İnhalasyonel İnhalasyonel zehirlenmelerzehirlenmeler

Dr Hamit Işıkalp Dr Hamit Işıkalp Pratisyen HekimPratisyen HekimTekirdağ Devlet Hastanesi Tekirdağ Devlet Hastanesi Acil Servis Acil Servis

İnhalasyonel İnhalasyonel zehirlenmelerde zehirlenmelerde Kitlesel maruziyet Kitlesel maruziyet Psikolojik etkilenenler, Psikolojik etkilenenler,

fiziksel etkilenenlerin 5-15 fiziksel etkilenenlerin 5-15 katıkatı ! !

Epidemik histeri Epidemik histeri Kitlesel psikojenik hastalık Kitlesel psikojenik hastalık Kitlesel sosyojenik hastalık Kitlesel sosyojenik hastalık Geçici durumsal rahatsızlık Geçici durumsal rahatsızlık

İnhalasyonel İnhalasyonel zehirlenmelere zehirlenmelere yaklaşım yaklaşım Kimyasallarla oluşan ciddi Kimyasallarla oluşan ciddi

zehirlenmedezehirlenmede

– Mental durum değişikliği Mental durum değişikliği – Bilinç durum değişikliği Bilinç durum değişikliği – Solunumsal yetersizlik Solunumsal yetersizlik – Kalp – dolaşım sorunları Kalp – dolaşım sorunları – Konvülziyon Konvülziyon

görülebilmektedir.görülebilmektedir.

Zehirlenmelere Zehirlenmelere yaklaşım yaklaşım Destekleyici bakım Destekleyici bakım

Zehir emiliminin önlenmesi Zehir emiliminin önlenmesi

Zehir atılımının sağlanması Zehir atılımının sağlanması

Antidot verilmesi Antidot verilmesi

Tekrar maruziyetin önlenmesi Tekrar maruziyetin önlenmesi

Tekrar maruziyetin Tekrar maruziyetin önlenmesi önlenmesi

Erişkinlerin eğitimi Erişkinlerin eğitimi

Çocukların korunması Çocukların korunması

Düzenleyici kurum-birimlerin Düzenleyici kurum-birimlerin haberdar edilmesi haberdar edilmesi

Psikiyatriye yönlendirme Psikiyatriye yönlendirme

• Yangın dumanı – Karbonmonoksit – Siyanid – Hidrojen sülfid – Nitrojen dioksid – Fosgen – Diğerleri

• Asit – alkali buharları • Hidrokarbonlar • Pestisidler

– Herbisidler – İnsektisidler – Rodentisidler

• Kargaşa kontrol ajanları

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları

Asit – alkali maddelere Asit – alkali maddelere örneklerörnekler

Hidroklorik asit, Hidroklorik asit, Sülfürik asit, Sülfürik asit, Nitrik asit, Nitrik asit, Hidroflorik asit, Hidroflorik asit, Sodyum hidroksit, Sodyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Amonyum, Amonyum, Lityum, Lityum, Kalsiyum hidroksitler, Kalsiyum hidroksitler, Sodyum hipoklorit, Sodyum hipoklorit, Potasyum permanganat örnek verilebilir.Potasyum permanganat örnek verilebilir.

Asit – alkali maddelere Asit – alkali maddelere örneklerörnekler

Yüzey temizleyiciler Yüzey temizleyiciler – Fayans temizleyiciler Fayans temizleyiciler – Tuvalet temizleyiciler Tuvalet temizleyiciler – Yüzme havuzu temizleyicileri Yüzme havuzu temizleyicileri

Leke – boya çıkartıcılar Leke – boya çıkartıcılar

Batarya – pil kimyasalları Batarya – pil kimyasalları

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları

Klor Klor Nitrik asit Nitrik asit Hidroklorik Hidroklorik

asit asit

Amonyak Amonyak Sodyum Sodyum

hipoklorithipoklorit

Klor - kloraminKlor - kloramin

Asit ve alkalilerin karıştırılması Asit ve alkalilerin karıştırılması sonucu sonucu

– Amonyak ile hipoklorit Amonyak ile hipoklorit – Sülfürik asit ile hipoklorit Sülfürik asit ile hipoklorit

Endüstiyel kullanım sırasında Endüstiyel kullanım sırasında

Kazalarda, sızıntılarda (Urfa – Suruç)Kazalarda, sızıntılarda (Urfa – Suruç)

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları - Etkileri - - Etkileri -

Tüm havayolu etkilenebilir. Tüm havayolu etkilenebilir.

Önemli olan; Önemli olan; – Yoğunluk, Yoğunluk, – Maruziyet süresidir. Maruziyet süresidir.

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları - Belirti ve bulguları - - Belirti ve bulguları - Öksürük Öksürük Göğüste – farinkste yanma hissi Göğüste – farinkste yanma hissi Laringeal ödem – tıkanıklık Laringeal ödem – tıkanıklık Dispne Dispne Göğüs ağrısı Göğüs ağrısı Hemoptizi Hemoptizi Bronkospazm Bronkospazm Akciğer ödemi Akciğer ödemi Akciğerde epitel dökülmesi ve Akciğerde epitel dökülmesi ve

konsolidasyon konsolidasyon

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları - Belirti ve bulguları - - Belirti ve bulguları -

Akciğer belirti – bulguları, Akciğer belirti – bulguları,

saatler sonra saatler sonra

ortaya çıkabilir ortaya çıkabilir

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları - Tanı - - Tanı -

Kesin tanı yöntemi yoktur. Kesin tanı yöntemi yoktur.

Anamnez önemli yer tutar. Anamnez önemli yer tutar.

Diğer kimyasallardaki gibi özgün koku Diğer kimyasallardaki gibi özgün koku olmayabilir. olmayabilir.

Asit – alkali buharları Asit – alkali buharları - Tedavi - - Tedavi -

Destekleyici tedavi uygulanır. Destekleyici tedavi uygulanır.

Yumuşatıcılar Yumuşatıcılar

Bronkodilatör Bronkodilatör

Nemlendirilmiş oksijen Nemlendirilmiş oksijen

Hidrokarbonlar Hidrokarbonlar (uçucular) (uçucular) Petrol ürünleri Petrol ürünleri Halojenli hidrokarbonlar Halojenli hidrokarbonlar Aromatik hidrokarbonlar Aromatik hidrokarbonlar

Hidrokarbonlar Hidrokarbonlar

Genel özellikleri Genel özellikleri – Düşük dozda MSS uyarıcıdırlar Düşük dozda MSS uyarıcıdırlar – Yüksek dozda MSS baskılayıcıdırlar Yüksek dozda MSS baskılayıcıdırlar – Akciğerleri tahriş ederler Akciğerleri tahriş ederler – Sindirim sistemini tahriş ederler Sindirim sistemini tahriş ederler

Petrol ürünleri Petrol ürünleri - örnekleri - - örnekleri -

Petrol Petrol Petrol etheri Petrol etheri Nafta Nafta Kerosen Kerosen Benzin Benzin Motor yağları Motor yağları Katranlar Katranlar TurpentinTurpentin

Petrol ürünleri Petrol ürünleri - örnekleri - - örnekleri - Çakmak gazları, Çakmak gazları, Fener gazları – yağları Fener gazları – yağları Boya incelticiler Boya incelticiler Çözücüler Çözücüler Leke çıkarıcılar Leke çıkarıcılar Kayganlaştırıcı yağ ve jellerKayganlaştırıcı yağ ve jeller

Petrol ürünleri Petrol ürünleri - belirti ve bulgular - - belirti ve bulgular - Öfori Öfori Bulantı Bulantı Kusma Kusma Ataksi Ataksi Heyecan Heyecan Bilinç kaybı Bilinç kaybı Koma Koma Nöbetler Nöbetler

Özgün koku Özgün koku Nistagmus Nistagmus Aritmi Aritmi Solunum Solunum

baskılanması baskılanması Beyin ödemi Beyin ödemi Akciğer ödemi Akciğer ödemi

Halojenli Halojenli hidrokarbonlar hidrokarbonlar - örnekleri - - örnekleri - Karbon tetraklorür Karbon tetraklorür Etil klorür Etil klorür Kloroform Kloroform Trikloroetilen Trikloroetilen Metilen klorid Metilen klorid

Halojenli Halojenli hidrokarbonlar hidrokarbonlar - belirti ve bulguları - - belirti ve bulguları - MSS baskılanması MSS baskılanması Başağrısı Başağrısı Bulantı Bulantı Kusma Kusma Karaciğer işlev bozukluğu Karaciğer işlev bozukluğu Böbrek işlev bozukluğu Böbrek işlev bozukluğu Koma Koma Ani ölüm Ani ölüm

Aromatik Aromatik hidrokarbonlar hidrokarbonlar - örnekleri - - örnekleri - Toluen Toluen Benzen Benzen Ksilen Ksilen

Çözücüler Çözücüler Boyalar Boyalar Tutkallar Tutkallar Cilalar Cilalar Boya çıkarıcılar Boya çıkarıcılar Benzin Benzin

Aromatik Aromatik hidrokarbonlar hidrokarbonlar - belirti ve bulgular - - belirti ve bulgular - Öfori Öfori Sersemlik Sersemlik Halsizlik Halsizlik Başağrısı Başağrısı Bulanık görme Bulanık görme Titreme Titreme

Ataksi Ataksi Konfüzyon Konfüzyon Eksitasyon Eksitasyon Nöbet Nöbet Solunum Solunum

baskılanması baskılanması Koma Koma

Hidrokarbonlar Hidrokarbonlar - Tanı - - Tanı -

Kesin tanı yöntemi zordur. Kesin tanı yöntemi zordur.

Anamnez önemli yer tutar. Anamnez önemli yer tutar.

Özgün kokuları olabilir. Özgün kokuları olabilir.

Hidrokarbonlar Hidrokarbonlar - Tedavi - - Tedavi - Destek tedavisi Destek tedavisi

– Yeterli ventilasyon Yeterli ventilasyon – Sıvı desteği Sıvı desteği – Elektrolit anormalliklerinin düzeltilmesi Elektrolit anormalliklerinin düzeltilmesi

Nöbetler için diazepam Nöbetler için diazepam

Aritmi tedavisi (epinefrin k.e.)Aritmi tedavisi (epinefrin k.e.)

Böbrek yetmezliğine dikkat Böbrek yetmezliğine dikkat

Metilen klorid - CO Metilen klorid - CO

Pestisidler Pestisidler

Herbisidler Herbisidler

İnsektisidler İnsektisidler

Rodentisidler Rodentisidler

Herbisidler Herbisidler

Klorofenoksiler Klorofenoksiler Dioksinler Dioksinler

Furanlar Furanlar

Bipridiller Bipridiller Parakuat Parakuat

Dikuat Dikuat

Üre içerenlerÜre içerenler

KlorofenoksilerKlorofenoksiler

Dioxin Dioxin

Furan Furan

2,4-diklorofenoksiasetik asid (2,4-D) 2,4-diklorofenoksiasetik asid (2,4-D)

4-kloro-2metilfenoksiasetik asid MCPA 4-kloro-2metilfenoksiasetik asid MCPA

2,4,5-triklorofenoksi asetik asid (2,4,5-T) 2,4,5-triklorofenoksi asetik asid (2,4,5-T)

2,3,7,8-tetraklorodibenoz-p-dioxin 2,3,7,8-tetraklorodibenoz-p-dioxin (TCDD) (TCDD)

Bipiridiller Bipiridiller

Parakuat Parakuat

Dikuat Dikuat

ParakuatParakuat

İnhalasyonla alınmasa bile akciğerde İnhalasyonla alınmasa bile akciğerde birikir. birikir.

Reaktif oksijen türlerine dönüştürülür. Reaktif oksijen türlerine dönüştürülür.

Böbrek ve karaciğere de hasar verir. Böbrek ve karaciğere de hasar verir.

Zehirlenmeleri gerçek bir acil durumdur. Zehirlenmeleri gerçek bir acil durumdur.

Parakuat Parakuat -tedavi- -tedavi-

Oksijen tedavisi Oksijen tedavisi kontrendikedir. kontrendikedir.

Terapotik hipoksi hedeflenir Terapotik hipoksi hedeflenir

İnsektisidler İnsektisidler

Organofosforlar Organofosforlar

Karbamatlar Karbamatlar

Klorlu hidrokarbonlar Klorlu hidrokarbonlar

Organofosfor Organofosfor zehirlenmeleri zehirlenmeleri

Diazinon Diazinon Orten Orten Malatiyon Malatiyon Paratiyon Paratiyon Klorprifos Klorprifos

Tabun Tabun Sarin Sarin Soman Soman VXVX

Organofosfor Organofosfor zehirlenmeleri zehirlenmeleri

Kolinerjik bulgular Kolinerjik bulgular – Hipersalivasyon Hipersalivasyon – Hipersekresyon Hipersekresyon

Özellikle önemli, tedaviyi Özellikle önemli, tedaviyi yönlendirir. yönlendirir.

Organofosfor Organofosfor zehirlenmeleri zehirlenmeleri -tedavi--tedavi- Arındırma çok önemli Arındırma çok önemli

Destek tedavisi önemli Destek tedavisi önemli

Antidot uygulanmalı Antidot uygulanmalı – Atropin Atropin – Pralidoksim Pralidoksim – Diazepam Diazepam

Klorlu hidrokarbonlar Klorlu hidrokarbonlar

Diklordifeniltrikloroetan (DDT) Diklordifeniltrikloroetan (DDT)

Destek tedavisi Destek tedavisi

Atropin – epinefrinden sakınmalı Atropin – epinefrinden sakınmalı

Hipertermi görülebilir Hipertermi görülebilir

Cilde yağlı maddeler sürülmemeli Cilde yağlı maddeler sürülmemeli

Rodentisidler Rodentisidler

Çok zehirliler Çok zehirliler – SMFA sodyum monofloroasetat SMFA sodyum monofloroasetat – MNFA MNFA N-metil-N-(1-naftil N-metil-N-(1-naftil

floroasetamid)floroasetamid) – Floroasetamid (bileşik 1081) Floroasetamid (bileşik 1081) – Striknin Striknin – Talyum sülfat Talyum sülfat – Çinko fosfid Çinko fosfid – Elemental fosfor Elemental fosfor – Arsenik Arsenik – ANTU (alfa-naftil-tiyoüre) ANTU (alfa-naftil-tiyoüre) – Kolekalsiferol Kolekalsiferol

Az zehirliler Az zehirliler – warfarinwarfarin

Özel durumlarÖzel durumlar

Polimer dumanı ateşi Polimer dumanı ateşi

Metal dumanı ateşi Metal dumanı ateşi

Silo doldurucusu hastalığı Silo doldurucusu hastalığı

Kargaşa kontrol Kargaşa kontrol ajanları ajanları Göz yaşartıcı ajanlar Göz yaşartıcı ajanlar

– CS CS – OCOC – CN CN – CNC CNC – CNS CNS – CNB CNB – BBC BBC – CRCR

Kusturucu ajanlar Kusturucu ajanlar

Göz yaşartıcılarGöz yaşartıcılar

İstenmeyen etkileri vardır. İstenmeyen etkileri vardır.

– Yanık, Yanık,

– Ciltte duyarlanma, Ciltte duyarlanma,

– Korneal hasar, Korneal hasar,

– Akciğer ödemi gelişebilir. Akciğer ödemi gelişebilir.

Göz yaşartıcılar Göz yaşartıcılar

Doğrudan cilde temas, Doğrudan cilde temas, Doğrudan göze temas, Doğrudan göze temas, Kapalı yerde maruziyet, Kapalı yerde maruziyet, Uzun süren maruziyet tehlikeli !Uzun süren maruziyet tehlikeli !

Önceden akciğer hastalığı olanlar Önceden akciğer hastalığı olanlar bronkospazm açısından risklidir. bronkospazm açısından risklidir.

Teşekkürler Teşekkürler