Aktywne życie z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) może być trudne, ponieważ oddychanie wymaga więcej energii i wysiłku niż zwykle.

Niniejszy artykuł opracowano z myślą o osobach cierpiących na POChP oraz ich rodzinach i opiekunach. Artykuł wyjaśnia, dlaczego choroba wpływa na aktywność, dlaczego zachowanie aktywności jest istotne, a także w jaki sposób można prowadzić aktywne życie z POChP.

Co to jest POChP?

POChP to ogólny termin określający takie choroby, jak rozedma i przewlekłe zapalenie oskrzeli, które powodują trwałe zablokowanie lub zwężenie dróg oddechowych.

Choroba ta wpływa przede wszystkim na płuca i zdolność oddychania, ale może również odbijać się niekorzystnie między innymi na stanie mięśni, serca, kości oraz ogólnym samopoczuciu.

Najczęstszą przyczyną POChP w Europie jest palenie tytoniu, ale do rozwoju tej choroby może prowadzić kilka innych czynników. Należy do nich zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń i na zewnątrz, a także pyły i środki chemiczne w miejscu pracy oraz istniejące schorzenia, takie jak przewlekła astma.

Objawy zwykle nasilają się z czasem i mogą zmuszać chorego do zmniejszenia tempa wykonywania codziennych czynności, takich jak wchodzenie po schodach, zakupy czy prysznic. Czasami chory może nie być w stanie wykonywać tych czynności. Zachowanie aktywności ułatwia realizację tych zadań i poprawia ogólne samopoczucie.

Jaki wpływ ma POChP na mój organizm?

Jedną z najwcześniejszych oznak POChP jest zwiększona trudność w wykonywaniu zwykłych czynności. Chory musi odpoczywać w połowie schodów lub podczas spaceru.

Objawy zadyszki i zmęczenia zwykle nasilają się z upływem czas, ale wielu chorych z dnia na dzień zauważa dużą zmienność objawów.Czasem zadyszka nie sprawia większych problemów, a czasem może uniemożliwiać wykonywanie jakichkolwiek czynności. Może się także zdarzyć, że rankiem chory czuje się bardzo źle, a popołudniu objawy tracą na sile.

Aktywne życie z POChPInformacje dotyczące płuc

Akt

ywne

życ

ie z

PO

ChP

1/4

www.europeanlung.org

Częste objawy:

• Płytki oddech podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych

• Przewlekły kaszel• Ucisk w klatce

piersiowej• Świszczący oddech

„Nadal wykonuję prace domowe, ale nauczyłam się wykonywać je powoli i rozkładać sobie zadania na kilka dni. Ludzie nie zawsze rozumieją, dlaczego ktoś nie jest bardziej aktywny. Nauczyłam się kontrolować tempo wykonywanej pracy, aby móc robić więcej. Chodzę na spacery i robię to, co naprawdę lubię. Trzeba być aktywnym tak długo, jak to możliwe.” Osoba chora na POChP.

Dlaczego aktywność jest istotna?

Ćwiczenia fizyczne pomagają w zachowaniu kondycji i zdrowiaOsobie w dobrej kondycji lżej się oddycha, a po wysiłku oddech

szybciej powraca do normyIm lepsza kondycja chorego na POChP, tym łatwiej jest mu

wykonywać codzienne czynności mimo trudności z oddychaniemZachowanie kondycji i aktywności przyczyni się do zachowania

zdrowia w przyszłości.

©iStockphoto.com/Bloodstone

Wpływ POChP na pacjenta zależy od nasilenia jego choroby. Jeśli choroba ma łagodny lub umiarkowany przebieg, chory może odczuć zwiększoną trudność przy chodzeniu, wykonywaniu ćwiczeń fizycznych, robieniu zakupów i innych czynnościach. W przypadku zwiększonego nasilenia choroby, zadyszka może się pojawiać przy takich czynnościach, jak ubieranie się, kąpiel, a nawet czesanie.

Tak jak inne przewlekłe choroby wpływające na codzienne czynności, POChP może powodować problemy emocjonalne. Depresja, smutek, poczucie utraty kontroli nad własnym ciałem bądź lęk i panika to częste emocjonalne skutki uboczne POChP.

POChP może także odbijać się negatywnie na relacjach międzyludzkich, ponieważ chorzy często czują się osamotnieni z powodu niemożności

wychodzenia z domu i zależni od pomocy innych w pracach domowych. Niektórych chorych martwi zadyszka podczas aktywności seksualnej. Taka zadyszka może być niepokojąca i często zmniejsza zainteresowanie seksem lub przyjemność z niego. Ważne, aby chorzy nie krępowali się rozmawiać o swoich niepokojach z lekarzem, pielęgniarką czy fizjoterapeutą.

Co można zrobić?

Poza regularnym leczeniem można także zmniejszyć płytkość oddechu poprzez trening i wzmocnienie mięśni. Płytkość oddechu podczas wykonywania czynności może wzbudzać lęk. W związku z tym pojawia się pokusa, aby unikać wysiłku, który może wywołać zadyszkę.

Brak aktywności spowoduje utratę kondycji i osłabienie mięśni. Słabość mięśni jeszcze bardziej utrudni aktywność fizyczną. W rezultacie chory będzie musiał jeszcze więcej oddychać, przez co wykonywanie nawet prostych czynności stanie się trudne. Może to także odbić się negatywnie na jego samopoczuciu, wzbudzając uczucie przygnębienia.

Aktywność może przerwać to błędne koło. Zachowanie aktywności fizycznej utrzyma płuca i mięśnie w możliwie jak najlepszym stanie i znacznie spowolni proces pogarszania stanu zdrowia. Poza korzyściami ogólnozdrowotnymi zachowanie aktywności zmniejszy zadyszkę podczas ćwiczeń i zmęczenie nóg, podniesie poziom energii, wzmocni mięśnie i układ odpornościowy oraz poprawi samoocenę i samopoczucie.

Zachowanie aktywności zgodnie z poziomem zadyszki

Osoby, które regularnie mają płytki oddech, powinny dowiedzieć się od swojego lekarza, dlaczego tak się dzieje. Poniższe wskazówki mogą być pomocne dla chorych na POChP w radzeniu sobie z zadyszką podczas aktywności fizycznej:

Poziom zadyszki Jak pozostać aktywnymZadyszka występuje tylko podczas forsownych ćwiczeń

• Należy przestrzegać regularnego planu aktywności, obejmującego 30 minut umiarkowanych ćwiczeń fizycznych (np. szybki spacer) przez co najmniej 5 dni w tygodniu

• Należy przeznaczyć odpowiednio dużo czasu na dojście do siebie po ćwiczeniach fizycznych

Płytki oddech podczas pośpiechu albo podczas wchodzenia na niewielkie wzniesienie

• Należy planować czynności z wyprzedzeniem, aby nie być zmuszonym do nadmiernego pośpiechu

• Jeśli brakuje czasu, nie należy panikować, ponieważ zwiększa to zadyszkę. Należy iść równym, możliwie szybkim tempem

• W razie wystąpienia objawów można skorzystać z inhalatora przepisanego przez lekarza

Akt

ywne

życ

ie z

PO

ChP

2/4

www.europeanlung.orgInformacje dotyczące płuc

©iS

tock

phot

o.co

m/Im

agee

gam

I

Wolniejsze tempo od innych osób podczas chodzenia po równym terenie lub konieczność zatrzymania się w celu zaczerpnięcia oddechu podczas poruszania się własnym tempem

• Zadyszka nie jest groźna. Umiarkowana zadyszka jest całkowicie bezpieczna i świadczy o prawidłowym wykonywaniu ćwiczeń

• Lepiej oddychać wolno i głęboko, niż szybko i płytko• W razie potrzeby należy odpocząć i użyć inhalatora

Konieczność zatrzymania się w celu zaczerpnięcia oddechu po przejściu około 100 m lub po kilku minutach chodzenia po równym terenie

• W ramach aktywności należy przeznaczyć odpowiednio dużo czasu na odpoczynek

• Należy osiągać zamierzony cel we własnym tempie• Zadyszka nie jest groźna• Warto zasięgnąć porady specjalisty w dziedzinie POChP i

ćwiczeń fizycznych (np. fizjoterapeuty), aby dowiedzieć się, jakie ćwiczenia można nadal wykonywać dla zachowania kondycji fizycznej

Zadyszka uniemożliwiająca wyjście z domu bądź zadyszka przy ubieraniu/rozbieraniu się

• Krok po kroku • Zadyszka budzi lęk, ale nie jest szkodliwa. Oddech powinien

wrócić do normy po kilku minutach odpoczynku. • Warto odwrócić uwagę od oddechu na 2 minuty, aby pozwolić

mu się unormować• Należy starać się w miarę możliwości nadal wykonywać proste,

codzienne czynności Jednym z najprostszych sposobów kontroli zadyszki jest oddychanie przez ściągnięte usta (jak do gwizdu). Należy wdychać powietrze przez nos, a wydychać przez ściągnięte usta - sprawia to, że drogi oddechowe są otwarte dłużej, co pomaga przywrócić normalne tempo oddechu.

W zależności od nasilenia objawów i preferowanego rodzaju ćwiczeń, zachowanie aktywności może obejmować różny zakres zajęć - od wykonywania podstawowych czynności domowych po zorganizowane sesje ćwiczeniowe. Fizjoterapeuta może pomóc w opracowaniu odpowiedniego planu aktywności.

W celu zachowania kondycji, można uwzględnić w swoim planie dnia rozmaite czynności:

Praca w ogrodzieChodzenie po schodachWysiadanie z autobusu o jeden przystanek wcześniej albo krótki spacerRelaksacyjne pływanieWykonywane w domu ćwiczenia rozciągające dla wzmocnienia mięśni

W celu poprawy kondycji można wziąć udział w prowadzonych przez specjalistę programach treningowych lub programach rehabilitacji oddechowej. Rehabilitacja obejmuje zorganizowane ćwiczenia oraz edukację grupową na temat płuc i zachowania zdrowia. Może być przydatna dla osób, które nie są przyzwyczajone do ćwiczeń i chciałyby uzyskać pomoc w stopniowym zwiększeniu poziomu aktywności. Rehabilitacja może też zwiększyć pewność siebie i zdolność radzenia sobie z chorobą.

W miarę poprawy kondycji można następnie korzystać ze zorganizowanych sesji i zajęć, takich jak aerobik wodny, joga i taniec. Warto porozmawiać ze swoim lekarzem, pielęgniarką lub fizjoterapeutą o odpowiednich rodzajach ćwiczeń oraz programach dostępnych w danym rejonie.

Akt

ywne

życ

ie z

PO

ChP

3/4

Informacje dotyczące płucwww.europeanlung.org

Imagea dapted © The Ohio State University Medical Center

Warto zapamiętać:

• Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy koniecznie zrobić rozgrzewkę, a po zakończeniu ćwiczeń - odpocząć• Podczas wykonywania ćwiczeń i po ich zakończeniu należy mieć przy sobie wodę do picia• Należy mieć pod ręką swoje leki• Nie należy się forsowaćs• Oddychać przez ściągnięte usta

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z poniższych objawów należy przerwać wykonywaną czynność:

• Ucisk w klatce piersiowej• Zawroty głowy lub mdłości• Zimny pot lub uczucie zimna• Narastający świszczący oddech• Ból stawów lub mięśni • Niezwykle silne zmęczenie

Często zadawane pytania (FAQ)

Czy zadyszka jest niebezpieczna?

Zadyszka może budzić niepokój, ale wzrost tętna i tempa oddychania podczas ćwiczeń jest zjawiskiem normalnym i nie jest niebezpieczny. Oddech powinien się unormować po zakończeniu aktywności. Jeśli tak się nie stanie, należy skontaktować się ze swoim lekarzem. Jeśli zadyszka podczas ćwiczeń jest większa niż u innych osób w podobnym wieku, należy zasięgnąć porady lekarza. Lekarz może określić tętno treningowe, czyli liczbę uderzeń serca na minutę, do której osiągnięcia należy dążyć podczas ćwiczeń. Często istnieją proste rozwiązania, które mogą zwiększyć komfort chorego podczas aktywności fizycznej.

Czy tlen byłby pomocny?

Lekarze przepisują tlen pacjentom w zależności od zawartości tlenu we krwi, a nie odczuwanej zadyszki. Nawet przy dużej zadyszce zawartość tlenu może być wystarczająca, zaś niektórzy ludzie mogą potrzebować tlenu, choć nie mają problemów z oddychaniem. Jeśli zawartość tlenu we krwi jest poniżej poziomu krytycznego, lekarz może przepisać tlen.

Kiedy muszę iść do lekarza?

Należy pójść do lekarza, aby dowiedzieć się, dlaczego występuje zadyszka podczas ćwiczeń i jaki rodzaj ćwiczeń można wykonywać. Należy także pójść do lekarza, jeśli problemy z oddychaniem podczas ćwiczeń nagle się pogłębią lub jeśli oddech nie wraca do normy wkrótce po zakończeniu ćwiczeń.

Akt

ywne

życ

ie z

PO

ChP

4/4

Niniejszy materiał zebrano z pomocą ekspertów ds. POChP: profesora Thierry’ego Troostersa, dr Fabienne Dobbels, dr Roberto Rabinovicha oraz Karen Heslop. Zaktualizowano w lutym 2018 r.

www.europeanlung.orgInformacje dotyczące płuc

Fundacja ELF została założona przez Europejskie Towarzystwo Chorób Płuc (ERS), aby ułatwić komunikację pomiędzy pacjentami, opinią publiczną i specjalistami. chorób płuc i przez to wywrzeć pozytywny wpływ na medycynę układu oddechowego. ELF zajmuje się tematyką zdrowia płuc w całej Europie i łączy czołowych europejskich ekspertów medycznych, dostarczając informacje dla pacjentów i zwiększając świadomość chorób układu oddechowego w społeczeństwie.

©iStockphoto.com/arekmalang