Isang Pagsusuri sa Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura

Palomares | 0

Isang Pagsusuri sa Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura ng Lokal na

Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan

Isang Pananaliksik na Isinumite sa Programa ng Pag-aaral Pangkaunlaran ng

Departamento ng Agham Panlipunan, Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Bilang Bahagi ng Katuparan upang Makamit ang Antas ng

Batsilyer sa Sining, Dalubhasa sa Pag-aaral Pangkaunlaran

Ipinasa ni

Janneth Kathleene Concepcion Palomares

2008 – 00928

Propesor Roland G. Simbulan

Tagapayo

Marso 2013

Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Kolehiyo ng Sining at Agham

Departamento ng Agham Panlipunan

Padre Faura, Maynila

Palomares | 1

PAHINA NG PAGPAPATIBAY

Bilang bahagi ng katuparan upang makamit ang antas ng Batsilyer sa Sining, Dalubhasa

sa Pag-aaral Pangkaunlaran, ang pananaliksik na ito na pinamagatang “Isang Pagsusuri sa

Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan,

Bulacan”, ay inihanda at isinumite ni Janneth Kathleene C. Palomares.

_____________________________

Propesor Roland G. Simbulan

Tagapayo




Ang pananaliksik na ito ay tinanggap at pinagtibay bilang bahagi ng katuparan upang

makamit ang antas ng Batsilyer sa Sining, Dalubhasa sa Pag-aaral Pangkaunlaran.

_____________________________

Propesor Carl Marc L. Ramota

Tagapangulo







Palomares | 2

PASASALAMAT

Una sa lahat ay sa Panginoong Diyos na patuloy na nagsilbing gabay at inspirasyon sa

akin upang pagtagumpayin ang pananaliksik na ito. Nakakintal sa aking puso at isipan ang

Inyong Pangalan at Kapurihan habang ako ay nabubuhay.

Sa aking mga magulang na sina Jesusito at Jocelyn, tita Marilyn, at sa lahat ng mahal ko

sa buhay na patuloy na nagbigay ng kanilang walang hanggang suporta at tiwala sa aking

kakayahan. Ang inyong walang pasubaling pagmamahal na hindi maaaring pagtularin kanino

man ang nagbigay sa akin ng lakas at inspirasyon upang ibayo pang pagbutihin ang aking pag-

aaral.

Sa aking tagapayo na si Propesor Roland G. Simbulan at sa buong kaguruan ng

Unibersidad ng Pilipinas na nagsilbing gabay, modelo, at inspirasyon sa akin at sa kapwa ko mga

iskolar ng bayan. Nawa‟y hindi kayo magsawa sa paggabay at paghubog sa mga susunod pang

henerasyon ng iskolar para sa bayan.

Sa aking mga kaibigan at kaklase sa loob at labas ng pamantasan, malaking bahagi ng

tagumpay ng pananaliksik na ito ay dahil sa inyo. Isang kayamanan ang apat na taon natin na

pagkakaibigan. Nawa‟y magpatuloy ito hanggang sa ating pagtanda.

Panghuli, sa milyun-milyong mga Pilipino na patuloy na nakikibaka upang tapusin ang

yugto ng pananaig ng mga mapagsamantala sa sistema ng lipunan at sa kanilang patuloy na

pagtaguyod sa nararapat tungo sa mas matatag na kabanata ng kasaysayan. Taos-pusong

pasasalamat at pagpapahalaga sa inyong paninindigan at sakripisyo para sa lipunan.

ISANG MATAAS NA PAGPUPUGAY SA INYO!

Palomares | 3

ABSTRAKTO

Sa panahong ito ng ating kasaysayan, nababakas ang mga krisis na patuloy na

nananalaytay sa sistema ng ekonomiya at lipunan ng bansa. Ang malaking hidwaan sa pagitan ng

mga mahihirap at mayayaman ay isang malinaw na indikasyon na patuloy na nabubuhay ang

mga krisis sa sistema. Patuloy man ang pagbuo ng pamahalaan ng mga programa at polisiya na

tutugon sa mga krisis na ito ay isang malaking palaisipan pa rin sa mamamayang bayan kung

ginagampanan ba ang tunay nitong mga layunin, o nananatili na lamang bilang isang huwad na

pangako na patuloy na nagdudulot na kahirapan sa maraming sektor ng lipunan.

Tunay na malaki ang bahaging ginagampanan ng imprastraktura sa pagpapalago ng

ekonomiya at lipunan ng isang bansa. Isa na ang lungsod ng Meycauayan, Bulacan sa nagtutulak

ng mga programa at polisiya tungo sa matagumpay na pagpapalago ng ekonomiya nito sa tulong

ng imprastraktura. Sa kasamaang palad, mayroon pa ring mga pagkakataon na naisasantabi ang

mga primarya at esenyal na pangangailangan ng maraming Pilipino. Tunay na hindi lamang

dapat natatapos sa pagbuo, pagpapanatili, at pagpapabuti ng mga pisikal na imprastraktura ang

pagpapaunlad ng sektor na ito. Gayon din dapat ang sistemang nakapaloob at kinikilala upang

matamo ang isang patas, moderno, at produktibong kaunlaran para sa lahat.

Layunin ng pag-aaral na ito na suriin at talakayin ang kasalukuyang sistema at

pagpaplano sa sektor ng imprastraktura, maging ang mga suliranin na humahadlang sa maayos at

epektibong pagpapatupad ng mga ito. Susuriin din ang katotohanan sa likod ng pangako nitong

kaunlaran, maging ang kakayahan ng gobyerno na iahon ang kalagayan ng lipunang Pilipino

mula sa kasalukuyang kalagayan nito. Ayon sa kanila, kaunlaran ang hatid ng imprastraktura.

Maaaring nagsasabi sila ng totoo ngunit ang tanong, kaunlaran ba ito para kanino?

Palomares | 4

TALAAN NG NILALAMAN

Pahina ng Pagpapatibay 1

Pasasalamat 2

Abstrakto 3

KABANATA I

I. Introduksyon at Paglalahad ng Suliranin 7

II. Paglalahad ng mga Layunin 10

III. Rebyu ng Kaugnay na Literatura 12

IV. Metodo Disenyo ng Pananaliksik

A. Disenyo ng Pananaliksik 16

B. Populasyon ng Pag-aaral 17

C. Sampling 17

D. Pananaw ng Pananaliksik

a. Teoretikal na Pananaw 18

b. Konseptwal na Pananaw 19

c. Depinisyon ng mga Baryabol 19

d. Mga Instrumentong Gagamitin 20

e. Plano sa Pagkalap ng mga Datos 21

f. Plano sa Pag-aanalisa ng Datos 22

E. Saklaw at Limitasyon 22

V. Kahalagahan ng Pag-aaral 24

KABANATA II

I. Komprehensibong Pagsusuri sa Imprastraktura 26

A. Ang Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan 29

a. Maikling Kasaysayan ng Kagawaran 29

b. Rehiyonal na Operasyon ng Kagawaran 31

B. Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan 32

a. Maikling Kasaysayan ng Meycauayan, Bulacan 35

b. Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura 30

II. Ligal na Batayan ng Mekanismo ng Gobyerno sa Imprastraktura 39

A. Proseso ng Badyet 40

B. Proseso ng Prokyurment 48

C. Public-Private Partnership o PPP 51

III. Pampublikong Partisipasyon sa Sistema ng Pagpaplano at Pagdedesisyon 55

IV. Tunggalian: Gobyerno at Tao 58

a. Mga Suliranin sa Pagsasagawa ng Planong Pangkaunlaran sa 59

Imprastraktura at Pagtanaw sa Panawagan para sa Institusyonal

at Ligal na Pagbabago

Palomares | 5

KABANATA III

I. Komprehensibong Pagsusuri sa Planong Pangkaunlaran sa 66

Imprastraktura ng Pamahalaan

a. Katangian ng mga Nakapanayam 67

b. Probisyon ng Pampublikong Serbisyo 74

c. Pampublikong Partisipasyon sa Sistema 81

d. Epektibidad at Kahusayan ng Lokal na Gobyerno 88

ng Meycauayan, Bulacan

II. Pagtanaw sa mga Kritisismo at Kaukulang Solusyon ng Pamahalaan 99

a. Maling utilisasyon ng mga pondo at rekurso 101

b. Pagkukulang ng Pampublikong Partisipasyon 102

c. Mababang Kalidad ng Imprastraktura 104

KABANATA IV

I. Konklusyon 108

II. Rekomendasyon 109

Bibliyograpiya 112

Apendiks

I. Mga Katanungan at Transkrip sa Interbyu

A. Kgg. Joan V. Alarilla, Punong Lungsod 115

B. Kgg. Manuel C. Aldaba, Punong Barangay 121

II. Mga Katanungan sa Sarbey 128

III. Opisyal na pulyeto ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan 131

Palomares | 6

| KABANATA I

Palomares | 7

INTRODUKSYON AT PAGLALAHAD NG SULIRANIN

Sa panahong ito ng ating kasaysayan, nababakas ang tumitinding pagkauhaw ng lipunan

para sa tunay at pantay na kaunlaran. Patuloy ang paghahanap ng daan na tuluyang

makapagpapabangon ng kanilang katayuan sa buhay, pati na rin ang makapagpapayabong sa

kalagayan ng bansa. Ngunit dahil sa pagkatali sa interes ng iilan, at sa pagmomonopolisa‟t

panghihimasok ng mga mapagsamantalang-uri sa pagpaplano at pagdedesisyon para sa lipunan

ay lalong napaparam ang pag-asang makamit ng bansa ang hinahangad nitong tunay at pantay na

kaunlaran.

Sa paglipas ng maraming taon, ang Pilipinas ay sinasabing nakararanas ng kapuwa tunay

at di-tunay na kaunlaran. Malaki ang posibilidad ng bansa na maranasan ng ganap ang tunay na

kaunlaran ngunit dahil sa patuloy na pagkabigo ng gobyerno na makapaglatag ng

komprehensibong mekanismo upang tugunan ang primaryang pangangailangan ng lipunang

Pilipino, humantong sa pagkaatrasado ang kaunlaran ng bansa. Dahil sa baluktot na sistemang ito

na patuloy na namamayani sa ating lipunan, tuluyan nang napag-iwanan ang ekonomiya ng

Pilipinas ng mga karatig nitong bansa.

Ang pagpapatupad ng mga proyektong pang-imprastraktura sa bansa ay kinikilala bilang

isang epektibong behikulo upang makamit ng Pilipinas ang hinahangad nitong kaunlaran.

Bagaman kinikilala ito bilang instrumento sa pag-unlad ay tila bigo pa rin ang bansa na makamit

ang kaunlaran dahil sa umiiral na pagmamalupit at panlilinlang ng mga mapagsamantalang-uri sa

maraming sektor ng lipunan na patuloy na nagsusulong ng kanilang mga karapatan at makataong

interes.

Palomares | 8

Maraming mga problema at suliranin ang humahadlang sa pagsasagawa ng bansa ng

maayos na imprastraktura na layong makatulong sa lipunang Pilipino. Sa pagdaan ng maraming

rehimen at administrasyon, patuloy pa rin itong nagsisilbing hamon sa ating gobyerno. Bagaman

kabi-kabila ang mga nailatag na proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura ng mga lumipas na

administrasyon, tuluyan lamang nalulugmok sa kahirapan ang lipunang Pilipino. Bilang isang

bansa na naghahangad ng tunay at pantay na kaunlaran, mahalagang unahin ang kapakanan at

pakinggan ang pangangailangan ng lipunang Pilipino. Sa kasamaang palad, hindi pa rin

naisasakatuparan ang panawagan na ito kung kaya‟t hindi epektibong maisasagawa ang mga

proyekto sa imprastraktura na sana‟y maghahatid ng kaunlaran sa lipunan.

Kasabay ng paglipas ng panahon ang pagdami ng mga proyektong ito. Ngunit dahil sa

kakaunting kaunlaran na hatid nito sa lipunang Pilipino, malaki ang pangangailangan na suriin

ang mekanismo at plano ng pamahalaan sa pagtaguyod ng kaunlaran sa bansa. Malaking

palaisipan sa lipunan kung may sapat bang kakayahan ang gobyerno na makapagbigay ng tunay

at pantay na kaunlaran sa tulong ng mga proyekto at programang itinataguyod nito. Ito ba ay

sapat at nauukol sa pabago-bagong panahon at kondisyon ng lipunan o patuloy na magiging

dahilan sa pagkaatrasado nito? Maraming mga mamamayan mula sa iba‟t ibang sektor ang

patuloy na nakikiisa sa pagsulong sa interes ng lipunang Pilipino. Malaki ang pagkukulang sa

konsultasyon sa publiko kung kaya‟t hindi lahat ay nabibigyan ng pagkakataon na ipaabot ang

kanilang mga tunay at pangunahing pangangailangan tungo sa pagpapabuti ng kanilang

kalagayan.

Ang konsultasyon sa publiko ay isang makapangyarihang instrumento upang makamit ng

bansa ang tunay na kaunlaran. Ngunit may mga pagkakataon na gobyerno lamang ang may

kapangyarihang kontrolin ang ilang mga isyu sa lipunan. Sa kontekstong ito, ang pag-aaral na ito

Palomares | 9

ay susubukang suriin at talakayin ang kasalukuyang sistema at pagpaplano ng imprastraktura sa

komunidad, maging ang mga suliranin na humahadlang sa maayos at epektibong pagpapatupad

ng mga ito. Susuriin din ang katotohanan sa likod ng pangako nitong kaunlaran, maging ang

kakayahan ng gobyerno na iahon ang kalagayan ng mga nasa laylayan ng lipunan kung saan sila

ang tinitingala at inaasahang magdadala sa kanila tungo sa tunay at pantay na kaunlaran.

Hindi lingid sa kaalaman ng lahat na ang mga proyektong pangkaunlaran na ito ay dapat

tumutugon sa primaryang pangangailangan at hangarin ng lipunan. Hindi dapat masumpungan

ang pagpapaigting ng makasariling interes ng mga naghaharing-uri kung saan ang kakaunti

lamang ang nakikinabang habang ang marami ay patuloy na nalulugmok at nilalamon ng

kahirapan. Tunay na isang napakabigat na pasanin nito sa lipunan kung tahasang lalabagin ang

mga pangunahing pangangailangan ng lipunan at kung hindi nito gagampanan ang tunay nitong

mga layunin. Mahalaga ang gampanin ng pag-aaral na ito upang tugunan ang kakulangan ng

pampublikong kamalayan tungkol sa isyu ng atrasadong kaunlaran sa Pilipinas at upang bigyan

ng boses ang mga napipi ng sistema.

Palomares | 10

PAGLALAHAD NG MGA LAYUNIN

Layunin ng pag-aaral na ito na suriin ang mga hakbang at proseso sa pagpaplano ng mga

proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura at ang mga epekto nito sa kasalukuyan at hinaharap.

Susuriin din ang hangganan ng partisipasyon ng mamamayang Pilipino sa sistema, maging ang

pagkilala ng gobyerno sa inilalagak nilang partisipasyon. Iimbestigahan din ang mga salik na

nakakaapekto at nakaka-impluwensya sa mekanismong ito, maging ang mga pagkukulang at

walang-kaayusang mga salik na nakapaloob dito gamit ang sitwasyon ng lokal na gobyerno ng

Meycauayan sa lalawigan ng Bulacan.

Ilan sa mga tiyak na layunin ng pag-aaral na ito ay ang mga sumusunod:

1. Upang alamin ang kasalukuyang mekanismo ng gobyerno sa pagpaplano at

pagdedesisyon para sa mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura

a. Upang suriin ang kasalukuyang proseso at hakbangin ng gobyerno

mula sa pagpaplano hanggang sa implementasyon

b. Upang pag-aralan ang alokasyon ng badyet para sa pagpapaunlad ng

imprastraktura at sa bawat proyektong nakapaloob dito

c. Upang imbestigahan ang mga salik na nagbibigay impluwensya sa

mekanismong ito

2. Upang suriin ang partisipasyon ng lipunan sa pagpaplano at pagdedesisyon

para sa mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura

a. Upang suriin ang antas ng partisipasyong ito at kung papaano

kinikilala ng gobyerno ang partisipasyong ito

Palomares | 11

b. Upang imbestigahan ang relasyon o epekto ng mga proyektong ito sa

lipunan

c. Upang ihayag ang mga salik na humahadlang sa lipunan upang lubos

na makapagbigay ng partisipasyon sa pagpaplano hanggang sa

implementasyon nito

3. Upang ihayag ang tunggalian sa pagitan ng lipunan at ng gobyerno sa

pagpaplano at pagdedesisyon para sa lipunan

4. Upang makapagbigay ng kasagutan o alternatibo para sa namamayagpag na

mekanismo sa pagpaplano at pagdedesisyon ng mga proyektong

pangkaunlaran sa imprastraktura

a. Upang ihayag at bigyang-solusyon ang mababang kalidad at ilan pang

mga pagkukulang sa imprastraktura sa bansa partikular na sa

Meycauayan sa lalawigan ng Bulacan

5. Upang makapag-ambag at ibayong paigtingin ang panlipunang kamulatan sa

isyu ng kaunlaran sa bansa

Palomares | 12

REBYU NG KAUGNAY NA LITERATURA

Sa paglipas ng panahon, ang isyu ng kaunlaran sa Pilipinas ay bahagi na ng

napakaraming talakayan at pag-aaral sa bansa, maging sa buong mundo. Sa kabila ng

napakaraming proyektong pangkaunlaran na inilatag ng gobyerno, palaisipan pa rin kung tunay

ba na para sa kaunlaran ng lipunan ang pagmumungkahi at pagpapatupad ng mga ito.

Ayon kay Washington Sycip, ang pagpapaunlad ng imprastraktura sa bansa ang

nananatiling pinakamahusay na daan upang lutasin ang kahirapan sa lipunan.1 Sinuportahan ito

ni Arjun Thapan, opisyal ng Departamento ng Timog-Silangang Asya ng Asian Development

Bank (ADB), at sinabing mahalaga ang papel ng imprastraktura sa bansa upang mapanatili itong

produktibo at episyente.2 Ilan lamang ang mga ito sa napakaraming pag-aaral na sinuportahan

ang pagpapaunlad ng imprastraktura bilang isang epektibong behikulo at instrumento sa

pagkamit ng isang bansa ng tunay at pantay na kaunlaran. Sa kabila ng mga positibong pagtingin

sa pagpapaunlad ng imprastraktura, marami pa rin ang mga problema na humahadlang sa

tuluyang pagsasagawa ng maayos at episyenteng imprastraktura sa bansa.

Ayon sa Social Conflict theory ni Karl Marx, nahahati ang lipunan sa dalawang klase na

may magkakaibang dami ng materyal at di-materyal na rekurso. Ito ang mga naghaharing-uri at

ang mga mahihirap na kung saan ang mas makapangyarihang grupo ay walang-habas na

ginagamit ang kanilang kapangyarihan upang pagsamantalahan ang mga indibidwal o grupong

walang pinanghahawakan na kapangyarihan. Ang dalawang panig na ito ay patuloy na

nakararanas ng kontradiksyon sa kanilang mga interes at nagkakaroon ng hindi pagkakaisa sa

1 Go, Marianne V. (2007, May 5). USAID official says RP needs to spend more for infrastructure. Kinuha noong

ika-16 ng Oktubre 2012, mula sa The Philippine Star: http://www.philstar.com 2 RP urged to increase effective infrastrucutre spending. (2009, April 20). Kinuha noong ika-15 ng Oktubre 2012,

mula sa The Philippine Star: http://www.philstar.com

Palomares | 13

kanilang mga layunin.3

Sa kasalukuyan, maihahalintulad ito sa malaking pagkakaiba ng

prayoridad at hidwaan sa pagitan ng gobyerno at ng mga nasasakupan nito. Ang kontradiksyong

ito ay maaaring bunga ng mga panlabas at panloob na salik tulad na lamang ng mga lokal na

naghaharing-uri at iba pa. Dahil dito, malaki ang posibilidad na ang pagsasagawa ng mga

proyektong pangkaunlaran sa bansa ay may pinapaboran at pinoprotektahang panig o sektor.

Ayon kay Albert Waterston, ang pagpaplano ay binubuo upang maabot o makuha ang

mga primarya at espesyal na pangangailangan ng mga tao. Pauunlarin din ng tamang pagpaplano

ang atrasadong antas ng ekonomiya ng isang rehiyon, maging ng isang bansa. Makakamit

lamang ng lipunan ang satispaksyon at kaunlaran kung maayos ang paggamit ng mga papaubos

na o kakaunti nang rekurso sa bansa. Mahalaga ang pagpaplano sa pagpapaunlad ng mga rehiyon

dahil magsisilbi din itong daan upang makamit ang nasyunal na kaunlaran ng isang bansa. Kung

ang pagpaplano ay dalubhasang gagawin, maaari nitong pag-isahin ang mga nasasakupan nito na

may iba‟t ibang interes upang bumuo ng mga plano na para sa kapakinabangan ng lahat.4

Kung ating susuriin, ang bilang at kalidad ng imprastraktura sa bansa ay bigo sa

pakikipagsabayan sa lumalaking pangangailangan ng lipunan.5 Nananatili bilang isang mahinang

sektor ang imprastraktura sa bansa at hindi nito nagagampanan ang layunin nitong maging

behikulo tungo sa tunay at pantay na kaunlaran. Ayon sa binuong artikulo na pinamagatang

Blueprint for a Viable Philippines, dahil sa kasalukuyang pagbaba ng kalidad ng pampublikong

imprastraktura sa bansa, ang pagiging atrasado ng kaunlaran ay agarang makikita dahil sa

nakakalungkot na estado ng sistema ng transportasyon, konstruksiyon, at iba pa. Kung walang

matatag at sustenableng programa upang i-modernisa ang imprastraktura, hindi kailanman

3 Galtung, Johan (1971) Defining Conflict of Interest

4 Waterston, Albert (1965). Development Planning: Lessons of Experience. USA: The John Hopkins Press

5 Infrastructure in Philippines (2008). Kinuha noong ika-16 ng Oktubre 2012, mula sa Trade Chakra:

http://tradechakra.com

Palomares | 14

makakamit ng bansa ang hinahangad nitong kaunlaran. Upang maresolba ang problema sa

imprastraktura, kinakailangan na ang mga opisyal ng gobyerno ay magkaroon ng „transparency’

at „accountability’.6 Maaari itong maisagawa sa mga paraan tulad ng pagkakaroon ng regular na

pagpupulong ng mga kinauukulan upang makapag-ulat ng mga nagawang proyekto at programa

ng kani-kanilang mga tanggapan at mapag-usapanan ang mga suliraning kinakaharap ng

komunidad at estado ng ginagawang karampatang solusyon para rito. Gayun din ang pagbabago

ng sistema ng gobyerno sa bidding o tawaran na dapat ay nakabase sa “longest warranty period”

o pangmatagalang kalidad at pananagutan sa halip na “lowest bid” o pinakamababang presyo, at

marami pang iba.7 Tunay na malaki ang pagkukulang ng kasalukuyang estado at dami ng

imprastraktura sa bansa kung kaya‟t malaki ang pangangailangan para sa higit na pagpapaunlad

ng mga ito.

Ayon sa Pangulong Benigno “Noynoy” Aquino III, reresolbahin ng kaniyang

administrasyon ang mga problema at pagkukulang sa imprastraktura sa bansa. Dagdag pa niya,

ang pagbabago ay hindi lamang naaayon sa pansariling-interes o pakinabang ng iilan, kung hindi

ayon sa isang malinaw at maayos na sistema.8 Kung maisasakatuparan ang pangakong ito,

maisasaayos ang kalidad ng imprastraktura sa bansa at makikinabang ang maraming sektor ng

lipunan. Bukod pa dito, ang pagsasagawa ng mas mataas na kalidad na imprastraktura sa bansa

ay maaaring magresulta sa isang sustenableng paglago ng ekonomiya ng Pilipinas.9

6 Nemenzo, F., Constantino Jr., R., David, R., Posadas, R., Serrano, I., & Raquiza, M. V. Blueprint for a Viable

Philippines. Kinuha noong ika-15 ng Oktubre 2012, mula sa The PCIJ Blog: pcij.org/blog/wp-docs/Blueprint.pdf 7 Nemenzo, F., Constantino Jr., R., David, R., Posadas, R., Serrano, I., & Raquiza, M. V. Blueprint for a Viable

Philippines. Kinuha noong ika-15 ng Oktubre 2012, mula sa The PCIJ Blog: pcij.org/blog/wp-docs/Blueprint.pdf 8 Boncocan, Karen (2012, July 23). Aquino vows to step up infrastructure development. Kinuha noong October 16,

2012, mula sa Inquirer News: http://inquirer.net 9 Jin, Zhong (2011, February 10). The Philippines in 2011: All Eyes on Infrastructure Investment and Inflation.

Kinuha noong ika-16 ng Oktubre 2012, mula sa Seeking Alpha: http://www.seekingalpha.com

Palomares | 15

Kung ating susuriin, malaking bahagi ng kalupaan sa Pilipinas ay mga lupang

agrikultural. Ngunit dahil sa mga proyektong pangkaunlaran na nakasentro lamang sa

industriyalisasyon, naisantabi ang pangangailangan na paunlarin ang mga lupang agrikultural sa

bansa. Nagdulot ito ng kahirapan sa lipunan at ang pinaniniwalaang puno‟t dulo nito ay ang

hindi maayos na utilisasyon ng mga rekurso na dapat sana‟y ayon sa pangangailangan ng mga

mamamayan.10

Sa kasalukuyang panahon, ang mga proyektong pangkaunlaran, maging ang mga

programa‟t polisiya ay kapuwa binubuo at ipinapatupad nang hindi nabibigyang-pansin ang mga

pangunahing pangangailangan ng lipunan. Dahil dito, mahalaga na magkaroon ng partisipasyon

ang publiko upang maibahagi ang kanilang tunay na sentimyento at pangangailangan.

Hindi lingid sa kaalaman ng lahat ang kahalagahan ng partisipasyon ng publiko mula sa

pagbuo ng mga desisyon hanggang sa implementasyon ng mga proyekto na nakalaan para sa

kaunlaran ng lipunan. Ayon sa mga pag-aaral, ang partisipasyon ng publiko ay isang proseso na

nakapagbibigay ng pagkakataon sa mga pribadong indibidwal na maimpluwensyahan ang

pampublikong pagdedesisyon. Matagal na rin itong kinikilala bilang isang bahagi ng

makademokratikong proseso sa paggawa ng desisyon para sa lipunan. Samakatuwid, ang

pakikilahok ng publiko ay nagsisilbing daan upang magkaroon ng katiyakan na ang mga

mamamayan ay may direktang boses sa sistema.11

Kung maisasakatuparan ang pagkakaroon at

pagkilala sa buong partisipasyon ng publiko ay maaari itong magbunga ng seguridad upang

maiwasan ang kapahamakan ng maraming buhay at kalikasan, maging ang pagkaaksaya ng mga

papaunti nang rekurso sa lipunan.12

10

Ibon Facts and Figures (1991, August 15). Resource Utilization 11

University of Oregon. (2003, October 21). Planning Analysis: The Theory of Citizen Participation. Kinuha noong

ika-16 ng Oktubre 2012, mula sa University of Oregon: pages.uoregon.edu/rgp/PPPM613/class10theory.htm 12

Balagot B. (1994). Strengthening Environmental Impact Assessment Capacity in Asia. A Case Study on the

Philippine System. Laguna: Delos Reyes Printing Press.

Palomares | 16

METODO DISENYO NG PANANALIKSIK

Disenyo ng Pananaliksik

Upang matiyak ang matagumpay na pagsasagawa ng pananaliksik na ito, una ay gumamit

ang mananaliksik ng kwalitatibong disensyo. Nagbigay ito ng pagkakataon sa mananaliksik na

makapagbigay ng makatotohanang deskripsyon ng komunidad na pinag-aaralan, pati na rin ang

mahusay na dokyumentasyon at interpretasyon ng mga sentimyento at opinyon ng mga

mamamayang naninirahan sa lungsod. Maihahayag at mapag-aaralan din ang mga plano ng

gobyerno sa pagtugon sa mga pangangailangan ng lipunang Pilipino sa isyu ng imprastraktura.

Magsisilbi din itong daan upang kritikal na masuri ng mananaliksik ang kaayusan, maging ang

mga pagkukulang ng mga proyekto at ng mekanismong kinikilala nito. Naging daan din ito

upang masuri ang mga salik na nakakaapekto o nagbibigay impluwensya sa sistema. Tinipon at

kinolekta ang mga datos na nagtatalakay sa kasalukuyang sitwasyon, kalagayan, at karanasan ng

populasyon na direktang apektado o nasa lugar na napaglagakan ng mga proyektong

pangkaunlaran sa imprastraktura upang magsilbing sandigan ng isinasagawang pananaliksik.

Ang mga datos na ito ay nilikom sa pamamagitan ng pagmamasid, interbyu, at iba pa.

Pangalawa, gumamit ang mananaliksik ng kwantitatibong disenyo sa pananaliksik upang

tipunin at kolektahin ang mga mahahalagang impormasyon na magsisilbing gabay at suporta sa

mga nakalap na kwalitatibong datos. Ito ay sa pamamagitan ng mga isinagawang sarbey at iba

pang kwantitatibong instrumento sa pag-aaral. Ang hakbang na ito ay magsisilbing balidasyon sa

mga datos na nakalap mula sa lipunan.

Palomares | 17

Populasyon ng Pag-aaral

Ang populasyon ng pag-aaral ay kinabibilangan ng isa sa tatlong kagawaran ng

pamahalaan na responsable sa pagbuo, probisyon, at pagpapatupad ng mga proyektong

pangkaunlaran sa imprastraktura sa bansa. Ang napiling kagawaran ng mananaliksik ay ang

Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan o mas kilala bilang Department of Public Works

and Highways (DPWH). Mayroon din na mga kinatawan ng pamahalaan ang personal na

nakapanayam sa pag-aaral na ito upang makapag-ambag ng mas malalim na pagtatalakay ukol sa

isyu. Kinabibilangan din ang populasyon ng mga piling mamamayan mula sa Meycauayan,

kapuwa babae at lalake. Sinasaklaw ng populasyon na ito ang mga manggagawa, propesyunal,

opisyal ng gobyerno, at ilan pang iba na makikilahok sa mga gagawing interbyu at sarbey.

Sampling

Para sa sampling ng mga nakapanayam na populasyon, ginamit ang random stratified at

purposive na uri ng sampling. Ang ganitong uri ng sampling ay magbibigay ng pagkakataon sa

lahat ng residente ng Meycauayan, Bulacan na makapaglagak ng partisipasyon sa ginawang pag-

aaral. Ang mga nakapanayam sa sarbey ay malayang pinili ng mananaliksik at ikinategorya ayon

sa edad, sekswalidad, katayuan sa buhay¸ at iba pa. Ang mga nakapanayam naman sa mga

isinagawang interbyu ay mga piling eksperto o grupo sa larangan ng panlipunang kaunlaran tulad

ng mga propesyunal, opisyal ng gobyerno, at ilan pang kinatawan ng pamahalaan.

Palomares | 18

Pananaw ng Pananaliksik

Teoretikal na Pananaw

Upang magkaroon ng mas komprehensibong pang-unawa sa isyung tinatalakay, ginamit

o sinundan ang istorikal na materyalismo ni Karl Marx. Kinikilala nito ang katotohanan na ang

lahat ng kaganapan sa lipunan, kapuwa mula sa nakaraan at kasalukuyan, ay magkakaugnay.

Ayon dito, hindi maipapaliwanag ang kasalukuyan kung hindi susuriin ang nakaraan o ang ugat

at pinanggalingan nito. Sa madaling salita, esensyal na siyasating mabuti ang mga nakaraang

pangyayari upang lubos na maintindihan ang kasalukuyan. Kinikilala din nito na ang pagbabago

sa lipunan ay nangyayari dahil sa eksistensiya ng tunggalian sa pagitan ng iba‟t ibang klase sa

lipunan. Hindi maipagkakaila na ang ganitong tunggalian ay hayag sa kasalukuyang panahon.

Makikita ang tunggaliang ito sa pagitan ng mahihirap na nakararanas ng pananamantala at

opresyon mula sa mga makapangyarihan, o sa kaso ng pag-aaral na ito, ang gobyerno at ng

lipunang Pilipino.

Sa tulong ng pananaw na ito, sasagutin ang pangangailangan na suriin ang sistema ng

kaunlaran sa Pilipinas. Sa paraang ito ay maiintindihan kung sa anong paraan naaapektuhan ng

tunggaliang ito ang pampublikong serbisyo na ibinibigay ng gobyerno sa publiko, lalo na sa mga

marhinalisado ng kasalukuyang panahon. Bilang panghuli, kinikilala nito na ang tunay na

pagbabago sa lipunan ay maaaring makamtam sa pamamagitan ng masang rebolusyon.

Samakatuwid, nais nitong tanggalin ang puno‟t dulo ng mga problema sa lipunan. Magagamit ito

upang makabuo ng rekomendasyon na makatutulong sa pagresolba ng problemang tinatalakay sa

ginagawang pananaliksik.

Palomares | 19

Konseptwal na Pananaw

Depinisyon ng mga Baryabol

Mekanismo ng Gobyerno – ito ang mga programa at estratehiya ng gobyerno na nagsisilbing

sandigan ng pagpapatupad ng mga ahensya, kawanihan, at kagawarang naatasan para sa

implementasyon ng kanilang mga layunin. Kabilang na dito ang mga kinikilalang polisiya ng

gobyerno, maging ang mga rekursong kinakailangan para sa implementasyon.

Partisipasyon ng Publiko (Public Participation) – ito ang partisipasyon o pakikiisa ng lipunang

Pilipino mula sa pagpaplano hanggang sa implementasyon ng mga programa at estratehiya ng

gobyerno sa imprastraktura.

Planong Pangkaunlaran sa

Imprastraktura

Mekanismo ng Gobyerno sa pagpapatupad ng

mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura

Partisipasyon ng Publiko

sa mekanismo ng

gobyerno sa pagpapatupad

ng mga proyektong

pangkaunlaran sa

imprastraktura

Partisipasyon ng

Pribadong Sektor sa

mekanismo ng gobyerno

sa pagpapatupad ng mga

proyektong pangkaunlaran

sa imprastraktura

Palomares | 20

Partisipasyon ng Pribadong Sektor (Private Sector Participation) - ito ang partisipasyon o

pakikiisa ng mga pribadong sektor, tulad ng mga makapangyarihan at naghaharing-uri, mula sa

pagpaplano hanggang sa implementasyon ng mga programa o estratehiya ng gobyerno sa

imprastraktura. Halimbawa, ang panghihimasok ng programa na Public-Private Partnership o

PPP sa mga planong pangkaunlaran sa imprastraktura.

Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura (Infrastructure Development Plan) – kinikilala ito

bilang isang behikulo o instrumento tungo sa kaunlaran ng isang bansa. Ang probisyon nito ay

mahalaga dahil maaaring makamit ang matagumpay na pagyabong ng ekonomiya ng bansa,

maging ang pagtaas ng kapasidad nito na maging produktibo. 13

Mga Instrumentong Gagamitin

Ang mga instrumentong ginamit sa pananaliksik na ito ay ang mga sumusunod:

1. Pagsasagawa ng mga interbyu at pangangalap ng mga artikulo at impormasyon mula sa

mga piling ahensya at kagawaran ng gobyerno tulad ng Kagawaran ng Pagawain Bayan

at Lansangan o Department of Public Works and Highways (DPWH), Department of

Budget and Management (DBM) at ilang mga piling Non-Government Organization

(NGO) tulad ng Social Watch at Procurement Watch.

2. Pakikipanayam at konsultasyon sa mga eksperto sa larangan ng pag-aaral ng lipunan

tulad ng mga propesor, opisyal ng gobyerno, at iba pa.

3. Pagsasagawa ng mga sarbey sa populasyon na direktang apektado ng mga proyektong

pangkaunlaran sa imprastraktura ng gobyerno.

13

Ministerial Conference in Infrastructure, Country Report for the Philippines: Infrastructure and Tourism

Development (PDF)

Palomares | 21

Plano sa Pagkalap ng mga Datos

Ang mga mahahalagang datos at impormasyon ay nilikom gamit ang mga nabanggit na

instrumento sa pananaliksik. Ang mga pangunahing datos ay kinuha sa pamamagitan ng mga

isinagawang sarbey at interbyu sa mga kagawaran at opisina ng pamahalaan, at piling mga

eksperto na mahalaga ang papel sa tagumpay ng binuong pananaliksik. Ang mga ito ay nagmula

sa mga institusyon at kagawaran ng gobyerno, mga NGO, propesor o mga eksperto sa larangan,

at piling mga indibidwal mula sa komunidad. Tinipon at sinuru ng mananaliksik ang kanilang

mga opinyon at sentimyento ukol sa isyu na tinatalakay. Ang mga pumapangalawang datos

naman ay kinuha mula sa mga silid-aklatan o librarya mula sa UP Manila, UP Diliman, at

National Library. Kabilang sa mga materyales na kinailangan mula sa librarya ay ang mga libro,

magasin, diyurnal, at mga artikulo na may kaugnayan sa tema na pinag-aaralan. Ang Provincial

Physical Framework Plan o PPFP14

ay kinuha din mula sa kapitolyo ng Malolos, Bulacan,

maging ang Socio-Economic Profile at Annual Investment Plan ng Meycauayan, Bulacan mula

sa munisipyo ng nabanggit na lungsod. Kinuha din ng mananaliksik ang mga impormasyon mula

sa ilang mga pinagkakatiwalaang websites o pahina sa internet tulad ng Bulatlat, Ibon, at ilan

pang iba.

14

Kinakatawan nito ang konkretong manipestasyon ng kabuuang bisyon ng mga mamamayan ng Bulacan tungo sa

kaunlaran sa susunod na sampung taon. Saklaw nito ang mga proyektong pangkaunlaran para sa ekonomiya,

settlements, imprastraktura, at lupa (Bulacan PPFP Technical Working Group, Provincial Physical Framework Plan)

Palomares | 22

Plano sa Pag-aanalisa ng Datos

Ang mga nakolektang datos ay sinuri sa pamamagitan ng mga teyorya at impormasyon

na nakalap sa pananaliksik. Sa paraang ito ay epektibong masusuri ng mananaliksik ang

kasalukuyang mekanismo ng gobyerno sa pagpapatupad ng mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura, partikular na sa lungsod ng Meycauayan, Bulacan. Masusuri din ang mga

sentimyento at partisipasyon ng publiko sa sistema, maging ang partisipasyon ng mga

naghaharing-uri sa pagpaplano at implementasyon ng mga proyektong ito. Inilarawan din ang

mga salik na nakakaapekto sa mekanismong kinikilala ng pamahalaan gamit ang mga teyorya

tulad ng istorikal na materyalismo at conflict theory na kapuwa binuo ni Karl Marx. At panghuli,

gumamit ang mananaliksik ng mga tekniko at epektibong instrumento sa pagsusuri ng mga datos

upang mas maging komprehensibo at kritikal ang gagawing pag-aaral.

Saklaw at Limitasyon

Hangad ng pag-aaral na ito na suriin ang tunay na mukha at kalagayan ng kaunlaran sa

Pilipinas sa kabila ng napakaraming bilang ng mga proyektong pangkaunlaran sa iba‟t ibang

bahagi at sektor ng lipunan sa bansa. Upang tugunan ito, sinuri ng mananaliksik ang mga

ahensya ng pamahalaan na responsable sa kasalukuyang estado at kondisyon ng ilang mga

proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura at sinuri ang epekto at dulot nitong kaunlaran sa

lipunan. Sinuri din ang partisipasyon ng lipunan at ng mga pribadong sektor sa sistema mula sa

pagbuo ng desisyon at pagpaplano hanggang sa implementasyon ng mga proyektong ito na

patuloy na isinusulong ng mga piling ahensya at kagawaran ng gobyerno.

Ang ginawang pag-aaral ay limitado sa isyu ng pagpapaunlad ng imprastraktura

(infrastructure development) tulad ng transportasyon, komunikasyon, irigasyon, proteksyon sa

Palomares | 23

baha, at ilan pang iba mula sa isang napiling lungsod sa lalawigan ng Bulacan dahil sa limitasyon

sa oras at rekurso. Upang makakalap ng komprehensibong datos at impormasyon na

magrerepresenta sa kabuuan ng populasyon, kinapanayam ng mananaliksik ang isang-daang

(100) residente mula sa kabuuan ng populasyon ng Meycauayan, Bulacan na pinaglagakan ng

ilang mga pangunahing proyektong pangkaunlaran para pag-aralan. Kinabibilangan ang

populasyon na ito ng mga manggagawa, propesyunal, opisyal ng gobyerno, at ilan pang iba.

Sinuri ang epekto ng mga proyektong ito gamit ang kondisyon ng komunidad bago at matapos

ang implementasyon ng mga ito. Ang kanilang kabuhayan, katayuan sa buhay, at iba pang

kinakailangang impormasyon ay inalam, maging ang kanilang mga opinyon, tindig, at

sentimyento ukol sa mga proyektong ito.

Palomares | 24

KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL

Sa isang bansa tulad ng Pilipinas, mahalaga ang pagtalakay at pag-aaral tungkol sa isyu

ng kaunlaran. Hindi lingid sa ating kaalaman na ang Pilipinas ay nakararanas ng kakulangan sa

kaunlarang para sa masa, kapwa sa ekonomiya at lipunan. Sa paglipas ng maraming taon,

nabuhay ang mga Pilipino ng walang buong kalayaan na maihayag ang kanilang tunay na

saloobin at kagustuhan dahil ang pamumuno at pagdedesisyon ay minomonopolisa ng mga

naghaharing-uri. Halos lahat ng nabigyan ng pagkakataon na mamuno sa ating gobyerno ay

gumagawa ng mga desisyon na ayon lamang sa kanilang pansariling-interes at benepisyo. Hindi

nabibigyan ang lipunan ng karapatang makibahagi sa pagbuo ng mga desisyon na para naman sa

ekonomiya at lipunan. Dahil dito, hindi nabibigyan ng kaukulang solusyon at pansin ang mga

tunay na pangangailangan ng lipunang Pilipino. Isa na dito ang mga pangunahin o batayang

serbisyo tulad ng edukasyon at kalusugan, transportasyon, at marami pang iba. Sa halip na ilaan

ng gobyerno ang pondong para naman talaga sa kaunlaran ng mga serbisyong ito ay ginagamit sa

mga proyektong hindi naman napakikinabangan at lalo pang nagdudulot ng pasakit at kahirapan

sa lipunan, maging ang pagkaatrasado ng kaunlaran sa bansa.

Sa haba ng panahon na pinamunuan tayo ng ganitong istraktura ng gobyerno, kailangan

ng Pilipinas na makawala sa rehas at pamamalakad ng sistemang ito at makabuo ng alternatibo at

solusyon upang ang mga planong ito ay maging makatao at makabayan. Dahil sa kakulangan ng

pagtalakay sa problemang ito, malaki ang magiging ambag ng pag-aaral na ito upang bigyan ng

kamulatan ang lipunan sa tunay na mukha at sitwasyon ng kaunlaran sa bansa. Susuriin nito ang

epektibidad at kahusayan ng mekanismo ng gobyerno at kung ang mga proyektong

pangkaunlaran na inilatag ay tunay na para sa kaunlaran ng masa at ng lipunang Pilipino.

Palomares | 25

| KABANATA II

Palomares | 26

KOMPREHENSIBONG PAGSUSURI SA IMPRASTRAKTURA

Ang kasalukuyang kapanahunan ay namarkahan na ng napakaraming suliranin na naging

balakid upang makamit ng lipunan ang hinahangad nitong tunay at pantay na kaunlaran. Sa

kabila ng mga natatanging rekurso sa bansa na nagbibigay ng napakalaking potensyal dito upang

tugunan ang pangangailangan ng ekonomiya at lipunan ay tila bigo pa rin ang pamahalaan na

magmungkahi at magpatupad ng mga polisiya at programa tungo sa epektibong utilisasyon ng

mga rekursong ito. Sa halip na tunay na matugunan ang pangangailangan ng bawat mamamayan

ay tuluyan lamang naisasantabi ang kanilang mga esensyal na pangangailangan na sana‟y mag-

aahon sa kanila mula sa laylayan ng lipunan.

Hindi lingid sa kaalaman ng lahat na malaki ang responsibilidad ng pamahalaan na

panatilihin ang katatagan ng ekonomiya ng isang bansa sa pamamagitan ng sapat na pagtugon sa

pangangailangan ng bawat mamamayan. Ang pamahalaan ang tinitingala ng lipunan at inaasahan

na magdadala sa kanila tungo sa kanilang kaunlaran kaya naman nararapat lamang na maging

prayoridad nito ang pagpapaigting at pagpapahusay ng kanilang pampublikong serbisyo para sa

lipunan. Isa sa mga kinikilala ng pamahalaan bilang isang epektibong behikulo upang makamit

ng Pilipinas ang hinahangad nitong kaunlaran na tuluyang tatapos sa yugto ng paglaganap ng

kahirapan ay ang pagpapaunlad ng sektor ng imprastraktura.

Ayon sa depinisyon ng panglimang seksyon o bahagi ng Republic Act No. 9184 o ang

Government Procurement Reform Act, nakapaloob sa mga proyektong pang-imprastraktura ang

pagbuo, pagpapabuti, pagbabagong-tatag, demolisyon, pagkumpuni, pagpapanumbalik o

pagpapanatili ng mga kalsada at tulay, riles, paliparan, seaports, pasilidad para sa komunikasyon,

bahagi ng sibil na pagawain sa teknolohiyang pang-impormasyon, patubig, pagkontrol ng baha at

Palomares | 27

paagusan, patubig, kalinisan, alkantarilya at sistema ng pamamahala ng basura, proteksyon sa

baybayin, enerhiya at ang pasilidad sa kuryente, pambansang gusali, gusaling paaralan at iba

pang may kaugnayan sa mga proyektong konstruksiyon ng pamahalaan.15

Sa paglipas ng

maraming taon at nagdaang mga administrasyon, marami na ang mga proyektong pang-

imprastraktura ang nabuo at patuloy na binubuo upang tugunan ang layunin nito na ibayong

paunlarin ang ekonomiya at lipunan ng bansa. Sa isang bansa na tulad ng Pilipinas na kabilang sa

pangatlong daigdig, hindi nakapagtataka na ang mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura ay higit na kinakailangan upang maiahon ang antas ng ekonomiya at lipunan nito

at upang makipagsabayan sa mga karatig nitong bansa. Magdudulot ito ng mas maayos na

pasilidad pang-imprastraktura at makapagbibigay ng maginhawang pamumuhay at kabuhayan sa

bawat mamamayan na tutugon sa kanilang mga personal na pangangailangan.

Ayon sa mga naitalang pag-aaral sa lipunan, malaki ang ambag ng episyenteng

imprastraktura sa katatagan ng ekonomiya ng isang bansa. Sa pamamagitan ng tiyak at

epektibong utilisasyon ng mga rekurso sa bansa, magreresulta ito sa isang maayos at

sustenableng sistema ng transportasyon, komunikasyon, patubig, kuryente, at iba pang pasilidad

sa imprastraktura na nagsisilbing signo o palatandaan na ang isang bansa ay mayroong

papausbong na ekonomiya at lipunan. Sa kasamaang palad, napakalaki pa rin ng pagkukulang ng

pamahalaan para sa tamang utilisasyon ng mga rekursong ito. Dahil sa pagkukulang na ito ay

kasalukuyang kumakaharap sa isang napakalaking balakid at suliranin ang pag-unlad ng iba‟t

ibang sektor sa lipunan. Upang maiwasan ang malaking kabiguang ito, ang paglunsad ng mga

programa at polisiya para sa pagpapatibay ng katatagan ng bansa, maging ang paglalatag ng

komprehensibong mekanismo upang tugunan ang primaryang pangangailangan ng lipunang

15

RA 9184 “Government Procurement Reform Act”. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra2003/ra_9184_2003.html

Palomares | 28

Pilipino ay dapat nakikipagsabayan at umaangkop sa pabago-bagong panahon at sa patuloy na

dumaraming pangangailangan ng pangkabuuang populasyon. Kung hindi agarang matutugunan

ang mga suliraning ito ay maaaring maging sanhi ng hindi pagkakapantay-pantay ng kaunlaran

sa bansa na kung saan tanging iilan lamang ang makikinabang. Tanging mga elitista, politiko,

maging ang mga nanunungkulan at kinatawan ng gobyerno na responsable sa pagsasagawa ng

mga proyektong ito ang makikinabang para sa kanilang personal na pabor.

Dahil sa pagkatali sa interes ng iilan at sa pagmomonopolisa‟t panghihimasok ng mga

mapagsamantalang-uri sa pagpaplano at pagdedesisyon para sa lipunan ay lalong napaparam ang

pag-asang makamit ng bansa ang hinahangad nitong tunay at pantay na kaunlaran. Hindi dapat

masumpungan ang pagpapaigting ng makasariling interes ng mga naghaharing-uri kung saan ang

kakaunti lamang ang nakikinabang habang ang marami ay patuloy na nalulugmok at nilalamon

ng kahirapan.

Tunay na mahalaga ang gampanin ng mga proyektong pangkaunlaran na ito na binubuo

at isinasakatuparan ng pamahalaan sa bansa. Ang epektibo at episyenteng mga proyekto ay

maaaring maghatid ng pagbabago, paglago, at pagpapahusay ng bansa at ng kapakanan ng mga

nasasakupan nito. Ipinapakita sa kabanatang ito na ang sektor ng imprastraktura ay lubhang

mahalaga at hindi dapat isinasantabi at ipinapaubaya sa mga kinatawan na pansariling benepisyo

lamang ang pinapaboran. Sa halip na ang pagbuo at pagpapatupad ng napakarami at kabi-

kabilang mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura na hindi naman napapakinabangan ng

lahat, ang dapat na unahin ay ang pagpapaunlad ng imprastraktura na higit na tutugon sa mga

primeryang pangangailangan ng lipunan upang maisakatuparan ang pangako nitong matagumpay

na pagtataguyod ng ekonomiya at lipunan para sa mga Pilipino.

Palomares | 29

Ang Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan

Ang Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan o Department of Public Works and

Highways (DPWH) ay isa sa tatlong mga kagawaran o kinatawan ng pamahalaan na

nagsasagawa ng mga pangunahing proyekto sa imprastraktura. Ayon sa mandato nito, kanilang

idinaraos (a) ang pagpaplano ng imprastraktura, tulad ng pambansang kalsada at tulay,

pagkontrol sa baha, mga proyekto para sa sistema ng irigasyon at iba pang pampublikong

gawain, at (b) ang disenyo, konstruksiyon, at pagpapanatili ng mga pambansang kalsada at tulay,

at mga pangunahing sistema sa pagkontrol ng baha. Naatasan din ito na patuloy na bumuo ng

teknolohiya upang masiguro ang kaligtasan ng lahat ng pasilidad pang-imprastraktura at

siguruhin ang pinakamataas na kahusayan at kalidad sa konstruksiyon para sa lahat ng

pampublikong gawain at kalsada. Sa kasalukuyan, ang kagawaran ay responsable para sa

pagpaplano, disenyo, konstruksiyon, at pagpapanatili ng imprastraktura, lalo na ang mga

pambansang kalsada, pagkontrol ng baha, pagpapaunlad ng sistema sa patubig, at iba pang

pampublikong gawain alinsunod sa pambasang mga layunin tungo sa pag-unlad. 16

Maikling Kasaysayan ng Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan

Ang pagkabuo ng kagawaran sa kasalukuyan nitong istraktura ay sumailalim sa

napakahabang proseso ng ebolusyon na sumaklaw ng halos isang siglo ng makulay at

makabuluhang mga kaganapan sa pagbuo ng batayan para sa pisikal ng pundasyon ng bansa.

Ang kagawarang ito ay itinuturing na kasing-tanda na ng gobyerno ng Pilipinas na

umaabot na ng halos apat na siglo mula pa sa panahon ng kolonya ng Espanya. Nagsimula ito

noong taong 1565 nang ang unang kalsada ay binuo sa pamamagitan ng sapilitang pag-gawa.

16

Department of Public Works and Highways, Mandate and Functions. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/about_us/index.htm

Palomares | 30

Pinagdugtong-dugtong ang mga kalsadang ito sa pamamagitan ng pinahusay na sistema ng

transportasyon at linya ng komunikasyon. Habang ang Espanya ay nagpapalawak ng kanilang

kolonya sa mga isla ng bansa, napagpasyahan nilang bumuo ng isang patakarang pang-atraksyon

sa pamamagitan ng pampublikong konstruksiyon. Upang ituloy ang kanilang layunin, itinalaga

ng hari ng Espanya ang isang Gobernador Heneral sa bansa bilang hepe o puno ng pampublikong

gawain na gagabayan ng isang “Junta Consultiva” sa pamamagitan ng Royal Degree noong

taong 1867.

Noong taong 1868, isinaayos sa ilalim ng isang sibil na inhinyero, na kinikilala noon

bilang Direktor Heneral, ang Bureau of Public Works and Highways (Obras Publicas) at Bureau

of Communications and Transportation (Communicationers y Meteologia).

Mula noon, ang kagawaran ay sumailalim sa iba‟t ibang yugto ng pag-unlad at ebolusyon

na malaki ang naging pagsandig sa mga pagbabago sa gobyerno, sa mga patakaran ng

administrasyon, at ang reorganisasyon o pagbabago sa istraktura, kaayusan, at responsibilidad

nito upang umangkop sa mga pangangailangan ng panahon. Sa huli, pagkalipas ng mahabang

proseso ng ebolusyon at sa pamamagitan ng Executive Order no. 124 na may petsang ika-30 ng

Enero taong 1987, ang ahensya ay kinikilala na ngayon bilang Department of Public Works and

Highways na may limang (5) kawanihan o bureaus, anim (6) na serbisyo, labing-anim (16) na

rehiyonal na mga serbisyo at isang-daan at walong (108) opisina ng distrito ng pag-iinhinyero.17

17

Department of Public Works and Highways, Brief History. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/about_us/brief_history.htm

Palomares | 31

Rehiyonal na Operasyon ng Kagawaran

Tungkulin ng kagawaran na makapaglagak at pamahalaan ang kalidad ng pasilidad at

pampublikong serbisyo sa imprastraktura na tumutugon sa pangangailangan ng lipunang Pilipino

upang makamit ang pambansang layunin tungo sa pag-unlad.18

Upang maisakatuparan ang

layuning ito sa bawat rehiyon ng bansa ay mayroong mga kinatawan ang kagawaran na

responsable sa mga operasyong pang-imprastraktura sa bawat rehiyon ng Pilipinas. Mayroong

labing anim (16) na rehiyonal na opisina at isang-daan at walumpu‟t dalawa (182) na opisinang

pang-distrito na matatagpuan sa Luzon, Visayas, at Mindanao upang makapag-abot ang

kagawaran ng serbisyo kahit saan mang panig ng bansa.

Para sa distribusyon ng tungkulin sa ilaim ng kagawaran, ilalarawan ito sa tayahin 2.1.

Pinagmulan:www.dpwh.gov.ph/about_us/org_chart/index.htm

TAYAHIN 2.1 Organizational Chart ng Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan

18

Department of Public Works and Highways, Mission. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/about_us/mission_vision.htm

Palomares | 32

Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan

Ang lalawigan ng Bulacan ay nahahati sa dalawang opisinang pang-distrito: Bulacan 1st

Engineering District at Bulacan 2nd

Engineering District. Ang Meycauayan, Bulacan ay nasa

ilalim ng pamamahala ng Bulacan 2nd

Engineering District Office sa pamumuno ng District

Engineer na si Erelina B. Santos at Assistant District Engineer Gene S. Leano.19

Nasa ilalim din

ng opisinang pang-distritong ito ang mga karatig nitong lungsod at munisipalidad tulad ng

Marilao, Bocaue, Sta.Maria, San Rafael, San Miguel, San Jose del Monte, Obando, Angat, at

Norzagaray.

Para sa opisyal na selyo at mapa ng Meycauayan Bulacan, ilalarawan ito sa tayahin 2.2.

Pinagmulan: Socio-Economic Profile ng Meycauayan, Bulacan (selyo)

http://en.wikipedia.org/wiki/Meycauayan (mapa)

TAYAHIN 2.2 Opisyal na Selyo at Mapa ng Meycauayan, Bulacan

Ang Meycauayan, Bulacan ay kinikilala bilang isa sa mga sentro ng kalakalan ng

lalawigan ng Bulacan na naghahatid ng serbisyo sa mga karatig nitong lungsod tulad ng Marilao,

Sta. Maria, San Jose del Monte, Obando, at sa ilang bahagi ng Valenzuela. Nagsisilbi din itong

19

Department of Public Works and Highways. Region III Directory. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/offices/region/03/directory.asp

Palomares | 33

lunsuran ng pagpapalawak dahil sa kalapitan nito sa Maynila. Matatagpuan dito ang ilang mga

pangunahing industriya tulad ng pagmamanupaktura at serbisyo sa alahas at balat o leather,

gusaling pangkomersiyal, institusyon, at ilan pang iba 20

Dahil dito, isa sa pinaglalaanan ng

pansin at atensyon ng lokal na gobyerno ng Meycauayan ay ang pagpapaunlad ng sektor ng

imprastraktura nito. Sa pamamagitan nito ay ibayo pang pauunlarin ang ekonomiya at lipunan ng

lungsod at tuluyan nang makikipagsabayan sa pag-unlad ng mga karatig nitong lalawigan.

Para sa opisyal na listahan ng mga barangay na matatagpuan sa Meycauayan, Bulacan,

ilalarawan ito sa talahanayan 2.1.

TALAHANAYAN 2.1 Listahan ng mga opisyal na Barangay sa Meycauayan, Bulacan

BARANGAY

Bagbaguin Hulo Pajo

Bahay Pare Iba Pantoc

Bancal Langka Poblacion

Banga Lawa Saluysoy

Bayugo Libtong Sto. Nino Perez

Caingin Liputan Tugatog

Calvario Longos Ubihan

Camalig Malhacan Zamora

Gasak St.Francis Pandayan KABUUANG

BILANG

26

Pinagmulan: Socio-Economic Profile ng Meycauayan, Bulacan

20

Magtungo sa Apendiks para sa kopya ng opisyal na pulyeto ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan

Palomares | 34

Maikling Kasaysayan ng Meycauayan, Bulacan

Ang pangalan ng Meycauayan ay hinango mula sa tagalong na salitang „may kawayan‟

dahil natagpuan sa lugar na ito ang napakaraming bilang ng malalaking kawayan. Natuklasan

ang lugar na ito noong taong 1578 ng mga Katolikong misyonaryo. Ayon sa mga lokal na

tradisyon, ang mga prayle na sina Juan de Placensia at Diego Oropesa ang tinutukoy na founding

fathers ng parokya at ng lugar na kung saan kanilang binuo ang unang simbahan na gawa sa atip

ng nipa at kawayan na kanilang inalay sa kanilang Nuestro Padre Senor San Francisco de Assisi

na sa kasalukuyan ay pinangalanan nang Barangay Bahay Pari.

Dahil sa ang bagong naitaguyod na lungsod ay patuloy na nakararanas ng pag-atake mula

sa mga aeta, ang lungsod ay inilipat sa lugar na kinilala noon bilang „Lagolo‟ (matatagpuan sa

pagitan ng Barangay Banga at Barangay Caingin). Hindi naging maganda ang pakikitungo ng

mga Lagolo sa mga panahong iyon kung kaya‟t ang sentro ng lungsod ay muling inilipat sa

Barangay Poblacion na kung saan ang simbahan ng St. Francis of Assisi ay nananatiling

nakatayo.

Ang Meycauayan ay kinilala noon bilang isa sa pinakamalaking munisipalidad sa

lalawigan ng Bulacan. Ang mga lungsod ng San Jose del Monte, Bocaue, Marilao, Valenzuela,

Obando, Sta. Maria, at Pandi ay bahagi ng pulitikal na hurisdiksyon o nasasakupan ng

munisipalidad noong unang panahon.

Noong ika-5 ng Marso taong 2001, ang munisipalidad ay idineklara bilang isang

component city sa pamamagitan ng Republic Act 9021, ngunit ang kombersyong ito ay

tinanggihan. Noong taong 2005, ang munisipyo ng Meycauayan ay inilipat mula sa Barangay

Poblacion tungo sa panibagong istraktura sa Barangay Camalig. Sa kasalukuyan, ang dating

Palomares | 35

munisipyo ay binubuo na bilang isang city trial court at opisina ng Bureau of Internal Revenue o

BIR.

Noong ika-10 ng Disyembre taong 2006, sa pamamagitan ng Republic Act 9356,

pinagtibay ng mga botante ng Meycauayan ang kombersyon nito bilang isang component city ng

Bulacan sa pamamagitan ng isa pang plebisito. Ang Meycauayan ang pangatlo sa naging lungsod

ng Bulacan kasama ng San Jose del Monte at Malolos. Sa kasalukuyan, ang lungsod ng

Meycauayan ay isa nang component city ng lalawigan ng Bulacan.21

Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan

Isa ang Meycauayan, Bulacan sa patuloy na nagtutulak ng mga polisiya at programa

tungo sa pagpapabuti ng kondisyon ng lipunan at ekonomiya nito. Isa rin sa mga layunin ng lokal

na gobyerno ng lalawigan ang mapahusay ang kakayahan ng mga empleyado at kinatawan ng

pamahalaan na makapagbigay ng mahusay at tapat na pampublikong serbisyo. Ngunit isang

malaking usapin pa rin sa lipunan kung sapat nga ba ang mga programa at polisiyang inilalatag

ng kasalukuyang administrasyon, maging ang kanilang mga prayoridad para sa bayan.

Ayon sa tala ng National Statistics Office (NSO) noong 2007, ang Meycauayan ay may

naitalang kabuuang populasyon na 196,569.22

Dahil sa patuloy na pagtaas ng bilang ng mga

residenteng namamalagi rito, lumalawak rin ang antas ng pangangailangan ng lipunan para sa

pagpapanatili ng katatagan ng ekonomiya nito. Sa ilalim ng kasalukuyang administrasyon ay

maraming pisikal na proyekto ang naipatupad at ipapatupad pa sa hinaharap. Ilan sa mga

prayoridad ng kasalukuyang administrasyon ay (1) pagpapasemento ng mga sirang kalsada; (2)

21

Meycauayan, Bulacan Official Brochure, Brief Historical Background of Meycauayan. (Tignan ang Apendiks) 22

Socio-Economic Profile of Meycauayan, Bulacan

Palomares | 36

pagsasaayos ng mga daluyan ng tubig; at (3) pasilidad ng mga paaralan.23

Tunay na

napakalaking tulong at kaginhawahan ang hatid ng mga proyektong ito sa mga residente ng

Meycauayan kung tunay man na natutugunan ang mga prayoridad na ito ng kasalukuyang

administrasyon. Ang pagpapataas at pagpapasemento ng mga kalsada sa mga Barangay na

matinding sinasalanta ng mga pagbabaha tuwing may mga kalamidad ay maghahatid ng ginhawa

sa mga residente upang tuluyan nang maiwasan ang mas higit pang sakuna sa mga susunod na

pagragasa ng mga kalamidad. Ang pagsasaayos naman ng mga padaluyan ng tubig ay

makakatulong sa mas mabilis na paghupa ng tubig baha pati na rin ang pag-iwas sa pagkalat ng

mga sakit tulad ng Dengue at iba pa. Ang pagsasaayos naman ng mga baradong kanal o estero ay

magdudulot ng mas kaaya-aya at malinis na kalunsuran. Ang pagsasaayos naman ng mga

pasilidad ng paaralan ay magbibigay ng mas malaking pagkakataon sa mga estudyanteng higit na

palawakin ang kanilang potensyal at kakayahan upang matuto at magtagumpay sa kanilang pag-

aaral ng may kalinisan at kaayusan.

Para sa listahan ng mga proyekto ng kasalukuyang administrasyon ng Lokal na Gobyerno

ng Meycauayan, Bulacan para sa taong 2013, ilalarawan ng talahanayan 2.2 ang Opisyal na

Annual Investment Program ng Lungsod.

23

Magtungo sa Apendiks para sa buong detalye ng mga katanungan at kaukulang kasagutan sa interbyu kay Kgg.

Punong Lungsod Joan V. Alarilla ng Meycauayan, Bulacan

Palomares | 37

TALAHANAYAN 2.2 Annual Investment Program ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan,

Bulacan para sa taong 2013

ANNUAL INVESTMENT PROGRAM

LIST OF PROJECTS

CY 2013

AIP - Form 04

Projects Funded from Other Sources

Unit of Cost

Project Title Location Measurement Estimate

E.

OTHER SOURCES OF FUNDS

(Loans, BOT / Grants / Bonds

Floatation)

P 884,000,000.00

I.

ROADS AND

BRIDGES

-

1.

Roads and Bridges

Development Projects

various barangays to be determined

-

II. PUBLIC BUILDINGS

P 400,000,000.00

1.

Establishment of

Meycauayan North Rail

Station to be determined to be determined

-

2.

Construction of New

City Hall (Annex)

-do- -do-

-

3.

Construction of

Public College

-do- -do-

300,000,000.00

4. Construction of

Government Center

-do- -do-

-

5.

Construction of

Public Cemetary

-do- -do-

100,000,000.00

6.

Construction of

Meycauayan Museum

Building -do- -do-

-

7.

Construction of Public

High School Building

-do- -do-

-

8.

Construction of covered

court / convention center -do- -do-

-

III. HEALTH SERVICES

P 300,000,000.00

1.

Construction of

Hospital Building

to be determined to be determined

300,000,000.00

IV.

MAINTANANCE OF STREET

LIGHT / STREET LIGHTING /

EQUIPMENT

P 20,000,000.00

Palomares | 38

1.

Installation of

Additional Street

Lights


-

2.

Installation of

CCTV camera

-do- -do-

20,000,000.00

V.

FLOOD CONTROL AND

DRAINAGE

P 83,000,000.00

1. Flood Control

System


83,000,000.00

VI. ENVIRONMENTAL

P 74,000,000.00

1.

Construction of Eco-Park at

Materials Recovery Facility

Site Pajo to be determined

-

2.

Integrated Solid Waste

Management System at

MRF and Gasification Pajo -do-

-

3.

Rehabilitation of

Meycauayan River

Meycauayan

River -do-

-

4.

Eco-Tourism (beautification

of playground at Church

Patio) Poblacion -do-

7,000,000.00

5.

Procurement of

Garbage Bin

various barangays -do-

7,000,000.00

6.

Establishment of

Centralized Waste Water

Treatment Facility Tugatog

60,000,000.00

VII

.

SERVICE UTILITY

VEHICLE

P

7,000,000.00

1.

Purchase of Brand New

Service Bus

one (1) unit

7,000,000.00

Pinagmulan: City Urban Planning and Development Office ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan

Taun-taon ay naghahanda ang lungsod ng isang Annual Investment Plan at dito nakalatag

ang mga pangunahing proyekto at prayoridad ng lungsod na kanilang iminumungkahi upang

ipatupad sa kasalukuyan at darating na mga taon. Nabubuo ito sa pamamagitan ng kritikal na

pagsusuri at pag-aaral ng mga departamentong responsable sa pagsasaayos nito hanggang sa ito

ay mabigyan ng kaukulang pondo.

Palomares | 39

ANG LIGAL NA BATAYAN NG MEKANISMO NG GOBYERNO SA

IMPRASRAKTURA

Kung susuriin ang naunang bahagi ng kabanatang ito, kabi-kabila ang mga pisikal na

proyektong pang-imprastraktura ang binubuo at patuloy na binubuo ng kasalukuyang

administrasyon ng Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan. Ngunit sa kabila ng maraming

bilang ng mga proyektong ito sa lungsod ay tila marami pa din ang mga suliranin na patuloy na

nananalaytay sa lipunan. Patuloy na naisasantabi ng kasalukuyang administrasyon ang mga

suliraning ito na higit na kinakailangan ng agarang solusyon. Ilan sa mga suliraning ito ay ang

polusyon, masikip na daloy ng trapiko, matinding pagbabaha sa maraming bahagi ng lungsod,

kakulangan ng epiyenteng imprastraktura, mababang kalidad ng mga proyekto, korapsyon, at

ilan pang iba.

Ang pagbabalangkas ng plano para sa pagbuo ng mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura sa mga lokal na gobyerno ay naaayon o alinsunod sa Republic Act 7160 o ang

Local Government Code ng taong 1991. Nakapaloob dito ang kinikilalang proseso o hakbang

mula sa pagbuo ng mga proyektong ito mula sa paglalatag ng mga mungkahi o plano, mga

kinatawan na responsable sa pagsasagawa nito, pagpopondo ng mga proyekto, hanggang sa

implementasyon ng mga ito. Halimbawa, kung manggagaling sa Punong Barangay ang isang

mungkahi o proposal para sa isang proyekto, maghahanda ang Pamahalaang Barangay ng isang

Annual Investment Plan na kung saan nakalatag ang mga pangunahing proyekto at prayoridad ng

barangay na nangangailangan ng agarang implementasyon. Ito ay ibibigay o isusumite sa

Pamahalaang Lungsod upang maisama naman sa kanilang inihandang Annual Investment Plan

matapos itong suriin at pag-aralan ng mga kinatawan na responsable dito hanggang sa ito ay

Palomares | 40

mabigyan ng kaukulang pondo. Ang mga malalaking proyekto naman ay maaari din na ihiling sa

iba pang ahensya ng gobyerno tulad ng Pamahalaang Panlalawigan at sa kinatawan o

Kongresista ng Distrito. Dito sa dalawang ahensyang nabanggit, walang Annual Investment Plan

na umiiral kung hindi sa pamamagitan lamang ng mga Resolusyon ng Sanggunian o Barangay

Resolution na sinamahan ng sulat ng paghingi o Letter of Request.24

Upang kritikal na masuri ang mekanismong kinikilala ng pamahalaan sa pagbuo ng mga

planong pangkaunlaran para sa lipunan ay bibigyang-pansin ng pananaliksik na ito ang proseso

ng badyet, proseso ng prokyurment, at ang nailalagak na partisipasyon ng mga pribadong sektor

at lipunan sa proseso at sistema ng pagpaplano at pagdedesisyon.

Proseso ng Badyet

Ang badyet ay tinukoy bilang kabuuan ng mga aspirasyon, halaga, at ang panlipunan at

pang-ekonomikong polisiya at serbisyo ng pamahalaan. Ang proseso naman ng badyet ay ang

pamamaraan na kung saan ang pambansang badyet ay pinaplano at inihahanda, naisasabatas, at

naipapatupad25

Ayon sa mga pag-aaral, ang naipasang badyet ng Pambansang Pamahalaan ay

isang malinaw na repleksyon ng lahat ng prayoridad ng gobyerno.

Upang kritikal na masuri ang prayoridad ng pamahalaan, ilalarawan ng tayahin 2.3 ang

mga antas sa pagbuo ng pamahalaan ng badyet sa pamamagitan ng isang Budget Cycle.

24


Punong Barangay Manuel C. Aldaba ng Poblacion, Meycauayan, Bulacan 25

Leksiyon tungkol sa proseso ng badyet sa klase ng ECONOMICS 151 sa ilalim ni Propesor Allan Mesina

Palomares | 41

Pinagmulan: http://budgetngbayan.com/budget-101/

TAYAHIN 2.3 Ang mga bahagi ng Budget Cycle

Palomares | 42

Kung susuriin ang tayahin 2.3, mayroong apat na bahagi ang pamamahala ng isang

pambansang badyet. Una ay ang preparasyon, na susundan ng lehislasyon, pagpapatupad, at ng

pananagutan o accountability. Sa bahagi ng preparasyon isinasagawa at inihahanda ng

departamento ng ehekutibo ang pambansang badyet. Sa bahagi naman ng lehislasyon

isinasagawa ang pagpapahintulot ng Kongreso sa General Appropriations Act. Sa bahagi naman

ng pagpapatupad nagaganap ang utilisasyon ng mga ahensya ng kanilang mga aprubadong

badyet. Bilang panghuli, sa bahagi ng pananagutan o accountability naman nagaganap ang

pagsusubaybay at pagsusuri ng departamento ng ehekutibo sa paggamit ng mga ahensya ng

kanilang mga badyet.26

Ang paggawa ng desisyon sa badyet ay sumasaklaw sa ilang mga pangunahing tungkulin.

Una ay ang paglalaan o alokasyon ng mga rekurso upang makamit ang mga prayoridad, layunin,

at patakaran ng gobyerno. Pangalawa naman ay ang pagkuha ng pondo sa pamamagitan ng mga

buwis at pautang para sa badyet. Pangatlo ay ang pagpapatatag ng ekonomiya sa pamamagitan

ng piskal na polisiya at monetaryo na polisiya. Pang-apat ay ang pagbibigay ng pananagutan sa

mga ahensya na naatasan sa operasyon para sa mas mahusay at epektibong paggamit ng mga

rekurso na inilaan sa badyet. Panglima ay ang pagkontrol sa mga gastusin upang siguraduhin na

lahat ng ito ay ligal. At panghuli ay ang pagbibigay ng isang mekanismo para sa paglilipat ng

mga pondo mula sa isang antas ng gobyerno tungo sa iba.27

Ipapakita sa tayahin 2.4 ang kasalukuyang alokasyon ng pondo sa iba‟t ibang sektor at

kagawaran sa bansa.

26

Budget ng Bayan, Budget 101: The Budget Cycle. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://budgetngbayan.com/budget-101/ 27

Leksiyon tungkol sa proseso ng badyet sa klase ng ECONOMICS 151 sa ilalim ni Propesor Allan Mesina

Palomares | 43

Pinagmulan: http://budgetngbayan.com/summary-of-allocations/

TAYAHIN 2.4 Alokasyon ng Pondo sa bawat Sektor sa Lipunan sa taong 2013

Kung susuriin ang tayahin 2.4, tulad ng mga nakaraang taon, pinakamalaki pa rin ang

alokasyon ng badyet para sa batayang serbisyo na may 698.8 na bilyong piso o katumbas ng 34.8

porsyento ng kabuuang pambansang badyet. Pumapangalawa naman ang pang-ekonomikong

serbisyo na may 511.1 bilyong piso o katumbas ng 25.5 na porsyento ng kabuuang pambansang

badyet. Pumapangatlo naman ang Pangkalahatang pampublikong serbisyo o General Public

Service na may 346.1 bilyong piso o katumbas ng 17.3 na porsyento ng kabuuang pambansang

badyet. Pang-apat naman ang Debt burden na may 339.9 bilyong piso o katumbas ng 16.6 na

porsyento ng kabuuang pambansang badyet. At panghuli, ang Defense na may nakalaang 89.7

bilyong piso o katumbas ng 4.5 porsyento ng kabuuang pambansang badyet.

Ipapakita sa tayahin 2.5 ang sampung kagawaran na may pinakamalaking alokasyon ng

badyet sa taong 2013.

Palomares | 44


TAYAHIN 2.4 Alokasyon ng pondo sa bawat sektor sa lipunan sa taong 2013

Kung susuriin ang tayahin 2.4, makikita na tulad ng mga nakaraang taon, nananatili pa

rin ang pinakamalaking alokasyon ng badyet sa kagawaran ng edukasyon na may 292.7 bilyong

piso na may katumbas na 22.6 na porsyentong pagtaas mula sa badyet ng kagawaran noong

taong 2012. Pumapangalawa naman ang Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan na may

152.9 bilyong piso na may katumbas na 20.9 na porsyentong pagtaas mula sa badyet ng

kagawaran noong taong 2012.28

Sumusunod naman ang mga kagawaran ng DND, DILG, DA,

DOH, DSWD, DOTC, DOF, at DENR sa kagawaran na may pinakamalaking alokasyon sa

badyet.

Ipapakita sa tayahin 2.5 ang kasalukuyang alokasyon ng badyet sa iba‟t ibang rehiyon sa

bansa.

28

Leksiyon tungkol sa alokasyon ng badyet sa klase ng ECONOMICS 151 sa ilalim ni Propesor Allan Mesina

Palomares | 45


TAYAHIN 2.5 Alokasyon ng badyet sa iba‟t ibang rehiyon sa bansa

Palomares | 46

Ang alokasyon ng badyet sa bawat rehiyon ay tumaas ng 28.5 na porsyento tungo sa

990.4 bilyong piso o 49.9 porsyento ng kabuuan ng naimungakahing badyet sa taong 2013. Kung

ihahambing, ang 77.5 bilyong pisong paglalaan para sa mga rehiyon noong taong 2011 ay 42.4

na porsyento lamang ng kabuuang badyet. Ang alokasyon ng badyet para sa Visayas at

Mindanao ay lumago ng 21.8 na porsyento at 22.1 na porsyento ayon sa pagkakasunod-sunod.29

Ang Meycauayan, Bulacan ay bahagi ng Rehiyon III na may 88.9 bilyong pisong alokasyon

mula sa kabuuang badyet na paghahati-hatiin sa lahat ng mga rehiyon sa bansa.

Ang badyet ay nahahati sa dalawang gugulin o appropriation. Ang bagong gugulin o new

appropriation at awtomatik na gugulin o automatic appropriation. Nasa ilalim ng awtomatik na

gugulin ang mga sumusunod: (a) debt service interest payment (b) Internal Revenue Allotment o

IRA (c) Tax Refunds (d) Pensions under RA nos. 2087 ang 5059 (e) Grant Proceeds (f) Customs

duties and taxes, including tax expenditures (g) Net Lending (h) Retirement and Life Insurance

Premium (i) Special Account.30

Ayon sa ika-284 na seksyon (Allotment of Internal Revenue) ng Republic Act No. 7160 o

ang Local Government Code of 1991, ang mga Lokal na Gobyerno ay may bahagi sa

pambansang panloob na kita sa buwis base sa koleksyon ng pangatlong piskal na taon bago ang

kasalukuyang piskal na taon: (a) sa unang taon ng epektibidad ng kowd na ito, tatlumpung

porsyento (30%) (b) sa pangalawang taon, tatlumpu‟t limang porsyento (35%) (c) sa pangatlong

taon, apatnapung porsyento (40%).31

29

Budget ng Bayan, Summary of Allocations: Budget by Region. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://budgetngbayan.com/summary-of-allocations/ 30

Leksiyon tungkol sa mga uri ng gugulin sa klase ng ECONOMICS 151 sa ilalim ni Propesor Allan Mesina 31

Republic Act No. 7160 “Local Government Code of 1991” na kinuha noong Enero 2013 mula sa


Palomares | 47

Para sa alokasyon at basehan ng hatian sa Internal Revenue Allotment sa Lokal na

Gobyerno, ilalarawan ito ng talahanayan 2.3.

TALAHANAYAN 2.3 Alokasyon at basehan ng hatian para sa Internal Revenue Allotment

ALOKASYON SA LOKAL NA GOBYERNO

Ang bahagi ng bawat lalawigan, lungsod,

minisipalidad, ay base sa susunod na

pormula: Lalawigan 23%

Lungsod 23% Populasyon 50%

Munisipalidad 34% Sakop na Lupa 25%

Barangay 20% Equal Sharing 25%

Pinagmulan: http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html

Ayon sa ika-287 na seksyon (Lokal na Proyektong Pangkaunlaran) ng Republic Act 7160

o ang Local Government Code of 1991, ang bawat yunit ng Lokal na Gobyerno ay dapat maglaan

sa taunang badyet nito ng hindi bababa sa dalawampung porsyento (20%) ng taunang Internal

Revenue Allotment o IRA para sa mga proyektong pangkaunlaran.32

Sa taong 2013, ang IRA ay

ipapamahagi at paghahatiin sa walumpu‟t isang (81) lalawigan, isang daan at apatnapu‟t tatlong

(143) lungsod, isang libo‟t apat na daan at pitumpu‟t siyam (1,479) na munisipalidad, at

apatnapu‟t isang libo‟t walong daan at walumpu‟t siyam (41,889) na barangay.33

32

Republic Act No. 7160 “Local Government Code of 1991” kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html 33

GMA News Online, Budget chief Abad: Internal revenue allotment for LGUs up 37.5%. Kinuha noong Enero

2013 mula sa http://www.gmanetwork.com/news/story/289500/economy/finance/budget-chief-abad-internal-

revenue-allotment-for-lgus-up-37-5

Palomares | 48

Proseso ng Prokyurment

Ayon sa ika-limang seksyon o bahagi ng Republic Act 9184 o ang Government

Procurement Reform Act, ang prokyurment ay tumutukoy sa pagkuha o akwisisyon ng mga

kalakal, serbisyong pangkonsultasyon, at ang pagkontrata para sa proyektong pang-

imprastraktura ng mga procuring entity. Kasama din dito ang pagpapaupa ng mga kalakal at real

estate o lupa. Ang tinutukoy sa procuring entitiy ay ang anumang sangay, kagawaran, ahensya, o

instrumento ng gobyerno, kabilang ang mga pampublikong unibersidad at kolehiyo, korporasyon

na pag-aari o kontrolado ng gobyerno, pinansyal na institusyon ng gobyerno, at mga yunit ng

lokal na gobyerno na nagpoprokyur ng mga kalakal, serbisyong pangkonsultasyon, at proyektong

pang-imprastraktura.34

Ayon sa ika-apat na artikulo, ika-sampung seksyon ng Republic Act 9184, ang lahat ng

prokyurment ay dapat gawin sa pamamagitan ng isang competitive bidding. Ang competitive

bidding ayon sa ika-limang seksyon ng Republic Act 9184 ay ang paraan ng prokyurment na

kung saan bukas ang pakikilahok sa lahat ng interesadong partido na kung saan binubuo ng mga

sumusunod na proseso: pagaanunsiyo o adbertisment, pre-bid conference o pagpupulong,

pagsiskrin o pagsasala kung karapat-dapat ang mga kalahok sa bidding, pagtanggap at

pagbubukas ng mga bid, pagsusuri ng mga bid, post-qualification o kwalipikasyon matapos ang

bid, at ang pagbibigay ng kontrata.35

Ayon sa nabanggit sa naunang talata, ang pagkuha o akwisisyon ng mga kalakal,

serbisyong pangkonsultasyon, at ang pagkontrata para sa proyektong pang-imprastraktura ay

34

Republic Act No. 9184 “Government Procurement Reform Act”. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.gppb.gov.ph/laws_rules/laws/RA_9184.pdf 35

Republic Act No. 9184 “Government Procurement Reform Act. Kinuha noong Enero 2013 mula sa

http://www.gppb.gov.ph/laws_rules/laws/RA_9184.pdf

Palomares | 49

kabilang sa prosesong ito. Dagdag pa dito, kinakailangan o dapat magkaroon ng isang

competitive bidding para sa tatlong ito anuman ang pagmumulan ng kanilang mga pondo, lokal

man o banyaga, sa pamamagitan ng lahat ng mga sanga at instrumento ng gobyerno, mga

kagawaran, opisina at ahensya, kabilang ang mga pag-aari o kontroladong korporasyon, at ng

mga lokal na gobyerno.Gayunpaman, mayroong mga eksepsyon na ibinibigay sa binagong

patakaran at regulasyon nito. Ito ay ang mga sumusunod: (a) ang prokyurment o pagkuha ng mga

kalakal, mga proyektong pang-imprastraktura, at serbisyong konsultasyon na pinondohan ng mga

dayuhan na nasa ilalim ng Republic Act 8182, na inamyendahan ng Republic Act 8553 (b) ang

akwisisyon ng mga real property na kung saan dapat pamahalaan ng Republic Act 8974 at iba

pang mga naaangkop na batas (c) Public-Private na sektor ng imprastraktura o proyektong

pangkaunlaran at iba pang prokyurment na nasa ilalim ng Republic Act 6957, ngunit ang mga

bahagi na pinondohan ng gobyerno ng Pilipinas, anuman ang pinagmulan ng pondo, lokal man o

banyaga, ang mga probisyon ng mga alituntunin at regulasyon ng Republic Act 9184.36

Ang proseso ng pampublikong pag-bid ay nagsisimula sa pamamagitan ng pagpapaskil

ng isang abiso sa Philippine Government Electronic Procurement System o PhilGEPS. Ito ang

bago at patuloy na pinapaunlad na portal ng Government Procurement Policy Board o GPPB

kung saan ang lahat ng oportunidad, abiso, resulta ng pag-bid, parangal at rason ng parangal ay

nakalathala. Ang lahat ng mga interesadong panig ay iniimbitahan na makilahok kasama ang

mga ahensya ng gobyerno na naatasang pamunuan ang isang pagpupulong bago ang pag-bid.

Dito tinatalakay ang mga kinakailangan at detalye ng mga proyekto sa mga interesadong panig,

pati na rin ang pagtugon sa kanilang mga katanungan. Ang mga interesadong panig ay dapat na

36

Philippine Public Transparency Reporting Project, The Public Procurement Process: Good Law, Poor Reality.

Kinuha mula sa http://www.transparencyreporting.net/index.php?option=com_content&view=article&id=63:the-

public-procurement-process-good-law-poor-reality&catid=51:procurement-watch&Itemid=76 noong Enero 2013

Palomares | 50

umangkop sa mga pangangailangan upang maging isa sa mga procuring entity at kinakailangan

silang magsumite ng lahat ng mga kinakailangang dokumento sa petsa at lugar na nakatala,

kasama ng kanilang mga bid. Pinagtibay ng batas ng prokyurment ang mga sumusunod na

pangkalahatang mga prinsipyo tungo sa ideyal na daan sa mabuting pamumuno o pamamahala:

(a) transparency sa proseso ng prokyurment at sa implementasyon ng mga kontrata sa

prokyurment (b) competitiveness sa pamamagitan ng pagbibigay ng pantay oportunidad sa lahat

upang mabigyan ng pagkakataon ang mga nangongontratang pribadong panig na karapat-dapat at

kwalipikado na lumahok sa pampublikong pag-bid (c) streamlined na proseso ng prokyurment

ang gagamitin sa lahat ng prokyurment sa ilalim ng gobyerno (d) ang proseso ng prokyurment ay

dapat na simple at madaling umalinsabay sa pabago-bagong teknolohiya upang masiguro ang

epektibidad at kahusayan ng pamamaraan na kinikilala (e) ang sistema ng accountability kung

saan kapuwa ang opisyal ng gobyerno na direkta o hindi direktang kasama sa proseso ng

prokyurment maging sa implementasyon ng kontrata sa prokyurment , at ang pribadong panig na

nakikipagnegosasyon sa gobyerno ay sinisiyasat at inaatasang mananagot sa lahat ng kanilang

pagkilos (f) pampublikong pagmamanman sa proseso ng prokyurment at sa pagpapatupad ng

mga naigawad na kontrata na kung saan sinisiguro na ang mga kontratang ito ay naaayon sa

probisyon ng kinikilalang batas sa prokyurment at ng mga patakaran at regulasyon nito, at lahat

ng kontrata ay mahigpit na gagawin nang naaayon sa mga ispesipikasyon.37

37


Kinuha mula sa http://www.transparencyreporting.net/index.php?option=com_content&view=article&id=63:the-

public-procurement-process-good-law-poor-reality&catid=51:procurement-watch&Itemid=76 noong Enero 2013

Palomares | 51

Public-Private Partnership (PPP)

Ayon sa mga pag-aaral sa lipunan, malaki ang bahaging ginagampanan ng pribadong

sektor sa pagpapatupad ng mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura. Natutugunan nito

ang pagkukulang ng gobyerno na makapagbigay ng mahusay at epektibong pampublikong

serbisyo at pasilidad na magsisilbing daan tungo sa pag-unlad ng ekonomiya at lipunan.

Ayon sa opisyal na pahina ng Public-Private Partnership sa internet, ipinagmamalaki ng

Pilipinas ang mahaba nitong karanasan sa programa ng Public-Private Partnership. Nagsilbi

itong masaganang batayan para sa mga pamumuhunan sa hinaharap. Sa agresibo nitong

promosyon ng PPP, nakatawag-pansin ang gobyerno ng mga pribadong kasosyo upang

mamuhunan hindi lamang sa mga tradisyunal na proyektong pang-imprastraktura, tulad ng

enerhiya, transportasyon, at sektor ng patubig, kundi maging sa di-tradisyunal na imprastraktura

at sektor ng kaunlaran, tulad ng teknolohiya sa impormasyon at komunikasyon, kalusugan, at ang

pagpapaunlad ng mga ari-arian. Sa pamamagitan ng pakikipagsosyo na ito, ang krisis sa enerhiya

bago ang taong 1990 ay nabigyang solusyon at natugunan. Nakatulong din ito sa pagpapaunlad

ng kalidad ng kalsada, pagkakaugnay ng mga transportasyon, at mga batayang serbisyo.

Hanggang sa kasalukuyan, humigit-kumulang 19.5 bilyong dolyar na pamumuhunan ang nabuo

mula noong ang programang ito ay naisagawa. Ang Public-Private Partnership ay maaaring

bigyan ng kredito sa pagtulong nito sa iba‟t ibang mga proyektong pangkaunlaran kapuwa sa

nasyunal at lokal na antas sa iba‟t ibang sektor ng imprastraktura.38

38

Public-Private Partnership Center, The PPP Program. Kinuha mula sa http://ppp.gov.ph/?page_id=104 noong

Pebrero 2013

Palomares | 52

Ayon sa unang seksyon ng Republic Act 7718 na inamyendahan ang ilang seksyon ng

Republic Act 6957 o ang Act Authorizing the Financing, Contruction, Operation and

Maintenance of Infrastructure Projects by the Private Sector, and for other Purposes, inihayag

na isang patakarang estado ang pagkilala sa mahalagang gampanin ng pribadong sektor bilang

pangunahing instrumento tungo sa pambansang paglago at pag-unlad, at siyang makapagbibigay

ng pinakaangkop na insentibo upang magamit ang pribadong rekurso para sa layunin na

pondohan ang konstruksiyon, operasyon, at pagpapanatili ng imprastraktura at proyektong

pangkaunlaran na kadalasang pinopondohan at isinasagawa ng gobyerno. Ang mga insentibong

ito, maliban sa mga pinansyal na insentibo na naaayon sa batas, ay dapat kinabibilangan ng

pagbibigay ng klima ng pinakamaliit na regulasyon at pamamaraan ng gobyerno at ilang tiyak na

pinamamahalaan ng gobyerno sa suporta ng pribadong sektor.39

Malaki ang pagkilala ng pamahalaan sa kahalagahan ng papel ng pribadong sektor sa

sektor ng imprastraktura at kaunlaran. Ang mga interesadong namumuhunan mula sa pribadong

sektor ay pipiliin sa pamamagitan ng isang kompetisyon sa ilalim ng isang patas at bukas na

tuntunin. Lahat ng mga interesadong panig ay bibigyan ng patas na pagkakataon na may

makatwirang balik ng pamumuhunan at naaangkop na pagbabahagi ng mga panganib nang hindi

nakokompromiso ang proteksyon ng pampublikong interes. Sa pamamagitan ng programang ito,

ang mga benepisyaryo ay mabibigyan ng sapat, ligtas, episyente, maaasahan, at may

makatwirang presyo na mga serbisyong pang-imprastraktura. Ang mga proyekto sa ilalim ng

Programa ng Public-Private Partnership ay pinili batay sa mga sumusunod na pamantayan: (a)

kahandaan at preparasyon ng proyekto (nakumpletong inisyal o paunang kaso ng negosyo,

kasama sa mga prayoridad na proyekto ng mga responsable at naatasang ahensya, naisasagawang

39

Kinuha mula sa http://ppp.gov.ph/wp-content/uploads/2013/02/BOT-IRR-2012_FINAL.pdf noong Pebrero 2013

Palomares | 53

inisyal na preparasyon tulad na pagkuha ng mga empleyado para sa feasibility studies at

paghahanda ng transaksyon) (b) kakayahang tumugon sa mga pangangailangan ng sektor

(halimbawa, bahagi ng sistema ng transportasyon, suplay ng tubig / alkantarilya, kapasidad ng

kuryente, at ilan pang iba) (c) mataas na implementability o tyansa ng pagpapatupad ng mga

proyekto (maaasahan at walang mga kinakaharap na malalaking isyu). Ang pamahalaan ay

nakatuon sa pangangasiwa ng proseso ng pag-aapruba at pagpapatupad ng mga proyekto ng

Public-Private Partnership. Alinsunod sa mga ito, ang mga nahinging panukala ay ipoproseso sa

loob ng anim na buwan. Ang mga kwalipikadong panukala ng PPP ay dapat makumpleto ang

lahat ng mga kinakailangang dokumento upang mapangasiwaan ang proseso ng pagaapruba.40

Upang ilarawan ang Public-Private Partnership (PPP) Project Approval at Bid

Flowchart, ilalarawan ito sa tayahin 2.6.

40

Kinuha mula sa http://ppp.gov.ph/?page_id=8 program overview noong Pebrero 2013

Palomares | 54

Pinagmulan: http://ppp.gov.ph/wp-content/uploads/2011/03/PPP_Process_Flowchart1.pdf

TAYAHIN 2.6 Public-Private Partnership (PPP) Project Approval at Bid Flowchart

Palomares | 55

PAMPUBLIKONG PARTISIPASYON SA SISTEMA NG PAGPAPLANO

AT PAGDEDESISYON

Ang partisipasyon o pakikiisa ng publiko ay isang makapangyarihang instrumento upang

makamit ng bansa ang kaunlarang para sa masa. Ayon sa mga pag-aaral, ang partisipasyon ng

publiko ay isang proseso na nakapagbibigay ng pagkakataon sa mga pribadong indibidwal na

maimpluwensyahan ang pampublikong pagdedesisyon. Matagal na rin itong kinikilala bilang

isang bahagi ng makademokratikong proseso sa paggawa ng desisyon para sa lipunan.

Samakatuwid, ang pakikilahok ng publiko ay nagsisilbing daan upang magkaroon ng katiyakan

na ang mga mamamayan ay may direktang boses sa sistema.41

Ngunit may mga pagkakataon na

gobyerno lamang ang may kapangyarihan na kontrolin ang ilang mga isyu sa lipunan. Sa

kontekstong ito, ang bahaging ito ay susubukang suriin at talakayin ang kasalukuyang antas at

kalagayan ng partisipasyon ng publiko sa sistema ng pagpaplano at pagdedesisyon, maging ang

ambag ng partisipasyong ito sa pagpapalaganap ng tunay at pantay na kaunlaran.

Upang ilarawan ang iba‟t ibang antas ng partisipasyon sa lipunan, ilalarawan ng tayahin

2.7 ang “Degrees of Citizen Participation” o ang iba‟t ibang antas ng partisipasyon ng mga

mamamayan na binuo ni Sherry R. Arnstein noong Hulyo taong 1969 na pinamagatang “A

Ladder of Citizen Participation”.

41

University of Oregon. (2003, October 21). Planning Analysis: The Theory of Citizen Participation. Kinuha noong

ika-16 ng Oktubre 2012 mula sa University of Oregon: pages.uoregon.edu/rgp/PPPM613/class10theory.htm

Palomares | 56

Pinagmulan: http://www.vcn.bc.ca/citizens-handbook/arnsteinsladder.html

TAYAHIN 2.7 Antas ng Partisipasyon ng Lipunan ni Sherry R. Arnstein (Ladder of Citizen

Participation)

Kung susuriin ang Arnstein’s Ladder, makikita na may walong pagkakahati o antas ang

partisipasyon ng lipunan sa proseso ng pagpaplano na sumasaklaw mula sa pinakamataas

hanggang sa pinakamababang antas ng partisipasyon. Ito ay nagsisilbing gabay upang ipakita

kung sino ang may mga kapangyarihan tuwing may mga mahahalagang desisyon ang binubuo sa

isang bansa.

Ayon kay Sherry R. Arnstein, ang partisipasyon na walang redistribusyon ng

kapangyarihan ay isang walang laman at nakadidismayang proseso para sa mga walang

kapangyarihan.42

Ang unang dalawang antas, ang manipulasyon at therapy, ay kapuwa non-

participative o walang anumang nailalagak na partisipasyon ang mga mamamayan sa sistema.

42

Community Participation: The Arnstein Ladder na kinuha mula sa

http://www.slideshare.net/curtistim/community-participation-the-arnstein-ladder noong Pebrero 2013

Palomares | 57

Ang layunin nito ay turuan o manipulahin ang mga mamamayan na kalahok sa sistema. Ang mga

ipinanukalang plano ay ang nananatiling pinakamahusay sa lahat at ang trabaho lamang ng

lipunan ay ang pagbibigay ng pampublikong suporta sa pamamagitan ng pampublikong relasyon.

Ang pangatlong antas ay ang informing o pagbibigay ng imposmasyon sa mga mamamayan na

itinuturing na pinakamahalagang unang hakbang upang gawing lehitimo ang partisipasyon ng

lipunan. Ngunit kadalasan ang daloy ng impormasyon ay nananatiling papalabas lamang at hindi

nakapagbibigay ng feedback o puna ang lipunan ukol dito. Ang pang-apat ay ang consultation o

konsultasyon na tulad ng naunang antas ay isa rin na hakbang upang gawing lehitimo ang

partisipasyon ng lipunan. Ito ay maaaring sa paraan ng pagsasagawa ng mga sarbey,

pagpupulong, at ang pagkakaroon ng pampublikong talakayan. Pang-lima ay ang placation na

kung saan ang mga piling tao lamang mula sa lipunan ang hinahayaang makapagbigay ng payo,

puna, o sentimyento ukol sa plano ngunit nananatili pa rin ang kapangyarihan sa nangunguna

kung ito ay tatanggapin at ipapatupad. Pang-anim ay ang partnership o ang pakikipagsosyo na

kung saan ang kapangyarihan ay ipinapamahagi sa pamamagitan ng isang negosasyon sa pagitan

ng mga mamamayan at ng mga may pinanghahawakang kapangyarihan. Ang responsibilidad sa

pagpaplano at pagdedesisyon ay pinanghahawakan ng parehong panig. Pang-pito ay ang

delegation o delegasyon na kung saan ang mga mamamayan ay pinanghahawakan ang

mayoryang bahagi ng komite na may nakatalagang kapangyarihang bumuo ng mga desisyon.

Ang publiko ay may kapangyarihang tiyakin ang accountability o pananagutan ng programa sa

kanila. At panghuli, ang citizen control na kung saan ang mga mamamayan ay may buong

partisipasyon sa pagpaplano, pagbuo ng mga polisiya, at ang pamamahala sa mga programa.

Halimbawa nito ay ang pagkakaroon ng mga pampublikong korporasyon nang walang

tagapamagitan sa pagitan nito at ng mga pagkukuhanan ng pondo. 43

43

Kinuha mula sa http://www.vcn.bc.ca/citizens-handbook/arnsteinsladder.html noong Pebrero 2013.

Palomares | 58

TUNGGALIAN: GOBYERNO AT TAO

Ang tunggalian sa pagitan ng gobyerno at tao sa kanilang mga layunin at interes ang

lumilikha ng pangunahing balakid tungo sa pagkamit ng lipunan ng tunay at pantay na

kaunlaran. Maaari itong maging sanhi ng maling utilisasyon o pagkaaksaya ng mga rekurso na

sana‟y magagamit para sa pagpapaunlad ng iba‟t ibang sektor sa lipunan.

Sa paglipas ng maraming taon, ang sektor ng imprastraktura ay kinikilala bilang isang

epektibong behikulo tungo sa pagpapaunlad ng ekonomiya at lipunan. Sa kasamaang palad, ito

ay naging palausapin sa lipunan na umani ng napakaraming kritisismo at batikos dahil sa

masasamang elementong kaakibat nito. Sa katotohanan, maaaring magampanan ng gobyerno ang

layunin nitong paunlarin ang ekonomiya at lipunan sa tulong ng imprastraktura kung kanila

lamang kikilalanin ang mga primeryang pangangailangan ng mga mamamayan at kung kanilang

tuluyang susugpuin ang namuong tunggalian at hidwaan sa pagitan ng mga mamamayan at mga

makapangyarihan sa lipunan.

Kasabay ng paglipas ng panahon ang pagdami ng mga proyektong ito. Ngunit dahil sa

kakaunting kaunlaran na hatid nito sa lipunang Pilipino, malaki ang pangangailangan na suriin

ang mekanismo at plano ng gobyerno sa pagtataguyod ng kaunlaran sa pamamagitan ng mga

plano at proyektong ito. Malaking palaisipan sa lipunan kung may sapat bang kakayahan ang

gobyerno na makapagbigay ng tunay at pantay na kaunlaran sa pamamagitan ng mga proyektong

ito. Ang mga proyekto ba na kanilang iminumungkahi at ipinapatupad ay sapat at nauukol sa

pabago-bagong panahon at kondisyon ng lipunan, o patuloy lamang na nagiging sanhi ng

pagkaatrasado nito?

Palomares | 59

Mga Suliranin sa Pagsasagawa ng Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura at

Panawagan para sa Institusyonal at Ligal na Pagbabago

Ang hindi pagkakapantay-pantay ng kaunlaran sa komunidad ay isang matibay na

sandigan at indikasyon na malaki ang suliranin na kinakaharap ng isang bansa. Upang tugunan

ang suliraning ito, ang pamahalaan ay patuloy na bumubuo ng mga programa at polisiya na

tuluyang tatapos sa yugto ng mga krisis sa bansa tulad na lamang ng pagpapaunlad ng sektor ng

imprastraktura.

Maraming mga problema at suliranin ang humahadlang sa pagsasagawa ng bansa ng

epektibo at episyente na imprastraktura na layong makatulong sa lipunang Pilipino. Sa pagdaan

ng maraming rehimen at administrasyon, patuloy pa rin itong nagsisilbing hamon sa Pambansa at

Lokal na Pamahalaan. Bagaman kabi-kabila ang mga nailatag na proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura, tuluyan lamang nalulugmok sa kahirapan ang lipunang Pilipino. Bilang isang

bansa na naghahangad ng tunay at pantay na kaunlaran, mahalagang unahin ang kapakanan at

pakinggan ang pangangailangan ng bawat mamamayan upang ibayong patatagin ang ekonomiya

at lipunan ng bansa.

Tunay na napakalaki ng pagkukulang ng gobyerno sa pagsasagawa ng isang mahusay na

mekanismo sa pagpapatupad ng mga proyektong pangkaunlaran na ito. Ilan sa mga tiyak na

balakid na ito na patuloy na nagsisilbing hamon sa pamahalaan ay ang kakulangan ng mahusay

na pagkilala at implementasyon sa mga naipasang mekanismo at batas ng pamahalaan tungo sa

pagpapaunlad ng sektor ng imprastraktura, maling utilisasyon ng badyet at rekursong inilaan

para sa imprastraktura, maling prayoridad ng pamahalaan, kakulangan ng pagkilala sa

partisipasyon ng publiko sa sistema, hindi epektibong opisyal o kinatawan ng gobyerno at ang

Palomares | 60

korapsyon, ang pagkilala sa makariling-interes ng ilang naghaharing-uri, at ang sistema ng “low

cost, low quality” na patuloy na namamayagpag sa sistema ng prokyurment ng pamahalaan.

Ang pagkukulang sa mahusay na pagkilala at implementasyon sa mga naipasang

mekanismo at batas ng pamahalaan tungo sa pagpapaunlad ng sektor ng imprastraktura ay

patuloy na nananaig sa sistema ng pamahalaan sa bansa. Sa kabila ng mahusay na batas,

mekanismo, at proseso ng gobyerno, kaakibat pa rin nito ang napakaraming suliranin na

humahadlang sa maayos na pagsasagawa o pagsasakatuparan ng mga ito. Tunay na maraming

mga naipanukalang batas na may mahusay at maayos na layunin ngunit sa kasamaang palad,

marami dito ay hindi naipapatupad sa tunay nitong praktis. Hindi lamang dapat natatapos sa

pagbuo, pagpapanatili, at pagpapabuti ng mga pisikal na imprastraktura ang pagpapaunlad ng

sektor na ito. Gayon din dapat ang sistemang nakapaloob at kinikilala upang matamo ang isang

patas, moderno, at produktibong kaunlaran para sa lahat. Napakalaki ng pagkukulang ng

pamahalaan sa maayos at episyenteng implementasyon ng mga “soft infrastructure” na ito dahil

na rin sa pananatili ng masasamang elementong patuloy na nabubuhay sa sistema ng

pamahalaan.

Ang maling utilisasyon ng badyet at rekursong inilaan para sa imprastraktura ay hindi na

bagong usapin o isyu sa lipunan. Kabi-kabila man ang mga proyektong iminumungkahi at

ipinapatupad ng pamahalaan sa lipunan, marami pa rin sa pangangailangan ng mga mamamayan

ang hindi natutugunan. Dahil sa pagmomonopolisa‟t panghihimasok ng mga mapagsamantalang

uri sa pagpaplano at pagdedesisyon sa lipunan ay tanging iilan lamang ang nakikinabang sa mga

proyektong ito habang ang marami ay patuloy na nalulugmok sa kahirapan. Ang pondong

inilalaan ng Pambansang Pamahalaan para sa imprastraktura kung tutuusin ay wala naman

Palomares | 61

pagkukulang. Ang pagkukulang lamang ay ang tamang utilisasyon o paggamit nito ng mga

kinatawan at nanunungkulan sa pamahalaan na responsable sa pagsasagawa ng mga ito.

Ang maling prayoridad ng pamahalaan ang nagdudulot ng napakalaking krisis sa bansa.

Ayon sa nabanggit sa naunang bahagi ng kabanatang ito, isang malinaw na repleksyon ng

prayoridad ng gobyerno ang iminumungkahi nitong alokasyon ng badyet. Ayon sa naipasang

badyet ng pambansang gobyerno sa taong 2013, ang unang limang kagawaran na nakatanggap ng

pinakamalaking bahagi ng pondo ay ang Department of Education, Department of Public Works

and Highways, Department of National Defense, Department of Interior and Local Government,

at Department of Agriculture. Kung susuriin ang naunang nabanggit, pumapangalawa ang

Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan sa prayoridad ng pamahalaan. Kung maisasaayos

ng mga responsableng kinatawan ng pamahalaan ang prayoridad sa mprastraktura ay

matutugunan nito ang pangangailangan ng mayorya ng lipunang Pilipino. Hindi lamang dapat

natatapos sa pagsasagawa ng mga kalsada at tulay ang imprastraktura kundi dapat ito ay nilikha

na nasa isip ay sustenableng pag-unlad. Ito ay ang pag-unlad na nakakatugon sa mga

pangangailangan ng kasalukuyan nang hindi nakokompromiso ang kakayahan ng mga hinaharap

na henerasyon upang matugunan ang kanilang sariling mga pangangailangan. 44

Dapat ang mga

prayoridad na proyekto ng pamahalaan ay mapapakinabangan ng lahat at tuluyang tatapos ng

paglaganap ng kahirapan sa bansa nang hindi nakokompromiso ang kaligtasan at proteksyon ng

pampublikong interes.

44

World Commission on Environment and Development (WCED). Our common future. Oxford: Oxford University

Press, 1987 http://www.iisd.org/sd/

Palomares | 62

Ang pagkukulang sa pagkilala pampublikong partisipasyon sa sistema ay isang

napakabigat na pasanin sa lipunan. Ang partisipasyon ng mga mamamayan sa sistema ay isang

napakahalagang bahagi na dapat kilalanin ng Pambansang Pamahalaan dahil dito nakasalalay

ang epektibidad at kahusayan ng mga programa at polisiyang inihahain sa lipunan. Maraming

bilang ng mga mamamayan ang patuloy na sumisigaw para sa tunay na pagbabago sa sistema ng

pagpaplano at pagdedesisyon sa lipunan. Upang matugunan ito, dapat isama at bigyan ng

pagkakataong makiisa ang mga mamamayan upang maihayag ang kanilang mga primeryang

pangangailangan tungo sa pag-unlad. Sa kasamaang palad, napakalaki ng pagkukulang sa

pampublikong konsultasyon kung kaya‟t hindi lahat ay nabibigyan ng pagkakataon na ipaabot

ang kanilang mga puna, sentimyento, opinyon, at tunay na pangangailangan tungo sa kaunlaran.

Maraming balakid na humahadlang sa paglalagak ng lipunan ng kanilang partisipasyon sa

sistema tulad na lamang ng mga makasariling-interes ng mga mapagsamantalang-uri sa sistema

na patuloy na inuuna ang kanilang personal na pabor. Hanggang sa kasalukuyan, hindi pa rin

naisasakatuparan ang panawagan ng mga mamamayan na magkaroon ng boses sa sistema. Kung

kaya‟t dahil dito ay hindi pa rin epektibong natutugunan ng pamahalaan ang pangangailangan sa

mga proyektong pang-imprastraktura na sana‟y maghahatid ng tunay at pantay na kaunlaran sa

lipunan.

Ang mga hindi epektibong kinatawan ng pamahalaan at ang korapsyon ang isa sa

napakalaking krisis na ilang dekada nang kinakaharap ng Pilipinas. Maraming mga kinatawan ng

pamahalaan ang patuloy na nagpapanggap na sila‟y para sa kabutihan at pag-unlad ng lahat.

Dahil sa mga masasamang elementong ito, patuloy na nagdudulot ng mga proyektong pang-

imprastraktura na pawang walang pakinabang at aksaya lamang ng mga papaubos nang rekurso

at pondo sa lipunan na dapat sana‟y nagagamit para sa pagpapaunlad ng batayang serbisyo at ng

Palomares | 63

iba pang esensyal na sektor. Isa na ang korapsyon na ilang dekada nang nagsisilbing balakid na

patuloy na namamayagpag sa loob at labas ng sistema. Napakalaking pasanin nito sa lipunan

dahil ginagamit ng mga mapagsamanatalang-uri ang pondo ng bayan para sa kanilang personal at

pansariling kapakinabangan na dapat sana‟y iukol sa mas pinahusay at epektibong pampublikong

serbisyo. Tunay na napakahalaga at napakalaking bahagi ng buhay ng mamamayan ang serbisyo

publiko ng pamahalaan. Kung hindi matutugunan ng gobyerno ang kanilang tunay na layunin ay

magdudulot ito ng pagkaparalisa ng iba‟t ibang sektor sa lipunan at ng mga mamamayan. Malaki

ang pangangailangan na sugpuin na ang mga masasamang elemento sa sistema at dapat nang

baguhin ang anyo at ng mga kinatawan nito. Dapat iluklok sa pwesto ang mga taong para sa

interes ng lipunang Pilipino upang makamit ang kaunlaran na para sa lahat.

Ang pagkilala sa makariling-interes ng ilang naghaharing-uri ay patuloy na nabubuhay sa

sistema ng pamahalaan. Ang pakikipagsabwatan ng mga kinatawan ng pamahalaan at ng mga

makapangyarihan sa lipunan ay isang napakalaking balakid sa lipunan na ito‟y magkaroon ng

sapat, episyente, maaasahan, at makatwirang pampublikong serbisyo mula sa pamahalaan. Sa

katotohanan, maraming mga estratehiya ang maaaring magamit tungo sa mahusay at epektibong

pagbuo ng mga proyektong pang-imprastraktura ngunit may mga masasamang elemento na

pinipigilan ang pagpapatupad ng mga ito. Magiging matagumpay lamang ang pagkamit ng bansa

ng tunay na pag-unlad kung hindi pansariling-interes lamang ang iisipin at gagawing prayoridad

sa pagbuo ng mga proyektong ito.

Panghuli, ang sistema ng “low cost, low quality” na patuloy na namamayagpag sa sistema

ng pagmumungkahi at pagpapatupad ng mga proyektong pangkaunlaran ng pamahalaan. Dahil sa

sistemang ito, naaapektuhan ang kalidad at kaligtasan ng mga proyektong ito sa lipunan. Hindi

lamang dahil sa naaaksaya ang mga papaubos nang rekursong ginagamit sa pagpapatupad ng

Palomares | 64

mga ito, may pinsala din ito na maaaring idulot sa mga mamamayan at kalikasan. Dapat ay

mahigpit na ipatupad ang pagkakaroon ng pananagutan ng mga nangongontrata sa mga

proyektong ito upang maiwasan ang anu mang uri ng pinsala. Dapat salaing mabuti ang mga ito

ayon sa kalidad at kakayahang bumuo ng mga episyente at epektibong imprastraktura na may

mahusay na kalidad upang mapakinabangan ng lahat at ng mga susunod pang henerasyon.

Palomares | 65

| KABANATA III

Palomares | 66

KOMPREHENSIBONG PAGSUSURI SA PLANONG

PANGKAUNLARAN SA IMPRASTRAKTURA NG PAMAHALAAN

Upang bigyan ng kritikal na pagsusuri ang kasalukuyang estado ng imprastraktura sa

Meycauayan, Bulacan at ang hatid nitong kaunlaran sa mga residente, pagsasanibin ang

dalawang instrumento sa pananaliksik na tiyak na makatutugon sa pangangailangan at tagumpay

ng gagawing pag-aaral. Ang unang instrumento ay ang mga isinagawang sarbey sa mga

mamamayang direktang apektado ng mga planong pangkaunlaran sa imprastraktura na

magpapakita ng tunay na mukha ng kaunlarang hatid ng mga proyektong ito sa lipunan at sa

bawat mamamayan, maging ang pagsusuri sa antas ng kanilang partisipasyon sa sistema.

Pangalawa naman ay ang mga isinagawang interbyu sa mga kinatawan ng pamahalaan na

naglalagak ng kanilang serbisyo sa lipunan at responsable sa pagsasagawa ng mga plano at

proyektong ito. Magsisilbi itong daan upang ipakita ang sentimyento at opinyon ng dalawang

panig maging ang mga nabuong tunggalian at kontradiksyon sa pagitan ng mga residente at ng

mga kinatawan ng pamahalaan. Sa tulong din ng dalawang instrumentong ito, maihahayag ang

epektibidad at kahusayan ng mekanismong kinikilala ng pamahalaan sa pagsasagawa ng mga

plano at serbisyo sa publiko, maging ang pagkukulang ng mga ito. Ang kabanatang ito ay

magsisilbing daan tungo sa mas malalim na pang-unawa ng lipunan at pagkamulat sa tunay na

mukha ng kaunlarang hatid ng mga proyektong pinondohan ng kaban ng bayan.

Sa unang bahagi ng kabanatang ito, ihahayag ang mga datos na nakalap mula sa mga

mamamayang direktang apektado ng mga proyektong ito sa tulong ng mga isinagawang sarbey.

Komprehensibo nitong susuriin ang mga plano at proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura

ng pamahalaan sa tulong ng mga isinagawang sarbey at ng mga naitalang kaso at sentimyento ng

Palomares | 67

mga mamamayan ukol sa probisyon at implementasyon ng mga ito. Susuriin din ang antas ng

kanilang partisipasyon sa sistema, maging ang epektibidad at kahusayan ng Lokal na Gobyerno

ng Meycauayan, Bulacan sa pagmumungkahi at pagpapatupad ng mga proyektong ito. At

panghuli, ipapakita ang tugon at kinikilalang solusyon ng kinatawan ng gobyerno at ng mga

eksperto sa mga pagkukulang, pagsubok, at kritisismong ibinabato sa pamahalaan sa tulong din

ng mga naisagawang interbyu sa mga kinatawan ng pamahalaan at ng mga nakalap na datos

mula sa mga mapagkakatiwalaang pahina sa internet at ilang mga lathalain.

Ang pagbibigay ng mahusay at epektibong pampublikong serbisyo ng pamahalaan sa

lipunan ay ang primaryang behikulo upang makamit ng lipunan ang tunay at pantay na

kaunlaran. Dahil dito, ito ang gagawing sandigan para sa gagawing pagsusuri sa planong

pangkaunlaran sa imprastraktura, maging ang mekanismong kinikilala ng pamahalaan sa

pagpapatupad ng mga ito.

KATANGIAN NG MGA NAKAPANAYAM

Ang mga nakapanayam sa isinagawang sarbey ay may kabuuang bilang na isang daang

(100) mga residente na naninirahan sa Meycauayan, Bulacan. Ang talahanayan 3.1 ay

nagpapakita ng distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa kasarian.

TALAHANAYAN 3.1 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa kasarian

KASARIAN KABUUANG BILANG

Lalaki 50

Babae 50

KABUUANG BILANG 100

Palomares | 68

Ang mga nakapanayam ay nahahati sa limampung (50) lalaki at limampung (50) babae.

Ito ay napagpasyahan ng mananaliksik upang magkaroon ng pantay na representasyon at

pagkakataon na lumahok sa isinagawang sarbey ang magkaibang kasarian. Para naman sa

distribusyon at klasipikasyon ng mga nakapanayam ayon sa Barangay na kanilang

pinamamalagian, ilalarawan sa talahanayan 3.2 ang nasabing distribusyon at klasipikasyon.

TALAHANAYAN 3.2 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa Barangay at kasarian

BARANGAY

LALAKI

BABAE

BARANGAY

LALAKI

BABAE

Bancal 2 3 Malhacan 3 2

Banga 3 2 Pandayan 3 2

Bayugo 2 3 Pantoc 2 3

Caingin 2 3 Poblacion 2 3

Calvario 2 3 Saluysoy 5 0

Camalig 2 3 Sto.Nino Perez 2 3

Gasak St. Francis 4 1 Tugatog 2 3

Hulo 2 3 Zamora 4 1

Iba 2 3

KABUUANG

BILANG

50

50 Langka 3 2

Lawa 1 4

Longos 2 3

Palomares | 69

Kung susuriin ang talahanayan 3.2, kinapanayam ng mananaliksik ang limang residente

sa bawat barangay, kapuwa lalake at babae. Mula sa dalawampu‟t anim (26) na barangay sa

lungsod, pumili ang mananaliksik ng dalawampung (20) barangay upang magsilbing

representasyon ng buong lungsod. Ang anim na barangay na hindi naisama sa isinagawang

sarbey ay ang Bahay Pare, Libtong, Ubihan, Pajo, Bagbaguin, at Liputan dahil na rin sa

limitasyon sa oras at mga rekurso. Para sa mga karagdagang impormasyon sa mga residente, ang

susunod na apat na talangguhit ay maglalarawan ng distribusyon at bahagdan ng mga

nakapanayam ayon sa kanilang edad, antas ng pinag-aralan, kabuhayan, at tagal ng pamamalagi

sa lungsod.

Para sa distribusyon at klasipikasyon ng mga nakapanayam ayon sa edad, ilalarawan sa

talangguhit 3.1 ang nasabing klasipikasyon.

TALANGGUHIT 3.1 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa edad

13%

18%

18%

8%

10%

11%

9%

7%

2% 3% 1%

Distribusyon ng mga Nakapanayam ayon sa Edad

16-20

21-25

26-30

31-35

36-40

41-45

46-50

51-55

56-60

61-65

76-80

Palomares | 70

Labintatlo (13) sa mga nakapanayam ay labing-anim (16) hanggang dalawampung (20)

taong gulang lamang. Labing-walo (18) naman sa mga nakapanayam ay dalawampu‟t isa (21)

hanggang dalawampu‟t limang (25) taong gulang. Habang labing-walo (18) naman sa mga

nakapanayam ay dalawampu‟t anim (26) hanggang tatlumpung (30) taong gulang. Walo (8)

naman sa mga nakapanayam ay tatlumpu‟t isa (31) hanggang tatlumpu‟t limang (35) taong

gulang. Sampu (10) naman sa mga nakapanayam ay tatlumpu‟t anim (36) hanggang apatnapung

(40) taong gulang. Habang labing-isa (11) naman sa mga nakapanayam ay apatnapu‟t isa (41)

hanggang apatnapu‟t limang (45) taong gulang. Siyam (9) naman sa mga nakapanayam ay

apatnapu‟t anim (46) hanggang limampung (50) taong gulang. Pito (7) naman sa mga

nakapanayam ay limampu‟t isa (51) hanggang limampu‟t limang (55) taong gulang. Dalawa (2)

naman sa mga nakapanayam ay limampu‟t anim (56) hanggang animnapung (60) taong gulang.

Tatlo (3) naman sa mga nakapanayam ay animnapu‟t isa (61) hanggang animnapu‟t limang (65)

taong gulang. At panghuli, isa (1) sa mga nakapanayam ay pitumpu‟t anim (76) hanggang

walumpung (80) taong gulang.

Para naman sa distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa antas ng kanilang pinag-aralan,

ilalarawan sa talangguhit 3.2 ang nasabing distribusyon.

Palomares | 71

TALANGGUHIT 3.2 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa antas ng pinag-aralan

Walo (8) sa isang daan (100) na kalahok sa isinagawang sarbey ay elementarya lamang

ang natapos. Tatlumpu‟t siyam (39) naman sa mga nakapanayam ay nakaabot o nakatapos ng

hayskul, habang ang limampu‟t tatlo (53) naman sa kabuuang bilang nga mga nakapanayam ang

nakaabot o nakatapos ng kurso sa kolehiyo.

Para naman sa distribusyon ayon sa kabuhayan, ilalarawan sa talangguhit 3.3 ang

nasabing distribusyon.

0

10

20

30

40

50

60

Elementarya Hayskul Kolehiyo

Lalake at Babae 8 39 53

Distribusyon ng mga Nakapanayam ayon sa Antas ng

Pinag-aralan

Palomares | 72

TALANGGUHIT 3.3 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa kasalukuyang kabuhayan o

trabaho.

Labing-anim (16) sa mga nakapanayam ay kasalukuyang mga estudyante pa lamang.

Limampu‟t tatlo (53) naman sa kanila ay kasalukuyang mga empleyado at trabahador ng mga

kompanya, at ilan pang pribadong institusyon. Ang labing-anim (16) naman sa kanila ay may

sariling negosiyo at ilang mga propesyunal sa iba‟t ibang larangan tulad ng pagiging guro,

computer technician, physical therapist, at ilan pang iba. Ang tatlo (3) naman sa mga

nakapanayam ay mga nagretiro na sa kanilang mga trabaho bilang guro, at ilan pang iba. Ang

labing lima (15) naman ay kasalukuyang walang trabaho, naghahanap ng trabaho, at ilang mga

piniling manatili na lamang sa kanilang mga tahanan.

Bilang panghuli, para naman sa distribusyon ayon sa tagal ng paglagi sa lungsod ng

Meycauayan, ilalarawan sa talangguhit 3.4 ang nasabing distribusyon.

0

5

10

15

20

25

30

Estudyante Empleyado Self-

Employed

Nag-retiro Wala

Lalake 7 24 15 1 3

Babae 9 29 6 2 12

Distribusyon ng mga Nakapanayam ayon sa

Kasalukuyang Kabuhayan o Trabaho

Palomares | 73

TALANGGUHIT 3.4 Distribusyon ng mga nakapanayam ayon sa tagal ng pamamalagi sa

lungsod ng Meycauayan, Bulacan

Labing-lima (15) sa mga nakapanayam ay isa (1) hanggang sampung (10) taon pa lamang

namamalagi sa lungsod. Habang ang tatlumpu‟t apat (34) ay labing-isa (11) hanggang

dalawampung (20) taon nang naninirahan sa lungsod. Tatlumpu‟t tatlo (33) naman ay

dalawampu‟t isa (21) hanggang tatlumpung (30) taon nang naninirahan sa lungsod. Anim (6)

naman sa mga nakapanayam ay tatlumpo‟t isa (31) hanggang apatnapung (40) taon nang

namamalagi sa lungsod. Siyam (9) naman ay apatnapu‟t isa (41) hanggang limampung (50) taon

nang namamalagi sa lungsod. Dalawa (2) naman ay limampu‟t isa (51) hanggang animnapung

(60) taon nang namamalagi sa lungsod. At panghuli, isa (1) naman sa mga nakapanayam ay

namalagi na sa lungsod ng halos animnapu‟t isang (61) taon.

15%

34% 33%

6% 9%

2% 1%

Tagal ng Pamamalagi sa Lungsod

1 hanggang 10

11 hanggang 20

21 hanggang 30

31 hanggang 40

41 hanggang 50

51 hanggang 60

Mula 61 pataas

Palomares | 74

PROBISYON NG PAMPUBLIKONG SERBISYO

TALANGGUHIT 3.5: Mga Suliranin sa komunidad ayon sa mga nakapanayam

Hindi maikakaila na marami pa din ang mga suliranin na patuloy na namamayani sa

lipunan. Ilan sa mga primaryang mga suliranin na kinakaharap ng mga residente sa lungsod ng

Meycauyan, Bulacan ay ang kakulangan ng kabuhayan para sa mga mamamayan, korapsyon, at

ang kakulangan ng episyente at epektibong imprastraktura. Ayon sa isinagawang sarbey sa

lipunan, limampu‟t anim (56) sa isang daang (100) mga nakapanayam ang nagsabing may

kasalukuyang pagkukulang sa kabuhayan sa komunidad. Lubos na napakabigat na pasanin nito

sa lipunan kung malaki ang pagkukulang sa kabuhayan sa lungsod dahil ito ang pagmumulan ng

kita upang mabigyan ng maayos na kinabukasan ang sarili at ang kanilang mga pamilya. Hindi

lingid sa kaalaman ng lahat, responsibilidad ng pamahalaan ang bawat nasasakupan nito at

siguraduhing nabubuhay ng maayos at matiwasay ang bawat isa. Dapat nilang tugunan ang

pangangailangan ng lahat at gabayan ang bawat mamamayan tungo sa pag-unlad sa tulong ng

Kakulangan ng

Kabuhayan

Korapsyon Kakulangan ng

Episyente at

Epektibong

Imprastraktura

56

94 86

Mga Suliranin sa Komunidad ayon sa mga

Nakapanayam

Palomares | 75

pagbibigay ng mahusay at maginhawang pamumuhay at kabuhayan. Siyamnapu‟t apat (94)

naman sa isang daang (100) mga nakapanayam ang nagsabing korapsyon ang patuloy na balakid

tungo sa kaunlaran ng lungsod. Patuloy itong nabubuhay sa sistema ng pamahalaan na

nagdudulot ng patuloy na paghirap ng komunidad sa kabila ng napakaraming bilang ng mga

programa at polisiyang inihahain ng pamahalaan sa lipunan. Hindi pa rin nawawala ang

pananamatala ng mga makapangyarihan sa lipunan na patuloy na inuuna ang kanilang personal

na kapakinabangan at pabor. Kung itutulak ng kasalukuyang administrasyon ang lehitimo at

matapat na pagsugpo ng korapsyon sa lahat ng antas at sangay ng pamahalaan ay tuluyang

magkakaroon ng pantay at tunay na pag-unlad sa lipunan. Bilang panghuli, walumpu‟t anim (86)

naman sa isang daang (100) mga nakapanayam ang nagsabing malaki ang pagkukulang sa mga

epektibo at episyenteng mga imprastraktura na tutugon sana sa pangangailangan ng komunidad.

Nagdudulot ang pagkukulang na ito ng mga kalunos-lunos na trahedya tulad ng mga pagbabaha,

polusyon, at trapiko dulot ng mga baradong daluyan ng tubig, basura, at mababang kalidad na

mga pampublikong gawain at konstruksiyon.

Ayon sa naisagawang panayam kay Punong Barangay Manuel C. Aldaba ng Barangay

Poblacion, kaniyang napansin na humina na ang negosyo sa kaniyang kabayanan dulot ng

palagiang pagbabaha at masikip na mga daanan na nagdudulot ng trapiko.45

Ayon din sa

nabanggit ni Punong Lungsod Joan V. Alarilla, ang mga suliranin na patuloy na nananalaytay sa

lipunan at patuloy na kinakaharap ng komunidad ay ang polusyon dulot ng mga industriya,

masikip na daloy ng trapiko sa ilang bahagi ng lungsod, at mga pagbabaha sa ilang mga

Barangay. Upang tugunan daw ito, ang kaniyang Pamahalaang Lungsod ay patuloy na

45


Punong Barangay Manuel C. Aldaba ng Poblacion, Meycauayan, Bulacan

Palomares | 76

bumabalangkas ng mga plano upang makatugon sa mga suliraning nabanggit.46

Upang masuri

ang katotohanan sa likod ng aniyang ginagawang pagtugon na ito ng lokal na gobyerno at ng

kaniyang administrasyon sa mga suliranin sa lipunan, magsisilbing sandigan ng gagawing pag-

aaral ang mga kasagutan at sentimyento ng mga nakapanayam sa sarbey sa mga susunod na

talangguhit.

Para sa bilang ng mga nakatanggap ng personal na tulong mula sa gobyerno, ilalarawan

ito ng talangguhit 3.6.

TALANGGUHIT 3.6 Bilang ng mga nakatanggap ng personal na tulong mula sa gobyerno

Habang malinaw na nakatakda sa konstitusyon na responsibilidad ng pamahalaan na

tugunan ang pangangailangan ng bawat nasasakupan nito sa pamamagitan ng pagbibigay ng

mahusay at epektibong pampublikong serbisyo at pamamahagi ng sapat na batayang serbisyo,

46



34%

66%

Personal ba kayong nakatanggap ng tulong mula

sa gobyerno?

Oo

Hindi

Palomares | 77

hindi pa rin nito sapat na natutugunan ang pangangailangan ng bawat mamamayan. Kung

susuriin ang talangguhit, tatlumpu‟t apat (34) ang nagsabing nakatanggap sila ng tulong mula sa

pamahalaan at animnapu‟t anim (66) naman ang nagsabing hindi sila nakatanggap ng anumang

tulong mula sa pamahalaan. Ang tatlumpu‟t apat (34) na nagsabing nakatanggap sila ng tulong

mula sa pamahalaan ay nakatanggap lamang ng mga tulong sa porma ng relief goods tuwing

dumaraan ang mga unos, mga gamot, konting halaga o salapi, at ilan pang iba. Tunay na marami

pa rin ang bilang ng mga nagsabing hindi sila nakatatanggap ng anumang personal na tulong

mula sa pamahalaan.

Ayon sa naging panayam sa Punong Lungsod ng Meycauayan, sa ilalim ng kasalukuyang

administrasyon ay maraming pisikal na proyekto ang naipapatupad at ipapatupad pa sa

hinaharap.47

Kung pagbabatayan ang talangguhit sa itaas, hindi nararamdaman ng mga

mamamayan ang hatid na tulong at kaunlaran ng mga proyektong ito at pawang pansamantalang

tulong lamang sa lipunan. Ang tunay na solusyon at kailangan ay ang pagsasaayos at pagtaas ng

prayoridad ng pamahalaan sa mga batayang serbisyo dahil ito ang tuluyang mag-aahon sa mga

mamamayang nasa laylayan ng lipunan.

Para naman sa bilang ng mga nagsabing nakatulong ang mga proyekto ng gobyerno,

ilalarawan ng talangguhit 3.7 ang nasabing klasipikasyon.

47

Tignan ang Apendiks para sa buong detalye ng mga katanungan at kaukulang kasagutan sa interbyu kay Kgg.


Palomares | 78

TALANGGUHIT 3.7 Bilang ng mga Nagsabing Nakatulong ang mga Proyekto ng Gobyerno

Ang taumbayan ay patuloy na nakasandig sa pangako ng pamahalaan na ihahatid nito ang

kaunlarang para sa masa. Ayon sa isinagawang panayam sa Punong Lungsod ng Meycauayan,

ang prayoridad ng kaniyang administrasyon ay ang mga sumusunod: (a) pagpapataas at

pagpapasemento ng mga sirang kalsada; (b) pagsasaayos ng mga padaluyang tubig; at (c)

pagsasaayos ng mga pasilidad ng mga paaralan. Malaki aniya ang hatid nitong kaunlaran at

kaginhawahan sa kaniyang mga nasasakupan ngunit tila taliwas ito sa tinipong datos mula sa

komunidad. Kung susuriin ang talangguhit sa itaas, tatlumpu‟t walo (38) ang nagsabing

nakatulong sa lungsod ang mga proyektong pangkaunlaran habang animnapu‟t dalawa (62)

naman ang nagsabing hindi ito nakatulong sa lungsod. Ayon sa mga nakapanayam, ang mga

proyekto ay hindi sapat upang paunlarin ang kasalukuyang estado at kondisyon ng lungsod. May

mga proyektong pansamantalang kaginhawahan lamang ang hatid at ang iba‟y halos walang

pakinabang at nagdudulot pa ng higit na perwisyo sa komunidad. Para sa kanila, nasasayang

38%

62%

Nakatulong ba ang mga proyektong ito sa

komunidad?

Oo

Hindi

Palomares | 79

lamang ang inilalaang pondo at mga rekurso na dapat sana‟y magagamit sa ibang sektor ng

lipunan na higit na nangangailangan ng mga ito.

Para naman sa bilang ng mga nagsabing nakakaapekto ang mga proyekto ng gobyerno sa

kanilang kabuhayan o pamumuhay, ilalarawan ito sa talangguhit 3.8.

TALANGGUHIT 3.8 Bilang ng mga nagsabing nakaapekto sa kanilang kabuhayan o

pamumuhay ang mga proyekto ng pamahalaan

Tatlumpu‟t apat (34) sa mga nakapanayam ang nagsabing nakaapekto sa kanilang

pamumuhay o kabuhayan ang mga proyekto, habang animnapu‟t anim (66) naman ang

nagsabing hindi ito nakakaapekto. Ayon sa mga nakapanayam, ang madalas na pagbabaha sa

lungsod na dulot ng mga sumasalantang bagyo at high-tide sa komunidad ay ang pangunahing

nakakaapekto sa kanilang kabuhayan o pamumuhay. Malaki ang pagkukulang sa mga

proyektong pang-imprastraktura upang maiwasan ang ganitong mga sakuna at negatibong epekto

34%

66%

Nakakaapekto ba ang mga proyektong ito sa

inyong kabuhayan o pamumuhay?

Oo

Hindi

Palomares | 80

nito sa kanilang mga negosyo at kabuhayan. Upang tugunan ito, kinakailangan ng malawakang

pagsasaayos at pagpapahukay ng mas malalim na mga padaluyang tubig upang mabilis na

humupa ang tubig baha.

Para naman sa bilang ng mga nagsabing umunlad ang buhay sa lungsod dahil sa mga

proyekto ng pamahalaan, ilalarawan ito sa talangguhit 3.9.

TALANGGUHIT 3.9 Bilang ng mga nagsabing umunlad ang komunidad dahil sa mga proyekto

ng pamahalaan

Labing-lima (15) sa mga nakapanayam ang nagsabing umunlad ang buhay sa lungsod

dahil sa mga proyektong pisikal ng pamahalaan, habang walumpu‟t lima (85) naman ang

nagsabing hindi ito nakatulong sa pagpapayabong ng ekonomiya at lipunan ng lungsod. Kung

susuriin ang talangguhit, kapansin-pansin na mababa ang bilang ng mga residente na

nagsasabing umunlad ang komunidad dahil sa mga proyektong ito. Isa itong matibay na

15%

85%

Umunlad ba ang buhay sa inyong komunidad dahil

sa mga proyektong ito?

Oo

Hindi

Palomares | 81

indikasyon na patuloy pa rin na namamayagpag ang sistema na kung saan bumubuo ang

pamahalaan ng mga proyektong hindi naman para sa pakinabang ng nakararami.

Upang bigyang solusyon ang suliraning ito, isa ang usapin ng pampublikong

partisipasyon sa nakahagip ng malawak na atensyon dahil na rin napakahalaga at kritikal na

ambag ng boses ng taumbayan sa pagpapahusay ng sistema. Upang ihayag ang sentimyento at

opinyon ng lipunan sa usaping ito, ilalarawan ng mga susunod na talangguhit ang antas ng

partisipasyon ng publiko sa kasalukuyang mekanismo at estratehiya na kinikilala ng pamahalaan

sa pagpaplano at pagbuo ng mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura.

Para sa bilang ng mga nagsabing naimbitahan o nakadalo na sila sa isang pampublikong

pagpupulong bago ang implementasyon ng mga proyekto ng pamahalaan, ilalarawan ito sa

talangguhit 3.10.

PAMPUBLIKONG PARTISIPASYON SA SISTEMA

TALANGGUHIT 3.10 Bilang ng mga nagsabing naimbitahan o nakadalo na sila sa isang

pampublikong pagpupulong bago ang implementasyon ng mga proyekto ng pamahalaan

3%

97%

Naimbitahan o nakadalo na ba kayo sa isang

pampublikong pagpupulong bago ang

implementasyon ng mga proyektong ito?

Oo

Hindi

Palomares | 82

Tatlo (3) lamang mula sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabing

naimbitahan o nakadalo na sila sa isang pampublikong pagpupulong bago ang implementasyon

ng mga programa at proyekto sa lungsod, habang siyamnapu‟t pito (97) naman ang nagsabing

hindi pa sila naiimbitahan o nakadadalo sa mga pampublikong pagpupulong.

Ang pampublikong partisipasyon sa sistema ay ginarantyahan ng saligang batas. Ayon sa

ika-107 na seksyon ng RA 7160 o ang Local Government Code of 1991, ang mga Non-

Government Organizations (NGO) ay dapat katawanin sa City Development Councils. Ang mga

NGO/CSO ay kasapi sa iba‟t-ibang Committee o Board na tinatawag na Local Special Bodies.48

Ayon din sa ika-209 na seksyon ng nasabing batas, layunin ng development council ng barangay

na paigtingin ang partisipasyon ng publiko sa pagsusumikap nito tungo sa kaunlaran ng lokal.49

Samakatuwid, ang kalayaan ng tao na makiisa sa sistema ay likas na katangian ng pamahalaan.

Binibigyan nito ang mamamayan ng karapatan upang makipagtipon at magpetisyon sa

pamahalaan para sa pagwawasto ng kamalian at pagkukulang nito. Ngunit dahil sa tunggaliang

pulitikal na namamayani sa sistema, hindi nakapaglalagak ng partisipasyon ang mga

mamamayan sa sistema ng pagpaplano at pagdedesisyon sa lipunan kung kaya‟t hindi pa rin

naisasaayos ang epektibidad at kahusayan ng mga proyektong ito hanggang sa kasalukuyan.

Para sa bilang ng mga nagsabing may kilala silang nakadalo mula sa kanilang komunidad

sa mga pampublikong pagpupulong bago ang implementasyon ng mga proyekto ng pamahalaan,

ilalarawan ito sa talangguhit 3.11.

.

48


Punong Lungsod Joan V. Alarilla ng Meycauayan, Bulacan 49

RA 7160 “Local Government Code of 1991” na kinuha noong Enero 2013 mula sa


Palomares | 83

TALANGGUHIT 3.11 Bilang ng mga nagsabing may kilala silang nakadalo mula sa kanilang

komunidad sa mga pampublikong pagpupulong bago ang implementasyon ng mga proyekto ng

pamahalaan

Walo (8) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ay sinabing may kilala silang

nakadalo sa mga pampublikong pagpupulong, habang siyamnapu‟t dalawa (92) naman ang

nagsabing wala. Ayon sa isinagawang panayam sa Punong Lungsod, nagpapadala ang

Pamahalaang Lungsod ng mga paanyaya sa lahat ng kinauukulan para makilahok at

makapaglagak ng partisipasyon sa sistema.50

Kung susuriin ang talangguhit 3.10, kakaunti

lamang ang bilang ng mga residenteng nakatanggap ng paanyaya mula sa pamahalaan upang

sila‟y makapaglagak ng partisipasyon sa sistema. Sinuportahan naman ito ng talangguhit 3.11 na

nagpapakita na kakaunti lamang ang may kakilalang nakadalo sa mga pagpupulong na ito mula

sa kanilang komunidad. Sinangayunan ito ng Punong Barangay ng Poblacion at sinabing

50



8%

92%

May kilala ba kayong nakadalo mula sa

komunidad sa mga pagpupulong na ito?

Meron

Wala

Palomares | 84

mayroon lamang bahagyang partisipasyon ang kaniyang mga nasasakupan sa sistema. At kung

kakalkulahin ang dami ng partisipasyon ng kaniyang mga nasasakupan ay nasa sampu hanggang

dalawampung residente lamang sa buong barangay ang naaanyayahan at nakakadalo dito.

Depensa niya, nananatili itong bukas para sa lahat, halimbawa ng mga bukas na pagpupulong na

ito ay ang pagkakaroon ng Barangay Assembly Day na kung saan ang ilang mga kabarangay ay

nagpapaabot at nagpaparating ng kanilang mga mungkahi na nauukol sa takbo ng ekonomiya at

maging ang mga mahahalagang proyekto na kailangan maisagawa sa pamahalaang lokal.51

Para sa bilang ng mga nagsabing may mga rekomendasyon at sentimyento mula sa

komunidad ang kinikilala sa mga pampublikong pagpupulong na ito, ilalarawan ito sa

talangguhit 3.12.

TALANGGUHIT 3.12 Bilang ng mga nagsabing may mga rekomendasyon at sentimyento mula

sa komunidad ang kinikilala sa mga pampublikong pagpupulong na ito

51


Punong Barangay Manuel C. Aldaba ng Poblacion, Meycauayan, Bulacan

3%

82%

15%

May mga rekomendasyon at sentimyento po ba

mula sa komunidad ang kinikilala sa mga

pampublikong pagpupulong na ito?

Meron

Wala

Hindi Alam

Palomares | 85

Tatlo (3) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabi na mayroong mga

rekomendasyon at sentimyento mula sa komunidad ang kinikilala sa mga nagaganap na

pampublikong pagpupulong na ito. Walumpu‟t dalawa (82) naman ang nagsabing walang

nagiging pagkilala sa mga ipinaparating na mungkahi ng mga mamamayan. Habang labing lima

(15) naman ang nagsabing wala silang nalalaman sa sistemang ito. Kung susuriin ang

talangguhit, napakalaking bilang ng mga nakapanayam ang nagsabing hindi pinapakinggan ng

pamahalaan ang kanilang mga mungkahi para sa pagpapabuti ng sistema ng pagpaplano at

pagdedesisyon para sa lipunan. Nananatiling nasa mababang antas o pawang non-participative at

tokenismo lamang ang nailalagak na partisipasyon ng mga mamamayan sa sistema ng

pagdedesisyon at nananatiling nasa mga makapangyarihan ang pagdedesisyon para sa lipunan.

Para sa bilang ng mga nagsabing mayroong pampublikong konsultasyon bago ipatupad

ang proyekto ng pamahalaan, ilalarawan ito sa talangguhit 3.13.

TALANGGUHIT 3.13 Bilang ng mga nagsabing mayroong pampublikong konsultasyon bago

ipatupad ang mga proyekto ng pamahalaan

8%

92%

Mayroon po ba na pampublikong konsultasyon sa

inyong komunidad bago ipatupad ang mga

proyektong ito?

Meron

Wala

Palomares | 86

Walo (8) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabi na mayroong

pampublikong konsultasyon na nagaganap bago ipatupad ang plano at proyekto ng pamahalaan

habang siyamnapu‟t dalawa (92) naman ang nagsabing walang nagaganap na konsultasyon.

Kung susuriin ang talangguhit, napakalaki ng porsyento ng mga mamamayan ang nagsabing

walang anu mang porma ng konsultasyon sa publiko ang nagaganap sa lungsod. Dahil dito,

patuloy na dumarami ang mga programa at proyektong naipapatupad nang hindi nabibigyang

pansin ang sentimyento ng mga mamamayan ukol dito at kung sila pa ay pabor o hindi.

Ayon sa Arnstein‟s Ladder of Citizen Participaton, may dalawang mababang antas ng

pampublikong partisipasyon na kapuwa non-participative o walang anumang nailalagak na

partisipasyon ang mga mamamayan sa sistema. Ito ay ang manipulasyon at ang therapy. Ang

layunin nito ay turuan o manipulahin ang mga kalahok sa sistema. Ang mga ipinanukalang plano

ay ang nananatiling pinakamahusay sa lahat at ang trabaho lamang ng lipunan ay ang pagbibigay

ng pampublikong suporta sa pamamagitan ng pampublikong relasyon.52

Nakakalungkot man

isipin, ang sistemang ito ang nananatiling namamayagpag sa sistema ng pagpaplano sa bansa.

Para sa bilang ng mga nagsabing mayroong pampublikong sarbey mula sa gobyerno

matapos ang implementasyon ng mga proyektong ito, ilalarawan ito sa talangguhit 3.14.

52

Community Participation: The Arnstein Ladder na kinuha noong Pebrero 2013 mula sa

http://www.slideshare.net/curtistim/community-participation-the-arnstein-ladder

Palomares | 87

TALANGGUHIT 3.14 Bilang ng mga nagsabing mayroong pampublikong sarbey mula sa

gobyerno matapos ang implementasyon ng mga proyektong ito

Ayon sa Arnstein‟s Ladder of Citizen Participation, ang pang-apat nitong antas o ang

antas ng konsultasyon ay isang hakbang upang gawing lehitimo ang partisipasyon ng lipunan. Ito

ay maaaring sa paraan ng pagsasagawa ng mga sarbey, pagpupulong, at ang pagkakaroon ng

pampublikong talakayan. Ngunit kung susuriin ang talangguhit, isang-daan (100) o ang

kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabi na walang nagaganap na sarbey sa lipunan

mula sa pamahalaan upang tiyakin ang epektibidad at kahusayan ng mga proyektong inilalagak

sa lipunan matapos ang implementasyon nito. Isa itong malinaw na indikasyon na hindi

binibigyang halaga ng pamahalaan ang partisipasyon ng publiko sa sistema. Hindi lamang dapat

natatapos sa pagsasagawa ng mga kalsada at tulay ang responsibilidad ng pamahalaan. Dapat

siguruhin ng mga kinatawan ng pamahalaan ang kaligtasan at kaginhawahan ng kanilang mga

nasasakupan matapos ang implementasyon ng mga proyekto at programa nito.

0%

100%

Mayroon bang sarbey mula sa gobyerno matapos

ang implementasyon ng mga proyektong ito?

Meron

Wala

Palomares | 88

EPEKTIBIDAD AT KAHUSAYAN NG LOKAL NA GOBYERNO

TALANGGUHIT 3.15 Bilang ng nagsabing epektibo, sapat, at episyente ang lokal na gobyerno

sa pagbuo ng mga proyekong pangkaunlaran para sa komunidad

Apat (4) mula sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabing epektibo, sapat,

at episyente ang lokal na gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong pangkaunlaran para sa

komunidad habang siyamnapu‟t anim (96) naman ang nagsabing hindi.

Nitong nakaraang taon lamang, nagkaroon ng malawakang pagtatambak ng daan sa iba‟t

ibang bahagi ng Meycauayan, Bulacan. Kung susuriin ang talangguhit, malaking porsyento ng

mga nakapanayam ang nagsabing hindi sapat ang mga proyektong iminumungkahi at

ipinapatupad ng pamahalaan upang paunlarin ang lungsod. Minsa‟y lalo lamang ito nagdudulot

ng samu‟t saring perwisyo sa mga residente ng lungsod. Mistulang pansamantala lamang o

pantapal sa suliranin at krisis ang mga programa at polisiyang inihahain ng pamahalaan at hindi

ang pangmatagalang solusyon. Maaaring maghatid ito ng ginhawa sa lipunan ngunit ito‟y

nananatiling panandalian lamang.

4%

96%

Epektibo, sapat, at episyente ba ang lokal na

gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong

pangkaunlaran para sa komunidad?

Oo

Hindi

Palomares | 89

Para sa mga hadlang sa pagsasagawa ng lokal na gobyerno ng maayos, sapat, at

epektbong mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura ayon sa mga nakapanayam,


TALANGGUHIT 3.16 Mga hadlang sa pagsasagawa ng lokal na gobyerno ng maayos, sapat, at

epektbong mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

97 96

77 77 77

Palomares | 90

Kung susuriin ang talangguhit, hindi na nakapagtataka na pinakamataas o pinakamarami

ang nagsabing korapsyon ang pinakamalaking hadlang sa pag-unlad. Ang korapyon ay patuloy

na nabubuhay sa loob at labas ng sistema ng pamahalaan. Gumagawa man ng aksyon ang

pamahalaan upang tuluyan itong sugpuin ay hindi pa rin ito tuluyang nasosolusyonan dahil sa

patuloy na pamamayagpag ng masasamang elemento sa sistema. Patuloy pa rin na namamayani

ang mga naghaharing-uri at ang kanilang mga makasariling-interes na patuloy na nagsasamantala

at gumagamit ng kanilang kapangyarihan upang kontrolin at monopolisahin ang pagdedesisyon

para sa lipunan. Pumapangalawa naman sa mga hadlang na ito ay ang pagkukulang sa

pampublikong konsultasyon. Ayon sa batas, may karaptan ang bawat mamamayan na

makibahagi sa proseso ng pagdedesisyon ngunit hindi ito natutugunan dahil na rin sa pulitikal na

tunggalian na namamagitan sa mga makapangyarihan sa lipunan at ng mga mamamayan na

patuloy na nagsusulong ng kanilang mga karapatan at makalipunang-interes. Pumapangatlo

naman ang kakulangan ng maayos na programa at polisiya, pagkukulang sa transparensiya at

akawntabiliti, at ang makasariling-interes ng mga naghaharing-uri. Tunay man na maganda ang

mga polisiya at batas na naipasa ng pamahalaan ngunit ang malaking suliranin dito at

pagkukulang ay ang matapat nitong implementasyon. Kung kaya‟t kahit kabi-kabila man ang

mga proyektong isinusulong ng pamahalaan sa mga lumipas na rehimen at administrasyon, hindi

pa rin nito tuluyang masugpo ang paglaganap ng kahirapan sa bansa.

Para sa kahalagahan ng partisipasyon at pampublikong konsultasyon sa tagumpay ng mga

proyekto ng pamahalaan ayon sa mga nakapanayam, ilalarawan ito sa talangguhit 3.17

Palomares | 91

TALANGGUHIT 3.17 Kahalagahan ng partisipasyon at pampublikong konsultasyon sa

tagumpay ng mga proyekto ng pamahalaan

Tulad ng nabanggit sa mga naunang bahagi ng pananaliksik na ito, mahalaga ang papel

ng publiko sa sistema ng pagdedesisyon at pagpapasya sa lipunan upang tunay na tugunan ng

mga proyektong ito ang pangangailangan ng lipunang Pilipino. Kung susuriin ang talangguhit, sa

isang-daang (100) mga residente mula sa iba‟t ibang barangay ng Meycauayan, Bulacan na

nabigyan ng pagkakataong makapaglagak ng partisipasyon sa isinagawang sarbey, isang-daan

(100) din ang nagsabi na mahalaga ang partisipasyon ng mga mamamayan sa pagpaplano at

pagdedesisyon upang matutukan at malaman ng mga kinatawan ng pamahalaan ang higit na

kailangan at kagustuhan ng sambayanang Pilipino. Kung sila‟y makapaglalagak ng kanilang

partisipasyon, magagabayan ng lahat kung saan napupunta o nagagamit ang mga rekurso at

kaban ng bayan. Sa tulong nito ay masisiguro na hindi lamang sa bulsa ng mga mapagsamantala

napupunta ang mga pondong nakalaan para sa mga proyekto ng iba‟t ibang sektor. Mahaba na

100%

0%

0% 0% 0%

Pakigraduhan ang kahalagahan ng partisipasyon

at pampublikong konsultasyon sa tagumpay ng

mga proyekto mula

1 (pinakamababa) - 5 (pinakamataas)

5

4

3

2

1

Palomares | 92

ang panahon ng pamamayagpag ng pagmomonopolisa‟t panghihimasok ng mga mapagsamantala

sa pamahalaan kung kaya‟t dapat nang paigtingin ang pakikiisa ng lahat ng mamamayan sa

sistema.

Para sa kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung ang mga opisyal ng

gobyerno ay nagpapakita ng kagustuhang makapagbigay ng serbisyo sa komunidad, ilalarawan

ito sa talangguhit 3.18.

TALANGGUHIT 3.18 Kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung ang mga opisyal

ng gobyerno ay nagpapakita ng kagustuhang makapagbigay ng serbisyo sa komunidad

Ayon sa talangguhit, dalawampu‟t lima (25) ang nagsabing nagpapakita ng kagustuhang

makapagbigay ng serbisyo sa komunidad ang mga kinatawan ng pamahalaan. Animnapu‟t pito

(67) naman ang hindi sumasang-ayon, habang walo (8) ang nagsabing hindi nila matukoy. Ayon

sa mga nakapanayam, lubhang malaki pa rin ang pagkukulang ng pamahalaan na tugunan ang

25%

67%

8%

Ang mga opisyal ng gobyerno ay nagpapakita ng

kagustuhang makapagbigay ng serbisyo sa

komunidad.

Sumasang-ayon

Hindi Sumasang-ayon

Hindi Masabi

Palomares | 93

mga pangangailangan ng lipunan. Hindi pa rin nila sapat na natutugunan ang mahusay at

epektibong pagbibigay ng pampublikong serbisyo sa lipunan. Dahil dito, malaki ang

pangangailangan ng pamahalaan na makuhang muli ang tiwala ng sambayanan na sila‟y para sa

lipunan at hindi lamang para sa iilan.

Para sa kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung maayos ang kalidad,

episyente, epektibo, sapat, at may pakinabang ang mga proyektong pangkaunlaran ng gobyerno

para sa imprastraktura, ilalarawan ito sa talangguhit 3.19.

TALANGGUHIT 3.19 Kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung maayos ang

kalidad, episyente, epektibo, sapat, at may pakinabang ang mga proyektong pangkaunlaran ng

gobyerno para sa imprastraktura

Pito (7) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang sumasang-ayon na maayos ang

kalidad, episyente, epektibo, sapat, at may pakinabang ang mga proyektong pangkaunlaran ng

7%

92%

1%

Maayos ang kalidad, episyente, epektibo, sapat, at

may pakinabang ang mga proyektong

pangkaunlaran ng gobyerno para sa

imprastraktura

Sumasang-ayon

Hindi sumasang-ayon

Hindi Masabi

Palomares | 94

gobyerno para sa imprastraktura. Siyamnapu‟t dalawa (92) naman ang hindi sumasang-ayon at

isa (1) ang hindi masabi. Halos lahat ng nabigyan ng pagkakataon na mamuno sa ating gobyerno

ay gumagawa ng mga desisyon na ayon lamang sa kanilang pansariling-interes at personal na

benepisyo. Hindi nabibigyan ang lipunan ng karapatang makibahagi sa pagbuo ng mga desisyon

na para naman sa ekonomiya at lipunan. Dahil dito, hindi pa rin natutugunan ng pamahalaan ang

pagbuo ng isang mahusay at epektibong plano na higit na makakatulong sa mayorya ng lipunang

Pilipino. Nananatiling hindi sapat at epektibo ang planong pangkaunlaran ng pamahalaan sa

lipunan kung kaya‟t patuloy pa rin ang paghihirap ng sambayanang Pilipino.

Para sa kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung kinikilala ng lokal na

gobyerno ang pangangailangan ng mamamayan at tinutugunan ang mga ito ng may kahandaan

ay kaayusan, ilalarawan ng talangguhit 3.20 ang nasabing klasipikasyon.

TALANGGUHIT 3.20 Kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung kinikilala ng lokal

na gobyerno ang pangangailangan ng mamamayan at tinutugunan ang mga ito ng may

kahandaan ay kaayusan

5%

91%

4%

Kinikilala ng lokal na gobyerno ang pangangailangan

ng mamamayan at tinutugunan ang mga ito ng may

kahandaan at kaayusan

Sumasang-ayon

Hindi Sumasang-ayon

Hindi Masabi

Palomares | 95

Lima (5) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang sumasang-ayon na kinikilala ng

Lokal na Gobyerno ang pangangailangan ng mga mamamayan at tinutugunan ang mga ito ng

may kahandaan at kaayusan. Siyamnapu‟t isa (91) naman ang hindi sumasang-ayon at apat (4)

ang hindi masabi. Sa paglipas ng maraming taon, nabuhay ang mga Pilipino ng walang buong

kalayaan na maihayag ang kanilang tunay na saloobin at kagustuhan dahil ang pamumuno at

pagdedesisyon ay minomonopolisa ng mga naghaharing-uri. Isa itong matibay na indikasyon na

hindi kinikilala ng lokal na gobyerno ang pangangailangan ng mga mamamayan.

Para sa kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung kung sapat ba ang kanilang

kaalaman tungkol sa proseso ng badyet,prokyurmen,at iba pang kinikilalang hakbangin ng

gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito, ilalarawan ito sa talangguhit 3.21.

TALANGGUHIT 3.21 Kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung sapat ba ang

kanilang kaalaman tungkol sa proseso ng badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang

hakbangin ng gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito

3%

97%

Sapat ba ang inyong kaalaman tungkol sa proseso ng

badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang

hakbangin ng gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong

ito?

Oo

Hindi

Palomares | 96

Tatlo (3) sa kabuuang bilang ng mga nakapanayam ang nagsabing sapat ang kanilang

kaalaman tungkol sa proseso ng badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang hakbangin ng

gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito habang siyamnapu‟t pito (97) naman ang nagsabing

hindi. Maraming bilang pa rin ng mga residente ang walang nalalaman tungkol sa proseso at

mekanismong kinikilala at ipinapatupad ng pamahalaan kung kaya‟t isa itong matibay na

indikasyon na may pagkukulang ang mga residente sa pakikiisa at pagsulong sa kanilang mga

karapatan para sa mga proyekto at programang nararapat para sa lahat. Nagiging daan ang hindi

pakikiisang ito upang ang mga makapangyarihan ay patuloy na manamantala dahil na rin sa

bulnerabilidad ng mga mamamayan.

Para sa kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung kung sapat ba ang kanilang

kaalaman tungkol sa proseso ng badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang hakbangin ng

gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito, ilalarawan ito sa talangguhit 3.21.

Palomares | 97

TALANGGUHIT 3.21 Kasagutan ng mga nakapanayam sa katanungan kung sapat ba ang

kanilang kaalaman tungkol sa proseso ng badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang

hakbangin ng gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito

Ayon sa isinagawang sarbey sa lungsod, siyamnapu‟t walo (98) sa isang daang (100) mga

nakapanayam ang nagsabing ang episyente, epektibo, at sapat na imprastraktura ang higit na

kailangan ng mga mamamayan sa komunidad. Hindi lingid sa kaalaman ng lahat, responsibilidad

ng pamahalaan ang bawat nasasakupan nito at siguraduhing nabubuhay ng maayos at matiwasay

ang bawat isa. Dapat nilang tugunan ang pangangailangan ng lahat at gabayan ang bawat

mamamayan tungo sa pag-unlad sa tulong ng pagbibigay ng mahusay at sapat na imprastraktura

na may dulot na pangmatagalang-ginhawa sa bawat isa. Siyamnapu‟t anim (96) naman sa isang

daang (100) mga nakapanayam ang nagsabing konsultasyon at partisipasyon ng publiko sa

sistema ang kasagutan tungo sa pagkamit ng tunay at pantay na kaunlaran ng lungsod. Tulad ng

Episyente, epektibo, at

sapat na

imprastraktura

Konsultasyon at

partisipasyon ng

publiko

Episyente, epektibo, at

matapat na lider/opisyal

ng gobyerno

98

96

99

Aling mga programa o serbisyo ang sa palagay

niyong higit na kailangan ng mga mamamayan sa

inyong komunidad?

Palomares | 98

nabanggit sa mga naunang bahagi ng pananaliksik na ito, napakahalaga ng bahaging

ginagampanan ng pampublikong partisipasyon sa sistema ng pagdedesisyon mula sa

pagmumungkahi nito hanggang sa implementasyon ng mga programa at polisiyang ng

pamahalaan para sa lipunan. Sa kasamaang palad, hindi pa rin ito napagtitibay ng pamahalaan

dahil na rin sa pananamatala ng mga naghaharing-uri na patuloy na inuuna ang kanilang personal

na kapakinabangan at kagustuhan. Kung itutulak ng kasalukuyang administrasyon ang

lehitimong partisipasyon ng lipunan sa lahat ng antas ng pagpaplano at pagdedesisyon sa lahat ng

sangay ng gobyerno, ay tuluyang mapapawi ang pananalaytay ng masasamang elemento sa

lipunan. Bilang panghuli, siyamnapu‟t siyam (99) naman sa isang-daang (100) mga

nakapanayam ang nagsabing ang episyente, epektibo, at matapat na kinatawan ng gobyerno ang

higit na kinakailangan sa lungsod upang tuluyan itong umunlad. Patuloy na nagluluklok sa

pwesto ang mga mamamayan ng mga manunungkulan sa pamahalaan na kanilang inaasahang

magdadala sa kanila ng panibagong pag-asa. Kung kaya‟t sana ang mga susunod na mailuluklok

sa pamahalaan ay hindi na bibiguin ang tiwala ng taumbayan at ng mga hinaharap na henerasyon

upang makamit ang kaunlarang para sa lipunang Pilipino.

Palomares | 99

PAGTANAW SA MGA KRITISISMO AT KAUKULANG SOLUSYON NG

PAMAHALAAN

Ang lipunang Pilipino ay patuloy na ipinaglalaban ang kanilang karapatan na

makatanggap ng mahusay at epektibong pampublikong serbisyo mula sa pamahalaan. Sa

kasamaang palad, nananatili pa rin sa bansa ang sistema na kung saan ang kakaunti lamang ang

nakikinabang at patuloy na umuunlad habang ang mayorya ay patuloy na naisasantabi at

nilalamon ng kahirapan.

Ang proseso ng pagbuo at pagpapatupad ng mga plano ng pamahalaan ay nakatatanggap

ng napakaraming puna at kritisismo mula sa publiko at ilang mga pribadong institusyon. Ayon sa

kinikilalang batas, ang pagbabalangkas ng plano para sa pagbuo ng mga proyektong

pangkaunlaran sa imprastraktura sa mga lungsod ay naaayon o alinsunod sa Republic Act 7160 o

ang Local Government Code of 1991. Nakapaloob dito ang kinikilalang proseso o hakbang mula

sa pagbuo ng mga proyektong ito mula sa paglalatag ng mga mungkahi o plano, mga kinatawan

na responsable sa pagsasagawa nito, pagpopondo ng mga proyekto, hanggang sa

implementasyon ng mga ito. Sa likod ng organisadong pamamaraan na ito, napakarami pa rin

ang masasamang elemento na patuloy na nabubuhay sa loob at labas ng sistema ng pamahalaan.

Kung kaya‟t masasabi ng lahat na hindi nagagampanan ng mga planong pangkaunlaran na ito

ang tunay nitong mga layunin.

Nang tanungin ang Punong Lungsod ng Meycauayan Bulacan na si Joan V. Alarilla

patungkol sa mga kritisimong ibinabato sa planong pangkaunlaran ng pamahalaan sa

imprastraktura at sa pagkukulang ng ginagawang pagtugon nito, ayon sa kaniya ay “walang

pagkukulang” ang gobyerno dito. Dagdag pa niya, “ang pagbabalangkas ng mga plano at

Palomares | 100

proyekto ng pamahalaan ay may lubos na pag-unawa sa benepisyo at kabutihan ng higit na

nakararaming kababayan”.53

Ngayong taon lamang, nagkaroon ng malawakang pagtatambak at

pagsesemento ng mga kalsada sa iba‟t ibang barangay sa lungsod. Ayon sa mga kinatawan ng

pamahalaan, isa itong hakbang tungo sa tuluyang pagsagot ng suliranin sa pagbabaha at trapiko

sa lungsod ngunit ayon sa maraming bilang ng mga nakapanayam sa mga isinagawang sarbey,

ang mga proyektong ito ay mistulang pansamantala o pantapal lamang ng mga malalaking

suliranin at krisis sa lipunan. Hindi dapat ang pagtatambak o pagsesemento ng mga kalsada ang

prayoridad ng pamahalaan kung hindi ang pagpapahukay at paglilinis ng mga padaluyang tubig

at ilog ng lungsod.

Ang Lokal na Gobyerno ng Meycauayan, Bulacan ay naninindigan na ang mayorya ng

mga residente ng lungsod ay lubos na nakikinabang sa mga pisikal na proyekto ng kasalukuyang

administrasyon. Ngunit may mga limitasyon pa rin na kinakaharap ang pamahalaan kung kaya‟t

hindi lubos na maipatupad ang mga proyekto upang tugunan ang mga pangangailangan ng

pamayanan tulad na lamang ng kakulangan sa teknolohiya at pondo na inilalaan ng Pambansang

Gobyerno para sa bawat rehiyon at sa sektor ng imprastraktura. Sa kaniyang depensa, “malaki

ang gampanin ng Pamahalaang Nasyunal upang bumalangkas ng pangmalawakang proyekto na

pakikinabangan ng mahabang panahon at higit na bilang ng mga benepisyaryo”.54

Dahil dito,

malaki ang pangangailangan na magkaroon ng sistematiko, organisado, epektibo, at mahusay na

pagpaplano ng pamahalaan upang maiwasan ang ganitong mga pagkukulang at upang

matugunan nito ang tunay nitong mga layunin. Sa isang bansa tulad ng Pilipinas na kabilang sa

Pangatlong Daigdig, malaki ang responsibilidad ng pamahalaan na protektahan ang karapatan ng

53


Punong Lungsod Joan V. Alarilla ng Meycauayan, Bulacan 54



Palomares | 101

bawat mamamayan sa isang maginhawang kinabukasan sa tulong ng mas pinahusay na

pampublikong serbisyo at pagpapaunlad ng mga batayang sektor tulad ng imprastraktura.

Maling utilisasyon ng mga pondo at rekurso

Ayon sa mga pag-aaral ang alokasyon ng pondo sa iba‟t ibang sektor ay repleksyon ng

prayoridad ng pamahalaan. Dahil sa patuloy na pagdami ng populasyon sa bansa, dumarami rin

ang nangangailangan ng sapat at epektibong paglalaan ng pondo para sa mga batayang sektor sa

lipunan. Sa haba ng panahon na paninilbihan ng gobyerno sa lipunan, napatunayan na hindi pa

rin sapat ang pondong inilalaan ng gobyerno sa mga pangunahing sektor sa lipunan. Bigo pa rin

ito sa pakikipagsabayan sa lumalaking pangangailangan ng lipunan. Upang bigyang solusyon

ang suliranin at pagkukulang na ito, maraming mga polisiya at programa ang inihain ng

pamahalaan upang tuluyang makapagbigay ng mahusay na serbisyo para sa lahat.

Ayon sa Punong Lungsod ng Meycauayan, ang isyu ng kakulangan sa badyet ay

palagiang suliranin hindi lamang ng mga pamahalaang lokal kundi pati ng nasyunal. Dagdag pa

niya, isang magandang simulain ng kasalukuyang administrasyon ni Pangulong Benigno S.

Aquino III ang programang Public-Private Partnership o PPP upang isakatuparan ang mga

pagawain ng gobyerno. Ito ang tugon sa kakulangan ng badyet. Ang partisipasyon ng pribadong

sektor ay maghihikayat ng mataas na antas ng transparency sa mga proyekto ng pamahalaan.55

Ayon sa mga pag-aaral, malaki ang bahagi o tulong na ginagampanan ng Public-Private

Partnership sa sektor ng imprastraktura upang tugunan nito ang pagkukulang o di kakayahan ng

gobyerno na makapaglagak ng sapat na pondo at rekurso sa pagpapaunlad nito. Katambal nito

ang mga kinatawan ng lokal na gobyerno upang bumuo ng episyente at epektibong plano at

55



Palomares | 102

serbisyo tungo sa kaunlaran, maging ang pagbibigay ng kaunlaran na pangmatagalan. Ito ay

itinuturing na solusyon para sa sektor ng imprastraktura sa bansa na bubuo ng makabagong

estratehiya tungo sa pagpapaunlad ng pampublikong serbisyo at pasilidad. Ilan sa mga

kinikilalang benepisyo nito ay ang mga sumusunod: (a) Maaari nitong itaas ang kalidad ng

imprastraktura at makapagbigay ng mas mahusay na solusyon sa krisis sa imprastraktura (b)

Mas mapapabilis nito ang pagkumpleto at pagtatapos ng mga proyekto at maiiwasan ang mga

pagkaantala ng mga proyekto (c) Binabawasan nito ang suliranin ng gobyerno sa badyet at

rekurso, at ilan pang iba. Ngunit sa kabila ng mga ito, marami pa din ang mga kritisismo na

ibinabato sa programa ng Public-Private Partnership. Isa na rito ay ang pakikipagsabawatan ng

ilang mapagsamantalang-uri sa mga kontratista kung kaya‟t humahantong sa mababang kalidad

ng mga proyekto dahil sa pagtitipid sa mga proyekto para sa higit na pakinabang ng iilan.

Pagkukulang ng Pampublikong Partisipasyon

Hindi lingid sa kaalaman ng lahat ang kahalagahan ng pakikiisa at partisipasyon ng

publiko sa pagbuo ng mga desisyon hanggang sa implementasyon ng mga proyekto at programa

na nakalaan naman para sa kaunlaran ng lipunan. Ayon sa mga pag-aaral, ang partisipasyon ng

publiko ay isang proseso na nakapagbibigay ng pagkakataon sa mga pribadong indibidwal na

maimpluwensyahan ang pampublikong pagdedesisyon. Matagal na rin itong kinikilala bilang

isang bahagi ng makademokratikong proseso sa paggawa ng desisyon para sa lipunan.

Samakatuwid, ang pakikilahok ng publiko ay nagsisilbing daan upang magkaroon ng katiyakan

na ang mga mamamayan ay may direktang boses sa sistema.56

Masusuri ito sa tulong ng Social

Conflict theory ni Karl Marx na kung saan nahahati ang lipunan sa dalawang klase na may

56

University of Oregon. (2003, October 21). Planning Analysis: The Theory of Citizen Participation. Retrieved

October 16, 2012, from University of Oregon: pages.uoregon.edu/rgp/PPPM613/class10theory.htm

Palomares | 103

magkakaibang dami ng materyal at di-materyal na rekurso. Ito ang mga naghaharing-uri at ang

mga mahihirap na kung saan ang mas makapangyarihang grupo ay walang-habas na ginagamit

ang kanilang kapangyarihan upang pagsamantalahan ang mga indibidwal o grupong walang

pinanghahawakan na kapangyarihan. Ang dalawang panig na ito ay patuloy na nakararanas ng

kontradiksyon sa kanilang mga interes at nagkakaroon ng hindi pagkakaisa sa kanilang mga

layunin.57

Sa kasalukuyan, maihahalintulad ito sa malaking pagkakaiba ng prayoridad at hidwaan

sa pagitan ng gobyerno at ng mga nasasakupan nito. Ang kontradiksyong ito ay nagbubunga ng

mga proyektong pangkaunlaran sa bansa na may pinapaboran at pinoprotektahang panig o

sektor. Upang ipagpatuloy ang kanilang masamang layunin, hindi nila isinasama sa pagpaplano

ang lipunan dahil sa kontradiksyon sa kanilang mga interes at prayoridad.

Ayong sa Punong Lungsod ng Meycauayan, binibigyan ng kasalukuyang administrasyon

ng halaga ang pakikilahok ng publiko sa proseso ng pagsasagawa ng mga proyekto. Ngunit

taliwas naman ito sa saloobin ng mga residenteng nakapanayam sa isinagawang sarbey.

Malaking bilang ang hindi nakatanggap ng anumang porma ng paanyaya mula sa pamahalaan.

Kung maisasakatuparan lamang ang pagkakaroon at pagkilala sa buong partisipasyon ng

publiko ay maaari itong magbunga ng seguridad upang maiwasan ang kapahamakan ng

maraming buhay at kalikasan, maging ang pagkaaksaya ng mga papaunti nang rekurso sa

lipunan.58

57

Galtung, Johan (1971) Defining Conflict of Interest 58



Palomares | 104

Mababang Kalidad ng Imprastraktura

Ayon sa binuong artikulo na pinamagatang Blueprint for a Viable Philippines, dahil sa

kasalukuyang pagbaba ng kalidad ng pampublikong imprastraktura sa bansa, ang pagiging

atrasado ng kaunlaran ay agarang makikita dahil sa nakakalungkot na estado ng sistema ng

transportasyon, konstruksiyon, at iba pa. Kung walang matatag at sustenableng programa upang

i-modernisa ang imprastraktura, hindi kailanman makakamit ng bansa ang hinahangad nitong

kaunlaran. Upang maresolba ang problema sa imprastraktura, kinakailangan na ang mga opisyal

ng gobyerno ay magkaroon ng „transparency’ at „accountability’.59

Maaari itong maisagawa sa

mga paraan tulad ng pagkakaroon ng regular na pagpupulong ng mga kinauukulan upang

makapag-ulat ng mga nagawang proyekto at programa ng kani-kanilang mga tanggapan at

mapag-usapanan ang mga suliraning kinakaharap ng komunidad at estado ng ginagawang

karampatang solusyon para rito. Gayun din ang pagbabago ng sistema ng gobyerno sa bidding o

tawaran na dapat ay nakabase sa “longest warranty period” o pangmatagalang kalidad at

pananagutan sa halip na “lowest bid” o pinakamababang presyo, at marami pang iba.60

Tunay na

malaki ang pagkukulang ng kasalukuyang estado at dami ng imprastraktura sa bansa kung kaya‟t

malaki ang pangangailangan para sa higit na pagpapaunlad ng mga ito.

Upang ilarawan ang kalidad ng ayon sa Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan,


59

Nemenzo, F., Constantino Jr., R., David, R., Posadas, R., Serrano, I., & Raquiza, M. V. Blueprint for a Viable

Philippines. Kinuha noong October 15, 2012, mula sa The PCIJ Blog: pcij.org/blog/wp-docs/Blueprint.pdf 60


Philippines. Kinuha noong October 15, 2012, mula sa The PCIJ Blog: pcij.org/blog/wp-docs/Blueprint.pdf

Palomares | 105

TALANGGUHIT 3.22 Kalidad ng Pangkalahatang Imprastraktura sa taong 2010 hanggang

2012

Pinagmulan: http://www.dpwh.gov.ph/about_us/annual_report/index.htm

Kung susuriin ang ulat ng kagawaran sa kanilang 2011 year-end report, ang estado ng

imprastraktura sa Pilipinas ay nananatiling mababa at hindi pa rin nakasasabay sa pag-unlad ng

imprastraktura sa mga karatig nitong bansa. Malinaw itong indikasyon na malaki pa rin ang

pagkukulang ng gobyerno na magmungkahi at magpatupad ng mga programa at polisiya upang

masiguro ang mataas na kalidad at kahusayan ng mga imprastraktura sa bansa.

Upang tugunan ang suliraning ito, isa sa pananaw ng Kagawaran ng Pagawaing Bayan at

Lansangan o Department of Public Works and Highways, na sa darating na taong 2030, ang

Kagawaran ay isa nang epektibo at mahusay na ahensya ng pamahalaan na pagbubutihin ang

buhay ng bawat Pilipino sa pamamagitan ng maipagmamalaki at mataas na kalidad ng

5.5

4.9

4.1

5.7

5.6

3

3.2

6.6

6.7

6

5.9

6

0 2 4 6 8

Malaysia

Thailand

China

Indonesia

India

Vietnam

Philippines

Singapore

Honk Kong

Korea

Taiwan

Japan

"2010-2011"

5.7

4.7

4.2

3.9

3.8

3.1

3.4

6.5

6.6

5.9

5.6

6

0 2 4 6 8

Malaysia

Thailand

China

Indonesia

India

Vietnam

Philippines

Singapore

Honk Kong

Korea

Taiwan

Japan

"2011-2012"

Palomares | 106

imprastraktura.61

Upang matugunan ito, naglatag ng mga reporma ang kasalukuyang sekretarya

ng Kagawaran na si Rogelio L. Singson ng mga reporma na pinangalanan niyang “DPWH

Transformation Framework” na may mga sumusunod na layunin: (1) baguhin ang anyo ng

organisason at mga emepleyado nito; (2) gawing mas payak at bago upang mabawasan ang

katiwalian at korapsyon sa sistema at mapabuti ang kahusayan nito; at (3) optimisahin ang mga

rekurso.62

Ayon sa Pangulong Benigno “Noynoy” Aquino III, reresolbahin ng kaniyang

administrasyon ang mga problema at pagkukulang sa imprastraktura sa bansa. Dagdag pa niya,

ang pagbabago ay hindi lamang naaayon sa pansariling-interes o pakinabang ng iilan, kung hindi

ayon sa isang malinaw at maayos na sistema.63

Kung maisasakatuparan ang pangakong ito,

maisasaayos ang kalidad ng imprastraktura sa bansa at makikinabang ang maraming sektor sa

lipunan. Bukod pa dito, ang pagsasagawa ng mas mataas na kalidad na imprastraktura sa bansa

ay maaaring magresulta sa sustenableng paglago ng ekonomiya ng Pilipinas.64

61

Department of Public Works and Highways, Vision / Mission. Kinuha mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/about_us/mission_vision.htm noong Enero 2013 62

Department of Public Works and Highways, Reforms. Kinuha mula sa

http://www.dpwh.gov.ph/about_us/reforms/index.htm noong Enero 2013 63

Boncocan, Karen (2012, July 23). Aquino vows to step up infrastructure development. Kinuha noong October 16,

2012, mula sa Inquirer News: http://inquirer.net 64

Jin, Zhong (2011, February 10). The Philippines in 2011: All Eyes on Infrastructure Investment and Inflation.

Kinuha noong October 16, 2012, mula sa Seeking Alpha: http://www.seekingalpha.com

Palomares | 107

| KABANATA IV

Palomares | 108

KONKLUSYON

Sa loob ng mahabang panahon na paninilbihan ng gobyerno sa bayan, sentro ng

ipinaglalaban ng lipunan ay ang tunay at pantay na kaunlaran. Napatunayan ng pag-aaral na ito

na may mga batas at panukala mula sa gobyerno na tutugon sa mga panawagan at

pangangailangan ng lipunan para sa isang mahusay at epektibong pagpaplano ng mga proyekto

para sa imprastraktura. Ngunit komprehensibo man ito sa ligal nitong batayan, hindi naman ito

nakatutugon sa tunay nitong praktis.

Naipakita sa pag-aaral na ito ang napakalaking kahalagahan ng imprastraktura sa bansa at

ng hatid nitong kaunlaran sa ekonomiya at sa bawat mamamayang direktang apektado ng mga

plano at proyektong ito. Sa kasamaang palad, napakalaki rin ng pagkukulang ng gobyerno sa

pagsasagawa ng isang mahusay na mekanismo sa pagpapatupad at implementasyon ng mga

epektibo at mahusay na planong pangkaunlaran sa imprastraktura. Ilan sa mga balakid na

natuklasan sa pag-aaral na ito na patuloy na nagsisilbing hamon sa pamahalaan ay ang mga

sumusunod:

a. Kakulangan ng matapat at mahusay na pagkilala at pagpapatupad sa mga mekanismo

ng pamahalaan tungo sa pagpapaunlad ng mga plano para sa sektor ng imprastraktura;

b. Maling utilisasyon ng badyet at rekursong inilaan para sa imprastraktura;

c. Maling prayoridad ng pamahalaan;

d. Kakulangan ng pagkilala sa pampublikong partisipasyon sa sistema;

e. Hindi epektibong opisyal o kinatawan ng gobyerno at ang korapsyon;

f. Ang pagkilala sa makariling-interes ng ilang naghaharing-uri;

g. Ang sistema ng “low cost, low quality” na namamayagpag sa sistema ng prokyurment

ng pamahalaan.

Palomares | 109

REKOMENDASYON

Upang tunay na matugunan ang mga suliraning natuklasan at natalakay sa pananaliksik

na ito, narito ang ilang mga rekomendasyon at panawagan:

Una, lumikha ng moderno, komprehensibo, buo, at episyenteng sistema sa pagpaplano ng

imprastraktura, at magtalaga ng epektibong sistema sa implementasyon nito. Hindi sapat ang

pagbuo lamang ng maraming pisikal na imprastraktura sa komunidad. Dapat ito ay sapat at

mapakikinabangan ng lahat. Hindi sapat ang mga proyektong mistulang pantapal lamang sa

suliranin at pansamantalang kasagutan sa problema dahil maaari itong magdala ng mas mabigat

na problema sa lipunan. Dapat siyasatin at unahin ang ugat o sanhi ng suliraning kinakaharap ng

lipunan upang hindi makompromiso ang kaligtasan ng lahat. Sana‟y isipin nila na ang bawat

plano ay may kaakibat na epekto di lamang sa iilan ngunit maging sa kanilang mga sarili at

kapaligiran.

Pangalawa, bumuo ng mas epektibong estratehiya para sa mas pinahusay na utilisasyon

ng badyet at rekurso sa lipunan upang makamit ang tunay at pantay na kaunlaran. Unahin ang

mga esensyal na pangangailangan ng mga mamamayan lalo na ang mga nasa laylayan ng lipunan

tulad ng pagbibigay ng pamahalaan ng mas mataas na prayoridad sa mga batayang serbisyo.

Dapat sila ang nasa tuktok ng prayoridad ng pamahalaan upang maiahon ang bawat isa mula sa

kanilang kinalalagyan.

Pangatlo, mas paigtingin ang pagkilala sa kahalagahan ng partisipasyon ng publiko sa

sistema dahil sila ang direktang apektado ng mga ito. Dapat kilalanin ang opinyon at sentimyento

ng bawat mamamayan at hindi dapat mapag-iwanan ang komunidad sa sistema ng pagdedesisyon

Palomares | 110

sa lipunan. Dapat kilalanin ang rekomendasyon at puna ng lipunan upang magkaroon ng

pagkakaisa sa interes ang bawat mamamayan.

Pang-apat, mas paigtingin ang kalidad ng serbisyo ng gobyerno upang sila‟y maging

tunay at epektibong sandigan ng lipunan para sa mas maaliwalas at makabuluhang kinabukasan.

Mayroon dapat iniiwan ang mga opisyal na legasiya at mga yapak na susundan ng mga susunod

pang henerasyon at administrasyon. Manindigan at ipakita na sila‟y karapat-dapat na tinitingala

ng masa sa pagtaguyod ng nararapat at ng kanilang mga layunin. Bago pa man madapa ang

lipunan ay dapat handa na ang mga kinatawan at nanunungkulan sa pamahalaan na pigilan ang

kanilang pagbagsak sa pamamagitan ng pagbibigay ng makalipunan at makataong serbisyo.

Panglima, dapat tapusin na ang yugto ng korapsyon at pananamantala ng mga

naghaharing-uri sa mga nasa laylayan ng lipunan na naipit sa tanikala ng kahirapan. Sugpuin ang

masasamang elemento sa lipunan na nagbabantang hadlangan ang pagsasagawa ng isang maayos

at epektibong imprastraktura. Dapat nilang isa-isip na napakahalaga ng bawat buhay sa lipunan

kung kaya‟t hindi dapat masumpungan na pinagsasamantalahan at naisasantabi ang karamihan na

patuloy na nakikibaka upang mabuhay at may ipakain sa kanilang mga pamilya.

Panghuli, ang paghahatid ng pamahalaan ng sustenableng kaunlaran sa lipunan na kung

saan ang kaunlaran ay tutugon sa pangangailangan ng kasalukuyan na hindi nakokompromiso

ang abilidad ng mga susunod na henerasyon na tugunan ang kanila ding mga pangangailangan.

Napakahaba na ng panahon na itinali tayo ng mga naghaharing-uri sa rehas ng

pananamatala at panghihimasok. Maraming taon na ang nasayang na dapat sana‟y nagamit upang

tugunan ang interes ng mamamayang Pilipino sa halip na ang mga makasariling interes ng iilan.

Mahaba na ang panahon ng pagtitiis sa ilalim ng namamayagpag na sistemang ito. Ngayon na

Palomares | 111

ang tamang panahon upang labanan ang pananamatalang ito at tuldukan na ang pamamayagpag

ng mga masasamang elemento sa ating lipunan.

Sa huli, nasa ating mga kamay ang kasagutan at pagpili ng nararapat. Patuloy nating igiit

ang mga karapatang patuloy na ipinagkakait sa lipunan. Itigil na ang pagdaramot ng sistema at

itigil na ang banggaan sa pagitan ng mga mamamayan at ng mga makapangyarihan sa lipunan.

Tunay na napakaraming problema ang kinakaharap ng bawat mamamayan sa lipunan. Hindi man

agad ito mabigyan ng solusyon ay matutugunan ito sa pamamagitan ng pagkakaisa. Sawang-

sawa na ang mga mamamayan sa kasalukuyan nilang kalagayan. Ang tanging kasagutan upang

tuluyang mabago ang sistemang ito ay nakasalalay sa pagkaka-isa ng mga manggagawa,

akademiko, at iba pang sektor. Magsama-sama tungo sa makabuluhang kinabukasan para sa

bansa at lipunan at patuloy ng manawagan para sa tunay at pantay na pagbabago.

Palomares | 112

BIBLIYOGRAPIYA



Boncocan, Karen (2012, July 23). Aquino vows to step up infrastructure development Inquirer News:

http://inquirer.net

Budget ng Bayan http://budgetngbayan.com/budget-101/

Community Participation: The Arnstein Ladder http://www.slideshare.net/curtistim/community-participation-the-

arnstein-ladder

Department of Budget and Management (DBM) http://www.dbm.gov.ph/

Department of Public Works and Highways (DPWH) http://www.dpwh.gov.ph/

Galtung, Johan (1971) A Question of Values: Defining Conflict of Interest, Lynne Rienner Publishers.

GMA News Online, Budget chief Abad: Internal revenue allotment for LGUs up 37.5%.

http://www.gmanetwork.com/news/story/289500/economy/finance/budget-chief-abad-internal-revenue-allotment-

for-lgus-up-37-5

Go, Marianne V. (2007, May 5). USAID official says RP needs to spend more for infrastructure. The Philippine

Star: http://www.philstar.com

Ibon Facts and Figures (1991, August 15). Resource Utilization www.ibon.org/

Infrastructure in Philippines (2008). Trade Chakra: http://tradechakra.com

Jin, Zhong (2011, February 10). The Philippines in 2011: All Eyes on Infrastructure Investment and Inflation.

Seeking Alpha: http://www.seekingalpha.com

Ministerial Conference in Infrastructure, Country Report for the Philippines: Infrastructure and Tourism

Development (PDF)

http://www.slideshare.net/curtistim/community-participation-the-arnstein-ladder%20noong%20Pebrero%202013

http://www.slideshare.net/curtistim/community-participation-the-arnstein-ladder%20noong%20Pebrero%202013

Palomares | 113


Philippines. The PCIJ Blog: pcij.org/blog/wp-docs/Blueprint.pdf


http://www.transparencyreporting.net/index.php?option=com_content&view=article&id=63:the-public-

procurement-process-good-law-poor-reality&catid=51:procurement-watch&Itemid=76

Public-Private Partnership Center, The PPP Program. http://ppp.gov.ph/

RP urged to increase effective infrastrucutre spending. (2009, April 20). The Philippine Star:

http://www.philstar.com

The LawPhil Project Arellano Law Foundation: Philippine Laws and Jurisprudence http://www.lawphil.net/

University of Oregon. (2003, October 21). Planning Analysis: The Theory of Citizen Participation. University of

Oregon: pages.uoregon.edu/rgp/PPPM613/class10theory.htm

Waterston, Albert (1965). Development Planning: Lessons of Experience. USA: The John Hopkins Press

World Commission on Environment and Development (WCED). Our Common Future. Oxford University Press,

1987 http://www.iisd.org/sd/

Palomares | 114

| APENDIKS

Palomares | 115

UNIBERSIDAD NG PILIPINAS MAYNILA



HON. JOAN V. ALARILLA

City Mayor

Meycauayan, Bulacan

Isang Mapagpalayang Araw sa inyo!

Ako po si Janneth Kathleene C. Palomares, estudyante ng ika-apat na taon mula sa Unibersidad ng

Pilipinas Maynila na may kursong B.A. Development Studies. Sa kasalukuyan po ay aking binubuo ang isang

pananaliksik na may layuning suriin at pag-aralan ang kasalukuyang kalagayan ng imprastraktura sa Meycauayan,

Bulacan, maging ang iba‟t-ibang salik at elemento na nakapaloob sa sistema ng pagpaplano, pagdedesisyon,

operasyon, at implementasyon ng mga ito. Susuriin din ang epekto ng mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura sa kabuhayan at pamumuhay ng mga residente na direktang apektado ng mga ito, maging ang

kanilang kalagayan at partisipasyon sa sistema.

Sa konteksto po ng aking isinasagawang pananaliksik, isang kahilingan po na kayo‟y makapanayam upang

inyo pong maibahagi ang inyong mga kaalaman, partisipasyon sa sistema, mekanismong kinikilala, plano, at

karanasan ukol dito. Ang panayam pong ito ay makabuluhang gagamitin bilang isang matibay na sandigan sa

paglalatag ng mga konsepto at ng aking diskurso. Kung inyo pong pahihintulutan, dadaloy po ang kabuuan ng

panayam gamit ang wikang Filipino.

Kasama po sa liham na ito ang listahan ng mga katanungan na aking inihanda upang magamit sa aking

gagawing pananaliksik. Kaugnay po sa pagpapasahan ng inyong mga kasagutan ay narito po ang aking e-mail

address: [email protected]. Maaari niyo rin po akong maka-ugnayan sa numerong 0927-915-92-69.

Sana po ay mapaunlakan ninyo ang aking kahilingan dahil isa po ang inyong panayam sa

pinakamahalagang bahagi ng aking pananaliksik. Nawa‟y maibalik po ninyo ang aking liham na may kasagutan sa

lalong madaling panahon upang aking matagumpay na maisagawa ang aking pananaliksik, maging ang

pagsasakatuparan ng layunin nitong makapag-ambag sa kamulatan at kaalaman ng lipunan, maraming salamat po!

JANNETH KATHLEENE C. PALOMARES

Mananaliksik, Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Binigyang-pansin ni:

PROPESOR ROLAND G. SIMBULAN

Taga-payo sa pananaliksik, Programa ng Development Studies

Propesor, Departamento ng Agham Panlipunan

Kolehiyo ng Sining at Agham, Unibersidad ng Pilipinas Maynila

mailto:[email protected]

Palomares | 116

Mga Katanungan at Kaukulang Kasagutan sa Interbyu ni Kgg. Joan V. Alarilla

c/o City Executive Assistant Mariano V. Alarilla


Ang mga katanungan ay ibinigay sa tanggapan ng Punong Lungsod noong Enero 7, 2013.

Natanggap ang mga kasagutan sa e-mail noong Enero 20, 2013.

1. Q. Isang malaking usapin sa ating lipunan ang kasalukuyang estado ng kaunlaran sa bansa.

Sa inyong opinyon, ano ang estado ng kaunlaran sa inyong komunidad? Anu-ano ang

mga suliranin sa inyong komunidad?

Sa anong paraan makatutulong ang lokal na gobyerno sa lumalaganap na suliranin sa

lipunan?

A. Ang Lungsod ng Meycauayan ay masasabi natin na maunlad.

Ang mga suliranin ay ang mga sumusunod:

a. Polusyon dulot ng mga industriya;

b. Masikip na daloy ng trapiko sa ilang lugar;

c. Mga pagbaha sa ilang barangay

Ang Pamahalaang Lungsod ng Meycauayan ay patuloy na bumabalangkas ng mga plano

upang makatugon sa mga suliraning ito.

2. Q. Ayon sa mga pag-aaral, isang mahalagang instrumento ang pagpapaunlad ng

imprastraktura sa pagpapalago ng ating ekonomiya, sang-ayon po kayo dito?

A. Opo.

Q. Ano po ang kasalukuyang estado ng imprastraktura sa inyong komunidad?

A. Sa ilalim ng kasalukuyang administrasyon ay maraming pisikal na proyekto ang

naipatupad at ipatutupad pa sa hinaharap.

Q. Ano po ang inyong prayoridad at ang ilan sa inyong mga proyektong pang-

imprastraktura na sa tingin ninyo‟y malaki ang ambag at kontribusyon sa ating

ekonomiya, partikular na sa inyong mga nasasakupan?

A. Ang prayoridad ay ang mga sumusunod:

a. Pagpapasemento ng mga sirang kalsada;

b. Pagsasa-ayos ng mga daluyang tubig;

c. Pasilidad ng mga paaralan

Palomares | 117

Q. Malaki po ba ang tulong at kaginhawahang hatid ng mga ito sa inyong mga

nasasakupan? Sa papaanong paraan?

A. Ang pagpapataas at pagpapasemento ng mga kalsada sa mga lugar na binabaha ay

nakatulong sa mga mamamayan.

Ang mga naisaayos na padaluyang tubig ay nakatulong upang mabilis na humupa ang

tubig baha.

Naging mas kaaya-aya ang pag-aaral ng mga bata matapos maisaayos ang mga

pasilidad ng mga paaralan.

3. Q. Ano ang kinikilalang proseso o hakbang mula sa pagbuo ng mga proyektong ito mula sa

paglalatag ng proposal o plano, pagpopondo sa mga proyekto, hanggang sa

implementasyon?

A. Ang pagbalangkas ng plano sa pamamagitan ng City Development Council ayon sa

itinatadhana ng Local Government Code of 1991 (RA 7160) ang pangunahing hakbang

sa pagbuo nito.

Q. Sapat po ba ng pondong ibinibigay ng National Government para sa imprastraktura?

A. Hindi sumasapat ang paglalaan na nagmumula sa National Government.

4. Q. Ano-ano ang mga pamantayan sa pag-aapruba ng mga proyektong ito?

A. Dahil sa limitasyon sa pondo, ang mga proyekto ay inihahanay ayon sa prayoridad.

Isinasa alang-alang din ang pagtupad sa itinatadhana ng batas lalo na sa Government

Procurement Reform Act (RA 9184).

5. Q. May partisipasyon po ba ang inyong mga nasasakupan sa prosesong ito? Sa anong

paraan po? Gaano karami mula sa komunidad ang nakapagbibigay ng partisipasyon dito?

A. Ayon sa Sec. 107 ng Local Government Code of 1991 (RA 7160), ang mga non-

governmental organizations ay dapat katawanin sa City Development Councils. Ang

mga NGO/CSO ay kasapi sa iba’t-ibng Committee/Board na tinatawag na Local Special

Bodies.

Q. Paano ninyo po hinihikayat na makiisa at makibahagi ang publiko sa prosesong ito?

A. Ang pamahalaang lungsod ay nagpapadala ng paanyaya sa lahat ng kinauukulan para

sila ay makilahok.

Palomares | 118

6. Q. Isa sa karaniwang problema na kinakaharap ng lipunan ay ang kakulangan ng mga

proyektong sapat na tutugon sa kanilang tunay na pangangailangan. Sa inyong opinyon,

may pagkukulang ba ang gobyerno dito?

A. Sa palagay ko ay wala. Ang pagbabalangkas ng mga plano at proyekto ay may lubos na

pag-unawa sa benepisyo at kabutihan ng higit na nakararaming kababayan.

7. Q. Sa inyo pong opinyon, epektibo, sapat at episyente po ba ang mga proyektong pang-

imprastraktura ng gobyerno at ng inyong administrasyon?

A. Ang kakulangan sa pondo ang pangunahing suliranin upang maipatupad ng lubos ang

mga proyekto at matugunan ang pangangailangn ng pamayanan.

Q. Anu-ano po ang mga limitasyon ng lokal na gobyerno kung bakit hindi ito epektibong

natutugunan?

A. Kakulangan:

1. pondo

2. teknolohiya

8. Q. Mayroon po bang pagkukulang sa kasalukuyang proseso, mekanismo, at estratehiya ng

gobyerno para sa kaunlaran sa imprastraktura?

A. Malaki ang gampanin ng Pamahalaang Nasyonal upang bumalangkas ng

pangmalawakang proyekto na pakikinabangan ng mahabang panahon at higit na bilang

ng benepisyaryo. (Hal. Long term solution sa pagbaha sa Metro Manila, mga

kanugnog na lalawigan at Lungsod, gaya ng Bulacan at aming Lungsod ng

Meycauayan)

9. Q. Ayon sa mga kritiko, bumababa na ang kalidad ng imprastraktura sa bansa, maging sa

mga lokal na gobyerno nito. Sang-ayon po ba kayo dito?

Anu-ano ang mga karaniwang problema o limitasyon na kinakaharap o maaaring

kaharapin ng lokal na gobyerno sa epektibong pagsasagawa ng kaunlaran sa

imprastraktura? Ano po ang ginagawa ng lokal na gobyerno sa mga isyung ito?

A. Ang pagbaba ng kalidad ng imprastraktura ay maaring dahil sa hindi wastong

paghahanda ng program of works. May mga kontratista na tinitipid ang proyekto para

sa higit na pakinabang.

Ang isyu ng kakulangan sa badyet ay palagiang suliranin di lamang ng mga

pamahalaang lokal kundi pati ng nasyonal.

Isang magandang simulain ng kasalukuyang administrasyon ni Pangulong Benigno S.

Aquino III ang programang Public Private partnership o PPP upang isakatuparan ang

mga pagawain ng gobyerno. Ito ang tugon sa kakulangn ng badyet. Ang partisipasyon

ng pribadong sector ay maghihikayat ng mataas na antas ng transparency sa mga

Palomares | 119

proyekto ng pamahalaan.

10 Q. Mahalaga po ang good governance (accountability at transparency) sa epektibong

pagbuo ng mga proyektong ito. Sa papaanong paraan ninyo po ginagawa ang mga ito?

A. Binibigyan namin ng halaga ang paglahok ng publiko sa mga proseso sa pagsasagawa

ng mga proyekto – public hearing/ consultation, bilang kinatawan ng mga non-

governmental organizations sa iba’t-ibang lokal na konseho.

11. Q. Ano po ang sentimyento ninyo ukol sa pag-aaral na sa sector ng barangay

pinakamalawak ang korapsyon sa pondong nakalaan para sa imprastraktura? Ano po ang

rekomendasyon o magagawa ninyo ukol dito?

A. Ito ang lubhang nakalulungkot kung mapatunayan ang resulta ng ganoong pag-aaral.

Bilang Ina ng Lungsod, kabilang sa aking mahalagang tungkulin na gabayan ang

Punong Barangay sa aking nasasakupan upang maisakatuparan ng maayos ang mga

pagawain.

12. Q. Sa inyo pong opinyon, kasabay po ba ng pag-unlad ng imprastraktura ang pag-unlad ng

inyong mga nasasakupan?

A. Sa isang namumuno, isang malaking karangalan na matunghayan ang pag-unlad sa

kanyang bayan. Ang maayos na imprastraktura ay isang mahalagang sangkap ng

kaunlaran.

13. Q. Dahil sa mga problema at limitasyon sa kaunlaran sa imprastraktura sa bansa, ano po ang

dapat gawin ng gobyerno upang mas mapabuti ang kasalukuyang mekanismo nito?

A. Tulad sa tugon sa question # 9, may mga inisyatibo ang pamahalaan nasyonal na dapat

nating suportahan tulad ng PPP o Public Private Partnership.

Q. Ano ang mga polisiya at programa ang kinakailangan upang mahusay na mabigyan ng

serbisyo ang komunidad?

A. Dapat ding maging malikhain ang gobyerno lalo na ang mga pamahalaang lokal kung

paano makakakuha ng pondo para sa kanilang mga pagawain sa pamamagitan ng loans,

grants, aids, BOT, bonds floatation at marami pang iba.

Q. Mayroon po ba kayong rekomendasyon o alternatibo na dapat tanggalin o idagdag sa

batas? Kung meron, bakit hindi ito maisagawa?

A. Sa aking pananaw ay sapat naman ang mga batas at panuntunan sa ating bansa,

kinakailangan lamang nating itaguyod ang epektibong pagpapatupad ng mga ito upang

tayo ay magtagumpay.

Palomares | 120

Palomares | 121

UNIBERSIDAD NG PILIPINAS MAYNILA



MANUEL PABLO C. ALDABA

Punong Barangay, Barangay Poblacion

Meycauayan, Bulacan

Isang Mapagpalayang Araw sa inyo!

Ako po si Janneth Kathleene C. Palomares, estudyante ng ika-apat na taon mula sa Unibersidad ng

Pilipinas Maynila na may kursong B.A. Development Studies. Sa kasalukuyan po ay aking binubuo ang isang

pananaliksik na may layuning suriin at pag-aralan ang kasalukuyang kalagayan ng imprastraktura sa Meycauayan,

Bulacan, maging ang iba‟t-ibang salik at elemento na nakapaloob sa sistema ng pagpaplano, pagdedesisyon,

operasyon, at implementasyon ng mga ito. Susuriin din ang epekto ng mga proyektong pangkaunlaran sa

imprastraktura sa kabuhayan at pamumuhay ng mga residente na direktang apektado ng mga ito, maging ang

kanilang kalagayan at partisipasyon sa sistema.

Sa konteksto po ng aking isinasagawang pananaliksik, isang kahilingan po na kayo‟y makapanayam upang

inyo pong maibahagi ang inyong mga kaalaman, partisipasyon sa sistema, mekanismong kinikilala, plano, at

karanasan ukol dito. Ang panayam pong ito ay makabuluhang gagamitin bilang isang matibay na sandigan sa

paglalatag ng mga konsepto at ng aking diskurso. Kung inyo pong pahihintulutan, dadaloy po ang kabuuan ng

panayam gamit ang wikang Filipino.

Kasama po sa liham na ito ang listahan ng mga katanungan na aking inihanda upang magamit sa aking

gagawing pananaliksik. Kaugnay po sa pagpapasahan ng inyong mga kasagutan ay narito po ang aking e-mail

address: [email protected]. Maaari niyo rin po akong maka-ugnayan sa numerong 0927-915-92-69.

Sana po ay mapaunlakan ninyo ang aking kahilingan dahil isa po ang inyong panayam sa

pinakamahalagang bahagi ng aking pananaliksik. Nawa‟y maibalik po ninyo ang aking liham na may kasagutan sa

lalong madaling panahon upang aking matagumpay na maisagawa ang aking pananaliksik, maging ang

pagsasakatuparan ng layunin nitong makapag-ambag sa kamulatan at kaalaman ng lipunan, maraming salamat po!

JANNETH KATHLEENE C. PALOMARES

Mananaliksik, Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Binigyang-pansin ni:

PROPESOR ROLAND G. SIMBULAN

Taga-payo sa pananaliksik, Programa ng Development Studies

Propesor, Departamento ng Agham Panlipunan

Kolehiyo ng Sining at Agham, Unibersidad ng Pilipinas Maynila


Palomares | 122

Mga Katanungan at Kaukulang Kasagutan sa Interbyu ni Kgg. Manuel C. Aldaba

Punong Barangay, Barangay Poblacion


Ang mga katanungan ay ibinigay sa tanggapan ng Barangay Poblacion noong Enero 20, 2013.

Natanggap ang mga kasagutan noong Enero 22, 2013

1. Q. Isang malaking usapin sa ating lipunan ang kasalukuyang estado ng kaunlaran sa

bansa. Sa inyong opinyon, ano ang estado ng kaunlaran sa inyong komunidad at anu-ano

ang mga suliranin? Sa anong paraan nakatutulong ang lokal na gobyerno sa lumalaganap

na suliranin sa lipunan?

A. Sa aking palagay, ang kasalukuyang estado ng kaunlaran sa aking nasasakupan ay

halos hindi nagbabago. Sa kabila ng pagiging sentro ng komersyo noong nakaraang

panahon ang Barangay Poblacion o ang aking kabayanan, mapapansin na humina

ang negosyo dito. Sa aking pag-aanalisa, ang mga sumusunod na mga dahilan ang

nagpahina ng negosyo dito sa kabayanan:

a. Pagtatayo ng mga Supermarket tulad ng PARCO, PUREGOLD, 99.9 STORE,

JAI-YU STORE, SUPER 8;

b. Pagtatayo ng Shopping mall tulad ng SM Save more;

c. Palagiang pagbaha dulot pa lang ng high-tide;

d. Masikip na daanan na nagdudulot ng trapiko.

Hindi maiiwasan ang pagtatayo ng mga supermarket at shopping mall dito sa loob at

labas ng Lungsod ng Meycauayan subalit ang palagiang pagbaha at madalas na

pagsikip ng trapiko dito sa kabayanan ang naiwang malaking suliranin dito sa Barangay

Poblacion.

2. Q. Ayon sa mga pag-aaral, isang mahalagang instrumento ang pagpapaunlad ng

imprastraktura sa pagpapalago ng ating ekonomiya. Ano po ang kasalukuyang estado ng

imprastraktura sa inyong komunidad? Ano po ang inyong prayoridad at ang ilan sa

inyong mga proyektong pang-imprastraktura na sa tingin ninyo‟y malaki ang ambag at

kontribusyon sa ating ekonomiya? Malaki po ba ang tulong at kaginhawahang hatid ng

mga ito sa inyong mga nasasakupan? Sa papaanong paraan?

A. Malaki ang naitutulong ng imprastraktura sa pagpapalago ng ekonomiya sa isang

lugar. Napakalaki ng pagbabago na naibibigay ng mga bagong imprastraktura dito sa

aking nasasakupang barangay at sa aking palagay ang mga naunang imprastraktura na

aming naisagawa o hiniling sa ibang ahensya ng gobyerno ay nakaplano sa gagawing

malawakang rehabilitasyon ng ka-ilugan hindi lamang sa Ilog ng Meycauayan pati na

rin sa parte ng Ilog ng Marilao at Obando.

Palomares | 123

Ang pagpapalalim at paghukay (dredging) ng ka-ilugan ang matagal nang prayoridad na

pang-imprastraktura ang napakalaking solusyon sa pagsugpo ng madaliang pagbaha

dulot pa lang ng high-tide dito sa aming barangay at maging karatig barangay na

nakahanay sa mga coastal barangay dito sa Lungsod ng Meycauayan. Ito ang

magbibigay ginhawa sa lahat ng mga negosyante dito sa kabayanan sapagkat ang

mabilis na paglubog ng mga lugar dito sa paligid ng kabayanan ang nagpahina sa mga

kilalang food chain tulad ng Jollibee at iba pang fast food.

3. Q. Ano ang kinikilalang proseso o hakbang mula sa pagbuo ng mga proyektong ito mula

sa paglalatag ng proposal o plano, proseso ng badyet at prokyurment, hanggang sa

implementasyon?

A. Ang isang pamahalaang barangay ay naghahanda ng Annual Investment Plan. Dito

nakalatag ang mga pangunahing proyekto at prayoridad ng barangay na

nangangailangan ng implementasyon. Ito ay ibinibigay sa pamahalaang lungsod

upang maisama naman sa kanilang inihandang annual investment plan at dito ay

pag-aaralan ng mga departamento hanggang mabigyan ng kaukulang pondo. Ito ang

aking karanasan at nakitang sistema hinggil sa mga imprastraktura o proyekto na

aming nakuha sa pamahalaang lungsod subalit hindi lamang dito kami umaasa. Ang

mga malalaking proyekto na naisagawa dito sa aking nasasakupan ay amin ding

hiniling sa iba pang ahensya ng gobyerno tulad ng Palamahalaang Panlalawigan at

sa kinatawan ng ika-4 na Distrito ng Bulacan. Dito sa dalawang ahensyang

nabanggit, walang Annual Investment Plan na umiiral kundi sa pamamagitan ng mga

Resolusyon ng Sanggunian (Barangay Resolution) na sinamahan ng sulat ng

paghingi (Letter of Request). Dahil sa kakulangan ng pondo, walang proyekto at

imprastraktura na makikita sa Taunang badyet at maging sa Annual Procurement

Plan.

4. Q. Sapat po ba ang pondong ibinibigay nggobyerno para sa imprastraktura?

A. Kung sa pondo ng Pamahalaang Panglungsod lamang ang tinutukoy dito para sa

imprastraktura, hindi sapat. Gaya ng nabanggit ko dito, lumalapit kami sa iba pang

ahensya ng gobyerno tulad ng Pamahalaang Panlalawigan at sa ika-4 na Distrito ng

Bulacan (Kongresista) upang matugunan ang iba pang hinahangad na proyektong

pang-imprastraktura.

5. Q. Anu-ano ang mga pamantayan sa pag-aapruba ng mga proyektong ito?

A. Hindi ko matiyak kung ano talaga ang pamantayan sa pag-apruba ng mga proyekto.

Sa aking palagay, depende ang pagkakaloob ng proyekto. May mga proyekto na bigla

na lamang pinagkakaloob sa isang barangay na humiling at may mga proyekto na

nangangailangan na maisakatuparan kaagad subalit hindi maipagkaloob ng

mabilisan.

6. Q. May partisipasyon po ba ang inyong mga nasasakupan sa prosesong ito? Sa anong

paraan po? Gaano karami mula sa komunidad ang nakapagbibigay ng partisipasyon sa

Palomares | 124

proseso? Paano niyo po hinihikayat na makiisa at makibahagi ang publiko sa prosesong

ito?

A. Sa aking palagay at base na rin sa aking karanasan, may bahagyang partisipasyon

ang mga nasasakupan sa prosesong ito. Subalit hindi tuwirang partisipasyong

masasabi sapagkat ang mga prosesong nabanggit hinggil sa pagbuo ng proyekto

hanggang sa implementasyon ay nakabatay at nakadepende sa pamamalakad ng

isang pamahalaang lokal. Kung kakalkulahin ang dami ng partisipasyon ng mga

nasasakupan ay nasa 10-20% lamang. Sa isinagawang Barangay Assembly Day, dito

ay may ilang kabarangay ang nagpapaabot at nagpaparating ng kanilang mungkahi

na nauukol sa takbo ng ekonomiya at maging mahalagang proyekto na kailangan

maisagawa ng Pamahalaang Lokal.

7. Q. Sa inyo pong opinyon, kasabay po ba ng pag-unlad ng imprastraktura ang pag-unlad

ng inyong mga nasasakupan?

A. Oo. Ang pagsasagawa ng mga bagong imprastraktura ay nagdudulot ng progreso at

pag-unlad sa mga nasasakupan at maging sa karatig barangay. Ibig sabihin, ang

dulot ng biyaya ng imprastraktura ay hindi lamang sa nasasakupan kung hindi

maging sa labas at kalapit na kabarangay.

8. Q. Sa anong paraan pinapahalagahan o ipinapakita ng inyong administrasyon ang

pagkakaroon ng accountability at transparency sa sistema?

A. May mga ugnayan sa Pamahalaang Barangay na tinatawag na Barangay Assembly

Day na ginaganap tuwing buwan ng Marso (unang semester) at buwan ng Oktubre

(ikalawang semester) ng bawat taon. Dito, ang lahat ng mga kabarangay ay hinihikayat

na dumalo upang malayang magtanong ang ano mang bagay na nais maiparating sa

bumubuo ng Sangguniang Barangay ng Poblacion. Ito ay magaganap sa parte o bahagi

ng programa na Talakayan. Sa unang bahagi, ang mga kagawad na siyang humahawak

ng kanilang komite ay naglalahad ng kanilang ulat o report. Maging ang Punong

Barangay na chairman ng lahat ng mga komite ay naglalahad din ng ulat sa proyektong

naisagawa o naisakatuparan at maging ang mga proyekto na nakaplano pa ay inuulat na

sa pagtitipong nabanggit.Bukod pa dito, ang Pamahalaang Barangay ng Poblacion at

lahat ng Pamahalaang Lokal sa pamamagitan ng direktiba mula sa department of local

and interior government ay gumawa ng paglalantad (posting) ng mga pinasyal na

statement, annual budget at iba pang bagay na nauugnay sa usaping pondo ng barangay

sa loob at labas na lugar ng barangay na tinatawag barangay full disclosure policy

9. Q. Anu-ano ang mga problemang kinakaharap at mga salik na nakakaapekto sa proseso

ng pagpapaunlad ng imprastraktura? Papaano tinutugunan ng inyong administrasyon ang

mga problemang ito na maaaring humadlang sa matagumpay na pagsasagawa ng mga

proyektong pangkaunlaran?

A. Sa aking karanasan sa loob ng labing isang (11) taong panunungkulan bilang

punong barangay, ang palaging nakakaapekto sa proseso ng pagsasagawa ng

Palomares | 125

imprastraktura ay ang pondo. Subalit hindi naging hadlang ang kakulangan ng

pondo ng aking pamahalaang barangay ng Poblacion sapagkat kung dumaan ang

mahigit dalawampung taon na walang sariling bulwagang barangay ang poblacion,

sa unang termino ng aking panunungkulan ay naipatayo ko ang kauna-unahang

bulwagang barangay at sinundan pa nito ng isang multi-purpose building.

10. Q. Sa inyo pong opinyon, epektibo, sapat, at episyente ba ang mga proyektong pang-

imprastraktura ng gobyerno at ng inyong administrasyon? May pagkukulang ba sa

kasalukuyang kinikilalang proseso, mekanismo, at estratehiya ng gobyerno para sa

imprastraktura?

A. Sa aking palagay, hindi ko direktang sinasabi na epektibo, sapat at episyente ang

mga proyektong pang-imprastraktura ng gobyerno at ng aking administrasyon.

Tama, may mga pagkukulang pa rin na umiiral mula sa proseso, mekanismo at

estratehiya at aking tutukuyin hanggang sa implementasyon ng proyektong

imprastraktura.

11. Q. Ayon sa mga kritiko, bumababa na ang kalidad ng imprastraktura sa bansa, maging

ang mga lokal na gobyerno nito. Sang-ayon ba kayo dito? Anu-ano ang mga karaniwang

problema o limitasyon na kinakaharap ng lokal na gobyerno sa epektibong pagsasagawa

ng kaunlaran sa imprastraktura? Ano po ang ginagawa ng lokal na gobyerno sa mga

isyung ito?

A. Iyan ang aking ibig tukuyin hinggil sa pagkukulang ng proyektong pang

imprastraktura sa #10 ang kalidad nito sapagkat aking nasaksihan ang mababang

kalidad ng mga imprastraktura na naisagawa sa aking nasasakupang barangay. Gaya ng

aking nasabi, ang usaping pinansyal o pondo ang karaniwang problema o limitasyon ang

laging kinakaharap ng pamahalaang lokal sa epektibong pagsasagawa ng kaunlarang

imprastraktura. Ang tanging magagawa ng lokal na pamahalaan hinggil sa problemang

kinakaharap ay sa pamamagitan pa rin ng mga resolusyon at mga sulat kahilingan sa

mga ahensya ng gobyerno.

12. Q. Mayroon po bang pagkukulang sa kasalukuyang proseso, mekanismo, at estratehiya

ng gobyerno para sa kaunlaran ng imprastraktura?

A. Mayroon talagang pagkukulang sa kasalukuyang proseso, mekanismo, at estratehiya

ng gobyerno hanggang sa implementasyon ng imprastraktura.

13. Q. mayroon tlagng pagkukulang sa kasalukuyang proseso, mekanismo at estratehiya ng

gobyernonhanggang sa implementasyon ng imprastraktura.

A. Ang direktang tinutukoy na problema at limitasyon sa kaunlaran ng imprastraktura

ay ang kakulangan ng pondo. Ang pag-angat ng kasalukuyang pondo ng mga maliliit

na barangay ang makakatulong at magpapabuti ng kaunlaran ng imprastraktura at

sa patuloy na pagmementena (maintainance) nito. Sa aking palagay, ang polisiya at

programa na kailangang maibigay at maparating upang mapaunlad ang serbisyo sa

komunidad ay ang pagtatayo ng mga proyektong kabuhayan. Ang pagtuturo ng mga

negosyong small at medium entrepreneur ay siguradong makakatulong ng pang

angat ng kabuhayan sa isang komunidad.

Palomares | 126

14. Q. Ano po ang inyong rekomendasyon upang mas mapa-unlad ang kasalukuyang estado

ng imprastraktura at kaunlaran sa inyong komunidad?

A. Sa aking nakikitang malaking problema upang mapabago ang estado ng

imprastraktura tungo sa kaunlaran sa aking nasasakupan ay ang pagsugpo at

paghanap sa permanenteng solusyon sa pagbaha ng mga barangay tulad ng

Poblacion na kabilang sa mga coastal na barangay. Sapagkat malaki ang paghina at

pagkalugi ng mga negosyong itinayo dito sa kabayanan dulot ng palaging pagbaha

dulot pa lamang ng high tide.

Sa aking pananatili sa aking posisyon bilang punong barangay, ang mga proyektong

imprastraktura na aking pinilit na maipatupad ay nakasentro sa dredging o

pagsasaayos ng mga daluyang tubig o kanal at tinatawag na open canal. Ang maayos

at maluwang na daluyang tubig sa mga daan sa aking barangay ang tutulong sa

palagiang pagbaha sa paligid ng nasasakupan sapagkat sa oras na maimplementa na

ang isa sa pangunahing proyekto pang imprastraktura na aking inilapit at tanggapan

ng ika-4 na distrito ng Bulacan Congresswoman Linabelle Villarica ang paghuhukay

sa ilog upang mapalalim muli ito ay tiyak na aakma sa mga imprastrakturang

“drainage system” na aking sunod-sunod na naipagawa.

At sa pagsugpo ng pagbaha dito sa aking barangay na dating sentro ng komersyo,

muling manunumbalik ang sigla ng negosyo dito sa Barangay Poblacion.

Palomares | 127

Palomares | 128

Isang mapagpalayang araw sa inyo! Ako po si Janneth Kathleene C. Palomares, estudyante ng ika-apat na taon

mula sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila na may kursong B.A. Development Studies. Bilang tugon sa kahilingan

ng kursong Development Studies 199.2 (Research Method II), kasalukuyan ko pong binubuo ang isang pananaliksik

na may layuning suriin at pag-aralan ang kasalukuyang kalagayan ng imprastruktura sa bansa, partikular na sa

Meycauayan, Bulacan. Susuriin din ang ambag at epekto ng mga proyektong pangkaunlaran sa imprastraktura sa

kabuhayan at pamumuhay ng mga residente na direktang apektado ng mga ito, maging ang kanilang kalagayan at

partisipasyon sa sistema.

Sa konteksto po ng aking isinasagawang pananaliksik, nais ko pong hingin ang inyong kooperasyon sa pamamagitan

ng maayos na pagsagot sa ilang mga katanungan sa sarbey na ito. Ang inyong partisipasyon ay malaking bahagi ng

tagumpay ng pag-aaral na ito. Makaaasa kayo na ang impormasyong inyong ibabahagi ay makabuluhang gagamitin

bilang isang matibay na sandigan sa paglalatag ng mga konsepto at ng aking diskurso.

Kung meron po kayong mga katanungan, narito po ang aking numero, 0927-915-92-69. Maaari niyo rin po akong

makaugnayan sa [email protected]. Maraming salamat po!

Pangalan: ______________________________________________ Edad: _____

Kasarian: Lalaki Babae May asawa? Meron Wala

Antas ng pinag-aralan: Elementarya Hayskul Kolehiyo May anak? Meron Wala

Tirahan: ______________________________________________________________________________________

Gaano na katagal sa tirahan? ________ Kabuhayan: ___________________________

May kinabibilangan bang grupo o organisasyon? Kung meron, anu-ano ang mga ito?

Wala Meron ____________________________________________________________

1. Anu-ano ang mga suliranin sa inyong komunidad? Maaaring pumili ng higit sa isa.

Kakulangan ng kabuhayan Kakulangan ng episyente at epektibong imprastruktura

Korapsyon Iba pa _______________________________________________

Ano ang ginagawa ng inyong lokal na gobyerno upang bigyang-solusyon ang mga suliraning ito?

___________________________________________________________________________________________

Nakatatanggap po ba kayo ng tulong mula sa gobyerno sa mga suliraning ito?

Oo ___________________________________________________________________________

Hindi _________________________________________________________________________

2. Anu-ano ang ilan sa mga proyektong pangkaunlaran sa imprastruktura ng lokal na gobyerno sa inyong lugar?

___________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________




Padre Faura, Maynila


Palomares | 129

Nakatulong ba ang mga proyektong ito sa komunidad? Sa papaanong paraan?

Oo ___________________________________________________________________________

Hindi __________________________________________________________________________

Nakakaapekto ba ito sa inyong kabuhayan/pamumuhay?

Oo ____________________________________________________________________________

Hindi

Masasabi niyo ba na umunlad ang buhay sa inyong komunidad dahil sa mga proyektong ito?

Oo Hindi Bakit? _________________________________________________

3. Naimbitahan na ba kayo o nakadalo sa isang pampublikong hearing o pagpupulong bago ang implementasyon ng

mga proyektong ito sa inyong lugar?

Oo Hindi

May kilala po ba kayong nakadalo mula sa komunidad sa mga pagpupulong na ito?

Wala Meron __________________________________________________________

May mga rekomendasyon at sentimyento ba mula sa komunidad ang kinilala sa mga pagpupulong na ito?

Meron _________________________________________________________________________

Wala

Hindi ko alam na mayroong public hearing/meeting

Gaano karami ang nakadalo mula sa komunidad sa mga public hearing at pagpupulong na ito? _______________

Mayroon bang konsultasyon sa publiko bago ipatupad ang isang proyekto?

Meron Wala

Mayroon bang sarbey mula sa gobyerno matapos ang implementasyon ng proyekto upang alamin ang epekto nito?

Meron Wala

4. Para sa inyo, epektibo, sapat, at episyente ba ang lokal na gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong pangkaunlaran

para sa komunidad?

Oo ____________________________________________________________________________

Hindi __________________________________________________________________________

Sa inyong opinyon, ano ang hadlang sa pagsasagawa ng lokal na gobyerno ng maayos, sapat, at epektibong mga

proyektong pangkaunlaran sa imprastruktura? Maaaring pumili ng higit sa isa.

Korapsyon Pagkukulang sa transparency at accountability

Pagkukulang ng konsultasyon sa publiko Makasariling-interes ng mga naghaharing-uri

Pagkukulang ng maayos na programa at polisiya Iba pa _______________________________

Palomares | 130

5. Pakigraduhan ang importansya ng partisipasyon at konsultasyon ng publiko sa tagumpay ng mga proyekto mula 1

hanggang 5. (1 – pinakamababa; 5 – pinakamataas)

1 2 3 4 5 Bakit? ____________________________________________________

6. Batay sa inyong karanasan sa komunidad, suriin kung kayo‟y sumasang-ayon o hindi sa mga sumusunod:

Ang mga opisyal ng gobyerno ay nagpapakita ng kagustuhang makapagbigay ng serbisyo sa komunidad.

Sumasang-ayon Hindi Masabi

Hindi sumasang-ayon

Maayos ang kalidad, episyente, epektibo, sapat, at may pakinabang ang mga proyektong pangkaunlaran ng

gobyerno para sa imprastruktura.


Hindi sumasang-ayon

Kinikilala ng lokal na gobyerno ang aming mga pangangailangan at tinutugunan ang mga ito ng may kahandaan at

kaayusan.


Hindi sumasang-ayon

7. Para sa inyo, sapat ba ang inyong kaalaman tungkol sa proseso ng badyet, prokyurment, at iba pang kinikilalang

hakbangin ng gobyerno sa pagbuo ng mga proyektong ito?

Sapat Hindi sapat

8. Sa inyong opinyon, ano ang dapat gawin o maging prayoridad ng lokal na gobyerno upang umunlad ang estado ng

kaunlaran sa inyong lugar na may epektibo, episyente, at sapat na imprastruktura na mapakikinabangan ng lahat?

___________________________________________________________________________________________

9. Aling mga programa o serbisyo ang sa palagay niyong higit na kailangan ng mga mamamayan sa inyong

komunidad? Maaaring pumili ng higit sa isa

Episyente, epektibo, at sapat na imprastruktura

Konsultasyon at partisipasyon ng publiko sa gobyerno

Episyente, epektibo , at matapat na lider/opisyal ng gobyerno

Iba pa _________________________________________________________________________________

MARAMING SALAMAT PO!

________________________ ________________________

Petsa Lagda

Palomares | 131

Palomares | 132

Documents

Isang Pagsusuri sa Planong Pangkaunlaran sa Imprastraktura