LARC IER

ix

Inhoudstafel

Woord vooraf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i

Ten geleide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v

Hoofdstuk I. Verantwoording en afbakening van het onderwerp – Toelichting bij de gehanteerde methode. . . . . . . . . . 1

Afdeling 1. Verantwoording van het onderwerp . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Afdeling 2. Afbakening van het onderwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Afdeling 3. Toelichting bij de gehanteerde methode . . . . . . . . . . . . . 7

Hoofdstuk II. De twee aspecten van het notarisambt in ons land, typisch voor het Latijns notariaat: openbaar ambt en vrij beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Afdeling 1. Situering: het Latijns Notariaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Afdeling 2. Openbaar ambt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

§ 2. De notaris als ambtenaar en openbaar ambtenaar . . . . . . . . . . . . . . . 20I. De notaris als ambtenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20II. De notaris als openbaar ambtenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20B. De principiële verplichting tot ambtsverlening van de notaris . . . . . . . 22

1) Verplichting van openbare orde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232) Begrenzing van de verplichting tot ambtsverlening . . . . . . . . . . . . 243) Sancties in geval van ongewettigde ambtsweigering of

ambtsverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35III. De notaris als agent van de fiscus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

§ 3. De remunerering van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Afdeling 3. Vrij beroep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

§ 2. Criteria voor de afgrenzing van de categorie van de beoefenaars van een vrij beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40I. Traditionele criteria van de rechtsleer in verband met het vrij beroep 40II. Criteria terug te vinden in recente wetgeving. . . . . . . . . . . . . . . 42

§ 3. De vrije keuze van notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44I. Beginsel van openbare orde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44II. Begrenzing van de vrije keuze van notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

A. Territoriale en persoonlijke bevoegdheid van de notaris. . . . . . . . . . . 48

fisc-rol-notaris.book Page ix Friday, November 3, 2006 10:11 AM

x Inhoudstafel

LARC IER

B. Aanstelling van de notaris door de rechter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521) Rechter gebonden door het akkoord van partijen? . . . . . . . . . . . . 532) Discretionaire macht van de rechter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

§ 4. De remunerering van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Afdeling 4. De invloed van het vrij beroep op het openbaar ambt: geen staatsnotariaat, en de notaris is geen gewone ambtenaar. 55

§ 1. Het onderscheid met het staatsnotariaat en met het optreden van ambtenaren als notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56II. De ambtenaren van het bestuur die optreden als notaris – de

administratieve akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56III. De diplomatieke en consulaire agenten die optreden als notaris . . 61

§ 2. De notaris is geen gewone ambtenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63II. De notaris maakt geen deel uit van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . 64III. De notaris staat in beginsel niet in dienst van de Staat en is evenmin

een lasthebber van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66IV. De notaris is niet onderworpen aan het statuut van de ambtenaren

en agenten van de openbare besturen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67V. De notaris kan in beginsel zijn beroepsgeheim laten gelden

tegenover de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67VI. De notaris mag aan zijn cliënten raad geven die ingaat tegen het

rechtstreekse belang van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67VII. De notaris kan voor beroepsfouten in persoonlijke naam en

onbeperkt op zijn persoonlijk vermogen worden vervolgd. . . . . . . 69A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69B. Vergelijking met de situatie van fouten begaan door ambtenaren . . . . 70

1) De aansprakelijkheid van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702) Het toerekenen aan de Staat van de door zijn ambtenaren verrichte

handelingen – de aansprakelijkheid wegens andermans daden . . . . 703) De persoonlijke aansprakelijkheid van de ambtenaren voor fouten

jegens derden en jegens de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Afdeling 5. De invloed van het openbaar ambt op het vrij beroep: geen vrij notariaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

§ 2. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82I. De aansprakelijkheid van de notaris is van openbare orde. . . . . . . 82II. De aansprakelijkheid van de notaris wordt traditioneel geacht in

beginsel quasi-delictueel van aard te zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . 82III. De notaris is in beginsel geen lasthebber van de op hem beroep

doende cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Afdeling 6. Beoordeling van het dubbele aspect van de uitoefening van het notarisambt – de situatie na de hervorming van het notarisambt in ons land en in Nederland . . . . . . . . . . . . . 85

fisc-rol-notaris.book Page x Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xi

LARC IER

Hoofdstuk III. De fiscale rol van de notaris ten aanzien van de Schatkist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Afdeling 1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

§ 1. Algemene kenmerken van de ter zake aan de notaris opgelegde verplichtingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90I. De aan de notaris opgelegde verplichtingen kunnen enkel uit een wet

voortvloeien. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91II. De aan de notaris opgelegde verplichtingen zijn van openbare orde 91III. De aan de notaris opgelegde verplichtingen houden verband met het

openbaar ambt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92A. Beginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92B. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

1) De notaris is ter zake geen lasthebber van zijn cliënten . . . . . . . . 932) De verplichtingen zijn na te leven bij het verlijden van authentieke

akten en bij de neerlegging onder de minuten van onderhandse akten 933) De fiscale verplichtingen van de instrumenterende, mee-

instrumenterende, plaatsvervangende en tussenkomende notaris . . 944) De verplichtingen zijn na te leven door andere personen die als

notaris optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945) De verplichtingen zijn desgevallend na te leven door buitenlandse

notarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95IV. Traditioneel worden de aan de notaris opgelegde verplichtingen

geacht resultaatsverbintenissen uit te maken. . . . . . . . . . . . . . . 95V. De aan de notaris opgelegde verplichtingen zijn in beginsel

onderscheiden van de belastingschuld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96A. Beginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96B. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

1) De notaris wordt in beginsel niet de schuldenaar van de belastingen, heffingen en rechten die door zijn cliënten verschuldigd zijn . . . . . 96

2) De aan de notaris opgelegde verplichtingen gelden uitsluitend ten aanzien van de Schatkist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

3) De verjaring van het invorderingsrecht ten aanzien van de belastingplichtige blijft in beginsel zonder invloed op de vordering in aansprakelijkheid ten aanzien van de notaris ingevolge het niet naleven van zijn verplichtingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

4) De notaris brengt in beginsel zijn aansprakelijkheid in het gedrang door het loutere feit van het niet-naleven van zijn verplichtingen. . 98

§ 2. Afwezigheid van een systematische regeling – gehanteerde werkwijze . 99

Afdeling 2. Het optreden van de notaris als rechtstreekse of onrechtstreekse informant van de Schatkist. . . . . . . . . . . 100

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

§ 2. De notaris als spontane informant van de Schatkist . . . . . . . . . . . . . . 100I. Inlassen van bepaalde vermeldingen in de akten . . . . . . . . . . . . . 101

A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1011) Eigen verplichting van de notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1012) Subsidiaire verplichting van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

B. Inzake zegelrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119C. Inzake de met het zegel gelijkgestelde taksen . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

fisc-rol-notaris.book Page xi Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xii Inhoudstafel

LARC IER

D. Inzake successierechten: verklaring inzake de localisatie van de nalatenschappen en verklaring inzake voorheen gedane schenkingen . . 1201) Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . 1202) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen. . . . . . . 125

E. Inzake directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125F. Inzake BTW: mededeling van de hoedanigheid van BTW-

belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1261) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1262) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 127

II. Opsturen van een afschrift van bepaalde akten of van informatie met betrekking tot deze akten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128A. Inzake directe belastingen: overdracht van een handelszaak of

universaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1281) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1282) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 130

B. Inzake BTW: overdracht van een handelszaak of universaliteit . . . . . . 1301) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1302) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 131

C. Inzake gewestelijke heffingen in het Vlaamse Gewest . . . . . . . . . . . . 1311) Inzake onroerende voorheffing: overdracht van een handelszaak of

universaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1312) Overdracht van een onroerend goed waarvoor een planbatenheffing

verschuldigd is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1323) Overdracht van een leegstaande of verwaarloosde bedrijfsruimte . . 1354) Overdracht van een leegstaande of verwaarloosde woning of (ander)

gebouw (dan een bedrijfsruimte) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136D. Inzake provincie- en gemeentebelastingen: overdracht van een

handelszaak of universaliteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1381) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1382) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 139

III. Bijzondere aangifteplicht inzake witwasoperaties . . . . . . . . . . . . 139A. Inhoud van de aan de notaris opgelegde verplichtingen –

toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 147

IV. Mededelen van informatie die vreemd blijft aan de akten . . . . . . 147A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

1) Kennisgeving inzake openbare verkopen van lichamelijk roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

2) Opmaken van het proces-verbaal van de openbare verkopen van lichamelijk roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

B. Inzake successierechten: informatie omtrent roerende goederen die afhangen van de nalatenschap van een rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . 1561) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1562) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 158

§ 3. De notaris als informant van de Schatkist op haar verzoek . . . . . . . . . 159I. Inzake registratierechten: vraag om inlichtingen inzake derden en

vraag om inzage van stukken en bescheiden. . . . . . . . . . . . . . . . 160A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 160B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 161

II. Inzake successierechten: vraag om inlichtingen inzake derden . . . 162

fisc-rol-notaris.book Page xii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xiii

LARC IER

A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 162B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 164

III. Inzake directe belastingen: vraag om inlichtingen en bescheiden inzake derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 165B. Het beroepsgeheim van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173C. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 176

IV. Inzake BTW: vraag om inzage van boeken en bescheiden en vraag om inlichtingen inzake derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177A. Vraag om inzage van boeken en bescheiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

1) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1772) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen. . . . . . . 178

B. Vraag om inlichtingen inzake derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1781) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1782) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 179

V. Inzake gewestelijke heffingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 179B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 180

VI. Inzake provincie- en gemeentebelastingen: vraag om inlichtingen en bescheiden inzake derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 180B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 182

§ 4. Beoordeling van het verplichte optreden van de notaris als rechtstreekse of onrechtstreekse informant van de Schatkist . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Afdeling 3. De medewerking van de notaris bij de inning van belastingen, heffingen en rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

§ 2. Registratie- en zegelrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188I. Diverse verplichtingen inzake registratierechten. . . . . . . . . . . . . 188

A. Repertorium van de akten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1881) Houden van het repertorium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1882) Verplichting van inzageverlening van het repertorium . . . . . . . . . . 190

B. Verbod van hypothecaire formaliteit voor registratie. . . . . . . . . . . . . 1931) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 1932) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 193

C. Voorrecht inzake registratierechten en verbod aan de notaris om tot uitbetaling over te gaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1941) Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . 1942) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen. . . . . . . 198

II. Inzake zegelrechten: verplichting van inzageverlening van het repertorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 198B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 199

§ 3. Successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199I. Algemeen roerend voorrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 200B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 201

II. Wettelijke en occulte hypotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 202

fisc-rol-notaris.book Page xiii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xiv Inhoudstafel

LARC IER

B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 204III. Diverse verplichtingen indien erfgenamen in het buitenland wonen 205

A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 205B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 208

§ 4. Directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209I. Onderzoeksbevoegdheden in hoofde van de met de invordering

belaste ambtenaren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 209B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 210

II. Algemeen roerend voorrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 210B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 217

III. Wettelijke hypotheek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 218B. Sanctie in geval van niet naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 225

IV. Fiscale notificaties in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226A. De verplichtingen van de notaris – het toepassingsgebied van de regeling 226

1) Het (eerste) bericht van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2262) Gebrek aan reactie of negatieve notificatie vanwege de ontvanger . 2313) Positieve notificatie vanwege de ontvanger. . . . . . . . . . . . . . . . . 2314) Het tweede bericht van de notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2325) De mogelijkheid tot inschrijving van de wettelijke hypotheek . . . . 232

B. Reactie of gebrek aan reactie vanwege de ontvanger . . . . . . . . . . . . . 2331) Reactie vanwege de ontvanger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2332) Gebrek aan reactie vanwege de ontvanger . . . . . . . . . . . . . . . . . 2403) Niet- tijdige of naar de vorm onregelmatige reactie vanwege de

ontvanger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242C. De aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

1) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2442) Aansprakelijkheid indien de notaris geen berichten verstuurt terwijl

hij daartoe wettelijk verplicht was . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2443) Aansprakelijkheid indien de notaris een bericht verstuurt terwijl hij

daartoe niet wettelijk verplicht was . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2484) Aansprakelijkheid indien de ontvanger belastingschulden

notificeerde en de notaris de sommen of waarden uitbetaalt aan de belastingschuldige, of aan de Schatkist met een disconto . . . . . . . 248

V. Variant van fiscale notificaties inzake in het buitenland verleden akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 249B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 251

VI. Fiscale notificaties bij openbare verkoop van roerende goederen. . 251A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 251B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 252

VII. Meerwaardebelasting op ongebouwde en gebouwde onroerende goederen van niet-inwoners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 253B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 255

VIII. Roerende voorheffing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 256B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 257

fisc-rol-notaris.book Page xiv Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xv

LARC IER

§ 5. BTW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258I. Algemeen roerend voorrecht en wettelijke hypotheek . . . . . . . . . 258

A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 258B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 258

II. Fiscale notificaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 259B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 260

III. Variant van de fiscale notificaties inzake in het buitenland verleden akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 261B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 261

IV. Openbare verkoop van roerende goederen na faillissement. . . . . . 261A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 261B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 262

V. Openbare verkoop van roerende goederen op uitvoerend beslag . . 263A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 263B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 264

§ 6. Heffingen ten voordele van de Polders en Wateringen . . . . . . . . . . . . 264I. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . 264II. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . 265

§ 7. Gewestelijke heffingen in het Vlaamse, Waalse en Brussels Hoofdstedelijk Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266I. Algemeen roerend voorrecht en wettelijke hypotheek . . . . . . . . . 266

A. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . 266B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . . . . 270

II. Fiscale notificaties inzake onroerende voorheffing in het Vlaamse Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 271B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 272

§ 8. Provincie- en gemeentebelastingen: onderzoeksbevoegdheden in hoofde van de met de invordering belaste ambtenaren, algemeen roerend voorrecht, wettelijke hypotheek en fiscale notificaties . . . . . . . . . . . 272I. Inhoud van de verplichtingen – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . 272II. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichtingen . . . . . . 275

§ 9. Beoordeling van de medewerking van de notaris bij de inning van belastingen, heffingen en rechten – impact van de administratieve geldboete inzake directe belastingen (art. 445 WIB 1992) . . . . . . . . . . 276

Afdeling 4. De persoonlijke gehoudenheid van de notaris tot de betaling van belastingen en rechten als rechtstreekse schuldenaar of alsof hij schuldenaar was (onrechtstreeks) . . . . . . . . . . . 287

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

§ 2. Registratierechten: verplichting voor de notaris om de registratierechten te betalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288I. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . 288II. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . 291

§ 3. Zegelrechten: verplichting voor de notaris om de zegelrechten te betalen 292I. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . 292

fisc-rol-notaris.book Page xv Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xvi Inhoudstafel

LARC IER

II. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . 293

§ 4. Successierechten: frauduleuze medeplichtigheid van de notaris die een aangifte van nalatenschap inlevert waarbij door zijn fout de bepalingen van het W. Succ. niet werden nageleefd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294I. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . 294II. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . 294

§ 5. Directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296I. Inhouding van bedrijfsvoorheffing op professionele onroerende

meerwaarden verwezenlijkt door niet-inwoners . . . . . . . . . . . . . 296A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 296B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 299

II. Vereenvoudigde procedure van uitvoerend beslag onder derden . . 301A. Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . 301B. Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting. . . . . . . . . . . 303

§ 6. BTW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306I. Huidige toestand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

A. Uitgangspunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307B. Uitzondering: de vereenvoudigde procedure van uitvoerend beslag onder

derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3071) Inhoud van de verplichting – toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . 3072) Sanctie in geval van niet-naleving van deze verplichting . . . . . . . . 308

II. De toekomstige onderwerping van de notarissen aan de BTW als effectieve belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308A. Algemene situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308B. De wordingsgeschiedenis van de BTW-belastingplicht van de notarissen 309C. De voorwaarden voor de belastbaarheid van de diensten van de

notarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3131) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3132) Een dienstverrichting op zelfstandige wijze. . . . . . . . . . . . . . . . . 3133) Een dienstverrichting in de uitoefening van een economische

activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3144) Een dienstverrichting in de uitvoering van een contract onder

bezwarende titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3155) Een dienstverrichting in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3186) De gevolgen van het vervuld zijn van deze voorwaarden . . . . . . . . 323

D. De concrete belastingheffing inzake BTW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3231) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3232) Het tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3243) De belastbare grondslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3244) Het tijdstip van verschuldigdheid van de BTW . . . . . . . . . . . . . . . 3275) De verdeling van erelonen tussen instrumenterende en/of

tussenkomende notarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329

§ 7. Provincie- en gemeentebelastingen: de vereenvoudigde procedure van uitvoerend beslag onder derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

§ 8. Beoordeling van de persoonlijke gehoudenheid van de notaris tot de betaling van belastingen en rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

fisc-rol-notaris.book Page xvi Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xvii

LARC IER

Afdeling 5. De fiscale verplichtingen van de instrumenterende, mee-instrumenterende, plaatsvervangende of substituerende en tussenkomende notaris ten aanzien van de Schatkist . . . . 331

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

§ 2. De instrumenterende en mee-instrumenterende notaris . . . . . . . . . . . 331

§ 3. De plaatsvervangende notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332I. In geval van ambtsverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332II. In geval van toepassing van de art. 63 tot 67 van de ventôsewet . . 333

§ 4. De tussenkomende notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

Afdeling 6. Het onderscheid met de situatie van de ontvangers . . . . . 335

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335

§ 2. De verschilpunten met het optreden van de ontvangers . . . . . . . . . . . 335I. De notie “rekenplichtigen” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336II. De aansprakelijkheid van de rekenplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . 338III. De appreciatiebevoegdheid van de rekenplichtigen . . . . . . . . . . . 342

A. Waarin bestaat deze appreciatiebevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342B. Toepassingsgevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

1) Het verlenen van opheffing van fiscale notificaties . . . . . . . . . . . . 3452) De overdracht van een handelszaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346

IV. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347

Hoofdstuk IV. De fiscale rol van de notaris ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

Afdeling 1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

§ 2. Algemene kenmerken van de raadgevingsplicht van de notaris. . . . . . . 354I. Een wettelijke verankering van de raadgevingsplicht van de notaris 354II. De raadgevingsplicht van de notaris is van openbare orde. . . . . . . 355III. De raadgevingsplicht van de notaris houdt verband met het openbaar

ambt en met het vrij beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355B. Het optreden van de notaris als openbaar ambtenaar . . . . . . . . . . . . 357C. Het optreden van de notaris als titularis van een vrij beroep (zakenman

of raadsman) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3581) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3582) De rechtsgrond van dit optreden van de notaris . . . . . . . . . . . . . . 364

IV. Het persoonlijke karakter van de raadgevingsplicht . . . . . . . . . . . 370V. Indien de notaris als openbaar ambtenaar optreedt, speelt zijn

raadgevingsplicht uitsluitend ten aanzien van de partijen bij de te verlijden akte, en ten aanzien van elke partij . . . . . . . . . . . . . . 371

VI. Het suppletieve karakter van de raadgevingsplicht . . . . . . . . . . . 373VII. De omvang van de raadgevingsplicht wordt bepaald door zijn nut . 375VIII. De raadgevingsplicht moet volledig zijn, maar binnen redelijke

perken blijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376IX. Traditioneel worden de aan de notaris opgelegde verplichtingen

geacht inspanningsverbintenissen te zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376

fisc-rol-notaris.book Page xvii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xviii Inhoudstafel

LARC IER

§ 3. De wettelijke regeling inzake fiscale bijstand en advies . . . . . . . . . . . 377I. De fiscale bijstand in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

A. Tot voor kort was de uitoefening van het beroep van belastingconsulent niet wettelijk geregeld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

B. De vroeger wetsontwerpen en -voorstellen tot regeling van het beroep van belastingconsulent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378

C. De wettelijke regeling inzake belastingconsulenten. . . . . . . . . . . . . . 379II. De fiscale bijstand door notarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

A. Een wettelijke verankering van de plicht tot raadgeving . . . . . . . . . . 384B. Geen monopolie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390C. Een plicht tot raadgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390

§ 4. De grondslag, de oorsprong en het voorwerp van de raadgevingsplicht van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391I. De grondslag en de oorsprong van de raadgevingsplicht . . . . . . . . 391II. Het voorwerp van de raadgevingsplicht: de drie aspecten van de

raadgevingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392A. De voorlichting van de cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393B. De persoonlijke opzoekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394C. De naleving van bepaalde formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396D. Een combinatie van meerdere deelaspecten van de raadgevingsplicht. . 397

Afdeling 2. De raadgevingsplicht van de notaris kan verschillende vormen aannemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

§ 2. Bijstand bij de keuze tussen onderscheiden alternatieven . . . . . . . . . 398I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3981) De vervroegde roerendmaking van onroerende goederen . . . . . . . . 3982) De volstorting van een toegezegde inbreng in geld in vennootschap

door de afstand van een onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399B. Inzake successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

1) Het verblijvingsbeding, beding van ongelijke verdeling en beding van vooruitmaking of keuzelegaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

2) Art. 9 W. Succ.: vruchtgebruik of recht van bewoning . . . . . . . . . . 4013) Erfrecht of schenkingen onder de levenden in het voordeel van broers

en zusters en “anderen” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401C. Inzake directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

1) Huur of vruchtgebruik in het voordeel van een vennootschap . . . . . 4052) Een periodieke onderhoudsuitkering of een afstand van een

onroerend goed in het kader van een echtscheiding door onderlinge toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

D. Toepassingsgeval inzake BTW: toebedeling van een onroerend goed in het kader van een regelingsakte echtscheiding door onderlinge toestemming met registratierechten of onder het stelsel van de BTW. . . . . . . . . . . 410

§ 3. Bijstand bij de timing of de volgorde van één of meer geplande rechtshandelingen of akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

fisc-rol-notaris.book Page xviii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xix

LARC IER

A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4111) Het minnelijk teniet doen van een overeenkomst onder opschortende

voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4112) De overgang van een gewone onverdeeldheid naar een gedwongen

onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4123) De verdeling die gepaard gaat met een schenking . . . . . . . . . . . . 4134) De teruggave van registratierechten bij een wederverkoop binnen de

twee jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413B. Toepassingsgeval inzake directe belastingen: kapitaalvermindering en

kapitaalverhoging door incorporatie van reserves in vennootschappen . 414

§ 4. Het aanraden van een bepaalde positieve actie . . . . . . . . . . . . . . . . 415I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415II. Het inlassen in de akten van bepaalde bedingen met het oog op

bepaalde gunstregelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416III. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4161) De aankoop van een woning bestemd tot de hoofdverblijfplaats of van

een bouwgrond daartoe bestemd in het Vlaamse Gewest (art. 46bis W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

2) De verwerving onder bezwarende titel van een woning bestemd tot hoofdverblijfplaats in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (art. 46bis W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

3) De aankoop met toepassing van het zg. “klein beschrijf” (art. 55 W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

4) De aankoop door vastgoedmakelaars (art. 62 e.v. W. Reg.) . . . . . . 4195) De ruiling van ongebouwde landgoederen (art. 72 W. Reg.) . . . . . . 4206) De inbreng in vennootschap (art. 115bis W. Reg.). . . . . . . . . . . . . 4207) De schenking van een gezinswoning in het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest (art. 131bis W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4218) De schenking van financiële instrumenten in het Waalse Gewest

(art. 131bis W. Reg.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4229) De schenking aan een begiftigde met minstens 3 kinderen jonger dan

21 jaar (art. 135 W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42310) De schenking van ondernemingen en aandelen van vennootschappen

(art. 140bis-140octies W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42311) De schenking van een bouwgrond in het Vlaamse Gewest

(art. 140nonies-140duodecies W. Reg.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42512) De toepassing van de BTW (art. 159, 8° W. Reg.) . . . . . . . . . . . . . 42613) De meeneembaarheid van registratierechten in het Vlaamse Gewest

(art. 212bis W. Reg.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427B. Inzake successierechten: de vererving van familiale vennootschappen en

ondernemingen (art. 60bis en 135, 8° W. Succ.) . . . . . . . . . . . . . . . . 428IV. Het inlassen in de akten van bepaalde bedingen als

geheugensteuntje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429V. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429

A. Toepassingsgeval inzake directe belastingen: de vrijstelling van vennootschapsbelasting voor fusies en splitsingen van vennootschappen 429

B. Toepassingsgeval inzake BTW: de overdracht van een algemeenheid van goederen of van een bedrijfsafdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430

fisc-rol-notaris.book Page xix Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xx Inhoudstafel

LARC IER

VI. De al dan niet tegenwerpelijkheid aan de fiscale administratie van door partijen in de akten ingelaste bedingen . . . . . . . . . . . . . . . 431

VII. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

1) De verkoop van blote eigendom en vruchtgebruik: lot van de verkoopprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

2) De aankoop met het zg. “klein beschrijf” ondanks het bezit van een andere woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434

3) De vestiging van een opstalrecht op een reeds bebouwde grond . . . 4354) De inbreng in vennootschap van een met hypotheek bezwaard

onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4375) De kosten van een schenking lastens de schenker . . . . . . . . . . . . . 438

B. Inzake successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4391) Een recht van opstal door een erfgenaam of legataris in het voordeel

van zijn rechtsvoorganger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4392) Het zg. duo-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

C. Inzake directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4401) De verhuur van een onroerend goed dat door de huurder deels voor

privé-, deels voor beroepsdoeleinden wordt gebruikt . . . . . . . . . . 4402) De kapitaalvermindering in vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . 441

VIII. Het stellen van een bijkomende verrichting of het verlijden van een bijkomende akte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

IX. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

1) De regularisatie van een stilzwijgende afstand van het recht van natrekking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

2) Het omzetten van een schenking als voorschot op erfdeel in een schenking buiten deel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

3) De omzetting van een vennootschap op aandelen in een personenvennootschap voorafgaand aan een onttrekking van onroerend goed aan deze vennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445

B. Toepassingsgeval inzake directe belastingen: een aanbod tot dading inzake de meerwaardebelasting op ongebouwde en gebouwde onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446

X. Het voorzien van bijkomende waarborgen tegen een eventueel optreden of bezwaar vanwege de fiscus . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447

XI. Toepassingsgeval inzake successierechten: de gezondheid van geest van de schenker/testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447

§ 5. Het aanraden van een bepaalde negatieve actie . . . . . . . . . . . . . . . . 449I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449II. Het stilzitten van de cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449III. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449

A. Toepassingsgeval inzake registratierechten: inzake verdeling . . . . . . . 449B. Inzake directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449

1) Agio naar aanleiding van kapitaalverhogingen in vennootschappen . 4492) Fiscale notificaties van belastingen waartegen bezwaar werd

ingediend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450IV. Het niet-opnemen van bepaalde bedingen in de akten . . . . . . . . . 450V. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451

A. Inzake registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451

fisc-rol-notaris.book Page xx Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xxi

LARC IER

1) Het beding geeft aanleiding tot een verhoogde heffing van registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451

2) De vroegtijdige beëindiging van een recht van opstal of van erfpacht 4513) De incidentele vermelding van een handgift . . . . . . . . . . . . . . . . 452

B. Toepassingsgeval inzake successierechten: de omzetting van onroerende goederen in roerende goederen door het zg. verblijvingsbeding onder last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

C. Inzake directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4541) Het beding geeft aanleiding tot heffing van beroepsinkomsten . . . . 4542) Het beding sluit het declaratief karakter van een verdeling uit . . . . 4543) De onherroepelijke volmacht tot hypothekeren . . . . . . . . . . . . . . 455

Afdeling 3. De beperkingen op de bijstand van de notaris bij de keuze van de minst belaste weg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

§ 2. De eerste beperking: de notaris mag zich niet in de plaats stellen van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456

§ 3. De tweede beperking: fraude in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . 456I. Inhoud van deze tweede beperking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

§ 4. De derde beperking: veinzing als bijzondere toepassing van de fraude in belastingzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458I. Inhoud van deze derde beperking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460

A. De kunstmatige splitsing van rechtshandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . 460B. De verkeerd benoemde akte of vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . 460

§ 5. De vierde beperking: de verplichting de wet na te leven . . . . . . . . . . 461I. Inhoud van deze vierde beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

§ 6. De vijfde beperking: de algemene anti-rechtsmisbruikmaatregel . . . . . 462I. Inhoud van deze vijfde beperking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476

§ 7. De zesde beperking: de rechtszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477I. Inhoud van deze zesde beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478

§ 8. De zevende beperking: het beroepsgeheim en de discretieplicht . . . . . 480I. Inhoud van deze zevende beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480II. Toepassingsgevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484

A. De officieuze beslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484B. De aangifte van nalatenschap en de bijzondere legatarissen . . . . . . . . 485

§ 9. Besluit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485

Afdeling 4. De raadgevingsplicht van de instrumenterende, mee-instrumenterende, plaatsvervangende of substituerende en tussenkomende notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485

§ 2. De instrumenterende en mee-instrumenterende notaris . . . . . . . . . . . 486

fisc-rol-notaris.book Page xxi Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xxii Inhoudstafel

LARC IER

§ 3. De plaatsvervangende notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487I. In geval van ambtsverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487II. In geval van toepassing van de art. 63 tot 67 van de ventôsewet . . 489

§ 4. De tussenkomende notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489

Afdeling 5. Het onderscheid met de situatie van de externe belastingconsulent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490

§ 2. De verschilpunten met het optreden van de belastingconsulent . . . . . . 490I. De fiscale bijstand kan voor de notaris geen hoofdberoep zijn. . . . 491II. Het commerciële karakter van het beroep van belastingconsulent . 491III. Het bewijs van de naleving van de fiscale bijstand . . . . . . . . . . . 492IV. De tuchtrechtelijke aansprakelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493V. De uitsluiting van de mogelijkheid om zich aan de burgerrechtelijke

aansprakelijkheid te onttrekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494VI. Beperkingen die niet gelden voor belastingconsulenten . . . . . . . . 494

A. Het recht om reclame te voeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494B. De mogelijkheid van uitoefening van een commercieel bedrijf of een

taak van bestuurder of zaakvoerder in vennootschappen . . . . . . . . . . 495C. De regeling inzake professionele vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . 496D. De mogelijkheid van oprichting van interprofessionele vennootschappen 497

VII. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499

Hoofdstuk V. De onderlinge verhouding van de rol van de notaris als agent van de fiscus en zijn raadgevingsplicht ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

Afdeling 1. Algemeen: onderscheiden verplichtingen van openbare orde: met elkaar verzoenen of tegen elkaar afwegen . . . . . . . . 503

Afdeling 2. Afweging door de wetgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

§ 2. Toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504I. Afwijkingen van de bepalingen van de ventôsewet, andere dan

inzake het beroepsgeheim van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . 504A. Het verbod voor de notaris om zijn minuten uit handen te geven. . . . . 504B. De verplichting tot ambtsverlening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504C. Het verbod voor de notaris tot borgstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504D. De onverenigbaarheid van het notarisambt met de functie van

belastingontvanger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506II. Afwijkingen inzake het beroepsgeheim van de notaris . . . . . . . . . 507

A. Directe belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508B. Registratierechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509C. Successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510D. BTW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510E. Witwaswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511

§ 3. Onvolkomenheden van deze afweging door de wetgever. . . . . . . . . . . 511

Afdeling 3. Afweging door de notaris zelf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511

fisc-rol-notaris.book Page xxii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xxiii

LARC IER

§ 1. Twee algemene uitgangspunten: in geval van bedrog dient de door dit bedrog geconditioneerde verplichting van openbare orde te wijken – bij afwezigheid van bedrog dient de verplichting waarvan de schending het minste gevaar voor de openbare orde oplevert te worden opgeofferd. . 512

§ 2. Enkele concrete richtlijnen uit de rechtspraak en rechtsleer. . . . . . . . 512I. Het belang van de Schatkist primeert niet zonder meer het belang

van de cliënten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512B. Toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514

1) De successieplanning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5142) De zuivering tegen de Schatkist. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5143) Het nastreven van een veroordeling van de Schatkist tot het verlenen

van opheffing van de door haar genomen inschrijvingen en beslagen, indien de verkoop uit de hand voordeliger is dan een openbare verkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516

II. De wettelijke verplichtingen van de notaris primeren in beginsel het belang van de cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517

III. Het beroepsgeheim van de notaris primeert in beginsel het belang van de cliënten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518

IV. De toepassing van de adagia “lex specialis derogat lege generali” en “lex posterior derogat lege priori” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519

§ 3. Onvolkomenheden van deze concrete richtlijnen. . . . . . . . . . . . . . . . 521

Afdeling 4. De onderlinge verhouding van de rol van de notaris als agent van de fiscus en zijn raadgevingsplicht ten aanzien van zijn cliënten – een mogelijke oplossing, uitgaande van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris . . . . . 522

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522

§ 2. De eerste invalshoek: de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524I. De te hanteren methode – heeft het nog zin om een onderscheid te

maken tussen de contractuele en quasi-delictuele aansprakelijkheid enerzijds, en tussen de middelen- of inspanningsverbintenissen en resultaatsverbintenissen anderzijds?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524A. De zin van het onderscheid tussen de contractuele en quasi-delictuele

aansprakelijkheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5251) De contactpunten tussen beide aansprakelijkheden . . . . . . . . . . . 5252) Het praktische belang van het onderscheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 526

B. De zin van het onderscheid tussen middelen- of inspanningsverbintenissen en resultaats- of uitslagverbintenissen?. . . . 5311) Het praktische belang van het onderscheid – algemeen . . . . . . . . . 5312) De inhoud en draagwijdte van de door de schuldenaar aangegane

verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5323) De bewijslast. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5334) Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5345) Hoe bepaalt men of men te maken heeft met een resultaats- dan wel

met een inspanningsverbintenis in hoofde van de notaris? . . . . . . . 536C. De garantieverbintenis? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538

1) De huidige toestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538

fisc-rol-notaris.book Page xxiii Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xxiv Inhoudstafel

LARC IER

2) De toekomstige evolutie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540D. Besluit inzake de gehanteerde methode: behoud van het onderscheid

tussen de contractuele en quasi-delictuele aansprakelijkheid van de notaris en tussen de inspannings- en resultaatsverbintenissen . . . . . . . 541

II. De professionele aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van zijn cliënten in de uitoefening van zijn openbaar ambt . . . . . . . . 543A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543B. In beginsel een inspanningsverbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543C. In beginsel een quasi-delictuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . 544

1) Het in dit boek gevolgde standpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5442) Afwijkende standpunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546

D. Fout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5481) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5482) De schending van een specifieke regel of van de (algemene)

zorgvuldigheidsnorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5483) De bewijslast in geval van beweerde tekortkoming door de notaris

aan zijn raadgevingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550E. Schade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552F. Oorzakelijk verband. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557G. De verminderde quasi-delictuele aansprakelijkheid (art. 114 van de

ventôsewet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559H. Het bijzonder geval van lastgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561

III. De professionele aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van zijn cliënten in de uitoefening van zijn vrij beroep . . . . . . . . . . . 563A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563B. De aard van de door de notaris opgenomen verbintenis: in beginsel een

inspanningsverbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563C. Een contractuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564

1) Het in dit boek gevolgde standpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5642) Een afwijkend standpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566

D. Een rechtsgeldige overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566E. Fout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567F. Schade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569G. Oorzakelijk verband. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571H. Het bijzonder geval van lastgeving en zaakwaarneming . . . . . . . . . . . 571I. De samenloop van contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid 572

§ 3. De tweede invalshoek: de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575I. Een quasi-delictuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575II. De aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van de fiscus als

derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577A. Het uitgangspunt: toepassing van het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . 577B. Afwijkingen op dit uitgangspunt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578

1) Afwijkingen in fiscale wetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5782) Afwijking in art. 114 van de ventôsewet inzake de verminderde

aquiliaanse aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5793) Afwijking indien de notaris als lasthebber of zaakwaarnemer

optreedt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5794) Afwijking uit hoofde van een morele taak, de zg. sociale loyauteit van

de belastingconsulent? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

fisc-rol-notaris.book Page xxiv Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xxv

LARC IER

III. De coëxistentie van de contractuele en extra-contractuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

§ 4. Andere aandachtpunten inzake de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581I. De aansprakelijkheid van de notaris die zijn ambt in

vennootschapsvorm uitoefent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582A. Quasi-immuniteit van vennootschapsorganen, of toch niet?. . . . . . . . . 582B. De bijzondere situatie van de notaris, orgaan van een professionele

vennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584C. Gevolgtrekking met betrekking tot dit eerste aandachtspunt . . . . . . . 585

II. De aansprakelijkheid van de instrumenterende, mee-instrumenterende, plaatsvervangende of substituerende en tussenkomende notaris ten aanzien van de Schatkist en ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585A. De instrumenterende en mee-instrumenterende notaris . . . . . . . . . . . 585B. De plaatsvervangende notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

1) In geval van ambtsverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5862) In geval van toepassing van de art. 63 tot 67 van de ventôsewet . . . 586

C. De tussenkomende notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587D. Gevolgtrekking met betrekking tot dit tweede aandachtspunt. . . . . . . 588

III. De aansprakelijkheid van de notaris uit hoofde van het optreden van een medewerker of stagiair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588A. De aansprakelijkheid van de notaris en/of van de medewerker of stagiair 588B. Gevolgtrekking met betrekking tot dit derde aandachtspunt . . . . . . . . 590

IV. De aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van zijn cliënten uit hoofde van zijn raadgevingsplicht gedeeld met andere deskundigen 590A. Uitgangspunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590B. Nuancering van dit uitgangspunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591C. Gevolgtrekking met betrekking tot dit vierde aandachtspunt . . . . . . . 591

V. De ingevolge bijzondere omstandigheden verzwaarde of verminderde aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van zijn cliënten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592B. De bekwaamheid van de cliënt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592C. De specialisatie van de notaris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592D. De hoogdringendheid van het beroep op de notaris . . . . . . . . . . . . . . 593E. De mondelinge raad of raad per telefoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594F. Het betalende of kosteloze karakter van de raad . . . . . . . . . . . . . . . 595G. De eigen fout of nalatigheid van de cliënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597H. Gevolgtrekking met betrekking tot dit vijfde aandachtspunt. . . . . . . . 598

VI. Het ontslag of de beperking van aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van de Schatkist en ten aanzien van zijn cliënten – het beding inzake verstrekte voorlichting ten aanzien van de cliënten . 598A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598B. Het ontslag of de beperking van aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . 599

1) Algemene regel: de situatie van de titularissen van een vrij beroep. 5992) De situatie van het notarisambt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605

C. Het beding van verstrekte voorlichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608D. Gevolgtrekking met betrekking tot dit zesde aandachtspunt . . . . . . . . 610

fisc-rol-notaris.book Page xxv Friday, November 3, 2006 10:11 AM

xxvi Inhoudstafel

LARC IER

VII. De verjaring van de aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van de Schatkist en ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . . . . 610A. De oude regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610B. De nieuwe regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611C. Gevolgtrekking met betrekking tot dit zevende aandachtspunt . . . . . . 615

VIII. De verzekering van de aansprakelijkheid van de notaris ten aanzien van de Schatkist en ten aanzien van zijn cliënten . . . . . . . . . . . . 616A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616B. De verzekeringspolis van de Verzekeringen van het Notariaat . . . . . . . 617C. Gevolgtrekking met betrekking tot dit achtste aandachtspunt. . . . . . . 619

§ 5. Besluit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619

Afdeling 5. De strafrechtelijke en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620

§ 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620

§ 2. De strafrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . 620I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620II. De verschillen tussen de strafrechtelijke aansprakelijkheid en de

burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621A. Finaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621B. Sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621D. Beoordelingscriteria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622E. Juridische grondslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622F. Voorafgaande ingebrekestelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622

III. De strafrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris in fiscale zaken 622IV. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623

§ 3. De tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris. . . . . . . . . . . . . 624I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624II. De verschillen tussen de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid en de

burgerrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . 630A. Finaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630B. Sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630D. Beoordelingscriteria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631E. Juridische grondslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632F. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632G. Andere verschilpunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633

III. De tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris in fiscale zaken 634IV. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634

Afdeling 6. Proeve van oplossing: een pleidooi voor het – onder strikte voorwaarden – laten wijken van de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris en het niet-opleggen of kwijtschelden van de administratieve geldboete inzake directe belastingen (art. 445 WIB 1992) . . . . . . . . . . . . . 635

§ 1. Verantwoording van de voorgestelde oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . 635

§ 2. Toelichting van de voorgestelde oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636

§ 3. Concrete toepassingsgevallen van de voorgestelde oplossing . . . . . . . . 641

fisc-rol-notaris.book Page xxvi Friday, November 3, 2006 10:11 AM

Inhoudstafel xxvii

LARC IER

I. Onderhandelingen met de ontvanger die achterstallige belastingschulden notificeerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641

II. Schuldcompensatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642III. Een aankoop met hypothecaire lening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645IV. De wachttermijn van 12 werkdagen bij omzetting van een

hypothecaire volmacht in een hypotheek. . . . . . . . . . . . . . . . . . 647V. De wettelijke hypotheek en het roerend voorrecht . . . . . . . . . . . 648

§ 4. Beperkingen van de voorgestelde oplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649

Hoofdstuk VI. Algemene besluiten en slotbeschouwingen . . . . . . . . 650

Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661

Trefwoordenregister. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693

fisc-rol-notaris.book Page xxvii Friday, November 3, 2006 10:11 AM