Nederland in de 20ste eeuw

Economische ontwikkeling

In het interbellum was landbouw nog het

belangrijkste middel van bestaanHandel was daarna zeer belangrijkDe industrie was zich sterk aan hetontwikkelenOok de dienstensector was in opkomstDe regering bemoeide zich weinig met

deeconomie (economisch liberalisme) en

lietveel over aan het particulier initiatief(vrije markt economie,kapitalisme)

Economie in het interbellum

Van 1918-1920 korte opbloei (inhaalvraag)Van 1920-1923 teruggang-inflatie-werkeloosheid-hoge staatsschuld→begrotingstekortenVan 1923-1929 opbloei (na Plan Dawes)-Industrialisatie →vooral luxe producten (stofzuiger,koelkast,wasmachine,radio, telefoon)-Opkomst grote bedrijven (KLM,Shell,Unilever,Hoogovens)

vervolg

-verbetering infrastructuur-invoering Gouden StandaardIn 1929 begon de grote wereldcrisisOorzaken-overproductie en onderconsumptie (kopen op afbetaling)-speculeren op de Beurs-slecht geleide/corrupte bedrijvenHet buitenland ging over tot

protectionisme

vervolgDat was zeer ongunstig voor handelslandNederland (afhankelijk van de export)De crisis duurde hier langer doordat-Nederland hield te lang vast aan de Gouden Standaard (devalueren is diefstal)-Nederland voert een Aanpassingspolitiek (sluitende begroting→bezuinigen) -verlagen uitkeringen -verlagen ambtenarensalarissen -uitstellen overheidsprojecten Maakt alles erger (aantasting koopkracht)

vervolg

Later kwam de Steunpolitiek(werkverschaffing, Landbouwcrisiswet)Dat was te weinig en te laat (druppel opeen gloeiende plaat)Na 1936 gaat het beter-loslaten Gouden Standaard-internationale economische oplevingDe SDAP kwam met het Plan van de

Arbeid(3 jaar 200 miljoen in de economie

pompen)Plan ging niet door (socialistisch !)

Sociale ontwikkelingNederland was een verdeeld land-kleine groep rijken-groeiende middenstand-groeiende ,arme arbeidersklasseEr was een grote kloof tussen arm en rijkJe kon niet makkelijk opklimmen(als je voor een dubbeltje geboren bent dan wordt je nooit een kwartje)Er waren 2 soorten vakverenigingen-christelijke -socialistische

VakverenigingenCHRISTELIJKE BONDEN SOCIALISTISCHE BONDEN

-samenwerken met de ondernemers-betere positie van de arbeider in het bedrijf

CNV en KAB

-klassenstrijd en revolutie

-arbeiders nemen de macht

in het bedrijf over

NVV

vervolg

Er waren weinig sociale wettenLiberalen-iedereen moet voor zichzelf zorgen-armoede is pech/eigen schuldConfessionelen-armoede is straf/beproeving van God-niet de taak van de overheid voor de armen te zorgen (kerk/particulieren→ christelijke naastenliefde-ondernemer moet goed voor zijn arbeiders zorgen

vervolgNa WO I werden de volgende wettenaangenomen-Ouderdomswet-Invaliditeitswet-Ziektewet-Arbeidswet (8 urige werkdag)De regering deed weinig voor de armen inde crisis→er heerste bittere armoedeEr was alleen de Steun (gunst, geen recht)Die was laag (prikkel tot werken nietwegnemen)Je moest stempelen (controleurs,fietsplaatje)

vervolgEr was weinig verzet van de arbeiders(Nederlanders gezagsgetrouw)Uitzonderingen-Twentse textielstaking (1931)-Muiterij op de 7 Provinciën (1933)-Jordaanoproer (1934)

Plan van de Arbeid

Vakcentrales

Wetten 1919

Stempelen en fietsplaatje

Stempelboekje

Twentse textielstakingMuiterij op de 7 Provinciën

Jordaanoproer