Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Vrije Universiteit Brussel – Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte – Studiegebied Archivistiek:
Erfgoedbeheer en Hedendaags Documentbeheer
Proeve ingediend voor het behalen
van de graad van Master na Master
in de Archivistiek: Erfgoedbeheer
en Hedendaags Documentbeheer
door Inge VAN BAMIS
Inventaris van de archieven van het Vlaamsch Verbond voor
Brussel (1933-1944),
het Comité tot Bevordering van het Vlaams Leven te Brussel
(1946-1949)
en het Vlaams Komitee voor Brussel
(1949-2004)
Promotor: Prof. dr. G. JANSSENS Academiejaar 2011-2012
1
Samenvatting
Inventaris van de archieven van het Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-1944), het Comité tot bevordering van
het Vlaams Leven te Brussel en het Vlaams Komitee voor Brussel (1949-2004) / Inventory of the archives of the
‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-1944), the ‘Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel’ (1946-
1949) and the ‘Vlaams Komitee voor Brussel’ (1949-2004)
Deze masterproef bestaat, in hoofdzaak, uit de inventaris van het archief van het Vlaams Komitee
voor Brussel voor de periode 1949-2004 en haar voorgangers, het Vlaamsch Verbond voor
Brussel (1933-1944) en het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel (1946-1949).
Zij fungeerden als pluralistische, overkoepelende organisaties voor het Vlaams-Brusselse
verenigingsleven en stelden zich tot doel om de belangen van de Vlaamse Brusselaars te
verdedigen. Als inleiding op deze inventaris wordt de geschiedenis van deze verenigingen kort
geschetst. Vervolgens komt een beschrijving van de geschiedenis en de oude orde van het
archiefbestand aan bod. In dit onderdeel wordt tevens dieper ingegaan op de structuur van een
vzw en de gevolgen die deze heeft op de vorming van archief. Hier is er ook aandacht voor de
verschillende archiefschema’s die er bestaan voor het ordenen van verenigingsarchief en wordt er
ook een passend archiefschema voor het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel
geformuleerd. Tot slot wordt er een onderzoeksstrategie aangeboden om het Brusselse
verenigingsleven beter in kaart te brengen. Door te wijzen op hiaten in het archief van het Vlaams
Komitee voor Brussel en andere archieven die hier meer informatie over kunnen bieden te
vermelden, is men beter gewapend om dit onderwerp te bestuderen.
Inge Van Bamis, Inventaris van de archieven van het Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-
1944), het Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel en het Vlaams Komitee voor
Brussel (1949-2004), Vrije Universiteit Brussel, master na master in de archivistiek:
erfgoedbeheer en hedendaags documentbeheer, promotor: prof. dr. G. Janssens, 2012.
Deze masterproef bevat een wetenschappelijke inventaris van het Vlaams Komitee voor Brussel
(voor de periode 1949-2004) en haar voorgangers het Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-
1944) en het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel (1946-1949). In de
inleiding op deze inventaris wordt de beknopte geschiedenis van deze drie verenigingen, de
geschiedenis van het archiefbestand en een verantwoording van de inventarisatie beschreven.
Aan de hand van deze en andere archieven wordt aan de onderzoeker een strategie aangeboden
om het Vlaamse verenigingsnetwerk in Brussel in kaart te brengen.
2
INHOUDSTAFEL
WOORD VOORAF 5
ALGEMENE BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF 6
I. IDENTIFICATIE 6
II.GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER EN VAN HET ARCHIEF 7
A. Geschiedenis van de archiefvormer 7
1. Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-1944) 7
a. De ontstaansgeschiedenis van het Vlaamsch Verbond voor Brussel 7
b. Van alle markten thuis: de werking van het Vlaamsch Verbond voor Brussel 9
2. Het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel (1946-1949) 11
3. Het Vlaams Komitee voor Brussel (1949-) 12
a. De vreemde eend in de bijt: positionering van het Vlaams Komitee voor Brussel in het
Brusselse gemeenschapsleven 12
b. De bloeiperiode van het Vlaams Komitee voor Brussel onder Jozef Clottens (1949-
1959) 14
c. De werking overvleugeld: het VKB onder Edgar Van Cauwelaert (1959-1970) 17
d. Kleinschalige acties, maximale resultaten: het voorzitterschap van Albert De Cuyper en
Herman Verlinden (1970-1983) 19
e. Informeren en coöpereren: het voorzitterschap van Etienne Wieme (1983-1988) 22
f. Het VKB gaat mee met haar tijd onder André Monteyne (1988-1998) 24
g. Op naar een nieuw millennium (1998- ) 27
B. Geschiedenis van het archief 29
1. De archieven van het Vlaamsch Verbond voor Brussel en het Comité tot bevordering van
het Vlaams leven te Brussel 29
2. Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel 30
III. STRUCTUUR EN ORDENING VAN HET ARCHIEF 33
A. Het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel 33
B. Het archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel 33
C. Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel 34
1. Problematiek van verenigingsarchieven 34
2. Het inventariseren van verenigingsarchieven 37
3. De organisatiestructuur van het Vlaams Komitee voor Brussel 39
4. De oorspronkelijke ordening van het archiefbestand 41
5. De Brusselse Post binnen het archiefbestand 43
6. Archiefschema 44
7. Verantwoording van de inventarisatie 45
8. Strategie voor archivalisch onderzoek naar het Brusselse verenigingsleven 61
IV. VERWANT MATERIAAL 64
A. Aktiekomitee Vlaanderen ’90 65
B. Algemeen Nederlands Verbond (ANV) 65
C. Anti-Egmontkomitee 66
3
D. Guldensporenkomitee/Guldensporencomité 66
E. Overlegcentrum Vlaamse Verenigingen (OVV) 66
F. Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens (VABT) 67
G. Vlaams Onderwijscentrum Brussel vzw (VOC) 67
V. BIBLIOGRAFIE 69
A. Archivalische bronnen 69
B. Mondelinge bronnen 69
C. Archivistische literatuur 69
D. Historische literatuur 70
E. Websites 71
INVENTARIS VAN HET VLAAMS VERBOND VOOR BRUSSEL (1933-1944) 74
I. STUKKEN BETREFFENDE DE OPRICHTING 73
II. STUKKEN BETREFFENDE DE BESTUURSORGANEN 73
III. STUKKEN BETREFFENDE DE WERKING UIT HOOFDE VAN DE
BELANGENBEHARTIGING VAN DE VLAMINGEN INZAKE ONDERWIJS EN
TAALWETGEVING 73
IV. STUKKEN BETREFFENDE DE ORGANISATIE VAN VLAAMSE MANIFESTATIES IN
DE HOOFDSTAD 74
V. PERSKNIPSELS BETREFFENDE HET VLAAMS VERBOND VOOR BRUSSEL 74
INVENTARIS VAN HET COMITE TOT BEVORDERING VAN HET VLAAMS LEVEN
TE BRUSSEL (1946-1949) 75
I. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 75
A. Notulen van de algemene vergadering 75
B. Notulen van de raad van bestuur 75
C. Briefwisseling 75
II. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN 75
A. Stukken betreffende de oprichting en organisatie 75
B. Stukken betreffende de Guldensporenherdenking 76
C. Manifesten 76
INVENTARIS VAN HET VLAAMS KOMITEE VOOR BRUSSEL (1949-2004) 77
I. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 77
A. Notulen van de algemene vergadering 77
B. Notulen van de raad van beheer 78
C. Notulen van het dagelijks bestuur 78
D. Briefwisseling 78
II. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN 80
A. Stukken betreffende de oprichting en organisatie 80
B. Stukken betreffende het bestuur 80
4
C. Stukken betreffende de verwerving en het beheer van bezittingen 80
1. Het beheer van het gebouw in de Rijkeklarenstraat 45 80
2. Het beheer van roerend goed 81
3. Het beheer van het archief 81
4.Legaten 81
D. Stukken betreffende het financieel beheer 81
1. Stukken betreffende personeelskosten 81
2. Facturen 82
3. Stukken betreffende het beheer van de bankrekeningen 82
4. Boekhouding 82
5. Financiële verantwoording 84
6. Stukken betreffende de financiering van projecten 84
7. Stukken betreffende subsidies 84
8. Stukken betreffende financiële steun 85
E. Stukken betreffende het ledenbeheer 86
F. Stukken betreffende de activiteiten 86
1. Promotie voeren 86
2. Medewerking verlenen aan activiteiten 87
3. De organisatie van festiviteiten 87
4. De organisatie van debatten en bezinningsdagen 88
5. De organisatie van colloquia 89
6. De organisatie van persconferenties 92
7. Het opstellen van persberichten en moties 92
8. Het stellen van parlementaire vragen 93
9.Indienen van klachten in verband met taalgebruik en het niet respecteren van de
taalwet 94
10. Organisatie van acties in het kader van de belangenbehartiging van de Vlaamse
Brusselaars 113
11.Organisatie van acties die bijdragen tot een sterkere positie van het Nederlands
te Brussel 114
12. Brievenacties betreffende het taalgebruik 116
13. Acties in het kader van de versterking van het Nederlandstalig onderwijs 120
14. Activiteiten in het kader van informatieverstrekking aan Vlaamse Brusselaars door ‘De
Brusselse Wegwijzer’ 122
15. Onuitgevoerde acties 122
16. Verwikkeling in rechtszaken 122
17. Medewerking aan het uitgeven van publicaties 122
18. Onderhouden van contacten met andere verenigingen en instellingen 122
19. Uitgeven van De Brusselse Post 128
G. Documentatie 130
H. Stukken vreemd aan het archief 140
5
WOORD VOORAF
Deze inventaris werd ingediend als masterproef voor het behalen van de graad van master na
master in de archivistiek: erfgoedbeheer en hedendaags documentenbeheer. Ze kwam tot stand
tijdens de uitvoering van een stage in het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel
(AMVB). Mijn dank gaat uit naar mijn promotor prof. dr. Gustaaf Janssens voor het nalezen van
de eerste versies en het aanbieden van belangrijke verbeteringen en suggesties. Verder bedank ik
Mariet Calsius, de archivaris van het AMVB, die me wegwijs heeft gemaakt in het archief,
nuttige literatuur en archiefdocumentatie heeft aangeboden en tal van vragen heeft beantwoord.
6
ALGEMENE BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF
Deze studie ontsluit hoofdzakelijk het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel voor de
periode 1949-2004. Ook de archieven van haar voorgangers, het Vlaamsch Verbond voor Brussel
(1933-1944) en het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel (1946-1949), zijn
hier geïnventariseerd. Het Vlaams Komitee voor Brussel heeft een vrij unieke rol binnen het
Vlaams-Brusselse verenigingsleven. Over levensbeschouwelijke en ideologische grenzen heen,
wilden de leden de belangen van Vlaamse Brusselaars behartigen. Deze leden waren geen
particulieren maar andere Vlaamsgezinde verenigingen uit het Brusselse. In de inleiding wordt
een kort overzicht gegeven van de geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel en haar
voorgangers. Daarbij wordt vooral de structuur van de organisatie en haar belangrijkste
wapenfeiten belicht binnen een historische context.
Vervolgens komt de structuur en oorspronkelijke ordening van het archief aan bod. De
belangrijkste problemen die zich stellen bij het inventariseren van verenigingsarchieven worden
hier aangehaald. Verder vindt men hier ook het archiefschema en worden er een aantal
strategieën aangereikt om het Brusselse verenigingsleven op een kritische manier te onderzoeken.
Tot slot is er ook een bespreking van het materiaal dat verwant is aan de archieven die hier
werden geïnventariseerd. Het gaat dan om de archieven van andere verenigingen en organisaties
waar het Vlaams Komitee voor Brussel nauw mee samenwerkte en die een belangrijke
meerwaarde kunnen betekenen voor de studie van Vlaams-Brusselse verenigingsnetwerken.
I. IDENTIFICATIE
Referentie: BE, AMVB 130, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel.
Naam: Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel.
Datering: (1933-1944, 1946-1949) 1949-2004.
Beschrijvingsniveau: Archiefbestand.
Omvang: 15 meter.
De archieven van het Vlaams Komitee voor Brussel en haar voorgangers worden bewaard in het
Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (AMVB), Arduinkaai 28, 1000 Brussel.
7
II. GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER EN HET
ARCHIEF
A. Geschiedenis van de archiefvormer
1. Het Vlaamsch Verbond voor Brussel (1933-1944)
a. De ontstaansgeschiedenis van het Vlaamsch Verbond voor Brussel
Het ontstaan van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, dat als voorganger van het Vlaams
Komitee voor Brussel beschouwd kan worden, was een direct gevolg van de gespannen relaties
tussen Franstalige en Nederlandstalige Brusselaars in het begin van de twintigste eeuw. Zowel de
talentelling van 1930, die de toenemende verfransing van de hoofdstad demonstreerde, als de
parlementaire debatten rond taalgebruik inzake onderwijs en bestuur voedden de communautaire
spanningen.1 Verenigingen als de ‘Ligue contre la flamandisation de Bruxelles’ eisten, onder
meer, het einde van de tweetaligheid in de gemeente Elsene en baseerden zich op het toenemend
aantal Franstaligen in ééntalige gemeenten als Ganshoren en Sint-Agatha-Berchem om daar net
wél een tweetalig bestuur te eisen. Binnen deze context opperden een aantal Vlaamse
intellectuelen dat er weerstand geboden moest worden tegen de voortschrijdende verfransing van
de hoofdstad.2
Reeds in 1932 bepleitte de ingenieur Arthur Cornelis de absolute gelijkheid tussen de
Nederlandstalige en Franstalige inwoners van Brussel tijdens een vergadering bij de Vlaamse
Club voor Kunsten, Wetenschappen en Letteren op 15 juni 1932.3 Op een volgende vergadering,
op 29 juni 1932, bestond het besef dat, hoewel de Brusselse Vlamingen reeds voldoende
vertegenwoordigd waren in allerlei verenigingen en clubs, er nood was aan één overkoepelende
en pluralistische strijdvereniging. Dit plan nam al snel concrete vorm aan en er werden passende
namen voor deze nieuwe speler in het Brusselse verenigingsleven voorgesteld. Onder meer
‘Vlaamsch Brussel’, ‘Brussel Vlaamsch’ en ‘Vlaamsch Brussel Comité’ waren mogelijke
kandidaten maar uiteindelijk kwam het ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel’ als winnaar uit de bus.
Met zicht op de eerste algemene vergadering werden er tijdens deze samenkomst ook kandidaten
1M. VAN DEN WIJNGAERT (red.), Van een Unitair naar een Federaal België. 40 jaar beleidsvorming in
gemeenschappen en gewesten (1971-2011), Brussel, 2011, 19-22. 2 L. SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, G.
DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 2008, dl.3, 3398-3399. 3 M. ANTHIERENS, Het Vlaams Verenigingsleven in Brussel, 1950-1962, ongepubliceerde licentiaatverhandeling,
Vrije Universiteit Brussel, dl. 1, 146.
8
voorgedragen voor het voorzitterschap.4 Het ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel’ werd als een
vereniging zonder winstoogmerk op 8 maart 1933 opgericht met zetel in de Emile Jacqmainlaan
121 in Brussel.5
De raad van bestuur van het Vlaamsch Verbond voor Brussel bestond uit een aantal
voorname Vlaamse Brusselaars met verschillende ideologische achtergronden zoals Hendrik
Fayat, August Wauters, Edward Brieven (tevens vertegenwoordiger van het Vlaams Economisch
Verbond) en Robrecht van der Bracht (vertegenwoordiger van het Davidsfonds). Deze laatste
werd benoemd tot ondervoorzitter terwijl Jozef Clottens het voorzitterschap bekleedde.6 Fayat
beschreef in zijn memoires hoe hij de vereniging als een echte krachtenbundeling van alle
Vlaamse verenigingen in Brussel beschouwde. Hij hechtte er veel belang aan dat hij, als socialist,
zo ook een rol mocht spelen in het Vlaams-Brusselse verenigingsleven aangezien het aantal
socialistische verenigingen in Brussel, naar zijn mening, zeer gering was.7
In de statuten van het Vlaamsch Verbond voor Brussel staat de doelstelling van de vzw
als volgt beschreven: “(...) alle Vlaamse verenigingen van groot Brussel buiten en boven de
politiek te groeperen en het Vlaams leven in de hoofdstad te vrijwaren en te bevorderen.”8 Al snel
sloten zich heel wat verenigingen bij het Vlaamsch Verbond voor Brussel aan. Albert De Cuyper
maakt melding van 166 aangesloten verenigingen met culturele, sociale en politieke werkingen in
het jaar 1939. De vergaderingen van het Verbond vonden meestal plaats in het Luna-theater aan
het IJzerplein.9 Hoewel de vereniging tijdens de jaren dertig zeer populair was, moest ze haar
werking in 1944 noodgedwongen stopzetten.10
4 BRUSSEL, Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel, BE AMVB 130, Archief van het Vlaamsch
Verbond voor Brussel, nr. 4: notulen van de raad van bestuur van 8 juni 1932, 15 juni 1932 en 29 juni 1932. 5 A. DE CUYPER, 50 jaar Guldensporenfeesten te Brussel 1930-1980, Brussel, 1989, 1. De oprichting van de
vereniging werd op 15 april 1933 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd onder het nummer 597. 6 SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, 3398-3399.
7 H. FAYAT, Volharding, memoires van een Brusselse Vlaming, Antwerpen, 1988, dl. 1, 323.
8 AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nr. 2: statuten van het Vlaamsch Verbond voor Brussel,
1933. 9 FAYAT, Volharding, dl.1, 323. Het Luna-Theater is nu beter bekend als het Kaaitheater. Hoewel het Theater bij
het IJzerplein gelegen is, is het eigenlijke adres Sainctelettesquare 18-19, 1000 Brussel. 10
DE CUYPER, 50 jaar Guldensporenfeesten, 1.
9
b. Van alle markten thuis: de werking van het Vlaamsch Verbond voor Brussel
De werking van het Vlaamsch Verbond Voor Brussel was georganiseerd op basis van commissies
of werkgroepen. Zo werd er tijdens de raad van bestuur van 20 maart 1934 beslist om
werkgroepen op te richten voor domeinen als Toneel, Nijverheid, Godsdienst, Bestuur,
Onderwijs, Leger en Gerecht.11
Op 27 maart 1934 kwam er tevens een voorstel om een
oudersbond op te richten in de schoot van het Vlaamsch Verbond voor Brussel.12
Hoewel dit
laatste initiatief geen navolging kreeg, was het Nederlandstalig onderwijs te Brussel toch de
primaire bekommernis van het Verbond. De vereniging zag het als haar voornaamste taak om toe
te zien op de naleving van de taalwetten van 1932 die de vrijheid van het gezinshoofd op vlak
van onderwijs in Brussel handhaafden. Ook het taalgebruik bij de Belgische ministeries en andere
administraties vormde een belangrijk aandachtspunt.13
Het Vlaamsch Verbond voor Brussel bundelde het Brusselse verenigingsleven niet
alleen, het lanceerde zelf ook heel wat initiatieven en campagnes. Bij het begin van elk schooljaar
organiseerde men een publiciteitscampagne om het Nederlandstalig onderwijs in Brussel te
promoten. Met pamfletten, affiches en advertenties wilde het Vlaamsch Verbond voor Brussel
Vlaamse ouders ertoe aanzetten hun kinderen naar een Nederlandstalige school te sturen. Vanaf
1934 publiceerde de vereniging jaarlijks ‘Een verslag over de toepassing van de taalwet van 14
juli 1932’.14
Deze publicatie was niet alleen gericht op Vlaamse Brusselaars maar op alle
Vlamingen.15
Het Vlaamsch Verbond voor Brussel zette haar stempel ook op het uitgangsleven van de
Vlaamse Brusselaar. Ze was van 1933 tot 1939 één van de belangrijkste organisatoren van de
Guldensporenfeesten in Brussel. Het Verbond rekende hiervoor op de steun en medewerking van
andere culturele verenigingen of instellingen zoals het Davidsfonds, het Willemsfonds, het
Vermeylenfonds, de Antwerpse-Limburgse-Oost- en West-Vlaamse Gouwbond, de Brusselse
afdeling van de V.T.B.-V.A.B., het Conscience Huis-Graaf van Egmont, het Algemeen
Nederlands Verbond en anderen. Al deze organisatoren waren vertegenwoordigd in het
11
AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nr. 4: notulen van de raad van bestuur van 20 maart
1934, 1934. 12
AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nr. 4: notulen van de raad van bestuur van 27 maart
1934, 1934. 13
S. PARMENTIER, Vereniging en Identiteit. De opbouw van een Nederlandstalige sociaal-cultureel netwerk te
Brussel (1960-1986) (Taal en Sociale Integratie. 10), Brussel, 1988, 188. 14
AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nrs. 15 en 16: Verslagen van de Onderwijscommissie
over de toepassing van de wet van 14 juli 1932 in de scholen van het Brusselse, 1934-1935. 15
SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, 3398-3399.
10
Guldensporenkomitee16
dat officieel bevoegd was voor de organisatie van de
Guldensporenherdenking. De plaats waar dit feest gevierd werd, varieerde van jaar tot jaar. Zo
vond het Guldensporenfeest van dinsdag 11 juli 1933 plaats in de Koninklijke Vlaamse
Schouwburg en dat van 11 juli 1941 in het Paleis voor Schone Kunsten. In de periode 1942-1944
heeft het Vlaamsch Verbond voor Brussel niet meegewerkt aan eventuele 11-julifeesten en in
1945-1946 werden ze al helemaal niet georganiseerd. Alle informatie over de organisatie van de
Guldensporenfeesten en de jaarlijkse programma’s van 1933 tot en met 1980 is te vinden in het
boek 50 jaar Guldensporenfeesten te Brussel van oud-voorzitter van het Vlaams Komitee voor
Brussel, Albert De Cuyper.17
Het Verbond zette zich tevens in om markante Vlamingen te
herdenken. In 1933 organiseerde het Vlaamsch Verbond voor Brussel een Hendrik Conscience-
herdenking, het jaar daarna werd Peter Benoit gevierd.18
Volgens Fayat waren de activiteiten van de vereniging in de eerste plaats gericht op de
organisatie van deze feestelijkheden maar ook op het verzamelen en verspreiden van statistieken
over de taaltoestanden in het Brussels onderwijs als middel om zich tegen de Vlaamse
achterstand te verzetten.19
Op vlak van politieke actie had het Vlaamsch Verbond voor Brussel
het plan opgevat om op 31 maart 1935 te protesteren tegen de niet-naleving van de taalwet in
Brussel maar deze betoging werd verboden door de Brusselse burgemeester Adolphe Max. In
1937 kon een betoging waarin gepleit werd voor een amnestieregeling wel doorgaan. In 1938
bracht het Verbond een belangrijk manifest uit met de boodschap dat de verfransing van Brussel
ingedijkt moest worden.20
Nog in 1938 ontving eerste minister Paul-Henri Spaak en minister van
openbaar onderwijs Octave Dierckx een delegatie van het Verbond om de verantwoordelijkheid
van de gemeenten en de inrichtende diensten van het vrij onderwijs inzake taalgebruik te
bespreken. Andere acties op vlak van onderwijs gingen gewoon door met, onder meer, het
uitbrengen van de brochure ‘De keuze van school en beroep’ in juli 1939 waarin ouders en
kinderen de verschillende mogelijkheden op vlak van Nederlandstalig onderwijs in Brussel beter
konden leren kennen. 21
16
Het archief van het Guldensporenkomitee wordt in het AMVB bewaard als BE AMVB 044. Voor verdere
informatie over het Guldensporenkomitee zie hoofdstuk IV: verwant materiaal. 17
DE CUYPER, 50 jaar Guldensporenfeesten, passim. 18
SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, 3398-3399. 19
FAYAT, Volharding, dl.1, 322-324. 20
AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nr. 14: manifest betreffende de toenemende verfransing
van Brussel, [1938]. 21
SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, 3398-3399.
11
Naast deze activiteiten lanceerde het Vlaamsch Verbond voor Brussel ook het tijdschrift
Brussel, dat het officieuze orgaan werd van het Verbond vanaf 23 december 1933. Op 21
november 1933 was er voor het eerst sprake van dit tijdschrift tijdens de algemene vergadering.
De voorzitter benadrukte echter dat Brussel geen dienst deed als officieel orgaan van het Verbond
maar een handig instrument was om, onder meer, feestprogramma’s in af te drukken.22
Als
uitgever werd F. De Valck vermeld en de drukker was de N.V. Periodica die zich eveneens op de
Emile Jacqmainlaan 121 in Brussel bevond. Later werd het tijdschrift herdoopt in Brusselse
Tijdingen dat, met Jozef Clottens als verantwoordelijke uitgever, vanaf 1 maart 1938 het
maandblad werd van het Vlaamsch Verbond voor Brussel. Het blad stelde zich tot doel om de
evolutie van de Brusselse taaltoestanden op de voet te volgen en de stamgenoten uit alle gouwen
te doen meestrijden in de Brusselse kwestie.23
2. Het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel (1946-1949)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het Vlaamsch Verbond voor Brussel door met haar acties
maar de betrokkenheid van een aantal leden bij de collaboratie noodzaakte de vereniging tot de
stopzetting van haar werking kort na de wapenstilstand.24
In hun briefwisseling uitten Leo
Lindemans en Hendrik Fayat al snel de wens tot de oprichting van een vereniging die de werking
van het Vlaamsch Verbond voor Brussel zou voortzetten. Hun samenwerking leidde op 28
oktober 1946 tot de oprichting van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel.25
De doelstellingen maar ook de administratieve zetel van het Vlaamsch Verbond voor Brussel
werden gewoon behouden. Ook de leden van de raad van beheer waren dezelfden als voorheen.
Jozef Clottens, Hendrik Fayat, August Wouters, J. Tordeur, Leo Van Hoorick en Leo Lindemans
waren allen stichtende leden van dit Comité dat daarmee ook haar pluralistische insteek behield.
Jozef Clottens werd opnieuw voorzitter, Leo Lindemans was secretaris en zou in 1949 opgevolgd
worden door Albert De Cuyper. Ook nu was het doel van de vereniging om “Te Brussel het
22
AMVB, Archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel, nr. 5: notulen van de algemene vergadering van 21
november 1933. 23
M. DONY, Brusselse Tijdschriften (1855-1960) (Nederlandse Volkskundige Bibliografie, systematische registers
op Tijdschriften, Reekswerken en Gelegenheidsuitgaven. XXVIII), Antwerpen, 1977, xi. 24
SIEBEN, ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, 3398-3399. 25
AMVB, Archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel, nr. 10: Statuten van het Comité
tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel, [1949]. De oprichting werd gepubliceerd in het Belgisch
Staatsblad nr. 2532 op 10 november 1946. Het Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel heeft nog
geen archiefcode toegewezen gekregen.
12
Vlaams leven te vrijwaren en bevorderen.”26
Op 22 december 1949 werd ervoor gekozen om de
naam van de vereniging te wijzigen in het ‘Vlaams Comité voor Brussel’.27
Kort daarna werd
deze benaming aangepast tot ‘Vlaams Komitee voor Brussel’. Wanneer dit precies gebeurde is
onzeker. Alleszins benoemde het Vlaams Komitee voor Brussel zichzelf in de bijlagen tot het
Belgisch Staatsblad van 6 augustus 1955 en 18 juli 1963 nog steeds als ‘Vlaams Comité voor
Brussel’.28
Naar alle waarschijnlijkheid betrof het hier eerder een evolutie dan een duidelijke
beslissing tot naamsverandering. In de bijlagen bij de statuten staat ook te lezen dat de benaming
‘Federatie Vlaamse Verenigingen’ in plaats van ‘Vlaams Komitee voor Brussel’ overwogen
werd.29
3. Het Vlaams Komitee voor Brussel (1949- )
a. De vreemde eend in de bijt: positionering van het Vlaams Komitee voor Brussel in
het Brusselse gemeenschapsleven
Sabine Parmentier beschrijft het Vlaams Komitee voor Brussel (VKB) als een echte
strijdvereniging en wel de meest bekende van haar soort in de hoofdstad. Zowel in haar structuur
als in haar doelstellingen verschilde ze, aldus Parmentier, sterk van andere soortgelijke
verenigingen in de streek.30
Omdat ze een pluralistische vereniging was en optrad als
overkoepelende organisatie, los van een bepaalde ideologische strekking, had ze heel wat aanzien
op het Brusselse verenigingsveld.31
Ondanks deze apolitieke houding waren er heel wat politici
betrokken bij de werking van het VKB zoals, onder meer, Leo Lindemans die zijn functie als
bestuurslid van het VKB combineerde met een mandaat als volksvertegenwoordiger van 1958 tot
1963, aldus Parmentier.32
In eerste instantie speelde het Vlaams Komitee voor Brussel, net zoals het Vlaamsch
Verbond voor Brussel, een belangrijke rol in het centraliseren van het Vlaams-Brusselse
26
AMVB, Archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel, nr. 10: Statuten van het Comité
tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel. 27
DE CUYPER, 50 jaar Guldensporenfeesten, 2. Deze naamsverandering werd gepubliceerd in de bijlagen van het
Belgisch Staatsblad op 28 januari 1950. 28
BRUSSEL, Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel, BE AMVB 130, Archief van het Vlaams
Komitee voor Brussel, nr. 258: Onderwerpsmap betreffende de geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel,
z.d. 29
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 88: statuten van het Vlaams Komitee voor Brussel. 30
PARMENTIER, Vereniging en identiteit, 178. 31
Ibidem, 188. 32
Ibidem.
13
verenigingsleven. Men wilde alle Vlaamse Brusselaars op één lijn krijgen zodat zij ook met één
visie naar buiten konden treden. Het waren niet zozeer de Nederlandstalige Brusselaars die actief
waren in het verenigingsleven maar vooral de ‘inwijkelingen’, de Vlamingen die nog maar recent
naar de hoofdstad waren verhuisd en toenadering bij elkaar zochten. Zo probeerden ze enerzijds
hun identiteit als Antwerpenaar of Limburger te behouden maar anderzijds ook het gebruik van
het Nederlands in het Brusselse af te dwingen en te promoten. Zij groepeerden zichzelf in tal van
clubs die op hun beurt lid werden van het overkoepelende Vlaams Komitee voor Brussel. In de
periode 1950-1962 waren onder meer het Davidsfonds, het Willemsfonds, de Vlaamse
Toeristenbond, de Vlaamse Club, het Vermeylenfonds, het Vlaamse Zangverbond, de
Zilvermeeuwtjes, het Arbalorifa-koor, de Garce en de Ornithologische vereniging de Wielewaal
in de algemene vergadering van het Vlaams Komitee voor Brussel vertegenwoordigd.33
Het
Vlaams Komitee voor Brussel was in deze periode volledig gebaseerd op vrijwilligerswerking.34
De facto werden de aspiraties en verzuchtingen van de verschillende leden van het VKB
overgenomen in haar werking. Het VKB stipte zelf aan dat, net omdat al deze verenigingen
toebehoorden tot een bepaalde strekking, ze geen gemeenschappelijke stelling konden innemen in
meer algemene aangelegenheden. Op dit vlak lag, met andere woorden, een rol voor het Vlaams
Komitee voor Brussel weggelegd.35
Niet alleen probeerde het Vlaams Komitee voor Brussel de Vlaamse strijd in Brussel
aan te wakkeren, ze deed ook verwoede pogingen om de aandacht van Vlaanderen op haar
hoofdstad te richten.36
Aangezien de Brusselaars zelf weinig interesse toonden in de doelen die
het VKB vooropstelde, richtten de leden zich vooral op het voeren van een
aanwezigheidspolitiek, waardoor er wel druk kon worden uitgeoefend op het beleid. Volgens
Clem De Ridder konden verenigingen zich op drie manieren inzetten voor de Vlaamse strijd:
door te informeren, te sensibiliseren en door actie te ondernemen.37
Voor het Vlaams Komitee
voor Brussel was dit niet anders. De Ridder verklaart zijn stelling nader: “Zij pogen dezelfden te
overtuigen van, en te winnen voor, het standpunt dat de vereniging (al dan niet samen met andere
33
ANTHIIERENS, Het Vlaams verenigingsleven te Brussel, dl 1, 91. 34
E. VAN CAUWELAERT, ‘Verslag over de werking van het Vlaams Komitee voor Brussel’, De Brusselse Post:
maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders, 17 (1967), 7. 35
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, BE AMVB 130, nr. 258: Onderwerpsmap betreffende de
geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel, z.d. 36
PARMENTIER, Vereniging en identiteit, 189. 37
C. DE RIDDER, ‘Kulturele Verenigingen als Vlaamse drukkingsgroepen’, Huldeboek André Demedts, Kortrijk,
1997, 193-194.
14
verenigingen) tegenover die vraagstukken inneemt; zij voeren campagnes langs pers, radio en
televisie, stellen moties, memoranda en ontwerpen op, organiseren manifestaties, voeren
gesprekken met de politieke verantwoordelijken, partijleiders, regeerders, enz.”38
b. De bloeiperiode van het Vlaams Komitee voor Brussel onder Jozef Clottens (1949-
1959)
Ondanks de naamsverandering bleven de doelstelling en de werking van het Comité tot
bevordering van het Vlaams leven te Brussel behouden. Ook de statuten en het huishoudelijk
reglement werden onveranderd behouden. Er was ook continuïteit op bestuurvlak; tot aan zijn
dood in 1959 zou Jozef Clottens het voorzitterschap waarnemen. De centraliserende krachten van
het Komitee kregen een duw in de rug toen er in 1953 besloten werd tot de verplaatsing van de
zetel van de vereniging naar de Jules Van Praetstraat 28 te Brussel waar reeds een andere
stichting van Clottens, het ‘Brussels Tehuis’, gehuisvest was. Vóór 1953 had het VKB geen vaste
zetel en vergaderde het in “toevallige lokalen”.39
Mark Anthierens benadrukt in zijn verhandeling
over het Vlaamse verenigingsleven te Brussel dat het ‘Brussels Tehuis’ een Vlaams
cultuurcentrum avant la lettre was dat deels ten dienste stond van de centraliserende politiek van
het Vlaams Komitee voor Brussel. Op 17 januari 1953 werd op het gelijkvloers van het ‘Brussels
Tehuis’ het café ‘Graaf van Egmont’ geopend. De andere verdiepingen werden omgedoopt tot het
‘Hendrik-Consciencehuis’ waar zowel het VKB als tal van andere verenigingen hun
vergaderingen hielden en hun secretariaten huisvesten.40
In het Vlaamse Handboekje van 1955 omschrijft het VKB zichzelf als een
drukkingsgroep die actie voert op economisch, cultureel en bestuursgebied, en die met dat doel
ook een tijdschrift uitgeeft: De Brusselse Post.41
Het werkterrein van het Vlaams Komitee voor
Brussel situeerde zich al snel rond drie pijlers: de taalproblemen en de verfransing van Brussel,
het Vlaamse verenigingsleven en de situatie van het Nederlandstalig onderwijs in Brussel.42
In
het maandblad De Brusselse Post werd er geregeld gerapporteerd over de werking van het
Vlaams Komitee voor Brussel. Onder meer in het jaar 1954 werd er een artikel gewijd aan de
38
DE RIDDER, ‘Kulturele Verenigingen als Vlaamse drukkingsgroepen’, 194. 39
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, BE AMVB 130, nr. 258: Onderwerpsmap betreffende de
geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel, z.d. 40
ANTHIERENS, Het Vlaams verenigingsleven te Brussel, dl. 1, 126. 41
Ibidem, 89. 42
T. DELVAUX, De Brusselse Post: een overzicht van 50 jaar met een Vlaams Maandblad in Brussel’, De Brusselse
Post: maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders, 50 (2000), 8.
15
voornaamste doelen van de organisatie: “Talrijke Vlamingen te Brussel stellen zich de vraag: wat
doet het Vlaams Komitee voor Brussel? Het Vlaams Komitee is het samenbundelend orgaan van
alle Vlaamse verenigingen der hoofdstad, en het heeft als doel al de belangen van de Vlamingen
in de Brusselse agglomeratie te verdedigen; het Vlaamse cultuurleven te stimuleren; kortom de
belangen van het Vlaamse volk te Brussel te dienen.”43
Het Vlaams Komitee voor Brussel organiseerde zijn werking, net zoals het Vlaamsch
Verbond voor Brussel, via commissies of werkgroepen. De commissie Onderwijs was één van de
meest actieve van deze werkgroepen. Vanaf 1953 richtte deze commissie jaarlijks een
schoolcampagne in. Affiches en strooibiljetten met opschriften als ‘Vlaamse scholen betekenen
kennis der beide landstalen en een betere toekomst’ moesten Vlaamse ouders ertoe aanzetten om
hun kinderen onderwijs te laten lopen in Nederlandstalige scholen. In 1953 werden er, aldus
Anthierens, 200.000 van deze biljetten gedrukt.44
In het kader van de jaarlijks terugkerende
schoolcampagne van 1955 werden er 10.000 brochures ‘Vlaams onderwijs in Brussel en
voorsteden’ verstuurd naar Vlaamse ouders. Deze actie ging ook steeds gepaard met een extra
uitgave van De Brusselse Post die volledig gewijd was aan het verloop van deze campagne en
een exhaustieve lijst van alle Nederlandstalige scholen in het Brusselse omvatte. 45
Naast een Onderwijscommissie was er ook een Commissie Zakenleven. Deze
probeerde de tweetaligheid in het Brusselse bedrijfsleven te stimuleren en behandelde ook
binnenkomende klachten over het gebrek aan tweetaligheid in Brusselse (en Vlaamse)
handelszaken. Ook het taalgebruik bij de overheid was een belangrijk aandachtspunt van deze
commissie. Zo had het Vlaams Komitee voor Brussel in juni 1956 een onderhoud met de minister
van binnenlandse zaken Vermeulen over de vastlegging van de taalgrens en de Brusselse
taaltoestanden. In november van datzelfde jaar werd er een motie tot alle Vlaamse
parlementsleden gericht waarin het VKB haar bezorgdheid over de achteruitstelling van het
Nederlands bij de overheid uitte.46
Er waren ook plannen tot de oprichting van een jobbeurs die
gericht zou zijn op de tewerkstelling van Vlamingen in Brussel maar dit initiatief heeft
uiteindelijk nooit vorm gekregen.47
Ten derde was er ook sprake van een Commissie Vrouwen die de bestaande
43
‘Het Vlaams Comité voor Brussel: een overzicht van zijn werking’, De Brusselse Post, 4 (1954), 3. 44
ANTHIERENS, Het Vlaams verenigingsleven te Brussel, dl. 1, 95. 45
Ibidem, 98. 46
Ibidem, 94. 47
PARMENTIER, Vereniging en identiteit, 191.
16
Nederlandstalige zuigelingen- en opvangcentra inventariseerde. De Feestcommissie voorzag tot
slot in de organisatie van het jaarlijkse Rozenbal van het VKB. De vereniging voerde ook op tal
van andere terreinen actie en aarzelde niet om in te gaan op actuele problemen. Zo lag het
tanende gebruik van het Nederlands in de Brusselse kerken het VKB nauw aan het hart. Hoewel
de leden op dit vlak geen actie voerden, verzamelden ze wel cijfermateriaal over het aantal
Nederlandstalige en Franstalige missen. In 1958 werd er tevens een Commissie Randgemeenten
opgericht die optrad tegen de verfransing van de randgemeenten en tegen een eventuele
uitbreiding van Brussel.48
Volgens Anthierens probeerde deze commissie aansluiting te vinden
bij de Vlamingen in de Rand en verenigingen aldaar zoals het Vlaams Komitee voor Wemmel.49
Naast de activiteiten van de verschillende commissies gingen er ook acties uit van het Vlaams
Komitee voor Brussel als organisatie. Zo werd er in 1954, in samenwerking met het Antwerps
Comité voor Cultuurverspreiding, een petitionnement gevoerd voor een taalgrens en een wettelijk
statuut voor de Vlamingen in Brussel.50
In 1950 startte het VKB met de uitgave van het maandblad De Brusselse Post met als
verantwoordelijke uitgever Albert De Cuyper en later Leo Van Hoorick.51
Volgens Delvaux was
De Brusselse Post eigendom van Leo Van Hoorick, die de N.V. ‘De Bouwkroniek’, een drukkerij
en uitgeverij, had opgezet. Na de dood van Leo Van Hoorick volgde zijn zoon, Jan Van Hoorick,
hem op.52
De artikels in De Brusselse Post weerspiegelden steeds de werking van het Vlaams
Komitee voor Brussel. De Brusselse taaltoestanden en de positie van het Nederlands binnen de
overheid, het onderwijs en de kerk waren terugkerende thema’s. Er was echter ook aandacht voor
de geschiedenis van Brussel, Brusselse dichters en oude stadswijken. Geregeld verschenen er
boekbesprekingen, artikels over taalzorg, bijdragen over de monumenten in Brussel en de
Brusselse volkskunde. Ook de belangrijkste activiteiten van de leden van het VKB werden in De
Brusselse Post opgelijst.53
Opvallend is dat er over nationale politieke actualiteit, zoals over de
koningskwestie, niet werd geschreven.54
Dit gebeurde geheel in lijn met de apolitieke en
pluralistische instelling van het Vlaams Komitee voor Brussel.
48
Ibidem. 49
ANTHIERENS, Het Vlaams verenigingsleven te Brussel, dl. 1, 100. 50
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 803: Dossier betreffende de actie voor het
petitionnement voor een taalgrens en een wettelijk statuut ter vrijwaring van de rechten van Vlamingen en Walen in
Brussel, 1954. 51
DE CUYPER, 50 jaar Guldensporenfeesten, 2. 52
DELVAUX, ‘De Brusselse Post’, 9. 53
DONY, Brusselse Tijdschriften (1855-1960), xv-xvi. 54
DELVAUX, ‘De Brusselse Post’, 7-8.
17
Parmentier beschrijft De Brusselse Post als een publiek forum van het Brusselse
verenigingsleven. Problematisch was echter dat de meeste lezers reeds overtuigd waren van de
Vlaamse zaak en de meeste Brusselaars in deze problematiek weinig interesse toonden.55
Volgens
Monique Dony was het uiteindelijke doel van De Brusselse Post om de Vlaamse Brusselaars in
Brussel hun Vlaamsgezindheid te doen behouden en Vlamingen buiten Brussel te wijzen op de
taaltoestanden daar en hun een bepaald gedrag in de hoofdstad voor te schrijven.56
Wout van
Caimere en Mariet Calsius omschrijven De Brusselse Post als “de spreekbuis van het Vlaams
Komitee voor Brussel.”57
Omdat het VKB de ambitie had om op te treden als overkoepelende
organisatie voor alle Vlaams-Brusselse verenigingen besteden heel wat artikels aandacht aan de
ontwikkelingen en vieringen binnen verenigingen als het Davidsfonds of Willemsfonds.58
c. De werking overvleugeld: het VKB onder Edgar van Cauwelaert (1959-1970)
Tot zijn overlijden in 1959 bleef Jozef Clottens voorzitter waarna hij werd opgevolgd door Edgar
Van Cauwelaert die deze positie bekleedde van 23 april 1959 tot 23 oktober 1970. Tot zijn dood
bleef hij ere-voorzitter van het VKB.59
Zijn voorzitterschap werd gekenmerkt door de
ontwikkelingen op politiek vlak. In de jaren zestig namen de Vlaamse en Franstalige
gemeenschap hun eerste stappen in de richting van zelfbestuur. Binnen de nationale regering
zetelde er nu een minister die bevoegd was voor Nederlandstalig onderwijs en culturele
aangelegenheden. In 1963 vormden de akkoorden van Hertoginnendal een mijlpaal die België
opsplitste in vier taalgebieden. De negentien gemeenten van het arrondissement Brussel-
Hoofdstad vormden het tweetalige landsgedeelte en in zes randgemeenten kregen Franstalige
inwoners taalfaciliteiten. Verder garandeerde de invoering van taalkaders de tweetaligheid van de
ministeries en de Brusselse agglomeratie.60
In deze tumultueuze periode zou het Vlaams Komitee
voor Brussel enerzijds aan de basis liggen van heel wat komitee’s en verenigingen maar zichzelf
anderzijds ook buitenspel zetten als gevolg van de toenemende vertegenwoordiging van Vlaamse
Brusselaars in het politieke en sociale leven. In de jaren zestig speelde het VKB een belangrijke
55
PARMENTIER, Vereniging en identiteit, 190. 56
DONY, Brusselse Tijdschriften (1855-1960) , xvi. 57
W. VAN CAIMERE en M. CALSIUS, ‘Excerperen van De Brusselse Post’, Arduin, 3 (2008), 36. 58
VAN CAIMERE en CALSIUS, ‘Excerperen van De Brusselse Post’, 38-39. 59
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 258: Onderwerpsmap betreffende de geschiedenis van
het Vlaams Komitee voor Brussel, z.d. 60
H. VANVELTHOVEN, Waarheen met België? Van taalstrijd tot communautaire conflicten. Een selectie uit 35
jaar wetenschappelijk onderzoek, Brussel, 2001, 293-294; VANDEN WYNGAERT, Van een unitair naar een
federaal België, 21.
18
rol in de oprichting van het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens naast, onder meer
het Willemsfonds, het Davidsfonds en het Vermeylenfonds.61
In de periode 1959-1961 was het
deze vereniging, en niet het VKB, die de krachten bundelde van de meeste Vlaamse strijd- en
cultuurverenigingen en aan de basis lag van de Vlaamse Marsen op Brussel en de campagnes
tegen de talentelling van 1959. Op 11 december 1960 nam het VKB ook deel aan de ‘Dag van de
Randgemeenten’, hoewel het voor Anthierens onduidelijk is welke rol het VKB daarin speelde.62
Het Vlaams Aktiekomitee verloor in het jaar 1962 aan kracht omdat het radicaliseerde en, onder
meer, een oproep deed tot federalisme. Dit zorgde ervoor dat verenigingen als het Davidsfonds en
het Willemsfonds, allebei ook sterk betrokken bij het VKB, zich terugtrokken uit dit Vlaams
Aktiekomitee.63
De Onderwijscommissie, die in de jaren vijftig een echte spilfunctie had binnen de
werking van het Vlaams Komitee voor Brussel, verzelfstandigde tot het Verbond Nederlands
Onderwijs. Het feit dat de werking van het VKB overgenomen werd door andere groeperingen,
waarin het VKB weliswaar vertegenwoordigd was, zette de centraliserende functie van het
Vlaams Komitee voor Brussel enigszins op de helling. In De Brusselse Post rapporteerde het
VKB hierover als volgt: “onze vrienden uit deze verenigingen zullen het ons niet kwalijk nemen
wanneer wij bekend maken dat wanneer het conceptiewerk gemeenschappelijk gebeurt, de
uitvoeringstaken bijna volledig door de diensten van het VKB worden verzorgd: het
secretariaatswerk, zowel als de financiële last rusten praktisch alleen op de schouders van het
VKB.”
Ondanks deze waarschuwing aan het adres van haar leden, zette deze evolutie zich
onverminderd door. In 1966 en 1967 werden respectievelijk het Contact-en Cultuurcentrum
Brussel (CCC) en het Vlaams Onderwijscentrum opgericht (VOC).64
In De Brusselse Post zette
het VKB haar tanende voortrekkersrol echter opnieuw in de verf: “[Het Vlaams Komitee voor
Brussel is] vertrokken van de gedachte dat de actie zelf belangrijker was dan het organisme dat ze
voerde en heeft vele initiatieven genomen, doorgevoerd of helpen doorvoeren, zonder er zijn
etiket op te plakken of het vaderschap ervoor op te eisen.” Het VKB benadrukt dat het in 1967,
61
DELVAUX, ‘De Brusselse Post’, 8. 62
ANTHIERENS, Het Vlaams verenigingsleven te Brussel, dl. 1, 101. 63
PARMENTIER, Vereniging en identiteit, 190. 64
F. LOUCKX, Vlamingen tussen Vlaanderen en Wallonië: taalaanvaardings- en taalontwijkingsprocessen in een
meertalige situatie bekeken vanuit de sociologische literatuur over etnische en raciale verhoudingen (Taal en
Sociale Integratie. 5), Brussel, 1982, 208.
19
onder meer, medestichter was van het medisch sociaal centrum Vesalius, medestichter van het
Algemeen Sportverbond en medewerker aan het Coördinatiecomité Leuven.65
Op 13 december 1968 kocht het VKB een eigendom aan in de Rijkeklarenstraat 45 te
Brussel. Het secretariaat van de vereniging was daar reeds sinds 1 mei 1968 gehuisvest omdat het
Consciencehuis te klein geworden was. Pas tijdens de laatste maanden van het voorzitterschap
van Van Cauwelaert werd ook de zetel van het VKB op 17 maart 1970 naar dit adres verplaatst.
Op 5 mei 1970 werd dit aangekondigd in het Belgisch Staatsblad. 66
d. Kleinschalige acties, maximale resultaten: het voorzitterschap van Albert De
Cuyper en Herman Verlinden (1970-1983)
Albert de Cuyper was waarnemend voorzitter van oktober 1970 tot april 1972 waarna hij effectief
voorzitter werd van 13 april 1972 tot eind 1977. Herman Verlinden volgde hem op van 11 april
1978 tot en met mei 1980 waarna hij voorzitter werd van het Vlaams Pleitgenootschap. De
Cuyper werd opnieuw waarnemend voorzitter tot mei 1981. Herman Verlinden nam het
voorzitterschap daarna opnieuw waar van juni 1981 tot december 1982.67
Het feit dat
verschillende groeperingen de werking van het VKB overnamen, speelde de vereniging in deze
periode nog steeds parten. Het ging zelfs zover dat men zich tijdens de algemene vergadering van
het jaar 1972 afvroeg of het bestaan van het Vlaams Komitee voor Brussel nog wel zin had.68
De
commissies van de jaren vijftig en zestig bestonden in deze periode als zodanig niet meer. In
plaats daarvan ontstonden er ad-hoc werkgroepen die specifieke acties of vieringen
voorbereidden. Hoewel de grote schoolcampagnes en protestacties verleden tijd waren, bleef het
VKB op kleinere schaal de doelstellingen uit haar statuten verder uitvoeren. Bij haar acties had
het Vlaams Komitee voor Brussel steeds oog voor actuele thema’s wat betreft taalgebruik.
Geregeld diende het VKB klacht in bij de vaste commissie voor taaltoezicht over het niet naleven
van de taalwet bij overheden en bedrijven. Elk jaar produceerde het VKB een groot aantal moties
en persberichten waarin ze de positie van de Vlamingen in Brussel aan de kaak stelden.
Een belangrijke actie van het VKB in deze periode was getiteld ‘Een hoffelijk handelaar
65
VAN CAUWELAERT, ‘Verslag over de werking van het Vlaams Komitee voor Brussel’, 7. 66
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 258: Onderwerpsmap betreffende de geschiedenis van
het Vlaams Komitee voor Brussel, z.d. 67
Ibidem. 68
‘Jaarlijkse Algemene Vergadering van het Vlaams Komitee voor Brussel – naast culturele, ook politieke taken
vervullen… al kost dat eventuele subsidiëring.’, De Brusselse Post: Maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders,
22 (1972), 3.
20
spreekt de taal van zijn klant/un commerçant charmant parle la langue de son client.’ Kern van
deze campagne was de verspreiding van een tweetalige brochure waarin Franstalige handelaars
een Nederlandstalige vertaling vonden van de meest gangbare termen. Via affiches en
strooibiljetten werden zij aangemoedigd om de klant in zijn taal te woord te staan. Deze actie
kende zeer veel succes in de hoofdstad maar ook in Wallonië en, hoewel dit niet de bedoeling
was, in Vlaanderen. Nog tot ver in de jaren tachtig bleef de vraag naar deze brochure bestaan.69
Een belangrijk wapenfeit van de vereniging was het voorzitterschap van het Anti-
Egmontkomitee in 1978 waarbij actie werd gevoerd tegen het Egmontpact. Opnieuw leende de
vereniging middelen en vertegenwoordigers uit aan een Komitee dat een belangrijke rol speelde
op het politieke veld en de leiding nam in het protest tegen dit politieke akkoord. Els Grootaers,
oud-voorzitter bij het VKB, bevestigde in een interview dat het Anti-Egmontkomitee (dat vaker
Egmontkomitee werd genoemd) zich een verdieping boven het VKB bevond in het huis in de
Rijkeklarenstraat en dat het VKB in dit Komitee een zeer actieve rol speelde.70
Verder is het
vooral de ‘dagelijkse werking’ van het VKB die in het oog springt. De centraliserende krachten
leken plaats te hebben gemaakt voor tal van projecten en klachtendossiers die als doel hadden om
de positie van de Vlaamse Brusselaars te versterken. In 1978 voerde het VKB bijvoorbeeld een
afficheactie met opschriften als ‘Spreek steeds uw taal te Brussel’. In hetzelfde jaar voerde de
vereniging een ‘brievenactie’ bij hotels en restaurants. Hierbij werden deze horecazaken
aangeschreven, zonder dat zij per se een inbreuk hadden gepleegd tegen de taalwet, en
aangemoedigd om zich in het Nederlands uit te drukken tegen hun Vlaamse klanten. Het jaar
1978 werd verder gekenmerkt door de viering van ‘1000 jaar Brussel’, die, volgens het VKB, een
sterke Franstalige inslag kreeg. Als reactie stuurde de vereniging een aantal klachtenbrieven naar
de Stad Brussel en publiceerde ze zelf, in samenwerking met het AMVB, het boek ‘Brussel,
eeuwenoud centrum van Nederlandse cultuur’. Els Grootaers, die lid was van het VKB, zetelde
tevens in de werkgroep ‘Millennium’ van de Sociaal Kulturele Raad Brussel-Centrum die zich
bezon over deze viering.71
Nog in dat jaar werden er tal van taalklachten ingediend bij
instellingen als Het Rode Kruis, de MIVB en de INNO. Er werden moties geschreven betreffende
69
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nrs. 808-825: stukken betreffende de actie ‘een hoffelijk
handelaar spreekt de taal van zijn klant’, 1975-1988. 70
Interview met Els Grootaers in het kader van het project ‘Vlaams Geheugen’, geleid door projectmedewerker
Kathleen De Blauwe (AMVB), 9 februari 2012. 71
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 805: dossier betreffende de viering ‘1000 jaar Brussel’,
1978.
21
het optreden van burgemeester Nols van Schaarbeek die zich verzette tegen de komst van een
Nederlandstalige school in zijn gemeente maar ook betreffende de eventuele beslissing om het
Vlaamse parlement buiten Brussel te laten zetelen.72
Het jaar 1978 is representatief voor de verdere activiteiten van het Vlaams Komitee
voor Brussel. Het indienen van klachten, het stellen van parlementaire vragen, het organiseren
van persconferenties en het versturen van persberichten en moties werden echte kerntaken. In
1980 werd er actie gevoerd bij de Brusselse bioscopen om hun gevoeligheid voor het Nederlands
bij hun interactie met de klanten te verhogen. Er werden brieven verstuurd naar Vlaamse firma’s
die in het Frans adverteerden in de Gouden Gids en alle grootwarenhuizen in het Brusselse
werden aangeschreven om hun communicatie in de beide landstalen te verzorgen.73
Dit laatste
gebeurde in samenwerking met het Vlaams Economisch Verbond binnen de ad-hoc opgerichte
werkgroep ‘Privésector’.74
In 1981 was het VKB, in de personen van Jef Bijloos en Herman Verlinden, bij de
voorbereidende vergaderingen van het Congres der Brusselse Vlamingen betrokken. Toch bezon
de algemene vergadering zich dat jaar of het geen goed idee zou zijn om de zetel van het VKB
naar Vlaanderen te verhuizen of eventueel een nieuwe vzw op te richten. Dit is uiteindelijk niet
gebeurd.75
1981 was een belangrijk jaar voor het VKB omdat toen een samenwerking met het
Algemeen Nederlands Verbond (ANV) op poten werd gezet. In de notulen van de raad van
beheer werd deze beslissing verantwoord: “de hoofddoelstellingen van beide verenigingen zijn
tweeërlei: ijveren voor een werkelijke tweetaligheid te Brussel en ijveren om de
Nederlandstaligheid van Vlaanderen effectief te maken (…) het specifieke van onze werking is
evenwel het niet ageren met slagzinnen en algemeenheden, doch dat we dit program (sic) op het
concrete vlak, met initiatieven en interventies, trachten waar te maken.”76
Sinds 1 september
1981 werd gesproken over een “innige” samenwerking tussen beide verenigingen.77
72
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 6: verslag van de werking van het VKB in 1978
(bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1979), 1979. 73
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 8: verslag van de werking van het VKB in 1980
(bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1981), 1981. 74
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 855: Dossiers betreffende de brievenactie gericht op de
vernederlandsing van het bedrijfsleven, 1987-1990. 75
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 9: verslag van de werking van het VKB in 1981
(bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1982), 1982. 76
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 31: notulen van de vergadering van de raad van beheer ,
7 april 1982. 77
Ibidem.
22
In 1982 ging het VKB door op zijn elan en organiseerde het zijn klachtendossiers en
brievenacties samen met de Werkgroep Taalgebruik van het ANV. Zowel de Vlaams-Brabantse
en Brusselse notarissen, de 400 belangrijkste Brusselse bedrijven als de vreemde diplomatieke
vertegenwoordigingen in België werden aangeschreven en gevraagd de taalwet te respecteren.78
Voor deze laatste brievenactie werkte het Vlaams Komitee voor Brussel niet alleen samen met
het ANV maar ook met de Vlaamse Volksbeweging en de Federatie van Vlaamse
Vrouwengroepen.79
e. Informeren en coöpereren: het voorzitterschap van Etienne Wieme (1983-1988)
Etienne Wieme werd op 25 januari 1983 als voorzitter aangesteld. Een eerste belangrijk
wapenfeit tijdens zijn voorzitterschap was het ontstaan van ‘De Brusselse Wegwijzer’, het
informatiekantoor van het Vlaams Komitee voor Brussel, op 1 september 1983. Vlamingen en
Nederlandstalige Brusselaars konden hier met al hun vragen over de hoofdstad terecht. Nog in
1983 startte het VKB haar eerste bevlaggingsactie waarbij allerlei instellingen aangemoedigd
werden om een vlag met beeltenis van de Vlaamse Leeuw aan hun gebouw te hangen. Klachten
werden in dit jaar ingediend bij bedrijven die niet-nederlandstalige gebruiksaanwijzingen
verspreidden en de ambassades werden opnieuw verzocht om de taalwet toe te passen. Alle
transportmaatschappijen in het Brusselse werden aangeschreven om hun communicatie en
publiciteit ook in het Nederlands te verzorgen.80
In 1984 vond Brusselieren plaats, een volksfeest
van de Nederlandstalige verenigingen en de sociaal-kulturele raad Brussel centrum. Deze
gelegenheid grepen de leden van het VKB aan om publiciteitsmateriaal over hun activiteiten uit
te delen.81
Samenwerking met, en vertegenwoordiging in, andere verenigingen ging onverminderd
voort. In 1986 was het Vlaams Komitee voor Brussel lid van het presidium, de algemene
vergadering en de Werkgroep Brussel van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen
(OVV). Verder nam het VKB deel aan iedere bijeenkomst van het Algemeen Komitee
78
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 10: verslag van de werking van het VKB 1982 (bijlagen
bij de notulen van de algemene vergadering van 1983), 1983. 79
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 859: Dossier betreffende de brievenactie bij
diplomatieke diensten, 1982. 80
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 10: verslag van werking in 1983 (bijlagen bij de notulen
van de algemene vergadering van 1984), 1984. 81
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 11: verslag van werking in 1984 (bijlagen bij de notulen
van de algemene vergadering van 1985), 1985.
23
Vlaanderen-Komen en met het Algemeen Komitee Voeren bestond een goede verstandhouding.
De brievenacties van het VKB gingen door zoals voorheen. Het taalgebruik op landkaarten, bij
ziekenhuizen, op jaarbeurzen, op identiteitskaarten, bij farmaceutische bedrijven en bij de
vakbond werd aan de kaak gesteld. In haar werkingsverslag maakte het VKB de volgende balans
op van het jaar 1986: “55 klachten bij de vaste commissie voor taaltoezicht, 1 klacht bij de
taalcommissie van het leger, 6 persberichten en moties, 3440 verstuurde brieven, 153
parlementaire vragen en 2 interviews aan de krant.”82
In 1989 organiseerde het Vlaams
Komitee voor Brussel haar eerste colloquium rond het thema ‘Brussel na 18 juni 1989’. Hiermee
werd verwezen naar de dag waarop de eerste Brusselse gewestverkiezingen plaatsvonden. Deze
politieke evoluties noopten het VKB er ook toe om haar grondbeginselen te herzien en zich
nieuwe doelstellingen aan te meten. In lijn hiervan werd een conferentie opgezet voor de
burgemeesters uit Vlaams-Brabant op 18 december 1989 en werd de actie ‘De gemeente: basis
voor een Vlaams Beleid’ gelanceerd. Beide ondernemingen wezen erop dat het VKB haar
werkingsterrein verruimde en de toenemende verfransing van de Rand een halt trachtte toe te
roepen. In 1986 stond voorzitter Etienne Wieme tevens aan het hoofd van het
Guldensporenkomitee. Het secretariaat van het Guldensporenkomitee was ook in de lokalen van
het Vlaams Komitee voor Brussel gevestigd. Voornamelijk in juni en juli verzorgde de
stafmedewerkster van het VKB het administratieve werk van het Guldensporenkomitee.83
f. Het VKB gaat mee met haar tijd: het voorzitterschap van André Monteyne (1988-
1998)
Na het overlijden van Etienne Wieme op 27 juli 1990 volgde André Monteyne hem op als
voorzitter. Ondervoorzitters werden Marianne Desmedt en Etienne Schepens.84
Het jaar 1991
werd door het VKB gepercipieerd als een overgangsjaar. In reactie op de evolutie van Brussel
naar een Hoofdstedelijk Gewest paste de vereniging haar stellinginname inzake het statuut van
Brussel aan. Als reactie op het toenemend aantal buitenlanders in de stad en de groeiende invloed
van de Europese Unie kwam er ook meer aandacht voor de Europese uitdagingen waar Brussel
voor stond. Het Vlaams Komitee voor Brussel gaf haar steun aan het Aktiekomitee Vlaanderen
82
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 14: verslag van de werking van het VKB in 1986
(bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1987), 1987. 83
Ibidem. 84
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 18: verslag van de werking van het VKB in 1990
(bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1991), 1991.
24
’90. Dit Aktiekomitee was ontstaan in de schoot van het OVV en Monteyne zetelde als
vertegenwoordiger van het VKB in haar algemene vergadering. De belangrijkste taak van dit
Aktiekomitee was de organisatie van een nationale manifestatie met de titel ‘Taalgrens
Staatsgrens’ op 18 april 1991. 85
In 1991 waren er 25 verenigingen aangesloten bij het VKB.86
In datzelfde jaar droeg de
familie Van Hoorick het eigendomsrecht van De Brusselse Post over aan het VKB.87
Volgens het
werkingsverslag van 1991 gebeurde de officiële overdracht pas op 1 januari 1992. Deze
overname gebeurde overigens gratis. Omdat de band tussen het VKB en De Bouwkroniek
wegviel, waren er minder rubrieken en reclame dan tevoren. De nieuwe hoofdredacteur werd Leo
Cambré die later werd opgevolgd door Guido De Schuyteneer en Daniel De Grauwe.88
In het
nieuwe huishoudelijke reglement, zoals goedgekeurd door de raad van beheer op 28 januari 1994
werd de hoofdredacteur van De Brusselse Post benoemd door de raad van beheer van het VKB.
Verder stelde diezelfde raad van beheer de redactieraad samen maar hield bij de keuze van de
kandidaten rekening met de voorstellen van de hoofdredacteur. De voorzitter van het Vlaams
Komitee voor Brussel maakte ambtshalve deel uit van de redactieraad en was tevens de
verantwoordelijke uitgever van het blad.89
Het jaar 1992 werd gekenmerkt door de voorbereiding van het vierde congres van de
Brusselse Vlamingen. Bij de organisatie hiervan speelde voorzitter Monteyne een belangrijke
rol.90
In 1994 keek het VKB echter zeer kritisch terug op de congresbesluiten. Men was van
mening dat deze volledig gedicteerd werden door de ambtenarij van de Vlaamse gemeenschap en
de visie van de Brusselse Vlamingen niet weerspiegelden.91
Monteyne was tevens
medevoorzitter, naast P. De Roover van de Vlaamse Volksbeweging, van het Stop-Euro-Brussel-
Komitee. Ook de samenwerking met het ANV verliep als voorheen hoewel deze vereniging begin
april 1993 de kantoren van het VKB verliet. In 1992 waren zowel het Algemeen Nederlands
Verbond, het Verbond Vlaams Overheidspersoneel en de studentenvereniging NSV nog huurders
85
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 19: verslag van de werking van het VKB in 1991
bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering van 1992), 1992. 86
Ibidem. 87
DELVAUX, ‘De Brusselse Post’, 7-8. 88
Ibidem, 12 ; VAN CAIMERE en CALSIUS, ‘Excerperen van De Brusselse Post’, 37. 89
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 92: Huishoudelijk reglement van de VZW Vlaams
Komitee voor Brussel zoals goedgekeurd door de raad van beheer op 28 januari 1994, 1994. 90
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 22, Verslag van de werking van het VKB in 1994
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1995), 1995. 91
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 21, Verslag van de werking van het VKB in 1993
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1994), 1994.
25
van het VKB geweest.92
Op 26 september 1993 overleed oud-voorzitter Albert De Cuyper. Te zijner
nagedachtenis werd door de raad van beheer van het VKB beslist om jaarlijks een prijs die zijn
naam draagt uit te reiken aan personen die zich verdienstelijk hadden gemaakt voor het Vlaams
leven te Brussel of voor de positie van het Nederlands in het algemeen. Deze prijs hield geen
geldsom in maar wel een gouden penning met de beeltenis van de ere-voorzitter.93
In 1993 waren
Sändor Szondi en Etienne Schepens de vertegenwoordigers van het VKB bij het
Guldensporenkomitee. Niemand van het VKB werd echter bereid gevonden om het
voorzitterschap op zich te nemen wegens de bedenkelijke kwaliteit van de viering in 1992. In
1997 werd de organisatie van de Guldensporenviering volledig in handen genomen door de
Vlaamse Gemeenschapscommissie. Het Guldensporenkomitee werd vervangen door een nieuw
comité waarin het VKB niet als zodanig vertegenwoordigd was.94
Het VKB had in deze periode te kampen met een aantal inbraken in het huis in de
Rijkeklarenstraat. Als reactie hierop verhuisde het secretariaat van het gelijkvloers naar de eerste
verdieping.95
Op 28 januari 1994 keurde de raad van beheer tevens een nieuwe tekst van het
huishoudelijk reglement goed.96
In het daaropvolgende jaar werd er verder gewerkt aan een
herziening van de structuur van het VKB. De raad van beheer besliste in januari 1995 om een
werkgroep ‘Taalgebruik’ op te richten. Deze werkte een strategie uit waarbij klachten over het
taalgebruik bij de privé-sector en de publieke sector van elkaar gescheiden werden. De klachten
tegen particulieren en bedrijven zouden dan doorgespeeld worden naar de Vlaamse
Volksbeweging, een vzw waar in deze periode een sterkere samenwerking mee was gegroeid.
Nog in 1995 organiseerde het VKB samen met de Vlaamse Volksbeweging een debatavond
getiteld ‘Een Vlaamse sociale zekerheid…ook voor Brussel’. Het VKB was verder
92
Ibidem. 93
Ibidem. Winnaars van de penning waren achtereenvolgens Leo Delcroix (1993), Guido Tastenhoye (1994), Hugo
Weckx (1995), Marc Platel (1996), Brigitte Grouwels (1997), Leo Peeters (1998), Antoon Roosens (1999), Geert
Bourgeois (2000), Luc Van den Brande (2001), Gijs Garré (2002), Frans De Pauw (2003), Erik Loosen (2004),
Johan Van den Driessche (2005), Els Witte (2006), Jan Verheyen (2007), Jari Demeulemeester (2008), Jean-Pierre
Rondas (2009), Remi Vermeiren (2010). 94
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 25: verslag van de werking van het VKB in 1997
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1998), 1998. 95
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 22: verslag van de werking van het VKB in 1994
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1995), 1995. 96
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 92: huishoudelijk reglement zoals goedgekeurd door de
raad van beheer op 28 januari 1994, 1994.
26
vertegenwoordigd door de voorzitter in de adviesgroep voor TV-Brussel.97
In 1997 maakt het VKB de balans op van alle verenigingen waarin het
vertegenwoordigers had: de werkgroep Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, het
OVV, het overlegplatform Vlaamse Gezondheidszorg, het Stop-Euro-Brussel-Komitee en het
Aktiekomitee ‘EU-stemrecht? Ja, maar….’. Dit laatste komitee was ook gegroeid binnen het
kader van het OVV maar werd vooral geschraagd door het VKB en het Halle-Vilvoorde-
Komitee. Samen met de Katholieke Universiteit Brussel organiseerde het VKB in datzelfde jaar
een colloquium met de naam ‘De gevolgen voor Brussel van een eventuele federalisering van de
sociale zekerheid’. Opnieuw werden er verscheidene moties uitgevaardigd die ingingen op
actuele thema’s zoals de nood aan het doortrekken van de metrolijn naar het AZ-VUB in Jette, de
nalatigheid van de Vlaamse regering wat betreft het Brusselse toerisme en de waakzaamheid
tegenover de plannen van het FDF in de federale regering. Er werden in 1997 ook vier
persconferenties georganiseerd.98
In 1998 werden er een aantal werkgroepen opgericht die elk belast waren met de
voorbereiding en organisatie van een project. Zo werd er een commissie opgericht die bevoegd
was voor het colloquium over het Nederlandstalige zorgaanbod in Brussel op 9 mei 1998. In deze
werkgroep zetelden afgevaardigden van de Vlaamse Huisartsen, Arundo-Albatros, de Vlaamse
Wachtdienst, de Brusselse Welzijnsraad en het Verbond Vlaamse Geneesheren/Van
Helmontgilde. Tijdens het colloquium werd er vooral gewezen op het gebrek aan de verplichte
kennis van het Nederlands in openbare ziekenhuizen. Vier knelpunten waren het onthaal van
Vlaamse patiënten, het gebrek aan Vlaamse artsen en verpleegkundigen, de Vlaamse impact op
het Brusselse gezondheidsbeleid en de witte vlekken in het eigen Nederlandstalige zorgaanbod.99
Daarnaast werd er een werkgroep ‘taalombudsdienst’ opgericht met onder meer
vertegenwoordigers van de vaste commissie voor taaltoezicht, de Vlaamse Volksbeweging en het
Verbond Vlaams Overheidspersoneel. Deze ombudsdienst ontving zo’n één à twee klachten per
week. Daarnaast was er ook nood aan een werkgroep ‘jubileumviering’, werkgroep ‘Albert De
Cuyperprijs’ en een werkgroep ‘financiën’. Deze laatste was belast met het zoeken naar
97
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 23: verslag van de werking van het VKB in 1995
(bijlage van de notulen van de algemene vergadering 1996), 1996. 98
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 24: verslag van de werking van het VKB in 1997
(bijlage van de notulen van de algemene vergadering 1998), 1998. 99
M. VERKOUTER, ‘De ziekenhuizen, de taalwetgeving en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: vergelijking van
het aanbod met de behoeften van Nederlandstalige huisartsen en hun patiënten’, 19 keer Brussel (Brusselse Thema’s.
7), Brussel, 456.
27
structurele oplossingen voor de financiële problemen van het VKB. 1998 was immers het jaar dat
de Vlaams Gemeenschapscommissie (VGC) besloten had om tijdelijk geen werkingstoelage of
steun te geven aan De Brusselse Post.
g. Op naar een nieuw millennium (1998- )
In november 1998 trad André Monteyne af als voorzitter en werd Joost Rampelberg de nieuwe
bestuurder van het VKB met Jan Degadt als ondervoorzitter. 100
De subsidiebeslissing van de
VGC had tot gevolgd dat het VKB moest besparen. Er werden dubbelnummers verzorgd en er
werd om steun gevraagd bij de Vlaamse gemeentebesturen. Uiteindelijk kreeg men voor het jaar
1999 wel groen licht voor een herneming van de uitbetaling van subsidies.101
In 2000 vierde De
Brusselse Post haar vijftigjarig jubileum.
Opmerkelijk was ook de deelname van het VKB aan de achttiende conferentie van de
Raad van Europa over het ‘Europa der regio’s’ waar Monteyne sprak over de taalpolitieke
situatie van de Brusselse Vlamingen.102
Ook het jaar 1999 werd gekenmerkt door de oprichting
van een serie ad-hoc werkgroepen om in samenspraak met representatieve figuren uit het
werkveld een aantal actuele thema’s aan te snijden. Opnieuw was er sprake van een werkgroep
voor de taalombudsdienst, een werkgroep voor de Albert De Cuyperprijs en een werkgroep voor
de organisatie van het colloquium ‘Nederlands, factor van sociale en economische ontplooiing’
op 8 mei 1999. In de nasleep van dit colloquium werd er een werkgroep ‘Gezondheidszorg’
opgericht die zich sterk concentreerde op de problematische houding ten opzichte van het
Nederlands bij de MUG-diensten.
Nog in 1999 werd het eigendom van het VKB in de Rijkeklarenstraat verkocht, onder
meer door de toenemende onveiligheid, en werd het secretariaat nu gehuisvest in de
Centrumgalerij, bureau 322, Kleerkoperstraat 15-17 in Brussel. Tot slot was 1999 een bijzonder
jaar in de geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel aangezien op 12 februari het 65-
jarig jubileumfeest plaatsvond. Dit duidt er ook op dat het VKB het Vlaamsch Verbond voor
Brussel als integraal deel van de geschiedenis van haar vereniging beschouwde. De
feestelijkheden vonden plaats op het Brusselse stadhuis en vielen samen met de uitreiking van de
100
DELVAUX, ‘De Brusselse Post’, 12. 101
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 25: verslag van de werking van het VKB in 1997
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1998), 1998. 102
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 26: verslag van de werking van het VKB in 1998
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 1999), 1999.
28
Visser-Neerlandiaprijs door het Algemeen Nederlands Verbond, een vereniging waarmee het
VKB nog steeds nauw samenwerkte.103
Tot vandaag zet het Vlaams Komitee voor Brussel haar
werking voort, zij het zonder subsidies. Met moderne middelen tracht het VKB haar traditionele
doelen nog steeds te verwerkelijken. De Brusselse Post doet nog steeds dienst als haar spreekbuis
en ook de Albert De Cuyperprijs wordt jaarlijks toebedeeld.104
103
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 27: verslag van de werking van het VKB in 1999
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 2000), 2000. 104
Moderne middelen zoals een website: Vlaams Komitee voor Brussel, (http://www.vlaamskomiteebrussel.org/),
laatst geraadpleegd op 2 mei 2012.
29
B. Geschiedenis van het archief
1. De archieven van het Vlaamsch Verbond voor Brussel en het Comité tot
bevordering van het Vlaams leven te Brussel
Informatie over de overdracht van het archief kan worden teruggevonden in de Adlib-catalogus
van het AMVB waarin de Archival History van elk bewaard archiefbestand kort wordt
beschreven.105
Daar kan men lezen dat een deel van de archiefstukken van het Vlaamsch Verbond
geschonken werd door het Vlaams Komitee voor Brussel. De rest van het archief kwam in het
AMVB terecht dankzij verschillende schenkers wier naam niet bekend is. Vooral de gedrukte
stukken waren eerst in het bezit van particulieren als deel van hun archief of collectie. Binnen het
bestand zijn een aantal archiefbescheiden overduidelijk afkomstig uit het archief van de politicus
en bestuurder van het Verbond, Leo Lindemans. Dit doet vragen rijzen over de manier waarop
het archief werd bewaard bij het Vlaamsch Verbond voor Brussel zelf. Hoewel hier geen
informatie over bewaard is, zou men kunnen aannemen dat de archiefbescheiden op het
secretariaat van het Verbond werden bewaard in de Emile Jacqmainlaan 121 te Brussel. De
geschiedenis van het archief zoals het bij het AMVB beschreven staat, doet echter vermoeden dat
heel wat bescheiden in de persoonlijke archieven van de bestuurders terecht zijn geraakt.
Aanvankelijk vormden deze bescheiden een deel van de archiefdocumentatie van het
AMVB maar omdat een aantal stukken samenhang vertoonden, werd ervoor gekozen om deze
samen te brengen tot het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel. De belangrijkste
motivatie hiertoe was het gebrek aan kennis over de werking van dit Verbond en de
vernieuwende kijk die deze stukken op dit vlak zouden opleveren. Tot slot wordt vermeld dat
onderzoek bij andere archiefbewaarplaatsen uitwees dat er nergens anders archief van deze
vereniging bewaard wordt. Het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel werd door het
AMVB reeds geïnventariseerd. De overdracht van het archief van het VKB in 2004 omvatte
echter een aantal belangrijke archiefstukken van het Vlaamsch Verbond voor Brussel waarvan
het AMVB alleen kopieën bewaarde. Het lijkt erop dat het VKB de ‘topstukken’ van haar
geschiedenis, zoals briefwisseling tussen Clottens en Fayat, een hele tijd op haar secretariaat
heeft bewaard.
Wat betreft het archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel
105
‘Archief betreffende het Vlaamsch Verbond voor Brussel (BE AMVB 223),
(http://194.78.136.105/AMVB/detail.aspx), laatst geraadpleegd op 2 mei 2012.
30
werd bij de inventarisatie al snel duidelijk dat alle archiefstukken van deze vereniging pas in
1981, samen met het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, werden overgedragen. Omdat
niet geweten was dat de archiefbescheiden van dit Comité zich in het archief van het VKB
bevonden, komt het Comité niet voor in het archievenoverzicht van het AMVB en heeft het nog
geen archiefcode. Zowel voor het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel als voor het
archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel werd geen
overdrachtslijst- of dossier teruggevonden.
2. Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel
Er is weinig geweten over de geschiedenis van het archief van en het archiefbeheer door het
Vlaams Komitee voor Brussel. Aangezien het VKB een aantal keer verhuisd is, kan men
aannemen dat het archief telkens mee werd genomen. Na lange tijd haar hoofdkwartier in de
Emile Jacqmainlaan 121 te hebben gehad, verhuisde het secretariaat in 1953 naar de Jules Van
Praestraat 28 te Brussel. Aangezien dit adres de ontmoetingsplek was van verscheidene
verenigingen bestaat de mogelijkheid dat archief hier vermengd is geraakt. In 1969 verhuisde het
secretariaat naar de Rijkenklarenstraat 45 te Brussel. Onder invloed van de onveiligheid daar nam
het VKB in 1998 haar intrek in de Centrumgallerij (bureau 322) in de Kleerkoperstraat 15-17. In
een werkingsverslag maakt het VKB melding van het plan om archief dat ouder was dan drie jaar
aan het AMVB over te dragen om zo het plaatstekort in de nieuwe lokalen tegen te gaan.106
Geen
enkel document getuigt echter van een archiefoverdracht in deze periode. De Centrumgallerij
huisvestte tal van andere verenigingen en het archief van het VKB toont aan dat heel wat post
vaak in het verkeerde kantoor terecht kwam. Brieven die gericht waren aan de redactie van het
tijdschrift Ons Brussel en het Verbond Vlaams Overheidspersoneel kwamen zo verkeerdelijk in
het archief van het VKB terecht. Dat het omgekeerde gebeurde met brieven gericht aan het VKB
is niet ondenkbaar. Vanaf 1997 was de hoofdzetel van het VKB te vinden in de Drukpersstraat 20
te Brussel.107
Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel werd aan het AMVB geschonken. De
overdracht ervan gebeurde op twee verschillende momenten. Wat betreft de eerste overdracht in
106
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 27: verslag van de werking van het VKB in 1999
(bijlage bij de notulen van de algemene vergadering van 2000), 2000. 107
Interview met Els Grootaers in het kader van het project ‘Vlaams Geheugen’, geleid door projectmedewerker
Kathleen De Blauwe (AMVB), 9 februari 2012.
31
1996 bestaat er geen overdrachtslijst bij het AMVB. In het archief van het Vlaams Komitee voor
Brussel zelf wordt echter een dossier betreffende die eerste overdracht bewaard.108
De totale
overdracht bestond uit 97 ongeordende archiefdozen van standaard formaat. Volgens een
afschrift van het inkomboek, dat in dit dossier wordt bewaard, werd het archief op 29 december
1981 overgedragen. Op 23 april 1982 waren alle archiefbescheiden geregistreerd in het
inkomboek. Nog volgens dit inkomboek gebeurde er op het moment van overdracht geen selectie
maar de overgedragen stukken werden in wel geordend onder de rubrieken ‘bibliotheek’ en
‘archief’. Sommige dozen hadden bij overdracht reeds een opschrift gekregen zoals
‘parlementaire vragen’ of ‘colloquia’ maar bij de meerderheid van de dozen was dit niet het
geval. Na deze overdracht voorzag het AMVB elk archiefstuk van een nummer en een stempel.
Een ander archiefstuk uit het dossier getuigt van een uitlening van een aantal archiefstukken door
het VKB op 20 september 1984.
Een tweede archiefoverdracht vond plaats op 23 december 2004 door Bernard
Daelemans en Antoon Delvaux. Het Vlaams Komitee voor Brussel voorzag dit keer wel een
overdrachtslijst. Net zoals in 1996 ging het om een schenking aan het AMVB. Volgens de
overdrachtslijst had het VKB het AMVB in 2004 gecontacteerd met de vraag of het archief zo
snel mogelijk overgebracht kon worden. De lokalen waarin het VKB huisde in de
Kleerkopersstraat moesten tegen het einde van het jaar immers verlaten worden en in het nieuwe
kantoor was te weinig plaats om het archief te bewaren. Tegelijkertijd met de overdracht van het
archief werd ook een volledige reeks van De Brusselse Post aan het AMVB geschonken. Deze
tweede overdracht bestond uit 20 archiefdozen die voorzien waren van voorlopige nummers. Zij
werden fysiek achter de reeds overgedragen dozen geplaatst met behoud van hun nummering
(nrs.1-20). In de overdrachtslijst gaf het VKB een korte omschrijving van de inhoud van de
dozen. Alle stukken van deze tweede overdracht dateerden, volgens de overdrachtslijst, uit de
periode 1991-2000. Enkele stukken werden echter door het VKB gecreëerd of ontvangen in de
jaren 2001-2004. Heel wat archiefbescheiden betreffende het financiële beheer maar ook
betreffende de organisatie van colloquia en de Albert De Cuyperprijzen werden nu pas
overgedragen. Hoewel sommige dozen specifiek beschreven werden, kregen anderen een vage
omschrijving zoals ‘Voorbereidingen en documentatie betreffende lopende dossiers’ of gewoon
108
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 106: dossier betreffende de overdracht van archief naar
het Archief voor het Vlaamse leven te Brussel, 1982-1984.
32
‘Varia’ met zich mee.109
Een eerste plaatsingslijst van deze 117 dozen werd door de auteur van deze inventaris
opgemaakt. Tijdens het maken van de inventaris werden een aantal schadelijke elementen zoals
plastic mapjes, scheidingen en paperclips verwijderd. Daar waar paperclips verwijderd werden,
zijn de stukken die bij elkaar horen omgeven door een reep zuurvrij papier. Ook de originele
kartonnen mappen, die in meerdere gevallen reeds waren gescheurd, zijn vervangen door zuurvrij
papier. Tot slot werden er in het archief heel wat dubbels teruggevonden die eveneens werden
verwijderd.
109
Deze overdrachtslijst van het VKB wordt gedigitaliseerd bewaard op de server van het AMVB (130_ov_VKB).
33
III. Structuur en ordening van het archief
A. Het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel
Het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel was reeds geïnventariseerd door de
medewerkers van het AMVB. Een aantal stukken die tot dit archief behoren, zijn echter pas
overgedragen met het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel. In dit archief bevonden deze
bescheiden zich in één map die zowel statuten, briefwisseling en manifesten van het Verbond
bevatte. Vaak bewaarde het AMVB reeds de kopieën van deze stukken in haar archief maar daar
konden de originelen nu aan worden toegevoegd. Nieuw was ook dat er zich in het archief van
het Vlaams Komitee voor Brussel een aantal persknipsels bevonden over het Vlaamsch Verbond
voor Brussel die dateerden uit 1932.
De inventaris van het archief van het Vlaamsch Verbond voor Brussel is te vinden in de
Adlib-catalogus van het AMVB.110
Deze werd integraal overgenomen in deze studie met
toevoeging van de stukken die gevonden werden in het archief van het VKB. Omdat de
geïnventariseerde stukken verbonden zijn met hun digitale weergave, werd ervoor gekozen om de
nummering, benaming en ordening van deze stukken door het AMVB niet te veranderen. Alleen
de persknipsels werden als een nieuwe reeks toegevoegd aan de inventaris. De originele stukken
werden voorlopig bij hun bijbehorende kopieën gevoegd. De ordening van deze inventaris
verschilt bijgevolg, wat betreft structuur, op een aantal vlakken met de inventarissen van het
Comité tot bevordering van het Vlaams leven te Brussel en het Vlaams Komitee voor Brussel.
B. Het archief van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven te
Brussel
Alle stukken die het Comité tot bevordering van het Vlaamse leven te Brussel als archiefvormer
hadden, zijn eveneens overgedragen met het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel en
waren dus nog niet geïnventariseerd bij het AMVB. Deze archiefbescheiden bevonden zich
zonder duidelijke orde op verschillende plaatsen in het archief. Een eerste grote reeks die dit
Comité heeft voortgebracht zijn de verslagen van de algemene vergadering in de periode 1947-
1949. Daarnaast werd ook briefwisseling teruggevonden uit dezelfde periode. Naast deze stukken
van algemene aard, bestaan er ook heel wat stukken betreffende de oprichting van het Comité.
110
Archief voor het Vlaams Leven te Brussel – Adlib-catalogus, (http://www.amvb.be/?page=44), laatst
geraadpleegd op 2 mei 2012.
34
Onder meer de verslagen van de vergaderingen die aanleiding gaven tot de oprichting, de
statuten, minuten in verband met de wijziging van de statuten en het huishoudelijk reglement
worden hier bij gerekend. Tot slot werd slechts een handvol stukken teruggevonden in verband
met de activiteiten van het Comité. Informatie hierover kan wellicht het best gezocht worden in
de briefwisseling. Alleen de programmaboekjes van de Guldensporenherdenkingen van 1947 en
1948 alsook een aantal manifesten uit deze periode getuigen van de werking van het Comité tot
bevordering van het Vlaams Leven te Brussel.
C. Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel
1. Problematiek van verenigingsarchieven
Zowel de ontstaansgeschiedenis, de doelstellingen, het personeel als de middelen van een
vereniging hebben een invloed op haar archiefvorming.111
Als gevolg daarvan is elk
verenigingsarchief uniek maar ook erg kwetsbaar. Ignace Van Driesche merkt op dat het Vlaamse
cultuurbeleid diverse verenigingen op financieel vlak ondersteunt maar zelden tussenkomt in hun
werking, ook niet op vlak van archief.112
Toch bevatten archieven van verenigingen rijk
historisch materiaal dat zowel voor de leden van de verenigingen zelf als voor een breder publiek
van goot belang kan zijn. Daarnaast hebben heel wat archiefstukken voor een vereniging een
belangrijke bewijswaarde. Bart Hellinck onderstreept dat verenigingen zelf ook weinig begaan
zijn met hun archief. De medewerkers zijn in de eerste plaats druk bezig met het verwezenlijken
van de doelstellingen van hun organisatie en niet met de ordening van de dossiers die daar het
product van zijn.113
Verenigingsarchief blijft echter het geheugen van de organisatie. Het
verleden kan een belangrijke invloed uitoefenen op de toekomstige werking van de vereniging.
Het zijn vooral de wettelijke verplichtingen, aldus Hellinck, die een vereniging ertoe aanzetten
om haar archief op orde te houden.114
111
H. BALTHAZAR, ‘Verenigingsarchief, één vlag voor vele ladingen, Papier en Monumenten – Opbouw en
Beheer van uw Erfgoedarchief (Verslagboek van de uitwisselingsdag van het forum voor erfgoedverenigingen -
Introductie tot erfgoedzorg en archieven. 2), Brussel, 2000, 117. 112
I. VAN DRIESSCHE, ‘Archiefbewaring door culturele verenigingen’, J. BAERTEN, F. SCHEELINGS en J.
VERHELST (red.), Archiefinitiatief Archiefproblemen en - oplossingen ,dl.1, Brussel, 1991, 103-106. 113
B. HELLINCK, ‘Het verenigingsarchief: doolhof of open boek? Over het hoe en het waarom van een goede
ordening.’, Papier en Monumenten – Opbouw en Beheer van uw Erfgoedarchief (Verslagboek van de
uitwisselingsdag van het forum voor erfgoedverenigingen - Introductie tot erfgoedzorg en archieven. 2), Brussel,
2000, 121. 114
HELLINCK, ‘Het verenigingsarchief’, 122.
35
Dit laatste is zeker het geval bij de verenigingen zonder winstoogmerk zoals het Vlaams
Komitee voor Brussel. Tine Roobrouck zet in haar verhandeling de vormelijke aspecten waaraan
een archief van een vzw moet voldoen op een rij. De wet van 27 juni 1921, gewijzigd door de wet
van 2 mei 2002, schrijft de structuur van een vzw voor. Het hoogste orgaan is de algemene
vergadering die minstens eenmaal per jaar samen moet komen en onder meer bevoegd is om
leden van de raad van beheer te benoemen en af te zetten, de jaarrekening goed te keuren en de
statuten aan te passen. Het dagelijkse bestuur is echter in handen van de raad van beheer of
bestuur. De drie belangrijkste leden van deze laatste zijn de voorzitter, de secretaris, die de
administratieve taken op zich neemt, en de penningmeester die instaat voor het financiële bestuur
van de vereniging.115
Deze organisatiestructuur beïnvloedt de archiefvorming in grote mate. De
statuten, de notulen van de algemene vergadering en de notulen van de raad van beheer komen
normaliter in elk verenigingsarchief voor. Sinds 2002 is een vereniging als het Vlaams Komitee
voor Brussel ook wettelijk verplicht om deze reeks archiefbescheiden op orde te houden: “Alle
leden kunnen op de zetel van de vereniging het register van de leden raadplegen, alsmede alle
notulen en beslissingen van de algemene vergadering, van de raad van bestuur.”116
Voor het overige voorziet de wet een grote vrijheid inzake organisatiestructuur. Heel
wat culturele verenigingen zonder winstoogmerk zijn zo onderverdeeld in nationale, regionale en
lokale afdelingen. Wat betreft de archiefvorming brengt zo’n structuur een aantal problemen met
zich mee, zoals ook Ignace Van Driessche kon analyseren in het geval van ‘De Federatie van
Vlaamse Kringen-Rodenbachfonds’. Deze vereniging vertoonde een ingewikkelde structuur
waarbij de lokale vereniging, de regionale stuurgroep, de provinciale geleding en het secretariaat
op nationaal niveau allemaal zelfstandige archiefvormers waren. Omdat het nationale niveau
geen richtlijnen uitvaardigde over het archiefbeheer werd het bestemmingsbeginsel niet
gerespecteerd en werden de archieffondsen met elkaar vermengd.117
De wet betreffende de vzw’s houdt ook een aantal verplichtingen in betreffende het
archiefbeheer, aldus Roobrouck. Zo moeten de statuten, de convocatie met agenda voor de
algemene vergadering, de begroting, de jaarrekening en stukken betreffende schenkingen en
115
T. ROOBROUCK, Verenigingsarchieven doorgelicht – Inventaris van de archieven van De Vlaamse club voor
Kunsten, Wetenschappen en Letteren en de August Vermeylenkring, ongepubliceerde licentiaatverhandeling, Vrije
Universiteit Brussel, 2006, 30. 116
Wet betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en
de stichtingen, Art. 10, 2de
lid van de gewijzigde wet van 27 juni 1921 door de wet van 2 mei 2002. 117
VAN DRIESSCHE, ‘Archiefbewaring door culturele verenigingen’, 111-117.
36
legaten verplicht aanwezig zijn in het archief.118
De jaarrekeningen moeten, sinds de oprichting,
of ten minste die van de laatste tien jaar neergelegd worden bij de griffie van de Kamer van
Koophandel.119
Ook de boekhouding moet tot tien jaar na datum gecontroleerd kunnen worden.
Op dit vlak vertonen verenigingsarchieven wel enige samenhang. Deze opgesomde
archiefbescheiden zijn normaal gezien in elk verenigingsarchief terug te vinden. Het zijn vooral
de archiefstukken die het product zijn van de activiteiten van een vereniging die een grote
verscheidenheid vertonen en bijgevolg elk verenigingsarchief uniek maken. Op deze bescheiden
berusten dan weer geen wettelijke verplichtingen hoewel zij dikwijls rijk materiaal bevatten.
Over het archiefbeheer bij de verenigingen zelf is vaak weinig geweten. Tine Roobrouck
inventariseerde de archieven van de Vlaamse Club en de August Vermeylenkring en besloot dat
een aantal belangrijke stukken, zoals verslagen van de algemene vergadering, zonder duidelijke
reden in het archief ontbraken.120
Het archief van de Vermeylenkring kwam door allerlei interne
strubbelingen dan weer terecht bij de verschillende secretarissen van de vereniging waardoor het
vervolgens ook aan verschillende archiefdiensten is overgedragen.121
Als we deze problematiek in vergelijkend perspectief plaatsen, moeten we besluiten dat
gelijkaardige toestanden ook in het buitenland voorkomen. De Franse auteur Georges Mouradian
geeft aan dat de situatie van verenigingsarchieven in Frankrijk niet zozeer verschilt van die in
België. Ook hij benadrukt de onderlinge verscheidenheid van de verenigingsarchieven: “le fait
que 800.000 associations aussi diverses soient placées sous un même statut, la loi de 1901, donne
l’impression d’une unité qui est largement factice.”122
In zijn artikel moedigt hij de Archives de
France aan om in hun politiek naar verenigingsarchieven toe steeds rekening te houden met deze
verschillen en ook het persoonlijk engagement van de leden niet te vergeten.123
Marcel Caya stelt
voor Canada vast dat ook daar verenigingsarchieven te vaak genegeerd worden door de wetgever.
Omdat hun activiteiten van publiek belang zijn maar ze een privaat statuut hebben, bekleden ze
een ambigue positie in de archiefwereld.124
In zijn bijdrage verwoordt hij zijn streven naar een
118
ROOBROUCK, Verenigingsarchieven doorgelicht, 31. 119
HELLINCK, ‘Het verenigingsarchief’, 123. 120
ROOBROUCK, Verenigingsarchieven doorgelicht, 52. 121
Ibidem, 83-85. 122
G. MOURADIAN, ‘La politique des Archives de France pour les archives associatives’, Comma, (Proceedings of
the XXXVth International Conference of the Round Table on Archives Reykjavik, Iceland, 10-13 October 2001 ), 1-
2 (2002), 145. 123
MOURADIAN, ‘La politique des Archives de France’, 152. 124
M. CAYA, ‘Les archives associatives au Canada’, Comma, (Proceedings of the XXXVth International
Conference of the Round Table on Archives Reykjavik, Iceland, 10-13 October 2001 ), 1-2 (2002), 153.
37
‘integraal archief’, een grotere samenwerking tussen de nationale, publieke, overheden en private
instellingen om zo de archieven van deze laatste beter te beschermen.125
Met deze auteurs lijkt er
een trend te zijn ingezet waarin er wordt gestreefd naar een strengere controle van de
archiefdiensten op de verenigingsarchieven om deze te kunnen ontsluiten en toegankelijk te
maken. Dit moet echter met respect voor de persoonlijke inzet van de leden gebeuren die ook
steeds toegang moeten hebben tot het archief.
2. Het inventariseren van verenigingsarchieven
Hoewel wettelijke bepalingen die, onder meer voor feitelijke verenigingen en verenigingen
zonder winstbejag gelden, een bepaalde stroomlijning in het archief teweeg kunnen brengen,
blijven de meeste verenigingsarchieven uniek in hun soort. Elke vereniging heeft een andere
structuur, andere leden en een ander werkingsterrein. Deze factoren hebben een invloed op de
archiefvorming van de vereniging in kwestie. Bijgevolg is het ook erg moeilijk om een formeel
archiefschema voor verenigingsarchieven op te stellen. In dit onderdeel wordt een kort overzicht
gegeven van de bestaande literatuur over mogelijke archiefschema’s en ordeningsplannen voor
verenigingsarchieven.
Bart Hellinck stelt, met het oog op de toekomst, een ordeningsplan op voor deze
archieven met als basis de organisatiestructuur van de vereniging. Omdat de meeste verenigingen
echter meer functies uitoefenen dan dat er structuren zijn, blijkt een ordening op basis van
functies en taken voor Hellinck de beste keuze. Volgens hem bestaat de hoofdindeling van het
archiefschema uit drie titels: ‘Beheer’, ‘Doelstellingen’ en ‘Contacten’. De interne functies van
de vereniging komen dus voorop, de externe functies volgen. Deze laatste kunnen, aldus
Hellinck, afgeleid worden uit de statuten, het huishoudelijk reglement en de dagelijkse
werking.126
Georges Mouradian schetst eerder een totaalaanpak voor het inventariseren van
verenigingsarchieven. Hij beschrijft een stappenplan dat de archivaris moet volgen voordat hij
zijn inventaris kan samenstellen. Alvorens de archiefbescheiden te onderzoeken, moet de
archivaris zich een aantal vragen stellen: waar vindt de vereniging haar oorsprong? Wat waren
haar voornaamste activiteiten en doelstellingen? Hoe zag haar structuur er uit en welke banden
125
CAYA, ‘Les archives associatives au Canada’, 157. 126
HELLINCK, ‘Het verenigingsarchief’, 125-126.
38
had ze met het politieke, culturele of syndicale veld? Een positief antwoord op deze laatste
vraag, kan immers betekenen dat er heel wat archief afgedwaald is naar andere instellingen.127
Mouradian benadrukt dat verenigingsarchieven een aantal gelijkenissen met elkaar vertonen. Zo
wordt er steeds veel belang gehecht aan dossiers betreffende schenkingen, betreffende de
tijdschriften van de organisatie en ook de briefwisseling is een belangrijke reeks. De stukken
betreffende haar activiteiten verschillen dan weer naargelang de vereniging. Om de
verscheidenheid aan activiteiten te vatten, schrijft Mouradian voor “d’identifier chaque action par
une grille de questions simples quand (périodicité, datation), comment (modalités de l’action), où
(lieu d’intervention). Cela fait, on peut reconstituer des dossiers regroupant tous les documents
liés à une action donnée.”128
Wat betreft het archiefschema stelt Mouradian voor om een
hoofdindeling beheer-activiteiten te gebruiken. Administratie en organisatie, briefwisseling,
financiën, personeel en infrastructuur horen bij de eerste categorie. Vijf rubrieken die betrekking
hebben op de activiteiten passen bij de tweede archiefafdeling met name de eigen acties,
deelname aan andere acties, relaties met externe partijen, documentatie, communicatie en
symbolische objecten. 129
Voor deze inventaris is in grote mate het archiefschema zoals opgesteld door Francine
Hartman gevolgd.130
De structuur die zij voor een verenigingsarchief schetst, lijkt het best te
passen bij de ordening die het Vlaams Komitee voor Brussel hanteerde. Herman Coppens hernam
haar ordening op basis van functies tevens in zijn studie over de ontsluiting van archieven.131
Haar verdienste is dat ze geen al te algemeen archiefschema naar voorschuift maar aandacht heeft
voor de specifieke plaats van elk archiefstuk binnen de verschillende archiefafdelingen. Daar
waar andere auteurs eerder een ruw kader bieden voor het maken van een inventaris van een
verenigingsarchief gaat zij dieper in op de plaatsing van stukken in verband met subsidies en
legaten en heeft ze ook meer aandacht voor de verschillende relaties die een vereniging kan
hebben met andere instellingen en evenementen.132
Ook het voorstel tot archiefschema van
Françoise Hildesheimer heeft meer aandacht voor de relaties met andere groeperingen en de
127
MOURADIAN, ‘La politique des Archives de France’, 147-149. 128
Ibidem, 150. 129
Ibidem. 130
F.C. HARTMAN, Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven van verenigingen en instellingen,
Houten, 1995, 25-34. 131
H. COPPENS, De ontsluiting van archieven. Richtlijnen en aanbevelingen voor de ordening en beschrijving van
archieven in het Rijksarchief (Miscellanea Archivistica. Manuale 21), Brussel, 1997. 132
HARTMAN, Handleiding, 25-27.
39
verschillende soorten documentatie die een vereniging gebruikte.133
Bepaalde ideeën van
Hellinck en Mouradian werden echter ook in dit archiefschema verwerkt. Het feit dat activiteiten
het best onder de noemer van de doelstellingen van de verenigingen, zoals geformuleerd in de
statuten, konden worden geordend is hier als principe toegepast voor een resem activiteiten van
het VKB. Mouradian benadrukte dan weer dat de banden die een vereniging heeft met andere
organisaties tot vermenging van archief kan leiden. Ook dit is een situatie die in het archief van
het Vlaams Komitee voor Brussel werd vastgesteld.
3. De organisatiestructuur van het Vlaams Komitee voor Brussel
Om de archiefvorming van de vereniging en de reeksen archiefbescheiden die zij voortbracht
beter te begrijpen is het passend om dieper in te gaan op de organisatiestructuur van het Vlaams
Komitee voor Brussel. In de statuten en huishoudelijke reglementen van het Vlaams Komitee
voor Brussel kan nagelezen worden hoe een vereniging als het VKB omging met de wettelijke
bepalingen wat betreft de organisatiestructuur van een vzw.134
Het Vlaams Komitee voor Brussel
bestond uit een algemene vergadering en een raad van beheer (of bestuur). De algemene
vergadering was alleen bevoegd om de statuten te wijzigen, beheerders af en aan te stellen,
begrotingen en rekeningen goed te keuren, de vereniging te ontbinden of een lid uit te sluiten. De
jaarlijkse algemene vergadering vond steeds plaats op de tweede woensdag van maart. Op die
vergadering werden de jaarlijkse balans en begroting door de beheerraad ter goedkeurig
voorgelegd.
De algemene vergadering werd door de voorzitter van de raad van beheer bijeengroepen
ofwel op aanvraag van één tiende der leden. De beheerraad bestond uit minstens drie leden. De
beheerders werden aan- en afgesteld door een meerderheid in de algemene vergadering. Zij
benoemden ook de voorzitter en de secretaris. De beheerraad kon beslissingen nemen over de
aankoop en verkoop van goederen, huurovereenkomsten sluiten, giften, legaten en overdrachten
aanvaarden, geld lenen, geld ontvangen, enz. De secretaris was belast met de uitvoering van de
besluiten van de raad van beheer. Naast de algemene vergadering en raad van beheer bestond er
ook een dagelijks bestuur dat veel vaker samenkwam en praktische beslissingen nam naar de
133
F. HILDESHEIMER, Les archives privées, le traitement des archives personnelles, familiales, associatives,
Parijs, 1999, 48-51. 134
AMVB, Archief van het Vlaams Komitee voor Brussel, nr. 88: Statuten van het Vlaams Komitee voor Brussel,
[1949].
40
activiteiten van het VKB toe.
Hoe vertalen deze wettelijke verplichtingen zich op vlak van het archief? De notulen
van de algemene vergadering, de raad van beheer en het dagelijks bestuur werden bewaard, net
zoals de begroting en de jaarrekening, die de bijlagen bij deze notulen vormen. Ook de statuten
evenals de stukken betreffende schenkingen en legaten hebben een prominente plaats binnen het
archief. Verder werd de boekhouding zorgvuldig bewaard. Grootboeken, journaals, balansen en
winst- en verliesrekening getuigen van het financiële bestuur van het VKB. Deze stukken werden
echter bewaard tot en met het jaar 1998. De mogelijkheid bestaat dat het Vlaams Komitee voor
Brussel latere jaarrekeningen, journaals en grootboeken nog steeds op haar secretariaat bewaart
om ze desgevallend te kunnen voorleggen. Indien men hier onderzoek naar wenst te doen, kan
men steeds het verenigingsdossier van het VKB raadplegen. Op de griffie van de rechtbank van
Koophandel van het arrondissement Brussel moet dit dossier verplicht bijgehouden worden. Dit
bestaat uit de statuten, de akten betreffende de benoeming van de bestuurders, een kopie van het
ledenregister (dat elk jaar dient te worden neergelegd) en de jaarrekening. Dit dossier is door
iedereen vrij raadpleegbaar.135
Wie kon er allemaal lid worden van het Vlaams Komitee voor Brussel? Zowel
gemeentelijke verbonden, verenigingen met een gewestelijk karakter, zoals het Davidsfonds en
de Vlaamse Volksbeweging, maar ook particulieren die, omwille van hun verdiensten, gevraagd
zouden worden om toe te treden door de raad van beheer, konden zich als lid aansluiten. Ook
dossiers betreffende het ledenbeheer zijn als gevolg hiervan terug te vinden in het archief van het
VKB. De werking van het Vlaams Komitee Brussel berustte grotendeels op werkgroepen en
commissies zoals de Commissie Onderwijs, Commissie Zakenleven enz. Vanaf de jaren zestig
verwaterden deze commissies enigszins onder invloed van de groeiende representatie van
Vlaamse Brusselaars in het politieke leven en het toenemend aantal zelfstandige verenigingen die
de doelstellingen van de commissies overnamen. Toch blijft het Vlaams Komitee voor Brussel
ad-hoc werkgroepen inrichten met een al dan niet permanent karakter. Ondanks deze
organisatiestructuur heeft het Vlaams Komitee voor Brussel haar archief niet volgens dit
criterium geordend.
135
G. POPPE, C. BOERAEVE, R. DASNOIS, en V. MELOTTE, Gids VZW, IVZW en stichtingen, Meerbeek-
Kortenberg, 2006, 83; A. HENDRICK, M. STESSE en M. HANOTTE, Archives et documentation. Guide à l’usage
des associations et particuliers, Brussel, 1993, 84-86.
41
4. De oorspronkelijke ordening van het archiefbestand
Een blik op het archief maakt duidelijk dat het VKB voor een onderwerpsmatige ordening koos.
Bijna het volledige archief werd ondergebracht in kartonnen mapjes, verspreid over 97
archiefdozen. De meeste van deze mappen zijn onderwerpsmappen: alle archiefbescheiden die
zich daarin bevinden, gaan over hetzelfde thema. In de helft van de gevallen zijn deze
onderwerpsmappen op hun beurt onderverdeeld in dossiers die opnieuw eenzelfde thema
gemeenschappelijk hebben. In de overige gevallen zijn de onderwerpsmappen niet onderverdeeld
in dossiers en bevatten ze allerlei stukken over hetzelfde onderwerp. De rest van deze mappen,
die dus niet als onderwerpsmappen beschouwd kunnen worden, bevatten vaak briefwisseling, of
afzonderlijke dossiers. Het is opvallend dat weinig archiefbescheiden los in de dozen zaten.
Herman Coppens haalt in zijn studie over de ontsluiting van archieven het verschil tussen
onderwerpsmappen en dossiers aan. Hij vermeldt dat personeelsdossiers, ondanks hun naam,
eigenlijk onderwerpsmappen zijn. Ze bevatten immers stukken of dossiers die niet in causaal
verband tot elkaar staan. Ze zijn bij elkaar gebracht omdat ze betrekking hebben op dezelfde
persoon (of hetzelfde onderwerp). Elke onderwerpsmap bevat, met andere woorden, een serie
dossiers of stukken die over hetzelfde onderwerp handelen. De interne rangschikking van deze
mappen kan zowel chronologisch, systematisch of alfabetisch zijn. In een dossier daarentegen
staat steeds de behandeling van één zaak voorop en gebeurt de interne ordening steeds
chronologisch.136
Alle kartonnen mapjes waren voorzien van een nummer van 1 tot 225 en veelal waren
de archiefstukken binnen de map voorzien van hetzelfde nummer als de map waartoe ze
behoorden. Deze nummers werden door het VKB echter niet gebruikt als ordeningscriterium. Als
de mapjes in numerieke volgorde achter elkaar worden gezet, is er weinig logica te bespeuren.
Documentatie, briefwisseling, stukken betreffende het financieel beheer en stukken betreffende
de activiteiten staan willekeurig door elkaar. Een aantal onderwerpsmappen overlappen elkaar
ook. Zo is er een map met het nummer 34 gewijd aan de Nederlandstalige Commissie voor
Cultuur (NCC) terwijl er tegelijkertijd een andere map met hetzelfde nummer is dat een dossier
bevat over de toelagen aan het VKB. Wat wel vaak het geval is, is dat het nummer op de map een
verwantschap heeft met het kenmerk van de minuut van een verstuurde brief. Het lijkt erop dat
het Vlaams Komitee voor Brussel de brieven over hetzelfde onderwerp eenzelfde nummer gaf en
136
COPPENS, De ontsluiting van archieven, 150-153.
42
ze in hetzelfde mapje opborg. Ook andere stukken over dat onderwerp werden hierbij gevoegd.
Soms is het onderwerp van de mappen met de hand op de mapjes geschreven maar dat is even
vaak niet het geval.
Een mogelijke verklaring voor deze overlappingen is dat het Vlaams Komitee voor
Brussel haar archiefbescheiden wel in numerieke volgorde wilde ordenen maar dat hun
actieterrein te breed werd en het bestaande systeem moest worden aangepast, met de
overlappingen van nummers tot gevolg. Deze theorie wordt ook ondersteund door het feit dat
sommige mapjes eerst een titel droegen, maar deze daarna doorstreept werd. De verscheidenheid
aan voortgebrachte archiefstukken was wellicht te groot geworden voor de bestaande
ordeningsstructuur. De overlapping van sommige nummers en de afwezigheid van stukken in de
mapjes die uit de periode na 1992 dateren, wijzen erop dat deze ordeningsmethode wellicht in
onbruik geraakte. De activiteiten van het Vlaams Komitee voor Brussel stonden in de jaren
negentig op een laag pitje en waarschijnlijk was er geen nood meer aan zulke
ordeningstechnieken. Archiefbescheiden die dateren uit de periode na 1992 werden samen in een
aantal dozen bewaard.
Deze onderwerpsmappenstructuur heeft een aantal belangrijke gevolgen. Ten eerste is
het zo dat er heel wat onderwerpen overlappen en dat informatie over eenzelfde organisatie of
evenement zich op verschillende plaatsen in het archief bevindt. Ten tweede is er weinig
briefwisseling in het archief terug te vinden. Minuten van uitgaande brieven en inkomende
stukken werden veelal bij het dossier of de onderwerpsmap waarover ze handelden, gevoegd en
niet in een aparte reeks briefwisseling. Binnen een onderwerpsmap naar een bepaald stuk of
dossier zoeken, ligt ook niet voor de hand. De interne ordening van deze mappen verschilt
namelijk naargelang het onderwerp. Klachtendossiers over banken en
verzekeringsmaatschappijen werden alfabetisch geordend, klachten over de NMBS werden dan
weer chronologisch gerangschikt. Onderwerpsmappen over verenigingen bestaan uit tal van
stukken over die vereniging zonder een echte interne ordening.
Opvallend is het groot aantal bewaarde archiefbescheiden uit de periode 1981-1990. Dit
lijkt de voornaamste periode geweest te zijn waarin de onderwerpsmappen werden gebruikt. Ook
de interne ordening van de mappen uit deze periode is zeer precies en correct doorgevoerd.
Binnen de mappen bevinden zich chronologisch gerangschikte omslagen waarop staat aangeduid
uit welk jaar de archiefstukken dateren. Deze strakke ordening staat echter in contrast met de
43
archiefbescheiden die voor en na deze periode zijn ontstaan. Archiefbescheiden uit de jaren
vijftig tot en met de jaren zeventig zijn schaars in het archief. Als ze bestaan, zijn ze ook bij deze
onderwerpsmappen gevoegd wat soms de indruk geeft dat er grote hiaten zijn in eenzelfde reeks.
Zo werden er reeds klachten ingediend tegen bepaalde organisaties in de jaren zestig maar zien
we de volgende klachtendossiers naar dezelfde instelling pas opduiken in de jaren tachtig. Is hier
archief verdwenen? Werden er in de jaren zeventig geen dossiers aangemaakt? Een derde
mogelijke verklaring vinden we terug in de geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel.
Gedurende de jaren zeventig ‘leende’ het VKB meermaals zijn mensen en middelen uit aan
andere werkgroepen en commissies terwijl er tegelijkertijd een aantal instellingen ontstonden die
een deel van de werking van het Vlaams Komitee voor Brussel overnamen. De mogelijkheid
bestaat dat de archiefstukken die in 1960 nog gecreëerd of ontvangen werden door het Vlaams
Komitee voor Brussel in 1970 bij deze afzonderlijke werkgroepen zijn ontstaan en zich dus niet
in het archief van het VKB bevinden.
Het is passend om hier ook te wijzen op het verschil tussen een ‘onderwerpsmap’ en
‘stukken betreffende’. De term ‘onderwerpsmap’ wordt hier gebruikt voor een groep stukken die
door het VKB zelf zijn samengebracht. Het gaat hier niet om een dossier omdat deze stukken niet
handelen over éénzelfde zaak die begrensd is in de tijd maar wel over éénzelfde onderwerp, dat
onbeperkt is in de tijd. ‘Stukken betreffende’ wordt slechts gebruikt wanneer de auteur van deze
inventaris zelf een aantal losse stukken, die een samenhang vertonen, bij elkaar heeft gebracht.
De vereniging heeft de stukken dus niet zelf op deze manier geordend, het betreft een ingreep
van de archivaris.137
5. De Brusselse Post binnen het archiefbestand
Tijdschriften nemen steeds een belangrijke plaats in binnen het archiefbestand van verenigingen.
De geschiedenis van het VKB wijst echter uit dat De Brusselse Post tot 1992 onafhankelijk van
de vereniging functioneerde. Els Grootaers bevestigde ook dat de redactieraad van De Brusselse
Post zich zelfstandig opstelde ten opzichte van de raad van beheer van het Vlaams Komitee voor
Brussel.138
Hoewel het VKB pas in 1992 effectief eigenaar werd van De Brusselse Post maakt het
137
G. JANSSENS en E. PUT, Archivistiek: Theorie en Methodologie, syllabus (vijfde, herziene uitgave), Brussel,
2011, 80. 138
Interview met Els Grootaers in het kader van het project ‘Vlaams Geheugen’, geleid door projectmedewerker
Kathleen De Blauwe (AMVB), 9 februari 2012.
44
tijdschrift toch geen deelarchief uit van het verenigingsarchief van het VKB maar is het,
integendeel, zeer sterk verweven met dat archief. Zo werden de notulen van de redactieraad
chronologisch tussen de notulen van de algemene vergadering, raad van beheer en dagelijks
bestuur bewaard. Ook briefwisseling over De Brusselse Post werd gewoon bij de andere
correspondentie bewaard. Herman Coppens definieert een deelarchief als volgt: “Terwijl een
bestand gerelateerd is tot één archiefvormer, wordt het deelbestand tot stand gebracht door een
min of meer zelfstandig onderdeel van die archiefvormer.”139
De Brusselse Post had een grote
mate van zelfstandigheid en had kunnen uitgroeien tot een apart deelbestand. Omdat leden van de
redactieraad en het dagelijks bestuur echter vaak dezelfden waren, en het VKB uiteindelijk toch
toezicht uitoefende over De Brusselse Post, is dit niet het geval geweest. Archiefbescheiden
betreffende De Brusselse Post werden gewoon in het archief van het VKB bewaard.
6. Archiefschema
Op basis van de algemene archivistische literatuur, de originele ordening van het archief en de
historische bronnen die wat meer informatie opleveren over de manier waarop het VKB naar haar
eigen organisatiestructuur keek, werd het volgende archiefschema samengesteld:
I. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD
A. Notulen van de algemene vergadering
B. Notulen van de raad van beheer
C. Notulen van het dagelijks bestuur
D. Briefwisseling
II. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN
A. Stukken betreffende de oprichting en organisatie
B. Stukken betreffende het bestuur
C. Stukken betreffende de verwerving en het beheer van bezittingen
D. Stukken betreffende het financieel beheer
E. Stukken betreffende het ledenbeheer
F. Stukken betreffende de activiteiten
G. Documentatie
H. Stukken vreemd aan het archief
139
COPPENS, De ontsluiting van archieven, 136-137.
45
Bij dit archiefschema werd ook de redenering van Herman Coppens gevolgd dat elk
ordeningsmodel een afspiegeling moet zijn van de organisatiestructuur en/of op een synthetische
wijze de handelingen en activiteiten van de archiefvormer weer te geven. Secundaire
ordeningscriteria moeten dan weer een goed overzicht bieden van de door de archiefvormer
behandelde onderwerpen.140
Deze ordening sluit trouwens goed aan bij de oorspronkelijke orde
van het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel. Het Vlaams Komitee voor Brussel
publiceerde geregeld werkingsverslagen uit De Brusselse Post waarin de activiteiten van het
VKB schematisch werden weergegeven.141
We hebben getracht om zo dicht mogelijk bij deze
indeling te blijven maar ze wel aan te passen aan de normen van de archivistiek waarin
archiefafdelingen als ‘Divers’ en ‘Allerlei’ moeilijk door de beugel kunnen.
7. Verantwoording van de inventarisatie
In deze inventaris is de oude orde van het archief in de mate van het mogelijke behouden.
Aangezien het Vlaams Komitee voor Brussel haar archiefbescheiden voornamelijk beheerde en
bewaarde in dossiers en onderwerpsmappen is deze ordening ook voor de inventaris gehanteerd.
Omdat het Vlaams Komitee voor Brussel een onderwerp toekende aan een geheel van dossiers
werd er bij de beschrijving van deze dossiers rekening gehouden met deze onderwerpen om zo
trouw te blijven aan de oude orde. Om de activiteiten zelf te definiëren werd echter gekozen voor
een functionele eerder dan een onderwerpsmatige indeling. Deze reflecteert in grote mate de
onderwerpsstructuur maar laat ook duidelijk zien welke positie het VKB innam tegenover de
activiteiten. Immers, sommige activiteiten en evenementen werden niet door het VKB
georganiseerd maar kregen wel de medewerking van de vereniging. Een indeling op rubrieken als
hoofdindeling zou deze situatie niet goed kunnen weergeven.
Deze inventaris werd gemaakt conform de ISAD (G) standaard. Zo werden de
archiefbescheiden van algemeen naar bijzonder geordend, werden beschrijvingen telkens aan de
hogere beschrijvingseenheid gekoppeld en werden slechts gegevens die relevant zijn voor een
specifiek beschrijvingsniveau vermeld. Informatie die op een hoger niveau wordt gegeven, werd
tevens niet meer herhaald op een lager niveau tenzij dit echt nodig was om de beschrijving van
een archiefbestanddeel te verduidelijken of om de context waarin het archiefstuk tot stand kwam
140
Ibidem, 179. 141
Een voorbeeld van deze schematische weergave is, onder meer, terug te vinden in: VAN CAUWELAERT,
‘Verslag over de werking’, 18-20.
46
aan te duiden.142
In dit onderdeel volgt een gedetailleerd overzicht van de ordening van iedere
archiefafdeling. Zowel de oude orde, met aangebrachte veranderingen, als de inhoud van de
verschillende archiefbestanddelen worden kort opgesomd zodat de onderzoeker weet wat er zich
wel en niet in het archief bevindt en het zo op een kritische manier kan raadplegen.
a. Stukken van algemene aard
(1) Notulen van de algemene vergadering, raad van bestuur en dagelijks bestuur
De verslagen van de algemene vergadering, de raad van bestuur, het dagelijks bestuur (in de
archiefstukken ook wel VKB-vergaderingen genoemd) en de redactieraad werden samen in
chronologische volgorde met hun bijlagen bewaard. De archiefvormer maakte dus weinig
onderscheid tussen de afzonderlijke vergaderingen waar de notulen het product van waren. Deze
vier reeksen notulen werden door de auteur van deze inventaris van elkaar gescheiden. De
notulen van de algemene vergadering, raad van beheer en dagelijks bestuur worden bewaard bij
de stukken van algemene aard. De notulen van de redactieraad werden bij ‘Het uitgeven van De
Brusselse Post’ gevoegd, als onderdeel van de stukken betreffende de activiteiten van het VKB.
Welke archiefbescheiden omvatten deze reeksen precies? De notulen van de algemene
vergadering bestaan in de eerste plaats uit een ‘financieel verslag’ van het voorgaande jaar met
een toelichting, de balans van het voorgaande jaar, een werkingsverslag van het voorbije jaar en
de beleidsnota en begroting van het komende jaar. Het ‘financieel verslag’ is in feite de
jaarrekening waarin de winst en het verlies dat men in het voorgaande jaar geboekt of geleden
had, werd vastgesteld. In het geval van de beleidsnota’s werden in de meeste gevallen zowel
concepten als netversies bewaard. Ook de aanwezigheidslijst van de algemene vergadering, de
volmachten, uitnodigings- en verontschuldigingsbrieven en inkomende brieven van leden die een
bepaald punt op de agenda wilden plaatsen, zijn als bijlagen bij de notulen gevoegd. Soms
werden ook de benoemingen van de raad van bestuur, zoals voor het jaar 1998, bewaard. De
reeks notulen van de algemene vergadering is niet volledig bewaard gebleven. Zo zijn voor de
jaren 1976 en 1977 alleen de verslagen van de vergadering maar niet de bijlagen bij de notulen
bewaard. Ook het jaar 1997 is problematisch, daar is alleen de aanwezigheidslijst van de
algemene vergadering van bewaard.
142
ISAD (G), Algemene Internationale Norm voor Archivistisch Beschrijven, Antwerpen, Leuven en Amsterdam,
2004.
47
Belangrijk om op te merken is dat er vanaf het jaar 1992 ook jaarrekeningen, balansen
en begrotingen van De Brusselse Post als bijlagen bij de notulen van de algemene vergadering
werden bewaard. Dit heeft alles te maken het feit dat het Vlaams Komitee voor Brussel vanaf
1992 eigenaar werd van het tijdschrift. Om deze reden vonden er na het jaar 1991 ook geen
redactievergaderingen meer plaats. De sterkere verbondenheid tussen het VKB en De Brusselse
Post heeft er waarschijnlijk toe geleid dat redactionele aangelegenheden na 1991 behandeld
werden tijdens de vergaderingen van het dagelijks bestuur. De notulen van de raad van bestuur
en van het dagelijks bestuur bieden wellicht een betere inkijk in de activiteiten van het Vlaams
Komitee voor Brussel dan de verslagen van de algemene vergaderingen omdat zij vaker samen
kwamen en concrete situaties behandelden. Voor de periode 1994-1996 is het belangrijk om te
weten dat het VKB haar verslagen van het dagelijks bestuur verkeerdelijk als verslagen van de
raad van bestuur heeft benoemd.
In het archiefschema dat Hartman voor verenigingen voorstelt, wordt er voor de stukken
van algemene aard een onderverdeling gemaakt tussen notulen, ingekomen en minuten van
uitgaande stukken en jaarverslagen.143
Deze laatste zijn in het archief van het Vlaams Komitee
voor Brussel niet als zodanig voorhanden. De werkingsverslagen, die als bijlagen bij de notulen
van de algemene vergadering werden bewaard, lijken echter sterk op de zogenaamde
jaarverslagen.
(2) Briefwisseling
Er is slechts één agenda gevonden die de briefwisseling van het VKB deels ontsluit. Het gaat om
een atomaschrift dat, als men het omdraait, ook dienst doet als een lijst van leden en weldoeners
van het VKB in de jaren 1990-1992. De agenda bevat een lijst van alle uitgaande brieven in de
periode tussen 3 augustus 1983 en 16 januari 1984. Minuten van deze uitgaande brieven, zijn
steeds ondergebracht binnen de dossiers of onderwerpsmappen van het VKB. In de agenda werd
ook een korte inhoudelijke beschrijving van de brieven gegeven. Deze geeft een goede indicatie
van het onderwerp van de brieven en het dossier waarin ze werden ondergebracht. Ook het
kenmerk van de brief en de datum waarop deze verstuurd werd, staat hier beschreven. Geen van
beiden deden echter dienst als ordeningscriterium. Het was het onderwerp van de minuten van
deze uitgaande brieven dat bepaalde in welk dossier of welke onderwerpsmap ze werden
143
HARTMAN, Handleiding, 25-27.
48
bewaard.
De meeste inkomende brieven en minuten van uitgaande brieven werden dus ondergebracht
in onderwerpsmappen of aangehecht bij een bepaald dossier. Ook briefwisseling met andere
verenigingen in het Brusselse werd meestal bij een onderwerpsmap van deze vereniging bewaard.
Her en der in het archief werd echter briefwisseling gevonden die niet bij een dossier of
onderwerpsmap hoorde. Deze stukken werden bijgevolg ondergebracht in een aparte reeks
briefwisseling. Het gaat hier dan vooral om briefwisseling met verenigingen die geen
onderwerpsmap hadden binnen het archief van het VKB of algemene briefwisseling. Voor het
jaar 1984 werd geen algemene reeks briefwisseling bewaard. Ook opmerkelijk is dat er voor de
periode 1993-1996 in verhouding veel meer briefwisseling bewaard werd dan voorheen.
Eén van de weinige momenten waarop de commissies van het Vlaams Komitee voor
Brussel een prominente plaats krijgen binnen het archief is bij de briefwisseling. Er is een reeks
minuten van uitgaande stukken bewaard die geordend zijn per commissie. De meeste van deze
stukken zijn niet gedateerd (veelal staat er ‘postmerk als datum’). Uit de activiteiten waar de
stukken over handelen, kunnen we echter afleiden dat ze dateren uit de periode van het
voorzitterschap van Van Cauwelaert. Het gaat hier vooral om publiciteitsmateriaal, brieven die de
mensen informeren over de acties van de commissies of een actueel probleem beschrijven. Ook
omzendbrieven, zoals naar artsen in het geval van de commissie ziekenhuizen, kunnen in deze
reeks teruggevonden worden. Belangrijk is ook dat er agenda’s van het Brussels toneel- , kunst-
en verenigingsleven (van het jaar 1968) bewaard werden bij de minuten van uitgaande stukken
van de feestcommissie. Voor het historisch onderzoek naar deze periode speelt de briefwisseling
een sleutelrol omdat er haast geen dossiers bewaard zijn van de jaren zestig en zeventig. In deze
inventaris werd de briefwisseling van algemeen naar bijzonder geordend, met eerst de algemene
briefwisseling en daarna de briefwisseling van de commissies. Als de brieven werden
ondergebracht bij een onderwerpsmap dan worden ze in deze inventaris beschreven onder de
activiteit waar ze betrekking op hebben.
49
b. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
(1) Stukken betreffende de oprichting, organisatie en het bestuur
Het VKB heeft verschillende exemplaren van zijn statuten bijgehouden in een onderwerpsmap.
Ook het huishoudelijk reglement en de minuten van uitgaande stukken betreffende de
wijzigingen van de statuten in het Belgisch Staatsblad werden bewaard. Verder vermelden we
hier ook de ledenlijsten die een opsomming bevatten van alle leden van de raad van beheer voor
de periode 1949-1974. Alleen voor het jaar 1973 is deze lijst niet bewaard. Ook een ongedateerde
lijst met leden van de redactieraad en de raad van het dagelijks bestuur bevindt zich in het
archief.
(2) Stukken betreffende het beheer van goederen
Verder zijn er in het archief ook heel wat stukken terug te vinden betreffende het beheer van
goederen. Het valt op dat er alleen archiefbescheiden bewaard zijn in verband met het huis in de
Rijkeklarenstraat 45. Stukken betreffende eerdere en latere eigendommen van het VKB komen
niet in het archief voor. Onder meer de aankoopakte van het huis, dossiers betreffende de
aankoop, het onderhoud en verhuur van het huis werden bewaard. Al deze stukken werden
oorspronkelijk samen in één archiefdoos bewaard. Ook heel wat facturen in verband met het
onderhoud van het huis tot het jaar 1972 zaten in deze doos maar werden nu ondergebracht bij de
financiële stukken. Wat betreft het beheer van het onroerend goed zijn er slechts een aantal
dossiers bewaard over de aankoop van informaticamateriaal. In navolging van Hartmans
archiefschema, horen hier ook de dossiers over legaten thuis. Vier dossiers betreffende
nalatenschappen van verschillende personen aan het Vlaams Komitee voor Brussel werden
eveneens bewaard voor de periode 1984-1993. Ook deze dossiers werden door het VKB samen in
één archiefdoos overgedragen aan het AMVB.
(3) Stukken betreffende financieel beheer
Stukken betreffende het financieel beheer maken een groot deel uit van het archief. In de eerste
plaats zijn er de dossiers betreffende de uitbetaling van het personeel. Deze bevatten de
loonstaten, facturen van de sociale dienst van het Vlaams Economisch Verbond, dat fungeerde als
sociaal secretariaat voor het VKB, loonkostenrapporten en rekeninguittreksels. Ook één sociale
balans uit 2001 werd in het archief teruggevonden. De dossiers zijn omgekeerd chronologisch
geordend volgens inkomensjaar, hoewel er in deze dossiers ook gesproken wordt over de
50
aanslagjaren, het jaar volgend op het inkomensjaar. Aangezien er zich in het archief geen andere
archiefbescheiden bevinden die te maken hebben met de personeelsbezetting, is ervoor gekozen
om deze dossiers te rekenen onder het financieel beheer van het Komitee.
Een grote reeks zijn zonder twijfel de facturen geadresseerd aan het Vlaams Komitee
voor Brussel. Het aantal bewaarde facturen is ongelijk verdeeld over de jaren. Bij de aankoopakte
van het huis in de Rijkeklarenstraat werden aan aantal facturen bewaard uit de periode 1969-1972
die echter niets te maken hadden met het huis. Verder zijn er geen facturen bewaard gebleven die
dateren van vóór 1980. In deze reeks facturen komen ook honorariauitbetalingen en
onkostenvergoedingen voor van de vrijwilligers en werknemers van het Vlaams Komitee voor
Brussel. Vanaf 1992, het jaar van de overname, werden er ook aparte facturen van De Brusselse
Post bewaard tot en met het jaar 1994. Deze facturen werden opnieuw onder ‘Uitgeven van De
Brusselse Post’ geordend. Er werd tevens een reeks gereconstrueerd betreffende het beheer van
de bankrekeningen. Het gaat hier om losse stukken die werden teruggevonden in het archief zoals
informatie over de intresten op hun rekeningen. Hier hoort ook een dossier bij over de onjuiste
storting van een som geld op de rekening van het VKB door het Karel Bulsfonds.
Het Vlaams Komitee hield er een dubbele boekhouding op na met één grootboek en
journaal per jaar. Voor de jaren 1962 tot 1968 bevinden de grootboeken zich in één en hetzelfde
deel. Een journaal werd voor deze periode niet bewaard. Daarna volgt er een hiaat tot het jaar
1986. Voor de periode 1986 tot en met 1990 bevinden grootboek én jaarboek zich in hetzelfde
deel. Vooraan bevindt er zich meestal een jaaroverzicht van alle baten en lasten in hun kas als op
hun zichtrekeningen en spaarboekjes. Daarna volgt het journaal. Zowel voor hun kas als voor al
hun bankrekeningen wordt chronologisch weergegeven wat de baten en lasten zijn. Vervolgens
komt het grootboek aan bod waar, per post van de begroting een chronologisch overzicht wordt
gegeven van alle lasten en baten per bankrekening en van de kas. De begroting, die zelf een
bijlage vormt bij de notulen en dus geen aparte reeks is binnen de financiële stukken, is echter
vrij algemeen terwijl de posten in het grootboek gedetailleerder zijn omschreven. Er wordt onder
meer gespecificeerd ‘Lasten-secretariaat’, ‘Lasten-consumpties enz. Voor alle daaropvolgende
jaren bevinden het journaal en het grootboek zich in twee aparte delen. Een boekje met
betalingsbewijzen voor het plaatsen van advertenties in programmaboekjes van het VKB voor de
periode 1955-1958 werd eveneens teruggevonden. Dit is het enige archiefstuk betreffende een
financiële aangelegenheid dat uit de jaren vijftig dateert. Wat betreft de financiële
51
verantwoording werden alleen de winst- en verliesrekeningen voor de periode 1977-1993
teruggevonden als aparte reeks. De jaarrekeningen en balansen zijn als bijlagen bij de notulen van
de algemene vergaderingen bewaard door het VKB. Het Vlaams Komitee voor Brussel hanteerde
een sterk verbruiksgerichte boekhouding waar de jaarrekening en de balans een belangrijke plaats
innamen.
Tot slot zijn er in het archief verschillende archiefbescheiden terug te vinden over de
financiële steun en subsidies aan het Vlaams Komitee voor Brussel en De Brusselse Post. Uit
1967 dateert een dossier over de financiële steun die gegeven werd om het huis in de
Rijkeklarenstraat aan te kopen. Dit dossier werd samen met de aankoopakte van het huis bewaard
maar is hier apart ondergebracht. Vervolgens zijn er de dossiers in verband met het verkrijgen
van subsidies van de Kultuurraad voor Vlaanderen uit de periode 1959-1971. Vanaf 1975 tot en
met 1989 zijn de subsidiedossiers vanwege de Nederlandse Commissie voor Cultuur (NCC)
bewaard. Tot slot zijn er de dossiers met betrekking tot de financiële steun van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie van 1990 tot en met 1994. De dossiers werden niet in een genummerde
map bewaard maar werden samen chronologisch omgekeerd bewaard in dozen. Het feit dat de
subsidie en steun van verscheidene instellingen kwam, had niet tot gevolg dat de verschillende
dossiers van mekaar gescheiden werden in het archief. In dit inventaris is dit, omwille van de
overzichtelijkheid, wel gebeurd.
Naast de dossiers betreffende subsidies zijn er ook dossiers betreffende financiële steun.
Het gaat hier over steun verkregen van particulieren, gemeenten, andere verenigingen en
instellingen. Deze dossiers bevatten toezeggingen, weigeringen, dankbrieven, en lijsten met de
bedragen. Deze reeks werd bewaard voor de periode 1980-1991 en 1994-1996. Het Vlaams
Komitee voor Brussel hield ook lijsten bij met haar weldoeners. Deze werden bewaard voor de
periode 1990-1992 en 1995-2000.
(4) Stukken betreffende ledenbeheer
Dossiers betreffende de lidmaatschappen en lidmaatschapsbijdragen bevatten jaarlijkse lijsten
met de leden van het VKB, omzendbrieven naar die leden en ook briefwisseling in verband met
het betalen van de lidmaatschapsbijdrage. Daarnaast werden onder deze archiefafdeling ook een
reeks doodsbrieven en bidprentjes van overleden leden gerekend. Deze zaten oorspronkelijk los
en verspreid in de overgedragen archiefdozen.
52
c. Stukken betreffende activiteiten
(1) Promotie voeren
In het archief werden een aantal losse stukken gevonden die betrekking hadden op de
geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel. Het gaat om archiefbescheiden die het VKB
zelf creëerde over haar eigen geschiedenis. Het lijkt erop dat de vereniging ook een eigen
onderwerpsmap aanlegde met allerlei eigen slogans, teksten en omzendbrieven. De notulen van
de raad van bestuur wezen ook uit dat het VKB zelf promotie voerde over haar werking om
nieuwe leden aan te trekken en meer mensen bewust te maken van de Vlaams-Brusselse
problematiek. Zo werd er voor Brusselieren, een volksfeest georganiseerd door de
Nederlandstalige verenigingen en sociaal-culturele raden van Brussel, door het VKB een dossier
samengesteld over de promotie die op dit evenement gevoerd zou worden. Verder hoort hier ook
het promotiemateriaal zelf thuis, naast dossiers over de radio- en televisieoptredens van het
Vlaams Komitee voor Brussel. De stukken die bij deze activiteit van het VKB horen, werden
chronologisch geordend.
(2) Medewerking verlenen aan activiteiten
De verschillende activiteiten werden alfabetisch geordend. Dit onderdeel bevat de dossiers in
verband met de Congressen van de Brusselse Vlamingen en de Guldensporenherdenking.
Stukken betreffende de Guldensporenvieringen werden bij elkaar bewaard in dozen. Toch bevat
deze reeks zonder aanwijsbare reden heel wat hiaten. Zo’n dossier bestaat meestal uit de brochure
die door het VKB elk jaar verspreid werd met het programma van de viering en briefwisseling
met het Guldensporenkomitee (voor 1990-1992 is alleen dit bewaard gebleven). Ook foto’s en
affiches, concepten van toespraken, persberichten, inkomende brieven van mensen die
inlichtingen vragen kunnen ertoe behoren. De organisatie van deze herdenking lag in handen van
het Guldensporenkomitee tot 1997. Hoewel het Vlaams Komitee voor Brussel hierin steeds
vertegenwoordigd was, en soms ook het voorzitterschap van in handen had, zijn er geen notulen
van hun vergaderingen bewaard. Dit had nochtans het geval moeten zijn. De leden van het VKB
zaten niet in het Guldensporenkomitee ten persoonlijke titel maar in naam van het VKB. Wat
betreft de Congressen van de Brusselse Vlamingen was het VKB één van mede-initiatiefnemers
en lid van de stuurgroep. De bewaarde dossiers bevatten briefwisseling tussen de initiatiefnemers,
53
ontwerpteksten, verslagen van de vergaderingen, krantenknipsels, persberichten, de uiteindelijke
teksten van het congres en foto's.
(3) Organisatie van festiviteiten
De verschillende festiviteiten werden hier alfabetisch geordend met intern een chronologische
rangschikking van de verschillende stukken. Voor de periode 1994-2002 werden dossiers
betreffende de uitreiking van de Albert De Cuyperprijs bewaard met, onder meer, de verslagen
van de daarvoor opgerichte werkgroepen, begrotingen, ramingen van de kosten, briefwisseling,
programma’s en uitnodigingen. De prijzen werden altijd uitgereikt in het daaropvolgende jaar.
Degene die de prijs van 1993 won, kreeg deze bijgevolg pas in 1994. Aangezien de organisatie
van de plechtigheid ook in dit laatste jaar plaatsvond, werden de dossiers ook op dit jaar
gedateerd. Verder zijn ook de dossiers betreffende de jubilea van het Vlaams Komitee voor
Brussel en De Brusselse Post tot deze archiefindeling gerekend. Tot slot komen hier de dossiers
aan bod betreffende de organisatie van een zang-en dansfeest in 1958. Dit dossier bevat
aanvragen tot financiële steun, ramingen van de uitgaven, briefwisseling met de zangkoren,
programma’s, reclamekaarten, plannen voor podium en zitplaatsen op de grote markt. Onder
meer De Zilvermeeuwtjes, het Brussels knapenkoor en dansgroep Die Garve deed mee aan dit
feest. Archiefbescheiden betreffende het Rozenbal, dat jaarlijks door het Vlaams Komitee voor
Brussel georganiseerd werd, zijn niet teruggevonden in het archief.
(4) De organisatie van debatten en bezinningsdagen
Per debat en bezinningsdag legde het Vlaams Komitee voor Brussel vrij omvangrijke dossiers
aan die in deze inventaris chronologisch geordend zijn. De dossiers bevatten onder meer
briefwisseling, antwoordkaarten, financiële dossiers enz.
(5) De organisatie van colloquia
De verschillende colloquia worden in deze inventaris chronologisch achter elkaar gerangschikt.
De stukken die van de organisatie van een bepaald colloquium bewaard werden, zijn van
algemeen naar bijzonder geordend, wat ook samenvalt met een chronologische ordening: eerst de
voorbereidende stukken en daarna de stukken over de effectieve organisatie van een colloquium.
54
(6) De organisatie van persconferenties
De dossiers betreffende de persconferenties zijn chronologisch geordend. Ze bevatten minuten
van uitgaande uitnodigingsbrieven aan de pers, aanwezigheidslijsten met handtekeningen,
krantenknipsels, persmappen en concepten van persteksten. Voor de persconferentie ‘Toekennen
gemeentelijk stemrecht aan EG-burgers en gevolgen voor Vlaanderen’, dat medegeorganiseerd
werd door het VKB, werd alleen een persmap bewaard en geen stukken betreffende de
organisatie van deze conferentie.
(7) Het opstellen van persberichten en moties
Deze chronologisch geordende dossiers bevatten concepten van de persberichten en moties,
minuten van uitgaande brieven naar de pers met het verzoek deze te publiceren, krantenknipsels
van de daadwerkelijk gepubliceerde moties en persberichten, concepten en definitieve versies van
de persberichten.
(8) Het stellen van parlementaire vragen
Meestal werden concepten van parlementaire vragen, minuten van brieven naar de politicus die
de vraag moest stellen en het uiteindelijke, gepubliceerde, antwoord op die parlementaire vraag
samen bewaard in een dossier. Het Vlaams Komitee voor Brussel ordende deze stukken eerst op
basis van jaartal. Er zijn twee reeksen bewaard gebleven: 1982-1987 en 1988-1990. Binnen deze
afdeling gebeurde de ordening nog eens op alfabet. De letters A tot en met F bevatten
parlementaire vragen aan de staatssecretaris voor het Brussels Gewest, de minister van
buitenlandse zaken, de minister voor economische zaken en minister van financiën. Letters J tot
en met O zijn parlementaire vragen aan de minister van openbare werken, minister van
onderwijs, de staatssecretaris voor middenstand, de staatssecretaris voor landbouw, de minister
voor landsverdediging en de minister van justitie. Tot slot zijn er de letters S-Z die staan voor de
minister van sociale zaken en pensioenen, de minister van tewerkstelling en arbeid, de minister
van verkeer en P.T.T. alsook de parlementaire vragen aan de Vlaamse Gemeenschap. In het
archief werden ook een aantal losse parlementaire vragen gevonden, waarvan sommigen een
bepaald onderwerp met elkaar gemeen hadden. Deze werden op onderwerp geordend zoals onder
meer ‘Dossiers betreffende parlementaire vragen over het budget voor de verspreiding van
kranten en tijdschriften binnen de overheidsdiensten’. Indien het VKB nodig achtte om een
55
minister een vraag te stellen over een bepaalde klacht dan werden deze parlementaire vragen in
bij het klachtendossier in kwestie gevoegd.
(9) Het indienen van klachten in verband met taalgebruik en het niet respecteren
van de taalwet
Een groot deel van het archief bestaat uit klachtendossiers over taalgebruik. Deze dossiers
werden door het VKB bewaard in een map waar een nummer en een onderwerp werd
opgeschreven. Alle klachtendossiers die betrekking hadden op het veld ‘onderwijs’ werden dus
samen in één map bewaard. Een bewerking die door de auteur van deze inventaris werd
uitgevoerd, bestond uit het ordenen van deze klachtendossiers op jaartal. Het werd al snel
duidelijk dat het merendeel van deze klachten uit de periode 1970-1990 dateerden. Daarom werd
er gekozen voor een eerste ordening op basis van jaartal met onderscheid tussen de periode 1950-
1969, 1970-1995 en 1996-2000. Alleen tussen 1970-1995 was er sprake van een ‘georganiseerde’
manier van klachten indienen. De klachtendossiers werden zorgvuldig voorbereid en bijgehouden
in onderwerpsmappen. Er bestaan echter ook klachtendossiers die dateren van voor 1970 en van
na 1995. Deze dossiers waren niet ondergebracht in onderwerpsmappen en bevonden zich los in
het archief. Zij zijn veel algemener beschreven omdat ze niet onder één onderwerp thuis te
brengen zijn. Het is duidelijk dat de periode van onderwerpsmappen echt tussen 1970 en 1990 te
situeren is.
Om verwarring te voorkomen zijn deze klachtendossiers niet op onderwerp geordend
maar op functies. ‘Indienen van klachten betreffende plattegronden’ is veelzeggender voor de
lezer dan de term ‘Plattegronden’. Hiermee werd ook tegemoetgekomen aan de kritiek van J.
Mertens dat er eigenlijk geen dossiers bestaan over een onderwerp. Dossiers zijn, aldus Mertens,
steeds het product van bepaalde administratieve processen en hebben slechts indirect betrekking
op een onderwerp. Hij besluit daarom dat archiefstukken geen onderwerpsmatige rangschikking
toelaten.144
Deze functies werden in deze inventaris alfabetisch gerangschikt. Omdat de benaming
van de klachtendossiers afgeleid werd van het onderwerp dat op de map stond waarin ze werden
opgeborgen, was het des te meer nodig om eerst een chronologische ordening te hanteren om de
algemene klachtendossiers, waar geen onderwerp aan verbonden was, ook een plaats te geven in
de inventaris.
144
J. MERTENS, ‘Vereisen archief en documentatie een specifieke benadering?’, Bibliotheek- en archiefgids, 3
(1989), 300.
56
In een aantal gevallen koos het VKB om binnen een map nog een deelmap te creëren
dat aan één welomschreven dossier gewijd was. Deze werden waarschijnlijk aangelegd na een
specifieke klacht van één van de leden. Er werd voor gekozen om deze ordening te handhaven en
deze dossiers niet samen te voegen met de ‘algemene reeks’ klachtendossiers. Het feit dat het
VKB ervoor koos om hiervoor een speciale map aan te leggen, betekent ook dat het een meer
speciale plaats innam in hun archief. Zo zijn er klachtendossiers over het taalgebruik bij de
ziekenfondsen maar werd er een apart dossier gewijd aan het niet toepassen van de taalwet in het
hersteloord ‘Domaine de Nivezé’ in Spa. Zo’n dossier bevat dan de inkomende brieven vanwege
de persoon die de klacht gesignaleerd had, brieven naar het Vlaams Geneesherenverbond vzw,
parlementaire vragen, briefwisseling met de vaste commissie voor taaltoezicht en een klacht bij
de landsbond der christelijke mutualiteiten.
De verschillende dossiers die tot één onderwerpsmap behoorden, werden door het VKB
veelal chronologisch gerangschikt. Hier bestaan echter een aantal uitzonderingen op die ook in
deze inventaris werden gehandhaafd. De dossiers betreffende klachten over
verzekeringsmaatschappijen zijn alfabetisch ingedeeld door het VKB. A-G staat voor klachten
over verzekeringsmaatschappijen CIGNA, D.A.S., Eurobel, GAN; letters O-S betreffen de
verzekeringsmaatschappijen OMOB, De Patroonkas, Royale Belge en De Sociale Voorzorg. De
laatste letters handelen ten slotte over De Vaderlandsche, De Verenigde Provinciën en Zürich.
Nuttig om te weten is dat deze klachtendossiers soms uitgingen van bepaalde
commissies of werkgroepen maar niet als zodanig benoemd werden door het VKB. Zeker de
dossiers die dateren uit de periode 1950-1980 kunnen nog toebehoren aan een bepaalde
commissie. Sommige dossiers hebben als gemeenschappelijk onderwerp eerder een domein dan
een specifieke instelling. Dat is het geval voor de dossiers betreffende klachten in verband met
het taalgebruik in het domein van de landbouw. Hier zijn, onder meer, klachten bij de nationale
zuiveldienst, klachten bij de centra voor landbouwkundig onderzoek in Gent en Gembloux,
klachten bij het instituut voor scheikundig onderzoek, klachten bij het landbouweconomisch
instituut, klachten bij de nationale plantentuin en klachten bij het ministerie voor landbouw te
vinden. Soms is het zo dat een dossier slechts bestaat uit een minuut van een brief. Het gaat dan
om minuut van een verstuurde klacht waarop geen reactie is gekomen. Deze minuten vormen
eigenlijk het begin van een klachtendossier.
Bij het ‘Indienen van klachten betreffende gemeenten’ is er nog een verdere
57
onderverdeling gemaakt tussen de klachten aan Brusselse en Vlaamse gemeenten. Dit is gebeurd
omdat het VKB heel wat klachten had over het taalgebruik bij gemeenten en hiervoor een
merkwaardige ordening hanteerde. Zo maakte ze bij de Vlaamse gemeenten een onderscheid
tussen de klachten die wel en niet bij de vaste commissie voor taaltoezicht werden ingediend.
Daarnaast werden er ook aparte klachtendossiers aangelegd voor de regio Gent. Dit laatste is
misschien te wijten aan het feit dat voorzitter Wieme zelf in Gent woonde. Alleszins is
overlapping in deze dossiers moeilijk uit te sluiten.
(10) Acties van het Vlaams Komitee voor Brussel
Een groot deel van de werking van het VKB werd gewijd aan het organiseren van talrijke acties.
Om deze op een goede manier te kunnen ordenen, werden de statuten van het Komitee als
leidraad gebruikt. Voorop staan de acties in het kader van de belangenbehartiging van de
Brusselse Vlamingen. Hier gaat het om campagnes die het politieke statuut van de
Nederlandstalige Brusselaar trachtten te verbeteren. Ten tweede is er de organisatie van acties
die bijdragen tot een sterkere positie van het Nederlands te Brussel. Het spreekt vanzelf dat het
aanmoedigen van het spreken van de Nederlandse taal in de hoofdstad één van de belangrijkste
agendapunten was van het VKB. Telkens werden de acties alfabetisch achter elkaar geordend.
Verder zijn er de brievenacties. Hierbij werden allerlei bedrijven en instellingen
aangeschreven om het tweetalige karakter van Brussel te respecteren. Anders dan de
klachtendossiers hebben deze instellingen geen inbreuken begaan op de taalwet. Het VKB
waarschuwt hen om op het rechte pad te blijven en moedigt het gebruik van het Nederlands in de
brieven aan. Net zoals de klachtendossiers werden de dossiers betreffende de brievenacties
bewaard in een map waaraan een onderwerp werd toegekend. Daarom werd ook hier een
functionele ordening gehanteerd om de houding van het VKB ten opzichte van de actie duidelijk
te maken. De verschillende brievenacties werden alfabetisch geordend.
Ten vierde organiseerde het VKB heel wat acties die specifiek betrekking hadden op het
onderwijs. Ook deze werden alfabetisch geordend. Informatie verstrekken aan de Vlaamse
Brusselaars behoorde tot één van de voornaamste doelen van het VKB. ‘De Brusselse
Wegwijzer’ was hier, als informatiekantoor van het VKB, voor bevoegd. ‘De Brusselse
Wegwijzer’ was echter geen aparte instelling en heeft ook geen apart archief. Slechts een aantal
dossiers uit de jaren tachtig getuigen van het bestaan van dit kantoor. Verder zijn er de dossiers
58
betreffende acties die het VKB wel had voorbereid maar die nooit zijn uitgevoerd. Het VKB was
ook verwikkeld in een aantal rechtszaken. Bij sommigen was het VKB de aanklager en stelde het
de taaltoestanden aan de kaak bij de rechtbank, in de zaak die aangespannen was door Guy
Vanhengel moest het VKB zichzelf verdedigen. Tot slot verleende het Vlaams Komitee voor
Brussel haar medewerking aan een aantal publicaties. Ook hierover bewaarde het VKB een aantal
dossiers.
(11) Stukken betreffende de contacten met andere verenigingen
Opnieuw werd de communicatie met andere verenigingen opgeborgen in onderwerpsmappen. Per
vereniging werd er een map aangelegd waarin men allerlei informatie over deze vereniging
opsloeg. Het gaat zowel om de statuten, de briefwisseling, nota’s, brochures, persberichten,
uitnodigingen en soms ook notulen van de vergaderingen van de raad van beheer van die
vereniging. Deze stukken konden niet geordend worden onder ‘ledenbeheer’ omdat niet al deze
verenigingen lid waren van het VKB. Indien men de verschillende stukken uit de
onderwerpsmappen zou lichten, zou de oorspronkelijke ordening door het VKB niet bewaard
worden. Een deel van de inhoud van deze mappen kan beschouwd worden als documentatie maar
om de context van deze archiefbescheiden te bewaren, is ervoor gekozen om deze documentatie
niet uit de onderwerpsmappen te nemen. Deze onderwerpsmappen documenteren de contacten
tussen deze verenigingen zeer goed en vormen een interessant startpunt voor onderzoek naar
Brusselse verenigingsnetwerken.
(12) Het uitgeven van De Brusselse Post
Er werden vooreerst notulen van de redactieraad van De Brusselse Post voor de periode 1982-
2000 bewaard. Oorspronkelijk werden deze notulen chronologisch bij de verslagen van de
algemene vergadering, raad van bestuur en dagelijks bestuur gevoegd. Wat betreft de financiële
kant van de uitgave werd er vanaf 1992 een apart grootboek voorzien voor De Brusselse Post. Dit
heeft te maken met de overname van het maandblad door het VKB in datzelfde jaar waardoor de
vereniging een grotere financiële verantwoordelijkheid over het maandblad kreeg. Dit betekent
niet dat De Brusselse Post voordien afwezig was in de boekhouding. Onder meer de subsidies die
werden toegekend aan het maandblad werden ingeschreven in het journaal en grootboek van het
Vlaams Komitee voor Brussel. Een apart journaal voor De Brusselse Post was er niet. De
59
uitgaven en inkomsten van het maandblad werden gewoon opgenomen in het journaal van het
Vlaams Komitee voor Brussel. Zowel de journaals als de grootboeken werden bewaard tot en met
het jaar 1998. Vanaf het jaar 1996 bestaan deze niet meer uit aparte delen maar werden ze met
behulp van de computer gemaakt. 1996 was hierin duidelijk een overgangsjaar omdat er zowel
een afgedrukte versie als een handgeschreven deel van het grootboek bestaat. Na 1996 zijn er
alleen afgedrukte grootboeken en journaals, vandaar dat er in de inventaris ook over pakken
wordt gesproken. Balansen voor De Brusselse Post werden niet bij de notulen gevoegd maar
zaten verspreid in het archief. De auteur van deze inventaris heeft ervoor gekozen om voor de
balansen van De Brusselse Post een aparte reeks te voorzien.
Hoewel De Brusselse Post een afzonderlijk grootboek en balansen had, was het geen
afzonderlijke entiteit binnen of naast het VKB, integendeel. Vóór 1992 staan onder meer de
abonnementen en de toelage voor De Brusselse Post in de grootboeken van het VKB
ingeschreven als baten. Ook in de balansen van het VKB wordt er rekening gehouden met
inkomsten en uitgaven van De Brusselse Post. Na 1992 wordt er in de grootboeken van De
Brusselse Post echter veel dieper ingegaan op de precieze baten en lasten, bijvoorbeeld de
auteursrechten, honoraria, drukken en leveren. Dit is waarschijnlijk het rechtsreeks gevolg van de
overname van De Brusselse Post door het VKB.
Voor De Brusselse Post werden afschriften van rekeninguittreksels gevonden met
betalingen voor abonnementen voor de periode 1993-1994. Voor de periode 1991-1992, 1996 en
1999 werden dossiers teruggevonden over de advertentieplaatsing in De Brusselse Post, ook een
prijsofferte uit 1991 werd in het archief bewaard. Voor de edities van mei 2000, juni 2001 en
september 2001 werden ook dossiers gevonden over de samenstelling van deze edities. Tot slot
werden ook een aantal losse adressenlijsten teruggevonden. Vermoedelijk gaat het hier om een
lijst van geabonneerden op het tijdschrift.
d. Documentatie
In het archief is een grote hoeveelheid documentatie terug te vinden. Gebruikelijk is dat er op
deze documentatie een vorm van selectie wordt toegepast maar dit is moeilijk uit te voeren in het
geval van het Vlaams Komitee voor Brussel. Ook de documentatie werd immers in
onderwerpsmappen bewaard en sommige van deze stukken hadden een duidelijk rol in de
ondersteuning van de campagnes van het VKB. Omdat deze documentatie vrij omvangrijk is, is
60
ervoor gekozen om deze stukken per onderwerp te groeperen. Ten eerste zijn er de adressen- en
ledenlijsten van tal van verenigingen, instellingen, gemeente en OCMW-besturen. Het VKB
gebruikte deze documentatie wellicht in haar zoektocht naar gelijkgezinden. Daarnaast zijn er
ook heel wat stukken die cijfermateriaal bevatten over de Brusselse taaltoestanden gevolgd door
bescheiden betreffende culturele evenementen. Deze stukken omvat vooral programma’s,
uitnodigingen en activiteitenkalenders. In het archief werd tevens heel wat documentatie
gevonden die dienst deed ter ondersteuning van de acties betreffende het taalgebruik. Vaak gaat
het hier om informatie over instellingen waartegen het Vlaams Komitee voor Brussel klacht wou
indienen. Over onderwijs, politieke beslissingen en politieke partijen verzamelde het VKB tot
slot ook heel wat documentatie.
Documentatie over politieke partijen werd veelal ondergebracht in onderwerpsmappen.
In tegenstelling tot de onderwerpsmappen over verenigingen gaat het enkel om stukken die ter
informatie, en niet ter communicatie, dienden. De indeling van de documentatie in deze
inventaris is artificieel. Het is mogelijk dat deze categorieën mekaar ook overlappen. Zo kan
documentatie over onderwijs ook gediend hebben ter ondersteuning van een actie. De groepering
van de documentatie is vooral gebeurd om de onderzoeker wegwijs te maken in het grote aantal
stukken.
e. Stukken vreemd aan het archief
Bij deze afdeling worden een aantal nieuwsbrieven gerekend die naar het verkeerde adres werden
gestuurd. Toen het VKB zijn secretariaat in de Centrumgallerij had, bevonden heel wat andere
Vlaams-Brusselse verenigingen zich in hetzelfde gebouw waardoor de post soms verkeerd werd
bezorgd. De nieuwsbrief van de Vereniging Vlaamse Ziekenfondsen moest eigenlijk bij het
Verbond Vlaams Overheidspersoneel (VVO) terecht komen. De nieuwsbrief Ons Kanton werd
ook naar VVO verstuurd en de nieuwsbrief Francité was bestemd voor de redactie van Ons
Brussel.
Daarnaast is er ook persoonlijk archief van André Monteyne in het archief van het VKB
terecht gekomen. Notulen van het Contact- en Cultuurcentrum Brussel, curriculum vitae’s van
het CCC, een uittreksel uit het Belgisch Staatsblad over het CCC én een dossier betreffende het
Vlaams Blok bevonden zich in een enveloppe met daarop ‘André Monteyne persoonlijk’
geschreven. André Monteyne zetelde gedurende een lange tijd in de raad van bestuur van het
61
CCC maar niet in naam van het VKB. In het persoonlijk archief van André Monteyne, dat tevens
in het AMVB wordt bewaard (BE AMVB 072) bevinden zich reeds heel wat dossiers betreffende
het CCC. De curriculum vitae’s zijn waarschijnlijk afschriften van originele curriculum vitae’s
die zich in het archief van het CCC bevinden.
8. Strategie voor archivalisch onderzoek naar het Brusselse verenigingsleven
De unieke positie van het Vlaams Komitee voor Brussel als pluralistische en overkoepelende
organisatie voor Vlaams-Brusselse verenigingen biedt tal van mogelijkheden voor historisch
onderzoek maar deze positie heeft ook een aantal negatieve gevolgen gehad op de
archiefvorming bij het VKB. Als gevolg van de intense samenwerking met andere verenigingen
bestaat de mogelijkheid dat archiefbescheiden die in het archief van het VKB bewaard horen te
worden, zich in andere verenigingsarchieven bevinden.
Het Vlaams Komitee voor Brussel laat, meer dan andere verenigingsarchieven, toe om de
contacten en samenwerking tussen meerdere verenigingen te onderzoeken. Het netwerk aan
werkgroepen, commissies en verenigingen van Vlaamse Brusselaars is soms zo ondoorzichtig dat
zelfs de betrokkenen niet meer precies weten welke organisaties de verantwoordelijkheid droegen
voor een bepaald initiatief. Els Grootaers, voormalig voorzitter van het Vlaams Komitee voor
Brussel, verklaart dat “iedereen mekaar goed kende”, men hielp mee aan iemands initiatief indien
dat nodig was.145
Als het VKB werd gevraagd om in een bepaalde commissie of werkgroep te
zetelen, dan stuurde zij vertegenwoordigers, zonder echt te-registeren wie de feitelijke
organisator was van die bepaalde werkgroep. Elke onderzoeker moet er zich dus van bewust zijn
dat het netwerk aan verenigingen eerder een netwerk van mensen was. Het interview met Els
Grootaers maakt duidelijk dat de vereniging eigenlijk op de tweede plaats stond. Het waren de
acties die primeerden op de structuren die ze organiseerden. Dit valt ook af te leiden uit het grote
aantal ad-hoc opgerichte werkgroepen die steeds ten dienste stonden van een bepaalde actie of
activiteit. De meeste mensen waren daarenboven tegelijkertijd lid van meerdere verenigingen wat
het reconstrueren van een netwerk bemoeilijkt.146
De nadruk die gelegd werd op de leden, in plaats van op de structuren, en op de acties,
145
Interview met Els Grootaers in het kader van het project ‘Vlaams Geheugen’, geleid door projectmedewerker
Kathleen De Blauwe (AMVB), 9 februari 2012. 146
Ibidem.
62
in plaats van op de verenigingen, heeft belangrijke gevolgen gehad voor de ordening van het
archief. Ten eerste biedt deze houding een belangrijke verklaring voor de onderwerpsmatige
structuur van het archief. Hoewel een ordening op basis van werkgroep handig was om de
werking van het VKB in De Brusselse Post aan een breed publiek uit te leggen, nemen de
onderwerpen waarover de acties handelden in het archief de bovenhand. Net zoals in hun werking
kwamen de activiteiten ook in het archief op de eerste plaats. Ook de registratie van contacten
met andere verenigingen was grotendeels afhankelijk van de acties die men gezamenlijk voerde.
De informele omgang tussen de leden van de eigen vereniging en in de contacten met andere
verenigingen heeft tot slot geleid tot een ‘informele’ omgang met het archief. Opschriften op
bepaalde mappen in het archief duiden erop dat sommige stukken door de voorzitter mee naar
huis werden genomen. Hoewel deze archiefbescheiden uiteindelijk wel zijn terugbezorgd aan het
secretariaat, is de kans niet gering dat de voorzitters, die zelf ook archief vormden, deze stukken
hebben gehouden. Omdat deze voorzitters tevens lid waren van andere verenigingen, kwamen
notulen van hun vergaderingen, waar het VKB niet in zetelde, in het verenigingsarchief van het
VKB terecht. Verder is het niet ondenkbaar dat sommige archiefbescheiden, zoals documentatie,
uitgeleend werden aan andere organisaties die deze informatie nodig hadden voor het inrichten
van een campagne of actie.
Welke stappen kan de onderzoeker ondernemen om dit netwerk in kaart te brengen? In
de eerste plaats zijn er de notulen van de verschillende vergaderingen van het Vlaams Komitee
voor Brussel zelf. Men kan er nagaan welke vertegenwoordigers zetelden in de raad van bestuur
en de algemene vergadering en welke organisaties zij vertegenwoordigden. Normaliter zouden
deze notulen ook in de archieven van elke vereniging die lid was van het VKB bewaard moeten
worden. Ten tweede zijn er de dossiers betreffende het ledenbeheer. Hierin bevinden zich
ledenlijsten en minuten van omzendbrieven gericht aan de leden naast briefwisseling met de
leden betreffende het betalen van lidmaatschapsbijdragen.
Aan de hand van deze twee reeksen kan men de contacten tussen de verschillende
verenigingen afleiden. De inhoud van de notulen geeft een inkijk in de manier waarop deze
diverse groepen, met hun diverse uitgangspunten, tot een gezamenlijk compromis kwamen. Elk
wetenschappelijk onderzoek naar eender welke Brusselse vereniging kan bijgevolg aangevuld
worden met een onderzoek naar de positie van de vereniging in kwestie binnen het VKB.
Sommige verenigingen waren tijdens de vergaderingen van het VKB verplicht om een
63
genuanceerder standpunt in te nemen dan gebruikelijk was. Dit is wellicht iets waar ze in hun
eigen archiefbescheiden liever niet voor uitkomen.
De echte onderlinge contacten tussen de verenigingen werden het best vastgelegd in de
onderwerpsmappen die het Vlaams Komitee voor Brussel per vereniging heeft aangelegd. Hier
zit vaak heel wat briefwisseling in, maar ook ledenlijsten, programma’s, affiches, omzendbrieven
van de vereniging in kwestie, brochures, persteksten, uitnodigingen, enz. Indien het Vlaams
Komitee voor Brussel zelf lid was van één van deze verenigingen werden hier ook de notulen van
de algemene vergadering of raad van beheer van die specifieke vereniging bewaard. Tot slot kan
het nuttig zijn om de verschillende acties en persconferenties van het Vlaams Komitee voor
Brussel nader te bekijken. De samenwerking met andere organisaties bij deze evenementen was
niet gering. Ook inschrijvingslijsten van colloquia en debatten vertellen iets meer over de
particulieren en verenigingen die interesse toonden in de werking van het VKB.
Het Vlaams Komitee voor Brussel bevond zich niet alleen in een netwerk van
verenigingen maar ook van politici. Achter de schermen, zoals gelezen kan worden in de notulen,
was er nood aan heel wat lobbywerk om een bepaald doel te bereiken. De parlementaire vragen
laten bijvoorbeeld toe om de politici die bereid waren om een vraag van het VKB te stellen, te
leren kennen. De adressenlijsten, die zich bij documentatie bevinden, vertellen wat meer over de
contactpersonen die het VKB bij gemeenteraden, OCMW-besturen, de regionale en federale
politiek had om problemen en wensen mee te bespreken.
Omdat deze verenigingnetwerken zo ‘informeel’ waren en belangrijke beslissingen
eerder in de wandelgangen werden genomen dan tijdens de vergadering willen we hier ook nog
wijzen op het project ‘Vlaams Geheugen’ van het AMVB.147
Net om deze ‘verborgen structuren’
vast te leggen werden een reeks prominente Brusselse Vlamingen ondervraagd over hun relaties
met het politieke niveau, hun positie in het verenigingsleven en hun individuele contacten met
andere Brusselaars en Vlamingen. Ook belangrijke spelers binnen het VKB hebben in deze
vraaggesprekken hun visie op Brussel verwoord. Deze interviews bieden een belangrijke
meerwaarde aan elk historisch onderzoek naar het Vlaamse leven te Brussel en de Brusselse
verenigingsnetwerken.
147
AMVB – Vlaams geheugen 2011-2012, (http://www.amvb.be/?page=87§ion=91), laatst geraadpleegd op 2
mei 2012.
64
IV. VERWANT MATERIAAL
Door de sterke persoonlijke betrokkenheid van individuele leden bij de verschillende
werkgroepen en commissies was het onvermijdelijk dat er verenigingsarchief in het persoonlijk
archief van de vertegenwoordigers terecht kwam. Ook voor het archief van het Vlaams Komitee
voor Brussel is dit niet anders. Afschriften van de notulen van het Guldensporenkomitee moeten
normaal gezien in het archief van het VKB bewaard worden, maar ze zijn nergens te bespeuren.
De vertegenwoordigers zetelden nochtans niet in eigen naam in dit Komitee maar in naam van
het VKB. De afwezigheid van deze archiefbescheiden is opmerkelijk aangezien de belangrijke rol
van het Vlaams Komitee voor Brussel in de organisatie van de Guldensporenherdenkingen in de
wetenschappelijke literatuur steeds wordt benadrukt. De notulen van de vergaderingen van het
Overlegcentrum voor Vlaams Verenigingen (OVV) zijn dan weer beter bewaard gebleven maar
bevatten ook hiaten. Hoewel het VKB lid was van deze organisatie bleek uit het archief dat deze
notulen naar het persoonlijk adres van André Monteyne werden gestuurd; ze zaten immers nog in
hun enveloppe. Op deze manier is het niet verwonderlijk dat heel wat archiefbescheiden in het
verkeerde archief terecht kwamen.
De jaren zestig en zeventig waren een cruciale periode voor de Vlaamse Strijd en ook
het Vlaams Komitee voor Brussel heeft een belangrijke rol gespeeld in de marsen op Brussel en
de tegenstand tegen het Egmontpact. Het probleem is dat het VKB niet in eigen naam initiatieven
nam, maar binnen de werking van andere komitee’s en stuurgroepen. Archiefbescheiden
betreffende heel wat acties berustten dus, terecht, in de archieven van deze laatste verenigingen
en niet in dat van het VKB. Opnieuw vonden eventuele notulen van deze verenigingen slechts
zelden hun weg naar het archief van het VKB. Om de Brusselse verenigingsnetwerken in kaart te
brengen is het zonder meer interessant om andere belangrijke archieven uit deze periode te
raadplegen. Zonder twijfel zal hieruit blijken dat het VKB en haar leden een belangrijke rol
speelden in de werking van andere verenigingen. Om die reden volgt er in dit onderdeel een niet-
exhaustieve lijst van de archieven van de belangrijkste partners van het Vlaams Komitee voor
Brussel en ook van verenigingen waar het Vlaams Komitee voor Brussel zelf lid van was. De
verschillende persoonlijke contacten tussen deze verenigingen kan een vermenging van archief in
de hand gewerkt hebben. Er wordt kort beschreven waar deze archieven zich bevinden en welke
meerwaarde ze kunnen betekenen voor het historisch onderzoek naar Brusselse
65
verenigingsnetwerken. Het archief van deze ‘partners’ is verspreid bewaard in het AMVB en het
Archief, Documentatie en Onderzoekscentrum voor het Vlaams-Nationalisme (ADVN).148
A. Aktiekomitee Vlaanderen ‘90
Het archief van dit Komitee wordt bewaard in het ADVN (BE ADVN AC829). Het groepeerde
een aantal verenigingen die lid waren van het OVV, onder meer het VKB. De strijdpunten van
het Aktiekomitee Vlaanderen ’90 situeerden zich rond de splitsing van de provincie Brabant en
het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde, de Vlaamse vertegenwoordiging in Europa en
de splitsing van de sociale zekerheid. Het Komitee is ontstaan in 1989 en bestond tot 1991. In het
archief van het VKB zit een onderwerpsmap die alle notulen van dit Komitee bevat, maar ook
briefwisseling en heel wat documentatie over hun acties zoals de betoging in Dilbeek op 23
oktober 1977.149
B. Algemeen Nederlands Verbond (ANV) 150
Ook het archief van het Algemeen Nederlands Verbond wordt in het ADVN bewaard (BE ADVN
AC 107). Dit bestaat echter voornamelijk uit boeken, periodieken, kranten en knipsels over
Vlaanderen uit de periode 1920-1960. Naar alle waarschijnlijkheid wordt een groot deel van het
archief nog steeds bij de vereniging zelf bewaard. Sinds de Tweede Wereldoorlog besteedde het
ANV veel aandacht aan de samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen. De commissie
taalgebruik van het ANV werkte zeer hecht samen met het VKB wat betreft de brievenacties en
klachtendossiers. De start van deze samenwerking op het einde van de jaren zeventig is
waarschijnlijk verantwoordelijk voor de exponentiële toename van deze dossiers in het archief
van het VKB. Ook de briefhoofden van de minuten van uitgaande stukken in dit archief vertonen
zowel het logo van het ANV als van het VKB. Van een echte fusie tussen de verenigingen is
echter nooit sprake geweest. Zonder twijfel kan het archief van het ANV een licht werpen op
deze samenwerking.
148
Hulpmiddelen voor verdere opzoekingen zijn L. BOEVA, Fontes fons scientiae, overzicht van de archieven
bewaard in het ADVN, Antwerpen, 2004; M. CALSIUS, Archievenoverzicht van het AMVB, Brussel, 2005
(onuitgegeven). Het ADVN is gelegen in de Lange Leemstraat 26, 2018 Antwerpen. 149
F. SEBERECHTS, ‘Aktiekomitee Vlaanderen ‘90’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, G.
DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl. 1, 232. 150
F. VAN BERNE, ‘Algemeen-Nederlands Verbond (ANV)’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, dl.
1, 249-252.
66
C. Anti-Egmontkomitee151
Het werkingsarchief van het Anti-Egmontkomitee uit de periode 1977-1985 wordt bewaard in het
Archief- en Documentatiecentrum van het Vlaams-Nationalisme (BE ADVN AC830). Het Anti-
Egmontkomitee werd opgericht in de schoot van het OVV op 7 september 1977 en stelde zich tot
doel om het verzet tegen het Egmontpact te coördineren. In de onderwerpsmap over het Anti-
Egmontkomitee (ook vaak Egmontkomitee genoemd) bewaarde het VKB allerlei notities over het
Komitee, omzendbrieven van het Komitee, briefwisseling met het Komitee en geïnteresseerden,
krantenknipsels, persberichten, actieplannen enz.
D. Guldensporenkomitee/Guldensporencomité
Het archief van het Guldensporenkomitee wordt bewaard in het AMVB (BE AMVB 044) voor de
periode 1980-1989. Dit Komitee was het resultaat van een samenwerking tussen het VKB en de
Brusselse afdelingen van het Davidsfonds, het Willemsfonds, het Vermeylenfonds en het Karel
Bulsfonds. De belangrijke rol die het VKB in dit Komitee heeft gespeeld, wordt echter niet
weerspiegeld in haar archief. Een onderzoek van het archief van het Guldensporenkomitee kan
hier meer licht op werpen.
E. Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV)
Het archief van het OVV wordt bewaard in het ADVN (BE ADVN AC831). Het werd eind 1965
opgericht na het opdoeken van het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens. Men kan
zich de vraag stellen waarom er dan archiefbescheiden uit 1966, 1967 en 1968 van deze laatste
vereniging in het ADVN worden bewaard. Ook het VKB, dat zelf een overkoepelende vereniging
was, speelde hierin een rol. Bij het OVV liggen tevens de kiemen van het ontstaan van het Anti-
Egmontkomitee. Het OVV was verdeeld geraakt tussen voor- en tegenstanders van het
Egmontpact. Deze laatsten, waaronder het VKB, namen het voortouw in de oprichting van het
Anti-Egmontkomitee.152
Het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel bevat heel wat
notulen van de vergaderingen van het OVV, naast briefwisseling en documentatie.
151
G. VAN OVERLOOP en P. GUNST, 'Anti-Egmontkomitee’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, G.
DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl.1, 298-299. 152
A. MARES, ‘Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV)’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging, dl. 2, 2366-2367.
67
F. Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens (VABT)
Het archief van het VABT wordt zowel bewaard in het AMVB (BE AMVB 128) als in het
ADVN (BE ADVN AC 15). In het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel
worden archiefbescheiden bewaard uit de periode 1962-1965. Het gaat hoofdzakelijk om
briefwisseling over en deelnemerslijsten van de Tweede Mars op Brussel in 1962. De stukken uit
het ADVN dateren uit de periode 1952-1968. Het VABT ontstond in 1959 als een
drukkingsgroep waarin bijna alle Vlaamse strijd- en cultuurverenigingen samenwerkten.153
Indien de oprichtingsdatum van het VABT in het jaar 1959 te situeren is, bestaat de mogelijkheid
dat de stukken die in het ADVN bewaard worden uit de periode 1952-1958 niet specifiek aan één
vereniging toebehoren en eerder getuigen van een losse samenwerking tussen verschillende
groeperingen, met inbegrip van het VKB. Het VABT zette zich in tegen de talentellingen en voor
een herziening van de taalwetgeving. Het Komitee was een feitelijke vereniging, zonder statuten.
De algemene vergadering groepeerde de aangesloten organisaties en het uitvoerende comité was
samengesteld uit de afgevaardigden van acht verenigingen, waaronder ook Edgar Van
Cauwelaert, voorzitter van het VKB, en Antoon Roossens, secretaris van het VKB.154
G. Vlaams Onderwijscentrum Brussel vzw (VOC)
Het archief van het Vlaams Onderwijscentrum wordt bewaard in het Archief en Museum voor het
Vlaamse Leven te Brussel (BE AMVB 131). Het VOC werd opgericht in 1967 met als doel het
Nederlandstalig onderwijs in Brussel te verdedigen en te promoten. Onder meer Hendrik Fayat
was hierbij betrokken. Het is ontstaan uit een samenwerking tussen Brussel en Vlaanderen en dus
niet zozeer van onderuit, vanuit de verenigingen. De opdrachten van het VOC werden in 2002
overgenomen door de Vlaamse Gemeenschapscommissie.155
In zekere zin was de Commissie
Onderwijs van het Vlaams Komitee voor Brussel de voorloper van het VOC. Let bijvoorbeeld op
het feit dat dossiers betreffende de schoolcampagnes van het VKB slechts bewaard werden tot en
met het jaar 1968, het jaar waarin het VOC echt actief werd. Het archief van het VOC kan dus
een zeer nuttige insteek zijn om acties op vlak van onderwijs in het Brusselse te onderzoeken.
153
L. HAAGDORENS, ‘De mobilisatie van het ‘Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens’, Taal en Sociale
Integratie, deel 8, Brussel, 101; L. HAAGDORENS, ‘Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens (VABT)’,
Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, dl. 3, 3307-3308. 154
Ibidem. 155
N. WOUTERS, ‘Vlaams Onderwijscentrum Brussel (VOC)’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, dl.
3, 3362-3363.
68
Daarnaast was één van de bestuurders van het VKB, Gijs Garré, in de jaren zeventig een tijd lang
voorzitter van het VOC.156
Het archief van het VOC bevat notulen, briefwisseling, dossiers
betreffende subsidie en promotie, affiches van campagnes en de jaarlijkse onderwijsgidsen.157
Ook de uitgave van deze gidsen was lang een activiteit van het Vlaams Komitee voor Brussel
geweest.
156
VAN CAIMERE en CALSIUS, ‘Excerperen van De Brusselse Post’, 38-39. 157
CALSIUS, M., Archievenoverzicht van het AMVB, Brussel, 2005.
69
V. BIBLIOGRAFIE
A. Archivalische bronnen
BRUSSEL, Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel, BE AMVB 223, Archief van
het Vlaamsch Verbond voor Brussel, 1932-1944.
BRUSSEL, Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel, Archief van het Comité tot
bevordering van het Vlaams Leven te Brussel, 1946-1949.
BRUSSEL, Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel, BE AMVB 130, Archief van
het Vlaams Komitee voor Brussel, 1949-2004.
B. Mondelinge bronnen
Interview met Els Grootaers in het kader van het project ‘Vlaams Geheugen’, geleid door
projectmedewerker Kathleen De Blauwe (AMVB), 9 februari 2012.
C. Archivistische literatuur
BALTHAZAR, H., ‘Verenigingsarchief, één vlag voor vele ladingen, Papier en Monumenten –
Opbouw en Beheer van uw Erfgoedarchief (Verslagboek van de uitwisselingsdag van het forum
voor erfgoedverenigingen - Introductie tot erfgoedzorg en archieven. 2), Brussel, 2000, 115-120.
BOEVA, L. (red.), Fontes fons scientiae, overzicht van de archieven bewaard in het ADVN,
Antwerpen, 2004.
CALSIUS, M., Archievenoverzicht van het AMVB, Brussel, 2005.
CAYA, M. ‘Les archives associatives au Canada’, Comma, (Proceedings of the XXXVth
International Conference of the Round Table on Archives Reykjavik, Iceland, 10-13 October
2001 ), 1-2 (2002), 153-157.
COPPENS, H., De ontsluiting van archieven. Richtlijnen en aanbevelingen voor de ordening en
beschrijving van archieven in het Rijksarchief (Miscellanea Archivistica. Manuale 21), Brussel,
1997.
HARTMAN, F.C., Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven van verenigingen
en instellingen, Houten, 1995.
Aan dit archief is nog geen archiefcode toegekend.
70
HELLINCK, B., ‘Het verenigingsarchief: doolhof of open boek? Over het hoe en het waarom van
een goede ordening.’, Papier en Monumenten – Opbouw en Beheer van uw Erfgoedarchief
(Verslagboek van de uitwisselingsdag van het forum voor erfgoedverenigingen - Introductie tot
erfgoedzorg en archieven. 2), Brussel, 2000, 121-128.
HENDRICK, A., STESSEL, M. en HANOTTE, M., Archives et documentation. Guide à l’usage
des associations et particuliers, Brussel, 1993.
HILDESHEIMER, F., Les archives privées, le traitement des archives personelles, familiales,
associatives, Parijs, 1999.
ISAD (G), Algemene Internationale Norm voor Archivistisch Beschrijven, Antwerpen, Leuven en
Amsterdam, 2004.
JANSSENS, G. en PUT, E., Archivistiek: Theorie en Methodologie, syllabus (vijfde, herziene
uitgave), Brussel, 2011.
MERTENS, J., ‘Vereisen archief en documentatie een specifieke benadering?’, Bibliotheek- en
archiefgids, 65 (1989), 298-302.
MOURADIAN , G., ‘La politique des Archives de France pour les archives associatives’,
Comma, (Proceedings of the XXXVth International Conference of the Round Table on Archives
Reykjavik, Iceland, 10-13 October 2001 ), 1-2 (2002), 145-152.
POPPE, G., BOERAEVE C., DASNOIS R. en MELOTTE V., Gids VZW, IVZW en stichtingen,
Meerbeek-Kortenberg, 2006.
ROOBROUCK, T., Verenigingsarchieven doorgelicht – Inventaris van de archieven van De
Vlaamse club voor Kunsten, Wetenschappen en Letteren en de August Vermeylenkring,
ongepubliceerde licentiaatverhandeling, Vrije Universiteit Brussel, 2006.
VAN DRIESSCHE, I., ‘Archiefbewaring door culturele verenigingen’, J. BAERTEN, F.
SCHEELINGS en J. VERHELST (red.), Archiefinitiatief Archiefproblemen en -oplossingen,
dl.1, Brussel, 1991, 105-119.
D. Historische literatuur
‘Het Vlaams Comité voor Brussel: een overzicht van zijn werking’, De Brusselse Post:
maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders, 4 (1954), 3.
71
‘Jaarlijkse Algemene Vergadering van het Vlaams Komitee voor Brussel – naast culturele, ook
politieke taken vervullen… al kost dat eventuele subsidiëring.’, De Brusselse Post: Maandblad
voor Vlamingen te Brussel en elders, 22 (1972), 3.
ANTHIERENS, M., ‘Het Vlaams Verenigingsleven in Brussel, 1950-1962’, 2 dln.,
ongepubliceerde licentiaatverhandeling, Vrije Universiteit Brussel, 1985.
DE CUYPER, A., 50 jaar Guldensporenfeesten te Brussel 1930-1980, Brussel, 1989.
DE RIDDER, C., ‘Kulturele Verenigingen als Vlaamse drukkingsgroepen’, Huldeboek André
Demedts, Kortrijk, 1997, 193-197.
DELVAUX, T., De Brusselse Post: een overzicht van 50 jaar met een Vlaams Maandblad in
Brussel’, De Brusselse Post: maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders, 50 (2000), 5-13.
DONY, M., Nederlandse Volkskundige Bibliografie. Systematisch Register op Tijdschriften,
Reekswerken en Gelegenheidsuitgaven - Deel XXVII: Brusselse tijdschriften (1855-1960),
Antwerpen, 1978.
FAYAT, H., Volharding, memoires van een Brusselse Vlaming, Antwerpen, 1988.
HAAGDORENS, L., ‘De mobilisatie van het ‘Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens’
voor de Marsen op Brussel (1959-1963)’, Taal en Sociale Integratie, deel 8, Brussel, 85-183.
HAAGDORENS, L., ‘Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens (VABT), Nieuwe
Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.),
Tielt, 1998, dl. 3, 3307-3308.
LOUCKX, F., Vlamingen tussen Vlaanderen en Wallonië: taalaanvaardings- en
taalontwijkinsgprocessen in een meertalige situatie bekeken vanuit de sociologische literatuur
over etnische en raciale verhoudingen (Taal en Sociale Integratie. 5), Brussel, 1982.
PARMENTIER, S., Vereniging en Identiteit. De opbouw van een Nederlandstalig sociaal-
cultureel netwerk te Brussel (1960-1986) (Taal en Sociale Integratie. 10), Brussel, 1988.
SEBERECHTS, F., ‘Aktiekomitee Vlaanderen ‘90’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl. 1, 232.
SIEBEN, L., ‘Vlaamsch Verbond voor Brussel (VVB)’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), dl.3, 3398-3399.
VAN BERNE, F., ‘Algemeen-Nederlands Verbond (ANV), Nieuwe Encyclopedie van de
Vlaamse Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl.1, 249-
252.
72
VAN CAIMERE, W. en CALSIUS, M., ‘Excerperen van De Brusselse Post’, Arduin, 3 (2008),
34-41.
VAN CAUWELAERT, E., ‘Verslag over de werking van het Vlaams Komitee voor Brussel’, De
Brusselse Post: maandblad voor Vlamingen te Brussel en elders, 17 (1967), 7.
VANDEN WYNGAERT, M. (red.), Van een unitair naar een federaal België,, 40 jaar
beleidsvorming in gemeenschappen en gewesten (1971-2011), Brussel, 2011.
VANVELTHOVEN, H., Waarheen met België? Van taalstrijd tot communautaire conflicten. Een
selectie uit 35 jaar wetenschappelijk onderzoek, Brussel, 2001.
VAN OVERLOOP, G. en GUNST, P., 'Anti-Egmontkomitee’, Nieuwe Encyclopedie van de
Vlaamse Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl.1, 298-
299.
VERKOUTER, M., De Brusselse Post, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, G.
DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl. 1, 654.
VERKOUTER, M. ‘De ziekenhuizen, de taalwetgeving en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
vergelijking van het aanbod met de behoeften van Nederlandstalige huisartsen en hun patiënten’,
E. WITTE en A. MARES (red.), 19 keer Brussel (Brusselse Thema’s. 7), Brussel, 449-490.
VERKOUTER, M., ‘Vlaams Komitee voor Brussel’, Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, 3325-3326.
Wet van 1 juli 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale
verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen.
WOUTERS, N., ‘Vlaams Onderwijscentrum Brussel (VOC)’, Nieuwe Encyclopedie van de
Vlaamse Beweging, G. DURNEZ, L. GEVERS, P. VAN HEES e.a. (red.), Tielt, 1998, dl. 3,
3362-3363.
E. Websites
Archief voor het Vlaams Leven te Brussel – Adlib-catalogus, (http://www.amvb.be/?page=44).
Archief voor het Vlaams Leven te Brussel – Vlaams geheugen 2011-2012,
(http://www.amvb.be/?page=87§ion=91).
Vlaams Komitee voor Brussel vzw, (http://www.vlaamskomiteebrussel.org/).
73
INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET VLAAMSCH
VERBOND VOOR BRUSSEL (1933-1944)
I. Stukken betreffende de oprichting
1. Huishoudelijk Reglement.
1933. 1 stuk
2. Statuten.
1933. 1 omslag
3. Aantekening betreffende samenwerking tussen Vlaamse verenigingen in Brussel.
[1932]. 1 stuk
II. Stukken betreffende de bestuursorganen
4-9. Verslagen.
1932-1938. 4 omslagen, twee delen en één stuk
4. 8 juni 1932 - 14 september 1932. 1 omslag
5. 21 november 1933. 1 stuk
6. 1934-1937. 1 omslag en 1 deel
7. 17 juli 1934 – 10 maart 1937. 1 deel
8. 1937 – 1938. 1 omslag
9. 1938. 1 omslag
10. Binnenkomende brieven.
24 juni 1932 – 9 september 1932. 1 omslag
11. Financiële stukken.
1935, 1938. 2 stukken
III. Stukken betreffende de werking uit hoofde van de belangenbehartiging van de
Vlamingen inzake onderwijs en taalwetgeving
12. Uitgaande brieven, origineel en afschriften.
7 september 1932, 7 juni 1935, 26 april 1938.
z.d. 1 omslag
13. Reclamekaart met oproep betreffende het onderwijs.
z.d. 1 stuk
14. Manifest betreffende de toenemende verfransing van Brussel.
[1938]. 1 stuk
74
15-16. Verslagen van de Onderwijscommissie over de toepassing van de wet van 14 juli 1932
in de scholen van het Brusselse.
1934-1935. 2 stukken
15. 8 augustus 1934.
16. 5 april 1935.
17. Brochure uitgegeven naar aanleiding van een studiedag georganiseerd door het
Verbond.
1935. 1 stuk
18. Brochure met oproep aan de Vlaamse huisvaders, met lijst van de scholen die Vlaamse
klassen inrichten.
[1936]. 1 stuk
IV. Stukken betreffende de organisatie van Vlaamse manifestaties in de hoofdstad
19. Toegangskaarten voor de eeuwfeestherdenking van Peter Benoit.
[1934]. 1 omslag
20-21. Programmaboekjes van de Guldensporenherdenking.
1934, 1936. 2 stukken
20. 1934. 1 stuk
21. 1936. 1 stuk
22. Uitnodigingsbrief voor het vijfde Vlaams Nationaal Zangfeest.
[1938]. 1 stuk
23. Programmaboekje van de Guldensporenherdenking, afschriften.
1939. 1 stuk
V. Persknipsels betreffende het Vlaamsch Verbond voor Brussel
24. Persknipsels betreffende het Vlaamsch Verbond voor Brussel.
14 juni 1932. 1 omslag
75
INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET COMITÉ TOT
BEVORDERING VAN HET VLAAMS LEVEN TE BRUSSEL
(1946-1949)
I. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD
A. Notulen van de algemene vergadering
1-2. 1948-1949. 2 omslagen
1. 1948.
2. 1949.
B. Notulen van de raad van bestuur
3-4. 1947-1949. 2 pakken
3. 1947.
4. 1948.
C. Briefwisseling
5-6. 1947- 1949. 2 pakken
5. 1947-1948.
6. 1949.
II. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN
A. Stukken betreffende de oprichting en organisatie
7. Dossier betreffende de oprichting van het Comité tot bevordering van het Vlaams leven
te Brussel.
1944-1946. 1 pak
8. Notulen van de vergaderingen die aanleiding gaven tot de oprichting van het Comité tot
bevordering van het Vlaams leven te Brussel.
1944 – 1946. 1 pak
9. Huishoudelijk reglement.
z.d. 1 stuk
10. Statuten.
1946. 1 omslag
11. Afschrift van de statuten.
1946. 1 omslag
76
12. Uittreksels uit het Belgisch Staatsblad betreffende de statuten en wijzigingen van de
statuten.
1946, 1949. 1 omslag
B. Stukken betreffende de Guldensporenherdenking
13-14. Programmaboekjes van de Guldensporenherdenking.
1947-1948. 2 delen
14. 1947.
15. 1948.
C. Manifesten
15. Manifesten. 1 omslag
z.d.
77
INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET VLAAMS
KOMITEE VOOR BRUSSEL (1949-2004)
I. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD
A. Notulen van de algemene vergadering
1-30. Notulen van de algemene vergadering, met bijlagen.
1954-2003. 1 deel, 15 pakken, 13 omslagen en 1 stuk
1. 1954-1971. 1 deel
Bevat ook de notulen van de raad van beheer en het dagelijks bestuur.
2. 1972-1973. 1 omslag
3. 1974-1975. 1 omslag
4. 1976-1977. 1 omslag
5. 1978. 1 omslag
6. 1979. 1 omslag
7. 1980. 1 omslag
8. 1981. 1 omslag
9. 1982. 1 omslag
10. 1983. 1 omslag
11. 1984. 1 omslag
12. 1985. 1 pak
13. 1986. 1 pak
14. 1987. 1 pak
15. 1988. 1 pak
16. 1989. 1 pak
17. 1990. 1 pak
18. 1991. 1 pak
19. 1992. 1 pak
20. 1993. 1 pak
21. 1994. 1 pak
22. 1995. 1 pak
23. 1996. 1 pak
24. 1997. 1 stuk
25. 1998. 1 pak
26. 1999. 1 pak
27. 2000. 1 pak
28. 2001. 1 omslag
29. 2002. 1 omslag
30. 2003. 1 omslag
78
B. Notulen van de Raad van Beheer
31-36. Notulen van de raad van beheer.
1954-1971, 1982-1985, 1987-1990, 1992-1994, 1998-2000. 1 deel, 5 pakken en
1 omslag
*** 1954-1971.
Bewaard in: nr. 1 van deze inventaris.
31. 1982-1984. 1 pak
32. 1985. 1 pak
33. 1987. 1 omslag
34. 1988-1990. 1 pak
35. 1992-1994. 1 pak
36. 1998-2000. 1 pak
C. Notulen van het Dagelijks Bestuur
37-50. Notulen van het dagelijks bestuur.
1983-1996. 14 pakken
37. 1983.
38. 1984.
39. 1985.
40. 1986.
41. 1987.
42. 1988.
43. 1989.
44. 1990.
45. 1991.
46. 1992.
47. 1993.
48. 1994.
49. 1995.
50. 1996.
D. Briefwisseling
51. Agenda van uitgaande brieven.
3 augustus 1983–16 januari 1984. 1 deel
Bevat achteraan een lijst met weldoeners voor de periode 1990-1992.
Brieven die in deze agenda vermeld worden, zijn bewaard in dossiers.
79
52-81. Inkomende stukken en minuten van uitgaande stukken.
1950-1983, 1985-2004. 30 pakken
52. 1950-1959. 1 pak
53. 1960-1975. 1 pak
54. 1982-1983, 1985. 1 pak
55. 1986-1987. 1 pak
56. 1988. 1 pak
57. 1989. 1 pak
58. 1990. 1 pak
59. 1991. 1 pak
60. 1992. 1 pak
61-64. 1993. 4 pakken
65-68. 1994. 4 pakken
69-74. 1995. 6 pakken
75-80. 1996. 6 pakken
81. 1997-2004. 1 pak
82-87. Minuten van uitgaande stukken van de commissies.
1960-1970. 3 pakken en 3 omslagen
82. Commissie grensgemeenten. 1 omslag
83. Commissie vrouwen. 1 omslag
84. Commissie zakenleven. 1 pak
85. Schoolcommissie. 1 omslag
86. Commissie ziekenhuizen. 1 pak
87. Feestcommissie. 1 pak
80
II. STUKKEN BETREFFENDE BIJZONDERE ONDERWERPEN
A. Stukken betreffende de oprichting en organisatie
88. Concept van het huishoudelijk reglement.
[1949]. 1 omslag
89. Huishoudelijk reglement en statuten.
[1949]. 1 pak
90. Minuten van uitgaande stukken betreffende de wijziging van de statuten in het
Belgisch Staatsblad.
1950. 1 omslag
91. Afschriften van uittreksels uit het Belgisch Staatsblad met de statuten en wijzigingen
aan de statuten.
1950. 1 omslag
92. Huishoudelijk reglement zoals goedgekeurd door de raad van beheer op 28 januari
1994.
1994. 1 omslag
B. Stukken betreffende het bestuur
93. Ledenlijsten van de raad van beheer.
1946-1972, 1974. 1 pak
94. Ledenlijst van de redactieraad en het dagelijks bestuur.
z.d. 1 stuk
94a. Adreskaarten van het VKB.
z.d. 1 omslag
94b. Kattebelletjes van het VKB.
z.d. 1 omslag
94c. Stukken betreffende de ‘Kontaktcommissie’ van het VKB.
1969. 1 pak
C. Stukken betreffende de verwerving en het beheer van bezittingen
1. Het beheer van het gebouw in de Rijkeklarenstraat 45
95. Dossier betreffende de aankoop van het gebouw.
1966-1968. 1 omslag
96. Aankoopakte van het gebouw.
31 oktober 1968. 1 stuk
81
97-99. Dossiers betreffende het onderhoud van het gebouw.
1968-1973, 1983-1993. 2 pakken en 1 omslag
97. 1968. 1 omslag
98. 1969-1973. 1 pak
99. 1983-1993. 1 pak
100. Dossier betreffende het verhuren van lokalen en verdiepingen.
1969. 1 omslag
101. Briefwisseling met de Kring Vlaams Gezelschapsleven betreffende het gebruik van een
kamer op de eerste verdieping.
1972. 1 omslag
102. Dossier betreffende de aansluiting op de waterleiding.
1968-1973. 1 omslag
103. Dossier betreffende de reinigingsdienst.
1968. 1 omslag
2. Het beheer van roerend goed
104-105. Dossiers betreffende de aankoop van informaticamateriaal.
1989-1991, 1997. 1 pak en 1 omslag
104. 1989-1991. 1 pak
105. 1997. 1 omslag
3. Het beheer van het archief
106. Dossier betreffende de overdracht van archief naar het Archief voor het Vlaams leven
te Brussel.
1982-1984. 1 pak
4. Legaten
107. Dossier betreffende de nalatenschap van Guillaume Bogaerts.
1984-1985. 1 pak
108-110. Dossier betreffende de nalatenschap van Amandus Verbruggen.
1986-1992. 3 pakken
111-112. Dossier betreffende de nalatenschap van François Van De Weghe.
1987-1989. 2 pakken
113-114. Dossier betreffende de nalatenschap van Edouard Demesmaeker.
1991-1993. 2 pakken
82
D. Stukken betreffende het financieel beheer
1. Stukken betreffende personeelskosten
115-120. Dossiers betreffende de personeelslonen.
1983-1988. 6 pakken
115. 1983.
116. 1984.
117. 1985.
118. 1986.
119. 1987.
120. 1988.
121. Sociale balans.
2001. 1 omslag
2. Facturen
122-151. Facturen.
1969-1972, 1980-2002. 29 pakken en 1 omslag
122-123. 1969-1972. 2 pakken
124-127. 1980-1988. 4 pakken
128-130. 1989-1991. 3 pakken
131-133. 1992-1994. 3 pakken
134-136. 1995-1996. 3 pakken
137-138. 1995. 2 pakken
139-142. 1997. 4 pakken
143-145. 1998. 3 pakken
146. 1999. 1 pak
147. 2000-2001. 1 omslag
148-151. 2002. 4 pakken
3. Stukken betreffende het beheer van de bankrekeningen
152. Dossier betreffende het maken van een nieuwe volmachtkaart bij de Kredietbank.
1990-1992. 1 pak
153. Dossier betreffende de geldtransfers tussen het Karel Bulsfonds en het Vlaams Komitee
voor Brussel.
83
1996-1998. 1 pak
154. Stukken betreffende de bankrekening bij CERA.
z.d. 1 omslag
155. Staat met de saldi op zicht- en spaarrekeningen .
[2001]. 1 stuk
156. Stukken betreffende een effectenrekening bij KBC.
2000-2002. 1 omslag
4. Boekhouding
157-160. Concepten van journaals, grootboeken en balansen.
1995-2001. 4 pakken
161-175. Grootboeken.
1962-1968, 1986-1998. 12 delen en 3 pakken
161. 1962-1968. 1 deel
162. 1986. 1 deel
Bevat ook het journaal van het jaar 1986.
163. 1987. 1 deel
Bevat ook het journaal van het jaar 1987.
164. 1988. 1 deel
Bevat ook het journaal van het jaar 1988.
165. 1989. 1 deel
Bevat ook het journaal van het jaar 1989.
166. 1990. 1 deel
Bevat ook het journaal van het jaar 1990.
167. 1991. 1 deel
168. 1992. 1 deel
169. 1993. 1 deel
170. 1994. 1 deel
171. 1995. 1 deel
172-173. 1996. 1 deel en 1 pak
174. 1997. 1 pak
175. 1998. 1 pak
176-183. Journaals.
1986-1998.
*** 1986.
Bewaard in: nr. 162 van deze inventaris.
*** 1987.
Bewaard in: nr. 163 van deze inventaris.
*** 1988.
84
Bewaard in: nr. 164 van deze inventaris.
*** 1989.
Bewaard in: nr. 165 van deze inventaris.
*** 1990.
Bewaard in: nr. 166 van deze inventaris.
176. 1991.
177. 1992. 1 deel
178. 1993. 1 deel
179. 1994. 1 deel
180. 1995. 1 deel
181. 1996. 1 pak
182. 1997. 1 pak
183. 1998. 1 pak
183a-183d.1999 4 pakken
184-204. Afschriften van rekeninguittreksels.
1997-1999. 21 pakken
184-191. 1997. 8 pakken
192-201. 1998. 10 pakken
202-204. 1999. 3 pakken
5. Financiële verantwoording
205-206. Winst- en verliesrekeningen.
1977-1993. 2 pakken
205. 1977-1986.
206. 1987-1993.
6. Stukken betreffende de financiering van projecten
207. Dossier betreffende de financiering van de colloquia van 1997, 1998, 1999; het 65-jarig
jubileum en de uitreiking van de Albert De Cuyperprijs in 1999.
1997-1999. 1 pak
7. Stukken betreffende subsidies
208. Dossier betreffende de subsidies van de Kultuurraad voor Vlaanderen.
1959-1971. 2 pakken
209-220. Dossiers betreffende de subsidies van de Nederlandse Commissie voor Cultuur.
1975-1989. 9 pakken en 3 omslagen
209. 1975-1980. 1 omslag
210. 1981. 1 pak
211. 1982. 1 omslag
85
212-213. 1983. 2 pakken
214. 1984. 1 pak
215. 1985. 1 omslag
216. 1986. 1 pak
217. 1987. 1 pak
218. 1988. 1 pak
219-220. 1989. 2 pakken
221-223. Dossiers betreffende de subsidies van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
1990-1994. 3 pakken
221. 1990-1991. 1 pak
222-223. 1992-1994. 2 pakken
224. Dossier betreffende de schrapping van de subsidie van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie voor De Brusselse Post.
1990. 1 pak
225. Briefwisseling met de minister van economie van de Brusselse Hoofdstedelijke
Executieve betreffende subsidiëring.
1991. 1 omslag
226. Briefwisseling met Jos Chabert over de financiële steun aan de Brusselse Post door de
Vlaamse Gemeenschapscommissie voor het jaar 1993.
1992. 1 omslag
8. Stukken betreffende financiële steun
227. Minuten van uitgaande stukken betreffende oproepen tot financiële steun.
[1950]-1973. 1 pak
228. Dossier betreffende de financiële steun voor de aankoop van het huis in de
Rijkeklarenstraat 45.
1966. 1 pak
229-241. Dossiers betreffende financiële steun.
1980-1996. 10 pakken en 3 omslagen
229. 1980. 1 omslag
230. 1981. 1 omslag
231. 1982. 1 pak
232. 1983. 1 pak
233. 1984. 1 pak
234. 1985. 1 pak
235. 1986. 1 pak
236. 1988. 1 pak
237. 1989. 1 pak
86
238. 1990. 1 pak
239. 1991. 1 pak
240. 1994. 1 omslag
241. 1995-1996. 1 pak
*** Lijst met weldoeners.
1990-1992.
Bewaard in: nr. 51 van deze inventaris.
242. Lijsten met weldoeners.
1995-2000. 1 pak
E. Stukken betreffende het ledenbeheer
242a. Staten met de namen en adressen van de leden van het uitvoerend bestuur van de
aangesloten verenigingen.
1961-1964 1 pak
243. Aansluitingsformulieren.
1963. 1 pak
244-254. Dossiers betreffende lidmaatschappen.
1980-1990. 6 pakken en 5 omslagen
244. 1980. 1 omslag
245. 1981. 1 omslag
246. 1982. 1 omslag
247. 1983. 1 omslag
248. 1984. 1 omslag
249. 1985. 1 pak
250. 1986. 1 pak
251. 1987. 1 pak
252. 1988. 1 pak
253. 1989. 1 pak
254. 1990. 1 pak
255. Ledenlijst.
1990-1992. 1 deel
256. Concepten en minuten van uitgaande stukken en inkomende stukken betreffende de
vraag tot aansluiting bij het Vlaams Komitee voor Brussel.
1993-1996. 1 pak
257. Bidprentjes, rouwbetuigingen en overlijdensberichten van leden en kennissen van het
Vlaams Komitee voor Brussel.
1990-1998. 1 pak
87
F. Stukken betreffende de activiteiten
1. Promotie voeren 258. Onderwerpsmap betreffende de geschiedenis van het Vlaams Komitee voor Brussel.
z.d. 1 pak
259. Concepten van slogans en teksten van het Vlaams Komitee voor Brussel.
z.d. 1 pak
260. Stukken betreffende promotiemateriaal van allerlei acties.
1950-1966. 1 pak
261. Folders, brochures en pamfletten van het Vlaams Komitee voor Brussel.
1950-1989. 1 pak
262. Omzendbrieven, proclamaties, resoluties, open brieven, werkingsverslagen,
persberichten en informatiebrochures van het Vlaams Komitee voor Brussel.
[1962-1965]. 1 pak
263. Dossiers betreffende de radio- en televisie optredens van het Vlaams Komitee voor
Brussel.
1962-1963. 1 pak
264. Dossier betreffende het verspreiden van propagandamateriaal tijdens Brusselieren.
1959-1984. 1 pak
2. Medewerking verlenen aan activiteiten
a. Congres der Brusselse Vlamingen
265-268. Dossier betreffende het Tweede Congres van de Brusselse Vlamingen.
1979-1980. 4 pakken
269-273. Dossier betreffende het Vierde Congres van de Brusselse Vlamingen.
1993-1994. 4 pakken en 1 omslag
b. Guldensporenherdenking
274-279. Dossiers betreffende de Guldensporenherdenking.
1950, 1955-1956, 1961, 1964, 1967, 1972, 1974-1975, 1978, 1987-1988, 1989, 1990-
1992. 6 pakken
274. 1950, 1955-1956.
275. 1961, 1964, 1967.
276. 1972, 1974-1975, 1978 .
277. 1987-1988.
278. 1989.
279. 1990-1992.
88
3. De organisatie van festiviteiten
a. Albert De Cuyperprijs
280-289. Dossiers betreffende de organisatie van de Albert De Cuyperprijs.
1994-2002. 10 pakken
280. 1994. 1 pak
281. 1995. 1 pak
282. 1996. 1 pak
283. 1997. 1 pak
284. 1998. 1 pak
285. 1999. 1 pak
286. 2000. 1 pak
287. 2001. 1 pak
288-289. 2002. 2 pakken
290. Brochure (speciale editie van De Brusselse Post) Uitdagingen voor het
Nederlandstalig onderwijs in Brussel naar aanleiding van de toekenning van de
erepenning Albert De Cuyper aan Gijs Garré.
2004. 1 deel
291-294. Foto’s en fotonegatieven van de uitreiking van de Albert De Cuyperprijs.
1994-2002. 4 pakken
b. Jubilea
295-296. Dossier betreffende de organisatie van het 65-jarig jubileum van Vlaams Komitee
Brussel en de uitreiking van de Visser-Neerlandiaprijs op 12 februari 1999.
1998-1999. 2 pakken
297-301. Dossier betreffende het 50-jarig jubileum van De Brusselse Post.
2000. 5 pakken
c. Zang-en dansfeest
202-305. Dossier betreffende de organisatie van een zang- en dansfeest op 8 juli 1958.
1957-1958. 4 pakken
4. De organisatie van debatten en bezinningsdagen
306. Dossier betreffende de organisatie van de debatavond ‘Een Vlaamse sociale
zekerheid…ook voor Brussel’ met medewerking van de Vlaamse Volksbeweging Brussel.
z.d. 1 pak
307. Dossier betreffende de organisatie van de debatavond ‘subnationaliteit’.
1988. 1 pak
89
308. Dossier betreffende de organisatie van de debatavond ‘Fusie(s) van de Brusselse
gemeenten? Of niet?’ met medewerking van het Algemeen Nederlands Verbond.
1989. 1 pak
309. Dossier betreffende de organisatie van de debatavond ‘De financiering van gewesten en
gemeenschappen’.
1988. 1 pak
310. Dossier betreffende de organisatie van een bezinningsdag ‘Een statuut van de
Nederlandstalige Brusselaars en hun verhoudingen tot Vlaanderen en Europa’.
1990. 1 pak
310a. Dossier betreffende de deelname van het VKB aan een hoorzitting van de Vlaamse
Raad op 4 maart 1988.
1988. 1 pak
5. De organisatie van colloquia
a. Brussel na 18 juni 1989 – 13 mei 1989
311. Dossier betreffende de financiering van het colloquium.
1989. 1 pak
312. Verslagen van de werkgroep ‘Culturele uitstraling’ van de Nederlandse commissie voor
cultuur van de Brusselse agglomeratie belast met de organisatie van het colloquium.
1989. 1 omslag
313. Briefwisseling omtrent het colloquium.
1989. 1 pak
314. Verslagboek van het colloquium, met concepten.
1989. 1 deel
315. Programma van het colloquium.
1989. 1 omslag
316. Persmededeling over het colloquium.
1989. 1 omslag
317. Persknipsels over het colloquium.
1989. 1 pak
b. Migratie en migranten – 28 mei 1990
318. Dossier betreffende de financiering van het colloquium.
1989. 1 pak
319. Verslagen van vergaderingen van de werkgroepen belast met de organisatie van het
colloquium.
1990. 1 pak
320. Concepten van de bijdragen tot het verslagboek van het colloquium.
1990. 1 pak
90
321-322. Verslagboek van het colloquium.
1990. 2 pakken
323. Inkomende brieven met verontschuldigingen voor het colloquium.
1990. 1 omslag
324. Persmededeling over het colloquium.
1990. 1 stuk
325. Persknipsels over het colloquium.
1990. 1 pak
c. De gevolgen voor Brussel van een eventuele federalisering van de sociale
zekerheid – 12 april 1997
326-328. Verslagen van de werkgroep belast met de organisatie van het colloquium.
1995. 3 pakken
329. Dossier betreffende het boek De Vlaamse sociale zekerheid in 101 vragen en
antwoorden.
1995. 1 pak
330. Dossier betreffende de subsidiëring en financiering van het colloquium.
1997. 1 pak
331. Dossier betreffende de voorbereiding van het verslagboek van het colloquium.
1997. 1 pak
332. Dossier betreffende de uit te nodigen personen voor het colloquium.
1997. 1 pak
333. Inschrijvingslijsten voor het colloquium.
1997. 1 pak
334. Antwoordkaarten en afschriften van antwoordkaarten, ingekomen brieven met
verontschuldigingen voor het colloquium.
1997. 1 pak
335. Afschriften van rekeninguittreksels betreffende het inschrijvingsgeld voor het
colloquium.
1997. 1 pak
336. Verslagboek van het colloquium.
1997. 1 band
337. Persmap van het colloquium.
1997. 1 band
338. Briefwisseling omtrent het colloquium.
1997-1998. 1 pak
d. Het Nederlandstalige zorgaanbod in Brussel – 9 mei 1998
339. Verslagen van de werkgroep belast met de organisatie van het colloquium.
1997-1998. 1 pak
91
340. Financiële verslagen met bijlagen van het colloquium.
1998. 1 omslag
341. Briefwisseling omtrent het colloquium.
1998. 1 pak
342. Dossier betreffende de persvoorstelling van het colloquium.
1998. 1 omslag
343. Uitnodigingskaart voor het colloquium.
1998. 1 stuk
344. Antwoordkaarten en afschriften van antwoordkaarten betreffende de inschrijvingen
voor het colloquium.
1998. 1 omslag
345. Inschrijvingslijsten voor het colloquium.
1998. 1 omslag
346. Concepten van de bijdragen tot het verslagboek van het colloquium.
1998. 1 pak
348. Verslagboek van het colloquium.
1998. 1 pak
347. Onderwerpsmap betreffende de MUG diensten .
1998. 1 pak
Bevat ook een verslag van de ad-hoc werkgroep medische urgentiediensten van 30 juni
1998. Deze werkgroep was opgericht als gevolg van het colloquium.
e. Brussel & het Nederlands. Het Nederlands, factor van sociale en
economische ontplooiing – 8 mei 1999
349. Verslagen van de werkgroep belast met de organisatie van het colloquium.
1999. 1 omslag
350-351. Briefwisseling omtrent het colloquium.
1999. 2 pakken
352-353. Facturen van het colloquium.
1999. 2 pakken
354. Uitnodigingskaart voor het colloquium.
1999. 1 stuk
355. Persbericht over het colloquium.
1999. 1 omslag
356. Ingekomen brieven en antwoordkaarten met inschrijvingen voor het colloquium.
1999. 1 pak
357. Inschrijvingslijsten voor het colloquium.
1999. 1 pak
358. Programma van het colloquium.
1999. 1 stuk
92
359. Concepten van de bijdragen tot het verslagboek van het colloquium.
1999. 1 omslag
360. Verslagboek van het colloquium.
1999. 1 pak
361. Nota ‘Politieke conclusies van het Vlaams Komitee voor Brussel na het colloquium
Brussel & het Nederlands. Het Nederlands, factor van sociale en economische
ontplooiing’.
1999. 1 omslag
6. De organisatie van persconferenties
362. Persmap en persknipsels betreffende de persconferentie ‘Toekennen gemeentelijk
stemrecht aan EG-burgers en gevolgen voor Vlaanderen’ georganiseerd met
medewerking van het Komitee der randgemeenten, het Vlaams Komitee Druivenstreek
en de Vlaamse Volksbeweging.
1990. 1 omslag
363. Dossier betreffende de persconferentie ‘De inplanting van de EG in Brussel en de
gevolgen’ georganiseerd met medewerking van de Vlaamse Volksbeweging Brussel.
1991. 1 pak
364. Dossier betreffende de persconferentie ‘Problemen na verschillende inbraken in het
Vlaams Komitee voor Brussel-gebouw, het Vlaams Komitee voor Brussel en de
Europese actualiteit’.
1993. 1 pak
365. Dossier betreffende de persconferentie ‘Memorandum voor de Vlaamse Regering:
proeve van een reddingsprogramma voor de Vlaamse gemeenschap van Brussel’.
1995. 1 pak
366. Dossier betreffende de persconferentie ‘Een taalwetgeving voor Europa’.
1996. 1 pak
367. Dossier betreffende de persconferentie over De Brusselse Post.
1997. 1 pak
368. Dossier betreffende de persconferentie over de vervolging van de MIVB wegens
taalgebruik.
2001. 1 omslag
369. Dossier betreffende de persconferentie 'Ondanks subsidiestop zet het Vlaams Komitee
voor Brussel door'.
2002. 1 omslag
7. Het opstellen van persberichten en moties
370-390. Dossiers betreffende persberichten en moties.
1961-1976, 1980-1987, 1989-1997. 19 pakken en 2 omslagen
93
370. 1961-1964. 1 pak
371. 1965. 1 pak
372. 1966-1967. 1 pak
373. 1968-1969. 1 pak
374. 1970. 1 pak
375. 1971. 1 pak
376. 1972. 1 pak
377-378. 1973. 2 pakken
379. 1974. 1 pak
380 1975. 1 pak
381. 1980. 1 pak
382. 1981. 1 pak
383. 1982. 1 pak
384. 1983. 1 pak
385. 1984. 1 pak
386. 1985. 1 pak
387. 1986. 1 omslag
388. 1987. 1 pak
389. 1989-1991. 1 pak
390. 1993-1997. 1 omslag
8. Het stellen van parlementaire vragen
391. Dossiers betreffende gestelde parlementaire vragen.
1963-1965. 1 pak
392-415. Dossiers betreffende gestelde parlementaire vragen.
1982-1987. 22 pakken en 2 omslagen
Alfabetisch geordend op domein van bevoegdheidsdomein van de minister of
staatssecretaris aan wie een vraag wordt gesteld.
392-398. A-F. 7 pakken
399-407. J-O. 7 pakken en 2 omslagen
408- 415. S-Z . 8 pakken
416-423. Dossiers betreffende gestelde parlementaire vragen.
1988-1990. 8 pakken
Alfabetisch geordend op domein van bevoegdheidsdomein van de minister of
staatssecretaris aan wie een vraag wordt gesteld.
416-419. A-F. 4 pakken
420-421. J-O. 2 pakken
422-423. S-Z. 2 pakken
94
424. Dossiers betreffende parlementaire vragen aan alle centrale ministers en regeringsleden.
1982-1989. 1 pak
425. Briefwisseling met politici in verband met het stellen van parlementaire vragen.
1983-1990. 1 pak
426. Dossiers betreffende gestelde parlementaire vragen in verband met klachten over het
taalgebruik van de eerste minister.
1984-1990. 1 pak
427-428. Dossier betreffende parlementaire vragen over het respect voor de taalwetgeving.
1989-1990. 2 pakken
429-431. Dossiers betreffende parlementaire vragen over het budget voor de verspreiding van
kranten en tijdschriften binnen de overheidsdiensten.
1990. 3 pakken
9. Indienen van klachten in verband met taalgebruik en het niet respecteren van de
taalwet
a. 1950-1969
432-435. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik.
1954-1960, 1968. 4 pakken
432. 1954-1955.
433. 1956.
434. 1957-1961.
435. 1968.
436. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik op de lichtfeesten.
1955. 1 omslag
437. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de telefooncentrales van
verschillende ministeries.
1957-1964. 1 pak
438. Dossier betreffende het niet aanwerven van Vlaamse aannemers in Brusselse
gemeentebesturen.
1958-1959. 1 pak
b. 1970-1995
(1) Indienen van klachten betreffende de autosector
439. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Koninklijke
Belgische Touring Club.
1982-1990. 1 pak
95
(2) Indienen van klachten betreffende ambassades en ambassadeurs
440. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik van ambassades en
ambassadeurs.
1972. 1 pak
(3) Indienen van klachten betreffende banken
441. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Algemene Spaar- en
Lijfrentekas.
1982-1990. 1 pak
442. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Antwerpse
Hypotheekkas AN-HYP.
1987. 1 pak
443. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Bank Brussel Lambert.
1982-1990. 1 pak
444. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Centraal Bureau voor
Hypothecair Krediet.
1982-1983. 1 pak
445. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij Eural Spaarkas.
1984. 1 omslag
446-447. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Gemeentekrediet.
1983-1991. 2 pakken
448. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Nationale Maatschappij
voor Krediet aan de Nijverheid.
1983-1989. 1 pak
449. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Nationale Bank van
België.
1981-1987. 1 pak
450. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de Nederlandse
Middenstandsbank .
1990. 1 omslag
451. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Kredietbank .
1983-1987. 1 pak
452. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Nationaal Instituut
voor Landbouwkrediet.
1983-1985. 1 pak
453. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Generale Bank.
1982-1989. 1 pak
454. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Herdisconterings- en
Waarborginstituut.
1982-1983. 1 pak
96
455. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Nationale Kas voor
Beroepskrediet.
1982-1983. 1 pak
456. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Paribas Bank België
en Sofibank.
1986-1987. 1 omslag
457. Dossiers betreffende het niet respecteren van de taalwetgeving bij openbare financiële
instellingen.
1982-1988. 1 pak
458. Dossier betreffende klacht in verband met taalgebruik bij de Belgische Vereniging der
Banken.
1982. 1 omslag
458a. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Beurscommissie.
1981-1982, 1986. 1 pak
(4) Indienen van klachten betreffende bedrijven uit het buitenland
459. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in Nederlandse bedrijven.
1988-1990. 1 pak
460. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in bedrijven die buiten
België en Nederland gehuisvest zijn.
1989-1990. 1 pak
(5) Indienen van klachten betreffende het Belgisch Staatsblad
461-462. Dossiers betreffende klachten tegen firma's in het Nederlandse taalgebied wegens
onwettige publicaties in het Belgisch Staatsblad.
1970. 2 pakken
463-468. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in de bijlagen bij het Belgisch
Staatsblad.
1982. 6 pakken
469-470. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in de bijlagen bij het Belgisch
Staatsblad door handelsvennootschappen.
1982. 2 pakken
471-473. Dossiers betreffende de antwoorden van vennootschappen, b.v.b.a.'s en vzw's op de
klachten in verband met het taalgebruik in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.
1982-1983. 3 pakken
(6) Indienen van klachten betreffende beurzen en jaarsalons
474. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij beurzen en salons.
1987-1988. 1 pak
475. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik op Batibouw.
1989. 1 omslag
97
476. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij Flanders Expo.
1989-1990. 1 pak
477. Minuut van een uitgaande brief betreffende een klacht in verband met taalgebruik op de
Antiekbeurs van Vlaanderen.
1990. 1 stuk
478. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de Internationale
Jaarbeurs van Brussel.
1982. 1 omslag
(7) Indienen van klachten betreffende het ‘Bloc de la liberté linguistique’
479. Dossier betreffende een klacht tegen het ‘Bloc de la liberté linguistique’ wegens het niet
naleven van de taalwet.
1954. 1 pak
(8) Indienen van klachten betreffende de Belgische Radio- en Televisieomroeporganisatie
(BRT)
480-481. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op de BRT.
1981-1990. 2 pakken
480. 1981-1986.
481. 1987-1990.
(9) Indienen van klachten betreffende Coditel
482. Dossier betreffende een klacht betreffende het niet ontvangen van Nederland 3 bij
CODITEL.
1988. 1 omslag
(10) Indienen van klachten betreffende de communicatie en klantvriendelijkheid van bedrijven
483-518. Dossiers betreffende het verspreiden van eentalige reclame te Brussel, tweetalige
reclame te Vlaanderen en het tewerkstellen van eentalige verkoper.
1970-1971, 1980-1990. 35 pakken en 1 omslag
483. 1970-1971. 1 pak
484. 1980. 1 pak
485-486. 1981. 2 pakken
487-490. 1982. 4 pakken
491-493. 1983. 3 pakken
494-497. 1984. 3 pakken en 1 omslag
498-499. 1985. 2 pakken
500-502. 1986. 3 pakken
503-504. 1987. 2 pakken
505-506. 1988. 2 pakken
98
507-511. 1989. 5 pakken
512-518. 1990. 7 pakken
(11) Indienen van klachten betreffende culturele evenementen en organisaties
519. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Festival van
Vlaanderen.
1981, 1984, 1989-1990 . 1 pak
520. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik in het Paul Delvauxmuseum.
1989. 1 omslag
521. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in het Paleis voor Schone
Kunsten en de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België.
1989. 1 pak
522. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op de filmexpo Cités-Cinés in
Gent.
1989-1990. 1 pak
522a. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Belgische Mediatheek.
1981-1984. 1 pak
522b. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in de culturele sector in het
algemeen.
1983-1990. 1 pak
522c. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Belgische Muntclub.
1990. 1 omslag
(12) Indienen van klachten betreffende distributiemaatschappijen
523. Dossier betreffende de inbreuken van de Brusselse Intercommunale Watermaatschappij
op de taalwet.
1959-1970. 1 pak
524. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de nationale maatschappij
der waterleidingen .
1982-1984. 1 omslag
525-527. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij Brusselse
distributiemaatschappijen.
1982-1990. 3 pakken
(13) Indienen van klachten betreffende de Europese Gemeenschap en het Europees Parlement
528. Dossier betreffende de taaldiscriminatie bij de Europese Gemeenschap.
1972. 1 omslag
529. Dossier betreffende klachten over het taalgebruik bij de verkiezingen voor het Europees
Parlement in 1979 en 1984.
1979, 1984. 1 pak
99
530. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de verschillende
instellingen van de Europese Gemeenschap.
1980-1991. 1 pak
531. Dossier betreffende de open brief ‘Brussel, hoofdstad van Europa’, verzonden naar de
Vlaamse en Nederlandse leden van het Europees parlement.
1991. 1 pak
531a. Briefwisseling met de Nederlandse leden van het Europees parlement betreffende
klachten over hun taalgebruik.
1991. 1 pak
(14) Indienen van klachten betreffende gebruiksaanwijzingen en etikettering
532-539. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op gebruiksaanwijzingen van
bedrijven uit België.
1982-1990. 8 pakken
532. 1982-1983. 1 pak
533. 1984-1985. 1 pak
534. 1986-1987. 1 pak
535-537. 1988. 3 pakken
538. 1989. 1 pak
539. 1990. 1 pak
540-541. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op gebruiksaanwijzingen van
bedrijven uit Nederland.
1984-1987. 2 pakken
540. 1984-1985.
541. 1986-1987.
542. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op gebruiksaanwijzingen van
bedrijven die niet in België of Nederland gehuisvest zijn.
1985-1988. 1 pak
543-547. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op gebruiksaanwijzingen bij
het Belgisch Ministerie van Economische Zaken.
1984-1988. 2 pakken en 3 omslagen
543. 1984-1985. 1 omslag
544. 1986. 1 pak
545-547. 1987-1988. 1 pak en 2 omslagen
548. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op etikettering en
gebruiksaanwijzingen bij de Nederlandse Keuringsdienst van Waren,
Nederlands Ministerie van Economische Zaken en Volksgezondheid.
1983-1988. 1 pak
100
549. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op de etikettering bij het
Belgisch Ministerie van Economische Zaken.
1988-1991. 1 pak
(15) Indienen van klachten betreffende gemeenten
(a) Brusselse gemeenten
550. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de gemeente Anderlecht.
1986. 1 omslag
551. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Elsene,
Etterbeek en Evere.
1983-1988. 1 pak
552. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Ganshoren,
Jette en Koekelberg.
1957-1988. 1 pak
553. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Oudergem
en Schaarbeek.
1983-1986. 1 pak
554. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Sint-Agatha-
Berchem en Sint-Gillis.
(1957-1958) 1984-1988. 1 pak
Stukken uit de jaren vijftig bevatten informatie over de gemeenten in kwestie en zijn
retroacta. Ze dateren voor de aanvang van de zaak en kunnen als bijlagen
beschouwd worden.
555. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Sint-Jans-
Molenbeek en Sint-Joost-ten-Node.
1971-1974. 1 pak
556. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Stad Brussel.
1983-1986. 1 pak
557. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeenten Ukkel, Sint-
Pieters-Woluwe en Vorst.
(1964-1965) 1986-1996. 1 pak
Stukken uit de jaren zestig bevatten informatie over de gemeenten in kwestie en zijn
retroacta. Ze dateren voor de aanvang van de zaak en kunnen als bijlagen beschouwd
worden.
558. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de gemeente Sint-
Lambrechts-Woluwe.
(1964-1965) 1997- 1998. 1 pak
Stukken uit de jaren zestig bevatten informatie over de gemeenten in kwestie en zijn
retroacta. Ze dateren voor de aanvang van de zaak en kunnen als bijlagen beschouwd
worden.
101
(b) Vlaamse Gemeenten
559-561. Dossiers betreffende formele klachten bij de vaste commissie voor taaltoezicht wegens
het niet naleven van de taalwet door Vlaamse gemeenten.
1981-1990. 3 pakken
559. 1981-1984.
560. 1985-1988.
561. 1989-1990.
562-563. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in Vlaamse gemeenten die
niet bij de vaste commissie voor taaltoezicht werden ingediend.
1982-1990. 2 pakken
564. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in de regio Gent.
1982-1990. 1 pak
(16) Indienen van klachten betreffende gerechtsdeurwaarders
565-567. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij gerechtsdeurwaarders
1982-1984, 1988-1990. 3 pakken
565. 1982-1984.
566. 1988.
567. 1989-1990.
(17) Indienen van klachten betreffende gezondheidsaangelegenheden
568. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de administratieve
gezondheidsdienst.
1974. 1 omslag
569. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in de medische sector.
1982-1990. 1 pak
570. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Rode Kruis.
1983-1990. 1 pak
571. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij ‘Leven zonder vrees -
dienst anti-kanker’.
1989. 1 pak
572. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij Artsen zonder Grenzen
vzw.
1990. 1 omslag
573. Dossier betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij de Vereniging voor
Kankerbestrijding vzw.
1990. 1 omslag
102
(18) Indienen van klachten betreffende golfclubs
574. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij golfclubs.
1989. 1 pak
(19) Indienen van klachten betreffende grootwarenhuizen
575-577. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij GB-INNO-BM.
1982-1990. 3 pakken
575. 1982-1983.
576. 1984-1988.
577. 1989-1990.
578. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij Makro, Ikea, Colruyt en
C&A.
1982-1990. 1 pak
579. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij N.V. Delhaize.
1982-1989. 1 pak
(20) Indienen van klachten betreffende identiteitskaarten
580-582. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op identiteitskaarten.
1984-1988. 3 pakken
580. 1984-1985.
581. 1986.
582. 1987-1988.
583. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik op identiteitskaarten in Sint-
Jans-Molenbeek.
1989-1990. 1 omslag
(21) Indienen van klachten betreffende justitie
584-592. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in het domein van justitie
Het gaat om klachten gericht tegen de politie, het gevangeniswezen, het parket enz.
1975, 1982-1989. 9 omslagen
584. 1975.
585. 1982.
586. 1983.
587. 1984.
588. 1985.
589. 1986.
590. 1987.
591. 1988.
592. 1989.
103
(22) Indienen van klachten betreffende kerkelijke aangelegenheden
593-596. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in kerkelijke
aangelegenheden.
1957-1968, 1974-1981, 1983-1991. 3 pakken en 1 omslag
593. 1957-1968. 1 omslag
594. 1974-1981. 1 pak
595. 1983-1986. 1 pak
596. 1987-1991. 1 pak
597. Dossier betreffende de klacht in verband met de afwezigheid van het Nederlands in de
OLV Rijke Klaren Kerk.
1989-1990. 1 pak
(23) Indienen van klachten betreffende kunstgallerijen
598. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij kunstgallerijen.
1984-1990. 1 pak
(24) Indienen van klachten betreffende de kust
599. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in ‘Het magazine van het
festival van de kust’.
1989. 1 pak
(25) Indienen van klachten betreffende landbouw
600-602. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in het domein van de
landbouw.
1982-1983, 1985-1990. 3 pakken
600. 1982.
601. 1983.
602. 1985-1990.
(26) Indienen van klachten betreffende de Nationale Luchthaven
603. Dossier betreffende de klacht over de benaming van de Nationale Luchthaven.
1972. 1 omslag
(27) Indienen van klachten betreffende ministeries en ministers
604. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij de telefooncentrales
van de ministeries.
1971-1976. 1 pak
605. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij het ministerie van
financiën.
1979-1986 6 pakken
104
606-616. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij het ministerie van
landsverdediging.
1982-1990. 10 pakken en 1 omslag
606. 1982. 1 pak
607. 1983. 1 pak
608. 1984. 1 pak
609. 1985. 1 omslag
610. 1986. 1 pak
611. 1987. 1 pak
612. 1988. 1 pak
613-614. 1989. 2 pakken
615-616. 1990. 2 pakken
617. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de voorzitter van de
senaat.
1981-1990. 1 pak
618. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Vlaamse
gemeenschapsministers.
1982-1990. 1 pak
619. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik gericht aan de ministers van
de Brusselse regering.
1982-1990. 1 pak
620-621. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik gericht aan de federale
regeringsministers.
1982-1990. 2 pakken
622. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik aan de Executive der
Deutschsprachigen Gemeinschaft.
1985 1 omslag
623. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de minister van
binnenlandse zaken.
1989-1990. 1 pak
624. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de vaste commissie voor
taaltoezicht over de Waalse gewestminister voor water, leefmilieu en landelijk
leven.
1984. 1 omslag
625. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het ministerie van
verkeerswezen.
1984-1989. 1 pak
626. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik aan de minister van
volksgezondheid.
1989-1990. 1 pak
105
626a-626d. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik aan de minister van
buitenlandse zaken.
1981-1990. 4 pakken
626e. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik aan de staatssecretaris voor
het Brussels Gewest.
1989-1990. 1 pak
(28) Indienen van klachten betreffende het Nationaal Instituut voor Oud-Strijders en
Oorlogslachtoffers
627. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Nationaal Instituut
voor Oud-Strijders en Oorlogslachtoffers.
1984-1986. 1 pak
(29) Indienen van klachten betreffende notarissen
628. Dossier betreffende taalklachten over de Vlaamse en Brusselse notarissen.
1966-1974. 1 pak
(30) Indienen van klachten betreffende onderwijs
629-640. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in het onderwijs.
1971-1976, 1982-1991. 11 pakken en 1 omslag
629. 1971-1976. 1 pak
630. 1982. 1 pak
631. 1983. 1 pak
632. 1984. 1 pak
633. 1985. 1 pak
634. 1986. 1 pak
635. 1987. 1 pak
636. 1988. 1 pak
637. 1989. 1 pak
638-639. 1990. 2 pakken
640. 1991. 1 omslag
641. Dossier betreffende klachten in verband met naschoolse taallessen in het Nederlandse
taalgebied.
1982-1988. 1 pak
642. Dossier betreffende het taalgebruik bij het ‘Comité Scolaire du Divin Sauveur’.
1983. 1 omslag
106
(31) Indienen van klachten betreffende ontwikkelingssamenwerking
643. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in het domein van de
ontwikkelingssamenwerking.
1987-1989. 1 omslag
(32) Indienen van klachten betreffende openbaar vervoer
644-652. Dossier betreffende het indienen van klachten bij de vaste commissie voor
taaltoezicht in verband met taalgebruik bij de NMBS.
1976, 1981-1983, 1985-1990. 8 pakken en 1 omslag
644. 1976. 1 omslag
645. 1981. 1 pak
646-647. 1982. 2 pakken
648. 1983. 1 pak
649. 1985. 1 pak
650. 1986. 1 pak
651. 1987-1988. 1 pak
652. 1989-1990. 1 pak
653-660. Briefwisseling betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de NMBS met
verschillende correspondenten.
1981-1990. 7 pakken en 1 omslag
653. 1981-1982. 1 pak
654. 1983-1984. 1 pak
655. 1985. 1 pak
656. 1986. 1 pak
657. 1987. 1 pak
658. 1988. 1 pak
659. 1989. 1 pak
660. 1990. 1 omslag
661-672. Parlementaire vragen betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de NMBS
1982-1983, 1985-1989. 7 pakken en 4 omslagen
661. 1982. 1 pak
662. 1983. 1 omslag
663. 1985. 1 omslag
664. 1986. 1 pak
665. 1987. 1 pak
666-671. 1989. 4 pakken en 2 omslagen
672. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik van alle Brusselse
bedrijven die instaan voor vervoer.
1982-1990. 1 pak
107
(33) Indienen van klachten betreffende overheid en ambtenarij
673. Dossiers betreffende klachten over het taalgebruik door het Provinciaal Gouvernement
van Brabant.
1982. 1 omslag
674-676. Dossiers betreffende klachten in verband met het niet respecteren of het ontbreken van
taalkaders bij de overheid.
1982-1989. 3 pakken
674. 1982-1983.
675. 1984-1985.
676. 1986-1989.
677. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik over de behandeling van
Vlaamse ambtenaren te Brussel.
1956-1957. 1 pak
(34) Indienen van klachten betreffende pensioen- en waarborgfondsen
678. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij pensioen- en
waarborgfondsen.
1982-1987. 1 pak
(35) Indienen van klachten betreffende plattegronden, landkaarten en wegwijzers
679-688. Dossiers betreffende klachten over plattegronden, landkaarten en wegwijzers waarop
het tweetalige karakter van Brussel of het eentalige karakter van Vlaanderen niet wordt
gerespecteerd.
1981-1990. 8 pakken en 2 omslagen
679. 1981. 1 omslag
680. 1982. 1 pak
681. 1983. 1 pak
682. 1984. 1 pak
683. 1985. 1 pak
684. 1986. 1 pak
685. 1987. 1 pak
686. 1988. 1 pak
687. 1989. 1 pak
688. 1990. 1 omslag
(36) Indienen van klachten betreffende het ministerie voor Post, Telegraaf en Telefoon
(P.T.T.) en Promedia
689-700. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de P.T.T. en Promedia
1970, 1974, 1981-1990. 8 pakken en 4 omslagen
108
689. 1970. 1 omslag
690. 1974. 1 omslag
691. 1981. 1 omslag
692. 1982. 1 omslag
693. 1983. 1 pak
694. 1984. 1 pak
695. 1985. 1 pak
696. 1986. 1 pak
697. 1987. 1 pak
698. 1988. 1 pak
699. 1989. 1 pak
700. 1990. 1 pak
701. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de staatssecretaris van de
P.T.T.
1986-1989. 1 pak
(37) Indienen van klachten betreffende het Rekenhof
702-703. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij het Rekenhof.
1981-1984. 2 pakken
702. 1981-1982.
703. 1983-1984.
(38) Indienen van klachten betreffende restaurants
704-706. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in restaurants.
1982-1990. 3 pakken
704. 1982-1983.
705. 1984-1986.
706. 1987-1990.
707. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij het studentenrestaurant
van de Universitaire Faculteiten Sint-Aloysius (UFSAL).
1985-1986. 1 pak
(39) Indienen van klachten betreffende de Regie voor Telegraaf en Telefoon (R.T.T.)
708-718. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de R.T.T.
1971, 1974, 1981-1988. 9 pakken en twee omslagen
708. 1971. 1 omslag
709. 1974. 1 omslag
710. 1981. 1 pak
711. 1982. 1 pak
109
712. 1983. 1 pak
713. 1984. 1 pak
714. 1985. 1 pak
715. 1986. 1 pak
716. 1987. 1 pak
717. 1988. 1 pak
718. 1989. 1 pak
(40) Indienen van klachten betreffende de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
719. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij de Rijksdienst voor
Arbeidsvoorziening.
1983-1989. 1 pak
(41) Indienen van klachten betreffende SABENA
720-721. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij SABENA.
1981-1990. 2 pakken
720. 1981-1985.
721. 1986-1990.
(42) Indienen van klachten betreffende het domein van de sport
722. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in het domein van de
sport.
1982-1989. 1 pak
723. Dossier betreffende klachten in verband met het taalgebruik in de brochure ‘20 km door
Brussel 6/6/82’.
1982-1983. 1 pak
(43) Indienen van klachten betreffende sociale zaken
724. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik aan de vaste commissie
voor taaltoezicht wat betreft pensioenen.
1981-1989. 1 pak
725. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik aan de vaste commissie
voor taaltoezicht wat betreft taalgebruik in sociale aangelegenheden.
1982-1986. 1 pak
726. Dossier betreffende de Vlaams Komitee voor Brussel-afvaardiging bij verschillende
politici om het probleem van de toepassing van de taalwet bij sociale
huisvestingsmaatschappijen te bespreken.
1989-1990. 1 pak
110
726a-726b. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij sociale
huisvestingsmaatschappijen.
1983-1990. 2 pakken
726c. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de dienst voor
Overzeese Sociale Zekerheid.
1982-1986. 1 pak
(44) Indienen van klachten betreffende straatnamen
727-730. Dossiers betreffende klachten in verband met eentalige Franstalige straatnamen in
allerlei publicaties.
1984-1990. 4 pakken
727. 1984-1985.
728. 1986.
729. 1987.
730. 1988-1990.
(45) Indienen van klachten betreffende toeristische aangelegenheden
731-725. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik in het domein van toerisme.
1981-1989. 5 pakken
731. 1981-1982.
732. 1983.
733. 1984-1985.
734. 1986.
735. 1987-1989.
736. Dossier betreffende het Nederlands op de ‘landing card’ die men moet invullen op de
veerboot naar Groot-Brittannië.
1981-1982. 1 pak
(46) Indienen van klachten betreffende universiteiten
737. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij de universiteiten.
1981-1986. 1 pak
(47) Indienen van klachten betreffende vakbonden
738-739. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik bij vakbonden.
1982, 1988, 1989. 2 omslagen
(48) Indienen van klachten betreffende vastgoedkantoren
740-744. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij vastgoedkantoren.
1975, 1981-1984, 1987, 1989. 3 pakken en 2 omslagen
740. 1975. 1 pak
741. 1981-1983. 1 pak
111
742. 1984. 1 pak
743. 1987. 1 omslag
744. 1989. 1 omslag
(49) Indienen van klachten betreffende verenigingen
745. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de Orde der Architecten.
1972. 1 omslag
746. Dossier betreffende een klacht in verband met taalgebruik bij de fanfare ‘De
Weergalm’.
1982. 1 omslag
747. Dossier betreffende een klacht in verband met de subsidiëring van 'Info-Türk'.
1985. 1 omslag
748. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij ‘De vrienden van het
Bordetinstituut’.
1988. 1 pak
749. Dossier betreffende een klacht aan het Willemsfonds wegens het sturen van ééntalige
Franstalige brieven naar leden.
1990. 1 omslag
749a. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik aan het ‘Leger des Heils’.
1982-1986. 1 pak
(50) Indienen van klachten betreffende de verkiezingen
750. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik tijdens de verkiezingen van
1961.
1961. 1 pak
(51) Indienen van klachten betreffende verzekeringsbewijzen en groene kaarten
751-753. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik op verzekeringsbewijzen en
groene kaarten voor internationale motorvoertuigen.
1981-1984, 1987-1989. 2 pakken en 1 omslag
751. 1981. 1 pak
752. 1982-1984. 1 pak
753. 1987-1989. 1 omslag
(52) Indienen van klachten betreffende verzekeringsmaatschappijen
754. Dossiers betreffende klachten in verband met de kortingen die worden toegekend aan
Luxemburgers (België) bij het afsluiten van een verzekering.
1981-1982. 1 pak
755. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik door
verzekeringsmaatschappijen bij het afhandelen van arbeidsongevallen.
1981-1984. 1 pak
112
756. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik door
verzekeringsmakelaars.
1981-1984. 1 pak
757-761. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij
verzekeringsmaatschappijen.
Alfabetisch geordend op naam van de verzekeringsmaatschappij.
1982-1985. 4 pakken
757. A-B.
758. C-G.
759. O-S.
760. V-Z.
761. Dossiers betreffende klachten in verband met tweetalige reclame voor
verzekeringsmaatschappijen op Vlaams grondgebied.
1989-1990. 1 omslag
(53) Indienen van klachten betreffende ziekenfondsen
762-771. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij ziekenfondsen.
1980-1989. 4 pakken en 6 omslagen
762. 1980. 1 omslag
763. 1981. 1 pak
764. 1982. 1 pak
765. 1983. 1 omslag
766. 1984. 1 omslag
767. 1985. 1 pak
768. 1986. 1 pak
769. 1987. 1 omslag
770. 1988. 1 omslag
771. 1989. 1 omslag
772. Dossier betreffende het niet toepassen van de taalwet in het hersteloord ‘Domaine de
Nivezé’ in Spa.
1982. 1 pak
(54) Indienen van klachten betreffende ziekenhuizen, OCMW’s en kinderdagverblijven
773. Dossier betreffende de klachten in verband met taalgebruik bij het dispensarium
DISSCA.
1958-1965. 1 pak
113
774. Dossiers betreffende klachten in verband met taalgebruik bij de commissies van
openbare onderstand.
1962-1966. 1 pak
775-785. Dossiers betreffende klachten in verband met het taalgebruik in ziekenhuizen en
OCMW-instellingen.
1972, 1981-1991. 9 pakken, 1 omslag en 1 stuk
775. 1972. 1 omslag
776. 1981. 1 stuk
777. 1982. 1 pak
778. 1983. 1 pak
779. 1984. 1 pak
780. 1985. 1 pak
781. 1986. 1 pak
782. 1987. 1 pak
783. 1989. 1 pak
784. 1990. 1 pak
785. 1991. 1 pak
786-788. Dossiers betreffende het tekort aan Nederlandstalige artsen in ziekenhuizen en
instellingen van het OCMW.
1983-1987. 3 pakken
786. 1983-1984.
787. 1985.
788. 1986-1987.
789. Dossier betreffende de klacht over de aanwezigheid van een eentalige Franstalige arts in
de vzw ‘De Kapoentjes’, kinderdagverblijf, te Anderlecht.
1984-1986. 1 pak
c. 1996-2000
790. Dossier betreffende klachten in verband met taalgebruik bij federale en private diensten
1996-1998. 1 pak
114
10. Organisatie van acties in het kader van de belangenbehartiging van de Vlaamse
Brusselaars
a. Actie tot naleving van het Septemberdecreet
791. Dossiers betreffende de actie gericht op de naleving van het septemberdecreet in het
bedrijfsleven.
1982-1986. 1 pak
b. Bevlaggingsactie
792-794. Dossiers betreffende de bevlaggingsacties.
1983-1984, 1990. 3 pakken
792. 1983.
793. 1984.
794. 1990.
c. Burgemeestersconferentie
795-798. Dossier betreffende de organisatie van de conferentie voor Vlaams-Brabantse
Burgemeesters op 18 december 1989.
1989-1990. 4 pakken
799. Persberichten betreffende de conferentie van Vlaams-Brabantse Burgemeesters op 18
december 1989.
1989. 1 pak
d. ‘De gemeente: basis voor een Vlaams beleid’
800-802. Dossiers betreffende de actie ‘De gemeente: basis voor een Vlaams beleid’.
1983, 1989. 3 pakken
800-801. 1983. 2 pakken
802. 1989. 1 pak
e. Petitionnement
803. Dossier betreffende de actie voor het petitionnement voor een taalgrens en een wettelijk
statuut ter vrijwaring van de rechten van Vlamingen en Walen in Brussel.
1954. 1 omslag
f. Viertalige brochure over Brussel
804. Dossier betreffende de viertalige brochure over Brussel en België.
1977-1987. 1 pak
g. Vlaamse identiteitskaarten voor Vlaamse Brusselaars
804a. Dossier betreffende de aanmoediging van Vlaamse gemeentebesturen om inwoners die
naar Brussel verhuizen het nut van het behoud van een Nederlandstalige identiteitskaart te
doen inzien.
115
1974. 1 pak
11. Organisatie van acties die bijdragen tot een sterkere positie van het Nederlands te
Brussel
a. Organisatie van de actie ‘1000 jaar Brussel’
805. Dossier betreffende de viering '1000 jaar Brussel'.
1978. 1 pak
Bevat verslagen van de werkgroep 'Millennium' van de Sociaal Kulturele Raad Brussel-
Centrum.
806. Dossier betreffende de uitgave van het boek ‘Brussel, eeuwenoud centrum van
Nederlandse cultuur’.
1979-1980. 1 pak
807. Stuk betreffende de organisatie van een tentoonstelling ‘Brussel, 1000 jaar Vlaamse
stad’.
1981. 1 stuk
b. Organisatie van de actie ‘Een hoffelijk handelaar spreekt de taal van zijn
klant/un commerçant charmant parle la langue de son client’
808. Dossier betreffende de voorbereiding van de actie.
1975-1976. 1 pak
809. Dossier betreffende de financiële steun voor de actie.
1976-1977. 1 pak
810. Dossier betreffende de organisatie van de actie.
1976-1977. 1 pak
811. Uitnodiging voor de persconferentie van de actie.
[1976]. 1 stuk
812-813. Concepten van de brochure ‘Een hoffelijk handelaar spreekt de taal van zijn klant’.
[1976]. 2 pakken
814. Foto's van de affiches 'een hoffelijk handelaar spreek de taal van zijn klant’ en van de
tegenaffiches ‘Commerçants, 90% de vos clients parlent le français’ in het straatbeeld.
[1976]. 1 omslag
815. Ingekomen reacties.
1976. 1 pak
816-818. Concepten van de brochure ‘Correct taalgebruik in de handel’.
[1976]. 3 pakken
819. Drukproeven van de brochure ‘Een hoffelijk handelaar spreekt de taal van zijn klant’.
[1976]. 1 pak
820. Dossier betreffende de aanvragen en verzending van de brochure ‘Een hoffelijk
handelaar spreekt de taal van zijn klant’ naar Brusselaars.
1976. 1 pak
116
821. Dossier betreffende de aanvragen en verzending van de brochure ‘Een hoffelijk
handelaar spreekt de taal van zijn klant’ naar Vlamingen.
1976. 1 pak
822. Dossier betreffende de aanvragen en verzending van de brochure ‘Een hoffelijk
handelaar spreekt de taal van zijn klant’ naar Walen.
1976. 1 pak
823-824. Dossier betreffende de aanvragen en verzending van de brochure ‘Een hoffelijk
handelaar spreekt de taal van zijn klant’ naar Walen, Vlamingen en Brusselaars.
1977-1979. 2 pakken
825. Dossier betreffende het hernemen van de actie, specifiek gericht op de middenstand en
het kustgebied.
1980-1988. 1 pak
c. Organisatie van de actie ‘Herkenbaarheid’
826. Dossier betreffende de actie ‘Herkenbaarheid’.
1988. 1 omslag
d. Organisatie van de actie ‘Nederlandse namen op Brusselse panden’
827. Dossier betreffende het opsporen van Nederlandse namen op Brusselse panden.
1985-1986. 1 pak
e. Uitgave van de brochure ‘Smakelijk 1500 keukentermen in het Nederlands’
828-831. Dossier betreffende de brochure ‘Smakelijk 1500 keukentermen in het Nederlands’.
1982-1990. 4 pakken
832. Brochure ‘Smakelijk 1500 keukentermen in het Nederlands’.
z.d. . 1 deel
f. Organisatie van de actie ‘Spreek steeds uw taal te Brussel’
833-834. Dossiers betreffende de actie ‘Spreek steeds uw taal te Brussel’.
1977-1983, 1987. 2 pakken
833. 1977-1983.
834. 1987.
835. Notulen met bijlagen van de werkgroep belast met de actie ‘Spreek steeds uw taal te
Brussel’.
1994. 1 pak
836. Inkomende stukken betreffende de niet-aankoop van wimpels met opschriften als
‘Spreek steeds uw taal te Brussel’.
1987. 1 omslag
837. Affiche met opschrift ‘Spreek steeds uw taal te Brussel’.
117
z.d. 1 stuk
838. Affiche met opschrift ‘Uw taal spreken te Brussel betekent er werk bezorgen aan
Vlamingen’.
z.d. 1 stuk
g. Organisatie van ‘de Week van het Nederlands’
839-842. Dossiers betreffende de ‘week van het Nederlands in Brussel’.
1957-1960. 3 pakken en 1 omslag
839. 1957. 1 omslag
840. 1958. 1 pak
841. 1959. 1 pak
842. 1960. 1 pak
843-845. Programmaboekjes van de plechtige uitreiking van beloningen geschonken aan de
laureaten van de Vlaamse klassen der scholen van de Brusselse agglomeratie.
1950-1953. 3 delen
846. Stukken betreffende het welsprekendheidtoernooi in het kader van ‘de Week van het
Nederlands’.
1962. 1 omslag
847-852. Dossier betreffende de opstelwedstrijd in het kader van ‘de Week van het Nederlands’.
1962. 6 pakken
h. Organisatie van de actie ‘Nederlands in Brussel’ in de treinstations
852a. Dossier betreffende de campagne ‘Nederlands in Brussel’ in de treinstations’.
1976-1977. 1 pak
12. Brievenacties betreffende het taalgebruik
a. Acties gericht op de autosector
853. Dossier betreffende de voorbereiding van een brievenactie gericht op de
vernederlandsing van de Brusselse autosector.
1962-1963. 1 pak
854. Dossier betreffende de brievenactie gericht op de vernederlandsing van benzinestations.
1975-1989. 1 pak
b. Acties gericht op het bedrijfsleven
855. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op de vernederlandsing van het
bedrijfsleven.
1987-1990. 1 pak
118
c. Acties gericht op bioscopen
856. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik in de Brusselse
bioscopen.
1977, 1985. 1 pak
856a. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik bij verhuurders van
videocassettes.
1988. 1 pak
d. Acties gericht op diplomatieke posten
857. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik bij de ambassades.
1974-1975. 1 pak
858. Dossier betreffende de brievenactie om het Nederlandstalige karakter van Brussel te
benadrukken bij de eventueel op te richten Duitse Vertretungen der Länder bij de
Europese Gemeenschap in Brussel.
1978. 1 pak
859. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op het benadrukken van de eentaligheid
van Vlaanderen bij diplomatieke posten in Vlaanderen.
1982-1983. 1 pak
860-861. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op het benadrukken van de tweetaligheid
van Brussel bij diplomatieke posten in Brussel.
860. 1982-1983. 1 pak
861. 1986. 1 pak
862. Briefwisseling betreffende het taalgebruik in de ambassades.
1983-1989. 1 pak
e. Acties gericht op farmaceutische bedrijven
863. Dossiers betreffende brievenactie gericht op het taalgebruik bij farmaceutische
bedrijven.
1986-1987. 1 pak
f. Acties gericht op grootwarenhuizen
864. Dossier betreffende de enquête gevoerd bij Brusselse grootwarenhuizen over het
taalgebruik.
1970-1971. 1 pak
865. Dossier betreffende de voorbereiding van een brievenactie gericht op het bevorderen
van tweetaligheid in de Brusselse grootwarenhuizen.
[1960-1970]. 1 pak
866-874. Dossiers betreffende de brievenacties gericht op het bevorderen van de tweetaligheid
in de Brusselse grootwarenhuizen.
119
866-869. 1955-1964. 4 pakken
870-872. 1965. 3 pakken
873-874. 1970. 2 pakken
875. Inkomende stukken met reacties van de aangeschreven warenhuizen op de brievenactie
gericht op de tweetaligheid van de Brusselse grootwarenhuizen.
1959-1960. 1 pak
g. Acties gericht op jaarbeurzen en salons
876. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik op jaarbeurzen en
salons.
1986-1987. 1 pak
h. Acties gericht op kamers en komitee’s
877. Dossier betreffende de eerste brievenactie gericht op tweetaligheid bij binnen-en
buitenlandse kamers en komitees.
1984. 1 pak
878. Dossier betreffende de tweede brievenactie gericht op tweetaligheid bij binnen- en
buitenlandse kamers en komitees.
1985. 1 pak
i. Acties gericht op kerkfabrieken
879. Dossier betreffende de brievenactie gericht op de toepassing van de taalwet bij
kerkfabrieken.
1989-1990. 1 pak
j. Acties gericht op kunstgalerijen
880. Dossiers betreffende de brievenacties gericht op het taalgebruik bij kunstgalerijen.
1987-1990. 1 pak
k. Acties gericht op de kust
881-885. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik in de kustgebieden.
1985-1987. 5 pakken
l. Acties gericht op notarissen
886. Dossiers betreffende de brievenactie in verband met het taalgebruik bij notarissen.
1981-1982. 1 pak
m. Acties gericht op het onderwijs
887. Dossiers betreffende de eerste ‘schoolbrievenactie’ in verband met het gebruik van het
Nederlands in scholen.
1985. 1 pak
120
888. Dossiers betreffende de tweede ‘schoolbrievenactie’ in verband met het gebruik van het
Nederlands in scholen.
1985. 1 pak
889. Dossiers betreffende de derde ‘schoolbrievenactie’ in verband met het gebruik van het
Nederlands in scholen.
1986. 1 omslag
890. Dossiers betreffende de vierde ‘schoolbrievenactie’ in verband met het gebruik van het
Nederlands in scholen.
1987. 1 pak
n. Acties gericht op paritaire en subparitaire komitee’s
891. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het gebrek aan tweetaligheid bij paritaire
komitees en subparitaire komitees.
1985-1986. 1 pak
o. Acties gericht op het politieke domein
892. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik van de regeringsleden.
1981. 1 pak
893. Dossier betreffende de brievenactie aan verschillende Vlaamse ministers over het
mogelijk gevaar van een samenwerkingsakkoord met Wallonië.
1990. 1 pak
p. Acties gericht op sociaal-culturele verenigingen
894. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het gebrek aan tweetaligheid bij sociaal-
kulturele verenigingen.
1985-1986. 1 omslag
q. Acties gericht op sociale fondsen
895. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het gebrek aan tweetaligheid bij sociale
fondsen.
1985-1986. 1 pak
r. Acties gericht op de telefoongids
896. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het aanpassen van eentalige Franstalige
adressen van handelszaken in de telefoongids.
1984-1985. 1 pak
897-898. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het aanpassen van Franstalige adressen
van Vlaamse Brusselaars in de telefoongids.
1989-1990. 2 pakken
121
s. Acties gericht op vakbonden
899. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik bij vakbonden.
1982. 1 pak
t. Acties gericht op verenigingen
900. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het gebrek aan tweetaligheid bij
verenigingen.
1985-1986. 1 pak
u. Acties gericht op verzekeringsmakelaars en verzekeringsmaatschappijen
901. Dossier betreffende de brievenactie gericht op de tweetaligheid bij
verzekeringsmaatschappijen.
1963. 1 pak
902. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik bij schadegevallen.
1974. 1 pak
903-906. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op de tweetaligheid van
verzekeringsmaatschappijen.
1984, 1987, 1990. 4 pakken
903. 1984. 1 pak
904. 1987. 1 pak
905-906. 1990. 2 pakken
907. Dossiers betreffende de brievenactie gericht op de tweetaligheid van
verzekeringsmakelaars.
1988-1989. 1 pak
v. Acties gericht op het gebruik van vreemde woorden in het Nederlands
908. Dossier betreffende de brievenactie gericht op de vermindering van het aantal vreemde
woorden in diverse media.
1969-1988. 1 pak
Het stuk uit 1969 is een lijst van Nederlandse woorden die in de plaats van vreemde
woorden gebruikt kunnen worden. Het is een bijlage bij het dossier. De actie zelf en de
stukken daarover dateren uit de periode 1984-1988.
w. Acties gericht op het taalgebruik bij vrijetijdsorganisaties en reisbureaus
908/a. Dossier betreffende de brievenactie gericht op het taalgebruik bij vrijetijdsorganisaties en
reisbureaus.
1975, 1983-1988 1 pak
122
13. Acties in het kader van de versterking van het Nederlandstalig onderwijs
a. Actie ter ondersteuning van Nederlandstalige leerlingen in Franstalige
scholen
909. Dossier betreffende een Nederlandstalige leerlinge die geen andere mogelijkheid had
op een Franstalige school les te volgen.
1970. 1 pak
b. Actie tot centralisering van het Nederlandstalig Onderwijs te Brussel
910. Dossier betreffende het oprichten van een Centrale Brusselse Schoolkommissie.
1964. 1 pak
b. Schoolcampagnes
911. Dossier betreffende de schoolcampagnes van 1954 en 1955.
1954-1955. 1 omslag
912. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1962.
1962. 1 pak
913. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1963.
1963. 1 pak
914. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1964.
1964. 1 stuk
915. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1965.
1965. 1 pak
916. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1966.
1966. 1 pak
917-918. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1967.
1967. 2 pakken
919. Dossier betreffende de schoolcampagne van 1968.
1968. 1 pak
920. Briefwisseling van de schoolcommissie over de schoolcampagnes.
1962-1968. 1 pak
921. Brochures, pamfletten, persberichten en memoranda in verband met het onderwijs te
Brussel.
z.d. 1 pak
c. Actie ‘Vrijheid van het gezinshoofd’
922. Dossier betreffende de opmaak van het memorandum over de herinvoering van de
‘vrijheid van het gezinshoofd te Brussel’.
[1970]. 1 pak
123
923. Briefwisseling betreffende het memorandum over het wederinvoeren van de vrijheid
van het gezinshoofd te Brussel.
1970. 1 pak
14. Activiteiten in het kader van informatieverstrekking aan Vlaamse Brusselaars door
‘De Brusselse Wegwijzer’
924-925. Dossiers betreffende het verstrekken van inlichtingen door ‘De Brusselse Wegwijzer’.
1982-1990. 2 pakken
924. 1982-1983.
925. 1984-1990.
15. Onuitgevoerde acties
a. Jobbeurs
926. Dossier betreffende het organiseren van een jobbeurs voor tweetaligen.
1983-1984. 1 pak
b. Stickeractie
927. Dossier betreffende het maken van een sticker ‘Ik rij voorzichtig; ik hoop: jij ook’.
1988. 1 omslag
c. Tentoonstelling ‘50 jaar Vlaamse Letterkunde’
928. Dossier betreffende het inrichten van de tentoonstelling ‘50 jaar Vlaamse Letterkunde’
in Brussel.
1957-1958. 1 pak
16. Verwikkeling in rechtszaken
929-930. Dossiers betreffende de rechtszaken aangespannen bij het Arbitragehof.
1989. 2 pakken
931. Verzoekschriften tot nietigverklaring bij het Arbitragehof.
1994-2001. 1 pak
932-933. Dossier betreffende de rechtszaak door Guy Vanhengel aangespannen tegen voorzitter
André Monteyne.
1998. 2 pakken
933a. Dossier betreffende het proces van het VKB tegen de staatssecretaris voor pensioenen
bij de Raad van State betreffende het antwoord van de staatssecretaris op een
parlementaire vraag over een geneesheer die als medewerker van een
bestuursadministratie de taalwet niet moet naleven.
1982-1983. 1 pak
124
17. Medewerking verlenen aan het uitgeven van publicaties
934. Dossier betreffende het boek ‘De Geest van Halle leeft’ van Albert De Cuyper.
1976-1987. 1 pak
935. Brochure ‘Memorandum omtrent Brussel’ van het Vlaams Komitee voor Brussel, het
Komitee der Randgemeenten en de Vlaamse Volksbeweging.
z.d. 1 deel
935a. Dossier betreffende de brochure ‘De Vlaamse Beweging te Brussel’ door M. Van
Haegedoren.
1985. 1 pak
18. Onderhouden van contacten met andere verenigingen en instellingen
a. Agglomeratieraad voor het plaatselijk sociaal kultureel werk (APSKW)
936. Briefwisseling met de agglomeratieraad voor het plaatselijk sociaal kultureel werk
(APSKW).
1981-1983. 1 pak
b. Aktiekomitee Vlaamse Sociale Zekerheid
937. Onderwerpsmap betreffende het Aktiekomitee Vlaamse Sociale Zekerheid.
1996. 1 pak
c. Aktiekomitee Vlaanderen ‘90
938-939. Onderwerpsmap betreffende het Aktiekomitee Vlaanderen '90.
1990 – 1991. 2 pakken
d. Algemeen Komitee Vlaanderen-Komen
939a-939d. Onderwerpsmap betreffende het Algemeen Komitee Vlaanderen-Komen.
1981-1987, 1990. 4 pakken
e. Algemeen Komitee Voeren
939e-939i. Onderwerpsmap betreffende het Algemeen Komitee Voeren
1979-1989 5 pakken
f. Algemeen Nederlands Verbond
940. Dossier betreffende het winnen van de Visser-Neerlandiaprijs door de Brusselse Post in
1976.
1977. 1 pak
125
941. Dossier betreffende de samenwerking tussen het Vlaams Komitee voor Brussel en de
werkgroep taalgebruik van het ANV.
1980. 1 omslag
942. Briefwisseling met het Algemeen Nederlands Verbond.
1980-1990. 1 pak
943. Dossier betreffende de Algemeen-Nederlandse Congressen.
1986, 1990. 1 omslag
g. Anti-Egmontkomitee
944. Onderwerpsmap betreffende het Anti-Egmontkomitee.
1977-1990. 1 pak
h. Bond van grote en van jonge gezinnen vzw Gewest Brussel
945. Onderwerpsmap betreffende de Bond van grote en van jonge gezinnen vzw Gewest
Brussel.
1982. 1 pak
i. Brusselse Agglomeratieraad
946. Onderwerpsmap betreffende de Brusselse Agglomeratieraad.
1970-1971. 1 pak
j. Conscienceclub en Reinaertclub
947. Briefwisseling met de Conscienceclub en de Reinaertklub.
1975-1976. 1 pak
k. Contact-en cultuurcentrum (CCC)
948-949. Onderwerpsmap betreffende het CCC.
1967, 1974, 1980, 1984, 1988. 2 omslagen
948. 1967, 1974.
949. 1980, 1984, 1988.
l. Davidsfonds
950-952. Onderwerpsmap betreffende het Davidsfonds.
1982-1990. 3 pakken
950. 1982-1986.
951. 1987-1988.
952. 1989-1990.
126
m. Economische Raad voor Vlaanderen
953. Onderwerpsmap betreffende de Economische Raad voor Vlaanderen.
1959-1962. 1 pak
n. Komitee EU-stemrecht? Ja, maar…
954. Persmap van de persconferentie ‘Ja,maar…’ op woensdag 7 november 1997.
1997. 1 pak
o. Komitee der Randgemeenten
955. Onderwerpsmap betreffende het Komitee der Randgemeenten.
1972-1989. 1 pak
p. De Koninklijke Rederijkerskamer 'De Wijngaard' en de Aloude Camere van
Rethoricke 'De Mariacrans'
956. Omzendbrief vanwege de Koninklijke Rederijkerskamer 'De Wijngaard' en de Aloude
Camere van Rethoricke 'De Mariacrans'.
1979. 1 stuk
q. Kring Vlaams Gezelschapsleven Brussel
957. Onderwerpsmap betreffende de Kring Vlaams Gezelschapsleven Brussel.
1975-1985. 1 pak
r. Mediko-Sociaal centrum Vesalius
958. Onderwerpsmap betreffende het Vlaams Mediko-Sociaal centrum Vesalius.
1964. 1 pak
s. Middenstand Club Brussel
959. Onderwerpsmap betreffende de Middenstand Club Brussel.
1975-1976. 1 omslag
t. Nausikaäkoor
960. Onderwerpsmap betreffende het Nausikaäkoor van Brussel.
1979. 1 pak
u. Overlegcentrum Vlaamse Verenigingen (OVV)
961-971. Notulen met bijlagen van de vergaderingen van de raad van bestuur en de algemene
vergadering van het OVV.
1977, 1983, 1986, 1988-1994, 1997. 12 pakken
961. 1977, 1983, 1986. 1 pak
962. 1988. 1 pak
963-964. 1989. 2 pakken
127
965. 1990. 1 pak
966-968. 1991. 3 pakken
969. 1992. 1 pak
970. 1993. 1 pak
971. 1994. 1 pak
972. 1997. 1 pak
973-974. Persberichten van het OVV.
1981, 1982-1983. 2 pakken
975-987. Onderwerpsmap betreffende het OVV.
1989-1995, 1998. 8 pakken en 1 omslag
975-976. 1989. 2 pakken
977-978. 1990-1991. 2 pakken
979-980. 1992. 1 pak en 1 omslag
981. 1993-1994. 1 pak
982. 1995. 1 pak
983. 1998. 1 pak
v. Sociaal-Kulturele Raden
984. Onderwerpsmap betreffende de Sociaal-Kulturele Raad Koekelberg.
1977-1978. 1 omslag
984. Briefwisseling met de Sociaal-Kulturele raden.
1984-1991. 1 pak
985. Onderwerpsmap over de Sociaal-Kulturele raden.
1982-1984. 1 pak
w. Stichting Emiel Van de Gucht
987. Onderwerpsmap betreffende de stichting Emiel Van de Gucht.
2001. 1 omslag
x. Stichting Lodewijk De Raet
988. Affiche ‘Provinciale ontmoetingen met Vlamingen uit de bedreigde gebieden’ van de
Stichting Lodewijk De Raet .
1977. 1 stuk
989. Onderwerpsmap betreffende de Stichting Lodewijk De Raet.
1991. 1 pak
y. Stop-Euro Brussel Komitee
990. Onderwerpsmap betreffende het Stop-Euro Brussel Komitee.
[na 1997]. 1 omslag
128
z. Taal-Aktie-Komitee (T.A.K)
991. Onderwerpsmap betreffende de betoging van het Taal-Aktie-Komitee op 25
november 1989.
1989. 1 pak
aa. Verbond Nederlands Onderwijs
992. Onderwerpsmap betreffende het Verbond Nederlands Onderwijs.
1965-1969. 1 pak
bb. Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen
993. Briefwisseling met de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen.
1965. 1 pak
cc. Vermeylenfonds
994. Onderwerpsmap betreffende het Vermeylenfonds.
1988-1989. 1 omslag
dd. Vlaams Aktiekomitee voor de Volksgezondheid
995. Onderwerpsmap betreffende het Vlaams Aktiekomitee voor Volksgezondheid.
1967-1968. 1 pak
996. Briefwisseling met het Vlaams Aktiekomitee voor Volksgezondheid.
1972-1976. 1 pak
ee. Vlaamse Club
997. Onderwerpsmap betreffende de Vlaamse Club.
1980. 1 omslag
ff. Vlaams Onderwijscentrum
998. Onderwerpsmap betreffende het Vlaams Onderwijscentrum.
1967-2000. 1 pak
gg. Vlaamse Volksbeweging
999. Onderwerpsmap betreffende de Vlaamse Volksbeweging.
1981. 1 omslag
1000. Briefwisseling met de Vlaamse Volksbeweging.
1981-1990. 1 pak
hh. Vlaamse Wachtdienst Brussel
1001. Onderwerpsmap betreffende de Vlaamse Wachtdienst Brussel.
1980-1985. 1 pak
129
ii. Werkgemeenschap Nieuw Vlaanderen
1002. Onderwerpsmap betreffende Werkgemeenschap Nieuw Vlaanderen.
1971. 1 pak
jj. Werkgroep Jeugdboekenweek Brussel
1005. Notulen met bijlagen van de werkgroep 'Jeugdboekenweek Brussel'.
1985-1987. 1 pak
1006. Persberichten en persknipsels betreffende de Jeugdboekenweek.
1985-1987. 1 pak
1003. Folders en posters van de Jeugdboekenweek.
1984-1987. 1 pak
1004. Programma van de Jeugdboekenweek 1985.
1985. 1 pak
19. Uitgeven van ‘ De Brusselse Post’
a. Oprichting
1004a. Dossier betreffende de oprichting van De Brusselse Post.
1950-1951 1 pak
a. Notulen van de redactieraad
1007-1011. Notulen van de redactieraad.
1983-1991. 5 pakken
1007. 1983-1991.
1008. 1983-1984.
1009. 1985-1986.
1010. 1987-1988.
1011. 1989-1991.
b. Financieel beheer van De Brusselse Post
(1) Facturen
1012- 1017. Facturen.
1992-1994. 6 pakken
1012-1013. 1992. 2 pakken
1014-1015. 1993. 2 pakken
1016-1017. 1994. 2 pakken
130
(2) Boekhouding
1018-1021. Grootboeken.
1992-1995. 4 delen
1018. 1992.
1019. 1993.
1020. 1994.
1021. 1995.
(3) Financiële verantwoording
1022. Winst- en verliesrekeningen.
1992-1995. 1 pak
1023. Balansen.
1992-1993, 1995. 1 omslag
(4) Stukken betreffende de abonnements- en publiciteitsgelden van De Brusselse Post
1024. Betalingsbewijzen van ingelaste publiciteit.
1955-1958. 1 deel
1025. Briefwisseling over abonnementstarieven.
1992-1994. 1 pak
1026-1031. Bestelbonnen en minuten van uitgaande facturen van abonnementen.
1992-1994. 6 pakken
1026-1027. 1992. 2 pakken
1028-1029. 1993. 2 pakken
1030-1031. 1994. 2 pakken
1032-1033. Afschriften van rekeninguittreksels met de betalingen van abonnementen.
1032-1033. 1993-1994. 2 pakken
1034. 2002. 1 omslag
c. Verzending en redactie van De Brusselse Post
1034a. Dossiers betreffende de schoolnummers van De Brusselse Post
1956-1968. 1 pak
1034b. Dossier betreffende de rubriek ‘Taalsprokkels’ in De Brusselse Post.
1986-1988. 1 pak
1035. Adressenlijsten voor de verzending van De Brusselse Post.
z.d. 1 pak
1036. Adressenlijsten voor de verzending van De Brusselse Post.
1988-1990. 3 pakken
1037. Dossier betreffende het verzenden van De Brusselse Post aan particulieren
1990. 1 pak
131
1038. Prijsofferte voor het drukken van 1000 exemplaren van De Brusselse Post.
1991. 1 stuk
1039-1042. Dossiers betreffende de advertentieplaatsing in De Brusselse Post.
1039. 1991-1992. 1 pak
1040. 1996. 1 pak
1041-1042. 1999. 2 pakken
1043. Dossier betreffende de samenstelling van De Brusselse Post editie mei 2000.
2000. 1 pak
1044. Dossier betreffende de samenstelling van De Brusselse Post editie september 2001.
2001. 1 pak
1045. Dossier betreffende de samenstelling van De Brusselse Post editie juni 2001.
2001. 1 pak
1046. CD-ROMS, foto’s en negatieven met beeldmateriaal gebruikt bij de redactie van ‘De
Brusselse Post’.
2001. 1 pak
132
G. Documentatie
1. Adressen- en ledenlijsten
1047. Adressenlijsten van leden van allerlei Vlaamse verenigingen en drukkingsgroepen.
z.d. 1 pak
1048. Lijsten met de namen en adressen van Vlaamse inwijkelingen in de Brusselse
agglomeratie.
1979-1981. 1 pak
1049. Brochure ‘ACV Adresboekje’.
1980. 1 deel
1050. Adressenlijsten van gemeente- en OCMW-leden in Brussel, Jette en Koekelberg in
het algemeen en van contactpersonen van het Vlaams Komitee voor Brussel in het
bijzonder.
1989-1995. 1 pak
1051. Adressenlijsten van gemeente- en OCMW-leden in Anderlecht, Etterbeek, Evere,
Ganshoren, Oudergem, Sint-Agatha-Berchem en Sint-Gillis in het algemeen en van
contactpersonen van het Vlaams Komitee voor Brussel in het bijzonder.
1989. 1 pak
1052. Adressenlijsten van gemeente- en OCMW-leden in Sint-Joost-ten-Node, Sint-
Lambrechts-Woluwe, Ukkel, Vorst en Schaarbeek in het algemeen en van
contactpersonen van het Vlaams Komitee voor Brussel in het bijzonder.
1989. 1 pak
1053. Adressenlijsten van de Franstalige en Nederlandstalige burgemeesters en schepenen van
de Brusselse agglomeratie.
1989. 1 omslag
1054. Ledenlijst van de ‘Orde van den Prince’.
1989. 1 deel
1055. Ledenlijsten van de werkgroepen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
1990. 1 pak
1056. Adressenlijsten van de raadsleden van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad.
1993. 1 pak
2. Boeken, tijdschriften en brochures
1057. Brochure ‘Er is opnieuw een toekomst’ van de P.V.V.
z.d. 1 deel
1058. Brochure ‘Psychiatrische Thuiszorg in Brussel: een doorzichtig labyrint?’.
z.d. 1 stuk
1059. Brochure ‘Europa en zijn verwachtingen’.
z.d. 1 deel
133
1060. Officieel handboek van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad – Verenigde Vergadering
van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.
z.d. 1 deel
1061. Handleiding bij de gemeentekieswet.
z.d. 1 deel
1062. Brochure ‘De Vlaamse Gemeenschapscommissie’.
z.d. 1 deel
1063. Brochure ‘De Hoofdstedelijke Raad een parlement voor de Brusselaars’.
z.d. 1 deel
1064. Boek ‘De Dietse oorsprong van het Chanson de Roland’.
z.d. 1 deel
1065. Handleiding bij de kieswet.
z.d. 2 delen
1066. Brochure ‘Wegwijs met het N.C.M.V’.
z.d. 1 deel
1067. Pamflet ‘Een toekomst voor links’.
z.d. 1 stuk
1068. Brochure ‘Subsidiegids Projecten voor Brussel’.
z.d. 1 deel
1069. Verslag van het colloquium ‘Autonomie, solidariteit en samenwerking. Enkele
streefdoelen van het Belgisch federalisme in de XXIe eeuw’.
z.d. 1 deel
1070. Brochure ‘Brussel aanbod voor Vlaanderen. Welkom in uw hoofdstad.’
z.d. 1 deel
1071. Omzendbrief van dierenasiel Veeweyde ‘Veeweyde Plus, onze nieuwe leuze’.
z.d. 1 stuk
1072. Brochure ‘De Brusselse Agglomeratie vandaag en morgen: doorlopende
tentoonstelling’.
z.d. 1 deel
1073. Nieuwsbrief ‘Het Journaal van het GemOP’ van het Gemeentelijk Ontwikkelingsplan.
z.d. 1 stuk
1074. Brochure ‘Vlaamse sermoenen in het Brusselse - Studie der problemen en mogelijke
oplossingen’.
1954. 1 deel
1075. Weekblad ‘De Koornbloem’.
1956. 1 stuk
1076. Brochure over het Nederlandstalig onderwijs te Brussel.
[na 1957]. 1 deel
1077. Brochure betreffende het Verbond der Vlaamse Academici vzw.
1966. 1 omslag
1078. Brochure ‘Vereenigingen zonder winstgevend doel en instellingen van openbaar nut’.
134
1967. 1 deel
1079. Tijdschrift ‘Neerlandia Algemeen Nederlands Tijdschrift’.
1970. 1 deel
1080. Maandblad ‘Deze maand in Brussel’.
1971. 1 deel
1081. Brochure ‘Economische Seminaries in de provincie Brabant’.
[1975-1976]. 1 stuk
1082. Brochure ‘Wegwijzer van de Brussels International Trade Mart’.
1975. 1 deel
1083. Brochure ‘Het Forum 1951-1976 Sociale & Kulturele werkgemeenschap Oudergem
Brussel’.
1976. 1 deel
1084. Brochure ‘Kleding- en Textielcatalogus van de Brussels International Trade Mart’.
1976. 1 deel
1085. Tarieflijsten van verschillende tijdschriften: Knack, Humo, tijdschrift van Ons Erfdeel,
deze maand in Brussel, CCCtarieven voor dienstverlening.
1978-1979. 1 pak
1086. Brochure ‘Wemmel Tram Story 1911-1978’ van Paul De Backer.
[na 1978]. 1 deel
1087. Brochure ‘Koning Boudewijnstichting Jaarverslag 1984’.
1985. 1 deel
1088. Brochure ‘Creatieve expressie als vormingsmiddel 1985-1987’.
1985. 1 deel
1089. Berichtenblad ‘Alert’ van de Brusselse Raad voor het Leefmilieu.
1989. 1 deel
1090. Stukken betreffende de gemeentelijke informatiebladen.
1989-1990. 1 pak
1091. Nieuwsbrief van het Karel Buls Fonds.
1990. 1 deel
1092. Blad ‘Tribune Bruxelloise’.
1991. 1 deel
1093. Brochure ‘Brusselse Vlamingen in de politieke instellingen’ van het Brussels
Studiecentrum Lydia De Pauw-Deveen.
1991. 1 pak
1094. Brochure ‘Een parlement voor de Brusselaars van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad’.
1991. 1 deel
1095. Brochure ‘De Vlaamse Gemeenschapscommissie’.
1996. 1 deel
1096-1099. Tijdschrift Dossier Brussel, een uitgave van de vzw Stad & Cultuur en het CCC.
1996. 4 delen
135
1100. Brochure ‘Officieel Handboek Brusselse Hoofdstedelijke Raad en Verenigde
Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissies’.
1996. 1 deel
1101. Brochure ‘Vlaanderen en Brussel naar 1999 toe’ van Leo Govaerts.
1997. 1 deel
1102. Tijdschrift Vivat Academia van het Verbond der Vlaamse Academici.
1997. 1 deel
1103. Brochure ‘Onze taalrechten worden geschonden! Wat kan ik daar tegen doen?
Praktische handleiding in de doolhof van de taalwetgeving’.
[na 1997] 1 deel
1104. Tijdschrift Nieuw Klimaat van het Verbond Vlaams Overheidspersoneel.
1998. 1 deel
1105. Tijdschrift De stem der martelaren van de Hulp aan de Verdrukte Kerk.
1998. 1 stuk
1106. Nieuwsbrief Stad & Cultuur met het cursusaanbod gemeenschapscentra.
1998. 1 deel
1107. Nieuwsbrief Stad & Cultuur met de beleidsbrief van de gemeenschapscentra.
1998. 1 deel
1108. Brochure van de Internationale Triënnale voor Grafische Kunsten van de gemeente
Hooglede.
1999. 1 stuk
1109. Tijdschrift en orgaan van het FDF-afdeling Jette Jette-Vérité.
1998. 1 deel
1110. Brochure ‘Teksten over Brussel’ van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen.
1999. 1 deel
1111. Brochure ‘Kust en gastronomie’ van VTB-VAB.
1999. 1 stuk
1112. Afschrift van een omzendbrief vanwege de VZW gemeenschapscentrum De
Vaartkapoen ‘Mensen zonder papieren bezetten de vaartkapoen’.
1999. 1 stuk
1113. Boek 50 jaar Guldensporenfeesten te Brussel 1930-1980 van Albert De Cuyper.
1999. 1 deel
1114. Tijdschrft Ahkbar van de FMDO.
2000. 1 deel
1115. Afschrift van een artikel ‘Verering voor tandheiligen in Vlaams-Brabant en Brussel’
van Hervé Daras.
2000. 1 deel
1116. Brochure ‘De Vlaamse vertegenwoordiging in de 19 Brusselse gemeenten 1964-2000’.
2000. 1 pak
1117. Tijdschrift van het Davidsfonds Gewestbond Brussel.
2001. 1 stuk
136
1118. Nieuwsbrief Vizier van het Koninklijk Legermuseum.
2001. 1 stuk
3. Cijfermateriaal en statistieken
1119. Uittreksels uit het Belgisch Staatsblad met de officiële bevolkingscijfers.
1971-1980. 1 pak
1120. Brochure ‘Brussel-cijfers-prognoses’.
1975. 1 deel
4. Culturele evenementen
1121. Stukken betreffende het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.
z.d. 1 omslag
1122. Stukken betreffende de kunstenaar Jos De Maegd.
z.d. 2 stukken
1123. Programma van het afscheidsfeest van Reej Masschelein.
z.d. 1 stuk
1124. Agenda van het Brussels Toneel-, Kunst- en Verenigingsleven.
28 september 1968-5 januari 1969.
1969. 1 pak
1125. Agenda van het Brussels Toneel-, Kunst- en Verenigingsleven.
5 januari 1969-18 mei 1969.
1969. 1 pak
1126. Persmap betreffende de bekendmaking van de aanbevelingen van de Verenigde
Cultuurcommissies van de agglomeratie Brussel nopens de bescherming van het
erfgoed van "1900".
1974. 1 pak
1127. Activiteitenkalender van de Vrije Universiteit Brussel.
1975. 1 pak
1128. Reclamekaart ‘Europees jaar voor het bouwkundig erfgoed’.
1975. 1 deel
1129. Activiteitenkalender van ‘Le centre des quartiers’.
z.d. 1 stuk
1130. Programma ‘De Mallemunt ‘76’.
[1976]. 1 stuk
1131. Uitnodiging voor de voorstelling ‘De Geliefden’ van Jozef Van Den Berg.
1985. 1 stuk
1132. Programma van Dienst Animatie Creatieve Expressie en Begeleiding (DACEB)
voor 1985-1986.
1985. 1 deel
1133. Programma voor het seizoen 1985-1986 in de Beursschouwburg.
1985. 1 deel
137
1134. Stuk betreffende het tijdschrift ‘Beelden’.
1992. 1 stuk
1135. Reclamekaart voor de grote retrospectieve José Vermersch.
2002. 1 stuk
5. Documentatie ter ondersteuning van acties in verband met taalgebruik
1136. Minuten van stukken betreffende de resultaten van een sociologisch onderzoek in
Beersel door het Institut Solvay.
z.d. 1 omslag
1137. Stukken betreffende de taaltoestanden in Overijse.
z.d. 1 omslag
1138. Onderwerpsmap betreffende statistieken over de Brusselse taaltoestanden.
1966-1970. 1 pak
1139. Onderwerpsmap betreffende de migratie tussen taalgebieden.
1968-1970. 1 pak
1140. Documentatie betreffende arbeidsgeneeskundige diensten.
1972. 1 pak
1141. Stukken betreffende het statuut van Brussel.
1976-1979. 1 pak
1142. Onderwerpsmap betreffende het kinderdagverblijf ‘Mallemuis’ vzw te Vorst.
1976-1984. 1 pak
1143. Persknipsels betreffende de Brusselse agglomeratie.
1980-1984. 1 pak
1144. Persknipsels betreffende het taalgebruik in ziekenhuizen.
1983-1987. 1 pak
1145. Onderwerpsmap betreffende de kuststreek.
1984-1989. 1 pak
1146. Persknipsels betreffende het taalgebruik op identiteitskaarten.
1985-1986. 1 pak
1147. Documentatie gebruikt voor het maken van de brochure ‘Smakelijk 1500 keukentermen
in het Nederlands’.
1986-1990. 4 pakken
1148. Persknipsels betreffende sociale huisvestingsmaatschappijen.
1988-1991. 1 pak
1149. Persmap van de studie ‘Vlaanderen interesseren voor Brussel’ georganiseerd door de
NCC.
1989. 1 pak
1150. Syndicaal eisenprogramma Sociaal Kultureel Werk 1990-1991.
1990. 1 omslag
1151. Onderwerpsmap betreffende de iris als symbool voor Brussel.
1991. 1 omslag
138
1152-1153. Onderwerpsmap betreffende een confederaal Vlaanderen.
1993-1994. 2 pakken
1154. Onderwerpsmap betreffende de premies voor ambtenaren die naar Brussel willen
verhuizen.
1996. 1 omslag
1155. Persknipsels over de positie van de Vlamingen in het Brussels Gewest.
1996. 1 pak
1156. Persknipsels over het Nederlands als werktaal van de Europese Unie.
1996. 1 omslag
1157. Verslag van de persconferentie ‘Wonen,…ook in Brussel’.
1997. 1 deel
1158. Dossier betreffende het project van ‘Pro Medicis Brussel’ ter bevordering van het
tweetalig zorgaanbod in het Brusselse hoofdstedelijke gewest.
2000. 1 pak
6. Geografie
1159. Plattegronden van de negentien Brusselse gemeenten.
z.d. 1 pak
1160. Stukken betreffende plannen van Brussel in verschillende kranten.
1963. 1 omslag
1161. Kaart van België.
[voor 1995]. 1 stuk
7. Onderwijs
1162. Onderwerpsmap betreffende het kleuteronderwijs in de Brusselse agglomeratie.
1959-1963. 1 omslag
1163. Onderwerpsmap betreffende de rijksscholen in de Brusselse agglomeratie.
1962-1975. 1 pak
1164-1168. Onderwerpsmap betreffende de scholen in de Brusselse agglomeratie.
1963-1967. 5 pakken
1169. Onderwerpsmap betreffende het lager en middelbaar onderwijs in de Brusselse
agglomeratie.
1963. 1 pak
1170. Onderwerpsmap betreffende de gemeentescholen in de Brusselse agglomeratie.
1964-1966. 1 pak
1171. Onderwerpsmap betreffende het vrij onderwijs in de Brusselse agglomeratie.
1964-1984. 1 pak
1172. Onderwerpsmap betreffende kinderkribben in de Brusselse agglomeratie.
1966. 1 pak
1173. Onderwerpsmap betreffende peutertuinen in de Brusselse agglomeratie.
1969. 1 omslag
139
1174. Persknipsels betreffende onderwijs.
1972-1974. 1 pak
1174/a. Onderwerpsmap betreffende wetsontwerpen van de taalregeling in het onderwijs
1962-1963 1 pak
8. Politieke besluitvorming
1175. Afschrift van een tekst betreffende de naturalisatievoorwaarden in Nederland, Frankrijk
en Duitsland.
z.d. 1 pak
1176. Nota ‘De Snel-Belg-Wet en zijn gevolgen voor het Brussels kiezercorps’.
z.d. 1 deel
1177. Uittreksels van de vergaderingen van de Belgische Senaat.
1937-1938. 1 pak
1178. Uittreksels uit het Belgisch staatsblad en verslagen van senaatszittingen betreffende de
taalwet in gerechtszaken.
1955-1963. 1 pak
1179. Uittreksels uit het Belgisch Staatsblad.
1972-1974. 1 pak
1180. Stukken betreffende de decreten over taalgebruik.
1973-1982. 1 omslag
1181. Uittreksel uit het Belgisch Staatsblad betreffende de publicatie van het decreet tot
waarborgen van de rechten van de Nederlandstalige ideologische en filosofische
strekkingen in Brussel-Hoofdstad.
1974. 1 stuk
1182. Documentatie betreffende het Egmontpact.
1977-1978. 1 pak
1183-1186. Onderwerpsmap betreffende het AZUR schandaal.
1977-1984. 4 pakken
1187. Uittreksel uit het Belgisch Staatsblad van 8 juli 1975 betreffende het koninklijk besluit
tot goedkeuring van de statuten van de Gewestelijke ontwikkelingsmaatschappijen voor
de provincie West-Vlaanderen en voor de arrondissementen Halle-Vilvoorde en
Leuven.
1975. 1 omslag
1188. Ontwerpdecreten, voorstellen van decreten, verslagen van de Vlaamse Raad over de
keuze van Brussel tot hoofdstad van de Vlaamse gemeenschap.
1982-1984. 1 pak
1189. Wetsvoorstel bij de kamer van volksvertegenwoordigers betreffende de taalkennis
vereist in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad voor de uitvoering van bepaalde
politieke mandaten.
1987. 1 stuk
140
1190. Onderwerpsmap betreffende de beleidsverklaring van het college van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie.
1989. 1 pak
1191- 1214. Bulletin van vragen en antwoorden van de Vlaamse Raad.
1990-1991. 24 delen
1215-1384. Verslagen en beknopte verslagen van de Raad van de Vlaamse
Gemeenschapscommissie, met bijlagen.
1991-1994. 170 delen
1385. Discussienota over het toekennen van gemeentelijk stemrecht aan EU-ingezetenen en de
noodzaak van een gewaarborgde vertegenwoordiging voor de Nederlandstaligen in
Brusselse instellingen.
1997. 1 deel
1386. Nota ‘Het vreemdelingenstemrecht en de evolutie van de buitenlandse bevolking in
Brussel.
1997. 1 omslag
1387. Verslag van de persconferentie van Patrick Dewael, VLD fractievoorzitter in de kamer
van volksvertegenwoordigers ‘Inburgering en nationaliteitsverkrijging’.
1998. 1 deel
1388. Verslag van de persconferentie van het Vlaams Blok ‘Brussel en de Costa standpunten
van het Vlaams Blok’.
1999. 1 pak
1389. Afschrift van de 11-julitoespraak van Patrick Dewael, Vlaams minister-president.
2000. 1 deel
1390. Kleurennota van de Vlaamse Regering.
2000. 1 deel
1391. Beleidsnota voor Brusselse aangelegenheden van Bert Anciaux.
[2000]. 1 deel
1392. Nota ‘Samenvatting van het verslag betreffende de werking van de wetgevende macht
door de tweede commissie van het studiecentrum voor politieke hervormingen’.
z.d. 1 deel
9. Politieke partijen en instellingen
1393. Onderwerpsmap betreffende het F.D.F.
1970, 1982, 1972, 1965, 1985. 1 pak
1394. Onderwerpsmap betreffende de Brusselse Agglomeratieraad.
1970-1971. 1 pak
1395. Onderwerpsmap betreffende de CVP.
1971, 1973. 1 omslag
1396. Onderwerpsmap betreffende de Volksunie.
1973-1982. 1 pak
1397. Onderwerpsmap betreffende de Kommunistische partij.
141
1973. 1 stuk
1398. Onderwerpsmap betreffende de B.S.P.
1973. 1 stuk
1399. Onderwerpsmap betreffende het Vlaams Blok
1990. 1 pak
1400. Onderwerpsmap betreffende AGALEV.
1990. 1 omslag
1401. Onderwerpsmap betreffende het Vlaams Blok.
1990-1991. 1 pak
10. Vlaamse en Brusselse instellingen
1402. Stukken betreffende de Vlaamse culturele koepel vzw.
1993-2002. 1 pak
1403. Onderwerpsmap betreffende gemeenschaps- en trefcentra.
1996. 1 pak
11. VZW
1404. Modelstatuten voor Vlaamse verenigingen .
z.d. 1 omslag
12. Andere documentatie
1405. Onderwerpsmap betreffende de eventuele komst van een filmspot die Brussel promoot.
1990. 1 omslag
1406. Onderwerpsmap betreffende de cultuursector.
1986-1990. 1 pak
1407. Onderwerpsmap betreffende de Doktersgilde van Helmont
1982. 1 omslag
1408. Persknipsels betreffende het VKB
z.d. 1 omslag
1409. Onderwerpsmap betreffende taalinspectie.
z.d. 1 pak
1410. Dossier betreffende de komst van een Nederlands Huis te Brussel.
1984-1985. 1 pak
1411. Stukken betreffende de Belgisch-Nederlandse Vereniging.
1964. 1 omslag
1412. Documentatie en krantenknipsels betreffende de samenwerking tussen Nederland en
Vlaanderen.
1970, 1977, 1984. 1 pak
142
1413. Stukken betreffende het BKT-theater.
1980-1981. 1 pak
1414. Stukken betreffende het Bevaartkomitee.
1981-1988. 1 pak
1415. Onderwerpsmap betreffende de Vlaamse Gemeenschapscommissie
1989. 1 pak
1416. Onderwerpsmap betreffende de Nederlandse Commissie voor Cultuur
z.d. 1 pak
1417. Onderwerpsmap betreffende de pers, bibliotheken en boekhandels.
1984-1992. 1 pak
1418. Onderwerpsmap betreffende buitenlandse reisbureau’s.
z.d. 1 omslag
1419-1420. Onderwerpsmap betreffende de verschillende parlementen en politieke partijen in
België
1988-1995 1 pak
1421. Onderwerpsmap betreffende Brusselse instellingen.
1988 1 pak
1422. Onderwerpsmap betreffende culturele verenigingen en koepels.
z.d. 1 omslag
1423. Onderwerpsmap betreffende de verschillende regeringen in België.
z.d. 1 pak
1424. Onderwerpsmap betreffende studenten uit ontwikkelingslanden in België.
1979-1980. 1 pak
1425-1429. Onderwerpsmap betreffende de staatshervorming.
1987-1989. 5 pakken
1430. Krantenknipsels.
1979. 1 pak
1431. Onderwerpsmap betreffende de Vlaamse Culturele Koepel vzw.
1987. 1 pak
1432. Onderwerpsmap betreffende de Vereniging Algemeen Nederlands.
1988. 1 stuk
1433. Onderwerpsmap betreffende de Derde Leeftijd.
1987. 1 pak
1434-1437. Onderwerpsmap betreffende de Duitstalige gemeenschap.
1981-1989. 4 pakken
1438. Brochure met de congresteksten van de Parti Liberal.
1976 1 deel
1439-1441. Onderwerpsmap betreffende de gemeenteraadsverkiezingen.
1976, 1981-1983, 1986-1989. 3 pakken
1442. Onderwerpsmap betreffende het statuut van Brussel.
1973-1989. 1 pak
143
1443. Onderwerpsmap betreffende Watermaal-Bosvoorde.
1957, 1987. 1 omslag
1444. Onderwerpsmap betreffende de Brusselse agglomeratie.
1964, 1971. 1 pak
1445. Persknipsels betreffende de NCC.
1983. 1 omslag
1446. Brochure ‘Beleidspoties van de NCC geformuleerd voor de onderscheiden sectoren’.
z.d. 1 deel
1447. Afschrift van een open brief vanwege de voorzitter van het NCC, Hugo Weckx, aan de
regeringsformateur.
1976. 1 omslag
1448. Stukken betreffende de adviescommissie ‘speelpleinen’ van het NCC.
1976-1978. 1 omslag
1449. Stukken betreffende het Aktiekomitee SABENA
1973. 1 pak
1450. Stukken betreffende betreffende het ‘ontwerp Leysen’ dat de incorporatie van Vlaams
grondgebied bij Brussel inhoudt.
1976. 1 pak
1451. Stukken betreffende het regeringsontwerp tot wijziging van de kieswetgeving.
1976. 1 omslag
1452. Stukken betreffende Brusselse gemeenten
1964-1974. 1 omslag
1453. Onderwerpsmap betreffende de faciliteitengemeenten.
1984-1985. 1 pak
1454. Onderwerpsmap betreffende onwettige talentellingsformulieren.
1981. 1 pak
1455. Stukken betreffende het Valeer De Doncker-fonds
1965-1966. 1 omslag
1456. Stukken betreffende de Stichting Jules D’Hondt
1966. 1 omslag
144
H. Stukken vreemd aan het archief
1. Verkeerd bezorgde post
Nieuwsbrief van de Vereniging Vlaamse Ziekenfondsen.
2000. 1 stuk
Inkomende nieuwsbrief gericht aan het Verbond Vlaams Overheidspersoneel dat ook in
de Centrumgallerij gevestigd was.
Nieuwsbrief Ons nieuw kanton van het Komitee voor Nederlands Onderwijs & Kultuur
in het Komense.
2001. 1 stuk
Inkomende nieuwsbrief gericht aan het Verbond Vlaams Overheidspersoneel
Nieuwsbrief Francité van de Revue de la maison de la Francité.
2001. 1 stuk
Inkomende nieuwsbrief gericht aan het de redactie van het tijdschrift Ons Brussel.
2001. 1 stuk
2. Persoonlijk archief van André Monteyne
Uittreksel van een bijlage van het Belgisch Staatsblad betreffende de wijziging van de
statuten van het CCC.
1972. 1 stuk
Curriculum vitae’s ingediend om lid te worden van het CCC.
1990. 1 pak
Dossier betreffende de positie van het Vlaams Blok in ‘Deze week in Brussel’.
1991. 1 pak
Notulen met bijlagen van de raad van bestuur van het CCC.
1994-1995. 3 pakken