MAM-I GAZAL'NN HAYATI ve ES ERLER

HAYATI?????

s lam d nce tarih in in en s ekin s imalarnd an b iri o lan mam- Gazali, milad 1058 tarih in de Tu s ehrinde d ny aya geld i. A d Muh ammed , babas n n ad da y ine Mu hammed 'd ir. H ccet l s lam ve Zeyn ddin lakap laryla tan n r.

Babas el eme iy le g einen fakir, fakat s alih b ir in s and . Oullarn n iy i ye ti meleri iin elind en gelen i es irgememi t i.

Gazali ilk tahs ilin i d od uu ehir o lan Tus 't a s on ra da Crcan 'da y apt . Crcan 'da okurken d evaml no t tu t tuu b ir defteri vard . Memleket ine d ndn de y olda s o yuldu ve d efte ri haydu tlar t arafndan aln d . Gazali haydu tlarn reis inden defterin in g eri verilmes in i is ted i. Reis " Defteri ne yapacaks n ?" d iye s o runca : " O d efteri iind eki b ilg ileri elde e tmek iin memleket imi b rakp y llarca g urbet te ya ad m. Btn b ild iklerimi oraya yazd m" d edi. Reis g ld v e: " Ne b iim ilim renmek ki, d efte rin aln nca b ilg in ka lmyor!" d edi. Defte rin i g eri verd i. Bu o lay n Gazali zerinde b yk etkis i o lmu tu r. Eve d ner dn mez deftere yazd klarn n t m n ezb erlemi t ir.

Gazali'n in y a ad d nemlerde gerek s iy as i ve g ereks e fikir alan larda b yk karg a alk v ard . A bb as i hakimiy et i zay flamaya y z tu tmu , A lpars lan ve Melik ah 'n hkmdarl n daki Se lu klu Devlet i is e b yk ile rlemeler kayd ediyord u . Devlet idares in de by k beceriklik g s teren Nizam l M lk o d evrin en p arlak ilim yerleri o lan s lam med res elerin i a yo rdu . O d evirlerd e ileri o lan ilim med res eleri, Gazali g ib i gn e leri ye ti t ird i i g ib i Has an bn -i Sabb ah g ib i d elileri ve mer Hayyam g ib i hayalcileri de t ret iy ordu .

Gaza li'n in ya ad s ralarda s iyas i s ah ada g r len b yk kar klk, fikri aland a da en y ks ek dereceye km t . Ehl-i s n net , s lam kendis ine uy durmaa al an Yun an Fels efes i ve Kur'an - ken di karan lk d n celerin e g re yoru mlamaya al an ba t nilerin her b iriy le ay r ayr mcad ele etmek zo rund ayd lar. Gazali'n in ya ad b u atmo s feri g zn nde tu tmadan , Gazali'y i an lamaya kalk mak g erekilik o lamaz.

Gazali, en n emli tahs ilin i Ni apur'da, zaman n en b yk limlerind en b iri o lan Eb ul Maali e l Cveyni'n in yan n da ald . Ho cas ndan zel ilg i g ren Gazali, onu n s ev iyes ine u la maktan g eri kalmad . Hocas n n lmn den s o nra d a Nizaml M lk tarafn dan Nizamiy e Med res es ine ba md erris o larak tay in ed ild i. Et rafnda kalabalk b ir t alebe top lu luu o lu tu ve ha lk tarafndan d a ok s ev ild i. Fakat 38 y a na ge len Gaza li'n in ruh leminde b yk s ars nt lar meyd ana g eld i v e parlak h ayat t erk et t i. Gazali, kend i yazd " El-M nkizu Minedd alaf" ad l o tob iyo grafis in de bu du ru mu nu geni e an latmaktad r.

Gazali'n in haya t nd a g r len bu de i iklik, iin i kemirmeye ba layan ve g it t ike b yy en b ir pheden ile ri geliyordu . Bu depres yon madd i bakmdan d a onu yormu , vcudu rah ats zlk ge irmee b a lam t .

Med res eden ayrlan Gazali Badat ' t erk ed ip , ya ln zla ekild i. Sofiy ane b ir ya ay la s eyah ate kt . ki y l am'd a ya ad . So nra da Kud s 'e g it t i. Uzun s ren nefis mcad eles in den s on ra , Yce A llah 'n l t fu ile , phelerinden kurtu lup , t am b ir imana kav u tu . Badat 'a tekrar d n p en b yk es eri o lan " h ya" y t ekam l et t irmey e ba lad . So nra s klp tekrar ya ln zla ekild i. On y l s re ile Tus eh rind e bu hay at n s rd rd .

O s ralarda s lam lemin de b ozgu nculuk had s afhay a varm t . Nizam l M lk'n ricas ve limlerin is te iy le tekrar h ocala b a lad . mrn n s o nlarn a do ru kend i eh ri o lan Tu s 'a d nd . Orada b ir tekke ve medres e in a et t irip , mrn ir ad ve ibad et le g eirmee b a lad . 19 A ralk M. 1111 tarih inde vefa t et t i. A llah 'n rahmet i zerine o ls u n . A min ...

MAM-I GAZAL'NN FKR HAYATI

mam- Gazali'n in fikir hayat b ilhas s a iki yn de by k ilerleme kay detmi t ir.

1- Fels efey i t enkid etmek,

2- Kelam ilmin i yepyen i b ir ta rzd a an latmak.

Say n o kuyu cu!

Yay n hay at mzn ikinci o n y ln b it irmek zere o lduumuz bu y l, Gazali'n in en gze l es erlerinden b irin i is t ifaden ize s u nman n s ev in ci iindey iz.

n anc n v icdanlara h aps edild i i, her t rl bat l ve inan s zl n alab ild i ine ta kn la t g n m zde d in i es erlere o lan ih t iy a ok gl b ir ekilde kendin i h is s et t irmekted ir. Bu ih t iy ac b ir neb zecik o ls un g idermek amac y la uzun y llard r e it le es erler yay nlad k. A ncak " s lam g ne i" o larak ad lan d rlan Gazali'n in b ir es erin i s izlere s unamaman n ezikli in i hep h is s ed iyo rduk.

t e imdi onu n ba y ap t larnd an b irin i " KMYA -I SA ADET" i is t ifaden ize arz ed iyo ru z.

" Kimy a- Saadet" Gaza li'n in en by k es eri o lan " HYA " n n gen i e zet i mahiyet ind edir.

Gazali, s lam fikir s ah as nda b ir yo lba d r. Es erleri, yazld klar an dan g nmze d ek Ms lmanlar tarafn dan en o k okun an yap t lard r.

Gazali, es erleriy le s lam fikir d nyas n da yepy eni u fu klar am , eh l-i s nnet y o lunu n daha iy i an la lmas ve tatb ik ed ilmes i i in v es ile o lmu tu r.

Bu g ib i t emel es erlere ph es iz g nmzd e o k fazla ih t iya du yulmaktad r.

n anc v e ebedi s aad et i a s n dan ok b y k teh likelerle kar kar ya bu lu nan g nmz M s lman , bu teh likelere kar ko yabilmek i in ykl b ilg i ile d onan m o lmas gerekirken , ne y azk ki on dan tamamen ko parlman n bedbah t l n ya yo r.

Bun a kar koyman n tek y o lu temel es erleri okumak, s lam iy i renmek ve eks iks iz tatb ik e tmekt ir. Bu a dan elin izdeki es er o k b yk deer ta yo r.

Geri daha nce e it li t erc meleri yap ld . Fakat bazs hatal, bazs da yeni n es il t arafn dan an la lmayacak kadar ar d ille t ercme ed ilmi t ir. Biz, bu nlar g zn nde b ulund urarak s ade , an la lr b ir Trke ku llan may a zen g s terd ik.

Kitap iki c ilt b ir arada d rt an a b lmden mey dana g elmi , h er b lmde on ko nu i len mi t ir. Yani h er b iri b a l ba na b ir kitap s ay lab ilecek krk ko nud an o lu mu tu r.

Say n Okuy ucu !

Oku duka g receks in iz ki Gazali her ko nud a a rt c b ir ilmi d erin lie s ah ip t ir. Mant a by k nem vermi , ta tmin ed ic i a klamalarda bu lu nmu tu r. Biz d e anafikird en ay rlmadan elimizden geld i i kadar Gazali'n in yazd klarn an la lr b ir h ale g et irmee al t k. Hata y apmamaya u ra t k. Fakat h atas z o lan y aln z Yce A llah 't r.

Eks iklerimizi h o g ryle kar laman z mit eder, Yce Allah 'tan bu es eri hep imiz iin h idayet ves iles i y apmas n n iy az ederiz.

al mak b izden , ba ar A llah 't an .

NS Z

Yce A llah 'a g kteki y ld zla r, lle rd eki ku mlar, h avad aki zerrecikler, yery zn e inen s u damlalar, aa yap rakla r s ay s n ca hamd v e s en ala r o ls u n . By klk, y celik, u lu lu k, teklik o na mah s us tur. Onun b irli in in de lilleri g ne kad ar p arlak v e a kt r. Sfat lar da kes in d eliller ile b ellid ir. Onun u lu luunu n s t dereces in i h ib ir yarat k b ilemez. Hi kims e on u tam an lamyla an layamaz.

A kl yo lu ile u lu luu nun dereces in i an lamak imkan s zd r. En akll in s an b ile, celal nurun un ba lang c nda h ayrete d er v e an lama kabiliyet i o rada s o n bu lu r. Onun yolun da ilerleyenler v e ona y akla mak iin aba g s teren ler mes afe katet t ike o nu hakk ile t an maktan aciz o ld uklarn bu yruklarna u ymaktan kus u rlu bu lun duklarn id rak ederler. Bu ve lilik makamn n en s t d ereces id ir. Ham ve s en ada eks ikliklerin i it iraf etmekde peygamberlerin vard makamn en s t d ereces id ir.

A ncak on u tan maktan acze d p, t amamen tan mamazlktan gelmek, derin b ir s ap klkt r. Onu tam anlamy la tan mak iin b enzetme y apmak v eya rn eklerle a klamalar y apmaya al mak da fay das zd r. Ku llara y ara an ey " Ben ins an lar v e cin leri an cak b ana ibad et et s in ler d iye yara tt m." ilah i d s turu un utmamak ve bu nun alt nda O'na tapmay elden b rakmamakt r. Yarat lan n vazifes i, y arat c s n n akllara du rg unluk veren i lerin i v e s fat larn n b y kln b ir an o ls un aklnd an karmamak ve on a ibade tten geri kalmamakt r. By lece lemde bu lu nan her ey in , O'n un nu runu n b ir parlt s o lduun u an la r ve kendis in i " Her ey A llah 'nd r. O'n dan ba ka b ir ey yoktu r" fikri kap la r.

M ilyo nlarca s alat v e s elam, in s an larn nd eri, peyg amberlerin s o nun cus u , ilah i s rlarn kendis ine g s terild i i s ekin ins an Mu hammed Mus tafa (S.A .V.) y a v e her b iri mmetin in yo l g s teric is i ve eriat n b ild iricis i o lan as h ab na o ls u n .

Say n o kuyu cu!

ns an o lu e len mek ve bo eylerle u ra mak iin yarat lmam t r. Hatta ya ln z ins an de il, v ar o lan h ib ir ey bo un a yarat lmam t r. Kainat her ha liy le g z ve ru ha h itap eden d e i ik ey lerin , zt lklarn ve akl almaz uy ums uzluklarn bulun duu b ir h ikmet ve ib ret aynas d r.

ns an n dn yad aki v arl iin b ir b a lang var is e de , ah iret teki varl devaml v e s on s uzdu r. Vcud u geri topraktan yarat lm ve bas it is e de ruh u u lv i v e yks ekt ir. Yarad l n n b a lang c nd a kt ve hayvan i s fat la r kar m nefs in k t n dercili ine dar o lmu s a da, k t l kle m cadele u kurun da y o ru lup , iy ili i a rama p otas nd a p i erek b u kt ve hayvan i s fat la rd an arn r. " Ey nefs , Rabb in e d n" a rs ile Es fel-i s afilin den (alaklarn en aland an), a 'lay- illiyy in e (y ks eklerin zirv es ine) kadar her derece on un iind ir. Tembellik yap ar, as i o lu rs a en u kura d er, akln ku llan r, A llah yo lun da al rs a en y ks ee t rman r.

Es fel-i s afiline (a lakla rn a a s na) s ap lan mak, hayv anlar d ereces ine in ip , ehv et v e fkes ine es ir o lmakt r. En y ks ek derecey i elde e tmek d e, eh vet v e fkes in e s ah ip o lmak ve kes in o larak onlarn y net imin i e le geirmekt ir. n s an eh vet ve fkes in in yn et imin i ele a lnca , Yce A llah 'a ku lluk makamna kavu ur. Bu makam is e meleklere mah s us tur. n s an n elde ed ebilece i en y ks ek d erece b udu r. Bu derece elde ed ilip Y ce A llah 'a yakn o lun ca, b ir an iin o ls un on dan ay rlmaya day anamaz. Onu n cenn et i bu o lur. Gz mide ve d ier organlarn arzu et t i i cenne t b unu n yan nda a a ka lr.

n s an yarad l n n ba lang c no ks an ve a a o lduu iin , nefs iy le u ra ya g irmeks izin v e onu k relt ici ilalar a lmaks zn bu y ks ek dereceye kav u mak mmkn o lmaz.

A lt n bakr, p irin v e d ier maden lerd en ay rmak nas l g is e, in s an da hayvan lk s fat larn dan arn d rp meleklerin s afl n a u la t rmak iin gereken ilac elde etmek te o d erece zordu r.

te bu kitab yazmamdaki gaye, gerek kurtu lu ilac n b tn b ile imleriy le b eraber oku yucu lara a klamakt r. Onun iin bu kitaba Kimya- Saadet (Kurtu lu ree tes i) is min i verd ik. Ba lay c o lan A llah 'tan ya lv ar ve yakar m b u kitab is min e uyg un o larak ins an larn kurtu lu una ves ile klmas d r.

Bilhas s a Kelam v e zellikle d e akaid s ahas nd aki fikirle ri s lam d nce tarih inde b ir d nm n oktas t e kil ed er. " HYA " kitab , bu cep hes in in meyv es id ir.

Gazali, eh l-i s nne te aykr frkala rla, b ilhas s a mutezile ve bat in ilerle mcad ele e tmi , y azd e s erle rle on larn bo zuk fikirlerin i r tm t r.

Fels efe alan nda da A ris to 'y a ve onu n dev am o lan bn-i Sina ile Farab i'ye atm , yan l t araflarn apa k o rtay a karm t r.

Fazali, fels efe ve kelamdan ba ka tas avvu f a lan n da da b y k ilerlemeler kay detmi t ir. On a gre ya ln z akl, ins an kurtu lu ve s aadete g tremez. Gerek b ilg in in kayna is e ilah i nu rdur.

MAMI GAZAL'NN BALICA ES ERLER

1- HYA ULUM T-DN: Gazali'n in en b y k ve en tan n an es erid ir. Fkh ve tas avv uftan b ahs eder. D rt ks mdan meydana g elmi , her ks m on b l me ayrlm t r. hya , yazld nd an bu gn e dek s lam leminde en ok okunan kaynak kitap lard an b iris id ir.

h ya'n n d eerin i belirtmek amac y la , b y k limlerce s ylenmi b irka v gy belirtmeden geemey ece iz:

Hadis h afz mam Zey ned din Ebu l-Fazl el-Iraki d iyo r ki:

" hya s lam d in i hakknda yazlm en b y k kitap lard an b iris id ir."

ey h Ebu Mu hammed el-Kazeru ni d iy or ki:

" Eer b tn ilimler yo k o lurs a, h eps i " hya" dan kab ilir."

2- KMYA-I SA A DET: hy a'n n fars a yap lm zet -terc mes i mahiyet ind edir. man, amel, t as avvu f ve ah laktan bah s eder.

3- EL-M NKZU M NED-DA LAL: mam- Gazali'n in fikri o to b iyog rafis id ir. Gazali b u kitab nda ka lb in i kap layan phelerd en ve b u p helerden n as l ku rtu ld uu ndan b ahs eder.

4- TUHFET-L FELA SFE: A ris to fels efes in in eks ikliklerin i belirt ir.

5- EL-KISTA S-L MSTAKM:

6- BDA YET-L HDA YE: Din i ve ah laki b ilg ile r en ko lay an la lr b ir eklide ha lka h itab en yazlm t r.

Gaza li'n in b ilinen b tn es erlerin in s ay s 75'i bu lmaktad r.

BRNC BLM KENDN TANIMAK

1 .KONU: KENDN TANIMAK

KENDN TANIMAK

Yce A llah ' t an man n an ahtar, ins an n kendis in i tan mas d r. Bun un iin ,

Pey gamberimiz buy uruy or ki:

" Kendin i t an yan , Rabbin i tan r."

Y ce Allah bu yuruy or ki:

a bm ba b a 1y n n j a az 6TQg

US " Gere i an lay ncay a kadar on lara varl mzn belgelerin i h em d d nyada, h em d e kendi i lerind e g s terece iz."

FUSSLET SRES, A yet : 53

n s ana kend i nefs ind en d aha yakn b ir ey yo ktur. O halde kend in i b ilmeyen , A llah ' n as l b ileb ilir? " Ken dimi tan yoru m" idd ias n da bu lu nan kims enin d elillerin e bakmak gerekir. Eer delilleri grn rdeki e l-y z ve d ier o rg anlarn b ilmek, g r nmeyen de d e ac kt n , s u s ad n , kzd zaman in t ikam a lmak arzus u nu , ehvetine kap ld zaman o nu tatmin yo lu nu ilmek is e, b u zellikler hay van lard a da vard r. O ha ld e bu ekilde ken din i b ilmek, Y ce A llah ' t an may a an ahtar o lamaz. Kend in i b ilmek demek ken di hakikat in i, dn ya y olcu luuna nereden ge lip n ereye g idece in i, n iin yarat ld n , d nyaya n iin g eld i in i, s aadet ve felaket in in nelere ba l o lduunu b ilmek, d n mek d emekt ir.

ns an n g rnmey en yap s nd a drt s fat vard r:

a) Hayvan lar s fat ,

b ) Yrt c lar s fat ,

c) ey tan lar s fat ,

d ) Melekler s fat .

Her in s an , bu s fat larn han gis in in kend is ind e bu lun duunu v e h ang is in in as l, h ang is in in emanet o lduun u b ilmelid ir. Bu nlar b ilmeyen , s aade tte o lup o lmad n an layamaz. Zira her b iris in in ay r g das v e ayr s aad et i vard r.

rn e in : hay van larn g d as ve s aadet i yem yemek, uy umak ve ift le mektir. Yrt c larn s aad et i ld rmek, fke v e in t ikamd r. eytan n g da ve s aad et i, d zen kurmak, aldatmak, b edbaht etmekt ir. M elekle rin s aadet ve g d as is e, Yce A llah ' g rmekt ir. Meleklerde h ib ir ekild e,

hayvan v e y rt c la rn s fat yo ktur.

Kendis ind e melek cevheri bu lun an Yce A llah ' t an maya u ra r, kend in i y ce Allah ' g reb ilecek s ev iyey e g et irir. eh vet v e fkenin elin den ken din i kurtarp, hayv an ve y rt c larn s fat la rn n n eden kendis ine verild i in i an lamaya al r. A cab a ins an la rd aki bu s fat la r, ins an la rn on la ra es ir o lmas , h izmet le rind e al mas iin mi yaratm lar, y oks a ins an la rn b unlar kendis ine es ir etmes i, ilerde meyd ana gelecek y olcu lukta b inek hay van o la rak ku llanmas v e s ilah o larak y ararlan mas i in mi? phes iz ki d ny ada g een ks a iind e on lard an fayd an lmak iin yara t lm lard r. A ncak b ylece in s an s aad et toh umunu elde edebilir. Saadete kav u mak is teyen bu k t s fat lar ayaklarn n alt na alr ve y zn s aadet in in bu lu nduu tarafa ev irir. Oras s ekin ku llar iin Yce A llah 'n zat , halk iin s e cenn et t ir.

O halde in s an n b tn b unlar b ilmes i gerekir ki, kend in i b iraz tan yabils in . Bu nlar b ilmey en d in in z nden h abers izd ir.

GR

Deerli b ir maden i p is liklerden ay rp art an forml, koca-karn n s an d nda vey a derb ederin to rb as nda de il, pad i ah la rn hazinelerinde bu lu nur. ns an k t l klerden arnd rp, ebed i s aadete kav u tu ran ila da Yce A llah 'n hazines in dedir.

Yce A llah 'n g kteki hazineleri mes lek cevherleri, yerd eki hazineleri is e peygamberlerin kalp lerid ir. O halde b u kurtu lu ilac n yery zn den peygamberlerin kalp le rind en b a ka b ir yerd e arayan yan lm o lur. Bylelerin s on u s ap klk, s fa t lar d a ka lp azanlkt r. Eld e et t ikleri ey ku ru ntu ve h ayald ir. Ky amet te ka lp azanlklar ve kuru ntu lar a a kar ve iflas ed er.

Y ce A llah 'n en by k n imet lerin den b iri, b u i iin pey gamberleri ins an la ra g nd ermes id ir. Bylece pey gamberler ins an lara k t l klerden arnman n yo lu nu ret irler. n s anlar da nefs leriy le nas l m cade le ed eceklerin i, kalp lerin i kir ve pas tan arnd racaklarn , ka lp teki arp klklarn dzelt ilip irkin h uyu n g zel hu ya d n t r lmes in i ren irler.

On un iin Yce A llah Kur'an- Kerim'de nce kudret kemal ve b ykly le v ny or, s o nra d a ku llarna pey gamberlerin i g nderip do ru yo lu g s termekle minne t ed iy or v e:

y le b uyu ru yor:

j| ba ap ba a aa

az Pa 2 sa na a bm

an bl az > a ba j3 1 54j=VRgQR

" Gkte ve yerde bu lu nan can l-cans z b tn varlklar, kudd s (b tn no ks an lklardan uzak), aziz (h er eye gc ye ten) ve hakim (her i inde h ikmet s ah ib i) A llah ' te s b ih ederler. mmi (yaz yazmas n b ilmeyen ) arap lar iin peyg amber g nderen O'd ur. (O p eygamb er, y an i Hz. Mu hammed) on la ra A llah 'n ayet lerin i okuyo r, on lar (o rtak ko mak p is li inden ) arn d ry or, kendilerin Ku r'an ve ilim (d in yo lu nu) ret iy or. Oys a on la r peygamber ge lmeden nce a k b ir s ap klk iindeydiler."

CUM'A SURES, ayet : 1,2

B yk limler " o nlar arnd ry or" s zn den gayenin , on lar hayvan i s fat la rd an , k t ah laktan temizlemek o lduun u; " Onlara kitap ve h ikmet ret iy or" s z nden gay enin is e on la r t emizled ikten s on ra b ilin g iys is iy le s s lemek, meleklerin ah lakn o n lara rt yapmak o ld uu nu s ylerler.

Kimy adan g aye, nefs i dn ya ba larnd an korumak, yz n A llah 'a ev irmek ve kalp te A llah 'tan b a ka h ib ir eye yer vermemekt ir. Nitekim,

aa 2 m j n 3a m jn56WSgX " Her eyden y z ev irip yaln z A llah 'a y ne l."

MZEMM L SRES, A yet: 8

A yet -i celiles i de b u gere i ifade ed iyo r.

1 . KIS IM: NS AN NELERDEN YARATILMITIR?

ns an y arat l b akmnd an ikiy e ayrlr.

a) Zah iri (g rn en),

b) Bat ni (grn meyen)

Zahiri ks m gzle g r len el, ay ak vs . g ib i o rgan lard r. Bat ni ks m is e, bazen nefs , bazen ruh , bazen de kalb ded i imiz ks md r. ns an n as l, b at n i yani g zle g r lmeyen ks m ruh , nefs v eya kalb ded i imiz eydir. Gr len org anlar, bu nun as keri v e h izmetilerid ir.

Biz bat ni ks ma ka lb d iyece iz. Bu ndan s o nra ka lb ded i imiz zaman v cud un s o l ta ra fnd a b ulunan yu varlak e t paras de il, in s an n as l

an la lmald r. Yo ks a kalp ten g aye et paras is e o ndan hayv and a v e lde de vard r. Gzle d e g r ldne gre de zah iri ks mdad r. Bizim kalb dedi imiz varlk bu d ny ada geic i o larak gelmi b u lunan eydir. Yuvarlak et paras s ad ece onu n alet i d ier organlar d a o nun as ker ve ordu lard r.

Kalb in s fat Yce A llah ' grmekt ir. Her t rl teklif, h itap , knama ceza on ad r. Saad et ve felaket de onu n iin d ir. Btn organ lar o nun emir ve ko mu tas n dad r. Onun as ln b ilmek v e tan mak, Y ce A llah ' t an man n an ahtard r.

O halde o nu tan maya al mak g erekir. Zira o , ok yks ek b ir cevher o lan meleklerin cevherind endir. A s l madeni Yce A llah 't r. Oradan ge lmi t ekrar o ra d necektir. Bu geic i dn yaya t icaret etmek v e toh um ekmek iin ge lmi t ir. yle is e bu an lamdaki t icaret v e ekmek i lemin i b ilmek g erekir.

2. KIS IM: KALBN AS LINI BLMEK

A kll ins an lar b ir eyin varl n b ilinmeden , varl n n an la lamayaca n b ilirler. O halde n ce kalb in varl n s on ra emrinde

al t rd eyleri ve s onra d a s fat n b ilmek g erekir. Sfat b ilin ce d e, bu nun Yce A llah ' t an maya n as l v es ile o lduunu , s aade t ve felakete nas l s ermaye te kil et t i i an la lr. Bu nlarn her b irin i ayr ayr a klayacaz.

Kalb in v ar o ld uu nu belirt in iki d elil v ard r:

a ) ns an n ken di v arl nd an phes i o lamaz. n s an v ar o lmas n n s adece fiziki y an yla o lmad da g erekt ir. Zira l lerin d e fiziki yap lar vard r, an cak kalp leri yan i ruh la r yoktu r.

b ) n s an gz n y umup, d uyg u org anlarn b tn etkile rd en koruduu an da b ile , var o lduun u kes in likle b ilir.

Buradan kalb in (ru hun ) v cut o lmadan da mevcut o ld uu an la lyo r. Yine bu radan ky ametin v arl an la lyor. Zira v cudu n yo k o lmas yla in s an as ln n yok o lmad o rtadad r.

3 . KIS IM: KALBN (Ruhun) AS LI

Ru hun as ln n ve o na ait s fa t larn n ne ler o ld uu nu b ild irmeye d in imiz ms aade etmemi t ir. Nitekim Yce A llah Peyg amb er'e yle b uyu ruyo r:

d a63aa 2 ba@mnaa

5QWgXU

" Ey M uhammed, s ana ruh un ne o lduun u s oruy orlar. De ki: Ruh , Rabbimin emrinden ib aret t ir."

SRA SURES, Ay et : 85

A yet i celilede de g r ld g ib i ruh , Yce A llah 'a ait eylerden , emir lemin ded ir.

" Bilin ki yaratma da emir de Onun dur."

A 'RA F SURES, A yet : 54

A yet -i celiles i de b una i are tt ir. Yaratma (halk) lemi ba ka, emir lemi ba kad r. Yaratma lemi keyfiyet v e miktar o lan lemdir. Zaten ha lk kelimes in in lug at an lam da takdir ve ld r.

Oys a ruh i in miktar ve l yo ktur. Ruh bln mez b ir cevherd ir. Eer b l neb ils ey di, o zaman ks mn b ilin ip b ir ks mn b ilmemek caiz o lurdu . Bylece b ir eyin b ir an da hem bilinmes i, h em de b ilinmemes i o lurd u ki, bu do ru o lmazd . Ruh , her ne kadar b l nmeyi kab ul etmiy or ve l lmy ors a da y in e de mahluktu r (yara t kt r). Zira halk iki man aya ge lir: Biri y aratmak, d ieri de takd ir e tmek (miktarn belirlemek). Ru h, t akdiri an lamda d e il -zira l lemez- yarat lmak an lamnd a mah lu ktur.

O h ald e ru ha kad im (ezeli) d iyenler de, araz (s fat ) d iy enler de yan lyorlar. Zira araz, kend i ken dine var o lmay p, b a ka b ir cis im ile varl n g s tereb ilen s fa t t r: Renk g ib i. Ruh kadimd ir d iy enler de y an lyo r. Zira ruh y arat lm t r v e yarat lm o lan h ib ir ey kadim (ezeli) o lamaz.

A ma b lneb ilen ba ka b ir ey var. O, ru h d e il, cand r. Bu can hayvan lard a d a vard r. Bizim kas det t i imiz ruh bu de il. Yce Allah ' t an ma ve b ilme yeri o lan ruh tu r. Hayvan lard a bu yo ktur. Bu ne cis im ne de arazd r, meleklik cev herinden b ir cev herd ir. As ln b ilmek zordu r. Zaten an latmaya izin yoktu r. Ba lan g ta b ilmek te pek gerekmez.

Ba lan g ta izlenmes i gereken yol, d in y o lund a n efis le mcad ele e tmekt ir. art larna uyg un o larak bu u ra y veren lerde , ruhu tan ma bilg is i ken dili ind en mey dan a g elir. Ba kas n dan d in lemey e g erek yoktu r. Zira bu b ilg i Yce A llah 'n h idayet l tfu dur. Nitekim,

Y ce Allah bu yuruy or ki:

" Bizim yo lu mu zda s av a anlar e lb et te y o llarmza kav u tu racaz."

Din y o lund a n efs i ile mcadeley i t amamlamayan lara ruh un as ln a klamak caiz de ild ir. Nitekim yukardaki A y et i Celilede de bu na i aret ed ilmi t ir. A ncak nefis le s ava maya b a larken ruhu n as kerlerin i t an mak lazmd r. Zira as kerlerind en hab ers iz o lan ku mandan n , s av a a g itmes i b yk h atad r.

4. KIS IM: NS ANIN VCUDUNA OLAN HTYACI

Vcu d lke, ka lb de o nun s u ltan d r. Kalb in vcut ta s ay s z as ker ve ord ular vard r.

Y ce Allah bu yuruy or ki:

b u 2a 6WTgSQ

" Rabbin in as kerlerin i, O'n dan ba kas b ilmez."

MDESSR SRES, A yet : 31

Kalb , ah iret yo lcu luu iin yarat lm t r. i s aad et i a ramakt r. Saad et i Yce A llah ' b ilip tan maya b a ld r. Y ce A llah ' tan y p b ilmek d e, Yce A llah 'n y arat t eyleri b ilmekle mmkn o lur ki, o d a b t n lemdir. lemdeki acaip i leri b ilmek du yular y o lu ile mmkn o lur. Duyu larn varl d a vcu t lad r.

O halde Yce A llah ' b ilmek kalb in av , d uyu lar o av n ba v e tu zad r. Vcut is e on un b inek h ayv an d r. Onun iin kalb in vcuda ih t iyac vard r. Vcut s u , toprak, hav a ve ate t en mey dan a gelmi t ir. Bu yzd en zay f ve muhta t r. Her an yok o lmas n dan korku lu r. Vcu dun iki e it teh likes i vard r. Biri ierden dir; alk, s u s uzluk g ib i. Biri de d ardan d r; ate , s u ve d ier d manlar.

A lk ve s us uzluk nedeniy le, y emek ve imek is ter. Bun un iin iki s n f as kere ih t iya vard r: Biri gr nrdedir: El, ay ak, a z ve mide g ib i. Dieri de g izlid ir: Yemek v e imek arzus u g ib i. D ard aki d manlardan korunmak iin d e iki e it a s kere ih t iya v ard r. Grn rde: El, ayak v e s ilah g ib i. Grnmey ende d e fke ve krg n lk g ib i.

Bu an lat t mz as kerler gzle g r len teh like ve ih t iy alar iind ir. G zle g r lmey en teh like ve ih t iyalar i in d e duy ulara ih t iy a vard r. Onlar da be i g rn r, be i de g r nmez o lmak zere o ndu r.

Grn rdekiler be du yu o rg an mzd r: itmek, grmek, koklamak, ta tmak ve d okun mak.

G rnmeyenlerin yeri de beyind ir v e y ine be tanedir. Hayal kuv vet i, ezb erleme kuv vet i, ha t rlama ku vveti veh im kuvv et i (zan).

Bunlarn h er b iris in in b elli zellikleri ve h alleri vard r. Bir tanes ine zara r ge lirs e, ins an n i i d nyad a da, ah ire t te de aks ar.

Bu iteki ve d t aki as kerler, kalb in emrin dedirler. Kalb n e emred ers e, o nu yerine get irirler. Mes e la: Dile emredince hem ko nu ur, el ve ayaklara emredince harekete g eerler. Gze emir verince, bakar. D n me ku vvet ine emir verince, d nr. By lece vcu du ko ru r. Bu i , kalb az n alncay a, av n elde ed inceye, ah ire t t icaret in i b it irinceye ve ken di s aadet tohu mu nu ekinc iy e kadar dev am ed er. A s kerlerin kalbe it aat etmes i, melekle rin Yce A llah 'a it aat etmelerin e benzer ki, emre kar koymak as la mevzu bah is o lamaz. Hat ta emre u ymalar yarad l icab ve is teyerekt ir.

5. KIS IM: KALB AS KERLERNN BR RNEKLE AIKLANMAS I

Kalb in as kerleri de d man lar da s ay s zd r. Heps in i an latmak uzun s rer. Onun iin b iz gayemizi b ir rnek v ererek an latmakla y et in ece iz.

ns an o lun un v cudu muazzam bir ehre ben zer.

El v e ayaklar; ehrin s ana t lar,

eh vet ; maliye m dr ,

fke : emniyet m dr dr.

ehrin pad i ah kalb , v eziri is e akld r. eh rin o narm ve ko ru nmas iin padi ah n halka ih t iyac o lduu g ib i, kalb padi ah n n da bu nlara ih tiyac vard r. An cak bu nlarla v cut lkes i memur ve ord us u muzaffer o lur.

A ncak ehv et h ara d kn , b ozgu ncu , ya lan c v e k t h uylud ur. Vezir ne emir verirs e, o nun aks in i yap maya al r. Daima memleket te bu lu nan b tn malla r alp top lamak is ter. Emn iy et md rne b enzet t i imiz fke is e, kzg n, azg n ve s ayg s zd r. Dev aml bo zmak, as mak, y kmak ve yakmak is ter.

Pad i ah devaml o larak v ezirle (aklla) gr rs e, o na dan rs a, yalanc ve cimri o lan maliy e md r ne, vezire kar ko ymas n d iye d eer v ermezs e, on u ks tah lktan alkoymas iin emn iy et md rn pe in e takars a ve emniyet md rn de , y apmak is ted i i h aks zlklardan do lay dv er ve incit irs e memleket te as ay i t am o lur.

Bylece vatan da memnun o lur ve v cu t lkes inde A llah 'a g iden s aade t yo lu kap anmaz. Eer ters i o lurs a y ani akl ve ruh ma lup o lu r ve ehvet ile fke galip o lurs a memleket h arap o lu r, v cut y kn t ya dn er vatan da ikay eti o lur ve padi ah da peri an o lu r.

6. KIS IM: KALB, AKLI, EHVET, FKEY VE DUYU ORGANLARINI DORU YOLDA KULLANMAK

Bu ndan nceki rne imizd en eh vet ve fkenin , yemek, imek v e vcu du ko ru mak iin yarat ld n an lad k. ehvet de, fke de vcuda h izmet ed iy orla r. Yemek - imek vcudu n g das d r. Vcud d a duy ularn h amald r. Demek ki v cud du yulara h izmet ed iyo r. Du yular is e akln cas us ve tuza d r. A kl on lar vas t as yla Y ce A llah 'n yaratm o lduu eylerdeki aca ip li i b ilir. Demek ki d uyu lar da akln h izmetis id ir. A kl is e kalb in h izmetis id ir. Kalb de Yce Allah 'n cemalin i g rmek i in yarat lm t r. O bu i le me g ul o lun ca, b t n d ier h izmetiler de ayn eyle me gu l o lurlar.

Y ce Allah bu yuruy or ki:

b oav aa jUQgUV

" Cin leri v e in s an lar an cak ban a kullu k yapmalar iin yarat t m."

ZARYA T SRES, Ay et : 57

Yce A llah kalb i yarat t ve memleket ile as kerleri on un emrine v erd i. Dny a lemind en hareke t ed ip , mana lemin e kavu mas iin v cu t b ine in i on a es ir yap t . Ka lb b u n imet in hakkn g zet ir ve ku lluk art larn yerine get irmek is ters e, pad i ah g ib i memleket in ortas nd a o turu r. Yce A llah ' kb le , ah iret i v atan , v cu du b inek h ayvan , d nyay ko naklama yeri; el, ay ak v e d ier organ la r h izmeti, akl vezir; eh vet i maliy e md r; fkeyi emniyet md r , duy u o rg anlarn is t ihb arat memu ru yapar. Her b irin i b ir i le vazifelend irir. ehrin h aberlerin i top la rlar.

Beynin n tarafnda bu lu nan hay al ku vvet in i, is t ih barat efi yap ar.

Cas us lar b t n h aberleri ona get irirler. Beynin arka tarafnda bu lu nan ezb erleme kuv vet in i s ekreter y apar; gelen haberleri s aklay p zaman gelince vezire s unar. Vezir d e ge len hab erle re gre tedbir alr v e bu tedb irleri pad i aha arz eder. eh vet , g azap ve d ierleri p ad i ah a ihanet ed ip , it aat tan d ar kar as i ve d manla mey led er ve padi ah a s u ikas t hazrla rs a, zaman nd a tedbir a lr, on la r it aa te zo rlar.

Vezir b u d zen iinde memleket i yn et irs e, ins an mu t lu , n imet in hakkn vermi v e y apt klarn n mkafat n h aketmi o lur. Eer bun un ters in i yapars a, ba kald rm , is yan etmi v e n imete nankrlk yapm o lur. Bun un cezas n is e hem dn yada , hem de ah iret te grr.

7. KIS IM: NS ANDAK Y VE KT S IFATLAR

ns an kalb in in , iind e bu lun an bu iki as kerle ili kis i vard r. Bun larn her b irinden kalp te b ir ah lak meydan a gelir. Bu ah laktan b azs k t o lur; o nu mahfa s r kler. Bazs da iy i o lu r; o nu s aade te kavu tu rur. Bu ah lakn ad ede ok is e de heps i d rt e it t e top lan r:

a) Hayvan ah lak,

b ) Yrt c lar ah lak,

c) ey tan ah lak,

d ) Melek ah lak.

ns an kendis ine verilen ehv et v e h rs it ib ariy le h ayvanlara a it i ler yap ar: Yemek, imek, cins i mnas ebet te ok a rzu lu o lmak g ib i. Kendis ine v erilen fke it ibariy le kpek, ku rt ve as lan g ib i y rt c lara ait i le r yapar: ns anlar ld rmek, y aralamak, o n lara eziyet etmek g ib i. Kendis ine v erilen eytan ah lak nedeniy le eytanca i ler yapar: Hile, alda tma, yalan ve bo zgun culuk g ib i. Kend is in e verilen akl nedeniy le de melekle rin yap t klarn yap ar: limle u ra mak, iy ilik yap mak, k t l klerden ka n mak, ins an larn a ras n bu lmak, cehalet ve b ilg is izlikten u tan mak, amel i leme yo lu nu elde e tmek g ib i.

Gerekten ins an n iin de d rt ey var: K peklik, d omuzluk, eytan lk ve meleklik. Kp e in s ev ims iz ve irkin o lmas ekli yan i el ve ay ak y ny le de il, kendis ind e b u lunan s a ld rganlk ve ins an lara eziyet etme nedeniy led ir. Do mu zun d a k t ve irkin o lu u ekil v e organ la r y ny le de il, s ah ip o lduu kt s fat la r nedeniy led ir; h rs , k t eylere rabet vs . g ib i.

Kp eklik ve domuzluun gerek an lam bu dur. ns anlarda d a y erilen ey le r, bun la rd r. eytan v e meleklerden bahs ederken d e as ln da kas ted ilen ey , ifade et t ikleri an lamlard r. ns ana, melek n urla rn n es erlerind en o lan akl cevh eri ile ey tan n oyu nlarn aldatma ve haks zl n an lamas emredild i. B yle o lun ca ey tan rezil ve kepaze o lur h ib ir bo zgun culuk yapamaz. Bu kon uda,

Pey gamberimiz buy uruy or ki:

" Her ins an n b ir ey tan vard r. Benimd e ey tan m v ard r. Fakat Yce

A llah onu yen mem iin ban a yard m et t i, on a h ib ir k t l k yap t rmad , ey tan ben im yan mda ho r ve h akir o ldu ."

A yn ekilde in s ana, h rs ve ehv et domuzu ile gazap k pe in i t erb iye etmes i emri alt na almas grev i verild i. By lece ins an n emri o lmadan h ib ir h areket yapamazlar. Bu ekilde hareket ed en ins an lard a d a iy i ah lak ve s fat lar mey dana g elir. Bu iy i ah lak v e s fat lar d a in s an n mut lu luun un toh umu o lur.

Yu karda ded iklerimizi y apmay p aks in e h areket eders e y ani ehvet do mu zunu ve gazap kp e in i emri a lt na almazs a, arzu larn yerine get irirs e ken dis inde k t ah lak mey dana g elir. Bu d a onu n hay dut luu nun , s o ygu nculuunu n tohu mu o lu r.

Byle b ir kims enin du rumu, kendis ine uy kuda v eya uy an kken b ir rnekle g s terilirs e ken dis in i b ir do mu zun v eya k pe in h izmetis i g ib i g rr. Bir M s l man Kfirin e lind e es ir b rakan n n e h ale g irece in i h erkes b ilir. t e mele i, kpee, do mu za v e ey tana es ir eden in du rumu b und an d aha k t dr.

n s anlarn ou ins afa gelip gzlerin in n nd eki gerekleri rten g afle t perd es in i kald rd klarn da g r rler ki g ece-g nd z a rz ve is teklerin i yerine ge tirmek iin hazr bekliyo rlar. Grn t e ins ana benziyo rlars a da as l ku ru mlar b yled ir. Yarn kyamet te man alar g rn ecekt ir. ekiller man aya d n ecekt ir. O zaman d ny ada ehvet v e h rs na ma lup o lan lar domuz eklind e, fkes in e ma lu p o lan lar da kurt eklin de g r nr.

Onun iind ir ki ry ada kurt grmek zu lmle tab ir o lun ur. Domuz grmek de irkin lik v e p is likle tab ir o lu nur. nk ry a b ir n ev i lmd r. n s an uy kud an d olay b u lemden uzakla m , g rnt manay a d n m t r. Bylece herkes ryada eklin i d e il, as ln g rr. Bu by k b ir s rd r. Kitab mz b u kon uyu ka ld ramaz.

8. KIS IM: KEND HAREKET VE DAVRANILARINI KONTROL ETMEK

Yu karda an lat t klarmzd an ins an n iind e drt peh livan ve amirin bu lu nduun u renmi b u lunu yors u n . O halde ken di hareket ve davran larn den et le. A n cak b ylece bu d nyad a b u d rt kuv vet ten hangis in in emrine u yduun u an layab ilirs in .

M uhakkak b ilmen gerekir ki yap t n her hareket in den d olay kalb ind e, s en in le b r d nyay a g iden s en in ben zerin b ir s fat meydan a ge lir. Bu s fata ah lak den ir. A h lak ta s y led i imiz drt kuvv et ten meydan a gelir.

Eer ehv et d omuzun un emrin e g irers en s end e irkeflik, murdarlk, u tan mazlk, h rs zlk, ikiy zl lk, haris lik, ks kanlk, b a kas n n z nt ve s knt ekmes ine memnun o lma ve bu nlar g ib i s fat lar meydana gelir. Eer on u emrin a lt na alrs an , t erb iye ed er akln ve eriat n den et iminde bu lu ndu rurs an s end e kan aat , kendine hakim o lma, s ab r, u tan ma, namu s , incelik, kend in i ib adete v erme al kanl , fazla ey is tememe ve mert lik s fat la r meydan a gelir.

fke k pe in in emrine g irers en s ende kib ir, p ervas zlk, p is lik, mn aka a

etme, b y klk tas lama, alda tma, kavg a etme, haks zlk yap ma, ba kalarn a alama-ho rlama v e in s an lara s a ld rma g ib i s fat lar meyd ana g elir. Eer bu kp e i te rb iy e eder, emrin alt na alrs an s end e s ab r, s ou kkanllk, af, dayan kllk, ces aret , s kun et , ac ma v e cmert lik s fa t lar mey dana g elir.

Domuz v e kp e i t ahrik etme, aldatma, te vik etme, ces are t verme ve kan d rma v azifes in i y klenen ey tan n emrin e g irers en , s en de h ile, huzu r bo zma, k t kalp li o lma, aldatma ve o lduun dan dah a ba ka g rn me s fat la r mey dan a gelir. Eer bu eytan emrin alt na alr, ald atmas n a ve do ruy u s ylermi g ib i takn mas n a kan mazs an , akl g cn n y ard mna ba vuru rs an s ende zekilik, b ilg ilik, ilim, h ikmet, in s an larn aras n b u lmak, efen dilik v e n derlik s fat lar meyd ana gelir. Sana ben zeyen bu g zel ah laklar iy ili in in ve s aadet in in to humu o lurlar.

Kt s on ular douran i le re g nah d enir. yi s onu lar d ou ran i lere de it aat d en ir. ns anlarn btn hareket ve d avran lar bu iki ktan b iris ine g irer. Yan i ins an yapt her hareket le y a gn ah i lemi vey a itaa t etmi . A llah 'n emrin e u ymu o lur.

Kalb , parlak b ir ayna, k t h areket ler is e , parlakl g ideren b irer leke ve i g ib id ir. On u karart r. Bu karart dan do lay Y ce A llah 'n gs te rd i i do ru yo lu g remez. nn e perdeler, engeller kar.

Gzel ah lak is e ka lb e u la an k g ib id ir. Onu g nah lekele rind en , k t lk karart la rnd an temizler. Bun un iin Pey gamber efen dimiz y le bu yurmu tu r:

" Her g nah tan s on ra , b ir s evap i le ki on u yok et s in ."

Kyamet te de parlak kalp ler ile s iyah kalp ler b ir meyd and a to p lan r. Yce A llah : " O ha ld e, A llah 'n h uzurun a ( irk v e ph eden ) temizlenmi ka lb le ge len le rd en ba kas kurtu lamaz." u ara: 89 b uyu rmu tu r.

n s an y arat lrken kalb i, parlak ay nalarn yap ld maden g ib id ir. Btn lem bu ayn aya s ar. Dikkat ed ilirs e p arlakl devam eder. Dikka t ed ilmezs e pas lan r, ay na y ap lacak h ali ka lmaz. Bu hu s us ta Yce A llah yle b uyu ru yor: " Hay r, y le d e ild ir. On larn, y ap t klarn dan do lay kalp leri p as lan p krlenmi t ir." Mutaffifin : 14.

9. KIS IM NS ANIN AS LI MELEKLER CEVHERNDENDR

SORU: Dah a n ceki s at rlarmzd a ins an da h ayvan , canavar, eytan ve melek s fa t larn n bu lu nduun u s y lemi t ik. Hayv an , canav ar ve ey tan lk s fat la rn n geici o lup meleklik s fat n n as l o lduunu n ereden b ileb ilir ve nas l an layabiliriz?

CEVA P: ns an n hay van v e can avarlardan daha s tn o lduunu herkes b ilir. Her ey y ks elip en s on da be lirli b ir o lgun lua eri mek iin yara t lm t r. Bunu yle b ir rn ekle a klamay a al alm: A t, e ekten d aha s t nd r. Zira e ek y k ta mak iin , at is e s ava t a ko mak iin yara t lm t r. A t , s varis in in a rzu s un a uy gun ko ma s tnlne s ah ip o lduu g ib i, e ek kadar y k ta ma ku vvetine d e s ah ip t ir. Bylece e ee verilmeyen b ir s tn l k ata v erilmi o luyo r. A ma eer at bu s tn l

yerine get irmezs e, rne in ko mazs a s rt na p lan vuru lur v e e ek s ev iy es ine inmi o lur. Bu du rum at iin n oks anlkt r, mahv olmu tu r.

Bu nun g ib i baz ins an lar vard r ki s adece yemek, yatmak, cin s i b irle mede bu lu nmak v e zevk- s efa s rmek iin yarat ld klarn zan ned erler. Btn mrlerin i b yle g eirirler. Bazlar d a is t ila e tmek, yen mek v e d ier eyleri eg emenlikleri alt n a almak iin y arat ld n zan naderler. A rap - K rd ve Trkler g ib i

Her iki ekilde d n enler de yan lyorlar. Zira y emek ve ift le mek, arzu ve heves i g idermek iin d ir. Hayv anlarda da b unlar vard r; Deve ins an dan daha o k yer, s ere de d aha fazla ift le ir. O halde b u yn lerd en ins an la r on la rd an n as l s tn o lab ilirler? A y n ekilde millet leri yen mek, memleket leri is t ila etmek fke ile o lur. Bu is e, y rt c h ayv an ve can avarlarda da v ard r.

Demek ki ins an larda hay van v e canav arlard a b u lunan eyler vard r. Yaln z ins an la rd a, hayvan lard an s t n b ir derece vard r ki, bu da akld r. ns an la r bu akl vas t as y la Yce A llah 'n varl n b ilir, yarat c s n t an r. Bu akl ile ken dis in i hayv anlarda d a bu lun an eh vet ve fkenin elin den ku rta rr. t e bu , meleklerin s fat d r. Bu s fat la yery znd eki y rt c v e d ier h ayv anlar emri alt n a alm t r. Bu hu s us ta.

Y ce Allah bu yuruy or ki:

" A llah , g kle rd e ve yerde o lan la r s izin emrin ize v erd i."

CASYE SRES, A y et : 13

O halde ins an n as l o lgu nluk v e s t n l nn o lduu eydir. Dier s fat la r g eici o larak h izmet in i grs nler d iy e kend is in e verilmi t ir. Bun un iind ir ki ld zaman n e eh vet kalr, n e de fke. Kalan s adece b ir cev herd ir. Bu cevher, ilah i b ilg i ile s s l o lu nca e lb et te meleklerin ha tta y ks ek dereceli meleklerin arkad a o lu r. A yet te belirt ild i i g ib i bu y ks ek dereceli melekler daima Yce Allah 'n huzu ru nda o lu rlar: " Sekin ve g zel b ir yerde, her eye s ah ip ve h er eye kadir o lan n y an nda ve rzas nda o lurlar."

KA MER SRES, Ay et : 55

Karan lkta v e ba a a o lan lara g elince: n s an n karan l g nah larn n kirin den pas tu tmas d r. Ba a a o lmas ehv et ve fkes in i in s an lar ile d ind irip rah at e tmes i ve b u dn yad a is ted i i h er eyi yap mas d r. Yz n tamamen bu dn yay a ev irmi , eh vet ve tu tku lar bu d nya iind ir. Halbuki bu d ny a b r dn yad an daha a a, d aha alt t ad r. O ha ld e bu d nyaya gn l v eren ler ba a a o lur. Yce A llah da y le bu yurmuy or mu ki? " Rablarn n y an nda mn afklarn ba a a o ld uu nu g rs eydin"

SECDE SRES, A yet: 12

Byle o lan lar Siccind e eytan larla berab er o lurla r. Siccin in ne o ld uu nu herkes b ilmez. Onu n i in

Y ce Allah bu yuruy or ki:

ba bv6XSgX " Sicci'n in n e o lduunu s ana kim b ild ird i?"

MUTA FFFN SRES, Ay et : 8

10. KIS IM KALB lemNN S TNL

Kalb lemin in in s an a kn a ev iren s ons u z halleri v ard r. Zaten kalb in s t n l , a lacak h allerin in her eyinkind en o k fazla o lmas n dan ileri ge lir. Biro k ins an n bu ha llerden h aberleri y oktur.

Kalb iki s ebeple s tnd r: Birin ci ilim, ikincis i kud ret . lim s ebeb iy le s t n lk iki ks md r. Birin i herkes b ilir. kinc is in i is e b iraz daha rt l o lduu iin herkes b ilmez ve b irincis ine g re d aha s tnd r. Birin cis i zah irid ir. Btn ilim v e s anat lar b ilir. Kitap larda o lan matemat ik, as t ron omi ve eriat g ib i b ilg ileri okur ve ren ir. O, b l nmeyen b ir ey o lup b tn ilimleri kendis inde b u lund urur. Btn lem ond a s ahrada b ir kum gib i ka lr. Bir and a d n ce ve hareke tleriy le yerd en g e kar, doudan bat ya g ider. Yery zn den g ler, y ld zla rn b ykln b ilir. Den izin d ib ind en b al an lay p karr, ku u vurup h avad an ind irir. Fil, at v e d eve g ib i b iro k g l h ayv an emrind e al t rr. B t n bu ilimleri b e duy gu org an v as t as yla ren ir. Bunlar meydan dad r, h erkes an lay abilir.

A s l a lmas g ereken d urum kalb in iin de, bey d uyu organ vas t as y la varl n b ild i imiz b ir cis im lemi o ld uu g ib i b ir d e du ygu organ lar ile h is s o lu namayan ruh lemine b ir pen ceren in a lm o lmas d r. Cis im ve madd e lemini ins an larn ou b ilir. Zaten b u ks alt lm ve s n rld r.

Kalb in iinde ruh lemine a k b ir p enceren in b u lund uu nu g s teren delil iki e it ilmin mevcu t o lmas d r: Birincis i u yku ha lid ir. Uyku da iken duy gu org anlar b ir i g remezken , ierdeki pencere a lr. Ru h lemind e ve Lev h-i mahfuzd a s akl o lan , ilerde o lacak eyleri ya a ka, h ib ir t ab ire lzu m kalmadan v eya b ir tab ire ih t iy a o lacak ekilde b ilir ve g rr. ns an la r zan nederler ki u yan kken her ey daha iy i b ilin ir. Halbu ki herkes b ilir ki uy an kken duy gu o rganlar vas t as yla g ayb b ilmek imkans zd r. A ncak uy urken o lab ilir. Uyku ve r yan n gere in i is e bu kitap ta an latmamza imkan yoktu r. (1)

Kalb ile Levh-i Mah fuz kar lkl ko nmu b irer ay na g ib id ir. Kar lkl ko nulan iy i ay nad a b iris ind eki g rn t d ierine nas l aks ed iy ors a, Lev h-i mahfuzd aki g rnt de kalb e y le yan s r. A ncak bu nun i in kalb in s a f o lmas , duy gularndan kurtu lmas ve Levh-i mah fu zla ili ki kurmas gerekir. Kalb h is le rle u ra t s rece, ruh lemiyle ili ki ku ramaz.

(1) Her ne kadar zaman mzda uy ku v e rya lemini ayd n la kav u tu rd uu nu id d ia ed en ve nderli in i Fro ud 'un yap t arlatan la r mevcu t is e d e u yku v e r ya leminin hakikat in i renmek m mk n de ild ir. Hele hele bu h is ve d uyg u lemin i lab oratuar ve bu lgu yoluy la a kla kav u tu rmay id d ia etmek kadar s ama b ir ey o lamaz. Frou d ' u n ve on un mezlerin in y apmak is ted i i, ins an l ay d nla kavu tu rmak de il,

maks at l v e s ap k fikirlerle amura bu lamak, d o ru yo ldan alkoymakt r. Zaten g erek ilim, Fro ud 'un b u hu s us ta ve d ier hus u s larda ileri s rd b irok idd ialar -gerekten bun lar ilmi de lillerd en uzak b irer idd iay d - r tm t r. Fakat y ine de gerekleri g rmemek iin d eve ku u g ib i kafas n kuma s okan zaman mzn s ap k ins an lar Fro ud 'un s amalklarn dan ay rlmamakta , o na s k s kya s arlmay b ir marife t b ilmekted irler. A s lnda on la r bu s amalklarn do ru luu na inan d klar iin de il, b u s amalklara inan mak i lerine g eld i i iin b ir t rl ayrlmak is tememekted irler. Zaman mzn ins an n n onu felaket ve s e fa lete g trecek bu t rl s ap klklardan ay rlmas , y an l o lduunu b ile b ile on a s kca yap mas hazin , hazin o lduu kad ar d a korkun b ir du rumdur.

Uy kuda is e ka lb h is lerden kurtu lur. Ruh leminin d nces in i t a d nd an , g ere i on lar.

SORU: Uyku ve ry a lemin de du ygu organ la r ba l o ld uu halde, ruh lemi nas l an la lr?

CEVA P: Uyku s ebeb iy le du ygu lar ba l is e de hay al lemi al r vaziy et ted ir. Bunu n iin g rd klerin i haya li t ems iller eklinde g rr. Ve tab ii ki net ve a k o lmaz. Bir rt ve perd e a rkas ndad r.

ns an l nce h ayal da, h is de kalmaz. O zaman o lan lar perd es iz rts z g rn r. Ona: " Send en g afle t perdes in i kald rd k. Gzn bu gn her ey i daha iy i grr." Kaf: 22, den ir. Onlar da derler ki: " Ey rab bimiz! Bize vadet t i in azab g rdk. Peyg amberin d o ru luun u i it t ik. imd i b izi d nyaya geri ev ir d e g zel i ve h areket lerde bu lun lim." Secde : 12

Ba ka b ir delil de udu r: Kalb ine ilh am yoluy la d nce ve an lay ge lmeyen h i kims e yo ktur. Bu h is y o luyla d e il, kalbd e meydana ge lir. Nereden g eld i in i d e b ilmez.

Net ice o larak u gerek b ilinmelid ir ki, b t n ilimler h is le r vas t as y la elde ed ilmez. Bir ks m ru h lar leminden elde ed ilir. Geri b u dn ya iin yara t lm o lan h is ler ruh lar lemine kavu may perdeler. A ma bu leme kab ilmek, d n ebilmek iin h is lerden ku rtu lmak lazmd r.

1 1. KIS IM UYANIKKEN KALB PENCERES RUHLAR lemNE AILABLR M?

Kalb p enceres in in , uy umadan veya lmed en ruh lemine a lamayaca n d n mek y anl t r. Biz y ukarda ins an u yan kken ruh lemine a lamaz dedik ama, du ygu organ la r v as tas y la a lamaz dedik. Oys a b ir kims e uy an k iken arzu lar t ep er, kalb i fke, ehvet, k t h uy ve dn yan n a alk hallerin den kurtarr v e b ir yerde o turup g zlerin i y umar, du daklarn kap at r, kalb in i ru h lar lemiyle m nas ebete ge irirs e bu d nyadan ko par, kendis in i u nutu r. Y ce Allah 'tan ba ka

h ib ir ey d n mez. Byle o lu nca kalb in in penceres i a lr, b a kas n n ry ada g rdn o uy an kken gr r. Meleklerin ruh lar g zel ekillerde on a g rn r. Pey gamberleri de grr. Onlardan yararlan r, yard m alr, yerd eki v e gkteki b t n melekleri ona g s terirler.

Ken dis in e bu yo l a lan kims e y azy la an la t lmayacak kadar by k i ler ve ha ller grr. Bu hu s us ta,

Y ce Allah bu yuruy or ki:

" Biz brah im'e bu nu (g erek y olu) nas l g s terd iys ek kes in ilme s ah ip o lmas iin g klerin ve y erin acaip g zelliklerin i d e y lece g s terd ik."

EN'AM SRES, Ay et : 75

Peyg amber efend imizde yle bu yurdu : " Yery z benim iin top arlan d , dous unu v e bat s n grd m" Belki de b tn p eyg amb erle r ilmi, h is ve renme yo lu yla de il de bu y olla e ld e et t iler. Hep s i de ba lang ta d in iin s ava t lar.

Y ce Allah bu yuruy or ki:

aa 2 m j n 3a m jn56WSgX " Rabbin in ad n an ve her eyden kes ile rek o na ih las ile ib adet et ."

MZEMM L SRES, A yet: 8

A yet te d emek is ten iyo r ki: Btn dn ya p is liklerin den temizlen , ay rl, ken din i b tn v arl nla A llah 'a ver. Dn ya tedb irleriy le u ra ma ki, A llah s en in i le rin i do ru y aps n. Yine: " O, d ou nun ve ba t n n Rabbid ir. (O'nd an ba ka) tap lacak h ib ir ilah y oktur. y leys e O'n u kend in ize v ekil tu tun ." Mzemmil: 9 Ay et i ce liles inde b elirt ild i i g ib i O'nu kendine v ekil et . u ayet te de be lirt ilen ins an la ra kar ma, o n larla u ra ma: " M rikle rin ift ira v e ya lan la rna kar s ab re t . Onlardan uzak dur, ceza larn A llah 'a b rak." Mzemmil: 10.

Btn bun lar nefs ine kar gelmeyi ve d in yo lu nda s ava may retmekted irler. By le h areket ed ilirs e kalb in s an larn d man lklarndan , d nya arzu larnd an ve h is lerle me g ul o lmaktan ku rtu lu p temizlen ir. Peygamberlerin ve tas av vufu larn yo lu b udu r.

al arak ilim s ah ib i o lmak limlerin yo lud ur. Geri bu yo l da b y k ve kymet lid ir. An cak Peygamberlik yo lun a gre d ar v e s n rld r. Peygamber ve ev liya lar ilmi kims eden ren mezler. Y ce A llah ta ra fnd an ka lb lerine akt lr. Bu yolun d o ru luu tecrbe ile d e s ab it t ir. Biroklar bu nu s ylemekte v e kes in d elille rle a klamaktad rlar. Eer s en tadarak ve du yarak bu na varmad ys an , renmekle elde edemed iy s en , akln d elilleriy le de b una eremed iy s en bari bun a inanmaktan geri kalma ki her dereceden de o lup Kfir o lmayas n. Bunlar ka lb in a lacak h alleri ve i aret lerid ir. ns an kalb in in s tn l bu nlarla an la lr.

1 2. KIS IM: BTN NS ANLAR HAK DN ZERE DOARLAR

Yu karda an lat t klarmzn yaln z Pey gamberlere ait o lduu s an lmas n. Zira b tn ins an larn z , d ou t a bu na uyg und ur. Hib ir d emir y oktur ki ba lang ta kendis ind en lemin g rn t s n iine alan b ir ayna yap lmas n. A ncak zamanla pas o nun cevh erin e i le r v e on u kullan lmaz ha le ge tirir. ns an da bu nun g ib id ir. lk d od uu nda tertemizd ir. Zaman la

d nya h rs , eh vet ve g nahlar kalb i karart r, kirlet ir ve pas lan d rr. By le b ir kalb de bu dereceye u la amaz. Lay klk ve uyg unluunu y it irir.

Pey gamberimiz buy uruy or ki:

" Her ocu k s lam ft rat zerine doar. Son ra anne v e baba lar (evreleri) on la r yah udi, h ris t iy an ve pu tperes t yap arlar."

Yce A llah d a b tn ins an larn b u dereceye kabilece in i hab er v eriy or: A llah : " Ben s izin Rabb in iz de il miy im?" demi t i. On lar da : " Ev et , Rabbimizs in , ah it o lduk" d emi lerd i. A 'raf: 172.

A kll b iris ine " iki, b ird en ok de il mid ir?" d iye s oru ls a " Elbet te ki o ktur" d iye cev ap verir. A kll kims e bu nu h i duy mam , s y lememi o ls a da bu nu by le an lar, by le s yler v e kab ul eder. nk gere i kabu l etmek d ou t and r. Yce A llah ' b ilmek d e ay n ekilde dou tand r. A yet te buy ru luyo r ki: " Eer Kfirlere, g kleri v e yeri kim yarat t d iye s o rars an , on lar, Allah yara tt d iyecekle rd ir." Lo kman: 25. Ba ka b ir aye tte de : " A llah ins an lar t evh id d in i zerine y aratm t r."

Vcudu n kalb in yn et iminde ve emrinde o lduu ap a k ortad r. Faka t b ilmek g erekir ki b azlarn n kalb i d ierlerinkind en daha g l ve ku vvet lid ir, meleklerin zelliklerin i dah a o k ta r. B ylece vcu dun un d nd aki maddeler de on a itaat eder. rn e in , korkus u b ir ars lan n zerine d t zaman , ars lan on a itaat eder, emrine g irer. Bir has taya y ard m ed in ce, has ta s a l na kav u u r. Bunu n ters ine, s a lam b iris in e bakars a, has ta eder. Biris in in kendi yan n a gelmes in i is ters e, Ru m: 30 bu yru luy or. A kli d eliller v e tec r beler ile de s ab it t ir ki bu yaln z Pey gamberlere mah s us de ild ir. n k ayet i celiled e de belirt ild i i g ib i Pey gamberler de b ire r ins an d r: " (Res ulm) d e ki: " Ben d e s izin g ib i b ir ins an ." Fu s s ile t : 6.

Ken dis ine bu yo l a lan kims enin , ins an lar ku rtu lu a ard y o la eria t den ir. Bu eriat yo lu kend is in e gs te rilir. B yle b ir kims eye peygamber denir. On dan mey dan a gelen hallere mucize denir. ns anlar do ru yo la davet etmekle yk ml o lmazs a, on a veli ad v erilir. Hallerine de keramet denir. Keramet s ah ib i o lan b ir velin in , ins an la rla, d o ru yo la dave tte me gu l o lmas g erekmez. Belg i, ins an lar do ru y o la dave t etmekle yk ml o lmamas ilah i g cn g ere id ir. Fakat b u , eriat n kuv vet li ve y eni o ld uu , ba kalarn n d avet ine lzum kalmad zamanlar i in d o rud ur. Veya davet in baz art lar, ve lide yo ktur.

O ha ld e, ev liyan n ermi likle rine ve keramet le rine inanc n tam o ls un . Bilmek g erekir ki ilk yap lacak ey nefs in arzu larna kar koy mak ve ken din i ibad ete vermekt ir. rad e ve is tek b urada b y k b ir ro l o ynar. Faka t un utmamak gerekir ki her eken b iemez h er g id en daima h edefine u la amaz ve her aray an da arad n dev aml b u lamaz. A ncak b ir gerek d aha var. O da kymet li o lan b ir i i eld e etmenin yo llar d a kar k v e apra kt r. Onu bu lmak zo rd ur. Bu yo l is e b ilg ilik, an lama yo lu nda ins an n u la ab ilece i en s tn dereced ir. Nefs e kar koyu p kend in i A llah yo lun a adamad an ve b ir yo l g s tericin in n derli in den faydalan mad an b u s ev iyeye eri mey i is temek do ru o lmaz.

Bazen n efs e kar koy up A llah yo lu na kend is in i aday an ve b ir yo l g s teric i de b u lan b ir kims e y in e de bu yola uy gun o lmad veya ezelde

bu s aadet o kims eye nas ip ed ilmed i i i in arzus u na kavu maz. D nya ilimlerind e n derlik d ereces ine kavu mak v e in s an n ken di arzus uy la y n verd i i i lerde de du ru m b yled ir.

13 . KIS IM: GLLNDEN DOLAYI KALBN TA IDII S TNLK

M addi ve manevi b ilg i iin u ra an b ir ins an n, en kymet li s erve ti o lan kalbd e o lu an eyleri grd k. imdi kalb in ku vvetli o lmas s ebeb iy le ta d s t n l in celeyelim. Kalb in g l o lmas meleklik ze llikle rind end ir. Dier hay vanlarda y oktur.

Melekler mad de lemin i emirleri alt nda tu t tuklarnda , Y ce A llah 'n izn i ile ins an la rn ih t iyalarn yerine g et ird ikleri, rne in yamu r yad rd klar, frt na kop art t klar, hayvan lar ana karn nda, b itkileri toprakta ekillendird ikleri vakit , h er i iin meleklerin b ir ks m g rev lendirilir. ns an n kalb i d e meleklerin zelli in i t a r. Yani o na da madde leminin b ir ks mn a etki ed ebilece i b ir g ve kuv vet verilmi t ir.

Her in s an n v cud u ken di dn yas d r. Vcut is e kalb in y net imind edir. Herkes b ilir ki kalb , ilim ve is tek parmakta de ild ir. Parmak kalb in emrin ded ir. Kalb emredince p armak hareket eder. Kalbde fkenin g rnts meyd ana g elince, y ed i o rgan ndaki d amarlar a lr, kan hcu m ed er. Bu durum y amura benzer. ehv et in g r nts kalbd e meyd ana ge lince , b ir es in t i can lan r ve ehvet o rg an na do ru iner. Yemek yeme i d n ce d ilin alt nd aki kuvv et h emen yard m iin hareke te g eer ve tkrk bezleri al r. Bylece y iy ece i yu tacak hale gelin ceye kadar s lat r.

V cudu n, ka lb in tas arrufu alt n da o lduu ve kalbe tab i bu lu nduu ap a kt r. A ncak baz kalb ler d ierlerin e nazaran d aha g l ve s tnd r. evres ind e bu lu nan eylere b ylece g l kalb ler etki eder ve y net ir. rne in h as tay iy ile t irir. Sa lam has ta ed er. Yan na b iris in in gelmes in i d iley ince , o kims en in duy gularnda o y nd e b ir hareket meydan a ge lir. Yamur yamas n is ted i i zaman y amur yaar.

Btn b unlarn mmkn o ld uu akli deliller ve tecr be ile b ilinmekted ir. Gz demes i ve b y denilen ey le r d e bu g ib i o lay lardan yan i ins an la rn madd ele re tes ir et t i i ey ler ks mn dad r. Hat ta, b azen bu tes ir ed ici ku vvet hayret ed ici k t b ir du ygu o lur, grd gze l b ir a ta , h as et g zy le bakar, at n yok o lmas n is ter, o at d a y ok o lur.

Pey gamberimiz buy uruy or ki:

" G z (n azar), ins an mezara, d evey i tencereye koy ar."

Bu da kalb in a lacak du ru mlarndan b irid ir. Bu zelliklerin ken dis inde bu lu nduu b ir kims e, ins an lar g erek d ine d avet ed ici is e bu du rumlarna mucize d enir. Dav et ed ici de il is e keramet denir. Bu duru mlar hay rl i lerde meydan a gelirs e on a neb i v eya v eli den ir. Kt i lerde meyd ana ge lirs e o na b yc den ir. Keramet , mu cize v e by ins an n kalb in deki en b yk g lerd ir. Geri aralarnda b yk farkla r vard r, ama kitab mzn ko nus u b u de ild ir.

14 . KIS IM: PEYGAMBERLN VE EVLYALIIN AS LI

Buraya kadar an lat t klarmz b ilmey en p eyg amb erli in gerek mah iy et i hakknda h ib ir ey b ilmiyor d emekt ir. Bild i i, s adece pey gamberlik ve ev liyal n, kalb in s tn derecelerin den b iri o lduudu r. Bu nu d a grd veya i it t i i iin b ilmekted ir.

Pey gamberli in mey dana g elmes ind e zellik vard r:

Birinc is i: B tn ins an larn uy kuda grd klerin i, o n lar uyan kken g s terilir.

kincis i: B tn in s an lar ancak ken di d uyg ularn a h kmederler. Oys a peygamberler, ba kala rn n d uyg ularn a da e tki ed erle r. rne in ins an lar ku rtu lu a erd irirler v e ins an lar, on la rd an kt l k g rmezler.

ncs : ins an larn al arak elde et t i i b ilg iler, on larn kalb lerin e, kims eden renmeks izin meyd ana gelir. Zaten zeki ve temiz kalb li b ir kims enin aklna, h i kims eden renmeden b ir t akm bilg ilerin gelmes i doald r. O halde temiz v e ok g l b ir kalbe s ah ip o lan lar b tn ilimleri veya b iro k ilimleri kend iliklerin den b ileb ilirler. Bu na ilm-i led nn i (A llah 'tan ge len ilim) denir.

Y ce Allah bu yuruy or ki:

b bbQXgVU " Ona kat mzdan ilim ret t ik."

EL-KEHF SRES, Ay et : 65

Bu zelli in kend is ind e top land b ir kims e, b y k peyg amberlerden veya b yk v elilerden dir. Say d mz zelliklerd en b iris in in b u lunmas da bu derece lerd en b iris in in e ld e ed ilmes in i s a lay abilir. Fakat aralarnda b yk farklar v ard r. n k bazlar bu zelliklerin her b iris ind en b ir ks mn , bazlar da tmn alm lard r.

Bizim peygamberimizin s tn lk ve eks iks izli i, b u zelli in d e tam o larak kend is in de bu lu nmas ndan ileri gelir. Yce A llah ins an la rn peygamberlere u ymalar v e ku rtu lu y o lunu on lard an renmeleri iin , peygamberlik makamn reneb ilmelerin i is tey in ce; herkes e bu ze llikten b ir nu mu ne verd i. Bir zelli in n umunes i ry a hali, b ir zelli in nu mu nes i d neb ilme kabiliy et i, b ir zelli in n umunes i de ilim ve d o ru d n mektir.

Bir ey in rne i o lmadan in s an n o eyi b ilmes i m mk n de ild ir. rne i o lmayan b ir ekil d n lmez, an la lamaz. Bun un iind ir ki h i kims e Yce A llah 'n gere in i t amamen b ilemez. A ncak Yce A llah kendis i b ilir.

O halde Peygamb er v e ev liy ala rd a, y ukarda s ay d mz zellikten d aha ba ka zellikler o lab ilir. Ama b iz b ilemeyiz. n k o zelliklerin b izde rn ekleri y oktur. yleys e, Yce A llah ' ken dis inden ba ka h i kims e tam o larak b ilemez d edi imiz g ib i. Peygamb er efend imizi d e ken dis inden ve

daha s t n o lan la rd an ba kas t am o larak b ilemez d iy ebiliriz. Bu radan an la ld na gre p eyg amb erle rin ky met in i t am o larak ancak y ine Peygamberler b ileb ilir. Bizim iin bu dereceler fazla belirli d e ild ir.

Eer u ykumuz o lmas ay d ve b iris i b ir uykuyu an lat p : " Bir kims e hareke t ed emez, g remez, i itemez v e konu amaz o lduu halde y arn ne o laca n b ilir. Halb uki g rs e ve i it s ey di, b unu b ilemezdi" des eydi b iz kat iy yen bu na inanmazd k. nk ins an o lu g rmed i in e in anmaz. Bunu n i in Yce A llah b uyu ruyo r ki:

" Hat ta hakkn da b ilg i s ah ib i o lmad klar ey e in anmazlar.. On larn aklna on un an lam v e yorumu da g elmez."

Ve y ine Yce A llah b uyu ruyo r ki:

" (Kfirle r) Ona yol bu lamay nca, Kur'an iin , bu es ki b ir ift ira ve y aland r, derler."

Pey gamber ve ev liy ala rd a, d ier in s an larn h i b ilmed i i baz ze llikle rin bu lu nmas na a mamak gerek. Onlar b u ze llikle rd en d olay b yk zevk alrlar ve kymet li hallere kavu urlar. Bu du ru m u na benzer: Bir kims enin iire kar zev ki y oks a, vezin le yazlm b ir iiri d in lerken p ek tad alamaz. Biris i o na bu iirin an lamn a klamay a al s a , an latamaz. n k onu n bu bran t an hab eri yo ktur.

Yin e anadan kr doan b iris i, h ib ir zaman renklerin manas n ve o n lar g rmen in zev kin i an layamaz. O ha ld e Yce Allah 'n Peyg amberlere, Peygamberlik dereces in i verd ikten s on ra, id rak ve an lay b ah etmes ine a mamal. Zira, o d erecey e kavu may an n, bun dan haberi o lmaz.

15. KIS IM: BAZI LMLERN NS ANI GEREE VARMAKTAN ALIKOYMAS I

Buray a kadar y azd klarmzda kalb in s tn l kle rin i an lat t k ve tas av vufu la rn yo lu nu a klad k. Sofile rd en d uyd uu n: " lim, bu yolda perd edir" s z ne s akn inanmamazlk etme, nk d o ru dur: His ve duy gu org anlar vas t as yla mey dana ge len ilimlerle me gu l o lmak v e y aln z on la rla u ra mak, ins an bu ndan mah rum ed er.

Kalb b ir h avu z, b e du yu o rg an da b u havuza d ardan akan b e dere g ib id ir. Eer havuzu n d ib in den temiz s u karmak is ters en , hav uzdaki b tn s uy u bo altman. Son ra d ere s u larn n g et ird i i amuru karman, b ir daha s u ge lmemes i iin s uy olla rn kes men ve h avuzu n d ib in i kendi i in den temiz, berrak s u karab ilecek ekilde yapman lazmd r. Hav uz s iyah amu r ile do lu o lduu m ddete, d ib inde du ru s u kmas mmkn de ild ir. Kalb in d urumu da by led ir: ind en gelen ilim, d ardan g elen lerden ku rtu lmad ka , maks ad a e ri ilmez.

Fakat lim b ir kims e , kend in i ren di i ilimlerd en u zak tu ta r, kalb in i on la rla me gul etmezs e, kazan d ilimler on a perd e o lmaz ve kalb g z a lab ilir. nk ka lb h ayal ve d uyg ulardan ku rtu lu nca, es ki du ru mu ona perd e o lmaz.

lim u s eb epten dolay perd e o lur: Ehl-i s nn et in anc n , m naka a ve

mnazaradaki d elille rin i renmek, kendin i t amamen bun a vermek, bun dan ba ka h ib ir ilmin v arl n kab ul etmemek, ka lb in e ba ka b ir ey g eld i i zaman " Bu, b ild iklerimin aks ined ir, b ild iklerime u ymayan h er ey yanl t r" demek. B yle b ir kims enin i lerin as ln b ilmes i mmkn o lmaz. Zira halka ret ilen inan , as ln kend is i de il, g rn t s d r. Tam bilg i o lmal ki, zn kab uktan ay rlmas g ib i, as l da g rntd en ayrls n .

Bilmek g erekir ki mcadele ve m nazara ilmin i inanc n a yard mc o ls un d iye ren kims eye gerek b ild irilmez. nk elindeki ilmin tam o lduuna inan r. Bu zan gerekleri grmes in i enge lleyen b ir p erde o lur. Me h ur b ir s z vard r: " Bir eyi rendi in i kes in o larak zann eden b ir kims en in bu dereceden mahru m olduunu h erkes b ilir." ken din i mcadele-m nazara ilmine veren le rin du rumu da bud ur.

Yaln z bu ilme s ah ip o lup ta, bun un her ey o lmad n b ilen kims eye, ilim perd e o lmaz. Bilakis on la rd a meyd ana gelen kalb a lmas o k y ks ek dereceli o lur. Byle b ir kims enin y o lu d aha s a lam, dah a o k y ks ek dereceli o lur. Zira k kl d in i b ilg iye s ah ip o lmayan kims e, ou zaman s ap k d ncelere ba l ka lr ve u fak b ir ph e on a perde o lur. Halbu ki limd e b yle eyler o lmaz. y le is e " lim p erded ir" s z nn an lamn , e ri ile d o ruy u b irb irin den ay racak dereceye u la m b ir kims eden duy ars an inan mamazlk y apma, kabul et .

M aales ef zaman mzda, emir ve yas aklara u ymay p, bozu k d elillerle harama he lal d iyen Kfirler ve arzu larn n es iri o lmu b irok kims eler t remi t ir. Kend ilerinde h ib ir zaman b yle d urumlar bu lu nmad ha ld e, s ofile rin ken dile rind en gemes i halde iken s yled ikleri baz s ama ve lzums uz s zleri alp caka s at y orla r. Herg n y kan p taran yo r, gzel elb is ele r g iy iyo r, s eccadelerin i s erip ilim ve limleri k t ly orlar. ns anlar aldatan , ey tan ah lakl b yle kims eler yo k ed ilmelid ir. On lar Allah 'n ve Peygamberimizin d man d rlar. nk Yce A llah ve s evgili peygamberimiz ilmi ve limleri v yor, b tn in s an lar ilim renmeye a ryo rlar. yle is e b ilg i s ah ib i o lmad ve ilim elde etmedi i i in , her ey e " y apmakta g nah yoktu r" d iyen b u zav all kims e lerin b yle b ir s z s ylemeleri n as l do ru o lab ilir? Bu kims elerin d urumu, kimy an n alt n dan iy i o ld uu nu, ond an s n rs z ekilde alt n y ap ld n d uyan v e n ne alt n hazin ele ri ge tirild i i zaman " A lt n ne i e yarar, as l o lan kimyad r" d iyerek alt n almayan h alb uki kimyay d a h ib ir ekilde b ilmeyen ad amn du rumuna benzer. Byle ad amlar ares iz, mals z v e a kalrlar. Kan mca o , " Kimya A lt nd an dah a iy id ir" s zn s ylemenin s ev in cin i t atmak iin by le davran r.

t e Peygamber v e velilerin ke fi kimy aya, limlerin ilmi de alt na ben zer. Kimyaya s ah ip o lan , alt n a s ah ip o land an dah a d a s tn dr.

A n cak b urada b ir incelik d aha var: Bir kims ede bu lu nan kimy a, yz alt n dan fazlas n yapamazs a, bu kims e ken dis in den b in alt n bu lu nan dan daha s t n s ay lamaz. Kimyadan b ahs eden kitap lar b iroklar arad ha ld e, bu nun as l uzun zaman lar b ile herkes in eline geemez. On u bulmaya u ra anlarn ou s ah te-deers iz para elde ederler. Gerek mutas avv fla r da by led ir; ok nadir b u lunu r. Bun dan da an la lr ki, o k az kims e tas av vufu elde ed ebilir.

Buradan yle b ir gerek te meyd ana kyo r: ken dis in de s o fili in az b ir ks m b u lunan kims e, b tn limlerden s t n o lamaz. nk s ofilikte u ra anlarn b irou i in ba lan g c nda b ir ey ler elde et t ikten s onra, gelir kalr ve yo lu tamamlayamazlar. Bazlar d a i in g rnts n elde ed er, as lna kavu amazlar. Onlar bun u kazan s ayarlar. Oys a beenilmeyip at lan ey d eerli o lmaz.

rne in , gerek r yalar o lduu g ib i, an lams z v e bozu k r yalar d a vard r. Hat ta b az limler, o h alde y le b ir y ks ek dereceye u la m t rlar ki, d ierlerin in al arak elde et t i i d in i b ilg ile ri, o h i kims eden renmeks izin b ilir. B tn bu s zlerle , nad ir o larak e le g een b ir makam an latmak is ted ik.

yle is e g erek tas avvu f yo lun a ve onu elde edenlere inanmak gerek. Boyu nlarn a ha lka g emi b az zavalllarn s z ile on lar hakkn daki in an bo zulmamal, o n lardan ilim ve limleri ay playan la rn elin de h ib ir ey o lmad kabu l ed ilmeli.

16 . KIS IM: NS ANIN MUTLULUU YCE ALLAH'I BLMEKTEDR

SORU: ns an n mut lu luu nun Yce A llah ' b ilmekte o ld uu nereden an la lr?

CEVA P: Her ey in mu tlu luu, o eyin lezzet ve rah at l nd ad r. Lezzet is e tab iat n ekt i i t arafad r. Her ey n e iin yarat lm s a, o nun iind ir. rne in ehv et in tad a lmas , arzu et t i i eye kav u mak, fkenin tad almas da , d man nd an in t ikam almakt r. Gz n tad almas gze l ey lere bakmak, ku la n tad a lmas , g zel s zler d in lemekt ir. A yn ekilde kalb in tad almas da , yu kardakilerde o lduu g ib i, kend i ze llikle rine u ygu n o larak, gere i an lamakt r. Yaln z ehvet , fke ve be d uyu o rg an ile an la lan lar, hayvan lard a da vard r.

Bu nun iind ir ki ins an , yarad l icab o la rak b ilmedi i eylere kar merak ve ilg i du yar. lg i, o eyi b ilmek is temekten ileri ge lir. Bilince d e s ev in ir, ne elen ir ve onu nla v n r. Derece o larak d aha a a o lan i lerd e de du rum b yled ir. rne in s a tran b ilip te s eyred en b iris i, oyn ayan larn " d ard an kar ma" s zn e ald rmaz y ine de s ab retmey ip kar r. Bu zor b ir oy un b ild i i iin , bun u a a vurmak, v nmek is te in den ileri gelir.

B ylece kalb in tad a lmas , i lerin gere in i b ilmekte o lduunu an lad ktan s o nra u nu da renmek g erekir: Bilmek ne kad ar b y k v e d eerli ey le rd e o lurs a o kadar deeri artar.

rn e in , vezire ait s rlardan bah s eden b ir kims e, bu nun la v nr. Eer padi aha ait s rla r b ilirs e, o memleket i idare etmedeki d n celerin den haberdars a , bun a dah a ok s ev in ir. A yn ekilde, matemat ik ve as t ron omi ilmin i b ilmen, s at ran ilmin i b ilmekten dah a o k s ev in ir. Sat ran ta ney i nereye koy aca n kes t iren kims e d e, nas l oyn anacan b ilen kims eden daha ok zevk a lr. Btn b unlar g ib i b ilinmes i dah a kymet li o lan b ilg ile r de d aha deerlid ir, lezzet leri de d aha fazlad r.

Btn yarat klarn O'nun la ereflen di i Y ce A llah 'tan d aha s tn d aha erefli b ir v arlk yoktu r. B tn lemlerin s ah ib i ve y net icis i O'd ur. Btn

akl durdu ran ey le r O'nun yarat t klarnd a bulun an zelliklerd ir. O halde bu ndan dah a erefli ve s tn h ib ir b ilg i yoktu r v e bu yarad l icab d r. nk h er eyin yarad l icab , onu n zelli id ir, o ey onu n iin yara t lm t r.

Bu b ilg i gere ince, bo zuk o lan b ir kalb , g d a alma kabiliy et i bozu lmu has ta v cut g ib id ir: amu ru , ekmekten ok s ever. Tab ii arzus u nun n ormal ha le gelmes i iin ona ila v erilmezs e bu b ozuk arzu lar berab erin de g iders e d nyan n en zava ll mah lu ku o lu r, mahv olur. Dier ey le re kar ta d arzu ve ehvet i, Y ce A llah ' t an maktan ok o lan lar da h as tad r. Eer tedavi ed ilmezs eler, br dn yan n zav alls o lu rlar, mah volurlar.

Bt n bedeni arzu v e h eves lerin lmle s nd kleri, yok o ld uklar phes izd ir. A y n ekild e vcu da ba l z nt ve kederler de lmle s on bu lu r. Oys a marifet lezzet i kalbe ait o lup , lmle s on bu lmaz, b ilakis d aha artar v e parlar. Zira arzu larn v erd i i s knt art k mev zubah is de ild ir. Vcut la berab er lm le rd ir. n allah kitab mzn s on blmlerin de, Allah ' s ev me b ahs ind e b u kon uyu u zun uzad y a an lataca z.

17 . KIS IM NS AN VCUDUNDA YCE ALLAH'IN AKINLIK VEREN YARADILI I

Bu kitab mz iin in s an kalb du ru mu yla ilg ili o larak an lat t klarmz ye te rlid ir. Bu kon uda daha fazla b ilg i s ah ib i o lmak is teyenler, A ca ib - l Kalb ad l kitab mza baks nlar. O kitap ta da , bu kitapd a da in s an n ken dis in i t an mas h us u s u eks iks iz o larak an lat lmad . A nlat t klarmz s ad ece kalb in baz zelliklerin in a klanmas d r. n s an n an a temeli bud ur. Dier b ir t emeli de v cut tur. V cudu n yarat l nd a d ve i o rgan la rn n her b irind e, garip du yulmam manalar, fayd ala r ve a kn lk yaratan du rumlar vard r.

ns an n v cudu nda b in lerce s in ir, d amar ve b irok kemik vard r. Her b iris in in ekli, zelli i ve vazifes i ayrd r. ns an n is e ou defa bun dan haberi yo ktur. n s an n b ild i i s ad ece, elin tu tmak, ay an y rmek, d ilin ko nu mak v s . iin o lduud ur. A ma g zn on ks mdan yap ld n , bu nlardan s ad ece b iris in in g rev in i y apmamas yla grme i in in aks ayacan b ilmez. Bu ks mlarn n h er b irin in ne y apt n , g rmeye ne ekilde etki et t i in i d nmez. Bunlara ait b ilg ile r kaln cilt li b irok kitap ta an cak an lat lm t r. On un iin her ins an n bu nlar b ilmemes ine a mamak lazmd r. Yin e karacier, dalak, d kes es i, b brek ve d ier i o rgan la rn vazifeleri b ilinmez.

Karacierin grev i mid eden kend is ine g elen e it li g dalar kan ren ginde b ir ha le g et irmek ve b tn v cud a yay acak ekle s o kmakt r. Kan cierde o lu urken kp k reng in de b ir to rtu ve b ir d e kp k b rakr. Bu na len f denir. Dalan grev i bu len fi (b ir nev i a rt ) kan dan almakt r. Safra dedi imiz s a r ren kli b ir k pk vard r. d kes es in in g rev i bu kp top lamakt r. Kan cierden knca gay et ak kan ve s u lud ur. B bre in g rev i kand an fazla s uy u almakt r. A n cak b ylece kan s afras z v e len fs iz no rmal rengind e ve kvamn da damarlara u la r.

Safra kes es inde b ir arza o lunca, s a fra kana kar r. Ve b unu n s on ucu nda s arlk has tal vey a s afra ile ilg ili d ier has talklar mey dana g elir. Dalak iy i al mazs a len f kana kar r ve bu nun la ilg ili b irok has talklar meyd ana ge lir. B brekler a l mazs a kan n iind eki zararl maddeler s r lmez ve bu nun n et ices inde y ine b iro k h as talklar meydana gelir vs .

B tn b unlar g ib i ins an n iindeki ve d nd aki her o rgan b ir i iin yara t lm t r. Vcu t b unlar o lmadan s a lkl o lmaz. Belki ins an n vcu du lemin b ir rne i, b ir k k gr nts dr. lemde yarat lan her eyin ins an da b ir rne i v ard r: Kemik da lara, t er yamu rlara, kllar aalara, bey in g klere, d uyu o rg anlar y ld zlara b enzemekted ir. Bun u uzun u zad ya an latmaya gerek yok. nk ok s rer. Son u o larak lemdeki h er eyin ins an da b ir rn e in i b enzerin i b u lmak mmkn dr. Daha n ce i are t et t i imiz domuz, kurt , at , eytan ve melek g ib i.

lemdeki her s an at n d a v cu tta b ir benzerin i bu lmak m mknd r. M dedeki kuv vet , a g ib id ir. Yemekleri s in d irir. Saf g dalar c iere, to rtu ve art klar b ars aklara gn deren , rac g ib id ir. Gd alara c ierde kan reng i verd iren b oyac , kan gs te b eyaz s t yapan , y umurtalklarda men iy i meyd ana g et iren ama rc g ib id ir. Cierden kendine g d a eken her para k le tac iri, b brekler de s u ekip mes aneye g t ren s aka g ib id ir. Safra ve has tal g ideren d e ad il b ir b a kan g ib id ir. Vs . uzat rs ak s onu g elmez.

Bu nlar an latmamzdaki gay e, s en tat l t at l uyu rken vcu dun da s ana h izmet etmekten b ir an geri kalmay an b iro k organ n her b irin in b ir i le me gu l o lduunu s ana b ild irmekt ir. Oys a s en on la r t an my ors un , yap t klar h izmet ten d o lay kretmiy ors un .

Biris i h izmetis in i b irg n yard mn a gn ders e, b tn g n , belki d e haya t n bo yun ca on a te ekk r eders in . Ama bu kadar s an at y v cu dun un iinde bu lu ndu ran , h ayat n b oyu nca o nlar s anat h izmet etmekten b ir an g eri ko ymayan hat rlamazs n .

Vcudu n yap s n , b ile imin i v e organ la rn y ararlarn b ilmey e te his ilmi denir. n s anlar bu ilmi pek b ilmezle r v e u ra mazlar. Oku yanlar da s adece t p ilminde ho ca o lmak iin oku rlar. Oys a t p ve t p ilmi de ks ad r, s n rld r. Gerekli is e de, d in ile ilg is i yoktu r.

Fakat v cu dun a, Yce A llah 'n y aratm o lduu akl durdu rucu ince likleri g rmek iin bakanda, Y ce Allah 'n s fat larn dan tan es in i g rr:

Birin cis i: Vcu du mey dana get iren y arat c n n, eks iks iz b ir gce s ah ip o lduun u ren ir. Byle b ir yara t c da n oks anlk v e eks iklik o lamaz. Bir damla s ud an b yle b ir ins an yaratab ilen , lmden s on ra d iriltmey i d aha ko lay y apar.

kincis i: Bu vcudu yaratan ilmin , her eyi ku atan s on s uz b ir ilim o lduun u b ilir. n k bu nca a kn lk veren eylerin s ay s z yararlarla b ir arad a b u lunmas , ancak en s tn b ir ilimle o lab ilir.

nc s : Allah 'n kulla rna l tu f, rahmet ve yard mn s on u yo ktur. Zira yara t lmas gerekli o lan lardan b ir t ek tane b ile b rakmay p, hep s in i yara tm t r. Bun larn hep s i de muhakkak gereklid ir, kalp , cier, bey in can llk g ib i. A yrca ins an n mu hta o lduu fakat mut laka gerekli o lmayan

ey le ri de yaratm t r. El, ayak, g z v e d il g ib i. s telik b ir de

ins an n pek muh ta o lmad , gerekli o lmayan fakat fazlalk ta o lmayan s s ley ici o lan lar da vard r.

Siyah s az, krmz d udak, yay g ib i kvrk ka , d zg n kirp ik v s .

Yce A llah b t n bu ba v e g zellikleri y aln z ins ano lu na de il, b tn yara t klara, arya, s in ee, s iv ris in ee d e vermi t ir. Bunlarn her b irine de gerekli o lan eyleri v ermi , grn lerin i, g zel izg i ve ren klerle s s lemi t ir.

O h ald e ins an vcu dun un y arad l n d ikka tle ince lemek, Yce A llah 'n s fat la rn n anahtard r. Bu ekild e ve bu s eb eple y ap lrs a ilim deer kazan r. Tp limlerin in d ediklerimizi g zetmeden yapt al malard a bu eref yo ktur.

Bir ins an iir, kitap yazma v e s ana ttaki ince likleri n e kad ar ok b ilirs e, airin , y azarn ve s ana t s ah ib in in d eerin i, b y kln o kadar o k takdir ed er. Y ce A llah 'n i lerin deki incelikler v e akl ermez an laklar. Yce A llah 'n b ykln n anahtar, belirt is id ir. Bu d a in s an n ken dis in i b ilmes in in b ir ks md r. Fakat kalb ilmine gre ks alm t r. nk b u , v cu t ilmid ir. Vcu t is e b in ek hayvan g ib id ir. Y net icis i, b in icis i kalb t ir. A s l gaye b u b in ici iind ir. Btn bu nlar s y lemekle , ins an n kendis in i ko layca an lay amayacan b ild ird ik. Oys a ins ana kend is in den daha yakn h ib ir ey yo ktu .

Kend is in i t an mad halde, b a kas n t an d n , o nun hakknda b ilg i s ah ib i o lduun u id d ia eden b ir kims e , ken dis in i do yuracak yeme i o lmad ha ld e, ehirdeki b t n yoks ulla rn kendi yeme i yemekte o ld uklarn idd ia ed ene ben zer ki ok irkin ve yak may an b ir eydir.

18. KIS IM NS AN BU DNYADA S ON DERECE GS ZDR

Bu raya kad ar yazd klarmzda ka lb cevherin in kymet in i, b y kln ve de g s zln an lat t k. Bu ky metli cev her ins an a verild i ve vcu t la zeri rt ld . ns ano lu onu aramay p y it irirs e, unu turs a o k aldan r ve b yk zararla ra u rar. Kalb i aramak, dn ya u ra larn dan kurtarmak ve lay k o lduu y ks ek d erecey e u la t rmak iin gay re t etmek gerekir. On un s t n l ve tad , b r dn yada zn ts z ne e, kes in t is iz s o ns u zlu k, ac s z g, p hes iz b ilg i ve Yce A llah ' p erdes iz grmekle an la lacakt r.

Bu dn yada ins an n erefi, kendis inde b u lunan kabiliy et ve yarat l ile gerek eref ve u lu lua eri mes id ir. Yo ks a d nyad a ond an dah a kus urlu ve b iare kim vard r? O al n, s us u zluun , s cakl n , s ou kluun , has tal n, ac n n , s knt n n, fke ve h rs n es iri o lmu tu r. Rahat bu lduu ve tad ald eyler, on a zarar vermekted ir. Fay da v eren ler is e ac ve zd rap la kar kt r.

Say g ya deer ve ky metli o lan kims e ya ilim, ya kuvv et ve g ya yard ms ev er v e irade ya da y zn n gzelli i ile s ay g ya deer ve kymet lid ir.

Bu nlara teker teker bakalm:

a) limle s ay g deer v e ky met li o lan kims e:

n s an n ilmine b akt mzda on dan d aha cah il kims e yoktu r. Zira beyinde b ir d amarc k has ar grs e lmekten veya d elirmekten korkulur. ns an da oun lu kla bun un neden o ld uu nu ve ilac n n ne o ld uu nu b ilemez. Belki de ilac y an ndad r, dev aml g ry ordur ama y ine de b ilemez.

b) Kuvvet ve gcnden dolay s ayg deer olan k ims e:

ns andan dah a gs z kims e y oktur. Zira b ir s in ekle b ile b oy l emez. Kend is ine mu s alla t o lan s iv ris ine in elin den n e halle re d er. Bir arc n ines in i yemekle uy kus u z v e huzu rs uz o lur.

c) Yardms everl ik ten dolay s ayg deer ve k ymetl i olan k ims e, Birazc k gm , alt n v eya paras n kay bets e z l r. A c kt nd a b ir lokma y iyecek

v erilmezs e, b ay lr. A al n dereces ine bakn.

d) Yz gzel l i inden dolay s ayg deer ve k ymetl i olan k ims e, plk zerine rt lm b ir d eri g ib id ir. ki g n y kan mazs a irkin le ir, k t koku

s alar v e t iks in t i y arat r. On un karn nd a ta y p h amall n y ap t v e g nd e b irka d efa eliy le y kad p is koku lu d kd an dah a a a ne vard r?

eyh Ebu Said-i Ebl hayr b ir gn s afilerle berab er yr yordu . Bu ara lam temizlemekle u ra an i ilerin yan nd an g et iler. Et raf p is lik ieris in dey di. Sofiler buru nlarn t kay p , h er b iri b ir ta ra fa kat . eyh , o lduu yerde d urup u nlar s y led i: " Ey ins an lar, bakn z bu p is likler b ana ne d iy or: Daha d n pazard ayd k. Ben i ele geirmek iin , hep in iz kes elerin izi bo altm t n z. Sizin le yaln z b ir gece kald k, bu h ale g eld ik. Sizin mi b izden kaman z yak r, y oks a b izim mi s izden?"

Gerekten ins an bu dn yad a n oks an lk, eks iklik ve zavalll n s on kertes ind edir. Yarn ky amette pazara karlacakt r. Eer kurtu lu , mut lu luk kimyas kalb cevherine d ers e, hay vanlar s ev iyes ind en , melekle r dereces ine y ks e lir. Yok eer d nyay a ve dn ya arzu larna s ms k yap r, y zn evirmezs e yarn kpek ve do mu zdan da a a o lur. n k on la r top rak o lacak, s knt ve zn t ekmiyeceklerd ir. n s an is e i ken cede kalacakt r. yle is e in s ano lu erefin i b ild i i g ib i no ks an lk ve ares izli in i de b ilmelid ir. Kendin i b ilmek d e Yce A llah ' b ilmen in an ahtarlarn dan b irid ir.

Ken din i b ilmek kon us un da, s y led iklerimiz yeterlid ir. Byle b ir kitap ta bu ndan daha fazlas n an latmak imkns zd r. Yard m A llah 'tan d r.

2. KONU: YCE ALLAH'I TANIMAK

1. KIS IM: KENDN BLMEK YCE ALLAH'I BLMENN ANAHTARIDIR

(Bu konu yu on ks mda in celiy ece iz)

Pey gamberlerin get ird i i kitap la rd a, in s an lara h itap eden u s z

me hu rdur: " Ey ins an ! Rab bin i t an mak iin ken din i t an ." A yn ekilde ins an n kend is in in b ir ay na o lduunu , on a b akan n hakk g rd n be lirten y le b ir s z vard r: " Ken din i b ilen , Rab bin i d e b ilir."

Biro k in s an ken dis in e bakar fakat hakk g rmez. y ley s e kend in i b ilmekle , Yce A llah ' nas l t an man n yollarn b ilmek lazmd r. Bu iki ekilde o lur. Biris i ok derind ir, herkes an lyamaz. Onu n iin bun dan bahs etmeyece iz. kinc is i is e herkes in an lay abilece i, s u g t rmez b ir ekilde a kt r. Do ru d nen ha lktan b iri kendi as ln n varl ndan , A llah 'n as ln n varl n , ken di zelliklerinden , A llah 'n zelliklerin i, kend i v cut ve o rg anlar o lan z memleket i zerin deki tas arruftan , Yce A llah 'n b tn lemin zerin deki tas arrufunu an layab ilir.

Bun u y le izah etmek m mk nd r: ns an kendi varl n d n nce an la r ki: On dan nce n ice y llar g emi v e bu y llarda kendin in h ib ir b elirt is i o lmam . Bu ko nud a,

Y ce Allah bu yuruy or ki:

3a m a bya db aPa b ba b1 a bx> jn v b b2 aWVgQR

" Gerekten in s an , var ed ilip bahs e d eer b ir ey o lana kadar, ph es iz, uzu n b ir zaman gememi mid ir? M uhakkak ki b iz ins an ka r k b ir nu t feden (men id en) yaratm zd r. On u den eyece iz. Bu y zden o na kulak ve g z verd ik."

DEHR SRES, A yet: 1-2

ns an n kendi as ln dan an layabild i i ilk ey , varl n dan n ce b ir d amla s u o lduud ur; fena ko kulu , ken dis in de akl, gz, ku lak, el-ayak, d il, damar, s in ir, deri vs . g ib i eyler bu lu nmayan , b eyazms b ir damla s u . A kllara du rgun lu k v eren b t n du ru mlar b ir damlac k o s udan meydan a gelmi t ir. Bunu kim y apm t r?

Ken dis i, m kemmel halinde iken b ile, b tn o rg anlar y erli yerinde o lduu ha ld e b ir kl u cu y aratamayacan zaruri o larak b ilir. yleys e b ir s u damlas iken dah a g s z v e eks ikt i. Son u o larak an la lr ki, ken di as ln n varl ndan , Yce A llah 'n as ln n varl belli o lur.

Daha nce b ir ks mn an lat t mz v cud und aki a k ve g izli a knlk veren durumlara b aknca, kendin i y aratan n g c n grr ve an lar ki, is ted i in i is ted i i g ib i yaratan eks iks iz b ir gl kar kar yad r. Bir damlac k s u dan , d n en , gze l g rn ml , aklla r du rdurucu zelliklere s ah ip ins an y aratan g ten dah a s tn hangi g o lab ilir?

Kendind e bulun an akl almaz bu ince liklere, o rgan larn n fay dalarn a ve herb irin in ne h ikmet te yarat ld n a, el, ayak, g z, d i ve d il g ib i gr nen d , dalak, cier v e d kes es i g ib i gr nmeyen i organ la rna baknca, ken din i y aratan n ilmin i b ilip , bu ilmin eks iks iz ve her eyi ku atm

olduun u, b yle b ir limin b ilemiy ece i h ib ir ey o lmad n an lar.

nk b tn akllar b ir araya ge ls e , ken dilerine o k u zun b ir s re tan ns a bu o rg anlardan b irin i, y arad lm o lduu ekild en karp daha iy i b ir ekle s o kamazlar.

Mes e la, b tn d ny an n aklllar b ir aray a gels e, yemekleri para lamak iin kes kin o lan n d i leri, ezmek v e tmek iin u lar d z o lan az d i leri, de irmene ezip teb ilece i y iyecekle ri atan d il k re in i, yemekleri s ind irmek iin d ilin alt ndaki bezlerden s alg y apan kuv vet i, s o nra boaza g id ip orad an da g emes in i s a layan gc b und an d aha s t n ve dah a iy i b ir ekild e y apamazlar.

Elin b e parma d a by led ir: Drd b ir t arafta b it i ik, b a parmak is e on la rd an d aha ks a v e yaln z ba n ad r, h eps iy le teker teker b irle ebilir. Dier d rt p armakta er boum, ba p armakta is e iki

boum vard r. Bu parmaklar y le y ap lm lard r ki, is ten irs e tu tar, is ten irs e av u yapar, k rek g ib i o lu r, yumruk o lur, tekrar a lr, kevg ir ve tabak g ib i o lur. Bu g ird i i ekillerle n ice i ler yap ar. Btn d nyan n limleri b ir aray a g elip , p armaklarn y arat l n da b a ka ekil d n s eler, b e yerine d rt veya alt p armak, boumlar d aha fazla o lmal d es eler v e d ns eler bu s z v e d nceleri eks ik kalr. Yce A llah 'n yarat t en s tn dr. Bun dan an la lr ki, y aratan n ilmi her ey i s arm t r ve o , her eyi b ilen dir.

n s an n her org an nda by le h ikmet ler v e fayd alar vard r. Bir ki i bu h ikmet leri ne kad ar ok b ils e, Yce A llah 'n ilmin in s o ns u zluun a o kadar o k h ayran ka lr.

ns an kendi ih t iy alarn rne in ilk s ra lard a y er a lan y eme i, g iymey i ve ev i d nn ce v e y edi i ey le rin yamu ra , r zgara, b u lu ta, s caa ve s oua muhta o lduuna d ikkat ed ince , o nu mkemmellie kavu tu racak s an at la ra v e s an at i in gerekli o lan demir, t ah ta, b akr, p irin v e d ier alet lere, bu ale t lerin n as l y ap ld na d air b ilg ilere bakar. Son ra gerek yara t lan ve gereks e yap lan eylerdeki ekil ve g zelli in en mkemmel o lduun a, h er b irs ind en o kad ar e it var ki, eer y arat lmam o lmas alard , kims enin akln a gelmeyeceklerine v e is ten meyeceklerine d ikkat eders e, bu is tenmeyen ve b ilinmey en eylerin l tuf v e merh amet s o nucu v ar o ld uu nu g rr. Bu da, b tn y arat klara l tuf, rah met ve yard md r. Bu hus us ta,

Y ce Allah bu yuruy or ki:

" Rahmet im, g azab m a m t r."

Pey gamberimiz buy uruy or ki:

" Y ce A llah 'n kullarn a efka ti, b ir an nen in s t emzird i i o cuuna efka tind en dah a oktur."

O ha ld e kend i as ln n v arl nd an , Y ce A llah 'n v arl n g r r. Kend i uy umlu luu, o rgan la rn n e it ve okluun dan A llah 'n g cn n s o ns uzluunu g rr. evres indeki s ay s z h ikmet v e fay dalara A llah 'n ilmin in s o ns uzluunu g rr. Mut laka gerekt i i veya lazm olduu iin yahut iy ilik ve g venlik iin ken dis inde b tn organlarn b ir arada yara t ld n an lay nca, Yce A llah 'n s o ns u z l tuf ve rahmet in i g rr. t e

bu nun iin ken din i t an mak, Yce A llah ' b ilmen in anahtard r.

2 . KIS IM: YCE ALLAH'IN BTN NOKS ANLIKLARDAN UZAK VE ULU OLDUUNU BLMEK

ns an kend i varl n dan , A llah 'n varl n , ken di s fat larnd an A llah 'n s fat la rn b ild i i g ib i, Yce A llah 'n eks iks iz ve u lu luu nu da kend i mk