İŞ HUKUKU-AV.YASEMİN.ppt

İŞ HUKUKUAv.Yasemin BİLİCAN

HUKUKUN TANIMLANMASI

Hukuk, Kişilerin birbirleriyle ve toplumla

olan ilişkilerini düzenleyen , uyulması kamu gücü ile desteklenmiş bulunan sosyal kurallar bütünüdür.

HUKUK DALLARI

Kamu hukuku, Anayasa hukuku, Ceza hukuku İdare hukuku

o Özel hukuk Medeni Hukuk Ticaret Hukuku

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI – I : Mevzuat :

Uluslararası Antlaşma Anayasa Kanun Kanun Hükmünde Kararname Tüzükler Yönetmelikler Diğer Düzenleyici İşlemler (Tebliğ, Genelge

vb.)

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI – II : Mahkeme Kararları :

Anayasa mahkemesi Kararları Yargıtay Kararları Danıştay (Devlet Şurası) Kararları Sayıştay (Muhasebat Divanı) Kararları Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları

13.04.23 7

İş Hukukunun Kaynakları

Resmi Kaynaklar Yasalar

4857 sayılı İş Kanunu Deniz İş Kanunu Basın İş Kanunu Sendikalar Kanunu Toplu İş Sözleşmesi- Grev Lokavt Kanunu

13.04.23 8


Hafta Tatili Hakkında Kanun, İş Mahkemeleri Kanunu, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri

Hakkında Kanun, Mesleki Eğitim Kanunu, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarma Dair Kanun, Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma Esas ve

Yöntemleri Hakkında Kanun, Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun, Türkiye İş Kurumu Kanunu

13.04.23 9


Yürütme Kaynakları Tüzük, Yönetmelik, Tebliğ Genelge

13.04.23 10


Özel Kaynaklar Toplu Sözleşmeler İş Akitleri İç Yönetmelikler

YAZILI OLMAYAN HUKUK : “Belli bir organ tarafından konulmayan,

toplum içinde zamanla kendiliğinden oluşan kurallardan meydana gelen hukuk”tur. (Örf ve Adetler – Gelenek ve Görenekler)

Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hakim, örf ve adet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.

13.04.23 12

İŞ HUKUKU İşçi ve işveren arasındaki ilişkileri, hak ve

görevleri tanzim eden, işyeri ile ilgili hükümleri düzenleyen hukuk dalıdır.

İş hukuku konusu

Genel esaslar

Bireysel iş hukuku

Toplu iş hukuku

İŞ HUKUKU

İş Hukuku, kendi içinde iki ana dala ayrılmaktadır.

Bunlardan biri, bir işçinin çalışma koşulları ve haklarına göre hüküm ve düzenlemelerin yer aldığı Bireysel (Ferdi) İş Hukuku,

Diğeri ise; işçilerin grup halindeki sendika kurma, örgütlenme, toplu iş sözleşmesi yapma gibi faaliyetlerinin düzenlendiği Kollektif (Toplu) İş Hukukudur.

13.04.23 14

İş hukuku konusu

Bireysel iş hukuku

Tek tek işçilerin işverenle ilişkileri (iş akdi) Akdin türleri, kurulması, İşçinin akitten doğan borçları, İşçiyi gözetme Eşit işlem yapma Akdin askıya alınması, sona ermesi İş güvencesi Çalışma ve dinlenme süreleri İş sağlığı iş güvenliği İş denetimi Kamusal yaptırımlar

13.04.23 15

İş hukuku konusu

Toplu İş Hukuku

Sendikalar (işçi-işveren) Kuruluşu, işleyişi, İç ve dış ilişkileri Sendikal hak ve özgürlüler Toplu iş sözleşmeleri Barışçı çözüm yolları Grev- Lokavt

13.04.23 16

4857 sayılı İş Kanunu

Kanun Numarası : 4857Kabul Tarihi : 22/5/2003

-9 bölüm-122 madde-6 geçici madde

13.04.23 17


Amaç;

İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemek.

13.04.23 18

BİRİNCİ BÖLÜMGenel Hükümler

İKİNCİ BÖLÜMİş Sözleşmesi, Türleri ve Feshi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜcret

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMİşin Düzenlenmesi


13.04.23 19

BEŞİNCİ BÖLÜMİş Sağlığı ve Güvenliği

ALTINCI BÖLÜMİş ve İşçi Bulma

YEDİNCİ BÖLÜMÇalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi

SEKİZİNCİ BÖLÜMİdari Ceza Hükümleri

DOKUZUNCU BÖLÜMÇeşitli, Geçici ve Son Hükümler


İş ve işyerlerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulanmadığı alanlar;

Deniz ve hava taşıma işlerinde, 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman

işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde, Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her

çeşit yapı işleri, Bir ailenin üyeleri ve hısımları arasında dışarıdan

başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,

Ev hizmetlerinde, İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere

çıraklar hakkında, Sporcular hakkında, Rehabilite edilenler hakkında, 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci

maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.

İŞ HUKUKU

Ancak, aşağıda belirtilen işler İş Kanunu kapsamındadır:

1-Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri

2-Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler

3-Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler

İŞ HUKUKU

4-Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri 5-Park ve bahçe işleri 6-Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen

ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler

İş Kanununda Yer Verilen Ana Kavram ve Tanımlar :

İşçi; bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.

İşveren; işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir.

İş İlişkisi; işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.

İş Sözleşmesi; bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.

13.04.23 24


İŞYERİ İşverenin mal veya hizmet ürettiği yerler ile nitelik yönünden

bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler işyeridir. İşyerine bağlı yerler ise ;

dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim avlu ,otopark gibi diğer eklentiler araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş

organizasyonu kapsamında bir bütündür.

13.04.23 25


İşveren vekili İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin

yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir.

İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.

İşveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır.

İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.

13.04.23 26


Tanımlar; Asıl İşveren- Alt İşveren

Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı

işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik

nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte

çalıştıran işverene ALT İŞVEREN ; iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren

ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili

olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

13.04.23 27


Asıl işveren- alt işveren ilişkisi Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak

çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz

Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz.

Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.

İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.

13.04.23 28

YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ Esas No:2006/11741, Karar No:2006/14066

asıl işveren işçilerinin alt işverence işe alınarak çalıştırılmaya başlanması durumunda bir çok yönden haklarında kısıtlama meydana geleceği açıktır.

Belirtmek gerekir ki, büyük çoğunluğu kendi işçi kadrosundan oluşan ve asıl işverenin birkaç işçisini işe alarak çalıştıran alt işverenin bu tutumu işlemi muvazaalı hale getirmemelidir.

Yargıtay Kararı

13.04.23 29

YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ , Esas No: 2006/224492 Karar No: 2006/22445

Hükme esas olunan bilirkişi raporu ve tanık beyanları birlikte değerlendirildiğinde davacı işçilerin yaptıkları işlerin ve çalışılan işyerinin Yasanın aradığı anlamda teknoloji gerektirmemektedir. Dolayısıyla burada asıl işveren-ait işveren ilişkisini düzenleyen 4857 sayılı Kanunun 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkraların gerektirdiği unsurlar gerçekleşmemiştir.

Yargıtay Kararı

13.04.23 30

YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ Esas No: 2006/15117, Karar No: 2006/18653

Somut uyuşmazlıkta, davacının davalı KUMAŞ işyerinde asıl işte davalının diğer işçileri ile çalıştığı ve davacının başlangıçtan beri davalı KUMAŞ işçisi sayılması gerektiği sözleşme ve tanık anlatımları ile anlaşılmaktadır. Kaldı ki davalılar arasındaki sözleşme bir işin verilmesinden çok, işçi teminine yöneliktir. Davalılar arasında muvazaalı işlem olduğu sabittir. O halde davanın, davalı KUMAŞ işveren yönünden esastan incelenmesi gerekir. Diğer davalının işveren sıfatı bulunmamaktadır.

Yargıtay Kararı

13.04.23 31

YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ , Esas No: 2006/16835 Karar No: 2006/18809

Dava konusu işyerinde kurye işleri yardımcı iş niteliğinde olduğundan alt işverene verilmesi mümkün olup, alt işverenlik uygulamasının muvazaaya dayandığı konusunda başka bir bilgi ve belge dosyada bulunmamaktadır.

Yargıtay Kararı

13.04.23 32


İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.

İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde

yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını,

günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı

geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu hüküm uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.

13.04.23 33

Sürekli- süreksiz iş; Nitelikleri bakımından

en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş,

bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.

13.04.23 34

Sözleşme türleri

Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır.

Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.

13.04.23 35

Sözleşme türleri

Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.

Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar.

13.04.23 36

Sözleşme türleri

Kısmi Süreli ve tam süreli iş sözleşmesi;

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

13.04.23 37

Sözleşme türleri

Çağrı Üzerine Çalışma;

Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir.

Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.

.

13.04.23 38

Sözleşme türleri

Deneme süreli iş sözleşmesi

Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.

Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.

4857 SAYILI İŞ KAN.GÖRE İŞÇİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1-İŞ GÖRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ;

İşçi verilen görevi bizzat yerine getirir,bu görevi başkasına devredemez.

Çalışırken kullanılan malzemenin taşınması ,iş yerinin temizlenmesi ve havalandırılması gibi görevleri işçinin yerine getirmesi yerleşmiş bir uygulamadır

2.İŞİN ÖZENLE GÖRÜLMESİ

İşçi verilen görevi özen göstererek yerine getirmek zorundadır.Verilen görevi kusurlu yapması veya yanlış yapması işçiyi sorumlu kılar.

Ancak işçinin özen göstermeden iş görmesi ve kendi isteği ,savsaması(dikkatsizliği)yüzünden iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi kullandığı araç ve gerece zarar vermesi ile sorumludur

3.BAĞLILIK BORCU

İşçi iş yerinin çıkarlarını korumak ve gözetmek ,işçinin iş hukukuna göre bağlılık borcudur.

Araç,gerecin korunması ,gerektiği kadar kullanılması ve israf edilmemesi ,işverene ve işyerine zarar verecek her türlü tutum ve davranışlardan kaçınmalıdır.

4.YARIŞMAMA BORCU

İşçiler işverenin faaliyet alanına giren işleri yapamazlar,işyerine rakip olamazlar.İş yeri ile aynı işi yapan başka işverenlerle beraber iş saatleri dışında da olsa çalışma yapamaz.

İş verene rakip olacak tutum ve davranışlar,hem iş hukuku hem de ticaret hukuku bakımından işçiye sorumluluklar ve cezalar getirir.

5 .İŞVERENİN TALİMATLARINA UYMA BORCU

İşçi işverenin yönetim hakkına dayanarak çıkardığı emir ve talimatlara uymakla yükümlüdür.

Bu talimatlar işle ilgili talimatlardır.İş hukuku işverene işyeri ile ilgili talimatları yasal çerçevede belirleme hakkını verir.

6.İÇKİ VE UYUŞTURU MADDE KULLANMA YASAĞI

İş yerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek ve iş yerinde alkol ve uyuşturucu madde kullanmak yasaktır

7.İŞ YERİNE GİRİŞ-ÇIKIŞTA DENETİM

İş yerine sokulması yasak olan eşya ve araçların girişini engellemek ,işyerinde çıkışı yasak olan araç-gereç ve mamullerin çıkışını kontrol etmek gibi nedenlerle işveren giriş-çıkış denetimleri uygulayabilir.

8.VARSA SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DİĞER BORÇLAR

Sözleşmede bulunan ve işçinin imzaladığı diğer yükümlülüklerini de işçi yerine getirir.

Örn;belirli bir süre içerisinde belirli bir işi bitirmek,

İşten ayrıldıktan sonrada aynı işi yapan işyerlerinde çalışmamak ve onlarla birlikte hareket etmemek gibi

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1-)İŞ YERİNİ BİLDİRME ; Bu kanun kapsamına giren nitelikte bir işyerini a-Kuran, b-Devralan, c-Çalışma konusu değiştiren, d-Kapatan işverenler 1 ay içinde Bölge

Çalışma Müd.bildirimde bulunmak zorundadır. Bu bildirimde işyerinin ;ünvan ve

adresi,Çalıştırılan işçi sayısı,Çalışma konusu,işin başlama ve bitme zamanı,kendi ad soyadı,adresi varsa işveren vekili veya vekilinin adı-soyadı adresi bildirilir.

2.ÜCRET ÖDEME BORCU İşçinin iş görme edimi karşılığında işverende

ücret ödemekle yükümlüdür.İşverenin ödeyeceği ücret asgari ücret altında olamaz.İşveren eşit işe eşit ücret ödemek zorundadır.

Zorunlu bir neden olmadıkça ücret en geç 20 gün içinde ödenmelidir.Ücret aylık olabileceği gibi haftalıkta olabilir.

3.EŞİT DAVRANMA BORCU

İş ilişkisinde dil,ırk,cinsiyet,siyasal düşünce,felsefi inanç,din mezhep vb sebeplere dayalı

ayrım yapılamaz.o İşveren,biyolojik veya işin niteliğine ilişkin

sebepler zorunlu kılmadıkça,bir işçiye iş sözleşmesinin yapılmasında ve şartlarının oluşturulmasında ,uygulanmasında ve sona ermesinde cinsiyet veya gebelik doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

o Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeni ile daha düşük ücret kararlaştırılamaz.

4.GÖZETME BORCU

İşçinin sağlık ,güvenlik ve ücret yönünden işveren tarafından gözetilmesi,korunması gerekir.

İşveren işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden yasal olarak bütün önlemleri almak zorundadır.

İşçinin işyerine getirdiği ulaşım aracı,iş yerine getirdiği eşyaları işverenin koruması altında olmalıdır.

İşçinin cinsel tacize karşı korunması da işverenin yükümlülükleri arasındadır.

5.ARAÇ VE GEREÇ SAĞLAMA BORCU

İşçinin işyerinde iş görme edimini yerine getirebilmesi için işverenin gerekli makine ve teçhizatı sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır.

6.ÖZÜRLÜ VE ESKİ YÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU

İşverenler 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde toplam işçi sayısının %6 sı oranında ÖZÜRLÜ ,ESKİ HÜKÜMLÜ ve TERÖR MAĞDURU çalıştırmak zorundadır.

%6 oranında çalıştırılacak özürlü,eski hükümlü ve terör mağdurunun ne kadarının özürlü,ne kadarının eski hükümlü ve terör mağduru olarak çalıştırılacağı her yılın Ocak ayının başından itibaren yürürlüğe girecek şekilde Bakanlar Kurulu’nca belirlenir.

7.İŞYERİNİN DEVRİ SONUCU SORUMLULUK

İşyerinin tamamı veya bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde

devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.

Yukarıdaki hükme göre devir halinde ,devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar.Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren 2 YIL ile sorumludur.

8.İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASININ DÜZENLEME ZORUNLULUĞU

İşveren çalıştırdığı her işçi için özlük dosyası düzenler.İşveren ,bu dosyada işçinin kimlik bilgilerinin yanında ,bu kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.(4857 S.İş kan Mad 75)

İşveren,işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ,gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.

9.İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ İÇİN GEREKEN ÖNLEMİ ALMAK

İşverenler işyerlerinde işçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak,araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,işçilerde iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.( İş kan Mad 77)

10.İŞYERİNDE BULUNMASI GEREKEN EVRAK VE AÇIKLAMA YAZILARI

İşveren yasada yer alan ücrete ilişkin yazıyı,iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili uyarıları,görevin yerine getirilmesi ile ilgili talimatları işyerinde görülecek şekilde asmak zorundadır.

11.İŞE ALINAN,AYRILAN VE ÇALIŞMASI SONA EREN İŞÇİLERİN BİLDİRİLMESİ

İşveren,işe aldığı veya iş akti herhangi bir nedenle sona eren işçileri ,izleyen ayın 15 ine kadar aylık bildirimlerle işyerinin bağlı bulunduğu bölge müdürlüğüne ve Çalışma ve Sosyal güvenlik bakanlığına bildirmek zorundadır.

12.KIDEM TAZMİNATI ÖDEME

İşveren ölen,emekli olan veya işten ayrılan işçiye kıdem tazminatı öder.Ancak kıdem tazminatına hak kazanmaları için işten ayrılanların yasanın öngördüğü şartlarda işten ayrılması gerekmektedir.

13.VARSA SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DİĞER BORÇLAR

Sözleşmede bulunan ve işverenin imzaladığı diğer yükümlülükleri de işveren yerine getirir.

Örneğin ,belirli bir başarı karşısında sözleşmede yer alan ödüller,prim ve diğer sosyal haklar işverence işçiye verilir

ÇALIŞMA

Haftalık çalışma süresi 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.

Haftalık 45 saati aşan çalışmaya FAZLA ÇALIŞMA denir.Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

İŞ HUKUKU İş Kanunu’nun 71. maddesine göre on beş yaşını

doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır.

Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış olan çocuklar, çıraklık hükümlerince hafif işlerde çalıştırılabilirler.

İş Kanunu’nun 85. maddesine göre, on altı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.

13.04.23 61

İşin düzenlenmesi

Çalışma süresinden sayılan hallerAşağıdaki süreler işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılır: a) Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun

yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.

b) İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.

c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.

d) İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.

13.04.23 62


Çalışma süresinden sayılan haller e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için

belirtilecek süreler.

f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılır.

13.04.23 63


Ara dinlenmesi Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri

ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,

b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,

c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,

Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir.

Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

13.04.23 64


Gece süresi ve gece çalışmaları

Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.

İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına

uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir.

Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır.

Sanayiye ait işlerde on sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır

13.04.23 65


İşçi özlük dosyası

İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.

13.04.23 68

İş sağlığı ve

iş güvenliği

13.04.23 69

İş Kanunu Madde 77;

o İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin

sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,

İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her

türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

13.04.23 70

İş Kanunu Madde 77

İşverenler;

işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine

uyulup uyulmadığını denetlemek,

işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması

gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda

bilgilendirmek

ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek

Zorundadırlar.

13.04.23 71

İş Kanunu Madde 77

Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler, işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.

13.04.23 72

İşverenin sorumluluğu

Yargıtay Kararları İnsan yaşamının kutsallığı çerçevesinde işveren,

işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartlan sağlamak ve araçları noksansız bulundurmakla yükümlüdür.

(Y A R G I T A Y 21.HD. E.2006/7203 K.2006/7547

13.04.23 73


Yargıtay Kararları

”İş güvenliğinin sağlanması için işveren, mevzuatta belirtilmese dahi şayet bu yolda bir tedbirin alınması gerekiyorsa o tedbiri almak zorundadır;

süregelen kötü alışkanlıklar ve iş gelenekleri,

tedbir alma yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz” (Y A R G I T A Y 10.HD.09.11.1988, E.1988/7518,

K.1988/7851

13.04.23 74



İşveren, günümüz bilim ve teknolojisinin

öngördüğü önlemleri dahi almakla yükümlüdür.

Her halde, çalışan kimsenin iş güvenliği, işçinin

kendi dikkatine bırakılamaz.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 17.04.1984, E 2029/K2140)

İş güvenliğinin temel ilkesi; işçinin en dikkatsiz ve güvensiz

davranışında bile iş kazasının olmasını önleyecekgüvenlik önlemlerinin alınmasıdır.

13.04.23 75


Yargıtay Kararları İşçinin beden ve ruh sağlığının korunmasında en

önemli yön, bir tedbirin hakkaniyet ölçüleri içerisinde

işverenden istenip istenemeyeceği değil, aklın,aklın,

ilmin, fen ve tekniğin böyle bir tedbirin alınmasını ilmin, fen ve tekniğin böyle bir tedbirin alınmasını

gerekli görüp görmediğigerekli görüp görmediği hususlarıdır.

Bu itibarla işveren, mevzuatın kendisine yüklediği

tedbirleri işçinin tecrübeli oluşu veya dikkatli çalıştığı

takdirde gerekmeyeceği gibi bir düşünce ile almaktan

çekinmeyecektir.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 09.07.1975, E2375/K4424)

13.04.23 76


Yargıtay Kararları İşveren, işyerinde geniş anlamda doğmuş ve doğabilecek tüm

tehlikeleri önlemek zorundadır.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 31.10.1978, E2077/K7689)

Bu yükümlülüğün gerekleri, yapılan işin niteliği ve şartlarına göre ortaya çıkabilecek tehlikeler ve bunların yaratabileceği sonuçlar (riskler) belirlenmeden yerine getirilemeyeceğinden, BELİRLEME ilk adımdır.

13.04.23 77

…yükümlülüğün sadece önlem almakla yetinilebileceği anlamını taşımadığı, alınan önlemlere uyulup uyulmadığını denetleme ve giderek önlemlere uyulmasını temin anlamında bulunduğu da kuşkusuzdur.

Başka bir deyişle, işveren işyerinde, geniş anlamda doğmuş ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek zorundadır.

Bu zorunluluk sonucu olarak işyerinde işveren tarafından tam anlamı ile geniş bir kontrol mekanizması kurulmalıdır.

(TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 31.10.1978, 2077/7689)

Denetleme

13.04.23 78

… İşveren yalnız işçiyi işyeri tehlikelerine karşı uyarmakla yetinmemeli,

Gerektiğinde işçiyi alınmış olan tedbirlereuymaya dahi zorlama görevini taşımaktadır.

(Y A R G I T A Y 9.HD. 20.05.1968, E12879/K7963)

Denetleme


13.04.23 79

İŞÇİLERİN BİLGİLENDİRİLMESİ

İşyerinin geneli ile işçinin çalışmakta olduğu bölümde veya yaptığı her işte yürütülen faaliyetler, sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler hakkında, işçilerin ve temsilcilerinin gerekli bilgiyi almalarının sağlanması zorunludur

İŞÇİLERİN EĞİTİMİ

Her işçinin:

Çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları da içeren sağlık ve güvenlik eğitimi almasının sağlanması zorunludur.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi

13.04.23 80

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği

Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ;

Eğitimin Amacı; İşyerlerinde sağlık ve güvenli bir ortamı temin

etmek, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltmak,

çalışanları yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek,

onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ile bu risklere karşı alınması gerekli tedbirleri öğretmek ve

iş sağlığı ve güvenliği bilinci oluşturarak uygun davranış kazandırmaktır.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi

13.04.23 81

Çalışanların eğitimi- İşverenin sorumluluğu

İşçiyi eğitmeden çalıştırmaya başlayan işveren

meydana gelen iş kazasından sorumludur.

YARGITAY 10. Hukuk Dairesi 23.03. 1982 E/498 K/1701

13.04.23 82


Sigortalının gerekli biçimde eğitilip eğitilmediği kusur oranını etkiler.

YARGITAY Hukuk Genel Kurulu 02.07.1982 E/1853 K/763

13.04.23 83


İş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim, bir kısım mevzuat ve hükümlerini içeren

belgelerin verilmesiyle değil, eylemli olarak bu bilgilerin aktarılması

ve öneminin kavratılması ile sağlanabilir.

(9.HD.16.6.2004 T.,2004/21-365 E.,2004/369 K.)

13.04.23 84

Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının tesisi için ;

işyerinde düzenlenecek olan iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak ,

Bu konudaki talimat ve prosedürlere uymakla yükümlüdürler.

İşçiler, davranış ve kusurlarından dolayı, kendilerinin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz etkilenmemesi için azami dikkati göstermek ve görevlerini, işveren tarafından kendilerine verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yapmakla yükümlüdürler.

İşçilerin İSG açısından yükümlülükleri

13.04.23 85

Makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını doğru şekilde kullanmak zorundadırlar,

Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza edildiği yere geri koymak zorundadırlar.

İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalardaki güvenlik donanımlarını kurallara uygun olarak kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemekle yükümlüdürler.


13.04.23 86

İşyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve ani bir tehlike olduğu kanaatine vardıkları herhangi bir durumla karşılaştıklarında veya koruma tedbirlerinde bir aksaklık ve eksiklik gördüklerinde, işverene veya sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine derhal haber vermek zorundadırlar .


13.04.23 87

İşçiler ve temsilcileri, sağlıklı bir çalışma ortamının oluşması için bu konuda hazırlanan talimat ve prosedürlere uymak, işyeri sağlık biriminin çalışmalarına destek sağlamak, sağlık muayeneleri, bilgilendirme ve eğitim programlarına katılmak ve gerektiğinde işbirliği yapmakla yükümlüdürler


13.04.23 88

İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı

İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması


13.04.23 89

Yargıtay Kararı

İşçiler çalışırken taksirli eylemlerden

kaçınarak iş sağlığı ve güvenliği

hakkındaki usul ve şartlara uymakla

yükümlüdürler.

(Y A R G I T A Y 9.HD. 26.11.1991, E13260/K4880)

İşçilerin İSG açısından Sorumluluğu

13.04.23 90

Yargıtay Kararı İşverenin işçisinin iş akdini fesihte haklı sayılması

““akümülatör, plastik ve ısı sanayii işyerinde şarj dairesinde akümülatör, plastik ve ısı sanayii işyerinde şarj dairesinde çalışmakta olan işçinin işbaşında sigara içilmesi yasak olan çalışmakta olan işçinin işbaşında sigara içilmesi yasak olan

yerde sigara içmesi”yerde sigara içmesi”


13.04.23 91

Yargıtay Kararı İşverenin işçisinin iş akdini fesihte haklı sayılması Toz maskesi kullanmamakta direnen işçinin

sözleşmesinin işverence derhal feshi işin güvenliğini tehlikeye düşürüp düşürmediğine bakılmaksızın haklı sebeple fesih


İŞ KAZASI NEDİR ?5510 sayılı SGK 13. Maddesine göre Sigortalının:

a-İşyerinde bulunduğu sırada, b-İşveren tarafından yürütülmekte olan iş

dolayısıyla, c-İşveren tarafından görev ile başka bir yere

gönderildiğinde asıl işini yapmaksızın geçen zamanda,

d-Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e-İşveren tarafından sağlanan taşıtla işyerine toplu olarak götürülüp getirilmesi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır.

(İş kazası SGK ya İKİ gün içinde bildirilir)

Alınan tüm önlemlere rağmen iş kazası meydana gelmiş ise ne olacaktır?

Bu sorunun cevabını işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı

vermez.

Bu sorunun cevabını işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı

vermez.

Sorunun cevabı hukuki yönden Borçlar Yasasında, cezai yönden

ise Türk Ceza Yasasındadır.

Sorunun cevabı hukuki yönden Borçlar Yasasında, cezai yönden

ise Türk Ceza Yasasındadır.

TEŞEKKÜRLER………

Documents

İŞ HUKUKU-AV.YASEMİN.ppt