Informator Rynkowy Elektroniki, 2016

Informator Rynkow

y Elektroniki

Wybierz najlepszego dostawc

PL ISSN 1732-808XNAKAD 15 000 egzemplarzy

2016InformatorRynkowyElektroniki

Wydanie specjalne jest dodatkiem do magazynu Elektronik

Produkcja CEM/EMSObwody drukowaneMateriay i narzdzia

Podzespoy elektroniczneKomponenty automatykiModuy komunikacyjne

Biura inynierskiei laboratoriaAparatura pomiarowaSystemy zasilania

http://www.digikey.pl

http://www.cst.commailto:[email protected]

INFORMATOR RYNKOWY ELEKTRONIKI 2016

4

Inyniera zatrudni pilnie

Jednym zwaniejszych czynnikw sprzyjajcych rozwojowi elektroniki wostatnich kilkunastu latach bya dobra dostpno na rynku wykwalifi-kowanych specjalistw, awszczeglnoci zdolnej kadry inynieryjnej. Stali si oni autorami wielu sukcesw krajowych przedsibiorstw oraz czonkami licznych inwestycji zagranicznych, zarwno jeli chodzi ozakady produk-cyjne oraz biura handlowo-techniczne, jak iplacwki zajmujce si wycz-nie projektowaniem. Oczywicie dostpno kadry technicznej po niszych kosztach wporwnaniu do bogatszych krajw Europy Zachodniej iUSA jest tylko jednym zwielu czynnikw wzrostowych, ale patrzc, jak wostatniej dekadzie rozwin si potencja firm wokolicach dobrych uczelni, mona uzna, e jest on zpewnoci istotny.

Niestety zerkajc na to, co dzieje si obecnie, mona doj do wniosku, e to rdo zaczyna si powoli wyczerpywa. Zapotrzebowanie na inynie-rw ikadr techniczn jest tak due, e wida pierwsze symptomy braku fachowcw. Wprasie branowej pojawiy si ogoszenia zofertami pracy, awielkie firmy, ktrych przykadem moe by Jabil, przestaj przypomina niedostpne twierdze, organizuj dni otwarte, pozwalaj zwiedza zakady iorganizuj praktyki dla studentw, wtrakcie ktrych staraj si zachci najlepsze osoby do podjcia pracy iinwestujc wkadr.

Pojawiajce si problemy na rynku pracy to take skutek niu demo-graficznego oraz tego, e kierunki techniczne wostatnich latach nie byy chtnie wybierane przez uczniw, m.in. dlatego, e nie jest to atwa cieka ksztacenia. To si powoli zmienia, midzy innymi na skutek licznych inicja-tyw iprogramw skierowanych do modych ludzi, ale wiadomo, e na zmia-ny jakociowe iefekty takich inicjatyw trzeba czeka dugo. Za spadajc dostpno specjalistw mona te obwinia emigracj wostatnich latach, anawet to, e po prostu nasycenie technik ycia staje si due, skompliko-wanie urzdze coraz wiksze ipracy jest wiele.

Zmiany takie zpewnoci rozbudzaj obawy, bo nie do koca wiadomo, czy s one dobr wiadomoci, czy z dla krajowego rynku elektroniki ijak wpyn na rozwj. Zpunktu widzenia inynierw iwykwalifikowanych spe-cjalistw to zapewne dobra wiadomo, bo oznacza lepsze warunki pracy iwiksze wynagrodzenie wprzyszoci. Zpunktu widzenia krajowych pro-ducentw elektroniki oraz firm zagranicznych obecnych wPolsce zjawiska te oznaczaj wiksz rotacj kadry iwysze wydatki na pace po to, aby utrzyma zesp. Koczy to te okres, kiedy polityka kadrowa bya prosta isprowadzaa si do publikacji ogosze oprac. Wraz zkolejn odson sytuacji na rynku naley si liczy, e coraz popularniejsze stawa si bd kontrakty dugoterminowe utrudniajce zmienianie pracy zdnia na dzie, przechodzenie do konkurencji zbaz klientw wgowie albo na dysku. Na razie s one charakterystyczne dla stanowisk menederskich, ale pa-trzc na rynek pracy za granic, nietrudno zauway, e tam to rozwizanie funkcjonuje od dawna.

Sukces firm elektronicznych wkolejnych latach iharmoniczny rozwj wprzyszoci bdzie zalea coraz bardziej od wypracowania sobie dobrych relacji zpracownikami. Std warto pamita, e poza wspomnianym ju utrzymaniem konkurencyjnych pac liczy si bd aspekty zwizane zmo-liwoci awansu, warunkami wfirmie oraz atmosfer wpracy. Zapewne co-raz czciej bdziemy te wiadkami tego, e kluczowi pracownicy bd sta-wa si wspwacicielami firm, przejmujc udziay lub akcje wspkach. Taki sposb nagradzania jest bardzo popularny za zachodni granic, unas dotyczy na razie pojedynczych firm.

Zmiany na rynku pracy to zpewnoci kolejne wyzwanie iproblem sto-jcy przed bran elektroniczn wkolejnych latach, ale szczliwie istnieje wiele skutecznych rozwiza, ktre mona podpatrywa za granic po to, aby nie zosta zaskoczonym. Krajowy rynek elektroniki zpewnoci jest inny od rynkw zachodnich, jeli chodzi odystrybucj, profil irelacje midzy firmami, ale wtpi, aby by inny wzakresie uwarunkowa na rynku pracy.

Robert Magdziak

http://www.pl.farnell.com


6

IRE Informator Rynkowy Elektroniki

jest dystrybuowany gwnie jako dodatek

do Magazynu Elektroniki Profesjonalnej

Elektronik oraz na imprezach branowych

zwizanych z elektronik.

Numer 17, wydanie 2016

PL ISSN 1732-808X

Redakcja:

Elektronik

Magazyn Elektroniki Profesjonalnej

ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa

tel. 22 257 84 42

faks 22 257 84 67

e-mail: [email protected]

www.elektronikaB2B.pl/ire

Zesp redakcyjny:

Robert Magdziak, Boena Krzykawska,

Andrzej Tumaski, Katarzyna Gugaa,

Grzegorz Krzykawski, Magdalena Korgul,

Katarzyna Winiewska

Dzia marketingu i reklamy:

Boena Krzykawska meneder wydania

Katarzyna Gugaa, Grzegorz Krzykawski,

Andrzej Tumaski, Magdalena Korgul,

Katarzyna Winiewska

tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67

Prenumerata:

Herman Grosbart

tel. 22 257 84 22


Skad i amanie:

Studio Adekwatna

Wydawca:

AVT-Korporacja spka z o.o.

ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa

tel. 22 257 84 99

faks 22 257 84 00


www.avt.com.pl

Dyrektor wydawnictwa:

prof. Wiesaw Marciniak

Wszystkie wymienione produkty, nazwy,

znaki firmowe (logo) s wymienione

wycznie w celach identyfikacyjnych

i mog by zastrzeonymi znakami

odpowiednich wacicieli. Redakcja nie

ponosi odpowiedzialnoci za tre reklam

i prezentacji oraz za jako zawartych

tam danych merytorycznych.

Spis treci Analizy rynku

Podzespoy elektroniczne

Dystrybucja komponentw elektronicznych

Systemy identyfikacji RFID

Zcza sygnaowe

Oprogramowanie EDA i narzdzia projektowe

Zcza silnoprdowe

Zcza silnoprdowe

Transformatory sieciowe ielementy indukcyjne

Przekaniki elektromagnetyczne

81

101

119

89

107

123

95

114

Produkcja urzdze elektronicznych

Kontraktowa produkcja elektroniki

Laboratoria badania urzdze elektronicznych

Urzdzenia technologiczne

Obwody drukowane12

36

20 28

Komponenty automatyki przemysowej

Urzdzenia do znakowania ioznaczania

Obudowy dla przemysu

Komunikacja sieciowa wprzemyle

Systemy pomiarowe

Komputery przemysowe

42

56

5247

60

Aparatura pomiarowa

Sprzt iaparatura dla szk iuczelni technicznych

Aparatura przenona

Analizatory jakoci energii elektrycznej

Laboratoryjna aparatura pomiarowa

66

77

71

74

mailto:[email protected]://www.elektronikaB2B.pl/iremailto:[email protected]:[email protected]://www.avt.com.pl


7

OD REDAKCJI 4Inyniera zatrudni pilnie 4Kalendarz imprez 8

ANALIZY RYNKU 10

PREZENTACJE I REKLAMY FIRM ELEKTRONICZNYCH 129

INFORMACJE 259 Indeks teleadresowy 259Indeks firm z podziaem na grupy produktw 269

ABC Elektronik 134Acte 55, 130Advanced MP Technology 103, 131Advantech Poland 64, 132, 304AET 133AG Termopasty 135Aksotronik 136AM Technologies 137AMB Technic 138Amtest Poland 139Andpol Elektronik 140Arrow Electronics Poland 141Artpol 142Artronic 136Astat 143Bazeko 144Biall 145BLelektronik 146BNS 147Bornico 148Cadrex 149CBTG Technologie 88, 150Computer Controls 100, 151CONEC 152Conrad Electronic 88, 156, 303Contrans TI 153CPS-IEP 157CSI Computer System for Industry 158CST 3, 159Cynel-Unipress 19, 160Dacpol 162DADAN Translations 161DiGi-Key 2EAE Elektronik 164Electro-Welle 165Elfa Distrelec 166Elhurt 167Elmark 168Elmatica 24Elmax 169Elpin 170Eltronika 171Elza Europe 172Emag Flex 173EMD Technology 174EPROM 182Espotel Poland 175Essemtec 176Euro-Impex Marketing 180Eurocircuits 178Evatronix 177Farnell element14 5, 183Future Electronics 184GLYN Jones GmbH & Co KG 185HARTING Polska 122, 186Hatron Electronic 22, 187Helmar 188Horizon Technologies 189IASE 190igus 191Impakt 192InduProgress 193Instytut cznoci Pastwowy Instytut Badwczy 194Instytut Tele i Radiotechniki 195

Interflux 196InterPhone Service 17, 197Jakubowski Mechanika 198JM Elektronik 13Koma laser 199Kompania Elektroniczna 200KONO 201Kradex 199Lafot Elektronik 202Lastenic 27Lenz Urzdzenia dla elektroniki 203Leon Instruments 182Linde Gaz Polska 204LOKTECH 206Lumel 207Masters 208MBO-Hutmen 209Mechatronika 210Merserwis 211Micros 213MPL Power Elektro 214Nanotech Elektronik 25, 215NCAB Group Polska 26, 216Orbit One 217OSRAM 218PAKT Electronics 219PB Technik 33, 220PCB Baltic 23, 221PCB Technology 222Phoenix Contact 223Polfer 105, 224Printor 225ProElwik 226Pulsar 227Quasar Electronics 73, 230QWERTY 228Relpol 231Renex 33, 232Robtools SMT 236Rohde Schwarz 234Ropla Elektronik 237Scanditron 238Securus 239Semicon 88, 240Semics 239SMT-TECH 33, 243SMTronic 242Soft Com 15Solitech 246Soyter Components 244Spin 245TECHBIT 247Techno-Service 250Telto 251Tespol 248TME 252Treston Ergona 253Tronia 246TS TRONIC 254UEI 255Unidruk 256Wamtechnik 257White Electronics 85, 258WM ELTAR 21

IRE

2016

Info

rmat

or R

ynko

wy

Elek

tron

iki

Spis treci

Info

rmat

orRy

nkow

yEl

ektr

onik

i


8

Kalendarium imprez targowych dla firm elektronicznych w2016 roku

Prezentujemy list najwaniejszych imprez targowych wybranych pod ktem krajowych firm elektronicznych. Oprcz wydarze krajowych zawarlimy te wybrane imprezy zagraniczne, ktre mog by interesujce

dla naszej brany, gwnie zEuropy iAzji. Mamy nadziej, e lista ta pomoe lepiej zaplanowa swj czas.

Redakcja

Data Nazwa imprezy Miasto Pastwo

1921 stycznia Omnisecure targi powicone kartom elektronicznym iaplikacjom Berlin Niemcy

2729 styczniaIntronika targi elektroniki profesjonalnej, komponentw,

elektroniki przemysowej itelekomunikacjiCelje Sowenia

2729 stycznia Printable Electronics targi elektroniki drukowanej Tokio Japonia

2929 stycznia LED Korea targi owietlenia ledowego Seul Korea Pd.

25 lutegoElectrotech.Light targi elektrotechniki,

owietlenia isystemw zasilajcychMisk Biaoru

45 lutego Elcom Caucasus wystawa automatyki, energetyki isystemw zasilania Tbilisi Gruzja

1819 lutego Mobile-IT targi rozwiza itechnologii mobilnych Krakw Polska

2325 lutegoEMV Dsseldorf targi, konferencja iwarsztaty

powicone zagadnieniom EMCDsseldorf Niemcy

2325 lutego Embedded World targi technologii systemw wbudowanych Norymberga Niemcy

14 marca Automaticon 2016 targi automatyki ipomiarw Warszawa Polska

910 marcaSmart Systems Integration targi technologii

MEMS, NEMS ikomponentwMonachium Niemcy

1517 marca Energy Storage targi magazynowania energii ze rde odnawialnych Dsseldorf Niemcy

911 marcaControl-Stom targi przemysowej techniki

pomiarowej (razem zinnymi imprezami STOM)Kielce Polska

1418 marcaDATE Design, Automation and Test in Europe

targi automatyki itestowaniaDrezno Niemcy

1418 marca CeBIT 2016 targi technologii informatycznych itelekomunikacyjnych Hanower Niemcy

1518 marca Amper targi elektroniki ielektrotechniki Brno Czechy

1517 marca

ElectronTechExpo targi komponentw elektronicznych isprztu do produkcji elektroniki

EXPO Electronica targi komponentw, urzdze imateriaw dla przemysu elektronicznego.

Moskwa Rosja

2324 marcaEmbedded Systems targi systemw embedded

iaplikacji czasu rzeczywistego Pary Francja

3031 marca Enex targi energetyki ielektrotechniki iodnawialnych rde energii Kielce Polska

57 kwietnia Lopec targi ikonferencja powicone technologii drukowanej elektroniki Monachium Niemcy

1214 kwietnia NEW National Electronics Week UK narodowy tydzie elektroniki wUK Birmingham Wielka Brytania

1315 kwietnia NewElectronics targi komponentw elektronicznych imoduw Moskwa Rosja

1316 kwietnia Hong Kong Electronics Fair targi elektroniki Hongkong Chiny

1922 kwietnia Elcom Ukraine targi energetyki, zasilania iautomatyki budynkowej Kijw Ukraina

1921 kwietniaS.E.E. Scandinavian Electronics Event

Elektronik/EP targi komponentw, aparatury ipomiarwSztokholm Szwecja

2628 kwietnia SMT Hybrid Packaging targi technologii dla przemysu elektronicznego Norymberga Niemcy

2529 kwietnia Hannover Messe targi przemysowe, automatyki iIT Hanower Niemcy

9


Data Nazwa imprezy Miasto Pastwo

1012 majaPCIM Europe targi systemw zasilania, energoelektroniki, energii

odnawialnej Sensor+Test targi technologii pomiarowych, sensoryki itestowania

Norymberga Niemcy

1012 majaExpopower targi energetyki oraz

Greenpower targi energii odnawialnejPozna Polska

1012 maja Smart Automation targi automatyki inapdw Wiede Austria

1820 majaBalttechnika targi przemysowe, automatyki

ienergetyki oraz energii odnawialnejWilno Litwa

2427 maja Mach-Tech targi urzdze przemysowych iautomatyki Budapeszt Wgry

31 maja 2 czerwca Eliaden wystawa ikonferencja elektroniki Oslo Norwegia

710 czerwca Caspian Power targi systemw zasilania ienergii odnawialnej Baku Azerbejdan

710 czerwcaITM Innowacje Technologie Maszyny oraz Maintenance

targi utrzymania ruchu, planowania ioptymalizacji produkcjiPozna Polska

2124 czerwca Automatica targi automatyki i mechatroniki Monachium Niemcy

2426 czerwcaHam Radio wystawa powicona radiokomunikacji amatorskiej

Maker World spotkania twrcw aplikacji elektronicznychFriedrichshafen Niemcy

27 wrzenia IFA targi elektroniki konsumenckiej Berlin Niemcy

69 wrzenia MSPO midzynarodowy salon przemysu obronnego Kielce Polska

1315 wrzenia Energetab midzynarodowe energetyczne targi bielskie Bielsko-Biaa Polska

1316 wrzenia IEAS targi automatyki ienergetyki Bukareszt Rumunia

1415 wrzenia

RF & HYPER Wireless (wramach eNOVA Paris) targi sprztu komunikacji radiowej, mikrofalowej iwiatowodowej,

Carrefour de llectronique (wramach eNOVA Paris) wystawa komponentw, sprztu do produkcji itestowania elektroniki

Pary Francja

26 wrzenia 1 padziernika

Eltech wystawa elektroniki ielektrotechniki Plovdiv Bugaria

2829 wrzenia Micro Nano Mems targi nanotechnologii Birmingham Wielka Brytania

37 padziernikaAutomatyka targi technologii pomiarowych,

sterowania, automatyzacji iregulacjiBrno Czechy

47 padziernika Taitronics targi elektroniki Tajpei Tajwan

1114 padziernika EloSys midzynarodowe targi energetyki, elektryki ielektroniki Trenczyn Sowacja

46 padziernika EuMW europejski tydzie technologii mikrofalowych Londyn Wielka Brytania

58 padziernika Ceatec Japan wystawa itargi zaawansowanych technologii Chiba/Tokio Japonia

69 padziernika LED and LED Lighting (dawniej LED Fair) targi owietlenia LED Stambu Turcja

1215 padziernikaExpoEnergiE (dawniej EEE) targi energii odnawialnej

itechnologii konwencjonalnychBukareszt Rumunia

1316 padziernikaElectronicAsia targi komponentw, elektroniki iwywietlaczy

HKTDC Hong Kong Electronics Fair (edycja jesienna) targi elektronikiHongkong Chiny

1820 padziernikaLASERexpo Targi Techniki Laserowej,

ROBOTshow Salon Robotyzacji iAutomatyzacjiSosnowiec Polska

1820 padziernika eCarTec targi powicone pojazdom elektrycznym Monachium Niemcy

1921 padziernika Renexpo Poland targi energii odnawialnej iefektywnoci energetycznej Warszawa Polska

2528 padziernika Matelec targi elektroniki ielektrotechniki Madryt Hiszpania

2527 padziernikaSemicon Europa targi materiaw, urzdze itechnologii do produkcji pprzewodnikw

Grenoble Francja

2527 padziernika Power Electronics targi energoelektroniki, komponentw isystemw Moskwa Rosja

2728 padziernika Technicon Innowacje targi techniki przemysowej, nauki iinnowacji Gdask Polska

811 listopada Electronica targi technologii isystemw do produkcji elektroniki Monachium Niemcy

2224 listopada SPS IPC Drives targi komponentw automatyki Norymberga Niemcy

1517 listopada Energetics targi energetyczne Lublin Polska


10

Polski rynek elektroniki

Analizy trendw i kierunkw rozwoju


11

Kontraktowa produkcja elektroniki Obwody drukowane

12 20

28 36

Urzdzenia technologiczne do produkcji elektroniki

Laboratoria badania urzdze elektronicznych

wok niej krci si cay biznes

PRODUKCJA URZDZE ELEKTRONICZNYCH


11


12

Pace wPolsce s nisze ni wkra-jach Europy Zachodniej, co przeka-da si korzystnie na koszty dziaal-noci firm ina ich konkurencyjno. Ta rnica nie jest ju moe bardzo dua, raczej tylko umiarkowana, ale rednio koszty pracy mamy nisze. Drugim korzystnym czynnikiem jest relatywnie nieza dostpno wy-ksztaconej kadry inynierskiej ijej wysokie kompetencje, bez ktrych firmy elektroniczne nie s wstanie si rozwija. Kolejny czynnik ztej grupy jest opisywany tak, e wPol-sce jest motywacja do pracy. Mamy bardzo dobre podejcie do pracy ietyk, du wiadomo rzetelno-ci wbiznesie. Liczy si te dobra lokalizacja Polski blisko rynkw skandynawskich ikrajw Europy Zachodniej oraz brak granic celnych idrogowych wUE. Zapewnia to szyb-ko realizacji zlece, nisze koszty transportu wporwnaniu zAzj.

KONTRAKTOWA PRODUKCJA ELEKTRONIKIProdukcja elektroniki na zlecenie to usugi, wktrych Polska od wielu lat odgrywa rol korzystnej alternatywy dla podwykonawcw dalekowschodnich. Decyduje otym wykwalifikowana kadra inynierska, wysoka jako technologii, blisko geograficzna, nisza ni wkrajach zachodnich cena, atake atwiejsze egzekwowanie wasnoci patentowej. Zapotrzebowanie na usugi kontraktowej produkcji elektroniki to wynik zmian koncepcyjnych wpodejciu do tworzenia sprztu elektronicznego, efekt powstawania coraz liczniejszych maych innowacyjnych firm, biur projektowych, atake skutek potrzeb przedsibiorstw, dla ktrych rdze biznesu ley poza elektronik. Zkolei dla firm wiadczcych usugi EMS koncentracja wycznie na produkcji pozwala bezpiecznie inwestowa wtechnologi iskupi si na rozwoju usug kompleksowych, projektowych, montaowych, mechanicznych iposprzedanych.

Ocena stopnia specjalizacji dostawcw usug produkcyjnych. Dla a 35% firm produkcja kontaktowa to gwna specjalizacja inajwaniejsza dziaalno biznesowa. Innymi sowy, co trzecia firma ma wski profil tego typu. Na przeciwnym biegunie znalazo si 18% przedsibiorstw, czyli mniej wicej co pita firma traktuje monta jako niewielki dodatek, np. do dystrybucji komponentw, wasnej produkcji, produkcji pytek drukowanych lub innej podobnej dziaalnoci. Oglnie wporwnaniu do innych sektorw elektroniki omawianych wnaszych analizach, usugi EMS s nielicznym wyjtkiem, gdzie firmy wsko specjalizowane s wwidocznej przewadze.

wiatowy rynek elektroniki ma obecnie charakter globalny, awiele firm ma rozproszon struktur, za pomoc ktrej producenci staraj si wykorzysta atuty poszczeglnych regionw. Std bior si unas biura projektowe, pojawia si wsppra-ca maych krajowych producentw elektroniki wykonujcych usugi dla midzynarodowych koncernw oraz trwa dywersyfikacja produkcji zin-nych krajw do Polski, take poprzez inwestycje firm zagranicznych. Wta-kim ukadzie biznes ma coraz wik-sze zapotrzebowanie na usugi tak projektowe jak iEMS.

Producentom kontraktowym sprzyja to, e sam rynek elektroniki nieprzerwanie ronie, aurzdzenia elektroniczne zaczynaj by stosowa-ne wnowych gaziach przemysu, bo jest coraz wicej projektw izle-ce. Nowe otwarcia, takie jak owie-tlenie LED, komunikacja M2M lub wchodzce na rynek aplikacje IoT, apo stronie bardziej specjalistycz-nej take aplikacje przemysowe, s tworzone czsto przez nowe, inno-wacyjne iniewielkie firmy. Takich przedsibiorstw, ktre potrafi za-

projektowa ukad, ale nie maj mo-liwoci jego montau, mamy coraz wicej, awpoczeniu zcoraz wik-szym zaawansowaniem technologii, miniaturyzacj inowymi obudowami podzespow, coraz czciej okazuje si, e usugi kontraktowe s baz iniezbdn infrastruktur rozwoju.

Firmy kontraktowe mona te traktowa jako dostawcw zaawan-sowanej technologii produkcji, bo-wiem na wiele innowacyjnych ma-szyn producentw elektroniki nie sta. Mylc oprodukcji elektroniki, wwikszoci przypadkw rozwaa si drukark do nakadania pasty, au-tomat montaowy ipiec, ale wprak-tyce sprztu potrzeba wicej, coraz wicej, bo wymagania technologicz-ne rosn. Wwarunkach krajowych lokalne firmy kontraktowe obsuguj gwnie krtkie irednie serie, gdzie wkrtkim czasie trzeba wyprodu-kowa specjalistyczne urzdzenie. Wtak zdefiniowanym obszarze za-wsze jest wiksza presja na jako, potrzeba wykonania dodatkowych operacji, np. lakierowania ibogaty park maszynowy usugodawcw sta-je si potnym atutem.

Wojciech BielakKompania Elektroniczna

Na ile atrakcyjnym klientem dla brany EMS s klienci spoza brany elektroniki?Producenci niezwizani zelektronik, ktrzy s zainteresowani wspprac zpartnerem uwalniajcym ich od kopotw zelek-tronizacj swoich produktw, stanowi dzisiaj nisz na rynku icoraz czciej s postrzegani jako atrakcyjna grupa klientw. To dlatego, e przez wiele lat producenci kontraktowi koncentrowali si na obsudze OEM-owego rynku elektroniki. Dzisiaj okazuje si, e brane meblarska, medyczna, owietleniowa, AGD, reklama, mimo e nie s bezporednio kojarzone zelektronik, to jednak maj coraz wiksze potrzeby irozwijaj rynek usug EMS. Firmy takie traktuj elektroniczny wsad jako czarn skrzynk, ktr nazywaj pytk ichc j kupowa na takich samych warunkach, jak firmy elektroniczne podzespoy, czyli bez wnikania, co jest wrodku.

Coraz wicej firm EMS dostarcza usug montau razem zpodzespoami. Skd wynika takie dziaanie?Taki krok jest prost konsekwencj struktury kosztw produkcji urzdze elek-tronicznych. Udzia pytki PCB wnich to 1020%, udzia montau wynosi mniej wicej tyle samo, co oznacza, e okoo 70% ceny wyprodukowania przypada na podzespoy. Zamiast walczy odrobne obniki na pytkach czy obnia ceny montau ouamki grosza, warto lepiej zacz optymalizowa ceny podzespow, bo tam moliwoci wpywania na cen caoci s bez porwnania wiksze. Dlate-go firmy rozwijajce kompleksow usug inwestuj wpotencja wtym zakresie, np. sprowadzaj elementy bezporednio od producentw, robic tzw. importy celowe pod projekt. Dla klientw to te jest opacalne, bo czsto udystrybutora konieczne jest kupienie caego opakowania jednostkowego izniewykorzystan iloci nie wiadomo co zrobi.

http://www.jm-ems.plhttp://www.jm-ems.plmailto:[email protected]://pl-pl.facebook.com/jmelektronik


14

Problemy rynku EMSWostatniej dekadzie rynek usug

EMS wPolsce rozwin si znacz-co igdyby policzy wszystkie firmy tego typu dziaajce wkraju, zbliy-libymy si do setki przedsibiorstw. To spora grupa firm, ktra nieste-ty wduej czci konkuruje midzy sob wstaraniu ozlecenia od firm polskich, bo jak wynika zbadania ankietowego, udzia zlece zagra-nicznych wprawdzie ronie, ale nie na tyle, aby zaspokoi oczekiwania wszystkich. Efektem jest zaostrzaj-ca si konkurencja iwzrost znacze-nia ceny wnegocjacjach handlowych. Procesy takie wida gwnie po stro-nie maych firm, ktre s oskarane oprac po zanionych kosztach.

Rosnca liczba montaystw idua konkurencja utrudnia konieczno cigego inwestowania i by moe wniedugim czasie zwikszy polaryza-cj rynku na firmy garaowe itakie, ktre sta na najnowszy sprzt. Proces ten bdzie wynika ztego, e wkocu obnianie cen po to, aby zdoby zlece-nia, bdzie odbywao si kosztem ja-koci. Niskie ceny stworz zamknity krg niemocy nie pozwol na rozwj iinwestycje, na skutek ich braku obni-y si jako, aza sabe usugi nikt nie bdzie chcia paci itd. Atmosfer na rynku podgrzewaj dodatkowo firmy zDalekiego Wschodu, ktre dziaaj wpodobny sposb, oferuj komplek-sow produkcj wyrobw gotowych iograniczaj pole manewru.

Profile dostawcw usug produkcji elektroniki na zlecenie

Nazwa firmy

3E E

BSA

ltel

AM

B Te

chni

cA

ndpo

lA

ssel

Beso

Blab

erk

Born

ico

Celja

r Ele

ktro

nik

CME

Conv

elCr

eote

chD

GTr

onik

EAE

Elek

tron

ikEC

Syt

stem

sEl

cad

Elec

tro-

Wel

leEl

hurt

Elm

akEl

max

Elpl

ast

Else

koEl

za E

urop

eEm

ag S

erw

isEn

teEp

rom

ES S

yste

m N

TEs

tron

ika

Flex

tron

ics

Inel

ar

Liczba posiadanych linii SMT Monta BGAMonta BGALiczba stanowisk do montau THT

212

210

4

100

320

36

314

3 8

25

48

18

240

210

14

110

318

3

110

15

212

620

210

220

25

230

24

18

12

Monta moduw ipodzespow (SMT/THT)Integracja urzdze (okablowanie, mechanika)Lutowanie selektywneLutowanie kondensacyjneNakadanie powok ochronnychZalewanie (ywicami, silikonami)

Kontrola optyczna AOI Inspekcja X-RayTesty ICT/ FCTBadania klimatyczne

Wykonanie pytek drukowanych iszablonwWykonywanie wizek kablowychLaboratorium badawcze EMC

Nazwa firmy

Inte

rPho

neIT

RJM

ele

ktro

nik

Kom

pani

a El

ektr

.La

rs C

o.Lu

mel

Maj

star

Mar

gol

Mer

awex

Mik

ro-A

utom

atyk

aM

iSte

rN

etEk

oPP

Ele

ctro

nix

Palm

Ele

ctro

nic

Part

nert

ech

Prin

tor

Profi

llPr

opox

Radm

orSe

curu

sSe

mic

onSk

alm

exSM

Tron

icSo

ftco

mSo

litec

hSo

nel

Sow

arTa

tare

kTe

ster

TS T

roni

c

Liczba posiadanych linii SMT Monta BGAMonta BGALiczba stanowisk do montau THT

315

14

320

110

210

132

25

22

125

15

13

23

24

21

330

316

318

25

110

23

310

320

312

15

2

12

270

124

120

114

440

Monta moduw ipodzespow (SMT/THT)Integracja urzdze (okablowanie, mechanika)Lutowanie selektywneLutowanie kondensacyjneNakadanie powok ochronnychZalewanie (ywicami, silikonami)

Kontrola optyczna AOI Inspekcja X-RayTesty ICT/ FCTBadania klimatyczne

Wykonanie pytek drukowanych iszablonwWykonywanie wizek kablowychLaboratorium badawcze EMC


15

s dodatkowo zaostrzane. Nadwyki mocy przerobo-wych uproducentw elektroniki zawsze pojawiay si na rynku, niemniej ich wpyw na relacje jest zmienny, im koniunktura jest sabsza, tym niestety wikszy.

Jako cay czas oczkiem wgowie...Najwaniejszym wymogiem stawianym przed kontrak-

tow firm usugow przez cay czas jest wysoka jako. Rnica midzy okresem sprzed piciu lat aobecnym jest taka, e dawniej t jako kontrolowano gwnie wizualnie ipoprzestawano na gorliwych zapewnieniach,

Jak wiadomo, koszty pracy wChinach rosn, asza-cunki mwi, e jest to ju tylko 10%, ale dynamika tego procesu przez cay czas nie jest wysoka. Tamtejsze firmy take obniaj ceny, std konkurencja dalekowschod-nia jest nadal silna. Akoszty zatrudnienia wkraju te nie stoj wmiejscu. Innymi sowy, nie mona liczy, e wbiznesie kontraktowym orelacjach na rynku decyduj wycznie uwarunkowania wewntrzne.

Na rynek usug kontraktowych wpywa te to, e out-sourcing nie jest powszechny wprodukcji elektroniki ani nie jest celem, do ktrego d wszyscy producenci. Due firmy maj zreguy wasny park maszynowy, coraz czciej na taki krok decyduj si te firmy oredniej wielkoci. Decyzje takie wynikaj zchci zapewnienia elastycznoci wbiznesie, awic po to, aby firma moga szybko reagowa na zmienny popyt, pilnowa jakoci, szybko tworzy prototypy itd. Czsto dzia produkcyjny jest tworzony iutrzymywany, bo zarzd firmy ikadra inynieryjna tego po prostu chc, bez wzgldu na sens irachunek ekonomiczny.

Specjalici sygnalizuj, e krajowy rynek elektroniki ma zachowawczy charakter idenie do produkcji we wasnym zakresie jest pochodn tej postawy. Dostawcy usug EMS potrafi wymieni co najmniej dziesi przy-czyn, dla ktrych produkcja we wasnym zakresie nie ma sensu, dajc do zrozumienia e producenci elektroniki postpuj nieracjonalnie. Suchajc drugiej strony nie-rzadko okazuje si, e firmy inwestuj wpark maszyno-wy, bo ceni sobie elastyczno dziaania, bezpieczestwo wasnoci intelektualnej, szybko ipodobne aspekty. Przesanki do takich decyzji s zatem zoone.

Firmy inwestuj w park maszynowy nierzadko wprzewiadczeniu, e przyniesie im to wiele korzy-ci. Dopiero po pewnym czasie albo wmomencie gor-szej koniunktury na rynku zaczynaj dry, ile ich ta samowystarczalno kosztuje. Czsto efektem tych analiz jest prba wyjcia na rynek zusugami po to, aby zarobi przynajmniej na koszty stae. Takie zle-cenia na rynku przebijaj si praktycznie wycznie cen, przez co te opisane powyej negatywne zjawiska

dr Jacek TomaszewskiSemicon

Jakie zmiany zachodz na krajowym rynku usug kontraktowych?Niewtpliwie firmy kontraktowe szybko si rozwijaj inabieraj dowiadczenia bizne-sowego. Pewne technologie iurzdzenia, ktre jeszcze kilka lata temu byy trudno dostpne, obecnie staj si wrcz standardowym wyposaeniem. Dobrym przykadem moe by tutaj inspekcja AOI, konieczno posiadania czy te dostpu do urzdzenia X-Ray. Ronie take popularno technologii nanoszenia powok hydrofobowych iochron-nych (conformal coating).Od strony biznesowej odbiorcy usug EMS oczekuj dzisiaj czsto kompleksowej usugi montau wraz zzaopatrzeniem welemen-ty. Stawia to nowe wyzwania przed dziaami przygotowania produkcji ifinansowym wtych firmach. Duy potencja finan-

sowy firm EMS wprzypadku wielu kontraktw staje si obecnie krytycznie wany izaczyna przesdza ootrzymaniu zlecenia.Dua ilo rodkw UE zainwestowanych wpolskie firmy EMS iblisko rynkw eksportowych oraz dobre zasoby ka-drowe wykwalifikowanych pracownikw, przeoyy si na wzrost liczby iwielko firm kontraktowych wkraju. Wydaje si jednak, e dua cz firm EMS, zwaszcza tych mniejszych, ogranicza ofert do podstawowych technologii montaowych ikonkuruje na rynku nisk cen. Jest to poniekd zrozumiae, bo produkcja zoonych pytek wymaga poniesienia duych nakadw na urzdzenia testujce jak AOI, X-Ray, ICT, SPI. Poza maszynami wanym dla firm EMS zadaniem jest wdroenie zintegrowanego systemu ERP, traceability, umoliwiajcych uzyskanie formalnych certyfikatw jakociowych co wefekcie daje moliwo wsppracy zwielkimi firmami ztego wiata. By moe nowa perspektywa finansowa UE 20152020 pozwoli na uzyskanie kolejnych rodkw dla polskich EMS ida nowy impuls rozwojowy brany.

http://www.softcom.plmailto:[email protected]


16

e jest ona dotrzymywana. Dzisiaj kontrola jakoci musi by potwier-dzona poprzez 3D AOI, X-Ray iodpo-wiednie testowanie. Klienci zwracaj ponadto uwag na przestrzeganie zasad ochrony ESD oraz utrzymanie standardw jakoci gwarantowanych przez ISO 9001. Niestety zbyt czsto firmy podejmoway si dziaa po-nad ich siy, zapewniajc, e s wsta-nie utrzyma na wysokim poziomie wiadczone usugi przy niskiej cenie,

niestety tak nie jest. Poniewa klient ma ograniczone moliwoci rzetelne-go skontrolowania jakoci dostaw-cy przed zleceniem prac, kieruje si gwnie cen usugi, co potem mci si na jej jakoci. Std wprzypadku montau kontraktowego zawsze b-dzie ona wiodcym tematem.

TraceabilityPopularnym tematem zwizanym

zjakoci jest dzisiaj traceability.

Terminem tym okrela si moli-wo przeledzenia drogi produk-tu, od momentu jego powstania zsu-rowcw, do momentu gdy trafi on do ostatniego klienta wacuchu do-staw. Znajc histori danego towaru, jestemy wstanie odszuka dostawc komponentw lub surowcw, ktre maj wpyw na np. obnienie jako-ci naszego produktu, wezwa do serwisu innych wacicieli urzdze-nia wykonanego ztych samych kom-ponentw itd. Obowizek ledzenia historii produktw spoczywa m.in. na producentach zbrany farmaceu-tycznej imotoryzacyjnej. Okazuje si jednak, e wiele firm, ktre nie maj takiego obowizku, same dla swojego bezpieczestwa decyduj si na wdroenie systemu traceability, wtym wiele firm elektronicznych.

Wprowadzenie traceability daje fir-mie kilka korzyci. Przede wszyst-kim spenione s wymogi narzucone przez obowizujce prawo. Najwa-niejsz jednak zalet takiego syste-mu s oszczdnoci. Wiedzc, zja-kich elementw wyprodukowano produkt niespeniajcy norm kon-troli jakoci, szybko mona wstrzy-ma produkcj iwysyk. Przekada si to oczywicie na finanse obsu-g reklamacji, zmniejszenie kosz-tw produkcyjnych (nie produkuje-my wyrobu, ktry potem nie moe by wykorzystany), kary umowne dla

Jerzy Bieschke, Assel

Jakie zjawiska na rynku usug EMS warto odnotowa?Do niedawna gwnie zagraniczne przed-sibiorstwa szukay partnerw do produkcji kontraktowej. Dzisiaj ju ipolskie przedsi-biorstwa coraz czciej rozwaaj zlecanie produkcji partnerowi EMS inie traktuj posiadania wasnej produkcji jako absolutnej koniecznoci. Zmienia si te charak-ter zlece s one bardziej zrnicowane. Klienci nie skupiaj si tylko na samym montau, ale te na towarzyszcych temu usugach. Ponadto do firm EMS coraz czciej trafiaj projekty omniejszych wolumenach, aowikszej kompleksowoci.

Jakie s czynniki sprzyjajce rozwojowi rynku EMS wPolsce?Otoczenie strukturalne wPolsce jest coraz lepsze mamy auto-strady, coraz lepsze poczenia. Ponadto ronie zaufanie do Polski. Nie kojarzy si ju Polski zpastwem nieznanym, nasza aktywno polityczna igospodarcza jest zauwaalna na arenie zarwno Unii Europejskiej, jak imidzynarodowej. Polska kojarzona jest take ze znacznym wzrostem gospodarczym. Rankingi Polski rosn te wodniesieniu do wzrostu iklimatu gospodarczego.

Kolejnym czynnikiem, ktry moe sprzyja rozwojowi rynku EMS wPolsce, jest niestabilna sytuacja za wschodni granic. Strumie inwestycji, planowany do ulokowania wRosji lub na Ukrainie, wwietle kryzysu moe tam nie dotrze ima du szans by ulokowany wPolsce, jako miejscu bezpiecznym politycznie.

Jaka jest rola jakoci izaawansowania technologii wbiznesie EMS/CEM?Zaawansowanie technologiczne ma due znaczenie, dlatego Assel stale inwestuje wnowe technologie. Pozwala nam to na realizacj szerokiego spektrum projektw idaje moliwo sprostania kademu zwyzwa. Ponadto coraz wicej zlece wymaga bardzo zaawansowanej technologii. Wielu klientw utrzymujedugotrwa wspprac zkontraktorem, ktry ofe-ruje wysoki poziom technologii, bo za tym stoi wysoka jako. Jest to szczeglnie istotne wtakich miejscach, gdzie proces produkcyjny jest oparty namaszynach iautomatach. Sfera technologiczna samych maszyn to jedno, ale te niezwykle istotnym wspierajcym aspektem jest zaawansowane rozwi-zanie informatyczne. Assel inwestuje wanie wsoftware, ktry jest bardzo istotnym czynnikiem jakociowym, gdy stanowi ochron przed bdami ludzkimi.

Wikszo firm kontraktowych, azwaszcza te, ktre zainwestoway sporo rodkw wnowe maszyny irozbudowany park maszynowy, jest zainteresowana wspprac zpartnerami zzagranicy. Polskie firmy s wstanie zapewni nisze koszty przy niezej jakoci, std przy duej konkurencji iograniczonej chonnoci rynku krajowego otwarcie si na zagranic wydaje si naturalne. Taka ch do eksportu usug bya zawsze widoczna wbrany od strony werbalnej, natomiast ju niekoniecznie wrzeczywistej sprzeday. Bowiem trzy lata temu co pita firma nie eksportowaa usug wcale, dla blisko dwch trzecich zlecenia zagraniczne przynosiy do 10% sprzeday. Tym razem jest nieco lepiej firm, ktre maj zzagranicy do 10% sprzeday, jest poowa, awic nieco mniej, co trzecia firma ztego zestawienia uzyskuje nawet wicej, do 25% obrotw.

dostawcy wadliwego komponentu itp. Zkolei wprzypadku firm hand-lowych mamy przede wszystkim do czynienia zmoliwoci wycofania wadliwej partii towaru, obsug re-klamacji itp. Nie bez znaczenia jest te kwestia zaufania do marki. Szyb-kie dziaania firmy, moliwe po wpro-wadzeniu systemu traceability, prze-nosz si na jej postrzeganie przez konsumentw, dlatego wiele firm inwestuje woprogramowanie bazo-danowe pozwalajce na zapisywanie wszystkich takich danych oproduk-cji oraz korzysta zdostaw kompo-nentw odpowiednio oznakowanych przez dystrybutora pod tym ktem.

Projektowanie ielastyczno dziaania

Obszar produkcji kontraktowej elektroniki to doskonay przykad, jak szybko rosn wymagania klien-tw w stosunku do kooperantw. Poniewa jako iterminowo re-

alizacji zlece nie s ju elementem konkurencyjnoci takich firm, tylko standardem, aktualnie klienci kon-centruj si na niskiej cenie, przy jednoczesnym zachowaniu duej ela-stycznoci ze strony dostawcy wza-kresie zmieniajcego si popytu. Po-wszechnie oczekuje si te, e firma kontraktowa zapewni wiedz oraz po-moe skutecznie ograniczy koszty produkcji. Galopujca miniaturyza-cja, szybko zmieniajce si technolo-

gie powoduj duo problemw tech-nicznych, zwaszcza gdy elektronika nie jest centrum biznesu dla zlece-niodawcy. Wmiar jak zasig elek-troniki si poszerza onowe dziedzi-ny, takich firm jest coraz wicej iich udzia wstrukturze zlece dla produ-centw kontraktowych wzrasta. Jest to logiczne, bo klasyczni producenci elektroniki, tacy ktrzy operuj na wikszych seriach produkcyjnych, maj nierzadko wasne linie.

Oczekiwania klientw korzystajcych zusug firm EMS iCEM wzakresie oferty iwsp-pracy pod ktem biznesowym wydaj si jasno sprecyzowane. Na pierwszej pozycji, jeli chodzi ohierarchi oczekiwa, ulokowaa si cena, co wwietle powyszych rozwaa byo oczywicie do przewidzenia. Odrobin sabiej oceniono, ale cay czas pozostaj one jako bardzo wane, termin wykonania ijako usugi. Warto zauway, jak wysokie s notowania kompleksowej usugi, potencjau technicznego oraz elastycznoci dziaania, czyli innymi sowy chci izdolnoci organizacyjnej do dopasowania si do nietypowych wymaga ispecyficznej sytuacji. Klienci oczekuj, e producent kontraktowy bdzie pomaga, anie stawia warunki iwymagania iwyranie oczekuj, aby rynek EMS/CEM by frontem do klienta.

http://www.interphone.com.pl


18

Im elektronika jest dla danej fir-my bardziej odlega od centrum biznesu, tym zapotrzebowanie na usug kompleksow jest wiksze. Wteorii wystarczy dostarczy do firmy kontraktowej dokumenta-cj iodebra gotowe, zmontowane urzdzenie. Niestety, czsto sabe kwalifikacje ibrak dowiadczenia konstruktorw iprojektantw wfir-mach elektronicznych uniemoli-wiaj bezproblemow realizacj ta-kich wymaga. Nakada to na firmy kontraktowe coraz wicej obowiz-kw kojarzonych zprojektowaniem iprzygotowaniem produkcji.

Klienci oczekuj kompleksowej ob-sugi, wcznie zuczestniczeniem w fazie przygotowania projektu ijego wdroenia, optymalizacji pod ktem funkcjonalnym ikosztowym oraz zapewnienia serwisu dla pro-duktu. Std wida, e dla zapewnie-nia harmonicznego rozwoju bizne-su niezwykle istotne jest posiadanie wewntrznego biura projektowego oraz profesjonalnego laboratorium EMC, zmoliwoci uzyskania cer-tyfikatw dopuszczajcych. Klienci coraz czciej pytaj oszkodliwo produktw lub procesu produkcji dla rodowiska naturalnego. Wymaga-j kart charakterystyki substancji ipproduktw, zwracaj uwag na sposb postpowania zodpadami poprodukcyjnymi. Dobrze jest mie ponadto caociow wiedz na temat brany od znajomoci produkcji PCB poprzez technologie montau iznajomo komponentw. Wane jest take nieszablonowe podejcie do zagadnie, nazywane czsto ela-

stycznoci, bo kojarzy si ono zmi-nimalnymi kopotami.

Wysokie wymagania klientwKomentujc rozwj brany iwska-

zujc, e wymagania klientw firm EMS szybko rosn, nie sposb przej obojtnie wobec tego, e te wymagania s czsto uznawane za

wygrowane. Wielu specjalistw sy-gnalizowao wankietach, e klienci maj absurdalnie niskie oczekiwa-nia cenowe, nie tylko jeli chodzi okoszt produkcji urzdzenia, ale take wzakresie finansowania usug dodatkowych, jak koszt magazy-nowania podzespow igotowych produktw. Klienci te minimali-zuj wielko zamawianych jedno-razowo partii urzdze po to, aby ograniczy zaangaowanie wasne-go kapitau. Pozornie jest to dziaa-nie uzasadnione ekonomicznie, ale niestety terminy dostaw wielu pod-zespow s na tyle dugie, e jedno-czesne spenienie wymaga ceno-wych iilociowych nie jest moliwe.

Duym problemem wtej brany jest niedostrzeganie przez klientw rnicy midzy elektronik konsu-menck aspecjalistyczn itraktowa-nie wyrobw elektronicznych jako co, co powinno by tanie idodat-kowo tanie zkadym miesicem, do czego przyzwyczaja nas rynek

Artur Pudelski, EAE Elektronik

Jakie s tendencje wzakresie koniunktury wbrany?Klientw wbrany EMS moemy podzieli na dwie grupy. Pierwsza znich to firmy, ktre szukaj tylko tych usug, jakich nie mog wdanej chwili wykona. Ta grupa zduym prawdopodobie-stwem zacznie kompletny monta we wasnym zakresie, jeli tylko znajdzie rodki na zakup maszyn. Druga grupa jest zdecydowana na model biznesowy, uwzgldniajcy outsourcing usug montau. To wanie wzrost liczeb-noci tej grupy pozytywnie wpywa na koniunktur.Na przestrzeni ostatnich kilku lat zauwaalne jest poszerzenie si grona klientw typu ODM. Wiksz rol odgrywaj rwnie biura projektowe, realizujce zaawan-sowane projekty dla firm zcaego wiata iposzukujce usug montau prototypw, krtkich serii wdroeniowych aczsto rwnie serii produkcyjnych. Dobra cena ijako usug projektowych wnaszym kraju zachca do prb lokowania wPolsce montau kompletnych urzdze.

Na jakie czynniki oferty kad nacisk klienci?Jako, obok ceny iczasu realizacji, jest jednym znajwaniejszych parametrw, ktry klienci wbrany EMS bior pod uwag. Zauwaalny jest spadek liczby zapyta, wktrych gwnym kryterium jest najnisza cena. Coraz czciej, przy omawianiu warunkw umowy, wpierwszej kolejnoci pod uwag brane s termin realizacji oraz moliwoci technologiczne wykonania zlecenia. Jako montau wedug standardu IPC staje si norm, obserwujemy wzrost zainteresowania klas 2. Konieczno cigego ledzenia nowoci wtechnologii montau oraz inwestowa-nia wpark maszynowy iszkolenia pracownikw wynikaj zzapyta odbiorcw omonta komponentw 0201, BGA/LGA obardzo maym rastrze, lutowanie selektywne, lakierowanie selektywne, mycie pyt zweryfikacj czystoci jonowej oraz o kompleksow kontrol procesu (SPI, AOI, X-Ray). Podsumowujc czym wiksze zaawansowanie technologiczne procesu jestemy wstanie zaoferowa, tym szerzej otwieramy si na potrzeby klientw izwikszamy szans na znalezienie swojego miejsca wbrany.


19

telefonw, tabletw, telewizorw, konsol itp. Problemem jest rwnie niezrozumienie zalenoci midzy cen, jakoci iterminem dostaw, co zjednej strony wydawaoby si oczywiste, ale jak wida, dla wik-szoci nie jest.

Kompleksowa usuga produkcyjna powinna by dzisiaj realizowana ra-zem zpodzespoami, niemniej zuwa-gi na funkcjonujcy szeroki asorty-ment podzespow usugi zzakupem elementw borykaj si zproblema-mi zdostpnoci.

Popularne nowociWzakresie operacji technologicz-

nych skadajcych si na katalog usug producentw kontraktowych coraz czciej wymienia si lakiero-wanie pytek, wtym take ich selek-tywne pokrywanie izabezpieczanie. Taka operacja poprawia odporno ukadu na naraenia rodowiskowe imona zauway, e usuga ta sta-

je si do powszechna. Coraz wik-sze zainteresowanie widoczne jest wzakresie montau elementw na podoach metalowych (laminaty zrdzeniem metalowym do owietle-nia LED) ipodoach gitkich (lami-naty flex). To samo dotyczy monta-

u 3D, awic takiego, gdzie podoe nie jest paskie. Wporwnaniu do lakierowania, ktre jest ju wbran-y znane istosowane, kolejn nowo-ci wchodzc na rynek jest plazma, awic technologia czyszczenia ipo-krywania pytek.

Cynel-Unipress Sp. z o.o.

Topniki welu do napraw ipoprawek na polutowanych pytach PBC, moco-wania kulek BGA, MBGA, operacji typu flip-chip.

Druty rdzeniowe oowiowe ibezoo-wiowe ztopnikami do zastosowa welektronice profesjonalnej iama-torskiej.

Pasty lutownicze SMT szeroka gama past typu No Clean, cakowicie bezha-logenkowych, low voiding, do proce-su reflow (convection, vapour phase).

www.cynel.com.pl

Galeria produktw

Zestawienie popularnych usug oferowanych przez firmy EMS iocena ich znaczenia zpunktu widzenia klientw. Oczywicie naturalnie na pierwszej pozycji znalaz si monta SMT/THT, bo od tego zaczyna si ten biznes, ale warto zauway, e znaczenie moliwoci zlecania montau wraz zkupnem podzespow przez firm EMS oceniono wtym zestawieniu bardzo wysoko, wyej ni dawniej. Dowodzi to, e wprzyszoci dostp do tanich komponentw irde zaopatrzenia zapewniajcych krtkie czasy ich dostaw moe sta si kluczowym czynnikiem przewagi rynkowej. Usuga kompleksowa zdostaw podzespow niestety premiuje na rynku firmy due, takie ktre maj duy obrt pozwalajcy na uzyskanie wikszych rabatw lub na wspprac bezporednio zproducentami zpominiciem sieci dystrybucji. Podobnie wysoko oceniono wankietach znaczenie usug projektowych iwsparcia technicznego, czyli innymi sowy kompetencje techniczne zwizane ztworzeniem elektroniki. To dlatego, e usugi EMS kierowane s coraz czciej do firm, ktrych rdze biznesu ley gdzie indziej.

http://www.cynel.com.pl


20

Od mniej wicej dekady najwik-szym problemem krajowego rynku obwodw s pytki drukowane im-portowane zDalekiego Wschodu. Nie jest to temat dla rynku nowy, taki ktry pojawi si wostatnich kilku latach, ale oile jeszcze 5 lat temu mona byo dyskutowa na temat siy oddziaywania tego zjawiska na rynek iwskazywa, e wzasadzie dotyczy on wskiego obszaru zasto-sowa ikilku firm zajmujcych si importem pytek do Polski, to obec-nie wida, i import doszed do takiej skali, e wielu krajowych producen-tw postawi przed cian.

Jeszcze pi lat temu pytki impor-towane trafiay do specjalistycznych aplikacji, tam gdzie trzeba byo za-pewni wiele warstw cieek, wysok gsto upakowania cieek, lepe przelotki ipodobne nowinki. Takich pytek wkraju si nie wytwarzao zuwagi na ogromne koszty technolo-giczne lub potencja produkcyjny by niewystarczajcy pod wzgldem wy-

dajnoci, terminu wykonania ijako-ci. Dzisiaj importuje si take pytki omniejszej skali zoonoci, wtym te

najpopularniejsze obwody 4- i2-war-stwowe, alinia podziau na rynek zajmowany przez producentw kra-

OBWODY DRUKOWANEkluczowe, niezbdne iatrakcyjne dla biznesu

Bezsprzecznie pytk drukowan mona traktowa jako kluczowy element niezbdny wkonstrukcji kadego urzdzenia elektronicznego, ktry potrzebny jest wtakim samym stopniu, jak pprzewodniki iinne podzespoy elektroniczne. Wwielu aplikacjach obwody drukowane determinuj funkcjonalno urzdzenia iwpywaj na moliwo osignicia wielu wanych parametrw technicznych. Ich rola jest zatem dua, adodatkowo wmiar upywu lat liczba realizowanych zada zwiksza si orozpraszanie ciepa, ochron elektromagnetyczn, wsparcie dla konstrukcji mechanicznej ipodobne zagadnienia. Krajowy rynek obwodw drukowanych to wostatnich latach biznes nieatwy wprowadzeniu, niekoniecznie pozwalajcy dobrze zarobi izmuszajcy do nieustannego wysiku wkierunku rozwoju technologii ioferty handlowej. Jest to te obszar rynku, wktrym mamy wkraju znaczcy potencja produkcyjny.

Uredniona roczna sprzeda dostawcw obwodw drukowanych dla blisko poowy firm (producentw iimporterw) zawiera si wprzedziale 15 mln z. Mona te przedsi-biorstwa traktowa jako firmy redniej wielkoci. Co czwarta firma ma obroty wiksze, przekraczajce 5 mln z rocznie, ale odsetek tych najwikszych, ktre sprzedaj pytki za sum przekraczajc 1015 mln, to 3%, apowyej 15 mln z rocznie kolejne 3%. Innymi sowy, duych firm mogcych wykaza si sprzeda ponad 10 mln z mamy wkraju mniej wicej dwie lub trzy.

jowych iimporterw przebiega przez wielko zamwienia, cen itermin wykonania. Oile te zoone pytki byy wsumie korzystne dla rynku, otyle proste obwody wyrniaj si wycznie cen, ato ju dla kadej brany nie jest zjawisko pozytywne.

Produkcja PCB jest bardzo kapita-ochonna, awprowadzanie nowych rozwiza i technologii wymaga niestety duych inwestycji, na kt-re sta tylko najwikszych graczy. Nowe urzdzenia, zapewniajce od-powiedni wydajno, powtarzalno parametrw idobry uzysk, atake pozwalajce na miniaturyzacj elek-troniki przekadajc si na coraz wiksze upakowanie elementw cie-ek iotworw, s po prostu bardzo drogie. Ich kupno ieksploatacja ma sens, gdy firma moe koszt rozo-y na wiele metrw kwadratowych pytek, aniestety ostatnie lata wgo-spodarce nie byy atwe. Nacisk na obnianie ceny, spadek zamwie nie sprzyjaj moliwoci amortyzacji drogich inwestycji, tym samym pre-sja konkurencyjna ze strony importe-rw obwodw azjatyckich si nasila.

Pomijajc nieliczne wyjtki, pro-dukcja wkraju ogranicza si dzisiaj do maych irednich serii. Due za-mwienia wykonywane s w Chi-nach. Wzrosa te liczba firm zajmu-

jcych si importem pytek, dua aktywno tamtejszych agentw ipo-rednikw powoduje, e pytki impor-tuj take bezporednio producen-ci elektroniki. Wostatnim okresie

Dostawcy obwodw drukowanych wkraju to przede wszystkim firmy specjalizujce si wtej tematyce. 48% przedsibiorstw osiga zomawianych produktw ponad trzy czwarte swoich obrotw. Inaczej mwic, co drugi podmiot na rynku oferujcy pytki ma oprcz nich co jeszcze: usugi produkcyjne, sprzeda komponentw, wasn pro-dukcj elektroniki, usugi inynierskie. Wporwnaniu do innych sektorw elektroniki, womawianym przypadku udzia tych, dla ktrych pytki drukowane to may dodatek zajmujcy do 10% sprzeday, jest wyranie mniejszy. Czyli specjalizacja wbrany PCB jest wysza, nawet jeli wemie si pod uwag, e cz firm uwzgldnionych wtym zesta-wieniu to importerzy, ktrzy po pominiciu jednego wyjtku, nie zajmuj si tylko PCB.

http://www.eltar.plmailto:[email protected]

coraz wiksz aktywno na rynku przejawiaj porednicy, ktrzy bio-r na siebie cay ciar kontaktw zazjatyckimi producentami iryzy-ko handlowe. Ich lokalne biura ak-tywnie szukaj klientw, konkuruj zproducentami imidzy sob. Nie zmieniaj one ukadu si na rynku, jeli chodzi ooferty handlowe, ale zpewnoci przyczyniaj si do po-szerzenia dostpnoci izmniejszenia ryzyka handlowego.

Brana wytrzymaWydaje si, e najwiksi krajowi

wytwrcy umiejtnie iskutecznie broni si przed opisanymi negatyw-nymi zjawiskami. Wida to po tym, e inwestuj wnowe maszyny iroz-wijaj technologi produkcji wkie-runku wikszej wydajnoci. Swoj aktywno kieruj wstron rynku krajowego iEuropy Zachodniej, pro-ponujc przede wszystkim du szyb-ko realizacji usug, wysok jako, elastyczne podejcie do wymaga klienta, byskawiczne prototypowa-nie ipodobne usugi wykorzystujce blisko geograficzn.

Kilka firm rwnolegle do produk-cji pytek oferuje te usugi montau kontraktowego (np. Techno-Service, Kompania, Printor). To zpewnoci jest dobra metoda na popraw ren-townoci wzakresie produkcji PCB iszansa na dotarcie do innej grupy klientw za pomoc kompleksowej usugi produkcyjnej.

Rynkowi obwodw drukowanych wPolsce sprzyja te oglny rozwj brany elektronicznej, azwaszcza powstawanie maych irednich firm

produkujcych specjalistyczne urz-dzenia przemysowe iuytkowe. Fir-my takie czsto s te beneficjentami rodkw zwielu funduszy iprogra-mw rozwojowych dostpnych wUE, ktre pozwalaj na sfinansowanie wydatkw na innowacje.

Mae irednie serie nierzadko lo-kuj si poza zainteresowaniem do-stawcw zChin itym samym daj szans na zbalansowanie trudnych relacji pomidzy krajowymi pro-ducentami a importerami. Takie

http://www.hatron.commailto:[email protected]

Marcin HajdziskiHatronWjakim kierunku rozwija si krajowy rynek obwodw drukowanych iWasza oferta?Zuwagi na siln konkurencj zagraniczn liczy si zpewnoci szybko realizacji zlece iela-styczno dziaania. Patrzc na krajow bran zperspektywy, widzimy, e wikszo polskich producentw ma ograniczone moliwoci inwestycyjne itym samym nie jest wstanie konku-rowa na rynku zaawansowaniem technologii. Brana stawia na dobr jako najpopularniejszych obwodw dwustronnych, dobr cen iobsug orazwsparcie techniczne dla klienta po to, aby nawiza znim partnerskie relacje. Wymienione cechy plus stopniowe inwestycje wpark maszy-nowy bazujce na funduszach unijnych wydaj si optymalnym podejciem, bo na skokowe zmiany nie ma szans. Rozbudowa oferty na przykad oprodukcj pytek elastycznych wymagaaby wnaszym przypadku inwestycji na poziomie 50% aktualnych rocznych obrotw firmy. To bardzo duo, bo rozwijamy si, ale wniewielkim kilkuprocentowym tempie, awic wporwnaniu do reszty brany zdecydowanie sabiej.Na szczcie wostatnim okresie mona zaobserwowa, e na skutek wzrostu kosztw pracy na Dalekim Wschodzie rnice wcenach tamtejszych inaszych obwodw nie s ju takie due jak kiedy. Oznacza to, e nie wszystkim opaca si dzisiaj kupowa pytki na Dalekim Wschodzie izleca tam monta iwiele nowych projektw jest realizowanych wkraju. Ale tych powrotw nie ma wiele, bo wiadomo, e inercja iprzyzwycza-

jenie przesuwaj te decyzje na pniej, aprzy wyrwnanych kosztach nie ma te natychmiastowych korzyci.

Skoro wikszo firm krajowych ma podobne profile iofert, to czym konkurujecie midzy sob?Poniewa wikszo krajowych producentw PCB to firmy zdug histori, nasza brana tworzy do unikalne rodowisko biznesowe, ktre si doskonale zna iszanuje. Ale bezsprzecznie mamy wielu wsplnych klientw ito oni wybieraj, zkim chc wsppracowa. Poniewa oferty handlowe s zblione, licz si wszystkie pozostae czynniki, wtym take to, e klienci przyzwyczajaj si do wsppracy zdanymi dostawcami ioile nie ma problemw, to ich nie zmieniaj. Sama produkcja py-tek to jedno, ale wane s te kwestie techniczne zwizane zdokumentacj, dopasowaniem si do reymu iwymaga procesu technologicznego, anawet formaty plikw izgodne oprogramowanie. Pozornie s to drobiazgi, ale firmy elektro-niczne maj wwikszoci konserwatywne podejcie do zmian, bo wiedz, e wi si one zryzykiem.

Wielu krajowych producentw PCB wzasadzie nie eksportuje pytek. Ajak jest uWas pod tym wzgldem?Eksport przynosi nam niewiele, mniej wicej do 10% obrotw iskadaj si na to raczej sporadyczne zamwienia. Powody s podobne jak te wymienione wczeniej klienci zagraniczni te zamawiaj wiksze serie wkrajach azjatyckich amniejsze wfirmach lokalnych, ktre zapewniaj dobry serwis iszybko dziaania. Std my poza naszym krajem zawsze bdziemy mie odrobin gorsz pozycj.

http://www.pcbbaltic.ltmailto:[email protected]

Profile ofert dostawcw obwodw drukowanych

Nazwa firmy 3E

And

pol

Baze

ko

Eldo

s

Elhu

rt

Elm

ax

Elpi

n

Else

ko

Elta

r

Eve

Fald

ruk

Hat

ron

ITR

Kom

pani

a

Kono

Lask

ar

ProducentImporter

Mikrootwory laserowe / pytki sztywno-gitkiePytki na laminatach zrdzeniem metalowymPytki formowane 3D / lepe przelotkiPytki fine pitchPytki do ukadw w.cz.

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

Obwody: 1-stronne idwustronne / wielowarstwoweelastyczne / sztywno-gitkie aluminiowe / ceramicznePowoki: HAL / zoto nikielOSP / cyna chemicznamaska zrywalna / pasta grafitowa

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

Nazwa firmy

Mar

gol

Mas

ters

Mer

kar

Nan

otec

h

NCA

B

Nor

el

Prin

tor

Profi

ll

Prop

ox

RS

Com

pone

nts

Soft

com

Solit

ech

Tech

nose

rvic

e

Tech

nosy

stem

Uni

druk

WO

D

ProducentImporter

Mikrootwory laserowe / pytki sztywno-gitkiePytki na laminatach zrdzeniem metalowymPytki formowane 3D / lepe przelotkiPytki fine pitchPytki do ukadw w.cz.

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

/

Obwody: 1-stronne idwustronne / wielowarstwoweelastyczne / sztywno-gitkie aluminiowe / ceramicznePowoki: HAL / zoto nikielOSP / cyna chemicznamaska zrywalna / pasta grafitowa

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

/ / / /

/ /

http://www.elmatica.commailto:[email protected]:[email protected]

Przemysaw ZawadzkiNanotech Elektronik

Jak rol wbiznesie PCB odgrywa wsparcie techniczne udzielane przez producenta pytek?Pomoc techniczna powinna zawiera kilka obowizkowych punktw. Po pierwsze, naley zapozna klienta znormami technologicznymi produkcji, na ktrej bdzie wykonywana pytka drukowana. To pozwoli dokona waciwego wyboru norm projektowych, co zkolei doprowadzi do optymalizacji kosztw wyprodukowania. Po drugie, wrazie potrzeby, wyjani podstawowe zasady DFM (Design for Manufacturability) iDFA (Design for Assembly) dotyczce obwodw drukowanych, zwracajc uwag na konkretne rozwizania projektu klienta. Dalej, jak kada inna brana, produkcja pyt ma swoje know how iudzielanie konkretnych porad zamawiajcemu na etapie projektowania pozwoli znacznie zwikszy niezawodno urzdzenia, skrci czas produkcji izwizane ztym koszty, co pozwoli wpeni zrealizowa wymagania produktu. Przykadem moe by do-radztwo wzakresie wyboru odpowiedniego materiau bazowego, projektowanie budowy wielowarstwowej pytki, zapewnienie wymaganej impedancji przewod-nikw, projektowanie geometrii pl lutowniczych elementw owysokiej gstoci, prognozowanie zgodnoci zwymaganiami norm IPC iwiele innych.

Ile procent projektw nie wymaga poprawek ikonsultacji?Naszym standardem jest przeksztacenie do znormalizowanego widoku 100% projektw. Czyli otrzymujc pliki topologii wrnych formatach iornym stopniu gotowoci do produkcji, konwertujemy dane do formatu Gerber, realizujemy ana-liz DRC, projektujemy panel idostosujemy projekt do penej specyfikacji. Fabryka otrzymuje od nas pliki, ktre s wpeni gotowe do produkcji, nie zawieraj nieja-snoci (wszystkie problemy s rozwizane wczeniej na etapie przejcia przez nasz dzia techniczny) iniezwocznie przystpuje do produkcji pyt. Odsetek projektw wymagajcych konsultacji zklientami wedug naszych obserwacji wynosi 3040%.

Jakie oczekiwania maj dzisiaj klienci wstosunku do dostawcw PCB?Mona wyrni dzi dwa gwne czynniki. Pierwszy preferencje dla bardziej kompleksowej usugi. Jest oczywiste, e po wykonaniu obwodu drukowanego rodzi si pytanie zakupu komponentw imontau. Wzalenoci od iloci partii, iteracji projektu iekonomicznych oczekiwa klienta mog by realizowane rne schematy: peny outsourcing produktu, czciowy outsourcing, samodzielny mon-ta, regulacja itestowanie. Wszystkie podejcia maj racj bytu, ale chcielibymy wyrni niuanse: zamawiajc pytki drukowane, naley poinformowa producenta, na jakim dokadnie sprzcie planuje przeprowadzi automatyczny monta SMD ipoprosi producenta ozaprojektowanie odpowiedniego panelu (s brane pod uwag orientacja pytek na panelu, sztywno konstrukcji, technologiczne pola, punkty odniesienia zoznaczeniami). Projektowanie szablonu do pasty naley wykonywa na podstawie pliku panelu od producenta pytki. Przestrzeganie tych zagadnie pozwoli zaoszczdzi klientowi czas, pienidze inerwy.Dodatkowo, biorc pod uwag naturalne denie dostawcw, by mie wportfelu jak najwicej duych zlece/klientw, mona stwierdzi, e dobrych ofert na rynku dla maych zamwie, wkrtkim czasie iza mae pienidze nie jest za duo. Zjednej strony obiektywnie trudno poczy krtki termin wykonania iniskie ceny, przy zachowaniu jakoci, oraz moliwoci ponownego wykorzystania przygotowania. Zdrugiej strony pragnienie, aby umacnia irozwija swoj pozycj na rynku sprawia, e niektrzy zdostawcw, tak jak my, oprcz dostaw duych partii, zwracaj uwag na potrzeby klientw wzakresie produkcji pojedynczych zamwie iprototypw.

specjalistyczne urzdzenia wyma-gaj czsto modyfikacji i moder-nizacji konstrukcji, koniecznoci szybkiego przygotowania proto-typu lub wersji indywidualnie do-pasowanej do wymaga odbiorcy. Wtakich przypadkach korzystniej

kontaktowa si zlokalnym produ-centem, ni czeka na dostaw zDa-lekiego Wschodu.

Na rynek krajowy trafiaj te zle-cenia produkcyjne od firm zagra-nicznych. Firmy EMS musz gdzie zamwi do nich pytki, nierzad-

http://www.nanotech-elektronik.plmailto:[email protected]


26

NCAB Group Polska

Obwody drukowane sztywne (rigid) odu-ej gstoci pocze (HDI)Liczba warstw: 1-64 LGrubo laminatu: 0,15 10 mmMinimalna szeroko cieki: 0,05 mmMinimalny otwr laser: 0,06 mmMaksymalna grubo miedzi: 10 ozKontrola impedancji: 5%

Obwody drukowane gitkie (flex), sztyw-no-gitkie (rigid-flex)Materiay: PI, PET wtym: Taiflex, Dupont FR & AP, Panasonic, ShengYi, Doosan, Hanwha. Zmniejszony rozmiar pakietu, gdy prze-strze jest ograniczona (bez kabli, zcza). Zmniejszenie wagi. Zmniejszony czas mon-tau ikoszty dodatkowe. Zredukowane kroki montaowe (bez kabli/zcza).

Obwody drukowane p-gitkie (semi-flex)Semi-flex to gboko frezowany materia FR4 a do uzyskania fragmentu tradycyjnie sztywnego FR4, ktry oferuje pewn ela-styczno. Flex lub flex-rigid PCB s dosto-sowane do dynamicznych aplikacji, semi--Flex jest bardziej odpowiedni wkierunku zastosowa statycznych. Korzyci stoso-wania semi-flex jest koszt produkcji.

www.ncabgroup.com

Galeria produktw

ko u lokalnych wytwrcw, kt-rzy maj produkcj certyfikowan pod wzgldem jakoci is wstanie wkrtkim czasie dostarczy obwo-dy drukowane. Wpraktyce zawsze na monta zostawia si minimum czasu, dlatego wiele krajowych firm EMS, chcc sprosta rnym wy-maganiom klienta, wsppracuje zkilkoma producentami krajowymi iimporterami PCB, elastycznie ko-rzystajc zich moliwoci.

NowociNowoci wymuszaj klienci zama-

wiajcy obwody drukowane, ktrzy wyraajc swoje opinie, ksztatuj kierunek zmian imona do nich zaliczy obwody elastyczne, nowe podoa do ukadw w.cz. ioczywi-cie bardzo popularne pytki zra-diatorem aluminiowym lub kon-strukcje zwizane zzarzdzaniem ciepem wobwodach drukowanych. Pytki zrdzeniem metalowym s w ofertach wikszoci firm produ-kujcych obwody drukowane, aich wzgldnie dua dostpno powo-duje, e coraz chtniej s uywa-ne take winnych aplikacjach pro-fesjonalnych. Wykonywane s te konstrukcje specjalne, ale wymaga-j one duego dowiadczenia iwie-dzy wzakresie obrbki niestandar-dowych materiaw.

Dostawcy pytek Na rynku obwodw drukowanych

zmiany s rzadkie, awikszo zfirm produkcyjnych istnieje od dawna lub nawet od bardzo dawna. Zmiany wostatnim okresie to raczej ruchy na plus, bowiem przybyo importerw, aproducenci utrzymali swoj liczno ipotencja. Jeli chodzi oimporterw pytek to s nimi dystrybutorzy pod-zespow tacy jak Elhurt, Masters, Andpol oraz SoftCom. Osobn katego-ri firmy importowej jest NCAB, ktry jest porednikiem midzy wieloma fa-brykami PCB na Dalekim Wschodzie aklientami wEuropie. Pytki druko-wane oferuje te Farnell element14. Oferta bazuje na wsppracy z ze-wntrznymi partnerami (Eurocircu-

its) ipozwala np. zamwi pytk bez-porednio zprogramu Eagle.

Najwiksze firmy krajowe dyspo-nuj duym potencjaem produk-cyjnym, wykonuj samodzielnie pytki wielowarstwowe, a spor cz produkcji wysyaj na eks-port. Wszystkie firmy ztej grupy to przedsibiorstwa obecne na ryn-ku od kilkudziesiciu lat. Takie fir-my to m.in. Eldos, Eltar, Faldruk, Hatron, Kono, Norel, TS PCB, Uni-druk, atake mniejsze firmy jak Elpin, Elmax i inne. Wrd pro-ducentw pytek drukowanych znajduj si firmy, ktre uzupe-niaj produkcj PCB montaem kontraktowym. S to Kompania Elektroniczna iPrintor.

http://www.ncabgroup.com

http://www.lastenic.commailto:[email protected]


28

Od mniej wicej dekady mona ob-serwowa szybki wzrost potencja-u krajowych przedsibiorstw wza-kresie produkcji elektroniki. Rozwj ma dwie odnogi pierwsza to usugi produkcji kontraktowej elektroniki, ktre dla klientw zkraju izagrani-cy wiadczy kilkadziesit firm. Dru-ga odnoga to producenci urzdze elektronicznych, ktrzy inwestuj wrozbudow potencjau produkcyj-nego izdolnoci wytwrczych.

Koniunktura w ostatniej deka-dzie sprzyjaa brany elektronicz-nej, akryzys ostatnich lat wduej mierze j wzmocni, zamiast osabi.

Kopoty gospodarcze spowodoway napyw do Polski zlece montao-wych zEuropy Zachodniej iSkandy-nawii, bo nasze firmy EMS s tasze ijednoczenie maj nieze kompe-tencje techniczne nie mniejsze ni firm dziaajcych na tamtejszych ryn-kach. Zkolei producenci elektroni-ki dostrzegli moliwoci kryjce si wwielu niszach rynkowych ibran-ach specjalistycznych, przy duym potencjale rynku krajowego, jaki daje brak granic handlowych wUE. Rozwojowi rynku produkcji elektro-niki sprzyjaj te nowe otwarcia, da-jce szans na zdobycie przyczkw

dotychczas nieznanych, jak owietle-nie LED lub IoT.

Cao tego procesu wspieraj inwestycje zagraniczne: wbiura projektowe, zakady produkcyjne, lokalne oddziay macierzystych firm zagranicznych. Poszerzaj one oglny potencja rynku, tworz za-potrzebowanie na prac inynier-sk, materiay, usugi serwisowe itake wczci sprzt produkcyj-ny. Drugi czynnik wsparcia dla krajowej brany to fundusze unij-ne wspierajce rozwj iinnowacyj-no. Wpoprzednich latach byy one bardzo wanym czynnikiem

URZDZENIA TECHNOLOGICZNE DO PRODUKCJI ELEKTRONIKIpozwalaj na rozwj technologii ijakoci

Nowe inwestycje wzakresie technologii produkcji urzdze elektronicznych zwykle wi si ze wzrostem znaczenia jakoci. Firmy skupione wnaszej brany inwestuj posiadane kapitay ipowicaj duo wysiku do rozwoju posiadanej technologii produkcji wstron jej wikszego zaawansowania, powtarzalnoci, dokadnoci iprecyzji, atake do minimalizacji brakw iproblemw technicznych powstajcych przy produkcji. Trend ten wyranie wida wstale rosncych wymaganiach technicznych odbiorcw zagranicznych ikrajowych, rosncej liczbie firm na rynku, ktre stawiaj na zaawansowane technologie oraz wstrukturze sprzeday krajowych dostawcw sprztu do produkcji. To zapotrzebowanie obsuguje wkraju kilkanacie firm dystrybucyjnych ikilku producentw wznakomitej wikszoci ougruntowanej latami pozycji, ktrzy razem tworz dojrza ikompetentn bran zapewniajc produkty najlepszych marek iusugi wysokiej jakoci.


29

prorozwojowym iwzasadzie towa-rzyszyy kadej inwestycji.

Warto te wspomnie ozmianach wkosztach produkcji na rynkach azjatyckich. Koszty pracy wChinach cay czas rosn iobecnie s ju bar-dzo zblione do tych, ktre mamy wkraju. Skutkiem jest wyhamowa-nia procesu migracji produkcji na Daleki Wschd ipowolne, jeszcze nie-liczne, ale zpewnoci dostrzegalne powroty firm na rynki macierzyste. Porwnywalne koszty pracy, know how iwysoka kultura techniczna sta-j si elementami przewagi cigle zyskujcymi na znaczeniu ipozwa-laj sprosta brany jednemu znaj-waniejszych trendw ostatnich lat, jakim jest niewtpliwie wzrost zna-czenia jakoci.

Problemy rynku s typoweNastrj psuje troch do dua

konkurencja panujca midzy do-stawcami urzdze technologicz-nych do produkcji, ktra przez wy-brane firmy nazywana jest wrcz nieuczciw. Specjalici wankietach

nie precyzowali, na czym polega ta nieuczciwo, ale mona si domy-la, e chodzi ozanianie cen, na-ginanie rzeczywistoci wzakresie parametrw oraz moliwoci i zapew-ne take o dyskredytacj dziaa kon-kurentw.

Wspczesne urzdzenia produk-cyjne s skomplikowane, nierzadko rni si midzy sob szczegami iniuansami technicznymi. Dobr naj-lepszego sprztu do danego zastoso-wania itypu produkcji to temat rze-ka, bo pod uwag trzeba bra wiele czynnikw nie tylko zwizanych nie tylko zdanym urzdzeniem, ale ca-ym rodowiskiem produkcyjnym, czyli moliwoci jego wspdzia-ania wlinii produkcyjnej. Do tego dochodz zagadnienia przyszego wykorzystania, moliwoci rozbu-dowy, dopasowania do innych zada atake kwestie utrzymania wruchu ikosztw, jakie si ztym wi. Pro-ces doboru sprztu do produkcji jest zatem zoonym wielowymiarowym zagadnieniem, ktre wymaga od klienta umiejtnoci dobrego, awic czytelnego sprecyzowania potrzeb biecych iprzyszych, aod dostaw-cy dobrania maszyny, ktra speni te wymagania od strony technicz-nej izmieci si wbudecie klien-ta. Zadanie to nigdy nie byo pro-ste, awpraktyce bazuje na wiedzy, kompetencjach iodpowiedzialnoci (rzetelnoci) dostawcy. Zapewne to zaufanie, jakim klienci obdarowuj dostawcw, jest naduywane.

Powizane z powyszym pro-cesem zjawiska negatywne bior si te zniewielkich kompetencji osb zajmujcych si handlem idys-trybucj oraz tego, e na skutek mocno ograniczonych kapitaw inwestycyjnych, jakimi dysponuj

Krzysztof Kamiski, Alnea

Jakie s najwaniejsze cechy brane pod uwag przy kupnie sprztu technologicznego? Klienci s dobrze zorientowani wofercie rynku imona powie-dzie, e s przyzwyczajeni do znanych rozwiza technologicz-nych. Niemniej moim zdaniem rozwj poziomu technicznego urzdze zatrzyma si kilka lat temu wmiejscu. Klienci nie s zaskakiwani przeo-mowymi dla brany technologiami, std ich duy nacisk na obnianie cen urzdze ipodzespow. Dotyczy to cen zarwno gotowych urzdze produkcyjnych, jak rwnie elementw zuywajcych si, jak np. groty lutownicze. Jednak wostatnich czasach coraz czciej daje si zauway zainteresowanie klientw nowinkami technologicznymi, ktre mog poprawi jako oraz wydajno. Objawia si to wzainteresowaniu realizowanymi przez nas projektami badawczo-rozwojowymi, wrealizowaniu takich projektw bezporednio przez klientw.

Jakie nowoci pojawiaj si obecnie na rynku iwarto je wymieni?Produkcja elektroniki jest obszarem sabo zautomatyzowanym izrobotyzowa-nym. Ostatnio pojawia si wiele dziaa producentw, ktre maj na celu wiksze nasycenie zakadw produkcyjnych automatami irobotami. Dotyczy to gwnie procesw, ktre s mudne iwymagaj duej precyzji. Jako przykad mona poda proces lutowania elementw przewlekanych, gdzie dominuje praca rczna. Oprcz faktu, jakim jest coraz mniejsza dostpno odpowiednio wykwalifikowanych pracownikw, duym problemem jest brak powtarzalnoci wwykonywanych rcznie operacjach. Odpowiedzi dostawcw urzdze jest czenie si ikompe-tencji producentw robotw, sterownikw oraz specjalistycznych podzespow technologicznych, jak np. gowice lutujce, czy kontrolery sterujce procesem lutowania. Wwyniku tych prac powstaj, specjalistyczne urzdzenia, jak np. robot lutujcy. Naley doda, e nowe rozwizania uwzgldniaj zmiany wsterowaniu, ktre uproszcza programowanie iprzezbrajanie.

Obroty firm handlowych ze sprzeday urzdze technologicznych s zreguy wiksze od tego, co notuj firmy sprzedajce podzespoy, bo urzdzenia do produkcji s kosz-towne. Zrozkadu przychodw dla naszego rynku wynika, e 57% firm ma sprzeda na poziomie 15 mln z rocznie, co szsta od 5 do 10 mln, aco 25. powyej 25 mln z rocznie. Wporwnaniu do stanu sprzed trzech lat obroty wyranie wzrosy. Liczba firm, jakie wpady wwysze kategorie, zwikszya si ook. 15-20%, co jest porednim dowodem na szybki rozwj idobr koniunktur. Innymi sowy, wykres ze struktur obrotw po raz trzeci potwierdzi wysokie notowania brany urzdze technologicznych.


30

rodzimi przedsibiorcy, wielu in-westycjom mona przypisa cechy nieoptymalne. Na rynku jest te duo chiskiego sprztu, ktry psu-je ceny ijako na rynku, to samo mona powiedzie ourzdzeniach uywanych, ktre nierzadko stano-wi podstaw zamiast uzupenienie parku maszynowego.

Trudniejsze wsparcie unijneWnowym okresie budetowym

dla UE trudniej otrzyma rodki po-mocowe na inwestycje. Do tej pory byo cakiem niele, bo wsparcie, ja-kie niosy ze sob fundusze struktu-ralne, miao form dotacji bezzwrot-nej. Razem ze rodkami wasnymi ikredytem pozwalao to na kupno cakiem niezych maszyn iztej mo-liwoci krajowi przedsibiorcy licz-nie korzystali. Aktualnie dostp do rodkw unijnych jest trudniejszy,

bowiem nie polega ju tylko na naj-korzystniejszych dotacjach, ktre s rzadziej przyznawane. Aktual-nie dotacja wymaga wykazania, e jego projekt ma rzeczywicie zna-czc warto dodan dla regionu

lub caej gospodarki. Nowe techno-logie, innowacje, wdroenia wyni-kw prac badawczych, skutkujce pojawieniem si nowoczesnych pro-duktw lub usug s tutaj kluczowe. Dodatkowym wyzwaniem dla przed-

Profile rynkowe dostawcw urzdze technologicznych do produkcji elektroniki

Nazwa firmy

Ado

pt S

MT

Aln

eaA

MB

Tech

nic

Am

bex

Am

test

APC

omBi

all

Conr

ad E

lect

roni

cCP

S-IE

PD

AS

Dio

lut

Elbl

inge

rEl

fa D

istr

elec

Esse

mte

cFa

rnel

l ele

men

t14

Inte

rflux

JSD

Pol

ska

Labe

mLa

Fot

Lenz

Lokt

ech

Mec

hatr

onik

aPA

KT

Elec

tron

ics

PB T

echn

ikPC

B Te

chno

logy

Prok

onRe

nex

RobT

ools

RS C

ompo

nent

s

Scan

ditr

onSc

andi

tron

Sem

icon

SE S

pezi

alSM

T-TE

CHTM

ETr

esto

n Er

gona

WG

Ele

ctro

nics

Monta Lutowanie Dozowanie ilakierowanie Inspekcja Szablony Antystatyka Znakowarki iprogramatory Systemy rework Meble iwyposaenie

dr in. Dariusz Pieczerak, Mechatronika

Jakie s najwaniejsze cechy brane pod uwag przy kupnie sprztu technologicznego? Przy kupnie sprztu technologicznego klienci bior pod uwag szereg czynnikw awrd najwaniejszych s parametry techniczne urzdze, producent, cena, kompetencja dostawcy, fachowo isprawno serwisu, koszty serwisu pogwarancyjnego oraz opinie innych uyt-kownikw nt. jakoci iniezawodnoci wybranych urzdze

Jakie tendencje zauwaa Pan wwyborach klientw? Klienci majc dzi do wyboru szerok gam urzdze dla kadego zakresu produkcji przy wyborze oceniaj najczciej stosunek ceny do jakoci imoliwoci poszczegl-nych urzdze, szczeglnie wzakresie urzdze do produkcji maoseryjnej. Czasami zdarza si, e wybieraj urzdzenie mniejsze wzwizku ztym tasze, ale obardzo szerokich moliwociach. Drugi do widoczny trend to zakup urzdze dedykowa-nych tylko do montau prototypw ikrtkich serii, ktre uzupeniaj posiadan ju wysoko wydajn lini produkcyjn. Rozwizanie takie umoliwia niezaleny monta nowych opracowa wdziaach R&D bez przerywania biecej produkcji.

Jakie nowoci pojawiaj si obecnie na rynku iwarto je wymieni?Wtym roku nowoci na krajowym rynku s urzdzenia do automatycznego luto-wania podzespow montowanych wtechnologii THT. S to urzdzenia okrelane mianem automatic soldering robot, ktre umoliwiaj precyzyjne lutowanie wyprowadze podzespow ale rwnie kocwek kabli ielementw elektrotech-nicznych. Wurzdzeniach tych poczenia wykonywane s wsposb identyczny jak wprocesie lutowania rcznego punkt po punkcie, za specjalizowana lutow-nica jest zamocowana wnumerycznie sterowanej gowicy wyposaonej rwnie wautomatyczny podajnik spoiwa lutowniczego. Program sterujcy wnajprostszej wersji zawiera wsprzdne punktw lutowania, informacje okierunku ustawienia grotu lutownicy wstosunku do wyprowadzenia podzespou iinformacje oiloci lutowia wymaganej dla kadego punktu. Technologia ta ma znacznie wikszy obszar zastosowa wporwnaniu np. zselek-tywn mikrofal ijest znaczco tasza. Urzdzenie do automatycznego lutowania podzespow THT staj si niezbdnym uzupenieniem linii montau pytek PCB wtechnologii mieszanej SMD + THT.


31

sibiorcw moe by obowizek wpi-sania si wregionalne lub krajowe strategie rozwoju, wtym spenie-nie wymogw ikryteriw tzw. in-teligentnych specjalizacji. Wtym ostatnim przypadku chodzi owy-br kilku kluczowych dla danego regionu lub kraju dziedzin gospo-darki (bran), ktrych rozwj ma si przyczyni do oglnego oywienia iwykorzystania szans rozwojowych, jakie daje zastrzyk unijnej gotw-ki. Wpraktyce moe to oznacza, e np. wadze danego wojewdztwa poprzez dotacje bd wspiera tylko te przedsibiorstwa, ktre wnaj-wikszym stopniu przyczyni si do osignicia zaoonych celw iroz-woju wytypowanych specjalizacji, np. energi odnawialn. Dla caej reszty zostaje pomoc zwrotna, czy-li poyczki, kredyty, co ju nie jest tak atrakcyjne.

Nowoci pogbiaj specjalizacj ipoprawiaj jako

Wzakresie sprztu technologiczne-go na rynku pojawia si duo nowo-ci wstosunku do innych dziedzin, co jest pochodn tego, e generalnie do produkcji potrzeba wiele maszyn. Zwizane s one znowymi obszarami rozwojowymi elektroniki, jak owie-tlenie LED, ktre wymusio powsta-nie urzdze operujcych na bardzo dugich pytkach. Sprzt montaowy dopasowuje si te do zmian wryn-ku, na ktrym coraz wiksze znacze-nie ma produkcja specjalistyczna, mao- irednioseryjna, taka, wkt-rej trzeba czsto zmienia, to co jest wytwarzane. Mona te powiedzie, e pojawiajce si nowoci pogbia-j specjalizacj, wktrej nie ma ju jednego zestawu dobrego dla wszyst-

kich, awzamian jest wiele urzdze ocechach unikalnych, awic np. ela-styczne iuniwersalne oraz szybkie. Wida te, e wnowociach podkre-la si aspekty serwisowe urzdze, awic to, e wich przypadku eksplo-atacja jest tasza aprzestoje mniej dokuczliwe. Jest to wyrany znak, e krajowy rynek normalnieje, aklien-ci podchodz do zakupw racjonal-

nie, czyli patrz nie tylko na cen na fakturze.

Pojawiaj si te prby wykorzysta-nia robotw do montau THT, co wy-nika ztego, e szans na pozbycie si takich elementw zpytek drukowa-nych nie wida. Zcza, elementy in-dukcyjne, moduy, kontakty, ekrany oraz elementy montaowe ipodobne czci s za due lub za cikie, aby mona byo je montowa wprocesie SMT. Nawet gdyby monta by mo-liwy, bo automaty dokonuj dzisiaj cudw, to itak zpunktu widzenia trwaoci monta powierzchniowy jest za delikatny. Std kady produ-cent musi montowa iutrzymywa stanowiska pracy rcznej. Specjali-zowany robot jest tutaj prb znale-zienia kompromisu wtym obszarze.

Poza automatami montaowymi wan dwigni rozwojow dla rynku s wszystkie obszary zwizane zpo-praw jakoci. Wtym zakresie zmian jest naprawd wiele, bo obszarw,

Tomasz Wierzbicki, Renex

Czy krajowe firmy EMS s zainteresowane najnowszymi urzdze-niami produkcyjnymi? Jakich funkcjonalnoci wtakim sprzcie poszukuj? Firmy zawsze zainteresowane s nowymi rozwizaniami technolo-gicznymi. Powodem s chociaby wci rosnce wymogi zlecenio-dawcw, ch podniesienia wydajnoci oraz obnienia kosztw produkcji. Ponadto dzi firmy produkujce elektronik bior wiksz ni kiedy odpowiedzialno za produkt kocowy, ato wrcz wymusza dziaania zmierzajce do podniesienia jakoci wiadczonych usug. Firmy EMSposzukuj urzdze wpeni automatyzujcych procesy produkcji, co zapewnia powtarzalno, majc jednoczenie wpyw na kontrol procesu. Niewtpliwie oprogramowanie zapewniajce tzw. traceability jest coraz czciej poruszanym tematem podczas rozmw dotyczcych zakupu urzdze do montau, ajego posiadanie jest czsto warunkiem podpisania kontraktu zezleceniodawc. Elektronika bardzo szybko si zmienia, miniaturyzacja urzdze wymusza potrzeb montowania przez urzdzenie szerszego spektrum komponentw przy jednocze-snym zachowaniu duej dokadnoci oraz wysokiej wydajnoci. Coraz wikszym zainteresowaniem brany elektronicznej ciesz si roboty zastpujce zwyke czynnoci dotd wykonywane przez czowieka.

Jak ocenia Pan wiedz na temat technologii produkcji oraz znajomo nowych rozwiza wbrany krajowej? Czy klienci wiadomie wybieraj iposzukuj?Wiedza kadry na odpowiedzialnych, decyzyjnych stanowiskach jest dzisiaj bardzo wysoka. Firmy decydujce si na zakup urzdze dzi ju nie podejmuj decyzji tylko woparciu oparametry zapisane wkatalogu producenta urzdze coraz czciej pytaj omoliwo prezentacji urzdze, wykonania testowych partii produktu oraz wykonania testw wydajnoci na kilku wasnych projektach. Tylko przeprowadzenie szeregu testw oraz symulacji przedstawia peny zakres moliwoci urzdze, pozwalajc inwestorowi podj waciwe decyzje zwizane zzakupem. Warto te przyzna, e coraz wicej EMS-w poszukuje wurzdzeniach rozwiza zapewniajcych du elastyczno wzakresie konfiguracji urzdzenia, dajcej moliwoci realizacji nietypowych zlece.


32

gdzie co mona poprawi, te nie brakuje. Nowoci najwikszego ka-libru to ju nie AOI, czyli automa-tyczna inspekcja optyczna, bo mona uzna, e dzisiaj jest ona standar-dem. Aktualnie chodzi oinspekcj pasty lutowniczej ito wtrzech wy-miarach, awic kontrol nie tylko procesu jej ukadania, ale take obj-toci dawek (depozytw), ich ksztatu iwaciwoci fizycznych. Populary-zuje si inspekcja rentgenowska, bo pozwala zajrze wmiejsca ukryte, np. obejrze kulki stopu pod obudow BGA. Nowe automaty do inspekcji rentgenowskiej maj zaawansowane oprogramowanie tworzce obrazy lepsze ni dwuwymiarowe, co wno-si do tej dziedziny now jako, bo-wiem zdjcia rentgenowskie zawsze byy trudniejsze wanalizie od tych zrobionych wwietle widzialnym. Inspekcja procesu dotyczy nie tylko zmontowanych igotowych pakietw, ale take momentw wtrakcie luto-wania, bo dziki temu istnieje mo-liwo korekcji parametrw procesu iograniczenia liczby napraw ipopra-wek produkcyjnych.

Innymi sowy, najlepszy jest peen zestaw urzdze AOI do kontroli

komponentw, SPI do pasty iX-Ray do lutw wniewidocznych miejscach najlepiej wszystkie zopcj wizuali-zacji trjwymiarowej.

Zjakoci wie si te coraz licz-niejsza oferta urzdze do lakiero-wania pytek i zalewania, w tym tworzenia pokry selektywnych. Po-krycia ochronne s wykorzystywa-

ne do ochrony przed rodowiskiem oraz realizacji funkcjonalnoci ta-kiej jak np. lakierowane na biao pytki zLED-ami, co poprawia wa-snoci wietlne.

Po stronie lutowania nowoci s automaty do lutowania selektyw-nego, ktre zastpuj rozwizania rczne. Wkolejce na swoje pi mi-nut czekaj urzdzenia do lutowania woparach, ktre s bardzo rozpo-wszechnione wEuropie, natomiast bardzo rzadko uywane isprzeda-wany wPolsce, mimo e nie s wiele drosze, awyniki lutowania s wiet-ne. Powoli upowszechniaj si piece ze stref prniow, ktra poprzez chwilow zmian cinienia pozwala

Marek Bernaciak, AMB Technic

Czym urzdzenia do pokrywania idozowania rni si od auto-matw montaowych, patrzc przez pryzmat Waszego biznesu?Kupno sprztu technologicznego wzakresie nakadania, do-zowania pynw montaowych, jak kleje, uszczelniacze, pasty termoprzewodzce czy topniki, to cigle niedoceniany obszar moliwoci dla producentw elektroniki. Wydaje si, e poziom edukacji wtym obszarze nie wychodzi poza porwnanie cen zakupu. Dodatkowym utrudnieniem jest wysoki poziom standaryzacji wspecyfikacjach urzdze pick & place, ktry nie przekada si na urzdzenia dozujce. Tu bowiem liczy si technologia, zrozumienie reologii materiau, wsparcie posprzedaowe iwdroenie procesu. Porwnanie teoretycznych moliwoci katalogowych zwiodo ju wielu na manowce blokujc rozwj moliwoci technologicznych wniektrych firmach.

Jakie tendencje zauwaa Pan wwyborach klientw? Postrzeganie technologii dozowania zmienia si. Kilka lat temu traktowano j jako ciekawostk izabawk dla pasjonatw. Wostatnich latach wida oznaki zmiany, kilku wiodcych producentw zainwestowao wmaszyny do pokry konformalnych, kilku innych myli otechnologii underfill, akilka firm wdroyo uszczelki wylewane, przez zakup urzdze lub przez zlecenie usugi jako usug kontraktow. To daje nadzieje na dalszy rozwj rynku, chocia rozwj ten jest bardziej ni powolny.

Jakie nowoci pojawiaj si obecnie na rynku?Przede wszystkim zawory dozujce bezkontaktowo. Technologie bezkontaktowego dozowania to welektronice krok pozwalajcy na dalsze zmniejszanie obwodw drukowanych. Zmniejszanie dawek klejw, zalew, lakierw pociga za sob zmniej-szanie odlegoci kocwki dozujcej od powierzchni, technologie bezkontaktowe, jak jetting, eliminuj to utrudnienie.

Wyniki ankiety na temat, czym klienci kieruj si przy wyborze dostawcy iktre kryteria handlowe uznaj za wane, aktre za mniej istotne. Na szczycie znalazy si dobra oferta cenowa, serwis iobsuga posprzedana, atake indywidualne podejcie do potrzeb danej firmy. Taki, anie inny ukad bierze si std, e kupujcy wopisywanej brany oczekuj od dostawcw nie tylko produktw, ale wartoci dodanej zwizanej ztechnologi. Idealny dostawca nie tylko powinien sprzeda najlepiej pasujcy wda-nych okolicznociach sprzt, ale rwnie nauczy producenta, jak wykorzysta jego moliwoci poprzez transfer wiedzy od producenta do klienta, np. szkolenia, seminaria.


33

PB Technik

SmartDispenser suy do precyzyjnego dozo-wania mediw ze strzykawek ijako urzdzenie manualne bd jako uzupenienie robota dozu-jcego. Wodrnieniu od systemw na spro-ne powietrze wymaga podczenia jedynie do prdu. Kolejn zalet jest jednostajny nacisk toczka na materia (brak pulsacji), dla pasty lutowniczej nie wystpuje efekt sedymentacji.

Automatyczna stacja naprawcza ERSA HR600/2: wydajna hybrydowa gowica grzejna 800 W pogrzewacz IR ztrzema strefami grzejnymi automatyczne dopasowywanie kompo-

nentu do miejsca jego uoenia systemem wizyjnym

gowica Pick&Place owysokiej precyzji praca automatyczna lub pautomatyczna.

Inteligentne stanowiska montaowe ROBOTAS: 30 lat dowiadczenia ww automatyzacji

THT dostpne wersje off-line iin-line stanowisk

montaowych komputerowo wspierane instrukcje montau oprogramowanie ROBOTAS, serce kadego

stanowiska, szybkie iproste wobsudze.

www.pbtechnik.com.pl

Galeria produktw

SMT-TECH

Automaty montaowe zserii MX fir-my Mirae, to uniwersalne rozwizanie dla kadej skali produkcji. Ponad 15 ty-pw urzdze owydajnoci od 2400 CPH do 42000 CPH oraz obsug pyt wrozmiarze 1200460 mm.

Seria automatw MR20 iMR40 to urz-dzenia produkcyjne, wykonane wsposb moduowy, umoliwiajce dopasowa-nie urzdzenia do indywidualnych po-trzeb klienta. Obsuga komponentw od 01005 oraz 120 szt. podajnikw.

Piece lutownicze firmy TSM, mog zosta wyposaone wgenerator azotu zapewniajce stay poziom iczysto azotu. System RTPM zapewnia kontrol temperatury pyty wkadej sekundzie procesu.

www.smt-tech.pl

Renex

Kompletne linie produkcyjneZajmujemy si dostaw iinstalacj pe-nych linii produkcyjnych dla przemysu elektronicznego, pomoc we wdraa-niu procesw produkcyjnych, opracowa-niem ioptymalizacj procesw.

Meble przemysowe REECOPodlegajc niemal dowolnej rozbudowie, moduowe meble Reeco mog by wyko-rzystywane wwielu gaziach przemysu iwmiejscach, takich jak: magazyny, linie produkcyjne, warsztaty, laboratoria.

Zabezpieczenia antystatyczneOferujemy szeroki wybr produktw an-tystatycznych poczwszy od odziey an-tystatycznej iopasek, przez opakowania, maty, jonizatory, testery na systemach skadowania imeblach ESD koczc.

www.renex.com.pl

http://www.pbtechnik.com.plhttp://www.smt-tech.plhttp://www.renex.com.pl

Documents

Informator Rynkowy Elektroniki, 2016