ارتعاش و غيره بر فيزيولوژي بدن انسان در فيزيولوژي محيط اثر شرايط و عوامل محيطي ماننداين عوامل اگر از حد تحمل فيزيولوژيك انسان خارج شوند به عنوان عامل محيطي زيان آورمحسوب از هر يك. قرار مي گيرد مورد مطالعه

.گشته و آسيب هايي را در فرد به دنبال دارند

عضالني مرتبط با كار -بررسي صدمات اسكلتي -4-4

با كمك اجراي اصول ارگونومي مي توان از طريق . فرد تجاوز نمايداين عوامل زماني بروز مي كنند كه نيازهاي شغلي از توانمندي هاي .كاهش تنش هاي عضالني و كنترل عوامل مكانيكي تا حد قابل توجهي از بروز اختالالت كاست

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١۶  

حمل دستي بار -4- 5

از نظر سالمت و ايمني شغلي با توجه به اينكه اين امر يكي از داليل مهم ابتالء به كمر درد مي باشد، بي توجهي به اين امر مهم نه تنها .نيروي كار بلكه از ديدگاه اقتصادي نيز با خسارت هاي مالي قابل مالحظه اي همراه است

نوبت كاري -6-4

نوبت . انجام پذيرد، نوبت كاري گفته مي شود) عصر 6بامداد تا 7به طور قراردي از(در خارج از دريچه زماني كار روزانه به هر كاري كهزندگي خانوادگي و اجتماعي، كاهش بهره وري، احتمال افزايش نمختلفي مانند خستگي، اختالالت گوارشي، مختل شد كاري با مشكالت

.وقوع حوادث همراه مي باشد

بيومكانيكي شغلي -7-4

انيك فشارهاي به عنوان مثال با كمك اصول بيومك. در اين شاخه از علم، قوانين حاكم بر فعاليت هاي بدن مورد بررسي قرار مي گيرد .مكانيكي وارد بر ماهيچه ها و مفاصل بدن طي وضعيت هاي مختلف بدني هنگام انجام كار برآورده مي شود

ايستگاه هاي كار -4- 8

عدم برقراري شرايط مطلوب از جنبه ارگونومي با ايستگاه هاي كار مي تواند انواع مختلفي از صدمات مانند مشكالت ستون فقرات، ناراحتي نشسته تقسيم -ايستگاه هاي كار به طور كلي به سه دسته نشسته، ايستاده و ايستاده. م فوقاني و حتي عوارض بينايي همراه باشدهاي اندا . مي شود

ايمني و پيشگيري از حوادث شغلي

را مي توان به معناي » ايمني«تعريف شود، آن گاه » پيشگيري از بيماري«در يك مفهوم ساده و كاربردي به صورت » بهداشت«هرگاه بنابراين درك پديده حادثه بسيار اهميت . به سخن ديگر كار ايمني، همان پيشگيري از حادثه است. در نظر گرفت» پيشگيري از حادثه«

. دارد

. ست از يك رويداد برنامه ريزي نشده و در نتيجه ناخواسته كه موجب بروز زيان مي شودعبارت ا :حادثه

و بر اثر در واقع خطرها مانند مواد منفجره اي هستند كه همه جا وجود دارند. شرايطي است كه موجب آسيب رساني مي شود :خطر . گاه و غيره به حادثه تبديل مي شودمحرك هايي مثل خطاي انساني، نارسايي در دستگاه مديريت، خرابي دست

.عبارت است از درجه دور بودن از خطر :ايمني

نمايشي ساده از ارتباط خطر، حادثه و زيان

 حادثه

 زيان

آستانه تحمل

 خطر

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٧  

ها نيز بايستي به اين گرفته كه بيمارستاندر جهان امروز به دليل حوادث فراواني كه رخ مي دهد مسئله ايمني بسيار مورد توجه همه قرار . در حقيقت توجه به نكات ايمني موجب كاهش حوادث ناشي از كار مي شود. مسئله توجه كنند

 OSHA نمودار ثبت حوادث از سوي سازمان

هرگاه حادثه

ناشی از کار و يا به علت مواجهه با  محيط کار باشد و سبب

علت مواجهه ناشی از کار ويا به  با محيط کار نباشد

آسيبی که سبب مرگ بيماری

محدود شدن توانايیدرمان پزشکی از ميان رفتن هوشياری

اين حادثه بايد گزارش شود

هيچ يک از اين مواردتعويض شغل

 اين حادثه نبايد گزارش شود

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٨  

فرم بررسي حوادث ناشي از كار

اطالعات عمومی حادثه

داخل بيمارستان خارج بيمارستان : محل وقوع حادثه

:عنوان حادثه: نام بخش

..........ساير مدير پرسنل بخش ها نگهبان تأسيسات : منبع خبردهنده

: شيفت کاری: ساعت وقوع حادثه: تاريخ وقوع حادثه

 : تعداد حادثه ديدگان

علت وقوع حادثه

ستگاه بدون حفاظ يا دارای نقص فنی دعدم نظارت بر بخش کاری توسط مسئول بخش

عدم آموزش پرسنل سهل انگاری و بی احتياطی حادثه ديده

عدم تهيه و تحويل وسايل استحفاظی فردی

عدم نگهداری مناسب از تجهيزات عدم استفاده از وسايل استحفاظی فردی توسط پرسنل

 ..............ساير عدم روشنايی کافی

عامل وقوع حادثه

سقوط اشيا آتش سوزی انفجار خفگی

سقوط و لغزيدن گير کردن داخل يا بين اشيا و تجهيزات تماس با مواد شيميايی

مسموميت حاصل از مواد شيميايی گير کردن داخل آسانسور جريان برق

 ..................ساير برخورد با اشيا و تجهيزات تماس با اجسام و سطوح داغ

پيامد اوليه حادثه

 سرمايه محيط زيست /نيروی انسانی تأسيسات

پيامد ثانويه حادثه

نفر ......... :نفر نقص عضو تعداد.......... :فوت تعداد

نفر .........:شکستگی تعداد نفر :.........قطع عضو تعداد

نفر : .........راحت تعدادج نفر : .........سوختگی تعداد

 ..................نفر ساير ......... :مسموميت تعداد

اطالعات هويتی حادثه ديده

زن مرد : جنسيت........................... نام خانوادگی ......................... نام

..............تحصيالت ............ سن ............ کد ملی

ايرانی اتباع بيگانه : مليت حادثه ديده

دارد ندارد : وضعيت بيمه

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

١٩  

......... بدو استخدام دوره ای تعداد روزهای استراحت پزشکی : وضعيت آزمايشات پزشکی

شرح مختصری از حادثه

به منظور آنترل حادثه اقدامات فوری انجام شده

 

محل آسيب ديدگی

منطقه کاسه سر گوش راست چشم راست دهان صورت و نقاطی که : سر ............طبقه بندی نشده اند گوش چپ چشم چپ بينی ساير

.............مهره گردن گلو قطع نخاع ساير : گردن

..........پشت قفسه سينه شکم لگن خاصره قطع نخاع ساير : تنه

مچ دست شانه بازو ساعد دست راست کف دست : دست ها ................هر دو دست دست چپ انگشتان دست ساير آرنج

زانو پای راست پای چپ ران کف پا ساق پا : پاها ......................مچ پا انگشتان پا ساير ر دو پا ه

دستگاه گردش خون دستگاه گوارش دستگاه تنفس

 ................ساير دستگاه عصبی

مهر و امضا مسئول واحد بهداشت کارواحد /مهر و امضا مسئول بخش

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٠  

فرم بررسي شبه حوادث ناشي از كار

محل دقيق وقوع شبه حادثه

ساعت وقوع تاريخ وقوع

شرايط ناايمن روز وقوع

)حادثه به خير گذشته(توضيح مختصری از شبه حادثه

واحد بهداشت کارواحد مهر و امضا مسئول /مهر و امضا مسئول بخش

:در ادامه به چند مبحث پيرامون ايمني مي پردازيم

حريق

مراكز يبرا يواقعـ يرا بوجود آورده و خطـر يعمده ا يو مال ياست كه خسارات جان ييده هاين پدياز خطرناكتر يكي يآتش سوزن آتش يهستند كه امكان نجات خـود را ندارند بنابرا يناتوانمارستان عموما افراد ين بياز آنجا كه ساكن. مارستانهاست يهمچون ب يخدماتزات يل وجود دستگاهها و تجهيشـود، بعـالوه بـدل يتواند باعث خسارات جـانيم يگريد يشتر از هر مكان عموميمارستان بيدر ب يسوزمارستان يب يبه وجهه عموم داًيالبتـه شدز شود و ين يبزرگ يتواند باعث خسارات ماليم يمارستان، آتش سوزيمت و متعدد در بيق گرانمارستان در برابر يب يمنيمارستان وارد كند، ايكره بيرا بر پ يريتواند خسارات جبران ناپذيم ياز انجا كه آتش سوز. ب برسانديآس

.ديآ يمارستان به حساب ميب يمنيو ا يمهم در نگهدار ياز فاكتورها يكي يآتشسوز

قطع اي محدود نموده و كنترل را )يا رهيزنج يها واكنش اي يسوختن مواد ، ژنياكس ، حرارت( قيحر هرم اضالع از يكي بتوان اگر اصوالً

.شود يم مهار قيحر كرد،

:باشد ير ميز اشكال به قيحر تيماه اساس بر يعموم يروشها

كردن سرد - الف

كردن خفه -ب

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢١  

يسوختن ماده حذف اي سدكردن -ج

يا رهيزنج يها واكنش كنترل -د

يكي .رديگ يم انجام آب با عمدتا عمل نيا . است كردن سرد ، قيحر كنترل يبرا موثر و متداول و يميقد روش كي: كردن سرد يبرا روشاين دارد، تياهم قيحر اطفاء در آب يريگ بكار روش و زانيم . باشد يم آتش كردن سرد زين كربن دياكس يد گاز ازخواص

.مي باشد مناسب A دسته يها قيحر

ها قيحر همه در اگرچه روش نيا .گردد آتش محوطه به ژنياكس دنيرس كه است يمواد با آتش يرو پوشاندن كردن، خفه :كردن خفه مانند د كنند،يتول ژنياكس سوختن نيح در كه است يمواد استثناء مورد. باشد يم ها قيحر اكثر يبرا يمطلوب روش يول ستين ثرؤم

ت،يناميمانند د است اديز آنها در يريگ آتش سرعت كه يمواد نيهمچن. يآل يها ديپراكس مثل دار ژنياكس يآل يها رهيزنج و تراتين:

حالت اي و بوده هوا از تر نيسنگ يستيبا روند يم بكار كردن خفه يبرا كه يمواد. هستند يمستثن قاعده نيا از كه ميپتاس م،يسد

. دهند انجام توانند يم را كار نيا زين سيخ يپتو .شن، ماسه خاك، .باشند داشته يپوشش

تاكنون كه يمنابع كردن جدا مواد، كردن جابجا ان،يجر قطع با و بوده ريپذ امكان قيحر بروز يابتدا در روش نيا: يسوختن مواد حذف

. گردد يم شامل را عيما يسوختن ماده كردن قيرق نيهمچن و زيخاكر اي و حائل يوارهايد دنيكش ده،ينرس به آنها قيحر

و برخي تركيبات جامد مانند هالن باتيترك يبرخ از استفاده يا رهيزنج يها واكنش كنترل يبرا :يا رهيزنج يها واكنش كنترل مواد يبرا مكمل بصورت تواند يم يول و گران تر از ساير روش هاست تر مشكل قيحر كنترل يبرا عمل نيا .باشد يم جوش شيرين موثر

. رود بكار ارزش پر

و عمل لزوم سرعت ليبدل . رنديگ يم قرار دسته 4 در روند يم كار به آتش كننده خاموش بعنوان كه يمواد آتش كننده خاموش مواد . نمود استفاده همزمان بطور كننده خاموش عنصر چند اي دو از توان يم ، ها كننده خاموش پوشش شيافزا

: آتش انواع

كيپالست ، چوب هياثاث ، فرش ، جامدات از جمله كاغذ، : A كالس نيپاراف نيبنز ، كالس B : مايعات قابل اشتعال از جمله روغن ،

گازهاي قابل اشتعال بوتان ، پروپان : C كالس ومينيآلوم ميفلزات از جمله مگنز ، : D كالس

(برق) الكتريكي : E كالس كالس F :روغن هاي خوراكي و چربي ها

:ها كننده اطفا مختلف انواع

آب -1

.استفاده نماييد Aآالس آتش یبرا - .باشد داشته رنگ قرمز نوار اي برچسب - .باشد فشار تحت آب - .باشد داشته فشار آمپر -

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٢  

دي اكسيد كربن -2

.استفاده نماييد B ،C ،Eكالس يها آتش يبرا .دارد يمشك نوار اي برچسب

.دارد يكيپالست و سخت نازل .ندارد فشار نشانگر

پودر خشك -3

.استفاده مي شود E و A ،B ،Cكالس يها آتش يبرا - .دارد يرنگ يآب نوار اي برچسب -

.باشند يم فشار تحت پودر ذرات -

.دارد سنج فشار نشانگر -

فوم -4

.استفاده می شود B و Aآالس یها آتش یبرا - .دارد یرنگ آرم نوار اي برچسب - .پوشاند یم را آتش سطح یرو پتو كي همانند آه شود یم استفاده یطور - . دارد زين یآنندگ سر تيخاص و آند یم یريجلوگ آن شدن ور شعله دوباره از و

شيميايي تر - 5

.استفاده نماييد Fبراي آتش نوع -

.است رنگ زرد نوار اي برچسب يدارا -

.كند يم يريجلوگ آن شدن ور شعله از و دهد يم انجام ييايميش واكنش روغن با -

آتش توسط خاموش كننده هاي دستي كردننحوه خاموش .در موقع مشاهده آتش خونسردي خود را حفظ نموده و با برداشتن خاموش كننده مناسب به سمت آتش حركت كنيد -1

.خاموش كردن آتش همواره پشت به باد بايستيد به هنگام -2

حساس بدن مثل گونه هاو الله گوش پيش با توجه به برد موثر خاموش كننده تا جايي كه احساس ناراحتي و سوزش در نقاط -3 .ديبه آتش نزديك شو نيايد

با كشيدن ضامن و پاره كردن پلمپ و با ضربه زدن يا فشار آوردن به دسته خروجي و يا پيچاندن شير اقدام به خروج مواد -4 .خاموش كننده به سمت آتش نماييد

.ردن از قسمت پايين اقدام به پاشيدن نمائيدمواد خاموش كننده را قبل از نقطه شروع آتش به صورت جاروب ك -5

.گشت شعله از همان محل امكان پذير استبدون پوشش باقي نماند زيرا خطر بازدقت كنيد هيچ قسمت از آتش -6

.در صورتي كه با مصرف مقداري از مواد خاموش كننده آتش خاموش شد از ادامه خروج مواد جلوگيري نماييد -7

.اموش شدن آتش محل را ترك نكنيدقبل از حصول اطمينان از خ -8

.خاموش كننده دستي استفاده شده را از روي پهلو بخوابانيد تا به اشتباه مجدداً مورد استفاده قرار نگيرد -9

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٣  

.محل حادثه را به افراد مسئول واگذارنمائيد تا اقدامات تكميلي انجام شود -10

نحوه به كار گيري جعبه آتش نشاني در موقع بروز آتش سوزي

.درب جعبه را با دكمه اي كه روي درب تعبيه شده است، بازكنيد -1

.درجه به سمت بيرون جعبه هدايت نمائيد 90حلقه شيلنگ آتش نشاني را درجهت زاويه -2

.باچرخاندن حلقه، شيلنگ ها را از روي آن خارج نمائيد -3

.سرنازل آماده روي شيلنگ ها را به دست گرفته وبه طرف آتش حركت كنيد -4

.آب استفاده نكنيد زيرا امكان دارد به فرد آسيب برسد باز كردن شير ه به صورت انفرادي ازجعبه آتش نشاني وهيچگا -5

.قبل از بازكردن شير فلكه آب اقدام به بازكردن شير نازل نمائيد -6

جهت امتداد درصورتي كه محل آتش سوزي ازطول شيلنگ آماده طويل تر باشد بايستي از لوله يدكي كه درجعبه مي باشد -7 .دادن شيلنگ استفاده نمائيد

.تا دفع كامل آتش به عمليات ادامه دهيد شير نازل رابه سمت كانون آتش نشانه گرفته و -8

بعد از آب گيري وخشك شدن دوباره به صورت اول پيچيده پس از اتمام عمليات بايستي شيلنگ ها از محل كوپلينگ باز و -9 .شود

.شيلنگ آماده را دوال به دور حلقه دوار بپيچيد صورت رول پيچيده وهنگام پيچيدن، شيلنگ به -10

رقب

در عصري زندگي مي كنيم كه در آن كاربرد . به كارگيري و استفاده از برق به عنوان يك منبع انرژي بسيار گسترده و رايج شده استبرق و وسايل . ارتباطي و اطالعاتي جديدي را فراهم مي سازدوسايل الكتريكي انجام امور را اقتصادي تر و راحت تر ساخته و امكانات

انفجار -رايج ترين اين خطرات از قبيل آتش سوزي. الكتريكي باعث ايجاد بسياري از خطرات شده و يا در بوجود آوردن آن ها دخالت دارند .ايجاد خطرات به طور غيرمستقيم گردد همچنين برق مي تواند در بسياري از دستگاه ها و وسايل باعث. و برق گرفتگي مي باشد

براي اينكه برق گرفتگي رخ دهد . برق گرفتگي زماني بوجود مي آيد كه جريان الكتريكي از بدن انسان عبور نموده و صدماتي را پديد آوردبرق گرفتگي عمدتاً تابعي از تأثيرات. اعضا بدن فرد بايد قسمتي از مدار الكتريكي باشد و بدن به يك اختالف سطح الكتريكي متصل گردد

مسير عبور -سطح مقطع تماس -)مستقيم يا متناوب(نوع جريان -مقاومت الكتريكي بدن شخص موردنظر -ميزان ولتاژ اعمال شده .محلي از بدن كه جريان از آن عبور نموده است مي باشد -جريان

دسته اي از اقدامات اصالحي كه در . برق را كاهش داده و يا از بين ببرندانواع روش هاي كنترلي وجود دارند كه مي توانند خطرات ناشي از اتصال -كليدهاي قطع كننده مدار -رله ها -اين خصوص مطرح هستند شامل تدابير ايمني به صورت هاي فيزيكي بوده ازقبيل فيوزها

.زمين و غيره

:مواردي كه بايد در ايمني برق رعايت شود -

.باشد و زدگي و خوردگي درعايق سيم ها وجود نداشته باشدسيم كشي برق مناسب -1

.وجود داشته باشد) CO2كپسول ( كپسول اطفا حريق مناسب براي خاموش كرده آتش سوزي ناشي از برق -2

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢۴  

.چاه هاي ارت در تمام قسمت هايي كه دستگاه ها با برق كار مي كنند وجود داشته باشد - 3

.ده و در مسير رفت و آمد افراد نباشدمحل عبور كابل ها مناسب بو -4

.آموزش كاركنان، در مواقعي كه برق گرفتگي اتفاق بيفتد، صورت گيرد -5

.كليه ادوات برق مثل كليدها، پريزها و غيره چك شوند تا از سالم بودن آنها اطمينان حاصل شود -6

.هنگام تعميرات از ابزار دسته عايق مناسب، استفاده شود -7

.نظور اطالع از وجود يا عدم وجود برق در يك مدار، از وسايل سنجش مناسب مثل فازمتر استفاده شودبه م -8

.نگهداري تجهيزات الكتريكي نصب شده به خوبي صورت گيرد - 9

.درب تابلوها و جعبه هاي تقسيم برق بسته باشند -10

كپسول هاي تحت فشار

ليتر بوده و براي مصارف خانگي يا تجاري و يا ساير مصارف كه 450يت آن حداكثر سيلندر عبارت است از مخزن قابل حملي كه ظرفسيلندر بايد بوسيله بهترين دستگاهها و روشها ساخته شده باشد وجود هيچگونه .احتياج به مخزن قابل جابجا شدن دارند به كار مي رود

داخلي سيلندر بايد نسبتا سطوح خارجي و. باشد شود مجاز نمي شكاف يا عيب مهم ديگري كه احتماال باعث تضعيف سيلندر ساخته شده .صاف و يكنواخت باشد

ها چند نكته ايمني در مورد كپسول -

.كپسول ها اعم از پر يا خالي بايد در محل مناسب و به صورت عمودي با زنجير يا بست به ديوارها ثابت و محكم شوند - 1

.دا شوندكپسول هاي خالي از كپسول هاي پر ج - 2

.از غلتاندن كپسول ها و سيلندرها در هنگام حمل و نقل جلوگيري شود - 3

.توسط دو نفر به صورت افقي حمل شوند ،در صورت پر بودن كپسول ها و سيلندرهاي بزرگ -4

.شير كپسول ها و سيلندرها بايستي نشت نداشته باشند -5

.و شير آن ها بسته باشندكپسول ها و سيلندرهاي خالي كالهك داشته باشند -6

.شير كپسول ها و سيلندرها با دست باز و بسته شوند و از ابزاري استفاده نگردد -7

. هرگز نبايد شير كپسول اكسيژن را روغن كاري كرد -8

.براي حمل كپسول هاي اكسيژن از چرخ دستي هاي مناسب استفاه گردد -9

معرض حرارت قرار داده شوند و تا سر حد امكان بايد سعي شود از تابش مستقيم و شديد كپسول ها و سيلندر ها نبايد هرگز در -10 .نورخورشيد دور باشند

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢۵  

.سيلندرهاي اكسيژن را بايد از تماس با سيم ها و كابل هاي الكتريكي بر كنار داشت -11

مانومتر و فلومتر بررسي شوند و از سالم -كپسول قبل از شروع به استفاده از كپسول بايد تمام وسايل مربوط به آن از جمله خود -12 .بودن و خوب كار كردن آن ها و پر بودن كپسول اكسيژن اطمينان حاصل شود

.كپسول دي اكسيد كربن وصل نشود ،بايد دقت شود كه به دستگاه بيهوشي به جاي كپسول اكسيژن -13

مارستانيب در يطب يگازها تيريمد

كي با كشور يدرمان مراكز از يدر بعض يگاه نكهيا به توجه با و درمان در يطب يگازها از استفاده يگستردگ و موضوع تياهم به نظر انجام و يزيآم رنگ در يدقت يب ، مناسب اتصاالت از استفاده عدم ، گازها يناخالص و خلوص به يتوجه يب ، استفاده نحوه در ساده اشتباه

چون يموضوع مهم يفراموش نيهمچن و گازها يمركز اتاق يفيك و يمنيا نكات به ندادن تياهم ، لندرهايس يدوره ا يها آزمون ندادن

ضرورت لذا وندديپ يم وقوع به يپنهان و آشكار اتفاقات ناگوار و افتاده خطر به ماريب چند اي كي يزندگ ، امور نيا با مرتبط پرسنل آموزش

گونه به طيشرا است ديام . ديآ عمل به يخاص دقت نهيزم نيا در استاندارد يها دستورالعمل و ضوابط يريكارگ به در كه كند يم جابيا

.نشود افراد متوجه يخطر يطب يگازها يريكارگ به در شود تا يزير برنامه يا

سانترال ستميس

يگازها از توان يم ياقتصاد ليدل به و ژهيو يها بخش و عمل يها اتاق و يبستر يها اتاق در لندرهايس نقل و حمل از يريجلوگ يبرا يطب يگازها كه ييها مكان در وجه چيه به .كرد استفاده شوند، يم هيتغذ يمركز لندريس چند اي رهيذخ منبع كي از كه شده يكش لوله است، تيقابل رو يخوب به كه ييجا در را ممنوع دنيكش گاريس ديبا منظور نيا يبرا .ديكش گاريس دينبا شوند يم استفاده اي شارژ د،يتول

.كرد نصب

سانترال ستميس يايمزا

:راستيز يايمزا يدارا اريس يلندرهايس توسط گاز عيتوز به نسبت يطب يگازها يمركز عيتوز ستميس

آتش قبيل از احتمالي خطرات موجب ايجاد بيمارستان داخل فضاهاي در گاز سيلندرهاي مداوم دادن حركت و كردن جابجا -1

.كند مي جلوگيري اين خطرات از مركزي توزيع كه شود مي انفجار و سوزي .ندارد وجود اشكال اين طبي مركزي گازهاي توزيع در كه كنند مي اشغال را بيمارستان داخل فضاي از قسمتي سيلندرها -2

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢۶  

)ره(مورد استفاده در بيمارستان شهيد بهشتی تحت فشار کپسول های رنگ کپسول واحد نوع کپسول رديف

سبزتيره آندوسکوپی Argon آرگون 1

خاکستری اتاق عمل جنرال Carbon dioxide اکسيد کربن ید 2

سفيد کل بخش Oxygen اکسيژن 3

اتاق عمل قلب Helium هليوم 4

آی سی يو قلب قهوه ای

آبی اتاق عمل جنرال Nitrous Oxide اکسيد نيتروژن 5

بيمارستانبهداشتي رايج در -مخاطرات ايمني

واحدهاي اداري و پشتيباني

)پوستچرهاي نامناسب –كار يكنواخت -كار با كامپيوتر -كارنشسته(ارگونوميكي - استرس شغلي - )برخورد نامناسب ارباب رجوع(خشونت در محيط كار - های واگيردار بيماري -

 سقوط اشياء –افتادن و ليز خوردن -

:راهكارهاي كنترلي

تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين كار با كامپيوتر 

رعايت موارد بهداشتي در زمان شيوع بيماري هاي واگيردار  

مهندسي -تاسيسات

)لژيونال( عفونتهاي تنفسي - مواد شيميايي - )به دليل كار با سيلندر ها(آتش سوزي - خطرات ماشين آالت و تجهيزات - گرفتگي برق –شوك الكتريكي - بخارات جوشكاري - ابزاردستي -

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٧  

ارتعاشو صدا سرو - سرما -رطوبت –گرما - )...هاي بدني مختلف نظير كار در باالي سر وپوسچر -كاردرفضاي بسته -جابجائي دستي بار(ارگونوميكي -  و نگهداري سيستم ها آلودگي هاي مختلف محيطي در حين تعمير - بخارات جوشكاري -

 تماس با مواد عايق نظير آزبست و پشم شيشه -

 ابزار دستي -

 اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن -

 بيماري هاي واگيردار -

:راهكارهاي كنترلي

شهاي مناسب با كاركماسك ،دستكفش ، استفاده از رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين سيلندر هاي گاز تحت فشاررعايت نكات ايمني در حين استفاده از 

رعايت موارد بهداشتي در زمان شيوع بيماري هاي واگيردار 

از دستگاه ها و تجهيزاترعايت نكات ايمني در حين استفاده 

آموزش پرسنل در هنگام مواجهه با آتش سوزي و شرايط اضطراري 

رختشويخانه

البسه آلوده - لوازم تيز و برنده - سوختگي - )وايتكس و ديگر شوينده ها( مواد شيميايي - آلرژي - سروصدا - رطوبت –گرما - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - )جابجائي دستي بار(ارگونوميكي - آتش سوزي -

:راهكارهاي كنترلي

گوشياستفاده از ماسك مناسب، دستكش، كفش ، 

تعبيه تهويه عمومي 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين رعايت نكات ايمني در حين استفاده از دستگاه ها  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٨  

آموزش پرسنل در مواجهه با آتش سوزي و شرايط اضطراري

آشپزخانه

..)و جابجائي دستي بار- ايستادهكار(رگونوميكيا - ...)و دستگاههاي چرخ و برش گوشت - لوازم تيز و برنده(تجهيزات و لوازم كار - )مواد شوينده (مواد شيميايي - )تماس با شعله گاز(سوختگي - عفونتهاي منتقله از مواد خام نظير گوشت - گرفتگي برق –شوك الكتريكي - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن -

:راهكارهاي كنترلي

استفاده از ماسك مناسب، دستكش تعبيه تهويه عمومي 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين در حين استفاده اشياء تيز و برندهرعايت نكات ايمني 

آموزش پرسنل در مواجهه با آتش سوزي و شرايط اضطراري 

CSR(CSSD)

ضدعفوني كننده موادتماس با - شيمياييمواد ساير تماس با - لوازم تيز و برنده - به دليل تماس با اشياء داغ سوختگي - ...)و ايدز –هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني - ...)و جابجائي دستي بار -ايستادهو  كارنشسته(ارگونوميكي - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - آلرژي -

:راهكارهاي كنترلي

استفاده از ماسك مناسب، دستكش تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگينرعايت اصول استفاده از كرمهاي نرم كننده دست بعد از شستشوي دستها به دليل تماس مكرر با مواد ضدعقوني كننده 

رعايت نكات ايمني در حين حمل اشياء تيز و برنده 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٢٩  

داروخانه

تماس با داروهاي دست ساز - داروهاي مخدرتماس با - سوءمصرف داروها - )كار با كامپيوتر -كارنشسته -بارجابجائي دستي (ارگونوميكي - داروهاي تاريخ مصرف گذشته - امحاء داروهاي فاسد - آلرژي -

 اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن -

 بيماري هاي واگيردار -

راهكارهاي كنترلي

استفاده از دستكش در مواقع لزوم تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين 

بيماري هاي واگيردار رعايت موارد بهداشتي در زمان شيوع 

   تصويربرداري

...)وكار با كامپيوتر -كارنشسته -جابجائي دستي بيمار(ارگونوميكي - تماس با اشعه - گرفتگي برق –شوك الكتريكي - خطرات تجهيزات و دستگاهها - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - ...)و ايدز –هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني - خطرات اولتراسوند -

 بيماري هاي واگيردار -

:راهكارهاي كنترلي

روپوش سربي ربي،ساستفاده از پاروان سربي، حفاظ گناد، تيروئيد بند سربي، عينك تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

استفاده از تجهيزات حفاظت فردي مناسب در حين تماس مستقيم با اشعه 

حين تماس با اشعه رعايت نكات ايمني در 

يزيوتراپيف

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٠  

...)وكار با كامپيوتر -كارنشسته -جابجائي دستي بيمار(ارگونوميكي - تماس با اشعه - گرفتگي برق –شوك الكتريكي - تجهيزات و دستگاههاخطرات - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن -  ...)ايدزو - هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني -

 بيماري هاي واگيردار -

:راهكارهاي كنترلي

روپوش سربي ربي،ساستفاده از پاروان سربي، حفاظ گناد، تيروئيد بند سربي، عينك تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

استفاده از تجهيزات حفاظت فردي مناسب در حين تماس مستقيم با اشعه 

رعايت نكات ايمني در حين تماس با اشعه 

   آزمايشگاه

 ...)ايدزو - هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني - ....و فرمالينمواد شيميائي نظير - لوازم تيز و برندهو ساير -  needle stickخطر - ...)كار با كامپيوتر -كارنشسته(ارگونوميكي - آلرژي - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن -

:راهكارهاي كنترلي

همچنين ماسك، دستكش التكس، لباس كار، عينك ايمني، حفاظ صورت ، گان،: وسايل حفاظت فردي مثل استفاده از تجهيزاتي مانند دوش اضطراري و چشم شوي

تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين دليل تماس مكرر با مواد ضدعقوني كننده و استفاده مكرر از استفاده از كرمهاي نرم كننده دست بعد از شستو شوي دستها به

 دستكش التكس

خودداري از گذاردن درپوش سرنگ بعد از استفاده 

مطالعه اطالعات ايمني مواد)MSDS( 

اورژانس

لوازم تيز و برندهو ساير -  needle stickخطر - ...)و ايدز –هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني -

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣١  

هرگونه اشياء و لوازم بالقوه عفوني - مواد شيمياييتماس با - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - استرس شغلي - خشونت در محيط كار - عفونتهاي بيمارستاني - )جابجائي دستي بيمار – پوسچرهاي بدني در حين كار -نوبت كاري(ارگونوميكي - خطرات تجهيزات و دستگاهها -

 بيماري هاي واگيردار -

 )پرتابل راديوگرافي(با اشعهتماس -

:راهكارهاي كنترلي

استفاده از دستكش، ماسك در مواقع تماس با خون و عفونت 

تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين خودداري از گذاردن درپوش سرنگ بعد از استفاده

بخشهاي بستري

...)ايدزو - هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني - عفونتهاي بيمارستاني - ....و همه گيري بيماريهايي نظير آنفوالنزا - آلرژي - )جابجائي دستي بيمار – هاي بدني در حين كار پوسچر -نوبت كاري(ارگونوميكي - )و شوينده ها كننده مواد ضدعفوني(مواد شيمياييتماس با - لوازم تيز و برندهو ساير -  needle stickخطر - آتش سوزي خطر - گرفتگي برق –شوك الكتريكي - سروصدا - در صورت شكستن دماسنج تماس با جيوه - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - استرس شغلي -

 خشونت در محيط كار -

 خطر سيلندرهاي محتوي گاز -

 )پرتابل راديوگرافي(تماس با اشعه -

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٢  

:كنترليراهكارهاي

استفاده از ماسك مناسب، دستكش 

تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين خودداري از گذاردن درپوش سرنگ بعد از استفاده 

آموزش پرسنل در مواجهه با آتش سوزي و شرايط اضطراري

   اتاق عمل

...)ايدزو - هپاتيت ( پاتوژنهاي خوني - ...)ايزوفلوران و (گازهاي بيهوشيتماس دراز مدت با -

خطر سيلندرهاي محتوي گاز - آلرژي - )جابجائي دستي بيمار – پوسچرهاي بدني در حين كار -وبت كارين(ارگونوميكي - )ضدعفوني كنندهمواد (مواد شيميايي - خطرات تجهيزات و دستگاهها - لوازم تيز و برندهو ساير   needle stickخطر - اشياء سقوط - ليزخوردن –افتادن - )پرتابل فيراديوگرا(تماس با اشعه - خشونت در محيط كار -

 بيماري هاي واگيردار -

:راهكارهاي كنترلي

ماسك، دستكش التكس، لباس كار، عينك ايمني، حفاظ صورت ، گان و روكفشي: استفاده از وسايل حفاظت فردي مثل 

تعبيه تهويه عمومي در اتاقها 

رعايت اصول ارگونوميك در حين حمل اجسام سنگين رعايت نكات ايمني در حين استفاده از سيلندر هاي گاز تحت فشار 

خودداري از گذاردن درپوش سرنگ بعد از استفاده 

آنها برنامه ريزي بهداشتي و ايمني شامل اطالعاتي در خصوص تماس با خطرات و روش هاي كنترل توسعه و اجراي برگه هاي اطالعاتي ايمني مواد قرار دادندر دسترس (MSDS)

 

 

 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٣  

وسايل حفاظت فردي)PPE(19 

وسايل حفاظت فردي تجهيزاتي هستند كه براي حفاظت كاركنان از صدمات شغلي و يا بيماري هاي ناشي از تماس با مواد بيولوژيكي، اين تجهيزات با توجه به نوع صدمه مورد انتظار و تماس شغلي متفاوت . وغيره طراحي شده اند الكتريكي شيميايي، فيزيكي، راديولوژيك،

وسايل حفاظت فردي مورد استفاده جهت پيشگيري از عفونت ضمن محافظت كاركنان و پيشگيري ازابتالي آنان، مانع انتقال . مي باشند .افراد مي گردد عفونت به ساير بيماران و

:عبارتند از وسايل حفاظت فردي كاله عينك/محافظ صورت ماسك گان پيش بند پالستيكي دستكش

لباس كار رو كفشي وغيره

لوازم حفاظت فردي فاكتورهاي انتخاب

عدم مزاحمت -سهولت استفاده -كيفيت -شكل -رنگ -شكل ظاهري -تناسب با فصل -انطباق با افراد استفاده كننده -استاندارد بودن جنس و غيره -قيمت- نظر مصرف كننده -تاريخ انقضاء -چند منظوره بودن -مدت زمان استفاده -عدم ايجاد اثرات جانبي -جهت انجام كار

وسايل حفاظت فردياصول استفاده از

.احتمال عفونت را كاهش مي دهند ولي اين احتمال را كامالً از بين نمي برند -

.ثرندؤفقط در صورتيكه درست استفاده شوند م -

.نمي شوند )شستن دست(جايگزين اصلي ترين جزء -

اركنان آزمايشگاه، خدمات و غيره بايد از تمام كساني كه با بيمار بستري درتماسند از جمله پزشكان، پرستاران، كاركنان راديولوژي، ك . وسايل حفاظت فردي استفاده كنند

دستكش 

.كند محافظت زيستي خطرناك مواد مقابل در را فرد تواند مي پوشيدن دستكش

                                                            Personal Protective Equipment ١٩

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣۴  

.مچ آستين گان را بپوشاند - . فقط يك بار استفاده گردد -

 .در صورت پارگي و آلودگي قابل مشاهده تعويض گردد - .انجام مراقبت از بيماري كه حامل ميكروارگانيسم هاست، تعويض شودبين هر بار -

استفاده و پيش از ارائه مراقبت به بيمار ديگر، بايد خارج و بالفاصله دست ها شسته شود تا از انتقال ميكروارگانيسم ها به پس از - .محيط يا ساير بيماران جلوگيري شود

گان 

آلوده شدن لباس ها طي انجام پروسيجرهايي كه احتمال پاشيده شدن خون يا ترشحات بدن براي حفاظت از پوست و جلوگيري از - .وجود دارد، بايد از گان تميز و غير استريل استفاده كرد

.نوع گان انتخاب شده بستگي به ميزان مايعي كه احتمال مواجهه با آن مي رود دارد - .گان بايد يكبار مصرف و يا از جنس قابل شستشو باشد - .آستين گان بايد بلند و مچ آن كش دار باشد - ).يه باز و يقه هفت نباشد( يقه بسته باشد گان بايد - )بلندي گان بايد تا زير زانو باشد( اندازه گان بايد مناسب باشد و نواحي موردنياز بدن را بپوشاند - .شيده شوددر غير اين صورت بايد يك پيش بند پالستيكي روي آن پو گان بايد ضد آب باشد و - .در صورت آلودگي قابل مشاهده بالفاصله تعويض شود -

ماسك 

براي حفاظت از غشاي مخاطي بيني و دهان در طي انجام پروسيجرهايي كه احتمال پاشيدن خون مايعات و ترشحات بدن وجود دارد، الزم .است از ماسك استفاده شود

 .ماسك بايد روي بيني، دهان و چانه را بپوشاند - .بايد بوسيله بند يا كش پشت سر بسته شودماسك - .ماسك بايددر صورت مرطوب شدن تعويض شود - .ماسك را هرگز به گردن آويزان نكنيد - .پس از استفاده از ماسك دست ها را بشوييد - .ماسك بايد پس از استفاده معدوم گردد -

محافظ صورت/ عينك محافظ

در . محافظ صورت استفاده كرد/چشم ها و ملتحمه وجود دارد بايد ازعينك محافظصرف نظر از تشخيص بيماري، زماني كه خطر آلودگي :موارد زير بايد حتماً از عينك استفاده گردد

 احتمال ترشح خون يا مايعات بدن -

 هنگام انجام پروسيجرهاي توليد كننده آئروسل -

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣۵  

 )مانند سرفه و عطسه(ستهنگام ارائه مراقبت و در تماس نزديك با بيماري كه دچار عالئم حاد تنفسي ا - هنگام كار در فاصله يك متري و يا كمتر با فرد مبتال به بيماري حاد تنفسي -

 :حفاظت از چشم مي تواند با وسايل زير صورت گيرد - محافظ صورت

كاله ايمني با محافظ صورت عينك محافظ

محافظ پا 

پرسنل بايد . اما براي حفاظت كاركنان امر مهمي محسوب مي شود اگر چه معموالً حفاظت از پاها در احتياطات استاندارد وجود ندارد، ).نه صندل يا دمپايي(و كامالً تمام سطوح پاها را فراگيرد كفش هايي بپوشند كه مقاوم به جذب مايعات باشد

ن قرار يسقوط اجسام سنگمعرض ر ائي تماس دارند، در رطوبت كار مي كنند، ديدي و قليشان با مواد اسيكه موقع كار پاها افرادي كهكه با مواد خورنده كه افرادي. نديد از كفش حفاظتي متناسب با نوع كار استفاده نمايبا... د مي كند و يدارند، خطر برق گرفتگي آنها را تهد

كاركنانيكفش . شانندست كامال پا و قوزك پا را بپوين كفش ها مي بايد استفاده كرده و ايكي بدون بند بايسر و كار دارند از كفش الستدر صورت استفاده از رو كفشي بايد دقت نمود كه . كي با ساق هاي بلند تا زانو باشديد از نوع الستيكه در آب و رطوبت كار مي كنند با

.و ضد آب باشد )مچ شلوار را بپوشاند(ساق بلند

پوشيدن وسايل حفاظت فردي

پوشيدن گان

طرز صحيح گذاشتن ماسك

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣۶  

محافظ صورت/ گذاشتن عينك

پوشيدن دستكش

درآوردن وسايل حفاظت فردي 

درآوردن دستكش

.فراموش نكنيد قسمت خارجي دستكش ها آلوده است

:در افراد راست دست

خارج نگشتان دستكش راست بگيريد و ضمن ادر نقطه اي اندكي پايين تر از لبه دستكش چپ، بخش خارجي دستكش چپ را با -1 .كردن دستكش چپ آن را به پشت وارونه كنيد

.انگشتان برهنه دست چپ را در حد فاصل مچ دست راست و زير دستكش راست بلغزانيد -2

.به كمك انگشتان دست چپ، دستكش راست را نيز خارج كرده و در حين خروج آن را وارونه كرده بر روي دستكش چپ بكشيد -3

 . سطل زباله بياندازيدهر دو دستكش وارونه شده را درون -4

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٧  

در آوردن گان 

.فراموش نكنيد قسمت جلو و آستين هاي گان آلوده است

 .گره ها را باز كنيد -1

در حين در آوردن گان آن را وارونه . يك دست خود را به قسمت داخلي گان برده و آن را از ناحيه شانه و گردن به پائين بكشيد -2 .آن رو به خارج قرار گيرد كنيد به نحوي كه بخش داخلي

گان خارج شده ازتن را لوله يا تا كنيد و آنرا به داخل سطل زباله بياندازيد و يا اگر قابل شستشو است به طريق مناسبي بدون -3 .پراكنده شدن آلودگي به رختشويخانه فرستاده شود

در آوردن عينك يا محافظ صورت

.)ديريبگ آن از بند را صورت حفاظ(ديريبگ آنرا يها دسته نكيع برداشتن يبرا

را آن مصرف بودن كباري صورت در(د يده قرار شده نييتع مخصوص در ظروف يعفون ضد جهت را )صورت حفاظ اي نكيع(چشم محافظ ).دياندازيب زباله سطل در

در آوردن ماسك

! دينكن لمس را قسمت نيا است، ژه آلودهيو ماسك /يجراح ماسك يجلو قسمت ! دينكن فراموش

.ديكن باز را ها گره -1

پشت سر از گرفته را يفوقان بند سپس د،يكن سرخارج پشت از آنرا و گرفته را يتحتان بند ابتدا -2

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٨  

.ديآور رونيب

.دياندازيب) بودن مصرف كباري صورت در(زباله سطل داخل به را ماسك -3

لبه ز.

ترتيب پوشيدن وسايل حفاظت فردي

 )مطابق با احتياطات استاندارد(شستن دست -1

 پوشيدن گان -2

 پوشيدن كاله -3

 ماسكگذاشتن -4

 محافظت صورت يا عينك -5

دستكشپوشيدن -6

:چند نكته

.هنگام استفاده از وسايل حفاظت فردي، مراقب آلوده نشدن خود، ديگران و محيط باشيد -

.آلوده لمس نكنيدرا با دستكش ...)مثل عينك، ماسك و(هرگز صورت و وسايل حفاظتي - .از لمس سطوح محيطي غير از مواقع مراقبت از بيمار اجتناب كنيد -

.هنگام در آوردن وسايل حفاظت فردي اطمينان داشته باشيد كه خود و ساير افراد را آلوده نكنيد -

.وسايل يكبار مصرف را داخل سطل زباله هاي عفوني بيندازيد -

.بيندازيد) بدون محلول ضدعفوني(خشك وسايل چند بار مصرف را در يك ظرف بسته -

 

 

 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٣٩  

 

اهداف تاريخچه و

هاي بيمارستاني در دنيا بسيار قديمي است و از زماني آغاز مي شود كه براي مراقبت و درمان بيماران از قرن تاريخچه كنترل عفونت .چهارم ميالدي در نقاط مختلف دنيا بيمارستان تاسيس گرديد

عفونتهاي بيمارستاني روز به روز اهميت بيشتري يافته و نظام سالمت كشورها را به چالشي جدي فرا مي خوانند افزايش بيمارستانها ، و نوپديد ، افزايش روز افزون مقاومتهاي ميكروبي و نياز به خدمات پزشكي بروز عفونتهاي ناشي از خدمات ظهور بيماريهاي بازپديد

در كشورهاي % 5را اجتناب ناپذير مي سازد بروز عفونتهاي بيمارستاني از حدود )Health care associated infection(درماني در كشورهاي توسعه نيافته و در حال توسعه متغيراست بنابراين هدف كلي در كنترل عفونتهاي بيمارستاني % 20توسعه يافته تا حدود

حد ممكن مي باشد چرا كه اين عفونتها عالوه بر مرگ و مير و ايجاد عوارض ، با افزايش مدت كاهش و به حداقل رساندن اين عفونتها تا به منظور ايجاد . بستري موجب افزايش قابل توجه هزينه خدمات درماني شده و در نهايت سبب نارضايتي گيرندگان خدمت مي گردند

ندي پيش تالشهاي فشرده اي در مركز مديريت بيماريها انجام شده و با نظام منسجم و واحد مراقبت عفونتهاي بيمارستاني در كشور از چوظايف كميته هاي كنترل عفونت و بخشهاي درگير در اين نظام مراقبتي واحد طرحي شده است و دستور العمل )NNIS(انتخاب روش

است كه با افزايش شناخت عوامل ياتوژن پرواضح .واحدي براي غلبه بريكي ديگر از مشكالت نظام سالمت كشور ايجاد گرديد ه است و عفونتهاي بيمارستاني راههاي انتقال آنها ، الگوهاي مقاومت ميكروبي و كاربرد مواد گند زدا و ضد عفوني كننده، روشهاي استريليزاسيون

.روشهاي مختلف پيش گيري در يچه هاي نويني در كنترل اين عفونتها گشوده مي شود

كنترل عفونتتعاريف كاربردي در عفونت

.عفونت به معناي پديده اي است كه ميزان به دليل تهاجم و رشد و تكثير عاملبيماري زاي عفوني دچار آسيب مي شود

كلونيزاسيون .در ميزبانبدون ايجادعفونت مي باشد)ميكروارگانيسم(به معناي رشد و تكثير عامل عفوني

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٠  

ناقل .ميكروارگانيسم ها مي تواند بالقوه منجر به كلونيزاسيون يا عفونت ديگران شودافرادي كه كلونيزاسيون آن ها با

بيماريزايي

.چگونگي وميزان توانايي براي تهاجم به بافت ها جهت ايجاد عفونترا نحوه پاتوژنيسيتي يا چگونگي بيماري زايي آن عفونت گويند

ويروالنس .ميزان ويروالنسĤن گويند شدت وقدرت تهاجمييك عامل عفوني بيماري زا را

وكتور

گرچه اين راه انتقال در مورد عفونت هاي .مي شوند) عامل عفوني(منظور پشه، مگس و امثال آن است كه گاهي منجر به انتقال عفونت .بيمارستانيشايع نيست

مخزن ...آب و ] انسان، حيوان، خاك محلي است كه عامل عفوني ميتواند در آنجا زندهمانده و رشدو تكثيرنمايد مانند خود

منبع

ه اشياء، اشخاصيا موادي كه عوامل عفوني يا بيماري زا بالفاصله از آن ها به پذيرندهمنتقلمي گردد مانند آب براي تيفوئيد، خاك براي سيا زخم

عفونت بيمارستاني

تا 48 بيمار در زمان بستري بودن به آن دچار نبوده وبه عفونتي اطالق مي شود كه ) Nasocomial Infections(عفونت بيمارستاني عفونت هاي بيمارستاني يك .در دوره كمون آن هم نبوده باشد ساعت بعد از پذيرش بيمار در بيمارستان ايجاد مي شود به شرط آنكه 72

در . هداشتي درماني تحميل مي كنندمراكز ب هرساله هزينه هاي زيادي را به بيماران و مشكل جدي مراكز بهداشتي درماني مي باشند وتخمين زده %25موارد بستري ودر كشورهاي در حال توسعه حدود % 10 حال حاضر در كشورهاي پيشرفته ميزان اين عفونت ها حدود

اهداف .ميزان عفونت بيمارستاني در يك مركز بهداشتي درماني نشان دهنده كيفيت خدمات ارائه شده در آن مركز مي باشد. شود مي :عبارتند از كميته كنترل عفونت بيمارستان كلي

كاهش ميزان عفونت بيمارستاني:1 كاهش ميزان مرگ و مير و هزينه هاي ناشي از عفونت بيمارستاني:2 ارتقاء كيفيت خدمات بهداشتي درماني:3

.نظام مراقبت مي تواند بر اساس بيماري زايي فعال ويا غيرفعال باشدو نظرخواهي از صاحب نظران و اساتيد بعد از بحث و تبادل نظر فراوان 1383كميته كشوري كنترل عفونت هاي بيمارستاني در سال

:دانشگاه هاي علوم پزشكي سراسر كشور دو تصميم مهم زير را اتخاد كردوش را به عنوان ابزار تشخيص و اين ر NNISبا توجه به مزاياو كارايي نظام كشوريمراقبتعفونت هاي بيمارستاني يا -1

.بيماريابيعفونت هاي بيمارستاني در كشور انتخاب شود

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴١  

درصد عفونت هاي بيمارستانيرا عفونت هاي ادراري،زخم هاي جراحي،تنفسي و خوني تشكيل مي 80با عنايتبه اينكه بيشتر از -2اده هاي مربوط به اين چهار عفونت از تمامي دهد در مرحله اول برقراري نظام مراقبت عفونت هاي بيمارستاني در كشور د

. بيمارستان ها اعم از دولتي و خصوصي جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد

NNISالگوريتم تشخيص عفونت بيمارستاني براي چهار عفونت اصلي بر اساس

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٢  

اهداف كلي نظام مراقبت عفونت هاي بيمارستاني ومير، ابتال و عوارض ابتال به عفونت هاي بيمارستانيكاهش مرگ -1

كاهش هزينه هاي بيمارستاني از طريق كاهش ميانگين بستري و كاهش مداخالت درماني -2

تأمينو حفظ و ارتقا سالمت افراد جامعه و رضايتمندي آنان از طريق كنترل عفونت هاي بيمارستاني -3

ستانياهداف اختصاصي نظام مراقبت عفونت هاي بيمار

ايجاد تعهد سياسي در مسئولين رده باالي كشور در مورد اهميتكنترل عفونت هاي بيمارستاني و حمايت از اجراي نظام مراقبتي آن -1

تكميل پوشش نظام مراقبت از عفونت هاي بيمارستان از طريق تشكيل كميته هاي كنترل عفونت در تمامي بيمارستان ها -2

تيم كنترل عفونت بيمارستان

پرستار كنترل عفونت -1

پزشك كنترل عفونت -2

كميته كنترل عفونت بيمارستان

تيم كنترل عفونت بيمارستان -1

رئيس يا مدير بيمارستان -2

مسئول بهداشت محيط -3

مسئول آزمايشگاه -4

مترون بيمارستان -5

در صورت لزوم مسئولين واحدهاي ديگر بر حسب مورد -6

فعاليتها و آموزشهاي كنترل عفونت در بيمارستان

آموزش كنترل عفونت در بيمارستان -1 Bتشكيل پرونده بهداشتي براي كليه پرسنل بيمارستان و غربالگري بوسيله تعيين تيتر آنتي بادي هپاتيت -2 راههاي كاهش مواجهه با خون يا ديگر مايعات در اتاق عمل وزايشگاه -3 به كارمندان مراقبتهاي بهداشتي HIV-B-C انتقال هپاتيت -4 گزارش عملكرد كنترل عفونت در زمينه آسيبهاي شغلي ونيدل استيك - 5 روش ضد عفوني خون وترشحات آلوده -6 CSRدستورالعمل مربوط به -7 دستورالعمل نحوه برخورد در هنگام مواجهه با فرو رفتن سوزن يا اجسام نوك تيزبه بدن - 8 گزارش عملكرد كنترل عفونت در زمينه مانيتورينگ دستگاه هاي اتوكالو وفور  -9

زشكيگزارش عملكرد كنترل عفونت در زمينه كشت هاي محيطي وتجهيزات پ -10

انجام واكسيناسيون بر عليه آنفوالنزاي پرندگان -11 برگزاري كالسهاي آموزشي براي رده هاي مختلف پرسنل پرستاري و پرسنل شركت خدماتي -12

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٣  

كنترل عفونتسوپروايزرشرح وظايف

براي چهار عفونت شايع و گزارش منظم آنها با فرم هاي مربوطه NNISشناسايي موارد عفونت بيمارستاني بر اساس تعاريف استاندارد .1 .به مركز بهداشت شهرستان

.بررسي نوع عفونت و ميكروارگانيسم عامل آن. 2

ري و كنترل عفونت هاي بيمارستانيمشاركت در آموزش پرسنل درماني و خدماتي در رابطه با راههاي پيشگي .3

و همراهان آنها در زمينه هاي پيشگيري از عفونت هاي بيمارستاني از طريق توزيع پمفلت،پوستر و برنامه هاي آموزشي براي بيماران .4 .ارائه آموزش هاي چهره به چهره

مراقبت از عفونت هاي بيمارستاني شركت در نظام .5

به ي فرم شماره يك را تكميل و ارائهو پس از تشخيص وتعيين كد بيمار و نرم افزار كنترل عفونت بيماريابي با استفاده از فرم مخصوص .6 كميته كنترل عفونت بيمارستان

ت بيمارستاني به تيم كنترل عفونتآموزش و توجيه سرپرستاران بخشها و سوپروايزر آزمايشگاه براي گزارش موارد مشكوك به عفون. 7

اركت پژوهشي در زمان بروز اپيدميمش . 8

.محيط و كميته كنترل عفونت بيمارستان و شهرستان براي انجام بازديدهاي نظارتي و ارزيابيهمكاري و مشاركت با كارشناس بهداشت .9

ارائه پروتكل هاي درمان با آنتي بيوتيك بر اساس مصوبات كميته كنترل عفونت بيمارستان، شهرستان و دانشگاه به بخشهاي مختلف . 10 .براي مقابله با مقاومت آنتي بيوتيكي

.دات اصالحي براي پيشگيري از عفونت هاي بيمارستاني به كميته كنترل عفونت بيمارستانارائه پيشنها. 11

كمك به ارزيابي فعاليتهاي بخش هاي بيمارستان در زمينه اقدامات پيشگيري از عفونت هاي بيمارستاني بر اساس چك ليست هاي .12 .نظارت و ارزشيابي يكسان مصوب كميته كشوري

.اقدامات الزم پس از آسيب هاي ناشي از اجسام تيز و برنده آلوده در كادر بهداشتيپيگيري انجام .13

.همكاري و هماهنگي باساير كميته هاي بيمارستاني در زمينه اهداف مشترك .14

.ارائه نظرات مشورتي و كارشناسي مربوط به بهداشت .15

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴۴  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴۵  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴۶  

در زمينه كنترل عفونت مهمترين و اثربخش ترين مداخالت

بهداشت دست ها تزريق ايمن

استريليزاسيون دفع بهداشتي پسماند

ايزوالسيون واكسيناسيون

استفاده از آنتي بيوتيك پروفيالكتيك ستانربهداشت محيط بيما

رعايت نكات مهم در بيمارستان

دست بهداشت هاي انديكاسيون

دست از ها دستكش آوردن در از پس -1

كاري شيفت شروع در -2

خود بيني كردن پاك يا سرفه كردن، عطسه از پس نيز ها، دست شدن آلوده هنگام -3

بيماران با تماس فواصل در -4

بيماران داروهاي تهيه از قبل -5

توالت به رفتن از پس -6

تهاجمي اقدامات انجام از قبل -7

ايمني سيستم شديد دچارسركوب افراد و نوزادان مانند پذير آسيب بيماران از مراقبت از قبل -8

زخم با تماس از بعد و قبل -9

خوردن غذا از قبل -10

ظروف مانند دارد وجود زا بيماري هاي ميكروب با ها آن آلودگي احتمال كه اشيايي به زدن دست از بعد -11

بيماران بدن ترشحات آوري جمع وسايل و بيماران ادرار گيري اندازه -12

دارندكلونيزه خاصي اپيدميولوژي اهميت لحاظ از كه هايي ميكروب با دارد احتمال كه بيماراني يا عفونت دچار بيماران از مراقبت از پس -13

 بيوتيك آنتي نوع چند به مقاوم هاي باكتري مانند باشند شده

دستها شستن صحيح روش

.نمائيد آغاز دوراني و مالشي حركت با را دست شستن -1

.شود كشيده كامالً بالعكس و چپ دست پشت به را راست دست كف سپس -2

.شوند سائيده كامالً و گيرند قرار هم بين انگشتان بطوريكه شود كشيده هم به دستها كف -3

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٧  

فشار با و قرار گيرند هم در شدن قفل حالت به انگشتان بطوريكه چپ دست كف در را راست دست انگشتان پشت -4

.بالعكس و شوند شستشو

.بالعكس و شود سائيده كامالً چرخشي صورت رابه ديگر دست شست انگشت دست يك كف با -5

.بالعكس و شود تميز و شستشو كامالً چرخشي حركت با و فشرده ديگر دست كف در را دست يك انگشتان نوك -6

.شود تكرار بار 5 بايستي دستها صحيح شستشوي در مذكور اعمال از يك هر

.كنيد آبكشي كامالً را مچ و دستها -7

 .باشددقيقه مي 3 -1زمان استاندارد جهت شستشوي صحيح دست

نحوه صحيح اسكراب كردن

جراحي در زمينه از آنجا كه فرد اسكراب عضو تيم استريل و كادر مراقبتي مي باشد ،مسئول حفظ ايمني ،انسجام و كارايي موثر افراد تيممهمترين عضو مورد استفاده دستهاي فرد .ي اجراي موارد استريل در طي عمل جراحي بوده و اين امر با استريل بودن فرد امكان پذير است

درطول عمل است كه اگر با تكنيك هاي درست شسته نشوند ،مي توانند اصلي ترين منبع توليد و انتقال ميكروارگانيسم ها به محل لضدعفوني كننده فرق مي كند كه معموال بر روي دستورالعم زمان مورد نياز براي شستن دستها با توجه به نوع ماده .جراحي باشند

دقيقه است و از آنجا كه در ارتوپدي يك مرحله براي 5مدت شستن دست براي عملهاي جراحي .محلول هاي مختلف درج شده است .مي باشد دقيقه 7 شستن اضافه مي شود مدت زمان آن

:قبل از شستن

.ناخن ها كوتاه باشد

.پوست دست سالم باشد

لباس استفاده از پيش بند براي جلوگيري از خيس شدن

:مراحل شستن دست ها

.سانتي متر باالتر از آرنج خيس مي كنيم 5ابتدا دستها را از نوك انگشتان تا -

.دو دست را تا آرنج آغشته مي كنيم)قهوه اي (بابتادين اسكراب

.هر دست را به كف دست ديگر به صورت چرخشي مي كشيم نوك انگشتان

)در حالتي كه انگشتان از هم باز و در حالتي كه بسته اند(كشيمسپس كف دو دست را بر روي هم مي

.كف يك دست را بر پشت دست ديگر به صورت باز و بسته مي كشيم

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٨  

.ماساژ مي دهيم را به صورت چرخشي با دست ديگر تك تك انگشتان هر دست

.انگشتان دو دست را در هم قالب مي كنيم و با فشار ماساژ مي دهيم

.را چند بار ماساژ مي دهيم ت بين دو انگشت شست و اشاره دست ديگربا كف هر دس

.باالي آرنچ ماساژ مي دهيمسانتي متر 5 از مچ دست به صورت چرخشي و با فشار تا

.به صورتي كه دستها باال باشد و آب به طرف انگشتان باز نگردد آبكشي ميكنيم دستها را از نوك انگشتان

.و با آب خيس كرده و به محلول بتادين آغشته مي كنيم برس استريل را برداشته

. ناخن ها را برس مي زنيم ابتدا

)بار 10هر طرف .( بعد چهار طرف هر انگشت را برس مي زنيم

).نواحي اطراف را نيز بايد كشيده شود( برس زده به صورت چرخشي كف دست را سپس

.پشت دست را تا مچ برس مي كشيم

.تمام مراحل باال را براي دست ديگر تكرار مي كنيم ،دوباره آغشته به بتادين مي كنيم و شستهبرس را

)هر دو دست(ماساژ مي دهيم به صورت چرخشي و با فشار تا زير آرنج و از مچ رها كرده برس را

.دستها را مانند مرحله اول آب مي كشيم

.مدست ها را باال گرفته و به اتاق مي روي

ات ايمنتزريق

تزريقات يكي از روش هاي شايع در تجويزفرآورده هاي دارايي مي باشد كه در صورت عدم رعايت موازين توصيه شده خطرات بالقوه و ايمني تزريقات با تكيه بر چهار محور بنادي ذيل تأمين . بالفعلي را بر ارائه كنندگان، مصرف كنندگان خدمت و نيز جامعه اعالم مي نمايد

.گرددمي

 كاهش رفتار پر خطر كاركنان بهداشتي درماني بمنظور پيشگيري از جراحات ناشي از وسايل تيز و برنده آلوده -1

 افزايش سطح ايمني كاركنان در حين كار با وسايل تيزو برنده درماني -2

 جمع آوري، نگهداري، انتقال و دفع مناسب و بهداشتي زباله هاي آلوده و پرخطر -3

رش افراد جامعه و پزشكان نسبت به مقوله تقاضا و تجويز دارو به روش تزريقتغيير رفتار و نگ -4

تزريقات ايمن يعني تهيه و تأمينوسايل و تجهيزات وآموزش هاييبراي ارائه خدمت تزريق به افراد جامعه به صورتي كه فرد خدمت گيرنده، .خدمت دهنده و جامعه بر اثر تزريق آسيب نبيند

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۴٩  

موازين تزريقات ايمن

محل تميز -الف شستشوي دست -ب سرسوزن و سرنگ استريل -ج تميزكردن محل تزريق -د جمع آوري صحيح اجسام نوك تيز –ه

HIV ،HCV ، HVB اقدامات الزم در مواجهه هاي شغلي كاركنان براي عفونت هاي

اجتناب . قرار مي گيرند HIVو C، هپاتيت Bكاركنان بيمارستاني از طرق مختلف در معرض ابتال به عفونت هاي ويروسي از جمله هپاتيت جزء مهمي از Bاز تمس شغلي با خون اولين راه جلوگيري از انتقال ويروس هاي فوق در پرسنل مي باشد همچنين واكسيناسيون هپاتيت

.در پرسنل مي باشد HBعفونت برنامه پيشگيري از

:تماس شغلي از هر يك از طرق زير مي تواند صورت گيرد

 )نيدل استيك، بريدگي با اجسام تيز و برنده(آسيب پركوتانئوس -1

 )مانند چشم و دهان(مخاطات -2

 پوست غير سالم -3

:در ارزيابي خطر انتقال به دنبال تماس شغلي مي بايست به نكات زير توجه شود

 نوع مايع -1

 راه و شدت تماس -2

 فرد منبع در صورت منبع HIVو HBSAG ،HCVAbوضعيت -3

فرد تماس يافته Bوضعيت واكسيناسيون و سرولوژي هپاتيت -4

چنانچه فردي در معرض مواجهه شغلي قرار گرفت مي بايست سريعاً به سوپروايزر باليني بيمارستان و سوپروايزر كنترل عفونت اطالع داده تا اقدامات الزم بر اساس پرونده بهداشتي موجود فرد و سوابق ايمن سازي از جمله تيتر هپاتيت ب صورت گيرد تا در و مراجعه نمايد

و HCVو اقدامات الزم جهت HIVصورت نياز واكسن هپاتيت ب و ايمونوگلوبولين هپاتيت ب و يا در صورت نياز جهت تهيه پروفيالكسي .جهت وي انجام گيردانجام مشاوره با پزشك متخصص عفوني

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٠  

ايزوالسيون يا جداسازي بيماران در بيمارستان

به ) چه مبتال به عفونت و چه كلونيزه با عفونت(هدف از جداسازي بيماران در بيمارستان جلوگيري از انتقال ميكروارگانيسم ها از بيماران جداسازي امكان انتقال بيماري و بروز ناخوشي و مرگ و مير در صورت عدم رعايت اصول. ساير بيماران عيادتكنندگانو پرسنل درماني است

احتياط بر اساس راه "و " احتياط هاي استاندارد "با رعايت اصول جداسازي مشتمل بر دو قسمت. در سايران بيماران وجود خواهد داشت

.می توان از بروز مشکالت فوق جلوگيری نمود" انتقال بيماری

احتياط های استاندارد

در صورت تماسبا خون و تمام مايعات بدن و ترشحات و مواد . ايت احتياط های استاندارد برای تمام بيماران ضروری است رع

:دفعی بدن به جز عرق پوست آسيب ديده و مخاط ها رعايت موارد زير ضروری است

 پوشيدن دستکش -١

 شستن دست ها -٢

 استفاده از وسايل حفاظت فردی -٣

 

اساس راه انتقال عفونتها رعايت گردنداحتياط هايي كه بايد بر

احتياط هاي هوايي

احتياط هاي قطرات

احتياط هاي تماسي

بيوتيكىآنتى پروفيالكسى

عفونت درمان براى "اول خلط هاىبيوتيكآنتى" جزو يا توكسيك شديداً نبايد شوند،مى مصرف پيشگيرى براى كه هائى بيوتيكآنتى

براى شايع طوربه كه داروهائى كه دارد احتمال بيوتيك،آنتى برابر در مقاومت سريع ايجاد احتمال علتبه .باشند يافته استقرار

شوند انتخاب هائىارگانيسم برعليه بايد پروفيالكتيك هاىبيوتيكآنتى .باشند نداشته اثرى بعدى درمان در .روندمى كاربه پروفيالكسى

اجسام يا پروتز آنها طى كه تميزى جراحى اعمال براى . دارد وجود آنها با برخورد احتمال بيشترين نظر، مورد جراحى عمل در كه

هستند، سازمشكل خاص بيمارستان آن در كه هائىباكترى بر كه شوند انتخاب هائىبيوتيكآنتى بايد شد، خواهند كاشته ديگر خارجى

روندمى هدر شوندمى تجويز جراحى از قبل ساعت 2 از زودتر كه هائىبيوتيكآنتى. ) هااستافيلوكوك موارد اغلب(دباشن داشته تأثير

پس ساعت چند پروفيالكتيك بيوتيكآنتى تجويز بايد معمول طوربه. باشد داشته وجود قديمى عفونت يك جراحى عمل ٔناحيه در مگر

. شود متوقف جراحى از

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵١  

بمنظور ارتقاء خدمات سالمتي و رعايت حقوق بيماران و در راستاي ايجاد وحدت رويه در ارائه خط مشي هاي درماني از دستورالعمل پروفيالكسي آنتي بيوتيك پيش از اعمال جراحي وزارات بهداشت و درمان و آموزش پزشكي پيروي مي شود كه مي بايست پروفيالكسي

.از انجام عمل جراحي در اتاق عمل داده شود آنتي بيوتيك، نيم ساعت قبل

 

استريليزاسيون

CSSDاستريليزاسيون كليه پگ ها و وسايل مورد نياز جراحي در اتاق عمل ها و پگ هاي مورد استفاده در بخش هاي بالينيدر واحد في دستگاه هاي استريل كننده شامل كنترل كي. صورت مي گيرد كه تمام اقدامات انجام شده تحت نظارت واحد كنترل عفونت مي باشد

. مورد استفاده قرار مي گيرند از اهميت اساسي برخوردار است CSSDاتوكالو بخار، اتيلن اكسايد و پالسما كه عمدتاً در بخش

در نزديكي اتاق عمل است تا در هنگام حمل وسايل براي استريل نمودن مشكالتي CSSDبهترين مكان براي قرارگيري بخش -ند هدر رفتن وقت و انرژي و ايجاد خسارت به دستگاهها و وسايل پيش نيامده و وسيله مورد نظر به موقع به اتاق عمل تحويل مان

.داده شود . كار استفاده از تابلو و برچسب الزامي است براي اين. از هم مجزا و مشخص باشند "انبار اقالم كثيف و استريل نشده كامال - . كنترل شده باشد "از هم مجزا باشند و رفت و آمد به آنها كامال "قسمت تميز و كثيف بخش استريل بايد كامال -تا عبور و خروج ترالي و برانكارد به راحتي ) متر 20/2 "حدودا( بايد به اندازه اي بزرگ باشد CSSDدرب ورودي بخش -

. امكانپذير باشد

مشخص و با نصب تابلو رعايت آن الزامي گردد و "، سياست خط قرمز به منظور حفظ حريم قسمت استريل كامال CSSDـ در ورودي به . هشدارهاي الزم ارائه شود

اين مكان نيز بايد با توجه به . مكاني به عنوان رختكن جهت تعويض كفش و پوشيدن گان در نظر گرفته شود CSSDـ در ورودي بخش . در آن تعبيه گردد ) كثيف / تميز ( ، فضاي الزم را در برگيرد و مكان قرارگيري كفش و دمپايي CSSDحجم فعاليت

تحويل و يا كنترل شود "ـ در مركز استريل يك درب جهت ورود و خروج كاركنان در نظر گرفته شود و تردد افراد متفرقه محدود و كامال . تعويض وسايل نيز از طريق پنجره اي كه به اينكار اختصاص يافته است انجام پذيرد

. از درب تحويل وسايل استريل جلوتر باشد "جدا باشد و اين جداسازي بايد حتما CSSDـ قسمت نگهداري وسايل استريل بايد از محوطه

دما در بخش مذكور بدليل كاركرد دستگاههاي اتوكالو . تواند به خوبي كار كند بسيار اهميت داشته و بايد ب CSSDـ سيستم تهويه . درجه سانتيگراد نگهداشت 37تا 27بنابراين بايد با استفاده از تهويه مناسب بتوان آنرا در . باالست "عموما

. ـ مكانهاي شستشو و سينكهاي اختصاص يافته بدين امر بايستي يكسره باشند

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٢  

ل مربوط به سي اس آردستورالعم -

.مي بايست از تست هاي كالس شش در داخل پگ ها استفاده شود تست ها ي اتوكالو طبق دستورالعمل داخل بسته ها گذاشته شودو -1

.باشد بايد سانتي متر 45حداكثر ) عرض پكها(همچنين اندازه كيلوگرم باشد و 6بسته ها نبايد بيشتر از -2

.به حالت خوابيده نبايستي باشد و. در اتوكالو قرار داده شود ) ايستاده (بايد به صورت عمودي پك ها وبسته هاي عمل -3

.اتوكالو خيلي نبايد پر شود پك ها بايد محكم بسته شود و در حالتي گذاشته شود كه بين آنها فضا جهت عبور بخار باشد و -4

.اشداطراف پارچه ها ي بستن وسائل بايد دوخته شده وسالم ب -5

.با دست مرطوب پكها جابه جا نشود پس از در آوردن پكها از اتوكالو بايد كامال خشك باشد و -6

فورا با درصورتي كه تست هاي اتوكالو پس از استريليزاسيون تغيير رنگ نداده باشند بايستي از استفاده بسته عمل خودداري نموده و-7 . مسئول كنترل عفونت اطالع داده شود ه مسئول اتاق عمل وتاريخ ونوع بسته عمل ب ثبت شماره اتوكالو و

در صورت مشاهده آثار كثيفي بر روي آنها پرسنل .هنگام تحويل ست ها وبسته هاي عمل كليه وسائل آن بايستي چك وكنترل گردد -8CSSD بايستي آنها را تميز نمايند.

چك وكنترل وبسته بندي CSSDبايستي توسط پرسنل .ده مي شوند كليه وسائل داخل ست ها وبسته هاي عمل كه از بيرون آور-9 .گردد

. ديش ها وپك هاي عمل توسط افرادغير مسئول به هيچ وجه نبابستي بسته شود -10

.از ورود افراد متفرقه به محل استريليزاسيون بايستي خودداري گردد-11

.ا تعويض نمايندهنگام خروج از واحد كليه پرسنل بايستي كفش ولباس خود ر-12

.هنگام كار از ماسك ودستكش استفاده گردد -13

واكسيناسيونپرونده بهداشتي كاركنان و

در ادامه (بمنظور پيشگيري و كنترل عفونت هاي بيمارستاني در بيمارستان الزم است پرسنل شاغل در بيمارستان پرونده بهداشتي داشتن اين پرونده موجب حفظ سالمتي . و خالصه معاينات، سوابق و به ويژه واكسيناسيون در آن ثبت شودداشته ) مشاهده خواهيدكرد

توصيه مي شود كاركنان مراكز مراقبت .كاركنان از ابتال آنان به عفونت و سرايت عفونت به وسيله پرسنل به اعضا خانواده وجامعه خواهد بود :مايندهاي درماني واكسن هاي ذيل را دريافت ن

 هپاتيت ب -1

 توام بزرگساالن -2

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٣  

 )در صورتيكه قبالً واكسينه نشده باشند(سرخك،سرخچه و اوريون -3

 آنفوالنزا -4

پرونده بهداشتي كاركنان بيمارستان

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵۴  

.در اين مركز پرونده هاي بهداشتي كاركنان براي تمام پرسنل تشكيل شده و واكسن هاي هپاتيت ب و آنفوالنزا تزريق مي شود

 

 

 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵۵  

 

 

تاريخچه بهداشت محيط

اولين قدم در راه . تا اواخر دوران قاجار هيچگونه نشانه اي از تشكيالت منظم و قانوني براي مديريت امر بهداشت و درمان در دست نيست درمحل دار ) مجلس صحيه ( تشكيل يك مرجع قانوني براي رسيدگي به سالمت مردم در كشور با تشكيل شورايي به نام هيئت صحيه

وزارت بهداري با 1320وزارتخانه جديدي به نام وزارت صحيه و فوايد عامه تاسيس و در سال 1300الفنون برداشته شد و در سال به صورت تيمي مركب از مهندسين كادر ستادي ״غالبا 1335تا سال 1331مهندسي بهداشت از سال . تشكيالت جديد شروع به كار كرد

وظايف آنها عالوه بر تهيه دستوالعمل ها و فرمهايي در زمينه مراكز تهيه و توزيع و . قاط مختلف كشور فعاليت داشته اند وزارتخانه در نبهسازي منابع آب و طراحي نقشه هاي تيپ و مبارزه با حشرات و جوندگان ، دفع فضوالت جامد ، فروش مواد غذايي و اماكن عمومي ،

از ). . شهر در ايران اقدام شده است 46در اين مدت نسبت به اجراي لوله كشي آب آشاميدني( آشاميدني بود اجراي پروژه هاي تامين آب مهندسي بهداشت بصورت اداره كل درآمد و در مدت كوتاهي در بسياري از استانهاي كشور ادارات مهندسي بهداشت ايجاد 1335سال محيط روستاها از وزارت بهداري به وزارت آباداني و مسكن انتقال يافت و در همين تامين آب آشاميدني و بهسازي 1346در سال . شدند

وظايف مذكور به عهده وزارت كشاورزي و 1351در سال . سال اداره كل مهندسي بهداشت به اداره كل بهداشت محيط تغيير نام يافت به اداره كل بهداشت ״ا مصوبه اي وظايف ياد شده مجدداب 1356پس از تشكيل وزارت تعاون به آن وزارتخانه محول گشت ، در سال

اجراي پروژه هاي تامين . مصوبه مذكورمورد تاكيد شوراي انقالب جمهوري اسالمي ايران قرار گرفت 1358محيط اعاده شد كه در سال افت ، ولي با توجه به اهميت و آب آشاميدني روستاها و عمليات بهسازي محيط با پيروزي انقالب اسالمي توسعه قابل مالحظه اي ي

گسترش ساير فعاليتهاي بهداشت محيطي و الجرم براي هماهنگ كردن تشكيالت بهداشت محيط با شبكه هاي بهداشتي و درماني كشور با تشكيل مركز بهداشت استان و شهرستانها مديريت بهداشت محيط استان ها و ادرات بهداشت محيط شهرستان ها به 1367از سال

مسئوليت 1369در سال . رتيب به گروه بهداشت محيط وحرفه اي استان و واحد بهداشت محيط وحرفه اي شهرستان تنزل جايگاه يافت تتامين آب آشاميدني روستاها به سازمان جهاد سازندگي واگذار گرديد و بدينوسيله ساير فعاليتهاي بهداشت محيط در نظام شبكه ادغام

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵۶  

اي تعديل نيروي انساني و كاهش ابعاد تشكيالتها در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي دو اداره كل بر 1374در سال . يافت بهداشت محيط و اداره كل بهداشت حرفه اي در هم ادغام شدند ، اما با ادامه روند كوچك سازي تشكيالت و واگذاري بعضي از وظايف به

اداره كل بهداشت 1379اههاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي و درماني در آذر ماه بخش خصوصي تفويض اختيار مسئوليتها به دانشگ . به مركز سالمت محيط و كار تغيير و ارتقا يافت 1387محيط و حرفه اي به دفتر سالمت محيط وكار تغيير نام يافت ، و در اواخر سال

تعاريف

تعريف بهداشت

. به سالمتي، در واقع بهداشت علم نگاهداري و باالبردن سطح سالمتي استبهداشت عبارت است از علم و هنر دستيابي

تعريف بهداشت فردي

رعايت بهداشت فردي، عبارت از پيروي افراد جامعه از يك سلسله دستورات و عادت هاي بهداشتي و دوري جستن از رفتارها و عادت هاي غيربهداشتي است كه مجموعاً باعث مي شود افراد جامعه، در معرض عوامل و شرايط بيماري زا قرار نگرفته و به بيماري ناشي از آنها دچار

. . از نكات مهم اصول بهداشت فردي هستند ...و خواب، رژيم غذايي مناسب، ورزش استحمامحت ، نظافت،استرا. نشوند

تعريف بهداشت عمومي

علم و فن پيشگيري از بيماري ها، افزايش طول عمر و ارتقاي سطح سالمتي و «هداشت همگاني از نظر پروفسور ونيزلو عبارت است از توانايي انسان از طريق كوشش هاي دسته جمعي افراد جامعه، به منظور بهسازي محيط، كنترل بيماري هاي واگيردار، آموزش بهداشت

و پرستاري جهت تشخيص زودرس و درمان به موقع بيماري ها و ايجاد يك نظام اجتماعي كه در آن هر فرد، فردي، ايجاد خدمات پزشكيداراي سطح زندگي مطلوبي، براي تأمين و نگهداري تندرستي خود باشد، به طوري كه هر فردي از جامعه از حق طبيعي خود، يعني

. سالمتي و عمر طوالني، بهره مند شود

محيطتعريف بهداشت

علم و فن كنترل عواملي از محيط زيست است كه به هر طريقي مي توانند در رفاه و سالمت جسمي ، روحي و اجتماعي فرد تأثير داشته .باشند

اهميت حيات و حفظ سالمت بدن از ديدگاه اسالم

ي او امكان رسيدن به كمال نهايي و مقصد چون اسالم براي انسان ، ارزش قائل است و او را موجودي شريف مي شمارد و مي خواهد برازيرا الزمه پيمودن مسير شمال . اصلي حيات را فراهم كند، لذا به سالمت و بهداشت او نيز اهميت داده و در اين مورد دستوراتي داده است

دستگاه هاي بدنش، به خوبي و رسيدن به هدف، داشتن وقت و نيرو است و وقت و نيرو در صورتي فراهم مي شود كه انسان سالم باشد و براي سالم نگهداشتن بدن، . كار كند و از طريق تأثير متقابل بين جسم و روح اختالالت جسمي منتهي به اختالل در فكر و روان نشود

.داده است دستورات وسيعي در اين زمينه ورعايت بهداشت ضرورت پيدا مي كند و به همين دليل اسالم به بهداشت اهميت

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٧  

اين . بيمارستانها و مراكز درماني را مي توان از مراكز عمومي دانست كه در آن جا خدمات درماني بهداشتي به مراجعين ارائه مي گردد تالش كاركنان موثر واقع نداشتن شرايط اصولي و بهداشتي مراكز به منظور بازگشت سالمت بيماران تالش مي نمايند كه در صورت

.نيز در بر داشته باشد ر بهبود مراجعين و بيماران مثمر ثمر واقع نمي شود بلكه مي تواند اثرات نامطلوب و سوء نگرديده و نه تنها دتوجه به عوامل محيطي و بهداشت محيط بعنوان علم ردبهداشت محيط بيمارستانها رابطه مستقيمي با ميزان شيوع عفونتهاي بيمارستاني دا

رعايت اصول  .ترل و اصالح عوامل محيطي كه در ايجاد و انتقال بيماريها نقشي دارند حائز اهميت استپيشگيري از بيماريها بوسيله كنبا . بهداشت محيط در بيمارستان عالوه بر كم كردن مخازن قوي ميكروارگانيسم ها، اثر مهمي در زيبايي محيط و جلب اعتماد بيماران دارد

است؛ يعني همه مي توان گفت، رسيدن به هدف هاي آن، نيازمند مشاركت همه مردم جامعهبهداشت محيط، توجه به نوع فعاليت هاي جامعه تضمين گردد بايد بخواهند و تالش كنند تا بهداشت محيط تأمين شود و سالمت مردم

بهداشت محيطاهداف تامين محيط بهداشني سالم به منظور ارائه خدمات بهداشتي درماني با كيفيت عالي ـ 1

مراجعين و بالعكسكاركنان به همكاران، بيماران، هاي عفوني از به منظور قطع زنجيره انتقال بيماري تدوين دستورالعملهاي بهداشتي ـ2

و نظارت بر انجام آنهاي الزم هاي بهداشتي و مهارت به منظور ارتقاء آگاهي موازين بهداشتي آموزشـ 3

بيمارستان چه براي كنترل عفونتهاي بيمارستاني مرتبط با عوامل محيطي وچه مسائل بهداشت محـيط از آنجائيكه وجود فردي مسئول در بخشنامه اي مبني بـر ايجـاد 1378ضرورت تام داشته است پس از هماهنگي حوزه هاي معاونت هاي بهداشت، درمان و پشتيباني در سال

ر گرديدپست كارشناس بهداشت محيط و انتساب افراد واجد شرايط صاد

شرح وظايف كارشناس بهداشت محيط بيمارستان

حفـظ شيوع عفونـت و و ومديريت بهداشتي به منظورارتقاء شاخص هاي بهداشتي،كاهش زمينه بروز عملياتي يك ژبرنامه ريزي استرات -1 سالمت محيط كار

رياست كميته و طريق دبير از پيگيري مصوبه هاي مربوطه جلسات كميته بهداشت و كنترل عفونت بيمارستان و فعال درشركت -2

كارشناس بهداشت محيط بيمارستان موظف است درصورت بروز ياوجود مشكل يامعضل بهداشتي نسـبت بـه درخواسـت تشـكيل :تبصره .يدجلسه كميته دركوتاهترين زمان ممكن اقدام نماي

وارايـه آن آموزشي و مرتبط با بهداشت محيط و بهداشت عمومي براي كاركنان رده هاي مختلف وسرفصل هاي تهيه و تدوين مطالب -3 به سوپروايزرآموزشي جهت اجرا

ارتباط مستمر با معاونت هاي بهداشت و درمان درهماهنگ كردن فعاليتهاي اجرايي و دستورالعملها واقدامات نظارتي دربيمارستان -4

.به نحوي كه اصول وظوابط بهداشتي لحاظ گردد عقد قراردادهاي خدماتي بيمارستان نظارت و مداخله در -5

و تشكيل پرونده مربوط به آن ) منابع ذخيره آبو عمومي ، شبكه خصوصي شبكه( بيمارستان يبررسي وضعيت آب مصرف -6

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٨  

آزمايشـات دوره اي ميكروبـي و نمونـه بـرداري و نظارت، ثبت، پيگيري و كنترل بهداشتي آب مصرفي ازنظر كمـي و كيفـي و انجـام -7 شيميايي و كلرسنجي با استناد به دستورالعمل ها، استانداردها و شرايط موجود

نظارت و كنترل بهداشتي بر نحوه دفع فاضالب بيمارستان و درصورت وجود معضل، ارائه پيشنهادهاي اجرائي مناسب -8

بمنظـور ) درصـورت وجـود تصـفيه خانـه (نمونه برداري از پساب خروجي سيستم تصفيه فاضالب برابر دستورالعمل هاي اعالم شـده -9 بررسي كيفيت پااليش فاضالب

نجام نمونه برداري وآزمايشات آب وفاضالب مي توان ازظرفيت هاي آزمايشگاه آب وفاضالب مركزبهداشت استفاده نمودجهت ا:تبصره

نظارت ، بررسي و كنترل بهداشتي بركليه مراحل مختلف جمع آوري ، تفكيك ، انتقال، نگهداري موقت و دفع زباله هاي بيمارسـتاني -10 هاي وابسته دت اجرايي پسماند هاي پزشكي و پسمانچوب ضوابط و روشهاي مديريردر چها

كنترل حشرات و جوندگان با ارائه راهكارهاي مناسب و با اولويت بهسازي محيط ، دفع بهداشتي زباله و نظارت كامل بر فرايند تهيـه -11 و استفاده ازسموم و ديگر تجهيزات و وسايل مورد استفاده در كنترل حشرات و جوندگان

. . . )چكمه و –ماسك –دستكش –كاله –روپوش ( نظارت بر تهيه البسه موردنياز درسمپاشي و ضدعفوني عيين وت -12

نظارت در تهيه و كاربرد مواد گندزدا وپاك كننده و ضدعفوني كننده هاي مورد استفاده در بيمارستان تعيين و -13

مطـابق ... ،رعايت فشارمثبت ومنفي وگرمايش ، سرمايش نظر ازبررسي وضعيت فني و بهداشتي سيستم تهويه مطبوع در بيمارستان -14 و پيگيري در جهت رفع مشكالت احتمالي موجود اصول وظوابط بهداشتي

مسئول فيزيك بهداشت ذيربط پيگيري و اقدام درزمينه مسائل بهداشتي و حفاظتي بخش پرتوهاي يونساز با كمك -15

شرايط بهداشت محيطي آشپزخانه وضعيت سردخانه ، انبار نگهـداري : نظارت فني و بهداشتي مستمر بر نحوه كار آشپزخانه شامل -16 ول موادغذايي ، سرويسهاي بهداشتي ، بهداشت فردي كاركنان ، كارت معاينه پزشكي، گواهينامه آمـوزش بهداشـت عمـومي پرسـنل مشـم

قانون، اطاق استراحت كاركنان ، شستشو و ضدعفوني ظروف ، شستشو و ضـدعفوني سـبزيجات خـام مـورد اسـتفاده ، وضـعيت بهداشـتي . . . موادغذايي آماده طبخ وسايل و ظروف مورد استفاده و

بمنظور اطمينـان از سـالمت توزيـع و نظارت و هماهنگي الزم در فرايند تهيه ، طبخ و توزيع موادغذايي با همكاري كارشناس تغذيه -17 مصرف غذا ودرصورت نياز نمونه برداري از مواد غذايي

جهت انجام نمونه برداري وآزمايشات موادغذايي مي توان ازظرفيت هاي آزمايشگاه مركزبهداشت استفاده نمود :تبصره

ايمني و بهداشتي ازنظـر تفكيـك البسـه وملحفـه عفـوني از نظارت و كنترل دائم برامور مربوط به رختشويخانه و رعايت كليه نكات -18 ضدعفوني و اتوكشي البسه وملحفه ها“ غيرعفوني و استفاده از دستگاه هاي شوينده اتوماتيك ومواد پاك كننده مناسب ونهايتا

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۵٩  

صـدمات داخـل بيمارسـتان مشاركت فعال دركميته حوادث غير مترقبه و فوريت هاي سالمت با محوريت ايمني و كاهش سوانح و -19 ازجمله پوشش پنجره ها ، وسايل اطفاء حريق و سيستم هاي هشداردهنده ، مهار كپسولهاي طبي و انجام امـور محولـه در شـرايط خـاص

مانند كنترل همه گيري و نيز مقابله با بحران و باليا

بيمارستان فرهنگ سازي و جلوگيري از استعمال دخانيات در فضاهاي بسته و عمومي -20

. همكاري و هماهنگي با مديران و مسئولين قسمتهاي مختلف درحيطه شغلي و وظائف سازماني تعيين شده -21

قـانون مـواد خـوردني ، آشـاميدني، آرايشـي و 13نظارت بر محل اماكن فروش مواد غذايي از جمله بوفه بيمارستان براسـاس مـاده -22 بهداشتي

سنجش ساالنه نور ، صدا و تهويه بخشهاي مختلف بيمارستان ودرصورت نياز اقدام درجهت اصالح -23

.جهت پايش ساالنه نور،صداوتهويه مي توان ازظرفيت هاي مركزبهداشت استفاده نمود :تبصره

راهكار حل مسائلانجام مطالعات و پژوهش هاي مرتبط با مسائل بهداشت محيط بيمارستان و ارائه الگو و -24

نظارت بر كليه فعاليت هاي عمراني اعم از ساخت و ساز، تخريب و تعمير مطابق با دستورالعمل هاي بهداشتي -25

واحد خدمات بيمارستان وارايه گزارش به مديريت ورياست بيمارستان هاي بهداشتي نظارت بر فعاليت -26

ميكروبي ازتجهيزات، دستگاه هاومحيط فيزيكي بـه منظـور كنتـرل عملكردضـدعفوني نظارت وپيگيري بر انجام نمونه برداري وكشت -27 كننده هاوثبت نتايج

:نظارت و كنترل الزم بهداشتي كليه بخش ها و فضاهاي بيمارستاني اعم از -28

از نظر رعايت اصول بهداشتي CSRنظارت ، بررسي و كنترل واحد -

له از نظر رعايت اصول بهداشتينظارت ، بررسي و كنترل اتاقهاي ايزو -

...و وسايل اسقاطي ،ملزومات،نظارت ، بررسي و كنترل انبارهاي دارويي ، غذايي -

نظارت ، بررسي و كنترل اتاقهاي عمل از نظر رعايت اصول بهداشتي -

نظارت ، بررسي و كنترل كليه اتاق هاو محوطه هاي عمومي بيمارستان از نظر رعايت اصول بهداشتي -

ثبت و ضبط كليه اقدامات و مكاتبات اداري و تشكيل بايگاني درست ومنظم به نحوي كه روند فعاليتها و پيگيري امور بـدين طريـق -29 ) مستند سازي . ( قابل دسترسي و مشهود باشد “ كامال

وبيالن عملكرد ساالنه)هماه 3(گزارش هاي فصلي ارائه پس خوراند فعاليت ها به معاونت هاي بهداشتي و درمان بصورت -30

روشهاي واحد بهداشت محيط خط مشي و

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٠  

جداسازي مناطق و مسيرهاي تميز از كثيف -1 فرآيند عدم استفاده از اقالم يكبار مصرف -2 كنترل حشرات وجوندگان -3 تامين آب سالم و بهداشتي -4 ايمني بيمار وكاركنان -5 سيستم جمع آوري، دفع وكنترل كيفي فاضالب بيمارستان -6 بيمارستان وگندزدايي محيط و تجهيزاتنظافت -7 عدم استعمال دخانيات -8 استفاده صحيح از گندزداها -9

مديريت پسماندها -10

اهميت بهداشت محيط در كنترل عفونتهاي بيمارستاني

ميليون نفر در جهان از عفونت هاي بيمارستاني رنج مي برند 4/1بيش از : 2005در سال WHOبراساس آخرين اعالميه

درصد بيماران بستري شده مبتال به عفونت هاي بيمارستاني ميشوند اين رقم در كشورهاي در حال 5-10هاي توسعه يافته بين در كشورمرگ و 88000از بيماران بستري شده عفونت بيمارستاني رخ مي دهد كه ساالنه منجر به % 5در آمريكا در .درصد مي باشد 25توسعه

ميليارد 8در كشورهاي با درآمد متوسط ساالنه حدود .هزينة اضافي جهت مراقبت هاي درماني ميشوند ميليارد دالر 5/4تحميل بيش از محيط .برابر ساير بيماران است 9/2هزينه درماني اين بيماران .دالر صدمه اقتصادي جهت رفع مشكالت مرتبط با عفونت ها هزينه مي شود

بسياري . محيط بيمارستان شامل اجزاء زيادي مي باشد. رستاني مرتبط بازي مي كنددر بيمارستان نقش مهمي در ايجاد عفونت هاي بيمااز اين اجزاء تأثير مستقيم در عفونت هاي بيمارستاني دارند كه شامل طراحي بخش ها و تسهيالت اتاق عمل، كيفيت هوا، نحوة تأمين آب،

مي تواند حامل تعدادي .....)ر مثال ديوار، كف، فاضالب، ملحفه و بطو(محيط بيمارستان.غذا، مواد زائد جامد و رختشويخانه مي باشد ميكروارگانيسم خطرناك باشد كه باعث عفونتهاي بيمارستاني ميشود

منابع ايجاد عفونت

كارمندان 

بيماران محيط  مالقات كنندگان 

آب بيمارستان

:و بر مبناي اين استانداردها، به صورت زير تعريف مي شوند باشد 1011و 1053ميبايست مطابق با استاندارد آب بيمارستان

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶١  

آشاميدني آب

آشاميدن، عارضه سوئي در فيزيكي، شيميايي، بيولوژيكي و راديونوكلوئيدي آن در حدي باشد كه مصرف آن جهت آبي است كه عوامل .كوتاه مدت يا دراز مدت در انسان ايجاد نكند

حد مطلوب

از نظر عوامل موجود در آب آشاميدني است كه چنانچه آب حاوي موادي با غلظت بيشتر از آن باشد، از غلظتعبارت از گستره اي .باشد كيفيت در حد پايين تري قرار داشته، اما هنوز براي آشاميدن مناسب مي

حد مجاز

اين مقدار بر مبناي انسان زيان آور نباشد، فيزيكي و بيولوژيكي آب آشاميدني است كه استمرار مصرف آن براي حداكثر عوامل شيميايي، نظر گرفته شده است كيلوگرمي در 70ليتر آب براي يك انسان 5/2متوط آشاميدني روزانه

باقيمانده كلر آزاد

.باشد مقدار كلر مؤثري است كه در هر نقطه از شبكه آب آشاميدني موجود

كدورت آب

تابيده شده از آن شكستگي، پراكندگي و جذب قسمتي از نور شده و مانع بخشي از نورمعلق در آب كه سبب عبارتست از وجود ذرات .گردد

آب بيمارستان و شيوع عفونت ناشي از آن

 عفونت مخزن ميكروارگانيسم

پسودوموتاس  پوسيموبيليس

آب بطريها برايشستن ترشحات

 تراشه پنوموني

 پنوموني آب مرطوب كننده ها سراتيا مارسنس

 پنوموني شير آب گرم موراكسالگزنوبي

 اُتيت وسايل آلوده موراكسل چلونئي

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٢  

 سلوليت استخوان بيني منبع آب گرم موراكسل چلونئي

 لژيونال پنوموفيالآب بيمارستان، آب برجهاي سردكننده

 پنوموني

گونه هاي اسينتو  باكتر

آب حمام كه برايگرم كردن پالسماي

 تازه بكار ميرود باكتريمي

پسودوموناس  آئروژنوزا

آب حمام كه برايگرم كردن كرايو بكار

 ميرود باكتريمي

آشپزخانه و نحوه تهيه و توزيع غذا

 : مواردي نظير . دامات نامناسب براي تهيه و جابجائي غذا باعث آلودگي و بقاء و رشد باكتريهاي عامل عفونت ميگردداق

شرايط فيزيكي و ساختماني مناسب آشپزخانه

تميز نگه داشتن محيط كار و بهداشت ابزار و ظروف

تهيه مواد اوليه مناسب

فراهم كردن تسهيالت مناسب و كافي ذخيره غذا

جداسازي غذاي خام و پخته شده براي جلوگيري ازcross – infection

رعايت بهداشت فردي توسط كاركنان

و گزارش همه (در دستكاري و جابجايي و تهيه غذا) دستگاه تنفسيمانند عفونت پوست يا (عدم بكارگيري پرسنل داراي عفونت )عفونتها

مي تواند بطور مؤثر از آلودگي غذا جلوگيري نمايدس سشتشو وگندزدايي ظروف. 

 رختشويخانه

كثيف مسير تداخلگردش كار در داخل رختشويخانه بايد بتواند از نظر بهداشتي و جلوگيري از انتشار آلودگي و عفونت و جلوگيري از لباس فرم؛كفش ٰ؛مسير ورود خش ممنوع است وميبايستبه ب ساير پرسنلورود .رابه حداقل برساندآنو تميز مناسب باشد و احتمال

درصورت نبود پرسنل جدا براي هر دو بخش ميبايست پس از تعويض كامل لباس .وپرسنل بخش تميز وآلوده جداگانه باشدشرايط مناسب فيزيكي و ساختماني محيط . وحداالمكان گرفتن دوش پرسنل بخش كثيف در بخش تميز به كار گرفته شوند

انتقال و انتشار عفونتها در نيزدن لباسها گندزدايي واتوكر-شستشو -تفكيك البسه -رختشويخانه، ماشين آالت مناسب و تجهيزات .حائز اهميت هستند

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٣  

البسه جمع آوري دستورالعمل

شده و بايستي در بخش هاي باليني ملحفه، روبالشي و روتختي و گان و شان و البسه بيماران تحت عنوان لوازم پارچه اي ناميده - .حداقل روزانه پس از صرف صبحانه و قبل از معاينات پزشك تعويض گردد

.شودكمك بيماران بخش تعويض مي بايست توسطلوازم پارچه اي -

چسب و -سرسوزن -پنبه -قبل از قرار دادن لوازم پارچه اي در داخل كيسه ها بايد از عدم باقي ماندن اجسام خارجي مانند گاز - .پوشك در بين لوازم پارچه اي اطمينان حاصل كرد و تمامي گره ها گشوده شود

از الودگي هوا مي بايست در هنگام تعويض لوازم پارچه اي از هر گونه شتاب زدگي اجتناب نموده و براي به منظور جلوگيري - .استفاده نمود ماسكيشگيري از آلودگي استنشاقي از پ

در هنگام جمع آوري لوازم پارچه اي الوده به خون وساير ترشحات مي بايست از لوازم حفاظت فردي مانند دستكش و عينك و - .استفاده نمود گان

و غيرعفوني ) زرد رنگ(لوازم پارچه اي كثيف به محض جمع آوري در همان بالين بيمار بايستي در كيسه هاي مخصوص عفوني -و سپس به محل جمع آوري لوازم پارچه اي كثيف در بخش و تعداد آن با اتيكت روي ان نصب شود قرار داده شوند) سياه رنگ(

.منتقل شود

.نبايد در مسير عبور بيماران و كاركنان باشد و از نگهداري آن ها در حمام و دستشويي ها جداً خودداري شودمحل جمع آوري -

مي بايست در كيسه هاي زرد با استفاده از روش دو كيسه اي ايدز و هپاتيتعفوني مربوط به بيماران مبتال به لوازم پارچه اي - .اتيكت زده شودجمع آوري و

هر روز صبح مي بايست يكي از كاركنان واحد رختشويخانه با دو بين عفوني و غيرعفوني به بخش ها مراجعه نموده و لوازم پارچه -جمع آوري در بين عفونياي كثيف را به تفكيك عفوني و غيرعفوني تحويل بگيرد و لوازم پارچه اي كه به روش دو كيسه اي

.شستشو شود دومرحلهازي شده و در بخش عفوني رختشويخانه جداس شده

 

مديريت پسماندها

 .بخش جدايي ناپذير بهداشت بيمارستان و مبارزه با عفونت است

درصورتي كه . پسماندها را ميتوان به عنوان مخزن ميكروارگانيسم ها در نظر گرفت كه قادر به ايجاد آلودگي و عفونت هستند ميكروارگانيسم ها مي توانند از طريق تماس مستقيم از راه هوا، يا ديگر نا قل ها به ديگران منتقل مديريت پسماندها كافي نباشد

.شوند

پسماندهاي عفوني در ايجاد خطر عفونتهاي بيمارستاني از همين طريق سهم دارند و كاركنان و بيماران را در معرض خطر قرار .ميدهند

هكار جامع و سامان مند براي بهداشت بيمارستان و مبارزه با عفونت بيمارستاني به طور مديريت پسماند بايد به عنوان بخشي از را  .مطلق رعايت شود

عامه مردم به سه طريق در معرض خطرات ناشي از زائدات بيمارستاني قرار مي گيرند

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶۴  

 بطور تصادفي ناشي از تماس با زائدات در سطل هاي زباله )1

 از طريق آب )2

 و استنشاق بخارات آن ) مثل جيوه (اد محتوي آالينده هاي شيميايي از طريق سوزاندن مو )3

 

بيمارستاني ي پسماندهاانواع

9سازمان بهداشت جهاني زائدات بيمارستاني را به دو دسته كلي زائدات خانگي و زائدات خطرناك تقسيم ميكند و زائدات خطرناك به ظروف -8محتوي فلزات سنگين -7شيميايي - 6ژنوتوكسيك -5دارويي -4ه تيز و برند -3آسيب شناختي -2عفوني -1دسته شامل

پرتو ساز ويونساز تقسيم مي كند -9تحت فشار

.شوند زائدات بيمارستاني به چهار دسته اصلي تقسيم مي

عفوني غير زائدات

،قبيل ميباشد باغباني و ازاين مالي و اداري، ابدارخانه،شامل زباله هاي شبه خانگي ،آشپزخانه.  زائدات عفوني

محيط كشت هاي عوامل عفوني ناشي از كارهاي آزمايشگاهي 

زائدات ناشي از جراحي و كالبد شكافي ها بر روي بيماران عفوني 

زائداتي كه در تماس با بيماران دياليزي هستند مثل تجهيزات دياليز 

حيوانات آزمايشگاهي عفوني شده 

تماس با انسان يا حيوان با بيماري عفوني هستندهمه آن چيزهايي كه در 

عوامل ميكروبي اين زائدات مي تواند از راه پوشش هاي مخاطي ، مخاطهاي استنشاقي ، از راه خوراكي و هم چنين از راه خراشيدگي هاي .روي پوست و فرو رفتن سوزن در پوست ، بيماري هاي مرگبار را موجب گردند

زائدات تيز و برنده

پسماندهای پزشکی

پسماند شيميايی و دارويی

پسماند تيز و برنده پسماند عفونی پسماند عادی

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶۵  

اجسامي كه باعث برش و سوراخ بر روي پوست و زخم ها شوند و شامل سوزن هاي بخيه ، سوزن هاي زير جلدي ، تيغهاي جراحي و قيچي .ها مي باشند

زائدات دارويي

ر مصرف شده به عنوان اين زائدات شامل توليدات داروئي آلوده ، تاريخ مصرف گذشته ، غير الزم ، دور ريز شده و واكسن ها و اجزاي يكبا .مي باشد و ويال هاي دارو محافظ شامل بطري يا جعبه ها ، دستكش ها ، ماسك ها و شيشه هاي كوچك جراحي

زائدات شيميايي

اين زائدات شامل جامدات دور ريز ، مواد شيميايي مايع و گازي ناشي از كارهاي آزمايشگاهي تشخيصي و همچنين ناشي از تميز كردن : ا و مواد ضد عفوني كننده مي باشد كه شامل بخش ه

 فرمالدئيد و ساير مواد گند زدا -1

 مواد شيميايي مربوط به عكاسي -2

 حاللها -3

 مواد شيميايي آلي مثل حشره كش ها و جونده كش ها -4

 مواد شيميايي معدني مثل اسيدها و قلياها -5

: كميت زائدات بيمارستاني در كشورهاي در حال توسعه

% 80مقدار پسمانده هاي شبه خانگي

% 15پسمانده هاي عفوني و آسيب شناختي ميزان

%3پسماند دارويي و شيميايي

% 1پسمانده هاي اجسام نوك تيز و برنده به ميزان

%1هاي ويژه كمتر از دپسمان

توصيه هاي بين المللي براي مديريت پسماندها

كنترل در مبدأ (حداقل و رساندن توليد پسماند به ا پسمانده توليد از پيشگيري(   محيطي معتبر زيست تصفيه پسماندها با روش هاي مطمئن و ز نظر 

دفع باقيمانده هاي پاياني به وسيله دفن در چاله در محل هاي محصور و طراحي شده 

: پس

.به حداقل رساندن زائدات يك مرحله مهم، مطمئن، معتبر و مؤثر در مديريت زائدات است

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶۶  

 جمع آوري زائدات

شبه خانگي دسته بندي مي شوند مي بايست در كيسه هاي مقاوم مشكي در سطل هاي زباله جز كه معمولي جامد زائد مواد . هاي مخصوص كه در اتاق بيماران و سالن قرار گرفته شده جمع آوري شوند

در سفتي باكس مخصوص جمع آوري شده و از اوت كردن پيستون در سفتي باكس خودداري زباله هاي نوك تيز و برنده . سفتي باكس درب آن با مشخصات تاريخ پلمپ و نام بخش ، پلمپ گردد و به امحاء فرستاده شود ¾پس از پر شدن . گردد

در كيسه زباله مقاوم زردرنگ در سطلي كه در ترالي پرستار و يا ترالي دارو است دفع گردد و نهايتاً در چندين زباله هاي عفونيدفع نهايي در پايان شيفت با برچسب مشخص باشد . است دفع نهايي گردد بين بزرگ مركزي كه در سالن و دور از اتاق بيماران  . كه روي برچسب تاريخ ، شيفت و نام بخش ذكر شود

در سطلهاي مخصوص در تريتمنت دفع شوند پسماندهاي شيميايي ودارويي

بخش مربوطه جمع ) فيزيك بهداشت( پس مانده هاي مواد راديو اكتيو تحت شرايط خاص خود زير نظر مسئول بهداشت پرتوها . آوري ، نگهداري و طبق ضوابط دفع گردد

يا قسمت هاي جدا شده بدن يا جنين سقط شده بايستي مجزا جمع آوري شده و به گورستان اعضاء و اندام هاي قطع شده .تقال داده شود محل ان

ها و راههاي انتقال انها مثالهايي از عفونت حاصله بدليل مواجهه با پسماندهاي عفوني، ميكروارگانيسم

 راه انتقال ميكروارگانيسم هاي علت بيمارينوع عفونت

عفونت هاي معدي و روده اي

شيگال، –انتروباكتريا مانند سالمونال ويبريوي وبا، كرمها

 استفراغمدفوع يا

عفونت هاي تنفسي

ميكروب سل، ويروس سرخك،  استرپتوكوكوس پنومونيه

استنشاق ترشحات  تنفسي ، بزاق

 ترشحات چشمويروس تبخالعفونت چشم

 ترشحات تناسلي ميكروب سوزاك، ويروس تبخالعفونتهاي تناسلي

عفونت هاي پوست

 چرك گونه هاي استرپتوكوكوس

 ترشحات پوست )سياه زخم(باسيل آنتراسيسسياه زخم

 مايع مغزي و نخاعينيستريامننژيتيديسمننژيت

 خون و ترشحات جنسي ويروس نقص ايمني انساني ايدز

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٧  

تب هاي خونريزي دهنده

 ويروسهاي السا، ابوال، ماربورگهمه فرآورده ها و  ترشحات خوني

 خونگونه هاي استافيلوكوكوسسپتي سمي

 خونآلبيكانسكانديداكانديدامي

 مدفوعويروس هپاتيت آهپاتيت ويروسي آ

 

شرايط فيزيكي و ساختماني بخشها و اتاقهاي عمل، نحوة جمع آوري و دفع فاضالب :عالوه بر عوامل محيطي اشاره شده، توجه بهنيز ميتواند به طور مؤثري در كنترل وعملكرد پرسنل خدماتي نحوه ي گندزدايي و شستشوي محيط كنترل حشرات و جوندگان

.عفونتهاي بيمارستاني دخيل باشد

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٨  

 آشنايي با وظايف مربوط به پرسنل خدماتي

اما نبايد با آنها به صحبت و گفتگو بپردازند. كاركنان بخش خدمات ملزم به اداي سالم و احترام به بيماران هستند . 

جام وظايف بر سر بالين بيمار حاضر مي شوند سريعا آنجا را ترك كنند هنگامي كه كاركنان حرفه اي بيمارستان براي ان.  هنگامي كه در نواحي يا مناطق استقرار بيماران سر مي برند كامال آهسته صحبت كنند.  پس از استفاده از وسايل مورد نياز و يا مشاهده آلودگي هاي لحظه اي آنها را سريعا تميز نمايند.  حق انجام كارهاي درماني را ندارند وجههيچ به پرسنل خدماتي.  رعايت مسائل مربوط به بهداشت فردي كه شامل: 

پرسنل بايد از ظاهر ممنوعيت كشيدن سيگارضمنانظافت روزانه، كوتاه كردن ناخن ها، لباس اونيفورم با رنگ و شكل مشخص، توجه به  .آراسته برخوردار بوده و موي سر كوتاه و مرتب باشد

مسائل مربوط به بهداشت و ايمنيرعايت: از آنجا كه پرسنل خدماتي با لوازم و مواد آلوده كننده در تماس هستند بهداشت شخصي و عدم آلوده ساختن دست و لباس را مد

آنها را به زخمي شدن با تيغ يا سر سوزن موقع حمل زباله ممكن است . نظر داشته باشند و از زينت آالت و انگشتر استفاده نكنند ب بيماري هاي خطرناك و مسري مبتال كند مثل ايدز و هپاتيت

 .....چكمه، دستكش، ماسك و ساير وسايل ايمني: پس هنگام نظافت از وسايل حفاظت فردي استفاده كنند شامل

شيشه ها، قاب عكس، نظافت عمومي بخشها شامل جاروزدن، تي كشيدن و گردگيري تمام قسمت هاي بخشها، درب، ديوار، پنجره ، .مهتابي، ميز و صندلي ها، تخت و لوازم و وسايل اطراف آن

نظافت و نگهداري كليه وسايل تخت بيمار از قبيل تشك، پتو، پالش و ملحفه ها و روتختي كه بايد به طور مرتب عوض شود.  وسيله آب و تايد و گندزدايي آنها با شستشوي كامل روزانه سرويس هاي بهداشتي و حمام و دستشويي بيماران و بخش ها به

 .وايتكس سم پاشي به منظور از بين بردن حشرات و جانوران طبق برنامه كميته بهداشت و كنترل عفونت بيمارستان 

نظافت كانالهاي تهويه و تميز كردن و شتشوي فيلترهاي انتهاي فن كوئل به صورت هفتگي.  تگينظافت كانال هاي انتهاي كولر به صورت هف.  تامين شرايط بهداشتي و پاكيزگي محوطه و اماكن عمومي بيمارستان به صورت روزانه الزاميست. 

 .تا از به وجود آمدن مناظر زشت در اين اماكن جلوگيري شود) ترجيحا نظافت و جاروزني محوطه شيفت شب انجام گيرد( نظافت آسانسورهادر روزهاي مالقات و در مواقع ضرورت انجام گيرد.  بازيافت قرار نگيرد به هيچ عنوان موردنان خشك باقي مانده از ظروف و غذاي بيمار.  هر گونه گردگيري خشك در بيمارستان ممنوع است.  نظافت روزانه محل نگهداري تي شورها و وسايل نظافت.  اشداستفاده از دستمال گردگيري كه جهت يك وسيله خاص استفاده شده براي وسايل ديگر مجاز نمي ب.  نظافت پله ها بايستي روازنه انجام شود. 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

۶٩  

استفاده درست و صحيح از وسايل در حين كار.  افرادي كه از مرخصي استعالجي استفاده مي كنند قبل از آنكه به خدمت باز گردند بايد از نظر ميكرب شناسي آزمايشات الزم از

 .آنها بعمل آيد همه ي كاركنان آشپزخانه و آبدارخانه بايد داري كارت . پزخانه مي باشدضوابط بهداشتي آبدارخانه تابع مقررات بخش آش

 .بهداشت باشند خدمتكاران بايد از مستراح و دستشويي جدا كه در محل مناسب براي آنها در نظر گرفته شده است استفاده نمايند . 

دهند و درنگهداري وسايل كمال دقت را خدمتكاران پس از اتمام كار خود مي بايست تمامي وسايل را در محل مشخص قرار .نمايند

استفاده از لحاف پتو، تشك و بالش كثيف و مندرس و بدون ملحفه ممنوع است.  شستشو و ضد عفوني ظروف زباله به صورت روزانه ضروريست.  نظافت و ضد عفوني شود... پس از ترخيص هر بيمار كل اتاق و تخت و حمام و يخچال و.  كنترل شده و نوع طبيعي آن جمع آوري و به محل نگهداري موقت زباله انتقال داده شودگلهاي شاخه اي.  عدم رعايت مسائل بهداشتي خالف قانون و شرع بوده و باعث بر هم خوردن سالمت افراد مي شود. 

اصول نظافت و گندزدايي و استريليزاسيون در بيمارستان

استفاده از دستور العمل هاي درج شده روي آن يا بروشورها در مورد نحوه استفاده از آن، قبل از استفاده از هر ماده گندزدا با - .مكان ها و وسايلي كه مي توان با گندزداي مذكور گندزدايي كرد، اطالعات الزم را كسب كنيد

...) ينك، ماسك و لباس و كفش كار، دستكش، پيشبند، ع( قبل از شروع عمليات گندزدايي به وسايل حفاظت فردي مناسب - .مجهز گرديد .قبل از گندزدايي پاك كردن اجرام و كثافات از روي سطوح و وسايل ضروري است :تذكر مهم

زيرا اثرات گندزدايي آنها از . هرگز با هم مخلوط نشوند) دكونكس و وايكتس(مواد شوينده مثل تايد و مواد ضدعفوني كننده مثل - .بين مي رود

 .در مكان هاي مناسب و در دماي مناسب نگهداري شده و از قرار دادن آن در كنار گرما جدا خود داري شود مواد گندزدا - .در محلي كه رقيق سازي صورت مي گيرد حتما تهويه كافي وجود داشته باشد - .يد شودو روي بطري ها حتما مشخصات محلول ق. مواد و محلول هاي گندزدايي در بطري هاي در بسته نگهداري شود - . از تهيه بيش از اندازه مورد نياز محلول هاي گندزدايي كه براي روزهاي بعد قابل استفاده نيست خود داري شود -

ثبت تاريخ ساخت محلول گندزدايي و غلظت آن با برچسب برروي ظرف محلول هايي كه قابليت مصرف بيش از يك روز را دارند - .ضروريست

گندزدايي اوليه براي وسايل مورد استفاده بيماران عفوني استفاده شده اند هرگز براي گندزدايي از محلول هايي كه به عنوان - .ثانويه استفاده نگردد و بالفاصله بعد از استفاده دور ريخته شود

 .براي رقيق سازي از پيمانه استفاده شود و غلظت رقيق سازي در حدود توصيه شده باشد - 

نحوه مصرف آنهاآشنايي با انواع گندزداها و

10 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧٠  

 )وايتكس( آب ژاول

كه . اين محلول يكي از گندزداهاي متداول به شمار مي رود و در بيمارستان براي موارد خاص در غلظت مشخص استفاده مي شود :عبارتند از

 .ليتر آب 1سي سي در 250 :گندزدايي ترشحات خوني - .ليتر آب 1سي سي در 50: گندزدايي ظروف و لوازم آزمايشگاه - ليتر آب 1سي سي در 25: گندزدايي سطوح، كف، ديوار، حمام ها، توالت ها - .ليتر آب 1سي سي در 10: گندزدايي لباسها - .ليتر آب 1سي سي در 5/2: گندزدايي ظروف آشپزخانه -

.دقيقه مي باشد 30تا 15زمان اثر گندزاديي

.محلول را توسط برچسب روي ظر ف قيد نماييدضمنا پس از تهيه محلول رقيق شده، غلظت و تاريخ آماده سازي

.از تهيه بيش از اندازه مورد نياز روزانه محلول رقيق شده جدا خودداري شود :1تذكر

.قبل از گندزدايي زدودن اجرام و كثافات از روي سطح وسايل ضروري است: 2تذكر

 

 )گلوتارالديئد( سايدكس .هنگام استفاده با فعال كننده مربوطه استفاده گردداين محلول با آب رقيق سازي نمي شود و

 .از اين محلول براي گندزدايي نهايي آندوسكوپها استفاده مي شود، دقت كنيد آندوسكوپها كامال در محلول غوطه ور شوند - .دقيقه مي باشد 30تا 20زمان اثر گندزدايي -تهيه محلول تاريخ آماده سازي با چسب روي ظرف مربوطه قيد اين محلول به مدت دو هفته اثر خود را حفظ مي كند لذا پس از -

 .گردد

درصد اضافه كرده و آن را 2تمام محتويات داخل ظرف محلول فعال كننده بطري كوچك را به ظرف حاوي محول گلوتارال :طرز مصرف .يي و فعال شدن محلول استكه اين نشانه قليا. بخوبي مخلوط نماييد تارنگ محلول از صورتي به سبز كمرنگ تبديل شود

.به علت عوارض جانبي گلوتارال در موقع كار حتما از دستكش، عينك ايمني و پيش بند استفاده شود

.پس از گذشت مدت زمان الزم ابزار و وسايل را از محلول خارج كرده و با آب شتشو و در نهايت آبكشي گردد

.ت و كثافات از روي سطوح ضروري استقبل از گندزدايي زدودن اجرام و ترشحا :تذكر مهم

 الكل

براي گندزدايي سطوح و وسايل و ابزار آالت پزشكي از قبيل انواع ترمومترها، گوشي . از اين محلول براي ضدعفوني پوست استفاده مي شود .ها، الستيك روي درب، ويالهاي دارو و سايز ابزار آالت پزشكي در مواقع اورژانسي وفوري كاربرد دارد

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧١  

.درب بطري حاوي اين محلول بالفاصله پس از استفاده، حتما بسته شود: تذكر مهم

ايجاد مي شود كه در مدت چند ثانيه مي تواند % 70ليتر آب مقطر ريخته الكل 270سي سي در 730بود % 96اگر الكل : تذكر مهم .تاثير خود را اعمال كند

:زداهاي سطوح و ابزارگند

ترده اين محلول هاواينكه ميبايست براي جلوگيري از مقاومت ميكربي به صورت دوره اي تعويض گردند،هر دوره با با توجه به تنوع گس انتخاب هر محلول طبق دستورالعمل نصب شده واحد بهداشت در اتاق كار كثيف عمل ميكنيم

 :آشنايي با نحوه نظافت و گندزدايي برخي وسايل، ابزار و محيط بيمارستان

 كف زمين

ابتدا زمين را از هر گونه آلودگي پاك كرده و كامال تمامي گوشه ها و زير وسايل را جارو مي كنيم.  ضد عفوني را از مخزن آماده شده برميداريممحلول 

تي نخ تميز را با محلول آغشته كرده كف زمين را تي مي كشيم.  ته كشي اتاق بعديوايتكس براي % 3تا 2شتستن تي نخ با آب و آغشته كردن به محلول.  هرگز نبايد خط تي مشاهده شود چرا كه نشانه آلوده بودن و كثيفي تي نخ است.  بار و در زمان وقوع آلودگي لحظه اي پس از تميز كردن آلودگي، بالفاصله تي مي كشيم 2كف زمين را در هر شيفت.  تي كشيدن از نقطه تميز به طرف نقطه آلوده استاگر آلودگي لحظه اي رخ داد پس از تميز كردن و جمع آوري آلودگي جهت .

 .در غير اين صورت به جاي گندزدايي با تي كشيدن آلودگي را پخش مي كنيم

 

 

 تي نخي

ابتدا تي را با آب و تايد كامال شسته تا اجرام و آلودگي ها جدا شوند.  .قرار مي دهيم تا كامال سفيد شود دقيقه در آن 20-30سي سي وايتكس را در يك ليتر آب ريخته تي نخ را 40-30

تي نخ را با آب شسته و كامال آبكشي گردد.  تي نخ را از ديوار آويزان كرده تا كامال خشك شود.  تي نخ هر مكان بايد مخصوص بخود باشد كه هر يك را با رنگي مشخص مي كنيم.  

قرمز: تي نخ اتاق مريض 

سبز: تي نخ آبدارخانه،استيشن پرستاري 

زرد: نخ سالن تي 

تي پالستيكي: سرويس بهداشتي 

 

 ديوار و سقف

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧٢  

ديوارها و سقف تا حد نبودن هيچ لكه اي بايد نظافت شوند.  25اگر آلودگي لحظه اي با خون يا ساير ترشحات اتفاق افتاد بالفاصله با دستمال تميز شده پس با دستمال آغشته به وايتكس -

 .كامال پاك شده و گندزدايي گرددسي سي وايتكس در يك ليتر آب 20 نظافت ديوار و سقف به صورت پاك كردن و با ظرافت است از آسيب رساندن و كندن ناحيه آلوده جدا خودداري شود. 

 

 حمام

 .سي سي وايتكس ضدعفوني شود 20-25روزي يكبار به صورت اينكه تمامي ديوارها و كف شسته و با وني و با زخم باز بايد شسته و ضدعفوني شودبالفاصله بعد از استحمام بيمار عف. 

 

 توالت

روزي دو بار به صورت كامل تمامي ديوارها و كف شسته شود.  اگر به وضوح آلوده شد بالفاصله شسته شود.  سي سي واتيكس در يك ليتر 20 -30شسته وگندزدايي با ) وبا( پس از استفاده بيمار با عفونت گوارشي.  

 لوله تراشه

ار عفوني يكبار مصرف استبراي بيم.  گندزدايي شده با اب شستشو ،آبكشي محلول مخصوص ابزارسپس با .براي ساير بيماران ابتدا با اب و تايد شسته و آبكشي گردد

 .و خشك شده و در جاي تميز نگهداري گردد 

 تخت

مالفه ها جدا شده و در بين مخصوص به خود تخليه گردد.  پايين با دستمال تميز و مرطوب انجام شودنظافت كامل از باال به.  سي سي وايتكس در يك ليتر آب 20گندزدايي با دستمال تميز آغشته به.  اگر آلودگي لحظه اي به خون و ترشحات اتفاق افتاد بالفاصله اعمال باال انجام شود.  بيمار جديد بالفاصله تعويض شودبار و به شرط آلودگي لحظه اي و يا بستري شدن 3تا 2ملحفه و روبالشي هفته اي.  پتو پس از ترخيص بيمار و به شرط آلودگي لحظه اي به خون و ترشحات هم چنين داشتن بوي نامطبوع بالفاصله تعويض شود.  هر يك از البسه و پتوها در بين مربوط به خود قرار گرفته و به رختشويخانه ارسال شود.  

  سطل هاي زباله تايدشتشو با آب داغ و.  سي سي وايتكس در يك ليتر آب گندزدايي شود 30آبكشي و سپس با دستمال آغشته به.  دقيقه آبكشي شده و خشك گردد 5پس از.  اعمال باال صورت هفته اي دوبار و در صورت آلودگي لحظه اي بالفاصله انجام مي شود.  

 پايه سرم، ويلچر، برانكارد

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧٣  

شتشو با آب داغ و تايد 

سي سي وايتكس در يك ليتر آب 30ا دستمال آغشته به گندزدايي ب.  بار و در صورت وقوع آلودگي لحظه اي به خون و ترشحات بالفاصله انجام مي شود 2اعمال باال به صورت هفته اي. 

 

 

 ميز وكمد بيمار

در هر شيفت مخصوص سطوحنظافت كامل با دستمال تميز و گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول.  به صورت هفتگي مخصوص سطوحشست و شو با آب و تايد و گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول 

 

 يخچال بيمار

داخل آن كنترل شود ي مانده غذاها پاك شود و روزانه ابتدا با دستمال تميز و مخصوص تمامي آلودگي ها، گرد و غبار و باق.  مخصوص سطوحگندزدايي با دستمال تميز آغشته به.  اعمال باال به صورت روزي يكبار انجام مي شود.  انجام شود مخصوص سطوحبه صورت هفتگي با آب داغ و تايد شسته شده وگند زدايي با دستمال آغشته به محلول.  از آسيب زدن به يخچال و آبگيري موتور يخچال خودداري شود.  

  بين ها و گاري

سي سي وايتكس پس از هر بار استفاده 30شستشو با آب داغ و تايد و گندزدايي با

ترالي دارو و اوژانس

نظافت كامل با دستمال تميز و مرطوب بطوري كه تمامي گرد و غبارها و آلودگي ها رفع شود.  خون و ترشحات روزانهسي سي وايتكس در يك ليتر آب پس از هر بار آلوده شدن به 20گندزدايي به با محول 

 

 اتاق دارو

گردگيري و نظافت با دستمال تميز و مرطوب بصورتي كه تمامي گرد و غبار ها رفع شود.  سي سي وايتكس در يك ليتر آب بصورت روزانه 20گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول.  

دستگاه بخور ساير قطعات هامربه ه( آبكشي گرددتشو و سلي كرده با آب داغ و تايد شامخزن آب را خ(  دقيقه و آبكشي 5وايتكس با دستمال تميز به مدت % 2گندزدايي با محلول 

پركردن با آب تميز.  اعمال باال به صورت روزانه انجام شود. 

 

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧۴  

 )نوار قلبEKG(كي جي -دستگاه الكتروشوك واي پس از هر بار استفاده % 70به الكل نظافت كامل با دستمال تميز و گند زدايي با دستمال تميز آغشته 

 

  ساكشن پس از هر بار استفاده مخزن در سينك مخصوص تخليه و با آب داغ و تايد شسته شود.  گندزدايي شود محلول مخصوص ابزاربا 

دوآبكشي و خشك شدن و به صورت خالي نگهداري ش.  بار مصرف مانند مخزن عمل شود مخزن بايستي روزانه ساير اتصاالت را در صورت يكبار مصرفي دور انداخته و در صورت چند

.تخليه و پاك شود 

 ترمومتر

درصد 70گندزدايي با دستمال تميز آغشته به الكل.  نگهداري در جالوله اي تميز و مخصوص پس از هر بار استفاده. 

 

 دستگاه موتراش

نظافت با دستمال تميز و مرطوب.  گندزدايي شود% 70الكل دستگاه مو تراش با دستمال آغشته به.  70تيغ مو تراش با آب داغ و تايد شتشو شده و گندزدايي با دستمال تميز آغشته به الكل%  اعمال باال پس از هر بار استفاده انجام مي شود و در جاي تميز مخصوص نگهداري شود. 

 

 ماسك بيهوشي

با آب داغ و تايد شست و شو شود.  شود گندزدايي محلول مخصوص ابزاربا.: 

شي، خشك و در جاي تميز نگهداري شودكآب.  

 آمبوبگ

شتشوي با آب داغ و تايد.  محلول مخصوص ابزارگندزدايي با.  آبكشي، خشك در جاي تميز نگهداري شود.   

 تيغه الرنگوسكوب

70تشو با آب و تايد و گندزدايي با دستمال تميز آغشته به الكل سش%  خودنگهداري در جاي تميز و مخصوص به.  

 کتابچه ايمنی و سالمت شغلی و بهداشت محيط 

٧۵  

 كاترسوزن

سي سي وايتكس در يك ليتر آب به 25نظافت كامل با دستمال تميز و مرطوبي گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول .صورت روزانه

درصد وايتكس پس از هر بار تخليه 5/2شتشو با آب داغ و تايد به همراه وسايل آن و گندزدايي با محلول.  بستن مناسب درب جاي سوزن.  

 انكوباتور

جدا كردن تمام قسمت هاي جدا شدني و شتشو با آب و تايد.  سطوحمخصوص آبكشي و گندزدايي با دستمال آغشته به محلول 

نظافت كامل دستگاه از باال به پايين با دستمال تميز و مرطوب.  سطوحمخصوص گندزدايي با دستمال آغشته به محلول 

محلول باال به پايين با دستمال تميز و مرطوب و گندزدايي آن با دستمال تميز آغشته به واشينگ كامل دستگاه ازمواقع نظافت و .به صورت روزانه مخصوص سطوح

آندوسكوپ و كلونوسكوپ

ب و محلول شوينده و برس زدن براي پاك شدن ترشحاتآشوي دقيق با شست.  فشار تزريق شود و سپس آبكشي گرددآب همراه محلول شوينده چند بار با سرنگ مناسب از مجاري آن با.  دقيقه انجام گيرد 20مرحله ضد عفوني كامل را با غوطه وري در محلول سايدكس براي.  آبكشي با آب استريل، خشك نمودن با دستمال استريل و نگهداري در جاي تميز و مخصوص به صورت آويزان و مناسب.  دقيقه الزامي است 5-10ايي در فواصل بيماران انجام مراحل فوق با مدت گندزد.  توصيه مي شود كه ضمائمي كه با مخاط تماس مي يابند با اتوكالو استريل شوند.  

 تخت هاي عمل و زايمان

سي سي وايتكس در يك ليتر آب پس از هر 25نظافت با دستمال تميز و مرطوب گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول .بار استفاده

 

 گوشي پزشكي

درصد پس از استفاده 70فت با دستمال تميز گندزدايي با دستمال تميز آغشته به الكل نظا 

 ترازوي نوزاد

سطوحمخصوص نظافت كامل با دستمال تميز و مخصوص گندزدايي با دستمال تميز آغشته به محلول جاي مايع صابون

وجايگزين نصب شده و از مايع صابون پر شود، جا مايعي جامايعي را پس ازاتمام مايع صابون از جايگاه خود خارج كرده .كنيم سي سي وايتكس در ليتر گندزدايي مي 20جداشده را به خوبي با آب وتايد شسته و با محلول