Upload
dinhmien
View
229
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Glo
ssar
y Intermediate School Level
Science Glossary
English / Haitian
Translation of Science Terms Based on the Coursework for Science Grades 6 to 8.
Last Updated: October 2018
THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234
This glossary is to PROVIDE PERMITTED TESTING ACCOMMODATIONS of ELL/MLL students. It should also be used for INSTRUCTION during the
school year. The glossary may be downloaded, printed and disseminated to educators, parents and ELLs/MLLs.
Please click here for the New York State Office of Bilingual Education and World Languages Webpage on "Assessment and Testing Accommodations"
THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234
Education - P-16 Office of Elementary, Middle, Secondary, and Continuing Education and Office of Higher Education
Office of Bilingual Education and Foreign Language Studies http://www.emsc.nysed.gov/biling/
THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK
Regents of the University
MERRYL H. TISCH, Chancellor, B.A., M.A., Ed.D. ....................................................................... New York MILTON L. COFIELD, Vice Chancellor, B.S., M.B.A., Ph.D. ......................................................... Rochester ROBERT M. BENNETT, Chancellor Emeritus, B.A., M.S. ............................................................... Tonawanda SAUL B. COHEN, B.A., M.A., Ph.D................................................................................................ New Rochelle JAMES C. DAWSON, A.A., B.A., M.S., Ph.D. ................................................................................ Plattsburgh ANTHONY S. BOTTAR, B.A., J.D. ................................................................................................... Syracuse GERALDINE D. CHAPEY, B.A., M.A., Ed.D. ................................................................................. Belle Harbor HARRY PHILLIPS, 3rd, B.A., M.S.F.S. ........................................................................................... Hartsdale JOSEPH E. BOWMAN, JR., B.A., M.L.S., M.A., M.Ed., Ed.D......................................................... Albany JAMES R. TALLON, JR., B.A., M.A. ............................................................................................... Binghamton ROGER TILLES, B.A., J.D. ................................................................................................................ Great Neck KAREN BROOKS HOPKINS, B.A., M.F.A........................................................................................ Brooklyn CHARLES R. BENDIT, B.A. ............................................................................................................. Manhattan BETTY A. ROSA, B.A., M.S. in Ed., M.S. in Ed., M.Ed., Ed.D..................................................... Bronx LESTER W. YOUNG, JR., B.S., M.S., Ed. D. ..................................................................................... Oakland Gardens CHRISTINE D. CEA, B.A., M.A., Ph.D. .......................................................................................... Staten Island WADE S. NORWOOD, B.A. ............................................................................................................. Rochester Interim President of the University and Commissioner of Education CAROLE F. HUXLEY Senior Deputy Commissioner of Education, P–16 JOHANNA DUNCAN-POITIER Associate Commissioner for Curriculum and Instructional Support JEAN STEVENS Coordinator, Office of Bilingual Education and Foreign language Studies PEDRO J. RUIZ Acknowledgements: The New York State Education Department Glossaries for English Language Learners were reviewed and updated during the 2008-2009 school year. We would like to thank in these efforts the New York State Education Department Language BETACs (Spanish, Asian and Haitian Bilingual Education Technical Assistance Centers), the NYS Office of Curriculum, Instruction and Instructional Technology; the New York City Department of Education Office of English Language Learners, and the NYC Department of Education Translation and Interpretation Unit.
The State Education Department does not discriminate on the basis of age, color, religion, creed, disability, marital status, veteran status, national origin, race, gender, genetic predisposition or carrier status, or sexual orientation in its educational programs, services and activities. Portions of this publication can be made available in a variety of formats, including brailed, large print or audio tape, upon request. Inquiries concerning this policy of nondiscrimination should be directed to the Department’s Office for Diversity, Ethics, and Access, Room 530, Education Building, Albany, NY 12234.
T&I-8023 (Haitian Creole) 1
Science Glossary Translation in Haitian Creole – Middle school level
English Haitian Creole
A
absorb absòbe
acceleration akselerasyon
acid rain lapli asid
action aksyon
adapt adapte
adaptation adaptasyon
adjust ajiste
adult granmoun
advantage avantaj
affect afekte - touche – frape, twouble
air Lè
air mass mas lè
air pressure presyon atmosferik
air resistance rezistans lè
alternate ranplasan - : altene, chanje
alto alto
amount kantite
amphibian anfibi
amplitude anplitid
analyze analize
anatomy anatomi
ancestor zansèt
ancient ansyen, antik, vye
T&I-8023 (Haitian Creole) 2
anemometer anenomèt
angle ang
animal bèt, animal
Animalia animalia
antibiotic antibyotik
antibody antikò
appliance aparèy, enstriman
apply aplike
appropriate apwopriye, kòmsadwa
approximately apeprè
arrange ranje, òganize, dispoze
artery atè, kannal san wouj
arthropod atwopod,
asexual san sèks
assemble rasanble
asteroid astewoyid
astronomer astwonomèt
atmosphere atmosfè
atom atom
atomic number nonm atomik
attract atire
automatic otomatik
available disponib, lib, aladispozisyon, la pou
axis aks
B
bacteria bakteri
balance ekilib -balans
T&I-8023 (Haitian Creole) 3
balanced forces fòs egal
bar graph dyagram an kolòn
bare vid
barometer bawomèt
battery pil - batri
bed kabann
behavior konpòtman
beneficial bon
benefit benefisye
best pi bon,
big bang big bang
binary fission separasyon binè
biomass byomas
bird zwazo
blink bat - tranble
blizzard bliza -
block blòk - moso - zon
blood tissue tisi sangen
blood vessel veso sangen
blossom florezon, — : fleri
boil bouyi
boiling point tanperati pou bouyi
bone tissue gwoup selil zo
bounce rebondi, remonte, mate
brain sèvo
bronchi bwonch
bundle pake
T&I-8023 (Haitian Creole) 4
buoyancy fleksib
buoyant force fòs flotan
C
calcium kalsyòm
calculator kalkilatè, kalkilatris
calorie kalori
camera kamera
camouflage kamouflay
cancer kansè
capillary kapilè
capture kaptire, bare, kenbe
carbohydrate idrat kabòn
carbon ( C ) kabòn (c)
carbon dioxide (CO2) gaz kabonik (cc)
cardiovascular system sistèm kadyovaskilè
carnivore kanivò - ki manje vyann
category kategori
caterpillar cheni
cause-and-effect relationships relasyon kòz-efè
celestial ekstraterès, espasyal
cell selil
cell cycle sik selil
cell division divizyon selilè
cell membrane manbran selilè
cell theory tewory sou selil
cell wall manbran selil
cellular respiration respirasyon selilè
T&I-8023 (Haitian Creole) 5
Celsius (Co) selsiyis (c°)
cement siman
centimeter (cm) santimèt (cm)
central nervous system sistèm neve santral
chain chèn
change chanje
change of direction chanjman direksyon
change of motion chanjman mouvman
change of speed chanjman vitès
characteristic karakteristik
chart dyagram, graf
chemical chimik
chemical bond lyezon chimik
chemical change chanjman chimik
chemical energy enèji chimik
chemical equation ekwasyon chimik
chemical property pwopriyete chimik
chemical reaction reyaksyon chimik
chemical system sistèm chimik
chemical weathering degradasyon chimik
chlorophyll klowofil
chloroplast klowoplas
choose chwazi
chromosome kwomozòm
cinder cone volcano debri akimile otou bouch volkan
circuit sikui – sektè
circulation sikilasyon
T&I-8023 (Haitian Creole) 6
circulatory system sistèm sikilatwa
cirro- cirro-
cirrus cloud nyaj siris
classification klas – klasifikasyon-klasman
classify klase
climate klima
cloning klonaj
cloud nyaj
coal chabon
code kòd
cold front vag fredi
collect koleksyone - ranmase - rasanble
collide fè kolizyon – frappe
color koulè
column kolòn
comet komèt
comfortable konfòtab – alèz
communicate kominike
community kominote
compare konpare
compass konpa
competition konkou
complex carbohydrate sik konplèks
compose konpoze
composite volcano volkan konpoze
composition konpozisyon
compost pile pil konpòs, pil fimye
T&I-8023 (Haitian Creole) 7
compound konpoze
compound microscope mikwoskòp konpoze mikwoskòp optik
compress konprese
compression konpresyon
computer konpitè - odinatè
conclude konkli
conclusion konklizyon
condensation kondansasyon - woze
condense kondanse
condition kondisyon
conduct kondui - conduit
conduction transmisyon chalè or transmisyon elektrisite
conductors kondiktè
consequences konsekans
conservation konsèvasyon
conservation of energy konsèvasyon enèji
conservation of mass konsèvasyon mas
conserve konsève
consist of konpoze de
consistent konstan - ann akò
constant konstan - ki pa chanje
construct konstwi
consumer konsomatè - kliyan
contain kenbe -
container veso - bokal
content kontni
T&I-8023 (Haitian Creole) 8
continent kontinan
contrast diferans, kontras
control kontwòl
controlled experiment esperyans ak yon gwoup temwen
convection konveksyon - transfè chalè
coordinate aks kowòdone
coordination kowòdinasyon
core sant late - nannan
covalent bond lyezon kovalan - (ki gen menm fòs)
create kreye - fè
crest tèt mòn
crop rekot - plant - kilti
crust kwout - ekòs
crystal kristal
crystallization kristalizasyon
cubic kibik, fòm kib
cubic centimeter santimèt kib
cure tretman, gerizon, swen -trete, swaye
cycle sik
cytoplasm sitoplas
D
daily chak jou
dam baraj
data done
data table tablo done
daughter cell selil fi
T&I-8023 (Haitian Creole) 9
daylight lè lajounen, lajounen
decay pouri, dekonpoze, dekonpozisyon
decomposer dekonpozè (ki manje plant oswa bèt mouri)
decrease diminye
defend defann, jistifye
deficient fèb, manke
define defini
definite detèrmine
delta delta
density pwa espesifik, dansite
dependent variable varyab depandan
deposition depo
derived ki soti nan - derive
descend desann
descendants desandan
describe dekri
desert dezè - v : abandone, dezete
design konsepsyon, desen, pwojè, plan -fèt pou, konsevwa
design scientific investigations planifye rechèch syantifik
determine detèmine
develop devlope
development devlòpman, fòmasyon, dewoulman
diagram dyagram
dichotomous key eleman dichotomik (metòd pou idantifye òganis etranje)
difference diferans
digest dijere
T&I-8023 (Haitian Creole) 10
digestion dijesyon
digestive system sistem dijestif
direct dirèk
directions eksplikasyon,direksyon
directly direkteman
disappearing trait karakteristik ki prèske disparèt
discuss diskite
disperse dispèse
dissolve fonn, deleye
distance distans
distinctive karakteristik diferan
distribute distribiye
disturb deranje - entèwonp
diversity divèsite
DNA adn
dominant dominan, prensipal
dominant gene jèn dominan
draw desine
dump jete, abandone, depoze fatra
E
earth latè
earthquake tranblemandtè
earthworm vètè
echo eko
eclipse eklips
ecological succession siksesyon ekolojik
ecology ekoloji
T&I-8023 (Haitian Creole) 11
ecosystem ekosistèm
effect efè- konsekans - aksyon
efficient efikas
egg ze
electric current kouran elektrik
electrical elektrik
electrical circuits sikwi elektrik
electrical energy enèji elektrik
electricity elektrisite
electromagnet elektwoeman
electromagnetic spectrum espektwòm elektwomayetik
electromagnetic wave onn mayetik
electromagnetism elektwomayetis
electron elektwon
elements eleman
elevation elevasyon – altitid – kolin
elliptical eliptik
emit repann — pwopaje — pwodui
endangered species espès ki menase disparèt
endocrine system sistèm andokrin
endothermic andotèmik
energy enèji
energy flow debòdman enèji
energy pyramid piramid enèji
energy resources resous enèjetik
ensure asire – garanti
environment anviwònman
T&I-8023 (Haitian Creole) 12
environmental ki gen pou wè ak anviwònman
environmental changes chanjman nan anviwònman
epithelial epitelyal
equal egal
equation ekwasyon
equator ekwatè
equilibrium ekilib
erosion ewozyon
error erè
esophagus ezofaj – gòjèt
establish etabli
estimate evalyasyon - estimasyon -estirne - evalye
estimation estimasyon
eukaryotic ekaryotik – grenn antoure ak yon manbran
evaluate evalye
evaporate evapore
evaporation evaporasyon
evidence prèv
evolution evolisyon
example ekzanp
exchange echanj
excrete elimine
excretion eliminasyon
exoskeleton ekzoskelèt
exothermic ekzotèmik
expand elaji - etann - agrandi
T&I-8023 (Haitian Creole) 13
experiment esperyans : fè esperyans
explain esplike
explanation esplikasyon
express esprè - : esprime - di - emèt
external andeyò - soudeyò
extinct ki fin disparèt
F
fact fè – reyalite
factor faktè
Fahrenheit (oF) degre farenheit
fat grès, gwo - : matyè gra
fault fòt – defo – fay
feature karakteristik
features karakteristik
female sex cell selil femèl
fertilization fètilizasyon
fertilized fètilize
fertilizer angrè
fiber fib
fish pwason - peche
fixed pulley pouli fiks
flood inondasyon
flow chart òganigram
flower flè
fluid likid, fliyid
folded pliye
food manje, nouriti
T&I-8023 (Haitian Creole) 14
food chain chèn alimantè
food web rezo alimantè
for every action there is an equal or opposite reaction
pou chak aksyon gen yon reyaksyon ki egal oswa opoze
force fòs – presyon
forecast prevwa, anonse davans
form Fòm, dokiman - fòme
formation fòmasyon
former ansyen
formula fòmil
formulate ekspoze, pwononse, di
fossil fosil – zosman ansyen
fossil fuel konbistib fosil
freezing glase,jele
freezing point pwen konjelasyon
frequency Frekans
friction Fwotman
front devan, anvan
fruit Fwi
fuel gaz, bwa (pou brile)
filter papye filter
fulcrum pwen dapui
function fonksyon – wòl
function of living things fonksyon bagay vivan
fungi fongis—
G
galaxy galaksi
garbage gatra
T&I-8023 (Haitian Creole) 15
gas gaz
gas giants gaz jeyan
gem pyè presye
gene jèn
generation jenerasyon
generator jeneratris
genetic engineering jeni jenetik
genetic material materyèl jenetik
genetically ereditè
genetic variation varyasyon jenetik
geologist jewolog
geothermal energy enèji jewotèmik
germ jèm, mikwòb
germination jèminasyon
glacier glasye - gwo blòk glas
gland glann
global global
global climate klima nan lemonn
global warming rechofman planèt la
graduated cylinder silenn gradye
gram (g) gram (g)
graph dyagram
graphic grafik
gravitational gravitasyonèl
gravity pezantè
greatest pi gran
greenhouse gas gaz ki absòbe radyasyon enfrawouj
T&I-8023 (Haitian Creole) 16
green plant plant vèt
groundwater dlo anba tè - nap freyatik
group gwoup
grow devlope, grandi
growth kwasans, devlòpman
H
habit abitid
habitat abita
hand lens lantiy
hardness solidite
harmful danjre
hazardous danjre
healthy habit bon abitid
heart kè
heart muscle mis kè
heat chalè
heat energy enèji tèmik
herbivore èbivò
heredity eredite
hereditary Eredite
hibernation ibènasyon
hormone òmon
host selil ot
human imen
human cell selil imen
humid imid
humidity imidite
T&I-8023 (Haitian Creole) 17
hurricane siklòn
hydroelectric power enèji idwo-elektrik
hydrosphere idwosfè
hygrometer igwomèt - enstriman pou mezire imidite
hypothesis ipotèz
I
identify idantifye
identical idantik
identification idantifikasyon
identify idantifye
igneous inye
igneous rock wòch vòlkanik
illuminate eklere
illustrate ilistre – desine
immune system sistèm defans - sistèm iminolojik- sistèm iminite
inclined plane plan enkline
increase ogmante
independent endepandan
independent variable varyab endepandan
indicate endike
indirect endirèk
individual apa - grenn pa grenn –endividyèl
infection enfeksyon
infectious disease maladi kontajye
inference konklizyon
information enfòmasyon
T&I-8023 (Haitian Creole) 18
ingredient engredyan
inherit erite – resevwa kòm eritaj
inheritance eritaj
inherited adaptation adaptasyon ereditè
inherited trait karakteristik ereditè
insect ensèk
instrument enstriman
insulator izolan
interact reyaji
interaction entèaksyon
interior enteryè
internal entèn
interpret entèprèt
interval entèval
inversion envèsyon
invertebrate envètebre -
investigation rechèch
ion yon
ionic bond lyezon yonik
iron (Fe) fè (fe)
irregular iregilye
isolate izoliy
J
jellyfish lagratèl
joint jwenti
K
kilogram (kg) kilogram (kg)
T&I-8023 (Haitian Creole) 19
kiloliter (kl) kilolit (kl)
kilometer (km) kilomèt (km)
kinetic energy enèji sinetik
kingdom rèy – wayòm
knowledge konesans
L
label etikèt
landslide avalanch - glisman teren
large intestine gwo entesten
larva ze - lav – lava
laser lazè
latitude latitid – paralèl
lava lav
layer kouch
leaf fèy
learned aprann
learned adaptation adaptasyon pa aprantisaj
least mwens – mwenn
leaves fèy
levee baraj
lever levye
life cycle sik lavi
life span dire lavi
lift soulve
light limyè
light-year ane limyè
line graph dyagram an kolòn
T&I-8023 (Haitian Creole) 20
lines of force liy fòs
link lyezon - rapò – relasyon
liquid likid
list lis — site
liter (L) lit (l)
lithosphere litosfè
liver fwa,
living things bagay vivan
location pozisyon
locomotion lokomosyon
longitude lonjitid
longitudinal wave onn lonjitidinal
loudness fòs yon bri
lunar eclipse eklips lalin
lungs poumon
luster ekla – reflè
M
machine machin, oto, otomobil
magma magma
magnet leman
magnetic field chan mayetik
magnetic force fòs mayetik
magnetism mayetis
magnifier loup
maintain mentni
maintenance antretyen
major majè - fondamantal
T&I-8023 (Haitian Creole) 21
male sex cell selil mal
mammal mamifè
manage dirije, degaje, debrouye, demele,
mantle manto
map kat jewografi
mass mas
material materyèl, materyo, matyè, engredyan
materials materyèl, matyè
materials scientist syantis materyo
mathematics matematik
matter matyè - pwoblèm – sibstans
measure mezire – evalye
measurement mezi
mechanical energy enèji mekanik
mechanical weathering alterasyon mekanik
medium mitan – mwayèn
meiosis divizyon selilè – meyoz
melting fonn
melting point tanperati pou fonn [solid pou vin likid]
metal metal
metallic bond lyezon metalik
metalloid metaloyid
metamorphic metamòfik
metamorphic rock wòch metamòfik
metamorphosis transfòmasyon - metamofoz – chanjman
meter (m) mèt (m)
T&I-8023 (Haitian Creole) 22
meter stick doub mèt pliyan
methane metàn
method metòd
metric ruler mèt - riban metric
microorganisms mikwoòganis
microscope mikwoskòp
mid-ocean ridge dòsal oseyanik
migration migrasyon - deplasman moun oswa bèt
Milky Way milky way
milligram (mg) miligram (mg)
milliliter (ml) mililit(ml)
millimeter (mm) milimèt (mm)
mineral mineral
mitochondria mitokondri
mitosis rnitoz
mixture melanj
model modèl, echantiyon, ekzanp, modil
moisture imidite
molecule molekil
mollusk molis,
molten ki fonn
monthly pa mwa
Monera monera
monoculture monokilti
moon lalin
motion mouvman
T&I-8023 (Haitian Creole) 23
motor motè
mountain mòn,
mouth bouch
movable pulley pouli mobil
movement mouvman
movement of plates deplasman plak
mucus mikis - flèm - pi – mikis – larim
muscle Mis
muscle tissue tisi miskilè - manbràn miskilè
muscular system sistèm miskilè
mutation mitasyon – chanjman
muticellular ki gen plizyè selil – miltiselilè
multicelluar organism òganis ki gen plizyè selil
mutation chanjman
N
natural gas gaz natirèl
natural resource resous natirèl
natural selection prensip evolisyon natirèl
nebula nebilez
negative negative
nervous system sistèm neve
net force fòs nèt
neuron newon
neutral net
neutron netwon
Newton newton
niche nich (anviwònman)
T&I-8023 (Haitian Creole) 24
nimbus nyaj, nenbis
nitrogen azòt
noble gas gaz ra
nonliving things bagay ki pa vivan
nonmetal non metalik
nonrenewable nonrenouvlab
nonrenewable energy resource resous enèji renouvlab
nonrenewable resource resous ki pa renouvlab
nose nen
nuclear energy enèji nikleyè
nuclear fusion fizyon nikleyè
nucleus nwayo
nutrient nitriyan – vitamin – nourisan
O
object objè
objective objektif
objective lens lantiy fokal
observation siveyans, remak, obsèvasyon
observe remake – obsève
obtained pran – jwenn
occur rive – pase
ocean oseyan – lanmè
odor odè
offspring pwojeniti – pitit
omnivore ornnivò -
one-celled organisms òganis ki gen yon sèl selil
ooze swente, filtre, koule
T&I-8023 (Haitian Creole) 25
opinion opinyon
orbit òbit
order lòd
organ ògàn
organ system sistèm òganik
organelle òganit
organism òganis
organize òganize
original original
ovary ovè -
overabundance eksè - egzajerasyon
overcome kontwole - metrize – pran kontwòl
overpopulation eksè popilasyon
ovule ovil
oxygen oksijèn
ozone ozòn
P
parallel circuit sikwi paralèl
parasite parazit
parent cell selil manman
particle patikil
pattern modèl
pedigree chart jenogram - tablo jeneyalojik
perceive pèsevwa
percent, percentage pousan, pousantaj
period peryòd
periodic table tablo peryodik
T&I-8023 (Haitian Creole) 26
permanent magnet leman pèmanan
pesticide ensektisid
petroleum petwòl
phases etap – faz
phenomena fenomèn
phosphorus fosfò
photosynthesis fotosentèz
physical fizik
physical change chanjman fizik
physical property pwopriyete fizik
physical weathering alterasyon fizik
picture imaj, foto
pie tat
pie chart graf anfòm yon sèk
pie graph dyagram anfòm yon tat
pistil pistil
pitch rezin
planet planet
plant plant
Plantae plantae
plasma plasma
plate plak - plat - asyèt
plate tectonics plak tektonik
poison pwazon, anpwazonman - : anpwazonnen, bay pwazon
polar pole
pollen polèn
pollinate seme pollen
T&I-8023 (Haitian Creole) 27
pollutant kontamine
pollution kontaminasyon
population popilasyon
position pozisyon – plas
positive pozitif
potential energy enèji potansyèl
power of ten notation notasyon syantifik
precipitation presipitasyon – lapli
predator predatè - ki manje lòt bèt
predict predi – prevwa
predictable ke yo ka prevwa, wè davans, previzib
prediction prediksyon – prevwayans
presence prezans
preserve prezève
pressure presyon, fòs
prevailing dominan
prevailing winds van dominant
previous sa ki vin anvan - presedan
prey pwa- victim
primary primè
probable pwobab – posib
procedure metòd - estrateji – pwosedi
process pwosesis
produce pwodwi
producer pwodiktè
product Pwodui
prokaryotic pwokaryòt
T&I-8023 (Haitian Creole) 28
property pwopriyete
properties pwopriyete
protect pwoteje
protein pwoteyin
Protista pwotista
proton pwoton
provide ofri - bay - founi - fasilite
pulley pouli
punnett square punnett square
pupa Krisalid – kokon — ensèk
purpose objektif
pushes and pulls pouse-tire , pouse-rale
R
radiation reyon – radyasyon
radioactive radyo-aktif
radioisotope radyo-izotòp
rarefaction refraksyon
rate to, pousantaj, vitès, pwopòsyon - evalye
ray reyon
react reyaji
reactant reyaktif
rearrange restriktire - ranje ankò
reason rezon – kòz
receive resevwa
recessive resesif
recessive gene jèn resesif(DNA)
recognize rekonèt – montre
T&I-8023 (Haitian Creole) 29
record dosye, papye, dokiman, achiv -: anrejistre, pran nòt, enskri
rectum –rektòm
recycle resikle
reduce diminye
refer refere – rekòmande
reflect reflechi, kalkile, egzamine, reflete
reflection refleksyon
reflex reflèks
refract - refrakte
refraction ref'raksyon
regulation règ – règleman
relationship relasyon – rapò
relationships in organisms rapò onivo òganis yo
relative humidity imidite relative
release liberasyon - soti, libere, lage
relevant apwopriye – konpetan kòmsadwa
remain the same pa chanje
remains debri – rès
renewable renouvlab
renewable energy resource resous enèji renouvlab
renewable resource resous renouvlab
repair repare, reparasyon
represent reprezante
reproduce repwodui
reproduction repwodiksyon
reproductive repwodiktif
T&I-8023 (Haitian Creole) 30
reptile reptile
required obligatwa – ekzije
resist reziste - pwoteste – opoze
resistant to rezistan a
resource resous
respiration respirasyon
respiratory system sistèm respiratwa
respond reponn
response repons
responsible responsab
restore restore - retabli – repare
result rezilta – konsekans
reuse itilize ankò
reverse envès, opoze, kontrè — n : envès, opoze, kontrè — v : ranvèse, fè bak
revolution –revolisyon
revolve tounen anwon – retoune
rock wòch
rock cycle sik chanjman ki fèt nan wòch
role wòl
root rasin
rotate fè tou - tounen anwon
rotation wotasyon – tou
runoff ekoulman
rust wouy - v : wouye
S
saliva krache – bave – saliv
salivate krache
T&I-8023 (Haitian Creole) 31
samples modèl, echantiyon
scale echèl – balans
scarce ra- pa gen anpil
science syans
scientific (use appropriate scientific tools)
syantifik(sèvi ak zouti syantifik apwopriye)
scientific inquiry rechèch syantifik
scientific investigation rechèch syantifik
scientific law dwa syantifik
scientific name non syantifik
scientific thinking rezonman syantifik
scrape grate – fwote
screw vis - : vise
sea floor spreading espansyon fon lanmè
sea level nivo lanmè
season sezon
secondary segondè
sediment sediman – gravye
sedimentary rock wòch sedimantè
sedimentation sedimantasyon
seed semans – grenn
seedling boujon – branch – jèm
seep ti sous — : degouline, degoute
select chwazi – seleksyone
selective breeding elvaj dapre seleksyon
sense sans - : santi, devine, prevwa, presanti
sense organ ogàn sans
T&I-8023 (Haitian Creole) 32
sequencing aranjman an seri
series circuit sikui an seri
settle rezoud, regle, mete dakò
sewage fatra (solid ak likid)
sex cell gamèt
sex cells garnèt yo
sexual seksyèl
shape fòm
shell koki
shield volcano vòlkan awayen
shiver tranbleman, frison
significant enpòtan, konsiderab
similarity resanblans, similarite
simple machine machin senp
siren sirèn
situation sitiyasyon
size dimansyon
skeletal muscle misk eskeletik
skeletal system sistèm eskeletik
sky syèl
small intestine ti entesten
smog polisyon, bwouya
smooth muscle misk mou
soil sòl, tè
soil texture kalite sòl
solar cell selil solè
solar eclipse eklips solèy
T&I-8023 (Haitian Creole) 33
solar energy enèji solè
solar system sistèm solè
solid solid
solidification solidifikasyon
solubility soliblite
solute solite
solution solisyon
solvent sòlvan
sound son
sound recorder aparèy anrejistreman son
source sous
space espas
specialize espesyalize
species espès
specific espesifik
specimens echantiyon
speed vitès
sperm espèm
spill jete, tonbe
spinal cord mwèl epinyè
spiral espiral
sponge eponj
spore spò(selil repwodiktif)
spring elastisite, reso - : anonse
spring scale balans a resò – dinanomèt
sprout pouse, jèmen
squint bat popyè zye
T&I-8023 (Haitian Creole) 34
stable estab
stages etap – faz
stamen etamin
star etwal – zetwal
starch lanmidon - : amidonnen
state leta - eta – kondisyon
static charge estatik
static electricity elektrisite estatik
stem tij
stigma estigma
stimulus estimisasyon
stomach lestomak
stopwatch kwonomèt
strain presyon, traksyon, tansyon
strategy estrateji
strato strato
stratus cloud nyaj estratous
streak tras
structural adaptation adaptasyon estriktirèl
structure estrikti
sublimation siblimasyon
subsoil sousòl, anbatè, souteren
substance sibstans
sugar sik
sulfuric acid asid silfirik
summarize rezime
sun solèy
T&I-8023 (Haitian Creole) 35
supernova supernova
support sipò,- èd
surface sifas, sipèfisi
survey ankèt, sondaj
survival sivi
survive, survival siviv, chape- sivi
swamp marekaj
sweat swe, transpire
switch chanje
system sistèm
T
table tab
table salt sèl kuizin
tadpole teta
tape measure santimèt
technology teknoloji
telescope teleskòp
temperate tanpere, modere, cho
temperature tanperati
temporary magnet leman pwovizwa
terrestrial planets planèt telirik
test tès - : teste
theory teyori
thermal energy enèji tèmik
thermometer tèmomèt
thunderstorm loraj
tide lamare
T&I-8023 (Haitian Creole) 36
tilt panche
tilted panche sou kote, balanse, enkline
time lè
tissue tisi
tool zouti
topsoil tè arab
tornado tònad – toubiyon
trachea trache
trade-offs echanj, twòk
trait trè - karaktè – fenotip
transfer transfè, deplasman - : transfere, deplase, fè transfer
transform transfòme
transport transpò
transport system sistèm transpò
transverse wave onn transversal
trench fose
trial tès, esè
tropical twopikal
troposphere twoposfè
trough peryòd aktivite ralanti
tumor timè, anflamasyon
turbine tibin
type kalite, tip
U
unbalanced forces fòs dezekilibre
undergo metamorphosis k ap sibi chanjman
unequal diferan, inegal
T&I-8023 (Haitian Creole) 37
unicellular iniselilè (yon sèl selil)
unifying themes tèm inifikatè
unique inik, sèl
universe inivè
unstable enstab
V
vacuole vakyòl
valley vale
vapor vapè
variable varyab
variation varyasyon
variety varyete
vascular system sistèm vaskilè
vascular tissue tisi vaskilè
vegetable vejetal, plant
vehicle veyikil
vein venn
velocity vitès, rapidite
vertebrate vètèbre -
vibrate vibre, souke
virus viris
visible vizib
visible light limyè vizib
vitamin vitamin
volcanic activity aktivite vòlkanik
volcanic eruption eksplozyon vòlkanik
volcano vòlkan
T&I-8023 (Haitian Creole) 38
voltmeter vòltmèt
volume volim
W
warm cho, tyèd - chofe
water dlo
water cycle sik dlo
water vapor vapè dlo
wavelength longèdonn
weather klima - tan - tanperati
weathering degradasyon
wedge krèt wot presyon
weight pwa - : peze
wheel and axle wou avèk aks
white blood cell globil blan
wind van - bay chenn
wind vane jiwèt
wise saj
work travay - fonksyone
wrinkle pli, rid, min - : chifonnen, ride
Z
zone zòn
zygote zigòt