İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDA İSG DÜZENLEMELERİ

İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDAİSG DÜZENLEMELERİ

DETAM GRUP Saray Mah.Eski Antalya Yolu Petek İşhanı A Blok No:73 4 Kat Alanya ANTALYA 05075404632

ANAHATLAR

İSG

Hukuki Dayanak

6331 s. İSG K. / 4857 s. İş K. /5510 s. SSGSS K.

ÇSGBBÇM ve SGK

İdari Boyut

İş Kazasından Doğan Davalar

Ceza Davası

Hukuk Davaları

(Tazminat ve Rücu

Davaları)

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Genel Bakış

Kanun; kamu ve özel sektör’e ait bütün işleri ve işyerlerini , bu işyerlerinin;

İşverenleri ile işveren vekillerini, Çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm

çalışanları,

faaliyet konularına bakılmaksızın kapsama almaktadır.. (Md.2/1)

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Genel Bakış

Kanunda yürürlüğe girme bakımından, üç değişik tarih öngörmektedir. Bu tarihler işyerleri, çalışan sayısı ve tehlike sınıflarına göre değişmektedir. Şöyle ki;

Kanun;

1. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması

2. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin devlet tarafından desteklenmesi

3. İşyeri hekimi ve işyeri uzmanı istihdamı

ile ilgili düzenlemeleri; işyerinde çalışan sayısına göre farklı tarihlerde uygulamaya sokmaktadır.

YÜRÜRLÜK TARİHLERİ

50’ den fazla çalışanı olan Tüm işyerleri;

30.12.2012 Tarihinde yürürlüğe girmiş,

50’den az çalışanı olan ve TEHLİKELİ ve ÇOK TEHLİKELİ SINIFTA yer alan işyerleri için

30.06.2013 Tarihinde,

Kamu kurumları ile, 50’den az çalışanı olan AZ TEHLİKELİ SINIFTA yer alan işyerleri için ise,

30.06.2014 Tarihinde

yürürlüğe girecektir.

Kavram ve Tanımlar

İş Kanunu’nun ve temelde iş hukukunun amacı,

işverenler ile - yazılı olsun olmasın - bir iş

sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin

çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak

ve sorumluluklarını düzenlemektir.

Tüm işyerleri, işverenler, işveren vekilleri ve

işçiler, bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun

hükümleri ile bağlı olurlar.

İŞÇİ

Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.

İŞVEREN

İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye işveren denir.

İŞYERİ

İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve

olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.

İŞVEREN VEKİLİ

İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev

alan kimselere işveren vekili denir.

ALT İŞVEREN

BİR İŞVERENDEN, İşyerinde yürüttüğü mal

ve hizmet üretimine ilişkin;

YARDIMCI İŞLERİNDE

VEYA

ASIL İŞİN BİR BÖLÜMÜNDE

İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik

nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş

alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini

SADECE BU İŞYERİNDE ÇALIŞTIRAN,

diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında

kurulan ilişkiye ALT İŞVEREN İlişkisi denir.

ALT İŞVEREN ŞARTLARI:

1. Yapılacak işin Yardımcı işler olması veya

2. Asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin

gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık

gerektiren işler olması

3. İşçilerin sadece o işyerinde çalıştırılması

DİKKAT!

İSG açısından, işletme, asıl işveren ve alt

işveren olarak ayılmaksızın, bir bütün olarak

değerlendirilmelidir.

İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASINDA BULUNMASI GEREKEN BELGELER (Madde 75 )

1) Kimlik Belgeleri

2) Yasalarca düzenlenmesi gereken her türlü

belge ve kayıt

Eğitim Kayıtları,

Sağlık Raporları,

Görev Tanımları,

Çalışma Talimatları,

Güvenlik Talimatları vb.

İş Kanunu, işverene İş Sağlığı Ve Güvenliği

konusunda işçileri

1. Eğitme

2.Bilgilendirme

3.Denetleme

YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLMİŞTİR.

Bu kapsamda 6331 s. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile,

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI

İş sağlığı ve güvenliği kurulları etkinleştirilmiştir.

İşverenler iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği

mevzuatına uygun olarak verilen kararları uygulamakla yükümlüdürler.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

Sanayiden sayılan işlerde, iş güvenliği uygulamaları için sorumlu mühendis

veya teknik eleman atama zorunluluğu getirilmiştir.

İş Kanunu

Temel İSG Hükümleri

İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri

İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her

türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,

İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla

yükümlüdürler.


İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği

önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,

işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler,

alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve

sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve

gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek

zorundadır.


Bu bölümde ve iş sağlığı ve

güvenliğine Kanunu’nda yer alan

hükümler işyerindeki çıraklara ve

stajyerleri de kapsar.

İşçilerin hakları

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından

işçinin sağlığını bozacak veya vücut

bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın, acil

ve hayati bir tehlike ile karşı karşıya kalan

işçi,

İş sağlığı ve güvenliği kuruluna başvurarak

durumun tespit edilmesini ve gerekli

tedbirlerin alınmasına karar verilmesini

talep edebilir. Kurul aynı gün acilen

toplanarak kararını verir ve durumu

tutanakla tespit eder. Karar işçiye yazılı

olarak bildirilir.

İşçilerin hakları

İş sağlığı ve güvenliği kurulunun bulunmadığı işyerlerinde talep, işveren

veya işveren vekiline yapılır. İşçi tespitin yapılmasını ve durumun yazılı

olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. İşveren veya vekili yazılı cevap

vermek zorundadır.

Ağır Ve Tehlikeli İşler

Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler

ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki

eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli

işlerde çalıştırılamaz.

AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR

İşe girişte ve devamı süresince en az

yılda 1 kez, periyodik olarak, sağlık

raporu alınacağı hükme bağlanmıştır.

İDARİ CEZA HÜKÜMLERİ

İdari para cezası hükümleri önemli ölçüde arttırılmıştır.

İŞ KAZALARI

İş Kazası Nedir?

İş kazasının tanımı

1. İşçinin işyerinde bulunduğu sırada,

2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya işçi kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

3. İşçinin, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

4. Emziren kadın işçinin, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

5. İşçilerin, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve işçiyi hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

İŞ KAZALARI

İşveren Açısından Sonuçları Ne Olabilir?

İş kazası, aslen işverenin işçiyi gözetme borcuna aykırılıktır.

İşverenin bu borcu, yazılı olarak yapılmış olsun olmasın, iş sözleşmesinden kaynaklanmaktadır.

O halde işverenin işçilerini iş kazalarından koruma borcu iş ilişkisi kurulmasından / sözleşmeden kaynaklanmaktadır.

A - İş Kazasında İdari Süreç

İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması

İş kazasının bunları çalıştıran işveren

tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine

derhal,

6331 Sayılı Yasa uyarınca Bakanlığa bildirim

kaldırılmış olup iş kazası sadece kazadan

sonra SGK’ ya en geç kazadan sonraki üç

işgünü içinde,

İş kazasının kazadan itibaren 3 iş günü

içerisinde SGK’ya bildirilmemesi halinde 2000

TL idari para cezası uygulanmaktadır.


Kazalı işçinin kendisi tarafından, bir ayı

geçmemek şartıyla rahatsızlığının

bildirim yapmaya engel olmadığı

günden sonra üç işgünü içinde,

İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi

ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile

bildirilmesi zorunludur.


Belirtilen süreler, iş kazasının işverenin

kontrolü dışındaki yerlerde meydana

gelmesi halinde, iş kazasının işveren

tarafından öğrenildiği tarihten itibaren

başlar.


SGK’ ya bildirilen olayın iş kazası sayılıp

sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi

için, gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile

yetkilendirilen memurları tarafından veya

Bakanlık İş Teftiş Kurulunca iş müfettişleri

vasıtasıyla soruşturma yapılabilir.

Soruşturma esnasında, kazalının, işverenin ve

tanıkların ifadeleri alınır, işyeri kayıtları

incelenerek tutanağa bağlanır ve iş kazası

inceleme raporu düzenlenir.

Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilir.

Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden

kaynaklanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici

veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.


Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek

hastalığına tutulduğunun;

a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet

sunucuları tarafından usulüne uygun olarak

düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı

tıbbî belgelerin incelenmesi,

b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde,

işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı

tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim

raporları ve gerekli diğer belgelerin

incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu

tarafından tespit edilmesi zorunludur.


Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler

üzerine gerekli soruşturmalar,

Kurumun denetim ve kontrol ile

yetkilendirilen memurları veya Bakanlık

iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir.

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasından sağlanan

haklar

İş kazası veya meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar şunlardır:

a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik

ödeneği verilmesi.

b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,

c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine,

gelir bağlanması,

d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği

verilmesidir.

B - İş Kazasında Yargı Süreci

I. Ceza Davası

Soruşturma Evresi İş kazası cezai açıdan suç teşkil eden bir fiildir.

Kaza ölümlü ya da ciddi yaralanma ile sonuçlanan bir iş kazası ise, olay derhal mahallindeki kolluk kuvvetlerine (polis ya da jandarma) bildirilir.

Kolluk işlemlerinden sonra dosya Cumhuriyet Savcılığına sevk edilir. Savcılık bu aşamada bir soruşturma yürütür.

Soruşturmanın tamamlanması ile C. Savcısı bir iddianame hazırlar.

Kovuşturma Evresi Savcılık makamınca hazırlanan

iddianamenin görevli hakim tarafından kabul edilmesi ile kovuşturma evresi başlar.

Duruşmaların tamamlanması ve mahkemenin karar vermesi bu evrede olur.

İş kazasının sonucuna göre, “bilinçli taksirle adam öldürme” ya da “bilinçli taksirle yaralama” isnadı ile yargılama yapılır.

Bilinçli Taksir

Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi taksirdir.

Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır; bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.

Ceza davasında kim yargılanır?

Bu davalarda fiilen uygulanan organizasyon şemasındaki altlık üstlük sıralamasına göre, en altta kazaya sebebiyet veren kişi olmak üzere, denetim ve gözetimle yükümlü kişiler yargılanır.

Sanık sıfatı taşımak konusunda çok net kıstaslar bulunmamaktadır: Organizasyonun büyüklüğüne göre, sorumluluğun sirayeti formen düzeyinde de kalabilir, küçük şirketlerde şirket sahibine kadar da yansıyabilir. Kaza sonrası alınan ifadeler bu noktada önem kazanmaktadır.

Ceza davasında kim talepte bulunur? Ölümlü kaza halinde, kazalı işçinin mirasçıları

şikayetçi/katılan sıfatıyla davaya dahil olabilir.

Ölümlü iş kazaları ile belli derecelerde kemik kırılması ve/veya uzuv, duyu kaybı ile sonuçlanan yaralanmalarda, C. Savcılığı kamu adına talepte bulunur. İşçi ya da mirasçılarının şikayeti bulunmasa dahi, kamu yararına yargılama yapılır.

İş yaşamında buna, terim olarak tam karşılığı olmamakla birlikte, “kamu davası” denilmektedir.

Ceza Davasının Olası Sonuçları

1. Beraat2. Delil Yetersizliğinden Beraat3. Cezalandırma (Tecziye)

a. Hapis Cezasıb. Adli para cezası (/Paraya çevirme)c. Ertelemed. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK

231)

B - İş Kazasında Yargı Süreci

I. Hukuk Davası

A. Maddi Tazminat İş kazası, hukuki açıdan sözleşmeye aykırılık

oluşturur.

Maddi tazminat, kişilerin parasal olarak ölçülebilir “maddi zararlarının” karşılanması amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. Dayanağını İş Hukukundan değil, iş hukukunu da kapsayan, daha temel düzenlemeleri içeren Borçlar Hukukundan, şekli açıdan da Borçlar Kanunu’ndan alır.

Başlıca maddi tazminat kalemleri,

1. Tedavi ve defin masrafları, iş günü kaybı vb. pasifler ile

2. “Destekten Yoksun Kalma” tazminatıdır. Bu davayı yalnızca kazalı işçinin çalışması karşılığı aldığı ücret ile geçimini sağladığı kişiler açabilir.

B. Manevi Tazminat Manevi tazminat, iş kazası özelinde ölüm ya

da yaralanma nedeniyle çekilen ıstırap ve üzüntünün, yani manevi zararın giderilmesi amacını taşır.

Hakim, manevi tazminatın miktarını tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır. Dolayısıyla, maddi tazminattan farklı olarak öngörülebilir bir miktarı yoktur.

Yargıda eğilim, manevi tazminat tutarlarının artması yönündedir.

Maddi ve manevi tazminat davaları bir arada açılabileceği gibi, ayrı ayrı da açılabilir.

Kusur Oranı Şimdiye kadar bahsetmiş olduğumuz her üç

dava tipinde de, 1. İşverenin2. Kazalı işçinin3. Üçüncü kişinin

Kusur oranları, gerek tayin olunacak cezanın belirlenmesinde ve gerekse hükmolunacak tazminat tutarının takdirinde önem arz etmektedir.

Kusurun Tespiti Yargılama safhasında hakim re’sen

(kendiliğinden) veya davanın taraflarının istemi üzerinde kusur oranının tespiti için bilirkişi incelemesi yaptırabilir.

Özellikle ceza yargısında oluşu ve kusuru değerlendirmek maksadıyla gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeye başvurabilir.

Uygulamada İş Müfettişleri tarafından hazırlanan raporlar son derece belirleyici olduğundan, özellikle önemlidir.

C. Rücuen Tazminat Rücu, dönme demektir. Yapılan harcamanın,

harcamaya neden olan kişiden talep edilmesidir.

Maddi ve manevi tazminat davaları yaralanan işçi veya ölen işçinin yakınları tarafından açılırken, rücuen tazminat davası SGK tarafından işverene açılır.

Bu dava ile SGK işçinin bakım ve tedavisi için yaptığı harcamaları ve/veya iş kazasından ötürü yaptığı sair harcamaları bakımından işverenin kusuru oranında rücu edebilir.

Genellikle yargılama safhasında en son açılan davadır.

İşveren açısından dava tehdidi

Ne kadar süreyle?

Zamanaşımı Hukuk kurallarının kişilere tanıdığı haklar, getirdiği

yaptırımlar yine hukuk kuralları ile belirli sürelere bağlı tutulmuştur. Bir diğer deyişle, bir kişi hak hukuk kuralında öngörülen sürede kullanılmadığında artık hukuki korunmadan faydalanamaz.

Böylece, bir hakkın varlığı nedeniyle hakkın muhatabının sonsuza kadar bir gün hak talep edilebileceği ya da yaptırımla karşılaşacağı yönünde baskı altında kalmaması amaçlanır.

Yani, bir hakka sahip olan kişi, bu hakkını makul ve iyiniyetli süre içerisinde talep etmezse, artık bu kişi hukuki himayeden yararlanamaz.

İş kazasından doğan tazminat talepleri, bu nedenlerle 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Teşekkür ederim…

Documents

İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDA İSG DÜZENLEMELERİ